________________
જૈન દનમાં ઉપયા
છે. પ્રભુ પાસે મન અંગેની મુંઝવણુ દર્શાવવામાં, મનસ્વરૂપે વત્તતા સ'કલ્પ–વિકલ્પ-મનન અને ચિ'તવનમાં માહનીયકમ ની આત્મા ઉપર વતી પ્રમલતાની જ ક્રીયાદ છે. તેનું જ દુ:ખ છે. મેાડુનીયક'ના ઔદાયિક ભાવથી અનુરજિત ખની પરપદાર્થની આસક્તિમાં ભમતું મન જ જીવને કષ્ટદાયી છે.
ઉપયેાગ એ જ્ઞેયપદાર્થ પ્રત્યે ચૈતન્ય (જ્ઞાન) શક્તિના કનકશનરૂપ છે. જ્યારે મન એ જ્ઞેયપદાર્થ અંગેના સારાસાર ભાવાના ચિ'તનરૂપ છે. ઉપયાગનું કનકશન (જોડાણુ) કયા જ્ઞેય પદાર્થ પ્રત્યે વર્તે છે, તેની ખબર તેા મનથી જ જણાય છે. પ્રભુભક્તિમાં વત્તતા મનુષ્ય તે ભક્તિની બાહ્ય પ્રવૃત્તિમાં વત્તતા હોય અને તે ટાઈમે તેની વિચારધારા કોઈ અન્ય માબતમાં ચાલતી હૈાય, અન્ય ખાખતની વિચારધારામાં એકાગ્ર બની ગય હાય, એ રીતે તેના ઉપયાગનુ સ્થાન્તર થવા છતાં, અમુક ટાઈમ ખાઇ તે ઉપયોગ પ્રભુભક્તિના કા માં પાછો આવે ત્યારે કહેવાય છે કે મારૂં મન તે આટલી વાર ખીજે જ ચાલ્યુ. ગયુ હતુ.. અર્થાત્ પ્રભુભક્તિના કાયમાં જોડાયેલ ઉપયાગ તે બીજે જોડાઈ ગયાને ખ્યાલ તે એ પ્રમાણે મનથી જ જાય છે. અને તેથી જ કાઈ કામમાં માણસના વિચારની અસ્થિરતા દેખાવા ટાઈમે ઉપયાગને નહિ સમજી શકનારાએ તે એમ જ કહે કે જ ભાઈ ! તારૂ' મન કન્યાં ભમે છે. એટલે બાળજીવાને ઉપયાગની શુદ્ધશુદ્ધતા, તે મનની શુષ્કશુદ્ધતાથી જ `સમજાવી શકાય છે. મનની શુદ્ધતા તેા મેાહનીયકમ ના ઉપશમ-ક્ષયે પશમ
८०
