________________
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
કરે. એટલે નઠારા વિષયેના વ્યવહારથી જે વસ્તુને વિષે મન લાગેલું હોય, તે વસ્તુને અધ્યાત્મદ્રષ્ટિથી જેવી. એટલે કે તેની અશરણુતા, અનિત્યતા, અસારવા, અન્યત્વતા, અશુચિવતા, વિચારવી. એ રીતે પરવસ્તુથી મન, અનાસક્ત થશે એટલે નઠારા વિષયમાંથી નિવૃત્ત બની, આધ્યાત્મિક– આત્મિક વિષયમાં લાગુ થઈ સરલતાએ પરમશાંતિ અનુભવશે.
એક વાત સમજવી જરૂરી છે કે કેઈપણ વિષય અંગે મનનું મનન તે સારું કે બુરૂં ત્યારે જ પ્રવર કે. જ્યારે મનનીય વસ્તુ પ્રત્યે આત્માને ઉપગ-લક્ષ જોડાય. આત્માના ઉપયોગથી અલક્ષિત-અનુપયેગી વસ્તુ અંગે મનનું મનન હોઈ શકે જ નહિ. જે વસ્તુ અંગે, વર્તમાન કાળે પ્રવૃત્ત ઈન્દ્રિયેારા, આત્માને ઉપગ વત્ત, અગર ઇન્દ્રિ દ્વારા પૂર્વે અનુભવેલ વિષયની સ્મૃતિ સ્વરૂપે જે બાબતને ઉપગ વત્તે, તે જ વસ્તુનું મનન થઈ શકે. માટે મનની પૂર્વભૂમિકા તે આત્માને ઉપગ જ છે. જેથી આત્માને હાનિકારક નિમિત્તોથી ઉપગને દૂર રાખી, સારા નિમિત્તોમાં જેટલે જેટલે આત્માને ઉપગ જોડી શકાય તેટલે તેટલે આત્માને લાભ જ થાય. માટે મહાપુરૂષોએ આપણને અશુભ નિમિત્તોથી દૂર રહી સારા નિમિત્તામાં રહેવાનું ફરમાવ્યું છે.
ધર્મના રક્ષણ માટે શાસ્ત્રોમાં જે નિયમ દર્શાવ્યા છે, તેમાં મૂળ હેતુ તે આજ રહે છે. બ્રહ્મચર્યની નવવાનું આયોજન, વળી સાધુએ કેવા સ્થાનમાં રહેવું,
