________________
૧ ૯૭
=
મન એવ મનુષ્યાણાં કારણું બધ મોક્ષ નથી. તેમાં મનની અસ્થિરતા માટે કેઈ ફરીયાદ પ્રાયઃ કરતું નથી. ફરીયાદ માત્ર ધાર્મિક અનુષ્ઠાનેમાં જ મનની અસ્થિરતાની છે.
સામાયિક કરતે હેય, પ્રભૂપૂજા કરતે હોય, નવકારવાળી ગણતો હોય કે અન્ય કોઈ ધાર્મિક અનુષ્ઠાન કરતે હોય ત્યારે મનમાં તે તેની લાગણી વિશેષતાએ તે એ જ વર્તે છે કે આપણે જેન છીએ માટે સામાયિક કરવું જોઈએ. સામાયિકમાં પણ અડતાલીસ મીનીટથી વધુ ટાઈમ ન થઈ જાય, તેની તકેદારી માટે તેને ઉપગ તે ઘડીયાળના કાંટા ઉપર જ વર્તાતો હોય છે. સામાયિક પાળવા ટાઈમે પણ જાણે બંધનથી છૂટતા હોઈએ તેમ જલ્દી જલ્દી સામાયિક પાળવાનાં સૂત્રો બોલીએ છીએ. આ બધામાં ધર્મક્રિયા તે ફક્ત બાહ્ય પ્રવૃત્તિરૂપ જ બની રહેતી હોઈ તેટલા ટાઈમ પૂરતી પણ મન શુદ્ધિ દ્વારા ઉપયોગની સ્થિરતા ન હોવાનું કારણ, સાંસારિક પ્રવૃત્તિઓ માટે જેટલે રાગ છે, તેટલે રાગ હજુ ધાર્મિક અનુષ્ઠાન અંગે કું નથી. સાંસારિક પ્રવૃત્તિઓની અસારતા અને ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોની સારતાને વિવેક હજુ જાગ્યે હેત નથી. વળી તે વિવેક પામવાની પણ હજુ તીવ્રાભિલાષા નથી. જેથી અભવી જીની માફક અનેકવિધ ધર્મક્રિયાઓ, ક્રિયાકારકને આત્માનું વાસ્તવિક હિત કરનારી બની શકતી નથી. આ રીતની ક્રિયામાં કેવળ ઘસંજ્ઞા, લેકસંજ્ઞા કે કઈ પ્રકારની પૌગલિક અભિલાષાનો ઉપયોગ વર્તતે
