________________
૨૨૪
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ તે દેશવિરતી રૂપ ક્રિયાને. દેશવિરતિ તે સર્વ વિરતી રૂપ ક્રિયાને, ચારિત્ર યુકત તત્વજ્ઞાની તે કેવળજ્ઞાનરૂપ કાર્યને ઉત્પન્ન કરવાની ઈચ્છાવાળા શુકલ ધ્યાનારૂઢ થવાની ક્રિયાને, અને કેવળજ્ઞાની તે સર્વસંવર અને પૂર્ણાનંદસ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવાના અવસરે યોગ નિષેધ કરવા રૂપ કિયાને આશ્રય. કરે છે. એ હેતુથી જ કહેવામાં આવ્યું છે કે, જ્ઞાનીને પણ કિયાની અપેક્ષા છે. પછી ભલે પિતપતાની યેગ્યતાનુસાર તે ક્રિયાઓમાં ભિન્નતા હોય. | માટે જ તત્વજ્ઞાનીઓ કિયાદિને, રત્નત્રયીરૂપ ધર્મનું સાધન કરવામાં કારણ હેવાથી, ધર્મરૂપે માને છે. મુખ્ય ધર્મ તે રત્નત્રયી સ્વરૂપે આત્મામાં જ છે. પણ કારણને કાર્યમાં ઉપચાર થઈ શકતો હોવાના કારણે દ્રષ્કકિયા પણ ધર્મ રૂપે મનાય છે. સદનુષ્ઠાનમાં નિર્દભતા –
પિતાના જીવનમાં જ્ઞાનક્રિયાત્મક અધ્યાત્મની વૃદ્ધિ ઈચ્છનારના સદનુષ્ઠાનરૂપ આચારોનું પાલન, કઈ પણ જાતના દંભ રહિત હોવું જોઈએ. ઘણું મૂલ્યવાન મણિરને પણ જેમ લેશ માત્ર ડાઘથી દૂષિત થાય છે, તેમ ગમે તેવા ઉત્તમ જાતિના સદાચારનું આચરણ, લેશ માત્ર પણ દંભ પૂર્વક કરવાથી દૂષિત થાય છે. અને પરિણામે લાભના બદલે હાનિ થાય છે.
પિતાના દુરાચારો કે ખરાબ ઈરાદાઓ છૂપાવવા,
