________________
મનને સ્થિર બનાવવાનો ઉપાય
૧૨૯ છે. ક્ષાયિકભાવી જ્ઞાનવાળાને પૂર્વીપરનું ચિંતન જરૂરી નથી જ. ચિંતવનની જરૂર લાપશમિક જ્ઞાન સુધી જ છે. એટલે જ કેવલીને ભાવ મન ન હોય એમ આપણે ગત પ્રકરણમાં વિચારી ગયા છીએ.
ઉપયોગ પ્રવર્તનમાં અને મનન-ચિંતવનમાં, એ બને પ્રસંગે આત્માની જ્ઞાનલબ્ધિ કામ કરે છે. પરંતુ ઉપયોગ કરતાં તે, મનન-ચિંતવનમાં જ્ઞાનલબ્ધિની પ્રવૃત્તિઅંગે એક વિશેષતા એ છે કે સંગ્નિ જીવે ને વિચાર કરવા માટે વિચાર કરવામાં–મનન કરવામાં ઉપયેગી એવાં મને વર્ગણાનાં પુગલેની, સાધનરૂપે ઉપયોગીતા જરૂરી હોઈ તે પુદ્ગલેનું ગ્રહણ, અને પરિણમન કરવું પડે છે. અને એ રીતે ગ્રહણ અને પરિણમન કરવાપૂર્વક જીવ, ચિંતનીય વસ્તુનું ચિંતવન-મનન કર્યા બાદ તે પુગલેનું વિસર્જન કરે છે.
વળી આ રીતે મને વર્ગણાનાં પુદ્ગલનું ગ્રહણ,પરિણમન, અને વિસર્જન, જીવ જે પૌગલિક શક્તિના આધારે કરે છે, તે પૌગલિક શક્તિનું નામ જૈન પરિ. ભાષામાં “મન પર્યાપ્તિ” તરીકે ઓળખાય છે. આ મનઃ પયાપ્તિ સ્વરૂપ જીવનશક્તિનું નિર્માણ પુદ્ગલના ઉપચયથી જ થતું હોઈ તે પદ્ગલિક સાધન છે. તેમ છતાં તે પિગલિક સાધન તૈયાર કરવામાં જીવનું જે કર્મ કામ કરે છે, તે કર્મને જૈનશાસ્ત્રમાં “પર્યાપ્તિનામકર્મ” તરીકે
