________________
જૈન દૃર્શીનમાં ઉપયે।
ભિન્નભિન્ન કાળનેા વિચાર નથી કરતા તે મનુષ્યને વ્યવહારની દ્રષ્ટિએ આપણે શૂન્યમનવાળા અગર મૂર્ખ કહીયે છીએ. અને તે માટે જ એક ઠેકાણે કહ્યુ` છે કેઃ—
૧૫૪
ચાતક ચકવા ચતુર નર, પ્રતિનિ ક્રૂ ઉદાસ; ખર-ઘૂવડ ને મૂખ જન, સુખે સૂવે નિજવાસ.
આ કથન લેાકેાકિત કહેવાય છે, પરંતુ ધ શાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ તા જે આત્માને પેાતાની આત્મસ્થિતિ અંગે ભૂતવત્તમાન અને ભવિષ્ય કાળના વિચાર થતા નથી, તેવા આત્માએને પણ શાસ્ત્રકાર મહારાજાએ વિચારશૂન્ય ગણીને સ'નિહાવા છતાં અગ્નિ જેવા જ ગણ્યા છે. શરીરક્રિમાં તા અનાદિકાળથી જીવના ઉપયાગ વત્તતા જ આવ્યા છે. પર’તુ પરવસ્તુમાં મમત્વભાવી બની, આત્માના મૌલિક ગુણ– સ્વરૂપ જ્ઞાન, દર્શન, આનંદ અને શક્તિ અંગેના ઉપયેગથી તે બિલ્કુલ અજ્ઞાત બની રહી, પેાતાના અસલી સ્વરૂપથી અનભિજ્ઞ જીવા જ, આ સંસારમાં કબંધથી જકડાઈ જઈ વાહી ત્રાહી પોકારી ગયા છે. ચૈતન્યના પૂણ ત્રિકાસ, આનન્દના પૂર્ણ વિકાસ, શક્તિના પૂર્ણ વિકાસ અર્થાત્ અનંત ચૈતન્ય, અનંત આનંદ, અને અન તશક્તિની પ્રાપ્તિ, એજ આત્માનાં મૂળભૂત કાર્યાં હાવાની અસમજના કારણે જીવનું સંસારભ્રમણ અને દુ:ખનુ સર્જન થઈ રહ્યુ છે.
જ્ઞાન, આનંદ અને શકિત, એ કઈ બહારથી મેળવવા જેવી વસ્તુ નથી. બહારના કોઈ સંચેાગથી મળવા
