________________
મન એવ મનુષ્યાણાં કારણ બન્ધ મેાક્ષયાઃ
કરવાના વિચારનું મંથન કદાચ પચ્ચકખાણુના ચાલુ સમયમાં પણ થવા સંભવ છે. અહિં વસ્તુના વિચારને ઉત્પન્ન કરાવનાર, પચ્ચકખાણુના ટાઈમ પૂર્ણ થયા બાદ વત્ત`તી અવિરતિ છે. પરંતુ જે વસ્તુએ અંગે જીંદગી પ``ત પચ્ચકખાણુ છે, વિરતિપણુ છે, તે વસ્તુના તા ઇન્દ્રિયાદ્વારા ઉપયેાગ કરવાના વિચારે વી શકતા જ નથી. જેથી રાગ-દ્વેષપણું થઈ શકતું જ નથી. વીજળીનુ કનકશન ત્રાડી નાખ્યા પછી કરટ લાગવાના ભય જ કયાંથી હાય ?
૮૫
રાજ નિયમિત દસ વાગે જમનારને સાડાનવ વાગતાં જ જમવાના વિચાર! ચાલુ થાય છે. પણ ઉપવાસના દિવસે તેા ટાઈમ વ્યતીત થતાં પણ ભાજનની ઇચ્છા થતી નથી. ઉપવાસના દિવસે મનમાં આહાર લેવાના વિચાર નહિ" ઉત્પન્ન થવામાં તે દિવસ અંગેની આહારની અવિરતિના ત્યાગ છે. અને ઉપવાસ સિવાયના દિવસે આહારનું અનિયંત્રણ છે. અનિયંત્રણના કારણે જ તે તે વસ્તુ અ ંગે ઇન્દ્રિયેાનું પ્રવર્ત્ત ન નહિ હેાવા છતાંય રાગ-દ્વેષ સ્વરૂપે વસ્તુતી ઇચ્છાના કારણે પણ જીવને ક બંધ થાય છે.
સ્પર્શે –રૂપ–રસ–ગંધ અને શબ્દના વિષયમાં ઇન્દ્રિ ચેાની પ્રવૃત્તિ વિના, મનના માત્ર વિકલ્પથી પણ જીવ કર્યુંઅધ કરે છે. તે જૈનશાસ્ત્રમાં કહેલ તદુલીયા મત્સ્યની હકીકત તથા પ્રસન્નચંદ્ર રાજષિના દ્રષ્ટાંતેાથી સ્પષ્ટ સમજી શકાય છે. ઇચ્છિત મત્સ્યના ભક્ષણ વિના પણ ભક્ષણના
