________________
જૈન દૃર્શીનમાં ઉપયાઃ
અને કોઈપણ સાધ્ય સિદ્ધ કરવાની જરૂરીયાત રહેતી જ નથી. કારણ કે તેઓ કૃતકૃત્ય બન્યા છે. તેરમે ગુણસ્થાને મનનાં પુદ્દગલાનું ગ્રહણ-પરિણમન અને વિસર્જન છે. અર્થાત્ તે રીતે ત્યાં દ્રવ્યમન હેાય છે. પરંતુ ચિંતન-વિચાર–વિકલ્પ કરવાપણું બિલ્કુલ નહિ' હાવાથી પેાતાના માટે દ્રવ્ય મનને ઉપયેાગ તેમને કદાપિ કરવા પડતા જ નથી.
૭૪
અહિં પ્રશ્ન થવા સ્વાભાવિક છે કે જો તેમા ગુણુસ્થાનકવાળાને પેાતાના માટે વિચાર-ચિંતન-વિકલ્પની જરૂરીયાત નહિ હેાવાના કારણે ભાવમન હેાતું જ નથી, તા પછી ત્યાં દ્રવ્યમનની હસ્તિ કેવી રીતે કલ્પી શકાય ?
6
મનનસ્વરૂપ ભાવમન નથી પણ મનન કરવામાં સહાયક ખની રહેતું દ્રવ્યમન છે, એ માનવું અશક્ય છે. ભાવમન અને દ્રવ્યમન એ એને પરસ્પર સંબંધ છે. પહેલાની ઉપર ખીજું અને બીજાની ઉપર પહેલ અવલખેલું છે, તેા પછી કાંતા બન્ને મનને માનવાં જોઈએ, કાંતા બન્નેને નહિ' માનવાં જોઈએ.
આશકાનું સમાધાન એ રીતે થઈ શકે છે કે જે પેાતાના માટે મનનેા અને મનનને ઉપયાગ કરે છે, તેમના માટે કાંતા મન અને મનન બન્ને હાય અગર અન્ને ન હોય, એમ સમજી લેવુ. યેાગ્ય છે. પરંતુ ખીજાના માટે મનને ઉપયેગ કરનારને એ નિયમ લાગુ પાડી શકાય નહિં.
જેમ વૈદ્ય પેાતે નિરંગી હાવા છતાં બીજાના માટે
