________________
પરિણમન ( પરિણામ ) નું નિયમન
૧૮૩
ય સિવાય ભન્ય જીવા પણ મેક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી.
તાત્પર્ય એ છે કે સંસારી જીવ અને પુદગલેાની મૂલતઃ સ્વજાતિ દ્રવ્યમાં સમાન યેાગ્યતાએ હોવા છતાં પણ અમુક સ્થૂલ પર્યાયમાં અમુક શક્તિએ જ સાક્ષાત્ વિકસીત થઈ શકે છે. શેષ શક્તિએ બાહ્ય સામગ્રીએ મળવા છતાં પણ તત્કાળ વિકસીત થઈ શકતી નથી,
-
૬ એ પણ નક્કી છે કે તે તે દ્રવ્યની તે તે સ્થૂલ પર્યાયમાં જે પર્યાય જે યાગ્યતા વાળી છે, તેમાંથી પણ જે જેને અનુકુલ સામગ્રી મળે છે, તેના જ વિકાસ થાય છે. બાકીની પર્યાયયેાગ્યતાએ તા, દ્રષ્યની મૂળ ચેાગ્યતાઓની માફ્ક સદ્ભાવમાં જ રહે છે.
૭ પદાથ ના કાર્ય કારણ ભાવ નિયત છે. અમુક કારણસામગ્રીના અસ્તિત્વમાં જ અમુક કાર્યો ઉત્પન્ન થાય છે. એવી રીતે અનન્ત કાર્ય કારણ ભાવ, ઉપાદાન અને નિમિત્તની ચેાગ્યતાનુસાર નિશ્ચિત છે. તેમાં પણ શકિત અનુસાર તારતમ્ય પણ હાતુ રહે છે. જેમ કે લીલાં ઇંધણ અને અગ્નિના સંયોગથી ધુમ્ર થાય છે, એ એક સાધારણ કાય કારણ ભાવ છે. પરંતુ ત્યાંય લીલાં ઇંધન અને અગ્નિની શકિત અનુસારે તેમાં પ્રચુરતા યા ન્યૂનતા વતી રહે છે.
આત્માના થાપશમ યા ઉપશમ ભાવરૂપી ઉપાદાન, અને સંતપુરૂષના સમાગમ, સમ્યક્ શ્રુતજ્ઞાન, દેવગુરૂની
