________________
જ્ઞાન-ક્રિયાભ્યાં મોક્ષ
૨૨૧.
સંસારમાં ભ્રમણ કરે છે. પરંતુ તે જ જીવ, ગુણ પુરૂષની સેવાથી, ગુણને પ્રગટાવવામાં તત્પર બની રહી, સંવરવાળે થાય છે. માટે એગ (મન-વચન અને કાયા)નું જોડાણ તે પરમાત્માને વન્દન, સ્વાધ્યાય અને અધ્યયન આદિમાં જેડવામાં આવે છે, તે, કર્મ ગ્રહણ કરવા માટે સમર્થ થતાં નથી.
મોક્ષ સાથે આત્માને સંગ કરી આપનાર હોવાના. કારણે, સદનુષ્ઠાન તે જ અધ્યાત્મ સ્વરૂપ છે.
સમ્યગદર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર-ક્ષમા-નમ્રતા-સરળતાઆદિ ગુણવાળા પુરૂષોનું બહુમાન, પિતાનાથી અધિક ગુણીને આદર, દોષને પશ્ચાતાપ, પાપની જુગુપ્સા, અતિચારેનું આલેચન, દેવ-ગુરૂ અને સાધમિકની ભક્તિ, પૂર્વે ગ્રહણ કરેલા વ્રતનું મરણ, નવીન પ્રત્યાખ્યાન, સામાયિક, ચતુવિશતિ સ્તવ, ગુરૂવંદન, પ્રતિક્રમણ, કાર્યોત્સર્ગ, વગેરેની પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ સદનુષ્ઠાન કે સલ્કિયા-શુભક્રિયાઓ કરવાથી શુદ્ધ ભાવનું રક્ષણ થાય છે. અને નહિ ઉત્પન્ન થયેલા શુદ્ધ ભાવની ઉત્પત્તિ થાય છે. આ શુદ્ધભાવ એ જ શુદ્ધોપગ છે. . કેવલજ્ઞાન, કેવલદર્શન, ક્ષાયિકસમ્યકત્વ, યથાખ્યાત ચારિત્ર, ક્ષાયિક ભાવની દાનાદિ પાંચલબ્ધિ, એ આત્માના શુદ્ધ ગુણ અર્થાત શુદ્ધ ધર્મો છે. આત્મામાં પ્રચ્છના ભાવે રહેલા આ ગુણને આવિર્ભાવ સ્વરૂપે બનાવી રાખવા માટે, સત્યવૃત્તિરૂપ ક્રિયા યા અનુષ્ઠાનની અત્યંત આવશ્યકતા છે. આને સદનુષ્ઠાન કહે, કે સલ્કિયા કહે, કે સદાચાર કહો,
