________________
ગાઢ મિથ્યાત્વના કારણે અચરમાવતી જેમાં ભાવશુદ્ધિને અભાવ ૨૩૯
જવર શાંત થાય છે. અને ઔષધ લાભદાયક બને છે. પરંતુ સમય પાક્યા પહેલાં તે ઔષધ કાંઈ પણ ગુણ ઉત્પન્ન કરતું નથી. એવી રીતે આત્મા પણ સંસારમાં આથડતાં આથડતાં દુઃખ, કલેશ અને તાપથી કંટાળે અને સુખનો અભિલાષી બને એટલે સ્વભાવતઃ કાળે કરીને તેની સ્થિતિ-પરિપકવ થઈ જાય. આ સમયે આત્માને મેશ અભિલાષા જાગે એટલે, તીવ્ર પાપને નાશ થવાથી, અધિક કાળ પર્યત સંસારમાં આથડવાનું બંધ થઈ જાય છે. આથી જ આ સમયને મહર્ષિ અંતિમ પુદગલપરાવર્તન ભવસ્થિતિકાલ એવું ઉપનામ આપે છે. આંબાઓ વર્ષમાં અમુક સમયે જ પાકે, તેનું કારણ એ છે કે પરિપાક સિવાય કાર્ય સિદ્ધિ થઈ શકતી જ નથી. તેવી રીતે સુકૃત–દુષ્કતકર્મ, પ્રયત્ન, નિયતિ આદિ કારણે વિદ્યમાન છતાં, જ્યાં સુધી કાળ ન પાકે ત્યાં સુધી અંતિમ પુદ્ગલપરાવર્ત પણું આત્માને પ્રાપ્ત થતું નથી. અર્થાત અંતિમ પુદગલપરાવર્ત પણામાં કાળ એ મુખ્ય કારણ છે, અને કર્મ, પ્રયત્ન, નિયતિ આદિ ગૌણ કારણે માન્યાં છે. આજ હેતુથી ઉત્તમ ધર્મરૂપી ઔષધ પણ, અંતિમ પુદ્ગલપરાવર્તકાળ પ્રાપ્ત આત્માને આપ્યું હોય, તે જ તે, ગુણકારક થાય, અને અન્યને આપ્યું હોય તે તે દોષકારક જ થાય.
- દરેક જીવના અચરમાવત કાળમાં તે તે જીવને સદ્દ ગુરુઓ દ્વારા સંસાર સુખની અસારતા અને મેક્ષ સુખની સારતા (વાસ્તવિકતા) પણ જાણવા સાંભળવા મળી શકતી હેિવા છતાંય, તેવા અધિક સંસારીને શાસ્ત્ર વચનનું પરિણ
