________________
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
આપણી નજર સમક્ષ ગુન્હા કરીને ભાગી ગયેલ ગુન્હેગાર માણુસનું જ્ઞાન (એળખ શક્તિ) આપણને હોવા છતાં, મેટી સંખ્યા પ્રમાણ જન મેદનીમાં ઘૂસી ગયેલ તે ગુન્હેગાર ને શેાધી કાઢવા આપણી જ્ઞાન શિતને ઉપયોગ કરીએ, તેા જ તે ગુન્હેગારને પકડી શકીએ, માનવ મેદનીમાં નજર ફેરવતાં ફેરવતાં જ્યારે ગુન્હેગાર માણુસ ઉપર દૃષ્ટિ જાય, ત્યારે જ આપણે કહી શકીએ કે, આ ગુન્હેગાર છે. એ રીતે ગુન્હેગારને એળખી કાઢવા માટે, આપણી ઓળખ શક્તિને કામે લગાડીએ, અર્થાત્ ઓળખશક્તિને ક્રિયાશીલ બનાવીએ, ત્યારે જ તે માણસને શેાધી શકાય છે. જે કા માટે આપણે ક્રિયાશીલ બનીએ છીએ, તે કાર્ય પ્રત્યે આપણા જ્ઞાનાપયેાગને પણ જોડવા જ પડે છે. આ રીતે અહિં જ્ઞાન શક્તિ, જ્ઞાને પયોગ અને ક્રિયાશીલતા, એ ત્રણે ખાખતા કામ કરે છે.
૪૪
જ્ઞાનગુણુ વડે જાણવા (વિશેષ મેધ ) માટે જ્ઞાનેાપયેગ અને દČનગુણુ વડે દેખવા ( સામાન્ય એધ) માટે દના પચેગને લાગુ કરવા જ પડે છે. એ રીતે જીવના ચારિત્ર આદિ અન્ય ગુણે।વડે તે તે ગુણાને અનુરૂપ ક્રિયાશીલ બનવા ટાઈમે પણ ઉપયાગની આવશ્યકતા તેા રહેતી જ હેાવા છતાં, તે બધા ગુણા વડે, તે તે ગુણાને જરૂરી ક્રિયાશીલ અની રહેવામાં થતી જીવની ક્રિયા પ્રવૃત્તિ, તે વીર્યના સહકારે જ થાય છે. વીય ના સહકાર વિના જાણવા-દેખવા કે સ્વરૂપમાં રમણુતા યા પરભવમાં રમણતા આદિ કોઈ પણ ક્રિયાપ્રવૃત્તિ
