________________
९. मन एव मनुष्याणां कारण बन्ध मोक्षयोः
ઉપયાગ એ આત્માના જ્ઞાનગુરૂપ લબ્ધિની પ્રવૃત્તિ રૂપ અર્થાત્ વપરાસરૂપ છે. જ્યારે દ્રવ્યમન એ મનાવણાના પુદ્ગલાને એક પર્યાય છે. અને ભાવમન તે ઉપયેા. ગમાં વત્તતા જ્ઞેયપદાર્થ અંગેના સ'કલ્પ-વિકલ્પ-વિચાર રૂપ છે. વિવિધ સમયે વતા વિવિધ ઉપયોગ તે મન મારફત જ સમજી શકાય છે.
મેાહનીયકમના ઉદયના પ્રભાવ અર્થાત્ રાગ-દ્વેષના પરિણામ તે મનની મારફત જ મતાવી શકાતા હૈાવાથી સાદી સમજવાળા લેાકેાના વ્યવહારથી દ્રષ્ટિએ મનને જ અધ્યવસાય-પરિણામ યા ઉપયેાગસ્વરૂપે ઉપચારથી સમજાવાય છે. મનની પાછળ તે કર્યાં, અધ્યવસાય અને ઉપયાગસ્વરૂપ પુરૂષાર્થ જ કામ કરતા હાઈ, તે અનુસાર જ મનને કામ કરવુ પડે છે. છતાં ખાળજીવાના વ્યવહારની દ્રષ્ટિએ ચેાગી. વર્ય શ્રી આનંદઘનજી મહારાજ સાહેબ જેવા સમથ અધ્યાત્મી પુરૂષે પણ પ્રભુના સ્તવનમાં ગાયું છે કે “ મનડું કિમહી ન માગે, હો થુજીન મનડું' કિમહી ન માગે.” આ ઉપરથી સમજી શકાય છે કે મેહનીયમના ઉદય તે મનમારફત જ અસરકારક બનતા હાઈ, બંધ અને મેાક્ષના કારણુ અંગે મન ઉપર જ તેના ઉપચાર કરવામાં આવેલ
,,
