________________
૧રર
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
ષ્યકા સ્વપ્ન, અંકિત હાતા જાતા હૈ. અવશ્યહી જો સ્વપ્ન, મનુષ્ય દેખતા હૈ, ઉસકા વન યા દૃશ્ય નહિ, કિન્તુ ઉસકે હૃદયેાસ્થિત ભાવેાકા સંકેતમાત્ર અંકિત હોતા હૈ. સ્વપ્નકાળમે' મનુષ્ય કે હૃદયપર જો જો ભાવ-દુઃખ-હુષ*-શાકવિષાદ-ક્રાય ઉત્તેજના આદિ ઉતે હૈ, ઉનકા યહુ એક ખાસ ચિત્ર હૈ.
લીઓનાર્ડા કીલર નામના એક અમેરિકન વૈજ્ઞાનિકે એક અસત્ય શોધક યંત્ર શેાધ્યું છે. તેને પેાલીગ્રાફ' કહે છે. અદાલતમાં અઠ્ઠલ જુઠ્ઠું ખેલનાર સાક્ષી પણ સાચુ ખેલવાના સાગ દ ઉપર જુઠું ખેલે ત્યારે તેના મનમાં થોડાક સૂક્ષ્મ ચણચણાટ થાય છે. એની અસર એના ચહેરા પર ન દેખાય છતાં, તેના રક્તાભિસરણ પર, શ્વાસેાશ્વાસ પર, અને વમ' ગ્રંથિ પર થાય છે. પેાલીગ્રાફમાં રક્તદાખમાપક, શ્વાસેાશ્વાસ ગતિમાપક અને વિદ્યુતમાપક યંત્રોની ગાઠવણ સાથે પ્રત્યેક યંત્રે એક આલેખ સૂચિ જોડેલી હાય છે. તે ઉપરથી એના સાચ જૂઠની છાપ પડી જાય છે. અમેરિકામાં અત્યાર સુધી ફેાજદારી મુકરદમામાં આ યંત્રના ૬૦ હજાર પ્રસંગ પર ઉપયાગ થયા છે. અને મિલ્કુલ જીડાંએ પણ પકડાઈ ગયાં છે.
આ રીતે મનની લાગણીઓને જાહેરમાં લાવનાર અન્ય રીતનાં યંત્રોને પણ આધુનિક વૈજ્ઞાનિક ક્ષેત્રોમાં પશ્ચિમના વિવિધ વૈજ્ઞાનિકોએ શેાધી કાઢવાની હકીકતા વત માન પત્રોમાં.
