________________
૮ મનને સ્થિર બનાવવાના ઉપાય
જ્ઞાનાવરણીય કર્માંના ક્ષયાપશમાનુસાર જીવમાં પ્રગટ જ્ઞાનલબ્ધિનું જીવપ્રયત્ન વડે થતું કાઈ પણ જ્ઞેય પ્રત્યે કનકશન અર્થાત્ જ્ઞેય પ્રત્યે વત્તતુ આત્માનુ જે લક્ષ, તેને ઉપયાગ કહેવાય. અને તે જ જ્ઞેયવસ્તુથી સંખ`ધિત બની રહેલ ઉપયાગ સમયે, તે જ જ્ઞેય સંખ`ધી મનન– ચિંતન સ્વરૂપે વતા જ્ઞાનલબ્ધિને વ્યાપાર તેને મન (ભાવમન) કહેવાય છે. એટલે ઉપયેગ અને ભાવમન એ બન્ને,આત્માની જ્ઞાનલબ્ધિની જ પ્રવૃત્તિસ્વરૂપ વ્યાપાર છે.
જે જ્ઞેય અંગે ઉપયેાગ વત્તતા હાય તે જ શેય સ'થી મનન ચાલે. એક શેયપ્રત્યેના ઉપયેાગ ખસી જઈ, અન્ય જ્ઞેય પ્રત્યે જોડાય ત્યારે ઉપયાગનુ પરિવતન થયુ' ગણાય. ઉપયાગ પરિવત્તનમાં મનન પણ બદલાય. એટલે પ્રથમ જે જ્ઞેય અંગે મનન ચાલતું હતુ, તે શેય પ્રત્યેના ઉપયેાગ છૂટી જવાથી હવે જે જ્ઞેય પ્રત્યે ઉપયેગ વર્તે છે, તે જ જ્ઞેયનું મનન ચાલે છે.
ઉપયેગને નહી સમજી શકનાર જીવે ઉપયાગના થતા પલ્ટામાં મનને પલ્ટ થવાનું સમજી શકે છે. બાકી ઉપયોગના પલ્ટા થયા સિવાય મનના પલ્ટા થઈ શકતા
