________________
મન એવ મનુષ્યાણાં કારણુ બન્ધ મેાક્ષયઃ
૧૧૧
અનુકુળતાની રૂચિવાળી વૃત્તિ તે સારી અને તેથી પ્રતિકુળ વૃત્તિએ તે બુરી, આવી અજ્ઞાનતા-અવિવેક-વિપરીત સમ જના કારણે જ ઝાંઝવાના જળ તરફ દોડી રહેવા જેવી, જીવ અનાદિ કાળથી ભૂલ કરી રહ્યો છે. તેથી જ દુઃખી થઈ રહ્યો છે, પરંતુ દ્રષ્ટિવાદેોપદેશિકી સંજ્ઞા પામ્યા પછી જ, દી કાલીકી સંજ્ઞાવડે વિવેકી-સમજી-સમાના જ્ઞાતા બની દુવૃત્તિઓને હટાવવાના પુરૂષામાં સફળ અની, મનેભૂમિ સાફ બનાવી શકે છે. જે દીર્ઘકાલીકી સજ્ઞાની શક્તિને દુય થઈ રહ્યો હતા, તેના જ વે દ્રષ્ટિવાદેોપઢેશિકી સંજ્ઞા પામ્યા પછી સદ્ભવ્યય થાય છે. જે મન, સ`સાર વૃદ્ધિનુ' કારણ બની રહ્યું હતું તે હવે મેક્ષનુ કારણ ની રહે છે. કારણકે હવે તેનુ' મિથ્યાત્વ હટી જાય છે. દુવૃત્તિઓ સામે યુદ્ધે ચઢવાની તાકાતના તેને ખ્યાલ આવે છે. અને તે માટેના પુરૂષા માં ધીમે ધીમે પણ તેને સલતા મળે છે. અન્તે આ મનથી જ આર્ત્ત-રૌદ્રધ્યાનરહિત ધર્મ ધ્યાનના સહારે ક્ષપકશ્રેણ્યારૂઢ બની ચાર ઘનઘાતી કર્મોના અધને આત્માથી નિમૂળ બનાવી, શુકલધ્યાની અને અનંતજ્ઞાનાદિ ચતુષ્કના ભાક્તા મને છે. સૈદ્ધાન્તિક ભાષામાં તે સયેાગી કેવલી નામે તેરમા ગુણસ્થાનકને પામે છે. અહિં' મેહનીય કાઁના સપૂર્ણ ક્ષય થઈ ગયેલા હાઈ ઉપયાગની અશુદ્ધિ હાવાના કે ફરી અશુદ્ધ થવાના સવાલ જ રહેતા નથી. પછી તે આત્મા, ઉપચેગ શુદ્ધિની અનંતતાવાળા જ બની રહે છે. વળી પહેલાં જ્ઞાનાવરણીય કની યેાપશમતાના કારણે જે જ્ઞાન ક્ષાયેાપશમિક ભાવનું હતું,
