Book Title: Siddhhem Balavbodhini Part 01
Author(s): Mahimaprabhsuri
Publisher: Mahimaprabhvijay Gyanmandir Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005807/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c oo b uHc k a hai : Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI milAvaNyasUrIzvarebhyo namamA kalikAlasarvaza zrIhemacandrasUri bhagavatpraNItaM siddhhmshbdaanushaasnm| tadupari laghuvRtyAzritya guurjrbhaassaanuvaadH|| siMdahaeNma-bAlAvabodhinI AsvyAtaprakaraNaparyantoM prathamoM vibhAgaH|| RK _anuvAdakartA: / zAsanasamrAT-AbAlabahmacAri-tapAgacchAdhipati-prauDhapratApI pU.AcArya bhagavaMta zrImadvijayanemisUrIzvarajI ma.sA.paTTadhara vijayamahimAprabhasUriH :preraka-sahAyaka: 1pU.munirAja zrIvivekavijayajI ma.sA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka :zrIvijayamahimAprabhamUrijJAnamaMdira, nArAyaNanagara roDa, zAntivana basa sTopa pAse, kenerA baiMka sAme, pAlaDI, ahamadAbAda. 380007. -: prAptisthAna :vakIla zAntilAla mo. gAMdhI, 3/4 AryabhaTTa, mANekanagarano khAMco sarakhejaroDa, pAlaDI, ahamadAbAda. 380007. zAha kAntilAla bhIkhAbhAI 23. vijayavilA, javAharanagara, esa. vI. roDa, goregAMva [pazcima] bambai. 400062. dvitIyovRtti-prati- 1000 i. sa. 1987. saMvata. 2043 [ vijayAdazamI ] mulyam-40-00 ru. mudraNasthala :bAbulAla ena. mahetA, mahAlakSmI prinTiMga presa, pittaliyA bambA, ghIkAMTA roDa, ahamadAbAda. 380001 phona : 25639 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapogarachAdhipati-zAsana samrATa - AbAla brahmacAri prauDha pratApI pUjyapAda AcArya bhagavaMta pU. zrI. vijaya nemisUrIzvarajI ma. sA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkaraNavAcaspati - zAstravizArada - sAhitya samrA anupamavyAkhyAna sudhAvarSA paramapUjya AcArya bhagavaMta pU. zrI. vijayalAvaNya sUrIzvarajI ma. sA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika phAsa-mAna-nAditya -sTA-vidhAjanA ! zrIhemacandragurupAdanAM grasAdAya namo namaH // 1 // da, pramANa, sAhitya, chandazAstra ane vyAkaraNanA vidhAyaka evA pUjya zrI hemacandrasUrijI ma. nI prasAda guNane namaskAra namaskAra. iccAi guNo haM hemamUriNo pecchiUNa cheyajaNo / maddahaI ahi vi hu titthakara gaNahara pramuhe // 1 // ityAdi guNavALA zrI hemacaMdrasUri ma.ne joIne nipuNujane aSTa evA tIrthakara gaNadharane maLe che. pU. AcArya zrAvijyamahimAprabhasUrikRta siddhahemazabdAnuM-- zAnabAlAvabodhinI nAmano A graMtha saMskRta vyAkaraNanA abhyAsIone khuba ja upayogI nivaDaze. ' thIjenasaMdhanA bhaMDAra samRddha che. saMkaDe varSa upara lakhelA anekavidha tADapatrIya grantha ane tAmrapatro ane vividha hastalikhita prate ApaNuM bhaMDAramAM che. A bhaMDeramAM anekavidha sAhitya che. A sAhitya kevaLa jaina Agama, jaina caritro ke jaina sAhitya puratuM nathI, paNa A bhaMDAremAM jainetaranuM vividha granthathI paNa samRddha che. A paddha ApaNane ApaNuM purUpamAM rahelI jJAnanI pIpA, jJAnAbhyAsa, ciMtana, apramatA, zAsanarAga vagere guNenuM darzana karAve che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ApaNA 4. AcArya bhagavaMtAmAM sAhityanu kAI kSetra aNukheDayu rAkhyuM nathI. eTaluM ja nahi paNa sava kSetramAM temane prayAsa purogAma ane agragaNya rahelA che. vyapArapradhAna jainasamAja hAvA chatAM, sAhitya kSetramAM ATaluM UMDANa ane samRddhi ApaNA pU. sAdhu bhagavAne AbhArI che, dhADA mAthe ane ughADApage vicarI pU. sAdhu bhagavatAe kaMcana-kAminInA tyAga ane rnispRhatAnI loka hRdayamAM uMDI chAyA prasarAvavA sAthe loka abhigamane pArakhI te te kAlanA sarva sahitya kSetramAM yugegAnI sthA che. pU. AcAya" zrIsiddhasena divAkarasUrijI, pU. AcAryAM zrI haribhadrasUrijI A badhA mATe ApaNe joizuM to te te kAlamAM sAhitya pravAha cAlyA temAM temane agragaNya yogadAna ApI jaina za,sananI prabhAvanA vadhArI che. kalikAla sarvajJa zrIhemacandrasUrijI mahArAje sAhityamAM kA kSetra aNakheDayu rAkhyu nathI. temane savA lAkha zloka pramANa bRhanyAsa sahita siddhahema vyAkaraNanI racanA karI, navuM chanda: zAstra chandonu zAsana, kAvyAnuM zAsana, krAya kAvya, abhidhAta ciMtAmaNI keLa, yogazAstra, triSaSThi zalAkA, pariziSTa parva, pramaNamImAMsA Ama anekavidha granthAnI racanA karI. temanA racela granthA paricita dhvana kAlamAM kevI anupamadazAmAM racyA te vicArI bhalabhalA vidvAno nata mastaka bane che. zrIsiMhemazabdAnuzAsananA ADe adhyAyo che. temAM sAta adhyAya saMskRta vyAkaraNa saMdhi che. AmA adhyAya prAkRtabhASA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhi che. saMskRta vyAkaraNanA kula 3pa6 sUtro che. ane prAkRta vyAkaraNanA 1119 che. keya paNa zAstranuM jJAna meLavavuM hoya te te mATe vyAkaraNanuM jJAna meLavavuM Avazyaka che. lokabhASA samaya jatAM zabda prayogo badalAya, navA zabda prAge umerAya ane keTalAka zabda prayogo visarAya, paraMtu saMskRta bhASA evI saMkalanA baddha che ke game teTalA varSo jAya te paNa te tenA niyamone AdhIna ja rahe che. jene lai seMkaDe varSa pahelA te bhASAmAM lakhAyelA ke lakhelA grantha ane AjanA vidvAne te bhASAmAM je kaMI lakhe te badhAne eka ja sarakhA niyamane anusaravuM paDe che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje A siddhahema vyAkaraNanA racanA agAunA tamAma vyAkaranuM prasthe jaI tenI kilaSTatA dUra karI gAMga vyAkaraNanI racanA karI che. ane enA eka eka aMganI pUrti jevA ke liMgAnuzAsana, dhAtupArAyaNa vagere badhAnuM svayaM temaNe sarjana karela che. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje temaNe temanA jIvana kAla daramyAna vividha viSayo upara sADAtraNa karoDa breka kamANa sAhityanI racanA karI che. kaI paNa evo viSaya nathI ke jenA upara temaNe sajana na karyuM che. ene laI teo kalikAla sarvajJanI upAdhithI bhAratabhasmAM prasiddha che. temane janma vi.saM. 1145 nA kArtika suda-15 dine dhaMdhUkAmAM tha hato. pitA cacca ane mAtA cAhigI. temanuM nAma caMgadeva. vi saM. 1153 mahAsuda-14 dine dIkSA. dIkSA vakhate nAma semacaM. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.saM. 1229 mAM svargavAsa. phula AyuSya 84 va. dIkSA paryAya 76 varSa. A 76 varSanA dIkSA paryAyamAM temaNe sAhityanI apR racanA sAthe jainazAsananI adreDa prabhAvanA karI che, jene laIne temanA nirvANa-svargavAsa bAda 150-200 varSanA kAla temayuga tarIke prasiddha thayA chaeN, kemake tyArabAda thayelA pU. vidvAna AcAryAzrI temanA grantha ane sAhityane vAgoLI anekavidha racanA karI che. ApaNe tyAM jainasaMghamAM vidyAno vyAsaMga gRhasthAmAM te nahi vat che. je kaMI paDana pArDana che te sAdhruva'mAM che. A sAdhumAM kuzAgra buddhivALA sAdhu vyAkaraNamAM vruttisahita siddhhema bhaNe che. tethI alpa zaktivALA laghuprakriyA bhaNe che. ane tethI paN alpa zaktivALA bhAMDArakaranI e muko dvArA abhyAsa karI AgaLa vAMcanamAM praveza kare che. A bAlAvadhinInI prastAvanA lakhatAM mane mArA sAMTha varSI uparane kAla yAda Ave che. AjathI sAMDa varSa agAu pATaNa vidyAbhuvanamAM abhyAsa karatA hatA, te daramyAna huM laghutti sahita siddhahemanA sUtro bhaNatA hatA. jyAre mArI sAthenA mArA mitra maNIlAla gaNapatalAla mAtra mULasUtra ane e sUtranA rahasyane samAvatuM eka udAharaNa mAtra yAda karI A siddhahemazadAnuzAsana bhaNatA hatA. zrI maNilAla jevA vidyAthI` mATe A prakAzana khuba ja upayogI che. kemake A granyamAM mULasUtra ane artha ane temAM AvatA udAharaNAne bahu ja spaSTa rIte padacchaMda dvArA samaLavavAmAM Avela che. A rIte abhyAsa karanAra vidyArthI AgaLa upara vadhu uMDANamAM na utare teASaNa teNe karela abhyAsa enA jIvanamAM khuzna upayogI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka thaI paDe tema che: nahitara apazaktivALA vRttisahita vyAkaraNanA prAraMbha kare ane rAkti temaja suyoganA abhAve paNa nahi karI rAkavAthI tane koI khAsa phaLa male niha. nRtya AcAya' zrIvijayahimAprabhasUrIdharajI mahArA A granthanI racanA potAnI dIkSA pachInA prAraMbhakAlamAM abhyAsa vakhate karI che. teozrInA vidyAdAtA pApakArI jainazAsananA nahi paNa samagra vidvAnomAM vyAkaraNa viSayaka jemanI pratiSThA pratibhA ane pazcima aneDa hatA. te pU. AcArya' bhagavata zrIvithalAvaNyasurIzvarajI mahurAjanI nizrAmA karela che. jethI karIne Aivana teozrInA upakAranuM RNa tethI-canyakatAM bhUlI zake tema nathI. rR zAsanasamrAT cikravartI AbAla brahmacArI zrIvijaya. misUrIdharajI mahArAja sAhebe A kAlamAM seMkaDo varSa' ciraMjIva rahe tevA e mahAna kAryo karela che. keTalAka samayathI yogAdahana prakriyA visarAi gai hatI. jethI yogAdana vinA AcArya pada levAnI zarU Ata thaI hatI, tene vaLAMka ApI tene godahana pUrvaka pada pradAnane prAraMbha karyo. ane laI AnA viDelA yogadahana vinA AcAya pada AdRi pada svIkAryA hatA te badhA cAMgodahana tarapha varSA, bIjI temane pAna pAnaneA nAda sAdhu saMsthAnAM nagatA karyA. jene laIne temanA ziSyeAmAM koI nyAyanA, koI Agamana, to kAda vyAkaraNanA mahAna aneDa vidvAna sAdhuo AcAryA taiyAra karyA jene prabhAva samagra sAdhu saMsthAmAM paDayo. jene lai ne samudAyamAM vidvAna sAdhue taiyAra thayA. temanA vanakala daramyAna nave AcAryA kaI te koi viSayamAM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAMDa vidvAna hatA . AcArya zrI vijayalAvaNyasUrIzvarajI mahArAja sAheba vyAkaraNanA prakADa vidvAna hovA uparAMta khuba ja vyavahAra ane pratibhA saMpanna hatAM. vi. saM. 1990 nuM sAdhu saMmelana lagabhaga tetrIsa divasa cAlyuM, A samayamAM baranI beThakamAM kaI kaI vAra 9. zAsanasamrA AcArya bhagavaMta na AvI zake tyAre temanuM pratinidhitva pu. AcArya deva zrIvijayalAvayasUrIzvarajI mahArAja saMbhALatA te meM najare nihALyuM che. AvA pratibhA saMpanna pu. AcAryadeva zrIvijayalAvaNya sUrIzvarajI mahArAjanA sAnidhyamAM A bAlAvabodhinI grantha granthakartA che. AcArya zrIvijaya mahimAprabhasUrIzvarajI mahArAje pitAnA abhyAsakALa daramyAna banAvela ane prakAzita karela. paraMtu hAlamAM aprApya banatA navesarathI nirmANa karela che. A grantha vRtti sahita siddhahema karanArAo mATe jeTaluM praveza mATe upayogI che, teTalA ja kadAca saMyogavazAta AgaLa abhyAsa na karI zake te paNa Ane abhyAsa dvArA sArI rIte saMskRta sAhityamAM praveza karI zakaze. - varSa pahelA zeTha aNadajI kalyANajInI peDhIThArA pU. munirAjathI himAMzu vijayajIe parizrama pUrvaka taiyAra karela zrIsiddhahemazabdAnuzAsana (laghuvRtti) mArAdhArA mukita karavAmAM Avela, tyArabAda thoDAka samaya pachI paThanane vyAsaMga chUTI gayela ane atyAre te sAva vyAkaraNa jJAnathI vismRita thayela tevA samaye mane A prastAvananuM kArya pI pUrva vidyA vyAsaMganuM smaraNa karAvavA dvArA AcAryadeva zrIvijayamahimAprabhasUrIzvarajI mahArAje mArA upara upakAra karela che. te badala teozrI ne AbhAra mAnuM chuM. vRtti sahita siddhahemazabdAnuzAsana bhaNanArA virala banatAM jAya Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tema ja tene bhaNAvanAra adhyApake paNa virala thatAM jAya che. evA samaye A granya abhyAsakone khuba ja upayogI nivaDaze. ane dara chIe ke A granthanuM paThana pAThana savizeSa thAya jethI visarAI jatI vyAkaraNa jJAnanI prAptinI jIjJAsA jAge, jethI karIne zrenyakartAne karelA prayAsa saphaLa thAya. eja abhyarthanA. vi. saM. 2043 apADa. zuda-2 paM. maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI ravivAra tA. 28-6-1987. 4. siddhArtha sosAyaTI-pAlaDI amadAvAda 380007 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana prastuta granthanA kartA pa. pu. zAsanasamrATa proDha pratApa AbAla brahmacArI AcArya bhagavaMta zrIvijayanemisUrIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara pa. pu. zAstravizArada suprasiddha pravacanakAra AcArya bhagavaMta zrIvijaya mahimAprabhasUrIzvarajI ma. sA. che. jethI pa. pu. vyAkaraNavAcapati sAhityasamrATa zAstravizArada AcArya bhagavaMta zrIvijayelAvaNyasurIzvarajI ma. sA. nI pAvana nizrAmAM rahI vyAkaraNa nyAya jayoti prakaraNAdino suMdara abhyAsa karela che. zrI siddhahemazabdAnuzAsana nAmanA mUla granthanA katAM kalikAlasata kumArapAla pratibaMdhaka AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasurIzvarajI bhagavaMta che. teozrIe svayaM A grantha para "laghuvRtti nAmanI vRtti racI che. A bannene anulakSIne vyAkaraNapipAsuo saralatAthI samajI zake, taduparAMta tenA viSayane paNa suMdara rIte jANI zake, evA AzayathI A bAlAvabodhinI' nAmane anya racavAthAM Avela che. A bAlAvabodhinI nAmanA gUjarabhAvAnuvAda rUpa grantha racIne vidyAthIo upara bhAre upakAra karyo che. tethI A pranya dArA vyAkaraNa pravezanA dvAra sarasa ane sugama banyA che. sutrone sarala artha, udAharaNanA vigraha, sAdhanikA, tathA gUjarabhASAmAM artha ApI sarala ane subodha banAvI hRdayaMgama banAvavA prayatna karela che. zrIsiddhahema vyAkaraNanA abhyAsIo mATe ghaNA vyAkaraNa ane sAdhane banela che. paraMtu prAyaH keI vyAkaraNanI prAthamika Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI mATe sarala ane subodha zailI jovAtI nathI. A bhAvAnuvAda grantha A khoTane pUrI pADe che. ekaMdara A bhAvAnuvAda vidyAthIne rAcikara banaze emAM saMdeha nathI. vidyAthIo ghaNA samayathI AvA bhAvAnuvAdanI rAha joI rahyA hatA. te temane prApta thavAthI abhyAsanI dizA sala banaze ema lAge che. kharekhara A pustaka vyAkaraNamAM praveza karanAra bAlone vyAkaraNanA avabodha banavAmAM sArthaka banaro emAM kaI zaMkA nathI. A granthanI prathamavRtti pUjyazrIe potAnA vidyArthIkAla daramyAna prakAzita karela, je hAlamAM aprApya banatA bhaNanAra vidyArthInI mAgaNI thatAM A sudhArA vadhArA sAthenI AkhyAta prakaraNa parvatane prathamabhAgarUpa ditIyAvRtti prakAzita karavAmAM AvI che. A pranthanA racayitA pUtyathIe vyAkaraNa pipAsuo mATe AvuM apUrva sAdhana samapa jJAna bhakti ne pradarzita karela che. AzA rAkhIe ke AgaLano dvitIyabhAga paNa jaladIthI A rIte prakAzita thAya ane vyAkaraNapipAsuo tene suMdara lAbha le e ja zubhecchA. A prastuta granthanA mudraNakAryanA sahAyakene sadupadeza ApanAra pa. pU. bhaktiparAyaNa vijayavaMta munirAja zrIvivekavijayajI ma. sA. paNa A sthaLe yAda karI amArA A kAryamAM saMpUrNa paNe sahAyaka banela che. e mATe ame teozrInA AbhArI chIye. aMte A granthanA gUrjarabhASAnuvAda kartA pu. AcAryazrIne AMkhanI takalIphane kAraNe tathA prasa TepathI koI bhUla rahI javA pAmI hoya te abhyAsI tene sAntavya gaNI sudhArI levA vinaMti che. prakAzaka Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maaH 1 - 5 43 - 19 100-14 anukramaNikA biss 1. saMjJAprakaraNam / 2. svarasandhiprakaraNam / 3. asandhiprakaraNam / 4. vyaJjanasandhiprakaraNam / 1. paliGgaprakaraNam / 6. kArakaprakaraNam / 7. patvavidhAnam / 8. NatvavidhAnam / ... strIpratyayavidhAnam / 10. gatisaMhAvidhAnam / 11. samAsaprakaraNam / 12. samAsavibhaktilopavidhAnam / 13. alopasamAsavidhAnam / 14. samAsAzrayavidhAnam / 15. vRddhi-guNa-dhAtusaMjJAvidhAnam / 16. AkhyAtaprakaraNam / 17. Atmanepada - parasmaipadavidhAnam / 18. svArthikA''yAdipratyayavidhAnam / 19. yaGpratyayavidhAnam / 20. Nica-NiG-NigpratyayavidhAnam / 21. icchArtha sanpratyayavidhAnam / 11-17 271-202 203-207 207-248 240-251 287-297 322-324 326-327 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341-342 347-352 353-357 22. nAmadhAtuvidhAnam / 23. AvidhAnam / 24. adyatanyAM sica-saka-hu___ aG-nicpratyayavidhAnam / 25. bhAva-karmaNoH tricpratyayavidhAnam / 26. bhAva-kamaNoH ziti kyapratyayavidhAnam / 27 vAMdibhyaH zavAdirUpa vikaraNapratyayavidhAnam / 28. tri-kyAdipratyayavidhAnam / 29.. parokSAdau dvitvavidhAnam / 30. parAkSAdI ekatyavidhAnam / 31. parokSAdau dhAtvAdezAH / 32. yajAdeyvRdAdividhAnam / 33. sandhyakSarAdInAmAkArAdividhAnam / 34. nakArAdilugavidhAnam / 35. navAdestasya natvavidhAnam / 36. kasya natvaniSedhaH / 37. helugAdividhiH / 38. guNavidhi niSedhaH / 39. vRddhividhiniSedhaH / 40. sico luvidhAnam / 41. sakAde gAdividhAnam / 42. AdantAdikasya etvAdividhAnam / 43. cvau IvidhAnam / 44. kyAna ItvAdividhAnam / 376-390 391-405 401-42 442-449 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. dhAtUnAM naanaadeshaadyH| 465-473 46. dhAtorAdirividhi-niSedhau / 473-49.1 47. ssavidhAnam / 48. nAntAdividhAnam / 49.3-500 49. prathamaM pariziSTam / 501-510 [seTa-aniTa kArikAH sArthaH] 50. dvitIyaM pariziSTam / [dhAtvarthavizeSanirUpaNaM sArthama] 51. tRtIyaM pariziSTam / ' - [dhAtu-pratyayAnubandhaphalapratipAdikAH kArikAH sAthaH 52. caturtha pariziSTam / ' 524-030 [ dhAtugaNazApakAnubandhakArikAH sArthaH] ...3. paJcamaM pariziSTam / ... [haimadhAtu pAThaH sArthaH] .. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana prabhAvaka - zAstravizArada - suprasiddha pravacanakAra paramapUjya AcArya bhagavaMta pU. zrI vijaya mahimAprabhasUrIzvarajI ma. sA. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktiparAyaNa - vAtsalyamUrti - vinayavaMta pU. munirAja zrI. vivekavijyajI ma. sA. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - samarpaNa = = = = ja mahApurUSe mArA jevA pAmara prANInI saMyamanaukAnuMsukAnIpaNuM svIkArIne asIma upakAra karela che evA jJAnAdi saMpadAnA dAtA parama kRpAlaparamapUjya-vyAkaraNavAcaspatikaviratna zAstravizArada sAhitya samrATu anupamavyAkhyAnasudhArSi AcAryabhagavaMta. zrImadvijayalAvayasUrIzvarajI ma. sA. nA ka* 2 * ka ma la mAM UF samarpaNa UiR Apano bhavobhavano RNa sevaka vijayamahimAprabhasUri Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --: vyAkaraNa bhaNavAnuM phaLI - vyAkaraNAt padasiddhiH, padasiddherarthanirNayo bhavati / 2 gata tavajJAnaM, taravajJAnAta gharamadhyeya ? | 4 che KAKAKAKA KAKAKA *ko ka vyAkaraNathI padanI siddhi thAya che, A padanI siddhithI arthano nirNaya thAya che, arthane nirNaya thavAthI tAvanuM jJAna thAya che ane tatvajJAna thavAthI paramaya-mukti thAya che. evo KARARARAKARARA RHKkkkkkkkkkkkkkk ke che RA NA karo RA ekatA :jAmanagaYYYYYYYYYYYYYYYYYYY E * ja Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zA. zIvalAla kAlIdAsa rAmapurA (dhAMgadhrA) vALA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || OM ahaM nmH|| kAlikAlasarvakSa-zrIhemacandrasUribhagavatpraNItaM siddhahemazabdAnuzAsanam / tadupari vijayamahimAprabhamarikRta-bAlAvavodhinI // praNaumi zrImahAvIraM, zakrejyaM cAptazekharam / dezanAmRtavarSiNaM, sarvajJa tIrthanAyakam // 1 // tapogacchAdhiSaM naumi, nemisUrIzvaraM varam / guNAnAmAspadaM bhavya, jantujAtoddhato gharam // 2 // lAvaNyasUripaM vande, taM vidyAvAridhi mudA / yatprasAdena prApto'haM, caraNAdiguNagauravam // 3 // bAlArtha siddhahemArthe, vRtti bAlAvabodhinIM / tanve gUrjarabhASayA, sUrimahimAprabho'haM // 4 / / - arha // 1-1-1 // praNidadhmahe / / ahae avyava che, je paramezvara rUpa parameSThI-arihaMtane jaNAve che, tenuM zAstranI zarUAtamAM maMgalane mATe dhyAna dharIe chIe. siddhiH syAdvAdAt // 1-1-2 / / zabdonI siddhi syAdvAdathI thAya che. "paraspara virUddha evA nityasva ane anityatva vagere aneka dharmone eka vastumAM svikAra karavo te " syAdavAda' kahevAya che." jenuM bIjuM nAma anekAntavAda che. tenAthI zabdonI utpatti ne zabdanuM jJAna thAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] siddhahema bAlAvabodhinI bIjo artha e che ke vAvAra = zuddha zabdanA prayogathI siddhA cAra = tattvajJAna-sAcuM jJAna thavA dvArA AtmAnI paraMparAe mukti thAya che. AtmA siddhipadane pAme che. (A vyAkaraNa bhaNavAnuM phaLa jaNAvanAra sUtra che.) jAta ?-2-3 | A vyAkaraNa zAstramAM nahi kahela saMjJA ane nyAya vagerenI siddhi - utpatti ne jJAna vaiyAkaraNa vagere vidvAnothI jANavI A sUtra nahi kahela nyAya tathA sAo AdinuM sagrAhaka che. [ ratha saMzA karaTM ] gauttA svarATa | - 4 / cudhInA varNo sAra' sAthe thAya che, svayaM zobhe te svara kahevAya che. ahIM bahuvecana paNa pAThamAM nahi kahela lutanuM grahaNa karavA mATe che. vaLI A saMjJAsUtra che. A rIte saMjJA karanAra dareka sUtranA arthamAM amuka saMjJaka thAya che, tyAM amuka kahevAya che, ane amuka kahevAya che tyAM amuka saMjJaka thAya che, ema samajavuM. g-f--mAtrA DhA-TI-jutA -- I eka, be ane traNa mAtrA che uccAraNamAM jeone, evA je au sudhInA varNo, te anukrame "hasya, dIrgha ane luta saMjJaka thAya che, athavA kahevAya che. ahIM paNa bahuvacana, vaNapAThamAM nahi kahela traNa mAtrAvALA, lutanA grahaNa mATe che. AMkha mIMcatA yA ughADavAmAM jeTalo samaya Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvaSeAdhinI lAge, te 'mAtrA kahevAya che. 1. ar 3 ja te ( 3 ] " e pAMca svarA sva che. 2. A phai OM zra . pa te o ane bau, e nava svare dIdha` che. pANini vyAkaraNavALA dIdha` mAnatA nathI. 3. A rU phrU rU vagerene, traNa mAtrA jeTalA laMbAvIe teA te pluta thAya che. ene jaNAvavA thATe ja te te svaranI AgaLa tagaDo mukAya che. banavo nAmI|| --6 || nathI ava` jemAM evA, eTale a ne A sivAyanA A sudhInA varNo ' nAmI " kahevAya che. 6, ph,3,6, 6 2; jI, i, te, o, ai sudhInA 12 svarAnI ' nAmI' saMjJA che. ahIM paNa bahuvacana, plutanA saMgraha mATe che, ane vacana bheda niyama kare che, ke jyAM kAryisvarathI kAOsvara nyUna hoya - alpamAtrAvALA hoya, tyAM ja nAmI saMjJA pravate che jemake glai + 2 + ta = hAyati| A udAharaNamAM kA svara nyUna nathI. mATe nAmI saMjJA thatI nathI. tethI guNa paNa thatA nathI. je pAchaLathI khelAya te ( - ) anusvAra ane jenAthI visarjana thAya che visaga ( : ) kahevAya. hRdantAH oN samAnaH // ?--7 || au sudhInA varNamAM, jI sudhInA varSA ' samAna ' kahevAya che. ahIM paNa bahuvacana plutanA saMgraha mATe che a, A, krU, hU~, 3, ,, , hai, . sudhInA 10 svarAnI ' sumAna ' sattA thAya che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI g--co- cakSarajU II --8 | e, ai, o, ane au, e cAra saMdhyakSara kahevAya che. saMdhyakSara eTale? saMdhi thavAthI je akSara utpanna thAya te. jemake- 3, + 6, pha = ", I , sa + = ma, A + 3, 4 = I , A + ca = ! - anuvA-visaf | --1 varNa akSara upara mukAtuM eka biMdu ane bAjumAM mukatAM be biMduo anukrame "anusvAra " ne "visaga" kahevAya che. rginnanam II 2--10 | ja che Adi avayava jemAM, evA je thI sudhInA vargo te vyaMjana ? kahevAya che, athavA nI AdimAM rahela hoya te rAri kahevAya, evo artha karIe tyAre - anusvAra ane : visarganI paNa vyaMjana saMjJA thAya che. zuM ; = $ 6 4 , 2 r r r 3 th d dh n , pa pha b bh m , ya ra la v , 2 p s ne A 33 vyaMjane che. jenAthI artha vyaMjita thAya - prakaTa karAya te vyaMjana kahevAya. 1. Adi zabdanA samIpa, prakAra, avayava ane vyavasthA evA cAra artha thAya che, te paikInA chellA be artho ahIM levAnA che, temAM pahelo avayava artha karela che ane bIje vyavasthA artha karela che. jethI anusvAra ne visaga paNa vyaMjana che evI vyavasthA thAya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI dareka vargane pAMcame akSara ane antasthA sivAyanA jari thI jU sudhInA vaNe "ghu kahevAya che. ( 5 jU ja e pAMca ane 2 e cAra antasthA sivAyanA 24 vyaMjane ghuTuM che.) prazno vara che ?-2-22 ja vagere vaNemAM zarUAtane pAMca pAMca vaNene je samudAya te varga kahevAya che. 1. je v | - kavarga, 2. 2 jI n za - - cavagara 3. ? r r ju - varga. 4. ? zuM huM chuM - - tavarga. 5. zuM che - ma ma - pavage. A rIte 6 thI 5 sudhImAM pAMca varga thAya che. jeo sparza vyaMjana tarIke paNa oLakhAya che. mAgha-tithi-sa--sA maghoSA che 2-2-/ dareka vargane pahele ne bIjo akSara tathA zu ne s "aghoSa kahevAya che. ( , chuM, 3, 6 6 , R r , A 13 apa che. jemAM ghoSa uccAra vizeSa na hoya te aghoSa kahevAya.) sabhya ghoSavAna che ?-2-24 aSathI anya je kAdi (20 vaNe) te " joSavAna - kahevAya che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - siddhahema bAlAvabodhinI jemAM ghoSa-uccAra vizeSa hoya te ghaSavAna kahevAya. Ane anya vaiyAkaraNe ghaSavyaMjana kahe che. ---vA sattA che ?ra- yU 2 lU ne vuM e cAra "atasthA kahevAya che. A cAra "ardhasvara' tarIke paNa oLakhAya che, ane rahe te antasthA kahevAya. jU- e traNa sAnunAsika ane niranunAsika che, tenA grahaNa mATe bahuvacana che.) - - )( ---HI ri ! --. anusvAra, visarga. - , , jhU ne rU e sAta zi kahevAya che. vajanI AkRti - AvI hoya che. AvI vaghakRti sahita je - ra te vajrakRti athavA jihAmUlIya varNa kahevAya che, )( A hAthInA gaMDasthaLanI AkRti che, je gAjakuMbhAkRti kahevAya che. AvI AkRti sahita je ')( g" te gajakuMbhAkRti athavA upaSmAnIya varNa kahevAya che. A sUtramAM bahuvacana - 1 ane (4 ne varNa jaNAvavA mATe che.) tucasthAnA prayatnaH : | -6-27 | sarakhA sthAna ane sarakhA AsvaprayatnavALA vaNe paraspara sva" kahevAya che. je ThekANethI varNa uccArAya-bolAya, te "sthAna" kahevAya che. hoThathI kaMThamaNikAkaDA sudhIno bhAga "Asya kahevAya, ane temAM thato je yatna-vizeSa, te " Aryaprayana P kahevAya, jenA vivRtakaraNa vagere aneka bhedo che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'siddhahema bAlAvabodhinI sthAna ATha che, te jaNAvanAra zlekaassttau sthAnAni varNAnA - muraH kaNThaH zirastathA / jihvAmUlaM ca dantAzca, nAsikauSThau ca tAlu ca // 1 // jUnuM uccAraNa dAMta ane hoThathI thAya che, mATe te daM DUkya kahevAya che.] sthAna te te sthAnanA vaNe. nAma 1 kaMTha-avarNa, visaga, varga ane huM - kaMThatha 2 tAlu-IvarNa, cavaga, ane zuM - tAlavya 3 heTha-uvarNa, pavarga ane (pa -AThatha 4 zira-savarNa, varga, 2 ane 6 -mUdhanya 5 dAMta-lavaNa, tavarga, huM ane sU -datya 6 urasa- chAtI - varganA pAMcamA akSara sahitI athavA aMtasthA sahita hakAra) urasya 7 nAka - anusvAra, huM jha zuM na ma -nAsikya 8 jIbhanuM mULa- - - - jIllA mUlaya avarNa, ivaNuM, uvaNuM, jhavaNa ane suvarNa paikI darekanA 18 bhedo thAya che. jema ke-hRsva, dIrdha ane luta e traNa bheda, te darekanA udAtta, anudAtta ane svarita e traNa bheda eTale 3 * 3 = 9 bheda thayA, te neve bhedanA sAnunAsika ne niranunAsika evA be bheda hevAthI 9 4 2 = 18 bheda thayA. je nAma vAra nIce pramANe che. 1. sAnunAsika hidAra dIrthonudAna 2. , hasvAnudAtta dIrdhArita 3. ,, hasvasvarita ludAtta , dIdAtta lutAnudAtta ja Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 9. , lutasvarita dIrdhAnudAtta 10. niranunAsika hadAra dIrgha svarita 11. , hasvAnudAtta 16 , hutadAra 12. ,, hasvasvarita butAnudAsa 13. , dIrthodAtta 18 , kutasvarita e, ai, o ne e - A cAre bAra bAra bheTavALA che, kAraNa ke-teone hasvapaNuM nathI, hasvanA cha bheda ochI gaNAya che. pANinIya vyAkaraNavALAone mate, dIrdhAne abhAva hovAthI, dIdha nA cha bheda ochA thatAM teonA matamAM lanA 12 bheda manAya che. paraspara "sva" saMjJAvALA varNanI samaja 1. mAnA 18 bhedo kaMThasthAnI ne vidyutakaraNavALA hevAthI paraspara "sva" 2. varSanA 18 bhedo tAlusthAnI 3. 3varSanA 18 oSThasthAnI 4. vALanA 18 zirasthAnI-murdhanya 5. varSanA 18 dantasthAnI 6. prajAnA 12 bheda tAlusthAnI ne vivRtatara ,, 7. zetAnA 12 bhedo tAlusthAnI ne ativivRtatara 8. mAnA 12 bhedo oSThasthAnI ne vikRtatara ,, 8. kAnA 12 bheda ativivRtatarahevAthI ,, 10. za ja dra- kaMThasthAnI ane spaSTakaraNavALA 11. zuM che r r - tAlusthAnI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 12. ru kuru tU - ziraHsthAnI , , , 13. 7 zuM huM chuM -- daMtasthAnI , , , 14. m 6 - eSThasthAnI 15. r r nA sAnunAsika ane nira-nAsika evA be bheda sthAnanI apekSAo che ane Asvaprayatna ISataskRSTa che, mATe te bane bhedI paraspara "sva" saMjJaka thAya che. jemake zuM zuM ityAdi. symaujs-amaushs-ttaabhyaabhis-ngsibhyaambhyskarAyuvi xthI trathI pramAliH | 2-2-18 | si vagere pratyamAMthI traNane samudAya "prathamA che vagere kahevAya che. | vibhakti | ekavacana | dvivacana | bahuvacana 1 prathama -- si (sU) | ..| jalsa (asama) 2 dvitIyA | ama | au 3 tRtIyA | Ta (A) | bhAma 6 caturthI - De (e) 5 paMcamIne si (as) | 6 SaSThI na Das , 7 saptamI - | Di (I) sum (su) 1 saMbodhana | jasa (asa) zatru bhinna zyAma vyA? esa Ama A prathamAsvarUpa hovAthI vibhakti cha gaNAya che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] siddhahema bAlAvabodhinI sthAii i -- I si thI su...' sudhInA zADhi pratyayo ane 'ti' thI syAmahi" sudhInA sthAtri pratyayo "vibhakita saMjJaka thAya che. kartA, vagere arthane vibhakta kare-judA kare, te vibhakti' kahevAya svAdi ane tyAdi jene aMte hoya, te "pada' kahevAya che. nAma sivavyane che ?--22 sita - jemA sa Itsaka hoya te pratyaya athavA yakAra sivAyanA vyaMjanAdi pratyaya para chatAM, nAma che te "padha" kahevAya che, | mAtogacama = [mavat + Q + si] marI = tamAre A. vikhyAma= pagA =be dudha vaDe, be dudha mATe be dudha thI R : | -2-22 | nakArAnta nAma, zrI pratyaya para chatAM "pada saMjJaka thAya che. nAnAmiti=[SAjhAncana+]irsIti=rAjAne Icche che. 1 ahiM anubaMdha rahita "kaya" hovAthI, kayana, karyA ane kayavuM e traNe levA. dAkhalA tarIke : dAna + + te = = = rAjA jevo dekhAva kare che, jana + + ti=ramati = cAmaDuM bane che. naM patraLe ?-2-23 | sakArAnta ane takArAnta nAma, matvathI - manunA arthavALA pratyaya para chatAM, 'pada saMjJaka thatuM nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 11 ] yazo'syAsti [carAlU + vin + tti ] cAvI = yazavALA, ta'isthAnti = [ tati + mattu ( vat ) + tti ] takivAn = vijaLIvALA. manunamo'nniro pati || --24 // ' manuS, nabhas ane kRm ' A traNa nAmeA, vat pratyaya para chatAM, pada saMjJaka " thatAM nathI. manuIiva = [ manur + vat + tti ] manuSvat = manunA jevA. nRzyoAze | --1 // jo 'sU' nA '' karavAnA na hoya tA, vRttinA antabhAga pada saMjJa' thatA nathI, arthAt 'sU' nA ' karavAnA hoya tyAre padasajJaka thAya che. para a`te kahenAra samAsavALu, kRdanta ane taddhitapratyayAnta vagere ' vRtti 'kahevAya che. paramau ca viau ca kRti-paramatiyA= uttama e svargA ' = savizeSaNamAkhyAtaM vAkyam // 1-1-26 // vizeSaNa sahita je AkhyAta sAdyanta pada yA te ' vAkaya H kahevAya che. dharmAM vo rakSatu rakSaNa karA. jas thAya che. ane - = adhAtu-vimatti-vAvayamathavanAma || --27 // dhAtubhinna, vibhakanyantabhinna ane vAkayabhinna a`vALuM je zabda svarUpa, te nAma ' kahevAya che. vRkSa, sva, ca, nAn zidhrum // 1-2-28 // 3 zasnA Adeza rUpa je ' zi ' te 'T " sajJaka kriyApada dharma - tamArU * Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] siddhahema bAlAvabadhinI vaSa +[4ra vA rAkU =] zi= varni = kamaLo j-NiyoH camana ?-2-22 ti, gau, kAjU, am ne ? A pAMca pratyaya puliMga ane strIliMgamAM vaparAya tyAre teo "ghu" kahevAya che. varAvyA che ?--30 | pheraphArane nahi pAmanAra "g ' vagere zabdo "avyaya kahevAya che. avyaya = pheraphAra na pAme te eTale ke - tamAma liMga, tamAma vacana ane tamAma vibhaktimAM jenA svarUpane vyaya = pheraphAra na thAya te "avyaya' kahevAya, je "nipAta" evAM nAmathI paNa oLakhAya che. ahI bahuvacana AkRti gaNune mATe che. a[ = deva leka, svarga vAsave | -6-rU? | sattvabhinna arthamAM vartamAna je cAdi, te "avyaya kahevAya che. liMga ne saMkhyAvALuM hoya te " sara ? kahevAya, athavA utama, ta6 ( A, te ) vagere sarvanAmathI vyavahAra karavA lAyaka je vizeSya, te sarva kahevAya ane tethI bhinna hoya te "asava kahevAya, ahIM paNa bahuvacana AkRtigaNane mATe che. madhapUrvadhAraNA che ?--rUra che ghaLu sivAya tasuthI mAMDIne zasa sudhInA je pratyayo, tadanta je nAma, te "adhyaya' kahevAya che. tAt si = [ta ta{] tattara = tethI ahI paNa bahuvacana AkRtigaNune mATe che. "vyA . [7-2-222] e sUtrathI . [7-2-82] Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 13 ] sudhInA sutramAM sattu thI rAlU pratyayAnuM vidhAna che. temAM "ddhitti thaz [7-2-08]' e ghaN varjita tanu ane rAs pratyayA levAnA che. vitti-thamanta-samAthAmAH || o--33 || 5 vibhakatyantanA sarakhuM... ane tathI mAMDIne thama sudhInA pratyayeA, te pratyayAntanA sarakhuM je nAma, te dru avyaya ' kahevAya che. badamasyAntIti = phreMcu: = abhimAnI, asti = che, = zA mATe, tata=tethI. A badhA pratyayAMta zabdo che. katham vattAm // ?--34 || 6 vat, si ane Ama pratyayAnta je nAma, te avyaya ' kahevAya che. mutterdam = munivat = munine lAyaka vatvamam / -2-31 / / kRtvA, tuma ane am pratyayAnta je nAma, te avyaya cha kahevAya che. pUrve jarAm = haravA = karIne. gatiH / / ?-%0-36 gati saMjJaka je nAma, te huM avyaya ' sajJaka thAya che. athaHkRtyeti = a pRya = A karIne. nA avyaya sannA thavAthI ataH OM. [2-3-ba ]" e sUtrathI krU na thayA paNa rU nA visaga" thayA. gogIta || -%0-37 || je varSoM ke varSoM samUha zAstramAM kahela hAya ane prayAgamAM na dekhAtA hoya, te 'chat saMjJaka' kahevAya che. je AvIne cAlyA jAya te ' Rtu jovAya, jemake Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] siddhahema bAlAvabodhinI tti = vRddhi pAme che. ahIM dhAtu pAThamAM dhi e pramANe paDyuM dhAtumAM kAra anubaMdha Apela che, chatAM prayogamAM dekhAto nathI. mATe ikAra "Ita saMjJaka " thAya che, ane tenuM phaLa AtmapadI pratyaya levA te che. mananA gharathA prAyaH || 1-2-38 che. paMcamInA arthathI vidhAna karAyela ane anta zabdanA uccAraNathI nahi batAvela je zabda, te "pratyaya" saMjJaka thAya che. jyAM evuM vidhAna karela hoya ke amuka akSara amuka zabdanI aMtamAM lAge, tyAM pratyaya saMjJA nahi thatAM Agama saMjJA thAya che. cA saMthAvat | -6| Dati ane atu pratyayAta je nAma te saMkhyAvAcaka ? jevuM thAya che. rAtimira zIta = pati = keTalA vaDe kharIdela - mere . 2-2-40 | bheda arthamAM vartamAna je bahu ane gaNa zabdo te " saMkhyAvAcaka jevA " thAya che. vahUmiH zataH = vaghu = ghaNI vaDe kharIdele. -mANekavya | 2-2-4? ka pratyaya ane samAsa karavAno hoya tyAre adhya zabda saMkhyAvAcaka je " thAya che nArivAddhanuM, tenA zItAgraddhAn = deDha athavA aDhI vagara vaDe kharIdeluM. gaddhapUrvArA pUraH | -6-4ra addha che pUrva pada jene evuM je pUraNa pratyayAta Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 15 ] prathama dvitIya vagere zabdone saMkhyAnI pUrtinA sUcaka pUraNa pratya lAgyA che. mATe A badhA zabdo pUraNa pratyayAnta - pUrI saMkhyAnA sUcaka kahevAya che. je zabdone saMkhyA pUraka pUraNa pratyaya lAgelA hoya ane pUrvamAM adha zabda hoya to te pUraNa pratyayAta zabdane ka pratyaya karavAnuM hoya tyAre ane samAsa karavAnuM hoya tyAre, saMkhyAvAcaka jevuM thAya che. aTTa Tlama veNu te ja vjhamA, tama=advaipaDyulam = sADA cAra vaDe kharIdeluM ( [ ti saMjJAjharAn] // ityAcArya zrIhemacandraviracate siddhahemazabdAnuzAsane zrI vijayamahimAprabhasUrikRta-bAlAvabodhinIvRtteH prathamAdhyAyasya prathamapAdaH // . haririva balibandhakarastrizaktiyuktaH pinAkapANiriva / kamalAzrayazca vidhiriva jayati zrI mUlarAjanRpaH // 1 // balibaMdhakara - viSNu jema bali rAjAne baMdhanamAM mUkanAra che. tema baliSTha zatruone bAMdhanAra, pinAkapANizaMkara, zaMkara jema trizakti yukta che, tema maMtra, prabhutva ane utsAha" rUpa traNa rAja zaktiothI yukta tathA brahmA jema kamalAzraya - kamaLa jene Azraya che evA, eTale ke kamaLathI janma pAmelI che, tema kamaLa kahetA lakSmInA Azraya-nivAsanA sthAnarUpa zrI "mUlarAja ? nAmanA rAjA jyavaMtA vate che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] siddhahema bAlAvabadhinI [matha dvitIya pAtraH ] [ artha ] samAnAnAM tena to che ?-2-2 | samAna saMjJaka varNane, para rahela teja samAna varNanI sAthe dIrgha ' Adeza thAya che. ahIM bahuvacana vyApti = adhika viSayanI prAptine mATe che, tenuM phaLa uttara sUtramAM che. tethI prazna ema paNa thAya che rasthAma=[ ] sAma=daMDane agra bhAga A sUti sUkyo vA | 2-2-2 | samAna saMsaka varNane jha ane huM para chatAM vikalpa "ha " Adeza thAya che. vADhA racaya = [ vAstra + za ] vArakA, pakSe vATa =nAnuM mRga zrata - khyAm vA ! -ra-2 / la, para rahela 4 ane 1nI sAthe anukrame vijAtIya 'ku ane sU" Adeza vikalpa thAya che. + ra = vAra =lu sahita kAra, A sutra, vikalpa sUtra hevAthI ekavAra pUrva sUtrathI "hasva thAya che. ane tethI saMdhi na thAya tyAre "=Ara thAya che; te paNa vikalpa sUtra havAthI nIcenuM "jato. [2-2-1]" e sUtra lAgavAthI traTArara . e pramANe paNa thAya che. vAta ja che -2-4 || na, para rahela R ane lanI sAthe anukrame vijAtIya ane sTra tathA prasiddha 'tra ane hR' Adeza vikalpa thAya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 17] futuma. = [ fpara + ma ] pittapama ( vijAtIya ), viSama ( prasiddha ), tivrarakAma ( hasva ) viSama (dIrdha ) = pitAno baLada che. ta -- In bu ane ne, anukrame para rahela che ane lUnI sAthe dIrtha a" Adeza thAya che. 8 + := : = 8 sahita kAra jAH + := tradavAra = sahita kAra ). avAritoTuM ?-2-. avarNane, para rahelA IvaNuM, uvarNa, varNa ane la varNa nI sAthe anukrame "e' e, aruM ane an' Adeza thAya che. ( pu rU = [ reva + brA ] revendra = devAmAM Indra samAna RNe pra-dazArNa-vasana - kambala - vatmara - vatsatarasyo SS6 / 2-2-7 pra. daza, RNa, vasana, kaMbala, vasara ane vatsatara zabdathI avarNane, RNa, zabda para chatAM, para rahela RnI sAthe "A " Adeza thAya che (kamatama pradaF F = [ +&r[ ! gAkU = gayeluM deNuM. vadhAre deNuM che A niyama sUtra che. kAraNa ke je A sUtra na karyuM hota to uparanAM sUtrathI "arU" Adeza thaI jAta. rAte sutIyA--mAre | 2-2-8 / avarNane, Rta zabda para tAM, para rahela nI sAthe A Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ] siddhahema bAlAvadhinI AdaeNza thAya che; je nimitta ane nimitti eka ja tRtIyA samAsamAM hAya te. ( A pNa niyama sUtra che. zItena ta] zItAte = ThaMDI thI pIDAyela... ) ta [ cIta+ RtyArupasargasya // 1-2-9 // upasarganA avatA, RkArAdi dhAtu para chatAM, para rahela ... nI sAthe, 'Ar" Adeza thAya che. (uparanAM sUtrathI * Ar lIdhe che, te jaNAve che ke; ' Ar' ja gAya, garthAt Rlati0 [ ~2-2 ] sUtrathI hasta na mApa, te jaNAvavA mATe ' Ar grahaNa karyAM che. ( prarbheLa chatIti = [ + Rti] prAaiti >> = = prakRSTa gamana kare che, AgaLa jAya che. ) . . nAgni vAtA chu-2-10 // upasarganA avatA, RkArAdi nAma dhAtu ( nAmathI banela dhAtu) para chatAM, para rahela RnI sAthe 'Ar " Adeza vikalpe thAya che. (prajALa thamamiRtIti[+zrcar+Ar +ttiya] prAnaimIyatti, pramIta = prakRSTa evA - vizeSa prakAre baLadane icche che. ) cAvA / --?? / upasarganA avatA lakArAdi nAma dhAtu (nAmathI banela dhAtu) para chatAM, para rahela lanI sAthe 'Al ' Adeza vikalpe thAya che, (upa-samIpe hA bichatIti=[ sr+ex+ can + tit ] =paNIti | 35nnArIaMta = samIpamAM lakArane icche che. ) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 19 ] auravaMdhyakSa che ?-2-22 avarNane, saMdhyakSanI sAthe (e, e, o, au) maLatAM 'e ane au' Adeza thAya che. (ttara + Sa = waa = A tArI,) sanizva + akSara = sadhyakSareka evuM sUtra karavAthI kevala upasargane avarNa na letA game te zabdane avarNa levAno che. kaTA ! -ra-rU I avarNane, 5ra rahela nA UnI sAthe o" Adeza thAya che. ( [ paNa + ( za + ) + ] dheyela.) "anunAhi0 4-2-108] " e sUtrathI lU ne (m) zake che. prasyaiSaiSyoDhoda yahe svareNa // 1-2-14 // pranA avarNa, epa, eSya, UDha, UDhi ane thraha zabda para chatAM, para rahela svaranI sAthe (maLatAM) * ai ane au" Adeza thAya che. (1 +gs = zaikaH = kaI paNa kAma, x + ja = kAma karavA mokalAto nokara che. svaira-svairyakSauhiNyAm // 1-2-15 / / svara, svairina ane akSauhiNI zabdanA avarNane, para rahela svaranI sAthe (maLavAM ) "e ane au' Adeza thAya che. (vastha : = [ 8 + ] : = potAnuM gamana sva girituM pha4mati = [+ +=+f4] ra = svayaM gamanazIla, - svacchedI, akSAmado thazAM hA + (a + kada + + + vi) kri = eka jAtanI senA ) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] siddhahema bAlAvabodhinI nirone suve ?-2-dda che - anizcita arthamAM viSayamAM evA zabda para chatAM, avarNane luka ' thAya che. ( patra = vi rijha = IcchA hoya te ahIM besa.) vauSThIta samAre 2-2-17 | A samAsamA oTha ane otu zabda para tAM, avarNane vikalpa * luka' thAya che. virAvata ra thayAH sA =[ vijaa+ ochI] virohI viSTa biMbanA phUla jevA lAla heTha vALI, romAri I 2-2-18 | varNane oma ane A Adeza para chatAM "lupha" thAya che. (ag+= bha = Aje Ama , zA+A+ = sarvoDhA = Aje paraNelI ) 3vsthAniyoti che ?-2-. upasargane avarNane, IzuM ane ed vajita ekAdi ane ekArAdi dhAtu para chatAM "lupha" thAya che. ( prajA pathatIti =[ v+ ( 9 ) + ji+Ati ] sTAra = adhika mokale che, preraNA kare che.) upasarganA avarNane, ekAdi ane kArAdi nAma dhAtu ( nAmathI banela dhAtu) para chatAM vikalpa "lupha" thAya che. (3vamI chamachatIti =[ sg + + kathana + rAj +ti ! Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 21 ] 3jIvata, dIti = samIpamAM ekane Icche che.) phaLapherave re 2--2-4 me 22-2? | ivaNa, uvarNa, savarNa ane lavarNane, sva saMjJaka bhinna= vijAtIya stara para chatAM, anukrame "cuM, 1, 2 ane la" Adeza thAya che. ( dha+matra = zcatra = ahIM dahIM ) Dhola vA . 2-2-22 | IvarNa, uvarNa, savarNa ane lavarNane, sva saMtaka bhinna = vijAtIya svara para chatAM vikalpa " hasava thAya che. ( narIuT) i gi, mr = A nadI..) - - toDavA che ?-2-2rU | e ane aine, svara para chatAM anukrame "aya ane Ayu' Adeza thAya che. (jIte na ta= [ nat ()+mana + si (amU ) nayanam = nayana, AMkha, jenA vaDe laI javAya te, nathatiita = [ nI nai) + +fa] nAyara=doranAra ) zoautoDavAnuM che ?-2-24 / o ane au ne, svara para chatAM anukrame "a ane Ava' Adeza thAya che. sUyate zena tat = [ TU (Dho)+na +ritra ( ag ) ] vanam = jenA vaDe cheDAya te, kApavuM sUnAtIti =[ TU(stra + +ri ] DhAva = chedanAra, laNanAro. ) rathaya 2-2-2 |. o ane o no, kaya bhinna kakArAdi pratyaya para chatAM anukrame "at ane AvuM" A deza thAya che. ( jAma chatIti = Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] siddhahema bAlAvabeddhinI [no + + satra + siva ] dasthati = gAyane Irache che, nAma chAtIti = nAsira ] nAsthatinAvane che che.) tta -2-26 ft ratna, yakArAdi taddhita pratyaya para chatAM " Adeza thAya che. (pi hita= [vikasi (a= pizcama=pitAne mATe sArUM.). vottara vADa / -ra-27 / padAntamAM vartamAna e ane ethI para rahela je a, tene "lupha" thAya che. (te + ga = rojha = teo ahiM.) gornAmnyavo'kSe // 1-2-28 // padAnamAM rahelA be zabdanA ene, akSa zabda para chatAM ava Adeza thAya che, je saMghane vikya hoya te. rizIva = [no+kSima = () vAva =gAyanI aMkha je-garU) vare sADA ! 2-2-21 ke pahAtmAM rahelA ge zabdanA ekano, svara para chatAM "ava7 Adeza vikalpa thAya che. je te svara akSa zabdamAM rahela na hoya te. (jerA = [no+a+] garA = gAyane Agalo bhAga. ) je 6-2-30 ft padAntamAM rahela ge zabdanA ene, indra zabdamAM rahela sTa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 23 ] para chatAM " avaH Adeza thAya che. (javAmiDa = [ n + phuDa ) vendra = gAyane Indra-rasvAmI, sAMDha.) vAsaMdhi | 2-2nA padAntamAM rahelA ge zabdanA eno, akAra para chatAM saMdhine abhAva " vikalpa thAya che. ( [ = [ + sAm] gaNanuM = uparanI sa. ) A vikalpa sUtra hevAthI ekavAra "je vA. [1-ra-ra1] e sUtrathI " ava' Adeza thAya tyAre " pranTa thAya che, te paNa vikalpa sUtra hovAthI, "patti: [-2-7] e sutrathI ane luka thAyatyAre ' ka' e pramANe paNa thAya che. ). vanitau 2-2-32 . Iti hAdamAM nahi rahela svara para chatAM; luta, sabdhi che pAmo nathI. (re! varasa 3 as a = he ! devadatta tuM aMhi che ). $ 2 vA nI 2-2-33 5. palura I3, ne, svara para chatAM vikalpa "sandhi pAme nathI. (kunadi 3 ti, sunIti = atyanta chede che. ) vizvanA 15 2-2-rUra . dIdhuM che, ane e takata je divacanAH nAma te svara para chatAM "sabdhi pAmatuM nathI.(muna da = ahIM be munio ) -nI --rUpa che. adasa zabdanA su ane mI, svara para chatAM "sandhi pAmatAM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] siMdhahema bAlAvabodhinI nathI." ( mI aThThA = A ghoDAe, amumaratoti amumuya tA- amumu = AnA pratye gamana karanArAone.) jAti ghaDanAra che ?-2-36 # ADa varjita cAdigaNanA avayayanA svaranI, svara para chatAM * sandhi thatI nathI. ? ( f = are ! khasI jA !) rontA | -2-rU7 | cAdigaNanA avayayana okArano, svara para chatAM "sAi thatI nathI. ? vo e= are ! ahIM. ) sau natI ?-2-28 || si nimittaka je AkArAnta zabdo, te ravara para chatAM vikalpa sandhi pAmatAM nathI ' ravi = pa ti, raviti = he DAhyA ! e pramANe) - - e - - 8 vol aaN 2-2-1cAdi gaNane je u-- (u), te svara para chatAM vikalpa "sandhi pAmatuM nathI, ane asandhi pakSamAM tene ugna ne badale u" ( anunAsika) Adeza vikalpa thAya che. (3 saM = 3 fsa ! ti = roja pUrvaka e pramANe. ). sata re vona me 2-2-40 | - varjita vaganA akSarathI para hela je ugna (3) tene, svara para chatAM vika9pe 'va' Adeza thAya che ane te va asata jevo thAya che. ( + 3 + catte = svArtA duzAnta = janAra zeSa pUrvaka bese che. kauca pakSI bese che) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 25 ] --3 varnA teDanunAsiDanItA che ?-2-4? | avarNa, IvarNa ane uvarNa virAmamAM - avasAnamAM anunAsika " Adeza vikalpa thAya che. je te " 0 [2-2-3] vigere sUtra saMbaMdhi na hoya te. (vadhi, dha = dahIM). (rUti para sariSa) // ityAryazrI hemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRttaH prathamAdhyAyasya dvitIyapAdaH // pUrvabhavadAragopI, haraNasmaraNAdiva jvalitamanyuH / zrImUlarAjapuruSo,-ttamo'vadhid durmadA''bhIrAn // 2 // pUrvabhavanI strI je govAlaNIo, tenuM AbhIrae = rabArIoe kareluM je haraNa tenAM smaraNathI jANe jvalita kodhavALA mularAjarUpa puruSottame ( kRSNane-pakSe uttamapuruSe ) durmada evA AbhIrene ( strIharaNa karanArA rabArIone pakSe abhIra dezanA virene ) haNyA. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [atha tRtIure ] (atha thAna zvi) tRtIya prazna che ?-rU-2 || padAntamAM rahelA varganA trIjA akSarane, vargane pAMcame akSara para chatAM vikalpa "anunAsika Adeza thAya che. (vAmAM mave4m = [ rAjum (g) + mavma, ] mam Hi sTam = dizAonuM maMDala ): agAunA 2-2-18 mAMnA sUtramAM navA pada myuM che, tene saMbaMdha A sUtramAM levAnuM che. sUtramAM vA 5da mUkyuM hoya te cA ne saMbaMdha nIcenA be sutra sudhI ja hoya che. jyAre sutramAM navA mUkayuM hoya te jayAM sudhI jarUra hoya tyAM sudhI cA ne saMbaMdha samajavo. gathaze 2 | -rU-2 | padAnamAM rahelA varganA trIjA akSarane, paMcama akSara che AdimAM jene evo pratyaya para chatAM, tene maLa e nitya anunAsika? Adeza thAya che. ( dAvo vivAda: = [ vAra ( ) + mathak + an] vAmatha = zAsa. pa+nAm = jador6 = chanA ) ("ca' nIcenA sUtromAM vAnI anuMvRtti laI javA mATe che.) to surya che -- II padAntamAM rahela varganA trIjA akSarathI para rahela je ha, tene pUrvanA vargane maLate "co akSara" vikalpa thAya che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI 27 ] (vAcA hInAra = [ vAr (6) + hIna ] vAdhIna , vAdIna:= vANIthI hIna - naThAro). prathamavadhuTi zarUchaDa / -rU4 || padAtAmAM rahela varganA prathama akSarathI para rahela je za; tene ghuTa bhinna akSara para chatAM vikalpa "cha" Adeza thAya che, (vAcA dU: = [ ka r () + :] vAchara, vAra = vANIthI zUre-vANIyA) 4 - jayo - 4)(pau ! -rUpa che padAnamAM rahelA 2 no ka, kha ane 5,pha para chatAM, anukrame ja ka ane (5 Adeza vikape thAya che. jo + joti = + ta = vAti, jAti = koNa kare che ?) -- --saM yA || - / padAnamAM rahelA 2 ne za, Sa ane sa para chatAM, anukrame za, Sa, ane sa" Adeza vikalpa thAya che. (T + = karate, te = koNa sUve che ?) -~-te dvitIje che 2-3-7 | padAnamAM rahelA rU ne, dvitIya sahita ca, 2 ane ta(ca, a Rche 2) zuTa >> ka ' ja thAya che. ( + 2 = va : = koNa cara purUSa ?) no'prazAno'nusvarA'nusikau ca puurvsyaa'dhudpre||1-3-8|| padAntamAM rahelA prazAna zabda bhinna nakArane, dhuTa bhinna Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28.], siddhahema bAlAvabodhinI akSara para che jene evA dvitIya sahita ca, Ta ane ta (cachA TaTha ane tatha) para chatAM, anukrame 1, 6 ane s Adeza thAya che; ane pUrvanA akSarane "anusvAra Agama ane * anunAsika Adeza thAya che. (mAna + 4 = mAMar: I mazca : = Apa cara purUSa.) | (mAthe mUkAtuM biMdu "anusvara ' kahevAya che. jene mAthe anusvAra mUkAya che tenAthI A alaga varNa che. nAkathI bolAve varNa anunAsika " kahevAya che, A anunAsika tarIke belavAne heya tyAM ja AvI bindu sahita ardha candranI AkRti mukAya che. je varNane mAthe A AkRti mUkAya che tenAthI A alaga varga nathI; paraMtu A anunAsika che ane nAkathI belavAna che, ema sUcavavA mATe che. ) gsfTyo dayAni ra | 2-3-. I puma zabdanA makArane, dhuH bhinna varNa para che jene e khyAga vajita ziTa bhinna aoSa para chatAM " " Adeza thAya che ane pUrvanA akSarane "anusvAra - Agama ane "anunAsika' Adeza thAya che jumalaM mate = unna=pukUi = puY + &AmA] = jravAmA aa kuvAmA = puruSane IcchanArI strI). rUnA vevA -ra-ra0 || nUna zabdanAM nakArane, pakAra para chatAM vikalpa 2 adezA thAya che ane pUrvanA akSarane "anusvAra Agama ane * anunAsika' Adeza thAya che. ( 77 = [7 + rajU] +gire, = ) ( raeN) ( gif, pAdi, pA, wife = Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 29 ] mANasonuM rakSaNa kara.) 5 zabdanuM dvitIyAnAM bahuvacanamAM je jhUra rUpa bane che, tenuM A anukaraNa che. dvi mAnaH sAni ya che ?-rU-2 || be vAra uccArelA kAna zabdanA antane, "sa" Adeza thAya che ane pUrvanA akSarane "anusvA' Agama ane anunAsika' Adeza thAya che. (Ana + na = vAna jJAna = kaNa kaNa) lim zabdanuM dvitIyAnA bahuvacanamAM je jAna rUpa bane che, tenuM A anukaraNa che.) RTi sama che ?-rU-2 | samanA antano sad para chatAM "su" Adeza thAya che ane pUrvanA akSarane "anusvAra" Agama ane anunAki ' Adeza thAya che. (samu + rasa + = paMrAta, seMravArtA, ara7, zairava = saMskAra karanAra mULavastumAM pheraphAra karanAra) hu che -ra-rU samanA antana, smar para chatAM "luka' thAya che (sAta = saMskAra karanAra ). to pu- rAnnane | -3-4 che. mu AgamanA mana ane padAnamAM rahelA mane, vyaMjana para chatAM nimittane maLatAM ( teja vyaMjanane maLatAM) "anusvAra " ane "anunAsika Adeza thAya che. (kuTiruM te [ caMzam = (+ = () + #F) + ca (2) + = + te ] raMgare, cakkare = vAMko cAle che ) . Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] siddhahema bAlAvabadhinI ma-ra-ca-ra- re re ?-rU-25 che padAntamAM rahelA mane ma, na, ya va, ane la che para jene evo ha para chatAM, nimittane maLatA (teja vyaMjanane maLatAM) anusvAra" ane "anunAsika' Adeza thAya che. (kSatti , kioNsthati = te zuM calAve che !). trATa -3-16 || samrATa e pramANe nipAtana karavAmAM Ave che, aMhi nipAtanamAM anusvAra thavA AvyuM hatuM tene abhAva karavAmAM Ave che. (tathA rAte ta = [ a[ + 1 + dig + fsa (sU) , aars = zahenazAha) ahiM " 0i [1-2-248] " e sutrathI nAma pachI AvelA dhAtuone prayoga pramANe " " pratyaya lAge che. -Loja-rAvanI ziTi navA ?-rU-27 | padAnamAM rahelA huM ane zuM ne zirTa para chatAM anukrame "ku ane 2 2 antAvayava vikalpa thAya che. ( a = A mA zabdanA prathamAnuM ekavacana che.) bAra + za = aa che, prA re, = prakRSTa gamana karanAra suve che. sunA hoya ?-rU-28 / padAntamAM vartamAna hU ane n thI para rahela je sa, tene "sa" A deza vikalpa thAya che. je te sa, zranI avayava na hoya te jarU+ vanita = nita, tarita = cha jaNa sIdAya che. datya ane udezIne kaheluM kArya tAlavyane paNa thAya che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 31 ] e niyamane AdhAre thanuM varjana kaheluM che). RH zi zuM che ?-rU-28 | padAntamAM rahelA nane, za para chatAM "cU' Adeza thAya che je te za, ane avayava na hoya te. (mAna + = mavAra, mavA rAja, mavAchU: = Apa zUravIra che. ) gotirA ?-rU-20 || akArathI para rahela padAntamAM vartamAna sane (eTale u cAlyo jatA bAkI rahelA ne ) AkAra para chatAM "u Adeza nitya thAya che ( + artha = kartha ka artha. (padAntamAM rahelA "no [2--27]" e sutrathI "sa" Adeza thAya che, temAM u cAlyA jAya che ane bAkI rahe che, A sivAyane 2 grahaNa karavAno nathI e sucavavA mATe sutramAM je kahela che.) ghoSavati ?-rU-22 akArathI para rahelA padAntamAM vartamAna sane (eTale u cA jatA bAkI rahelA rano) ghoSavAna varNa para chatAM "u" Adeza thAya che. (dhama letA = dharma jayavaMta vartaze-vartanAra) gAma-mo-poSika che ?-rU-22 || avarNa, bhe, bhage ane avo zabdathI para rahela padAntamAM vartamAna no ( eTale u cAlyo jatA bAkI rahelA rUno) gheSavAnuM varNa para chatAM "luka thAya che ane te luka sanjina, nimitta banatA nathI. arthAta lun thayA pachI sandhi thatI nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] siddhahema bAlAvabadhinI [ reva + rajU (eNnna ==Jg] = devahUtti = devA vArita = deve jAya che. A asadhinuM phaLa " je vA [ 2-3-24.] e sutramAM che. ) vyo che ?-rU-23 | avarNathI para rahelA ane padAntamAM rtamAna ane ... ne, ghaSavAnuM varNa para chatA "luka" thAya che ane te luka, sanjina nimitta thatuM nathI. arthAta luka thayA pachI sabdhi thatI nathI. (vRkSa vRzcatata = [ + an + gi ( % ) + si] = vRkSag - vRkSachedanAra, A "vRkSadgazca zabdanA prathama nuM ekavacana che. vRkSavRzcamacare = kRSa% + 4 + + rAk + ti] vRkSatti-aMhi vRkSa%' zabdanAM anya svarAdino lepa thaIne "kRvi dhAtunuM rUpa "vRkSavAra bane che. vRkSayatti = vRkSa kApanArane belAve che. enuM kartari kRdanta karavuM hoya tyAre vRkSavartata = [vRkSava + dhik + fa] vRkSa =eTale vRkSa dhAtuthI vi5 Ave ane i tathA kiva, cAvI javAthI "vRkSa" zabda bane che. vRkSad = vRkSa chedanArane belAvanAra. vRkSa +cAra = vRkSa vAta = vRkSa chedanArane bolAvanAra jAya che.) aMhi "jijU vadu [ rU. 2-42] " e sutrathI Niya pratyaya thayela che. dare vA 2-24 . avarNa, bhe, bhage ane a zabdathI para pahelA padAntamAM vartamAna je v ane teno svara para chatAM vikape "luka thAya che ane te luka sabdhine nimitta thatuM nathI, arthAt luka Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhhema bAlAvabedhinI 33 ] thayA pachI sandhi thatI nathI. ( paTo + 7 = [ paTak + [TM ] paTa 64, paTaviTTu = hai DAhyA ? ahiM A ) alpajAvavayavrutri cA // -rU-21 avaNuM, bha, bhage ane adhe zabdathI para rahelAM padAntamAM vamAna je v ane y, tene sthAne itkRSTatara evA v ane hU~ ' thAya che, avarNathI para prAntamAM vamAna je v ane y tete sthAne udma (u) varjita svara para chatAM, ISatkRSTatara evA v ane c ' Adeza vikalpe thAya che, arthAt u (u) paramAM hoya te nityaja thAya che. 6 . ; paTo + ddaDha ( vaTar + haiM ) = paTaviha, paTa paryAvada = uparanI jema. (va ane ya ne Asya prayatna iSatkRSTa che, tene jyAre aspaSTa ma' bhAvano ( aspaSTa vyaMjana jevuM cAraNa ) karavA mAMgIye tyAre itkRSTatara thAya, mATe A sutramAM ApelA zabda zabdane a iSatkRSTatara prayatnavALA evA kahela che. A prayatna jaNAvavA mATe mAthe AvuM biMdurahita adha` candranuM cihna mUkavAmAM Ave che.) phormaH || -rU-26 || ava, bhe, bhagA ane adhe! zabdathI para rahelA padAntamAM vartamAna ne, ( eTale huM cAhyA jatA bAkI rahelA rano) svara para chatAM ' OM Adeza thAya che. ) x + ante = yu+bate vAste = koNa bese che.) " davA--La-no Dhe // ?-3-27 | padAntamAM rahelA hasva svarathI para rahela, je ph, g ane 3 =3 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34} siddhahema bAlAvabodhinI na - teno svara para chatAM "kirbhAva" (bevaDa) thAya che. (3 + zAse = dukAte = kuTila gamana karanAra bese che.) nA-mAro vidyA chA che ?-rU-28 | padAnamAM rahelA ADuM ane mAru varjita dIrgha svarathI para rahala, je che, tene vikalpa "dvirbhAva thAya che. (thANAH cha = [ mn + aMganI jAtram janmASTam = kanyAnuM chatra). sutAjhA ?-rU-21 padAnamAM rahela dIrghanA rathAnamAM thayela je luta, tethI para rahelA chano, vikalpa "dvirbhAva thAya che. (savAI mo - ane 3 chAnAnA = he indrabhUti Ava ? ane chatra lAva ?) kare -rUra che varathI para rahelA chane "kirbhAva thAya che. ( chatti = Icche che. aMhi bahuvacana padAnI niti mATe che. ) hAdahastarasyAnu navA // 1-3-31 // svarathI para rahela je rU ane huM tethI para rahela 2, huM ane svara vajita varNo, vikalpa "dvirbhAva thAya che, je bIju kArya prApta heya te, te karyA pachIthI. (a a = sUrya). adIrghAdvirAmakavyaJjane // 1-3-32 // dIrgha bhinna svarathI rahela 2, huM ane svara varjita varNana, Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bolAvadhinI 35 ] virAmanA viSayamAM ane asaMyukata vyaMjana para chatAM vikalpa "dvirbhAva thAya che, je bIju kArya prApta hoya te, te karyA pachIthI, (tra + fNa = , = cAmaDI. "anu' ema kahela hovAthI aMhIyA pahelA jJo pha karyA pachIthI " dvibhava" thAya . gavacAttAtaH ? ?-rU-rUrU 5 antasthAyI para rahelA A vajita varganA akSarano, vikape 'kirbhAva" thAya che. je bIju kArya prApta hoya che, te karyA pachIthI. (34, 3 = AkAzamAMthI paDate rekhAvALo agni) tatsa ( 2-3-karU 5 - vajita varganA akSarathI para rahelA antasthAna, vikalpa kirbhAva' thAya che. je bIju kArya prApta hoya che, te karyA pachIthI ( miza=ccatra, jha, , , vayitra = ahiM dahIM. ahiMyA "vaLa [1-2-22] e sUtramAM paSTi vibhaktine sthAne paMcamI vibhakti rAkhIe tyAre varNAdithI para anukrame 6, 6, 2 ane lU paNa thAya che e niyamane AdhAre A rUpa karyuM che. ) zira ghathama dvitIya ?-rUrUpa ] zithI para rahelA varganA pahelA ane bIjA akSaro, vikalpa "dvibhava thAya che. taM Ivi, vaM zani = tuM tataH riTa ?-rU-36 vana pahelA ane bIjA akSarathI para rahela je zi , Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] sidhahema bAlAvabodhinI tene vikalpa "dvibhava thAya che, (+ ( ra ) rare = tei, rottei te suve che.) na rahyo che ?-rU-rU7 | rakArathI para rahelA zi, svara para chatAM "dvirbhAva" thatuM nathI. (rana = darzana), putrasyA''dinaputrAdinyAkroze // 1-3-38 // Adina ane putrAdina zabda para chatAM putra zabdane to, kirbhAva thato nathI, je Akrozane viSaya hoya te. (pura + zani = jugAranI vasati che he pApINI! tuM putrane khAnArI che). nAM pu vaDADavAne | 2-3-22 che. padAntamAM nahi rahelA ma, ane nane dhupha saMsaka vargane akSara para chatAM, nimittane maLate " anya akSara = thAya che, je bIjuM kArya prApta hoya te, te karyA pachIthI. (Am + surattA= janAra.ahiM bahuvacana varSAntarane bAda karavA mATe che, tethI surata tyAM - ne cha thatuM nathI ) zigvAsa che ?rU-40 } padAntamAM nahi rahelA ma ane nane, ziy ane ha para chatAM anusvAra ' thAya che, je bIju kArya prApta hoya te, te kayA pachIthI guma + si= kuri puruSamAM). Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 37 ] che ? suzciAlitA che -rU-42 | kArano, 2 para chatAM "lupha thAya che ane pUrvanA a, I ane une, " dIrtha" thAya che, je bIju kArya prApta hoya te, te karyA pachIthI, ( punaY + f = punA ki = pharI ravi ). Dhata ?-rU-42 che DhakArane, tene mAnIne thaela Dha para chatAM "luka" thAya che ane pUrvanA a, I ane une "dIrgha thAya che, je bIju kArya prApta heya te, te karyA pachIthI (mAtati = [mad +jita = + + si(fdha = Dhi)= maDha + ti+vi = mAjida = pAMdaDAnI nasa, dezanu nAma.). - sadiyovAya che ?-rU-karU che. sahu ane vadhu dhAtunA Dhane, tene mAnIne thaela Dha para chatAM, lupha thAya che ane pUrvanA avarNana "o thAya che, je bIjI kaya prApta hoya te, te kayAM pachIthI. (vAtati = [vad + ta = +tA (ghA = a ) = rat + Dhat] soDhA = sahana karanAra ). 3DhA sthAstamaH sara ! -rU-44 che. ud upasargathI para rahelA sthA ane stambha dhAtunA sane luka thAya che. (36 + kathA + = karAtA = ubho thanAra ubha thaze.) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] siddhahema bAlAvamAdhinI saH meH svare pAvAyuM || chu-3-41 // tad zabdathI para rahelA si no, svara para chatAM ' luka thAya che; jo pAdapUrti karavAnI hoya to. ( tak + fNa = saH + ya = saiya vArAthI gAmaH = te A dazayanA putra rAma. ( ahiMyA jJa: + paNa e avasthAmAM pU sUtreAthI luph te thAya che, paNa lu' thavAthI sadhi thatI nathI. mATe A sUtra karavuM paDayuM che.) etadazca vyaJjane'nagna samAse // 1-3-46 // . etad ane tad zabdathI para rahelA sine, vyaMjana para chatAM ' luk ' thAya che, jo ak pratyayA ane najh samAsane viSaya na hoya teA. ( patar + li = vaSaTM + vo =paNa che A Ape che ). vyaJjanAt pazcamA'ntasthAyAH sarUpe vA // 1-3-47 // vyaMjanathI para rahela je vanA pacama akSara ane antasyA, tenA saruSa varNa ( tene maLate paMcama akSara ) para chatAM vikalpe ' luk' thAya che. ' + 2 + fa] AhityaH Atmyi = sUryAM che devatA je, sUryaMne devarUpa mAnanAra. ( hisso taivatAcaleMH = [ A pluTo dhu ive vA | z-3-48 // vyaMjanathI para rahelA ghuTno, sva sanAka ghuT para chatAM vikalpe " lak" thAya che. ', ( pi( dhAtu ) + aa ( vikaraNa pratyaya ) + da = jJa + Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahUDama bAlAvAdhinI 39 ] kSa + ! + da = zi + 6 + 5 + dhi = zi + [ + x + fa ffs, fa = vizeSa karo !) zi+ + 3 + Dha tRtIyatRtIya-caturthe // 2-3-41 || dhruTa ne sthAna, varganA trIjo ane cothA akSara para chatAM, thAya che. ( mahtva + v + tiv " vanA trIjA akSara mati = buddha kare che). tradoSa prathamoziTaH || ?-3-10 {{ aghASa varNa para chatAM ziTTa varjita ghuTna, vanA ' prathama akSara ' thAya che. ( vAcA jUtA = [vAr + jUtA ] vALuM tUtA H vANIthI pavitra thaela ). vime vA | chu-rU-1 | zirvarjita ghuT , virAmanA viSayamAM vikalpe vargonA prathama akSara' thAya che. vAjra + tti = vAjra, vAr vANI) na sandhiH // 2-3-12 || kahelI ane kahevAro evI je sandhi, te visamanAM vidhyamAM thatI nathI. ( ddhi atra = ahiM dahIM ) 7: paTAnta visarvatoH || o-rU-dharU // padAntamAM rahelA 2 nA, virAma ane atreApa para chatAM visa 1 thAya che. ( vRkSara = vRkSa: 6 jhADa ) dayAna || -3-14 padAntamAM rahelA . khyAt dhAtu para tAM visa ' = < Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] siddhahema bAlAvaSeAdhinI ja thAya che. ( - hyAta: = : cAta: = koNa prakhyAta che ?) siddhamoSAt // 2-rU-baMdha // atreAthI para rahela je zik te para chatAM, pAntamAM rahelA i, ' visaga ja thAya che. > afiq ()+carfa = aft: carfa = dil 14 .) cacace suvA || o-3-16 | vyatyaye-UMdhu arthAt zikthI para rahela je adheASa, te para chatAM padAntamAM rahelA r nA, vikalpe ' luk' thAya che. . ( cakSu + jhyoti = cakSu jhyorta, cakSuH jyoti, cakSujhyoti = AMkha jhare che. ). aro vi ! || 1-3-17 || ru bhinna nA, sup pratyaya para chatAM 's ni + = = nIvuM = vANImAM ) - thAya che. vAvasthAthaH // 2-3-18 ahupati vigere zabdo vikalpe 'nipAtana" karavAmAM Ave che. ahiM nipAtanamAM saMbhava pramANe 'visanA ane unA ' abhAva karavAmAM Ave che. ( attpatti:, aTM: pati: = sUrya, maneto rAjhanuM = he varUNunA rASTra) zithAya dvitIyau vA | 2-3-11 // prathama akSarano zikS para chatAM, tene maLatA evA vaga na Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 41 ] vikalpa "dvitIya akSara" thAya che. ( + ha = raNajI, jIm, sIrama = dudha, khIra ). tArA varSa-gza je ra-II -3-60 | ta vargane, za ane ca varganI sAthe, tathA 5 ane Ta varganI sAthe vega rahete chata, anukrame "cavarga ane varga" thAya che. (tata (tam) + 7 = to , tote = tethI suve che. + ta = 9 + ra = pedA = pIrasanAra ) sadA -pI che ?-rUda che. sakArane, za ane ca varganI sAthe tathA Sa ane Ta varganI sAthe vega rahete chate, anukrame "za ane Sa" thAya che. (2 + + ttira =vRtti = chede che, pati = H = vAraMvAra gamana kare che). ja rAta | 2-2-62 | zathI para rahelA ta vargane, "cavarga" thato nathI. (pravru (ghAtu ) ++ti=ra ++ ri () = = javAba ). pAtAdRvanAma-navI-nava -rU-rU | padAntamAM vartamAna Ta vargathI para rahela je nAma, nagarI ane navati bhinna tavarga ane sa, tene "Tava ane Sa" thatA nathI. (T + ca = guthama = cha naya). pi tavAya -rU-64 che padAnamAM rahelA tavargane, Sa para chatAM "varga thato nathI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] siddhahema bAlAvabodhinI - (tIrthakRt SoDazaH zAntiH = soNamA zAMtinAya titha 42...) li lau // 1-3-65 // padAntamAM rahelA tavargane, la para chatAM, maLatA evAM "" yAya che. (tad + lunam = tallunam = te pAyu...bhavAn+lunAti = bhavAlla~nAti = A5 po cho. "lau ' sahi viyana sAnu. nAsikane sthAne sAnunAsika, tathA niranunAsikane sthAne niranunAsika 42vA bhATe che.) (iti vyaana sandhi) // ityAcArya zrI hemacandraviracite siddhahemazamdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta bAlAMvabodhinIvRttaH prathamAdhyAyasya tRtIyapAdaH // cakre zrImUlarAjena, navaH ko'pi yazo'rNavaH / parakitistravantInoM, na pravezamadatta yaH // 3 // zrI mUlarAje koI navIna yazarUpI samudra utpanna karyo ke je yazarUpI samudra potAnAmAM, bIjA rAjAonI kArtirUpI nadIone praveza paNa karavA detuM nathI. 3 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [atha vArtha pArA] ( atha paru DhiA ghaor ) bata mA thala na-sthA-2 || -6-2 // jasa, vyAma ane ya rUpa svAdi pratyaya para chatAM, nAmanA akArane "A Adeza thAya che. (seva + 1 (a) = sevA = de.)ke "nAnAnAM [-2-] e sUtrathI dIrdha karIe te "revA e rUpa siddha thAya, paraMtu tenuM bAdhaka "suuhyA " [2-2-223] e sUtrathI ane lupha thaI "va" evuM aniSTa rUpa na thaI jAya mATe sUtramAM "narar " nuM grahaNa karyuM che. misa ve che --2 | akArAnta nAmanA akArathI para rahela, svAdi saMbaMdhi je bhinsa, tene "aisa' Adeza thAya che. (tra + miH (jU ) = ... devo vaDe ). jo ke esTe Adeza karyo hato te paNa "vau70 [2 -2-22] e sUtrathI re ? e rUpa siddha thaI jAta, paraMtu "marina hai.' e rUpa siddha karavA mATe "esa " Adeza nahi karatAM "e" Adeza karyo che). maroDave che ?-4-2 che. Idama ane adasa zabdane apha pratyaya lAgela hoya tyAre ja, tenAthI para rahela je bhisa, tene "aim' Adeza thAya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] siddhahema bAlAvabadhinI ( kam zabdathI anya svarAdinI pahelA "a" thavAthI " rajU thAya che. [ san + mi] ma ne "a" thaI rAja ? pUrva " a ne 'luka" thaI ' dano "ma" ane mira ne "aim' thaI na + pera = ma = A vaDe ) + a + mit = savAra mit = amara + penna = amuka + = amuka = A vaDe). " mAM da ne " mA sthAne [2-2-36 ]" e sUtrathI "ma" thayela che ane anna mAM da ne "nosala ri-2-4] e sUtrathI "ma" thaI "mAghuvaDanuM [2-2-47]? A sUtrathI "u thayela che. parvadusU-maNi che ?-4-4 | bahuvarthaka (bahuvacanamAM vartamAna ;"eka sakArAdi, bhakArAdi ane esa pratyaya 5ra chatAM, nAmanA anya akArane "e' Adeza thAya che. rUma + g = a + hu = = AmAM, lim + mya = + ra = paccaH = A mATe, AthI. tela + = devo = be deva saMbaMdhI, be devomAM). TA- ni-rI -4-1 che. nAmanA antanA akArathI para rahela je TA ane halsa, tenA anukrame "Ina ane A' Adeza thAya che. (ta6+ ra = sa + ja = sena = te vaDe. tame = ta + ca =tA = tenuM). Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 45] karofss | 2-4-6 | nAmanA antanA akArathI para rahala je che ane Dasi, tenA anukrame ya, ane Ata ' Adeza thAya che. (seva + pha = deva + = vAra = deva mATe. teva + Na = deva + A = devA, sevA= devathI. ahiM - ne s. thavAthI upara pramANe be rUpa thAya che.) ai-wAta che -4-7 | akArAnta je sarvAdi, tatsaMbaMdhi je che ane si, tenA anukrame "mai ane smAta Adeza thAya che. (a+ = sarva + ai = bhai = sarva mATe) mitha sahi ] [ varSa = badhA, viccha = badhA, (jagata arthamAM sarvAdi na gaNavA) 3 = be (AnA divacanamAM ja rU5 cAle che ), samaya, = be avayava vALo samudAya - joDI ( AnA ekavacana ane bahuvacanamAM ja rUpa cAle che ) zabda = bIje, sabhyatA = bemAMthI eka, rUtara = bIje, ( adhama arthamAM sarvAdi na gaNAya ) uttara thAta jemake - jim + ta = vAta bemAMthI kaze eka, ratana = utamapratyakAnta jemake -rAma + ta = vAtama = ghaNamAMthI kayo eka, va = bIjuM, tvata = samuccaya, jema = ardha, rasama sima = badhA, sImA arthamAM sarvAdi nagaNAya) pUrva, mara, avara, rakSiA , , ghara, adhara, = AnAthI A pUrva che; AnAthI A uttara che, evI vyavasthA jyAM hoya tyAM, A pUrvAdi Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI vagere zabdo sarvAdi gaNAya che, stra = AtmA ane AkhIya arthamAM sarvAdi gaNAya che, paraMtu jJAti ane dhana arthamAM sarvAdi gaNAtA nathI, attara = di = bAhya rahelI vastu athavA tenI sAthe saMbaMdha rAkhanArI vastu evA atha mA heya tyAre, tathA 3vpaMca = je DhaMkAya athavA jenAthI DhaMkAya evA arthamAM sarvAdi gaNAya che. jemake- dara = kaI mANase cAra kapaDAM paherelAM hoya temAM pahelA ane bIjAne bahi. ryogapaNathI sarvAdipaNuM thAya che ane trIjA ane cothAne upasaMvyAnapaNAthI sarvAdipaNuM thAya che, = te, ta= te, ca= je, adra = e, dara = A, patar = e, ghA = eka, di = be, yuH= tuM, rama= huM, mar = A5, vim = zuM koNa (je A zabdo keInA nAma tarIke vaparAyA hoya te sarvAdi gaNAtAM nathI. [ ti vArikA ] tenA mitra che -4-8 | akArAnta sarvAdi saMbaMdhi je Di, tene "mina ' Adeza thAya che. + rija = sarSa + rimana = narimana = sarvamAM ) akArAnta sarvAdi saMbaMdhi je jasa, tene "I Adeza thAya che. (sarva + kanna = sarva + 4 = sarve = badhAM ) nemA'rdha-prathama-carama-tayA-'yA-'lpa-katipayasya vA || -6-20 che nema, artha, prathama, carama, taya pratyayAta, aya pratyayAta, alpa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI zabda ane katipaya zabda saMbaMdhi je ja, tene vikalpa che? Adeza thAya che. | (jema + = = = + 6 = Rche. jemA = ardhA. je koInA nAma tarIkhe A zabdo vAparavAmAM AvyA hoya te A sUtra lAgatuM nathI). je vA che ?-ka-2 dvanda samAsamAM rahelA akArAnta sarvAdi je nAma tatsaMbaMdhI je jar, tene IAdeza vikalpa thAya che. (pUrvottaw =[ pUrva + 3.+ (6) JpUrvottara, pUrvottara = pUrva ane uttara ), na ja i -4-22 che. dvanda samAsamAM rahelA je sarvAdi, te sarvAdi gaNAtAM nathI. arthAta tene sarvAdi kArya thatuM nathI. pUrvazcAparazcAnayoH samAhAraH pUrvAparam , tasmai-[pUrva + av+ ()] pUrvottara = pUrva ane apara mATe). tRtIyAttAra pUasa yoje che 2-4-rU | trIjI vibhaktivALA nAmathI para rahela je pUrva ane avara zabda, tene trIjI vibhakitavALA nAmanI sAthe yoga hoya tyAre sarvAdi gaNAtAM nathI; arthAta tene sarvAdi kArya thatuM nathI, (mAna pUrvAda = [mAra + pUrva + 4 (2) ] mArapUrvAda = mahinAthI pahelA mATe). tIra niro vA | 2-4-4 che. tIya pratyayAntavALA nAma hita kArya (che, kasi, hasuM ane Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] siddhahema bAlAvabadhinI Di pratyayanuM kArya) karavAnuM hoya tyAre vikalpa sarvAdi gaNAtAM nathI, arthAta tene De, si. Das ane DipratyAne badale ai, smAta, smina, tathA cai, svAda vagare Adeze vikalpa thAya che (ditA + che (ya, mai ) = dvitIyA, tathaai = bIjA mATe). avarNacanA sAm -4-25 | akArAnta je sarvAdi, tatsaMbaMdhi je Ama, tene "sAma ? Adeza thAya che. | (varsa + mAm = sarva + sAm = rajA = sarvanuM). navAgyA pUrvempa - vAta-rikana vA ! -4-26 pUrva, para, avara, dakSiNa, uttara, apara, adhara, sva, ane antara vagere nava zabdathI para, I (jasu nA sthAnamAM thaela), smAta ( kasinA sthAnamAM thaela) ane smina (DinA sthAnamAM thayela) Adeza vikalpa thAya che. pUrva + kAnU (6) = pUrve, pUrva = pUrvanA leke) gApo hatAM jai-gA-vA-yANa che ?-4-17 | strIli ga sUcaka Apu (A) pratyaya lAgelA je nAma, tatasaMbaMdhi je Dita pratyaya (De, si, Dalsa ane Di pratyAyanA), tenA anukrame hai, yAsu, vAsa ane yAma Adeza thAya che. ( + = at + = =khATalA mATe) sa pUrvAda ?---18 | strIliMga sUcaka A pratyayAta je nAma, tabaMdhi je kti Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabe dhinI 49] pratyaya (De, Dasi, hasa ane Di pratyayanA), tenA anukrame Das che pUrvamAM jene evA "ce, yAsa, yAsa ane yAma Adeza thAya che, arthAt Dam sahita sai, svAs svAsa ane svAma' Adeza thAya che A Da mAM "Da" ita saMjJaka che eTale asa bAkI rahe che, arthAta aspe, abhyAsa, abhyAsa ane asthAma Adeza thAya che. (sarva + = sarva + ( zve) = sarvaztha = sarva mATe). data che ?-ka-27 . A pratyayanAM antane, TA ane osa para chatAM "e" Adeza thAya che. (mArA = mAre+= = mALAthI). cautA ! -4-20 che. A5 pratyayanAM atane, enI sAthe "e' Adeza thAya che. (mAtrA + ca = H = be mALA). joradUta che ?-4-2? | A zabda vAta hasva IMkArAnta ane ukArAnta nAmanA aAna, onI sAthe anukrame dIrdha"I ane U ? Adeza thAya che | ( niH + a = muna = be muni, e munine, pu + B = sAdhU = be sAdhu, be sAdhune). cekora R -4-22 5. hasva IkArAnta ane ukArAnta nAmanA antane, jam pratyaya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] siddhahema bAlAvabedhinI para chatAM anukrame "e ane e Adeza thAya che. (munigaN = mune+karU = munaya = munio, sAdhu + rajU = sAdho + akU = sAdhava = sAdhuo). thiiita che ?-4-rarU che hasva IkArAta ane ukArAta nAmanA antane, dita bhinna svAdi saMbaMdhi Dita pratyaya (De, si, Dasa, ane De) para chatAM anukrame "e ane e Adeza thAya che " cA. [2-4-28] e sUtrathI batAvelA. (muni + = mune + = muna = muni mATe, sApu + che = vAgha + = sAthe = sAdhu mATe). TA paMki nA | 2-4-ra4 | hasva ikarAnta ane ukArAnta nAmathI para rahela TAno, pulligamAM "nA" Adeza thAya che. (muni + ra = muninar = muni vaDe ). i 2-4-raka che hasva IkArAnta ane ukArAnta nAmathI para rahela je Di tene. "DI" thAya che. ( muni = + sau = muna + sau = muna = munimAM). vANijarI -26 IkArAta je kevala sakhi ane pati zabda, tethI para rahela je ,i tene " " thAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeSinI 51 ] ( i = + ka = hi+ = sau = saba upara na nA vi che -4-27 / rAnA sthAnamAM kahela je nA ane ti pratyaya para chad kahela je e, te kevala sakhi ane pati zabdane thatAM nathI. | ( zirA (gA) = tathA = sakhithI, sahire (4) = = sakhi mATe). riyA kinAM vI -tArA -rANa ?-4-28 if hasva hakArAnta ane ukArAnta strIliMga nAmathI para rahela svAdi saMbaMdhi je Dita pratyaya (De, hasi, sU ane ri pratyaya), tenA anukrame ", dAsa, dAsa ane ma' Adeza vikalpa thAya che. ( aMhi 6 isaMjJaka samajavo , Asa, Asa ane Am) (ddhi = zuddhi+ )=3I = = buddhi mATe). strIH || 6-4-21 H dIrtha IkorAta ane zikArAnta je nitya strIliMgI zabda, tethI para rahela je Dita pratyayo (De, si, Das ane Di) tene anukrame, "de, dAsu dAsu ane dAma " Adeza thAya che. (narI+ = +9) = = = nadI mATe). yuvasA 5 6-4-30 + jene cheDe dIrgha I ne badale I ane dIrgha U ne badale ud belA heya, tevA strI zabda vakti, nyi strIliMgI zabda saMbaMdhi je dIrdha IkarAta ane dIrdha zikArAnta zabda, tethI para rahela je Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para siddhahema bAlAvabodhinI Dita pratya (De, si, hasa ane Di pratyaya), tenA sthAne anukrame "de, dAsa, dAsa, ane dAma Adeza vikalpa thAya che. zA che = zrI + hai (7) = fu, f = lakSmI mATe, ~ + = + (9) sure, gve = bhavAM mATe ). mAmA nALyA | 2-4-rUra che jene cheDe dIrgha Ine badale Im ane dIrgha U ne badale vuiM. belAto hoya tevA strI zabda vajita, nitya strIliMgI zabda saMbaMdhi je dIrgha IkArAta ane dIrdha UkArAnta zabdo, tethI para rahela svAdi saMbaMdhi je Ama, tene "nA m' Adeza vikalpa thAya che. ( zrI + A = 8 + nAma = zALA, ucA = lakSmInuM, stra + sAm = >> + nAm = LAmuM, suvAk = bhavAMonuM ). hRAA -4-22 ! hasvAnta A pratyayAnta ane nitya strIliMgI je dIrgha IkArAta ane UkArAnta zabda, tethI para rahelA Amano "nAm" Adeza thAya che. (Teva na pAm, (nAmU ) =vAnA = devanuM, muninAma munionu, mAsUnAm = sUryonuM, mAThAnAm = mALAonuM, matInAmu = buddhinuM, sUnAm = gAyanuM, = strIonuM, vadhUnAm = vahuonuM). saMsthAnAM daLa che -4- rakArAnta, vakArAnta ane nakArAnta je saMkhyAvAcaka nAma, tethI para rahelA Amane "nAm" Adeza thAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 53 ] (2tu + sAm (nAmU ) = rasukham = cAranuM, 1 + sAm (nAmU ) =Hvor= = chanuM, ghana + cam = pAnAm = pAMcanuM) vedatrayaH | 2-4-rUka ! Ama saMbaMdhi je tri tene "traya" Adeza thAya che. (tri + sAm = Jya + nAm = gALAmu = traNanuM ). sthA - 4 || 2-4-rUka che. ekAra ane kArathI para rahela kasi ane Dalsa ne "ra" Adeza thAya che. (muni + si = mune += mune = munithI. muni + pharajU = mune + 1 = muneH = muninuM, sApu + = rAdha + = rAdha = sAdhuthI, sApu + hajU = rAdha + 1 = vAghaH = sAdhunuM ) vi-ti va-3 -4-36 !!! khi, ti, khI ane tI sabaMdhi je ya. tethI para rahela Dasi ane Dasa ne "ur' Adeza thAya che. ( ife + ta = saha + = vaghu = sakhithI. ta + hari = : = pitAnuM, saha + huti = zu = sakhIne IcchanAra, pata +vi = gyuH = patine IcchanAra ). kArathI para rahela je Dasi ane DayuM tene "Dara ? Adeza thAya che. 3 ne badale 3 karavAthI anyasvarane lopa Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] sidhahema bAlAvabodhinI jaNAvavA mATe che. (pita + hari = pitR = pit+ ==pitAthI). -va-navR-kaTTa-svaTTa - kSa- hoDha- jo rANo puravAra . -4-38 che tR pratyAnta (cuM ane tRna pratyaya vALA ) nAma, svara, takhta, neTTa, tvaSya, kSatR, heta, pitR ane prazAstu zabda saMbaMdhi ane, ghuTuM pratyaya para chatAM " Ara Adeza thAya che. (+ , vRtra vA = vArta + = zartA = be karanAra ). saha ra che ?-4-32 che. kArane hi ane ghuTu ya para chatAM "ara' Adeza thAya che. | (7+ (6) = ri = purUSamAM, kR + am =rAma + purUSane ). mAturmAtaH putra he sinA''mantrye // 1-4-40 // Ama-saMbadhana sUcaka putra arthamAM vartamAna je mAtra zabda, tene sinI sAthe "mAta" Adeza thAya che, je prazaMsAne viSaya heya te. ( gAgImAtA yasya tasyAmantraNaM he gArgImAta ! = De. gArI mAtAnA putra !) DhA gupa: -4-46 | abhaya-saMbodhana sUcaka arthamAM vartamAna je hasvAnta Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 55 ]. nAma, tenA antane sinI sAthe "guNa" thAya che. | ( muni + si= re mune != he muni ?, pitR + ti = pitaZ =re pitA ! = he pitA !) pApaDa ! -4-kara | Amanya arthamAM vartamAna je Apanta ( AA pratyaya vALA ) nAma, tenA antane, sinI sAthe "e" thAya che. (re vADhA + ra = devA = he bAlikA !) nityadid - dvisvarAmbArthasya hasvaH // 1-4-43 // Amanya arthamAM vartamAna je nitya di6 (jenAthI para hai, dAsa, dArR ane dAma Adeza nitya thAya te) zabdo ane be svara vALA ambArthaka je ( A pratyayAta) zabdo tenA antane, sinI sAthe "ha" thAya che. | ( strI + = stri ! = he strI !; re aghA + sika re ! = he mAtA !) cata cArUM che -4-44 che Amanya arthamAM vartamAna je AkArAnta ane ekArAta nAma tethI para rahela je si ane am ( sinA sthAnamAM thaela hoya te), tene "lupha thAya che. ( de reva + Na = deva != he deva !. maDha + fNa (mu) = zuM samaha != he kamala ). dIrghaDyAba - vyaJjanAtseH // 1-4-45 // dIrtha evo je yata ane Apanta ( Am pratyayavALA ) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] siddhahema bAlAvabodhinI zabda tathA vyaMjanAnta zabda, tethI para rahela je si. tene lu" thAya che. (narI + pi = rahI = nadI, mADhA + = mArA = mALa, + li = = rAja ). samAnAmottara che -4-46 || samAnAnta nAmathI (a, A, I, I, , , *, a, la, la, A svare samAna saMjJaka che evA nAmathI) para rahela je ama ( ahiM ama thI napuMsakaliMgamA, si ane amanA sthAnamAM thaela je ame tenuM paNa grahaNa samajavuM) tenA aneka "luka" thAya che. (deva + akU = revakU = devane, jAmaTha+ si jAmaDha + mam = kAmaDham = kamaLa, kamaLane.) vItha nAkhyati-pata che ?-4-47 che. tiru, cataru, rakArAnta ane vakArAnta vajita je samAnAnta nAma, tenA svarane, nAma para chatAM "dIrgha thAya che. (vana + nAm = nAnA = vanAM). tuva che ?-4-48 | na zabda saMbaMdhI je samAna svara, tene nAma para chatAM vikalpa "dIrgha thAya che. (7 + nAma kRpA, rUpANa= mANasanAM ). roDatA sI nA puSi che ?-4-42 | samAnAnta nAmanA atane, para rahelA zasa pratyaya saMbaMdhi je Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sihaMma bAlAvabeAdhinI 57 ] 'a' tenI sAthe, ' dIrgha ' thAya che, ane tenA sanniyeAgamAM puliMgane viSe zarUnA sUnA n' Adeza thAya che . ( veva na rAjU (as )= levAmU = revAna = devene ). - saMkhyA - sAthe - vedayAna nai vA | o-4-10 // saMkhyAvAcaka zabda, sAyam zabda ane vi zabdathI para rahela je ahna tenA sthAne Di para chatAM, ahuna ' Adeza vikalpe thAya che. . = [ fg + ahna + [ + T ] - (dvayorahmova iti dvayahnastasmin ( hrayajJa + fs ) = hrayana, cahna, yajJe e divasamAM ' ryAhna ' e rUpa ahan ' Adeza thaye chate pho yA ' [2-2-608] e sUtrathI ana nA a nA vikalpe C 6 luph ' thavAthI thaela che ). niya gAm / -4-12 // , tIthI para rahela je Di, tenA ' As ' Adeza thAya che. ( nI + fg = tI + gAm = niyAm laI janAra upara), = // vAdana gaH cATavI || -4-12 aSTam zabdanA antane, syAdi para chatAM vikalpe thAya che. ( aSTan + millU = aAmi, ATha vaDe ). A * Adeza aSTami := aSTa aurjas - zasoH // 1-4-53 // karyA che AkAra te jene, evA je aSTana zabda tatsaMbaMdhi je jasa ane zarU tenA' au ' Adeza thAya che. " Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] siddhahema bAlAvabodhinI (sapTana + kan, rAkU = prajJA + =jU, phAr (zrI) = = ATha, AThane ). ruti- cr: saMcAra Tupa che -4-14 | Dati pratyayAna, (kati, yati, tati vagere) kArAnta ane nakArAnta je saMkhyAvAcaka nAma, tatsaMbadhi je jasu ane zas teno "la" thAya che. (ti = [ sin + ] rajU = rAti = keTalA, pa+ Q = , gha = cha, ghana + kU =Arca = pAMca, napuMsavA zira che ?-4-che napuMsakaliMgI zabda saMbaMdhi je jammu ane zas, tene zi" Adeza thAya che. (+ GrajU = + + 6 = ni= kuMDAo,) gaurIH || 6-4-6 . napuMsakaliMga saMbaMdhi je o, tene "I Adeza thAya che. (kuru + za = ; + 6 = = be kuMDA, be kuMDAne) zataH cam | -4-17 | akArAnta napuMsakaliMgI zabda saMbaMdhi je si ane ama, tene "a" Adeza thAya che. ( +Ni (a) = kuTum = kuMDa, kuMDane, ag + (tti) am = je guve ! he kuMDA ) ahiM "ataH 0 [2-4-44 ] >> e sUtrathI anne lupha thayo che. prathama ane saMbaMdhana vibhakti sarakhI hovAthI jyAM prathama kahI heya tyAM saMbodhana vibhakti levAnI che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI paJcato'nyAderane katarasya daH // 1-4-58 // ekatara varjita anya, anyatara, Itara, katara, katama, e pAMca napuMsakaliMgI zabda. tasaMbaMdhi si ane ama, tene ' Adeza thAya che. ( + ki = ar, athar = bIjA). no su che --1 akArAnta bhinna napuMsakaliMgI zabda saMbaMdhi je si ane ama , tene " lepa' thAya che. ( ja + f = = karanArUM ) Grato vA -4-60 || jarasata napuMsakaliMgI zabda saMbaMdhi je si ane ama, tene vikalpa "lepa' thAya che. (nitA kA caramAt tat = [ nirR + jJAn + ri] nirjara, nirjana, nirvam = deva, amRta, amara). ahiM jJathA 0 [ 2-2-3]" e sUtrathI narar Adeza thayela che. nAmano suvA che ?-4-67 | nAmI svaro che ane jene evA napuMsakaliMgI zabda saMbaMdhi je si ane ama , tene vikalpa "lupha" thAya che. ( vAri + Na = ! re vAra ! = he pANI ! A satrathI lupha thAya tyAre, luphane sthAnivabhAva mAnIne dasvaca pada [2 42] '' e sUtrathI guNa thAya. tyAre zuM !" thAya che. paraMtu A sUtra na lAge tyAre "karato Dhag [1-4-11] " e sUtrathI lepa thAya che ane lepane sthanivabhAva thato nathI, tethI "de vAri! e pramANe thAya che). Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ] siddhahema bAlAvabodhinI vAvata umAdo dAre che --dUra che vizeSanA vazakI nAmyanta napuMsakaliMgI zabda, TA vagere svarAdi sthAdi pratyaya para chatAM "puliMga je " vikalpa thAya che. ( grAma + da = grAmauthA, grAmaLinA = gAmanA mukhI vaDe, grAmajinA" ahiM "anAma re naDatara" [ 2-4-64 ] e sUtrathI "na" antAgama thaI, TAne A maLI "ar"jinA" thayela che ). vadhyathi- sAkSaratAnuM 2-4-6rU che. nAmyanta napuMsakaliMgI je dadhi, asthi, sakriya ane akSi zabda, tenA antane, TA vagere svarAdi sthAdhi pratyaya para chatAM ana" Adeza thAya che, ( dha + Ta = rada + an + Ta = 2 + = + A = sanA = dahIM vaDe). canAre nottara | 2-4-64 / nAmyanta napuMsakaliMgI zabdane, Ama vajita svarAdi svAdi (A,e, asa, osa ne I) pratyayapara chatAM na " antAgama thAya che. ( vAri + ra = zAri + 6+ ra = vAri = pANI vaDe. vADI ? -4-ka | zi para chatAM, svarAH napuMsakaliMgInAmathI para "na' antAgama thAya che. (kuug + Q = +zi= guNAkAra = kuMDA, kuMDAne.) ahiM "napuratha0 [2-4-11]" e sutrathI zi thayo che Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI - tathA ni : [-4-81]" e sUtrathI dIrgha thayA che puTa prA ! -4-66 ! svarathI para rahela je ghuTu jAti (eka athavA aneka ghuTa), tadanta napuMsakaliMgI zabda, tene zi para chatAM durtI pahelA ja "na' antAgama thAya che. (panna+ nanna = paMcarR + za = rasa + 6 = tAMti = dUdha, dudhane ) A vA ! -4-67 | 2 ane lUthI para je ghuTu jAti (eka athavA aneka ghuTuM ), tadanta je napuMsakaliMgI zabdatene zi para chatAM ghurtI pahelA atAgama vikalpa thAya che. ( varSi, radUSi = ghaNA baLavALA, ghaNA baLavALAne ) gTa | -4-68 | A adhikAra sUtra che; A pAdanI samApti thAya tyAM sudhI vizeSa nimitta na batAvyuM hoya tyAM, je kArya kahevAze te gheTuM para chatAM jANavuM. mAra | 2-4-67 che. ghuDanta je an dhAtu, tene ghuTu para chatAM durtI pahelA na" atAgama thAya che. (prakA arati [ 9 +gi + ti =aa+ li = 9 + anannumati= + + =+ ]= = prakRSTa vizeSa gamana karanAra). Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] stutiH || 1-4-70 || Rdit ( R jemAM Isa jJaka heAya te ) ane udditA ( u jemAM Isa naka hAya te) ane uditA je ghuDanta nAma, tene ghuT para chatAM ghuTTI pahelA ' t ' antAgama thAya che. siddhahema bAlAvaSeAdhinI 4 + rAtu ( at ) + tti = vaeNt ( 44 + tti ) = kurvan + v + tti = In = karatA. ) vidvattu + tti = vidvAn + ftta - vidvAna = vidvAna yunnosamAthe || --7o || samAsamAM nahi vartatA evA dhuDanta je yuja (cuSkRSi) dhAtu, tene ghuT para chatAM, pahelA '" antAgama thAya che. ( cuk + kim + sa = cun + tti = yu = joDanAra ). banavudda. sau || -4-72 || ghuDanta je anaDuh zabda, tene si para chatAM, ghuTnI pahelA '' antAgama thAya che. anaDvAn + F = ( ananusi = anur + si = anaDvAn = baLada ), puMso: ghumam || --7rU || pumsanA sthAnamAM, T pratyaya para chatAM, ' pumant' Adeza thAya che. ( puMr = puma natti-ghumAna=puruSa). mota gauDa ! 2-4-74 || Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 63 ] nAmane aMte ekAra hoya che, tene ghuTu para chatAM, AkArane * au ? Adeza thAya che. ( +fa= +fNa = ra = gAya ) nA samrADatA ! --71 || antanA kAranA sthAne, para rahela ama ane zasanA akAranI sAthe, "A Adeza thAya che. ( += jAm = gAyane, nat + phArU (mahU ) = = gAyone ). pathi - maNimukSA sau | 2-4-76 | nakAratna evA pathina, mazina ane bhukSina zabdanA antane, si para chatAM " A Adeza thAya che. ( pathifa = vsthA = raste ). gu 2-4 - 77 | nakArAnta evA parthina , mathina ane bhukSina zabdanA Ine, ghuTu para chatAM " A * Adeza thAya che. (mukSara + si = mukSAtrA + ra = munnA = Indra) tho che ?-ka- 78 | nakArAnta evA pathina ane mathina zabdanA ne, ghuTu para chatAM " nyU Adeza thAya che. mazin +Ni =macitra + li = = gAmA ( , + li = marazuLa +ri = bhaththA = maMthana karanAra, ra ) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 64) para vare su che ?-4-71 || nakArAnta pathina, mathina ane RbhukSina zabdanA Inane, DI ane ghuTu varjita svarAdi svAdi. ( A, o, as, osa ane I) pratyaya para chatAM "luka" thAya che. | (thA rimana sA = (+ thin +=guthI Dho = sadAcAravALI strI, thi+rAkU (masU)=patha =rastoone vozanaso nazyAmanye sau // 1-4-80 // si para chatAM, amAnya arthamAM vartamAna je uzanasa zaha, tenA antane "na ane lun ' vikalpa thAya che. ( de kAnan + ta = de 3rAna ! he kAga !, de saphAra: ! = he zukra ! ), toDanaDubrato vA || -6-82 si para chatAM, AmAnya arthamAM vartamAna je anaDuha ane caturU zabda, tenA une, "va" Adeza thAya che. (huM anag + ta = de anajna ! he baLada ? vA ze | 2-4-82 | anaDu ane catura zabdanA une, zeSaghuTu ( saMbodhananA si sivAyanA je ghuTu saMjJaka pratya, te zeSaghu kahevAya che. ) pratyaya para chatA "vA Adeza thAya che. ( anad + ta = mAnavAra = baLada ) sakSuritoDavaita | 2-4-8rU II IkArAnta je sakhi zabda tenA antane zi "napura 20 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvakheASinI 65 ] 6 [ rai-4-19 ]" e sUtrathI jasa ane zarU pratyayanA sthAne thayela je ' zi " varji ta zeSazyuT para chatAM * ai ' Adeza thAya che. ( sahi+1=sujainau=kuvAau=e mitra ) RtuzanalU-puruzoDane anya seika / -4-84 || 6 kArAnta, uzanas, purUdazama, anaihusa ane iMkArAnta je sakhi zabda, tethI para rahela je roSa rasa, tene * hA (A) * Adeza thAya che. (tuli{+A (A) = f = karanAra ) ni TImeH || 1-4-81 | even para chatAM, svaraneA zeSapuT pratyaya para che jete * dIrgha ' thAya che. ( UNn + F = nA = rAjA ) AE -madatoH || -4-86 | santa zanA pUrvI ane mahat zabdanA anya svarA * dIgha " thAya che. ( pumans + sa = pumAna = purUSa, mahat + tti = majjAn = meTa ). -na-pUjAyA zioH || o-4-87 || Inanta, hu, pUSana ane mansubdanA svarono, zi ane si para chtAM dIgha " thAya che, n ( phoDakSya = [as + [ +fa] rUDI = rAjA, yama para+na+nas (za) = TrIIni = daMDavALAM ). Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }} ] siddhahema bAlAvae dhinI ar zabdanA svarane na Agama thaye te, ghuT para chatAM vikalpe dIgha thAya che. 5 // ?-4-88 || ar zabdanA svarane, zeSazrum pratyaya para hatAM dI' thAya chaeN, ( apa + asU = Apa: = pANI ) navA ?-4-82 || ( 3 + av + RF = vAk + [ + fd(x) = fr fx = sArA pANIvALA ) asvAda svaraH mau / / 2-4-60 | = diti avanta (astu che antamAM jete ) ane avanta ( asu che antamAM jene ) evA je nAma, tenA svarane zeSa si para chatAM dvIghra" thAya che. chatAM ( mA + ravatu (avat ) + fr = mavat + fr = mavAnuM Apa, tame, akSyaH satIti = [av + 3 + su (ar ) + tti ] = asaraH = devaleAkanI vezyA ). = dy' kruzastunastRc puMsi || 1-4-91 // kuLa dhAtuthI para rahela je tu pratyaya, teno zeSa ghuT para z 4 Adeza thAya che, jo puliMganA viSaya hAya to. ( Rg + tun + sa = jok + ta + fl=oTTA=ziyALa) TAau re vA ! --12 || s dhAtuthI para rahela je tu, tene!, TAdi svarAdi pratyaya para chatAM, vikalpe ' tUc " Adeza thAya che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 17] ( kruz + tun + (A) = kroSTrA, kroSTunA = ziyANa paDe ). striyAm // 1-4-93 // kuza dhAtuthI para rahela je tuna, tene strIliMgamAM "sUca" Adeza thAya che. kraza + tun + Go+si = kroza + tRca + I + si = koSTrI - ziyA). // ityAcArya zrI hemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane bAlAvabodhinIvRtteH prathamAdhyAyasya caturthapAdaH / sotkaNThamaGgalagataiH kacakarSaNaizca, vaktrAbjacumbananakhakSatakarmabhizca / zrImUlarAnahatabhUpatibhirvilesuH, saMkhye'pi khe'pi ca zivAzca surastriyazca // 4 // utkaMThA pUrvakamaMgalagativaDe, vALakheMcavAvaDe, mukharU pIkamalanA cuMbanavaDe, ane nakharIyA bharavAvaDe karIne zrI mULarAje haNelA rAjAonI sAthe saMgrAmamAM ziyALo ane devaleSmAM devAMganAo vilAsa 2tI tI. (4) iti kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUribhagavatpraNi te zabdAnuzAsanasya laghuvRttyAvalambini zAsanasamrATa zrIvinayanemisUrIzvara-paTTadhara zrIvijayamahimAprabhasUrikRtta gurjarabhASAyAM bAlavabodhinIvRtteH prathamo'dhyAyaH samAptam // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [saMtha dritIyodhyAyaH ] [ prathamapa ] tri-vaturastitva, cAvo | 2-1-2 / strIliMgamAM vartamAna tri ane catura zabdanA sthAne, svAdi pratyaya para chatAM anukrame "ti ane catacu" Adeza thAya che, (ki+ ka = tie+ ma = tinnara = traNa strIo ) sadA sa ra , 2-1-2 che tiruM ane canTsa zabdamAM rahela ne, svarAdi sthAdi pratyaya para chatAM "rU Adeza thAya che, je na je viSaya na hoya te (tira = upara jema. tivRur = traNanuM). jarAyA jarama vA // 2-1-3 svarAdi sthAdi pratyaya para tAM, jarAnA sthAnamAM "jara Adeza vikalpa thAya che. ( nana + = gA, jhare be vRddha che | moje che 2-2-4 | bhakArAdi sthAdi pratyaya para chatAM apanA sthAnamAM "adra Adeza thAya che. (A + rijU = = pANI vaDe ), mA te darzAve che -- R. vyaMjanAdi svAdi pratyaya para chatAM, re zabdanA antane A che Adeza thAya che. (2 + ri = 1 = dhana, lakSmI) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riddhahema bAlAvamAdhinI yuSmadasmadoH || 2-1-6 // vyaMjanAdi syAdi pratyaya para chatAM, yukSmad ane asmA antato, 'yA' Aheza thAya che. = ( yuSmad + bhyAm = yuvaA + bhyAm = yuvAbhyAm, 3 = tabhArA me vaDe, tabhArA me bhATe, tabhArA methI, asmad + bhyAm AvAbhyAm, 3 = abhArA me vaDe, samArA ye bhATe, vyayabhArA 'methI, yuSmad + bhis = yuSmAbhiH = tabhArA vaDe, asmad + bhis asmAbhiH amAMza vaDe, yuSmad + sup =yuSmAsu =tabhAzamAM asmad + e = asmAsu = abhArAmAM ). = 18 ] TA-jyoti yaH // 2-1-7 // TA, Di ane ek pratyaya para chatAM, yukSmad ane asmA antn| " c ' Aheza thAya che. ( yuSmad + TA = yuSma = (tva) d = (yU) + A = tvayA tArAthI, asmad + TA = asma (ma ) d = (y) + A = mayA bhArAthI, yuSmad + Gi tvayi = tArAmAM, asma + Gi mayi bhArAmAM ). = = = zeSe luk / / 2-1-8 // Ava ane yavanA nimittathI bhinna syAdi pratyaya para chatAM, yudhmad ane asmA antanA 'luka ' thAya che. ( yuSmad + bhyas = yuSma + abhyam = yuSmabhyam = tamAza bhATe, asmad + bhyas = asma + abhyam = asmabhyam = abhArA bhATe ). Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] siddhahema bAlAvabodhinI - 2-2-1 | Atva ane yatvanA nimittathI bhinna svAdi pratyaya para chatAM, yuSpad ane asmanA antane, vikalpa "luka " thAya che. (guma+ a ( H) = cukhyama), yuHkhyam = tamArA mATe, ameTu + caTU (madhya) = cAkhyam - arama mu = amArA mATe). maratA yuvADa . 2-1-10 w dvitva viziSTa arthamAM ( dvivacanamAM ) vartamAna yuSpad ane asmad zabdanA ma sudhInA bhAgane, svAdi pratyaya para chatAM, anukrame yuvA ane AvA Adeza thAya che. | ( suSya + ga = yuvA + = yuvA, 2 = tame be... tamane bene.., ama+ tha = sArA + ma = jAvA, 2 = ame be, amane bene..., yu + zo = guva + ma = juvo 2 = tamAsa bena..tamArA bemAM.., karamas + ra = sAva + zor = sAvatho, 2 = amArA benuM, amArA bemAM...., tva- prArA jaimina i 2-2-. ekatva viziSTa arthamAM (eka vacanamAM) vartamAna yugma ane asma zabdanA ma sudhInA bhAgane, svAdi pratyaya, ane uttara pada para chatAM anukrame "tva ane mane Adeza thAya che. (guma + ama = sva +=svAtane, arama+ pram = mama + = mAm = mane...). Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 71 ] mahuM sinA vA vA ne 2-2-2 che. yuSya ane aspad zabdane, sinI sAthe anukrame "tvam ane ahama ? Adeza thAya che. ane apha pratyayanA viSayamAM apha pratyayanI pahelA ja "vam ane aham " Adeza thAya che. (guH + va = svama = tuM, maramar + ra = adam = huM, vam = tuM, aThTham = huM ). ghughaM-vacce nA | 2-2-13 . yuSpad ane aspad zabdanA sthAne jasa pratyayanI sAthe anukrame "yuvam ane vayama Adeza thAya che ane apha pratyayanA viSayamAM apha pratyayanI pahelA ja "yuvam ane vayama Adeza thAya che. (guDama + ka = suram = tame...., arama + nanna = vAkU = ame, yutha = tame, thAkU = ame) -mIM kayA che 2-2-14 | yummad ane ammannA sthAne, De pratyayanI sAthe anukrame tulyam ane moma " Adeza thAya che ane aphanI pahelA ja tubhya ane mahAma " Adeza thAya che. (suman + + tamyam = tArA mATe, garama + ka = mAm = mArA mATe, svarajU = tArA mATe, madya = mArA mATe ) tavamA surakSA || 2-2-15 | yugma ane asmartA sthAne has pratyayanI sAthe anukrame tava ane mama ? Adeza thAya che ane akunA viSayamAM aphanI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] sidhdhahema bAlAvabedhinI pahelA ja "tava ane mama" Adeza thAya che. (yura + = tava = tArUM.., karamad + = mama = mAruM, tavA = tArUM, mama = mArUM ) ga mA | 2-2-26 che yumadda ane asmathI para rahela je ama ane o, tenA sthAne "ma" Adeza thAya che. ( guman + am () = svAm = tane ama+ am (6) mAm = mane ). ane nara | 2--7 yuma ane asmathI para rahela je zasa, tene na Adeza thAya che, (gumAra (6) = guru= tamane.., karama + | () = aramAna = amane ). pam ca || ra-2-28 / yugma ane ammathI para rahela je vyas (catuthInA bahu vacanane), tene "abhyama' Adeza thAya che. (purama+ ( ba) = gu khyam = tamArA mATe, samad + (a ) = amacam = amArA mATe) yuSya ane asmathI para rahela je kasi ane vyar ( pacamInA bahuvacanamAM), tenA sthAne "aAdeza thAya che Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 73 ] gurama + si (ga) = sva ( ) + a = svas = tArAthI, amar + Na ( ba) = ma (ma) + a = ma = mArAthI, gukha+ vahU (kar) =ca = tamArAthI, samar + sthaphU (eN) = narama= amArAthI , gAma gAma 2--20 | yuSya ane asmathI para rahela je Ama, tenA sthAne khAkama? Adeza thAya che. (yuman + mAm (gAma =gukhAvAn =tamArUM, marmad + gAma (thAvar) = amAram = amAruM , padAdhuravibhaktyaikavAkye vas-nasau bahutve // 2-1-21 // padathI para rahela je yu 6 ane asmaH tenA sthAne, bahutva viSayamAM vartamAna yuga vibhaktinA sAthe (bahuvacanamAM vartamAna bIjI, catuthI ane SaSThI vibhakti sAthenI), anukrame "vas ane nam ? Adeza thAya che; je nimitta ane nimitta eka vAkyamAM heya te. (ghama vo gumAna = (suH+ rajU ) vA pAtu = dharma tamAruM rakSaNa kare ! moM no aramAna = ( raman + pANa) vAM = dharma amArUM rakSaka kare!) niyamo (-2-32) e sUtramAM "vasu, nam" vigere Adeza nitya kahela hevAthI gvAzuo (2-2-22)" e sUtramAM "vasa, nasa vigere Adezo vikalpa samajavA; evI rIte nIcenA traNe sUtramAM samajI levuM). Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] siddhahema bAlAvabodhinI fje vA-na | -6-22 | padathI para rahela je yuSpad ane ammad tenA sthAne, ddhitva viSayamAM vartamAna yuga vibhaktinI sAthe (dvivacanamAM vartamAna bIja, catuthI ane SaSThI vibhaktinI sAthe), anukrame "vAma ane nI ? Adeza thAya che, je nimitta ane ane nimitta eka vAkayamAM hoya te. (ghama vAM = ( gur + sau ) yuvA AMtu = dharma tamArA benuM rakSaNa kare ! dhamo na = (amar + ) sAva khAtu = dharma amArUM benuM rakSaNa karo !). - te-je che 2-2-23 | padathI para rahela yuSpad ane amartA sthAne che ane nI sAthe anukrame "te ane me ? Adeza thAya che; je nimitta ane nimitta eka vAkyamAM heya te. " (guma + ) itte tumyam vA te = dharma tArA mATe apAya che, (karma + ) dhana che maghama vA zire = dharma mArA mATe apAya che). gamAM tavamAM 2-2-24 padathI para rahela yuSya ane asmaznA sthAne, emanI sAthe anukrame "tyA ane mA Adeza thAya che, je nimitta ane nimitti eka vAkayamAM heya te. (guH+ am)=dhatva tyAM vA khAtura dharma tArUM rakSaNa kare ! ( +gama = dha mA mAM vA 7 = dharma mArU rakSaNa kare) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema khAlAvamAdhinI 75 ] saviADa'mAM pUrvam // 2-- // yudhmad ane asmI pUrvamAM rahela Amantya vAcaka je 6 pa6, te asat jevuM H thAya che. (DhejhanA cuSmAn pAtu dharmaH = huM mANasA ! dharmAM tamArU rakSaNa kareA !). nAdhazeSa vADaDamathe || 20-26 // yuSma ane asmathI pUrvamAM rahela jasanta ( prathamAnA bahu vacanarUpa) AmantyameAdhaka vizeSyavAcaka je padma, te tenA vizeSaNa vAcaka pada para tAM vikalpe ' asat jevA " thAya che. (DheninaH ! anyAH suSmAn (sukSmav + rAjU ) yo vA rALa prapadye = zaraNu karavAne lAyaka evA huM jInezvara ! huM tamArUM zaraNa lauM chuM, DhenninAH ! gaLyA: amAn ( amavuM + rAslR ) no vA rakSata = zaraNa karavAne lAyaka evA he jInezvarA ! huM amArUM rakSaNa karA ! ) nAnyatU || r--27 || yudhmad ane asmI pUrvamAM rahela jasantathI anya Amantya medhaka vizeSyavAcaka je pada, te tenA vizeSaNavAcaka pada para chatAM 'asat jevuM" thatu nathI. (Dhe sAdho suvidita ! tyA caraLa pravace= hai suvihita sAdhu ! huM tamArUM zaraNa lauM chuM, de khAyoti ! mA rakSa ! = he suvihita sAdheA ! mArUM rakSaNa karo ! pAvAoH // 20-28 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] siddhahema bAlAvabodhinI padanI AdimAM rahela je yuSpad ane ammad tenA sthAne kahela je vas, nas vigere Adeze, te thatA nathI. vIro vizvazvaro devo, yuSmAkaM kuladevatA / sa ghara nAtha mAvAnaramA vijnArAnA vizvanA Izvara evA je vIra deva, te tamArA kuladevatA che. te ja nAtha evA bhagavAna amArA pApano nAza karanAra che. SEda vaivaje || 2-2-22 | ca, aha, ha, vA ane enI sAthe ega rahete chate, yuSya ane asmanA sthAnamAM kahela je vas, nasa vigere Adeze, te thatA nathI. | (zAne puSpAMzca rakSatu, mAMstra rakSatu = jJAna tamArU ane amAruM rakSaNa kare !) karthezvinAthANa // 2-230 cintA artha mAM vartamAna re dazyarthaka dhAtu, tenI sAthe yoga rahete chate, yuSpad ane asmannA sthAne kahela je vasa, nas vigere Adeza te thatA nathI. (Ano gumAra ( samAna ) sarasthAnatA = mANasa tamane (amane) vicArIne Avela che ). nitvamaLyA 2-2-3 | padathI para rahela je yugma ane amaH, tenA anvAdezamAM ( kahelI vastune phera kahevI te anvAdeza kahevAya che,) vasa, nasa vigere Adezo nitya thAya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI 77 ] (guruM vinItA tajjo puravo mAnanti = tame vinIta che, tethI gurU tamane mAna Ape che, vaE vinItAstavuM to jIvo mAnayati = ame vinIta chIye tethI gurU amane mAna Ape che. pUrvIta prathamAntAhA | 20-32 || pUrvI padmathI sahita je prathamAnta nAma, tethI para rahela je yumad ane asmadda tenA anvAdezamAM vasa, nas vigere Adeza vikalpe thAya che. ( gai gaest acara ar ataa = dA A yella Il, tethI tamane bene jJAna Ape che, AvAM surIlo sar jJAna nau rIyate = ame e suzIla chIye, tethI amane ene mAna Ape che. calAmenanetaro dvitIyA-Taucasyate|| 20-33 / / tyAdi saMbaMdhi tad zabdanA dvitIyA, TA ane es para chatA, anvAdezamAM ' enak' Adeza thAya che. jo te etad zabda samAsanA antamAM na heAya te. ( maiitayanamatho navuM = (patar + tram ) anujJA nIta ! = A adhyayana uddezAyela che, tethI have enI (bhaNavAnI) anujJA Apo !) maH || 2-2-34 // tyAdi sa``dhi je krima zabda tenA dvitIyA, TA ane esa para chatAM annAdezamAM 'enA Adeza thAya che. jo te Im zabda samAsanI antamAM na hoya te. ( uddiSTamidamadhyayanamathoM navuM = = (m + am ) su jJAnIta != artha uparanI jema ) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] siddhahema bAlAvabadhinI badrathane | 2-1-rUpa | tyAdi saMbaMdhi je Idama, te vyaMjanAdi yAdi pratyaya para chatAM, anvAdezamAM "a" thAya che. je te samAsanI antamAM na hoya to nIcenA satramAM apha varjita IdalmanuM vidhAna karela hevAthI ahiM apha sahita ja Idama to. (rumarkhya zaikSa rAkhyAM trirItA AkhyAm = ( + svAma) atharIta = A be ziSyothI rAtri e bhaNyA che. ane e be ziSyo divase paNa bhaNelA che.) mana / ra--rUdda tyAdi saMbaMdhi vyaMjanAdi sthAdi para chatAM apha varjita je Idam, te "a thAya che. (K () + svAm = AkhyAm = A be vaDe) TaughanA 2-2-37 che tyAdi saMbaMdhi TA ane sU pratyaya para chatAM, a bhinna Idama, "ane Adeza thAya che. ( + Ta = mana + na = ane na = A vaDe., + = 3/na (ne) + Na = mana = A benuM ). samaya striyo ta che 2-2-28 | tyadAdi saMbaMdhi si pratyaya para chatAM, idamanA sthAne, puliMga ane strIliMgamAM, anukrame "ayama ane "Ima Adeza thAya che. (65 +Ni = 3yam = A ) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 79 ] ho mA ara | 2-1-rUra che tyAdi saMbaMdhi sthAdi pratyaya para chatAM, Idama zabdanA da ne, ma' Adeza thAya che. (ju + za = 8 + = rUma = A be.) ni ta ra | 2-2-40 | tyAdi saMbaMdhi sthAdi pratyaya ane taddhita saMbaMdhi taru vagere pratya para chatAM kimane "ka" Adeza thAya che. (lim + ti = = kANa... ). gAma: | 2-1-4? | ddhi sudhInA je tyadAdi (tyada, tadu, ya, etad , Idama, adasa, eka ane dvi) tenA antano tatsaMbaMdhi sthAdi pratyaya ane taSThita saMbaMdhi tasra vagere pratya para chatAM "a" Adeza thAya che. (ta+F = (8)+ = te, taman + [tam + tan + f = 7 (7)tar] = ta = tethI.) taH sa sa | 2-2-42 . di sudhinA je tyarAdi, tene takAra, si para chatAM "sa Adeza thAya che. ta + ti = sa + si = H + Na = H = te. ) maH seetu 2-2-4rU I tyAdi saMbaMdhi si para chatAM, adam zabadanA dine "sa" Adeza thAya che. ane sino baDI Adeza thAya che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI ( adam + au = ada + s = asa + (Dau) au=asau=bhA.) asuko vAki / / 2-1-44 // yadAdi saMbaMdhi ak pratyayavALA azvas zabdanA si pratyaya para chatAM ' amuka " Adeza vikalpe thAya che. [ 80 ( adas + ak + si = adakas + si asakau = i ). mosvarNasya / / 2-1-45 // avarNAnta tyAdi saMbadhi je adsa zabda, tenA datA 'ma' Adeza thAya che. = asukaH, ( adas + au = ada + au = ama + au = amau = abhU me, A.) adanA thAya che. vAsdrau // 2-1-46 // tA, adri antAgama thaye te 'ma' Adeza ( amumazcatIti = amumuyaG, amudrayaG, adamuyaG, adadvyaG = khAnA atye banAra ). mAduvarNo'nu // 2-1-47 // as zabdanA mathI para rahela je vaN, teneA maLatA evA 'varSA' thAya che; me hArya khAnu hAya te pachI. ( adas + am = ada + am = ama + am = amum = khAne ), Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 81 ] vAminAta che --48 adam zabdanA mathI para rahela je varNa, tene Ina Adeza thayA pahelA "uvaNa thAya che. ( a + a + A = yamuna = yamunA= A vaDe. vidurI | 2-2-47 bahuvacanamAM vartamAna adasa zabdanA mathI para rahela je e, tene "i Adeza thAya ( an + kakU = ara + akU = ra + 6 = = navI = A ). dhAtorivarNovaNesyeyut svare pratyaye // 2-1-50 // dhAtunA IvaNa ane uvarNane svarAdi pratyaya para chatAM anukrame ISTa ane "u" Adeza thAya che. ( navali = [ni+zin + si] nI:, to = [ nI + au = nid + ] = ni = be laI janArA. ) 2-2-1?, >> dhAtunA svarane, svarAdi pratyaya para chatAM "cha" Adeza thAya che. (ru + tun = $ + 6 (6) = + tu ratu = teo be gayA. ) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] siddhahema bAlAvabadhinI saM ta che 2-2-12 + dhAtunA ja saMgothI para rahela, dhAtunA je ivarNa ane uvarNa, tenA svarAdi pratyaya para chatAM anukrame "i" ane "u" Adeza thAya che, (avAja gAtIti = [ + fav+ fNa ] thavI , ta= [ at + = avathi = yava vecanAra be). #-# # 2-2-13 / saMyogathI para rahela bhU ane zranA uvarNane, svaradi pratyayaH para chatAM bauva Adeza thAya che. (jU+ = suau = be braTI trivADa # 2-2-14 w strI zabdanA ivarNa, svarAdi pratyaya para chatAM "I, " Adeza thAya che. ( patra + za = rijharthI = be strI ). vADa-zakti che 2-2-16 che trI zabdanA IvarNane, ama ane zatru pratyaya para chatAM "I Adeza vikalpa thAya che. ( trI+[ = rijhama, strIne) yo'nekasvarasya // 2-1-56 // aneka svasvALA dhAtunA varNane, svArAdi pratyaya para chatAM yu ? Adeza thAya che. (ri + 3Q = rivi + kU = zizu = teoe ekaThuM karyuM). | dAva vA 2---17 | aneka svaravALA dhAtunAM uvarNano svarAdi sthAdi para chatAM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI [83 ], va " Adeza thAya che ( vasumiti = [ raju + kAn + 40 + ta ] vahuti, ghaNuyatIti = [ vahu + f + ] radda = dhanane IcchanAra be.....). zi vRdhiyad | ra-2-18 che. kivabantapadanI sAthe je samAsa, tatsaMbaMdhi sudhI zabda varjita ghAtunA ivarNa ane uvarNane, svarAdi svAdi para chatAM anukrame "yuM" ane "6 " Adeza thAya che. (darda nathati = H = + + + + + fa] , teM = [3nI + sau ] 3nathau = uMce laI janAra be..). dana -punarva - bhAraivara | 2-2-12 . dana, punara, varSA ane kAra zabadathI para rahela, je kivabanta padanI sAthe samAsa thayela evo bhUdhAtunA uvarNane, svarAdi svAdi pratyaya para chatAM "6 ' Adeza thAya che. (dana fEvara avatati = [+ | + f + ] mU ta = [ rajU + 2 ] = t = be sa ). T - ghamare vividha | 2-2-60 | Na ane 6 paravidhi-AgaLa je je vidhAna karavAnA che te, ane pUrva vidhi pahelA je je vidhAne karelA che te, evI svAdi vidhi karyo chate "asata thAya che. arthAta zuM ne n ane 6 ne zuM samajavo. (dituma chatIti = [ 1 + rajU + $ + ta ] pipariSatti, viparitoti = [+ + fa] Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84] siddhahema bAlAvabodhinI piTi-bhaNavAne IcchanAra ). aMhi 6 ne su samajavAthI to [2-2-72] e sUtrathI sU ne 2 thaya). ktA''dezo'pi // 2-1-61 // katanA (kta, ane kti sthAne thayela je Adeza, paravidhi ane pUrva vidhi evI svAdividhi kaye chate "amRta , thAya che je dhU na karavAnuM hoya to. arthAta tane ta ane kti ne ti thAya che. ( jUne rama = [TU + 4 = ()] sUnam , tama chatAMti nIti = nI+sz] ppu =delI vastune IcchanArathI...). aMhi "rA-ra 0 [ 4-2-8) e sUtrathI ta no na thayo che. tathA "fa-utta. [2-4-36 ] ? e sUtrathI ura thaye che, paDho: risa !! 2-2-2 6 ane 9ne, sa para chatAM "ku " Adeza thAya che. ( pis + cari = 9 + rasthati = 1 + ta = sthiti = daLaze). --- svAminI rIvocce re | 2-2-63 che. gvAdi dhAtu saMbaMdhi 2 ane 6 para chatAM, te ja khyAdi dhAtunA nAmIsaMsaka svarane, vyaMjana para chatAM "dIrtha" thAya che. ( phira + 4 = (6) + ri6 = rIti = zobhe che, kriDA kare che). rAte | 2-64 / padAntamAM rahelA svAdi saMbaMdhi 2 ane tpara chatAM te ja Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI vAdi saMbaMdhi nAmI saMjJaka svarane "dIrgha' thAya che. (zi + tti = = = = vANI ). je rite che 2-2-6 . yakAdi taddhita pratyaya para che jene evA 2 ane t para chatAM nAmI saMjJaka svarane "dIrgha thatA nathI. (put ahatIti = dhu + za Sa ] purtha= dhurAne vahana karanAra) chuH | 2--66 . (hu) ane dhura (ghutta) dhAtunA nAmI saMjJaka svarane, 2 para chatAM dIrgha thato nathI. (kuryAt = kara !) je na phA che -- 7 . vAdi dhAtunA , palatamAM AvelA makArAdi ane vakArAdi pratyaya para chatAM, padanA antanA mane paNa "" Adeza thAya che. (kavA rAjasthatIti = [s + + ni + si ] irAna = zAMtivALo. judae chAnIti = [++ca = janma + mi ] nagni = huM vaka gatithI cAlu chuM.) hiMdU-Tyam - saMku) rara 2--68 mAM aMgsa, vaMsa, kavasu pratyAna ane anaDuhu zabdanA antano, padAntamAM "du? Adeza thAya che. ( 3Naar Dhasare ti = ( 3 + hAMphU + 9 + fa] = raha= thALIthI TapakavuM te.., gif idavaM cAritti = [ 9 + daajU + gi + ] = = pAMdaDAne nAza Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] sidhdhahema bAlAvabadhinI karanAra che. aMhi kavalsa zabdathI kavasanuM thayela kavansa rU5 levAnuM nathI. vijha-dvi-da-gna-strakU-rayour : | 2-261 | Rtva, di, da, spa, stra, dadhRN ane urNAihu zabdanA antane, padAtamAM " ' Adeza thAya che. (tu cAre ti [tu + ca7 (66) + jJa + ri] rAtvi = RtunI pUjA karanAra, yAjJika ). naro vA ! 2-2-70 che. na zabdanA antanA, padAntamAM "" " vikalpa thAya che. (nIvaratha narAnamiti = [jIva + = ]i navanA = jIva laIne bhAganAre athavA jIvane nAza.) A satra vikalpa hovAthI ekavAra "vara-vRSao [2-2-87]) e sUtrathI bUTa thAya che. ane m ne "Du thavAthI lIvana;' paNa thAya che.) punagno no ja che 2-2-72 che yuja, agna, ane phu zabdanA - ne, padAktamAM "Da Adeza thAya che. (yunIti = cin + dhik +ri=gujJa + si] = yu = joDanAra.). sa ha ! 2-2-72 che padAntamAM vartamAna sane, "sa" (2) Adeza thAya che. (A +ri = ari = zITa = AzIrvAda). aMhi Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 87 ] "po [22-4] " e sUkI dIrgha thayo che. saguNa 1 2-2-7rU 11 saju zabdanA antane, padAntamAM "za thAya che. (= [Na + guNa + a + ] = saT = kU = rajUra = sAthe sevA karanAra sAthI. } ahyA che 2-2-74 ahana zabdanA antane, padyantamAM "sa" thAya che (dIrghANi ahAni pasmin sa dIrghAharU = dIrghAhA: (nirA), tayAmA = [ re ma rI + adana(aT) + ri] che ! kaho nivAi ! = he lAMbA divasa vALI grISmaRtu !) je sura | 2-2-7 svAdi pratyayana lun thaye chate, padAntamAM vartamAna ahana zabdanA anta, rakAra bhinna varNa para chatAM "rU Adeza thAya che. (dara) + ra = adA dhIre = = divase bhaNe che.) A sUtrathI vidhAna karela 2 ne ru nA rUthI bhinna gaNavo jethI "asttao[2-2-20]" ane "pati [2--22]> A bane sothI 2 ne 9 thAya nahi. puTatRtiyaH | 2-2-76 + padAntamAM vartamAna dhurle, tene maLatA vargane trIjo akSara Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] siddhahema bAlAvabodhinI -- thAya che. (vAr + f = vANi = vALa = vANI). ga-Da-da-bA''dezcaturthA'ntasyaikasvarasyA''dezcaturthaH voca karAze | 2-2-77 che. ga, Da. da ane ba che AdimAM jene ane caturtha akSara che atamAM jene, evo eka svaravALA dhAtune je avayava, tenA Adi akSarane, padAntamAM sakArAdi ane dhvAdi pratyaya para chatAM maLato e "caturtha akSara' thAya che. (gf gutIti = g + T + fev + fa] upu, gyu = pAMdaDAne saMtADanAra ). dhArA-thoza | 2-2-78 | da che AdimAM jene ane caturtha akSara che antamAM jene, evo je dhAga dhAtu tenA Adi dane, tArAdi, thakArAdi, sakArAdi ane vAdi pratyaya para chatAM, maLane e "caturtha akSara ? thAya che. (dhA+tara = sadhA + tajU = + ta = dhadha + taQ = dattara = te be dhAraNa kare che ) vadharavaturthava tathaH | 2-2-76 dhAgu vajita dhAtuthI para vidhAna karAela je ta ane tha, tene "dha" Adeza thAya che. (36 + ta = s () + 36 + ta = kai + dha = dudha = teNe dohyuM). rnAmyatAt parokSA'dyatanyA''ziSo dho DhaH // 2-1-80 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 89 ] rakArAnta ane nAmI saMjJaka svarAH dhAtuthI para rahela je parokSA, adyatanI ane ziSya vibhakti, saMbaMdhi je dha, tene Adeza thAya che. (, + = + tI + ma = tIrtavam = tame tarI gayA. ratu + = tuSTra = tuTu = tame stuti karI ). dADatasthAkyA vA 2-1-82 | ha ane antasthAyI para rahela je gni ane I, tethI para rahela parikSA, adyatanI ane AziSa vibhakti saMbaMdhi je dha, tene, vikalpa "Dha" Adeza thAya che. (pradu + dAm = = ( ) + + (6) + davam = aartvam, aargvamUtra tame grahaNa kare). Dho chuTuM-tAje che 2-1-82 che. hakArane, dhuDAdi pratyaya para chatAM ane padAnamAM "Dha Adeza thAya che. (selIti = [ sid + ta = sTe + tA (ghA = ar) = t + ] = = cATanAre, madhu rohIti = [ nag + sTi + gi +fNa ] madhujhid madhuri = bhamaro.) A che 2-2-83 . dakAra che Adi avayava te jene, evA gvAdi dhAtunA ne dhuDAdi pratyaya para chatAM ane padAntamAM "dhU Adeza thAya che. ( tti = [Dut + k = rad + (g) = + tti (3) = ropA = dehanAra, gopAla) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] siddhahema bAlAvabeAdhinI mud-dru-zuda=fLado vA || 2-2-84 / / mu, ku, blu ane zui dhAtunA htA, DAdi pratyaya para chatAM ane padAntamAM vikalpe '- " Adeza thAya che. ( mughati = [ mud + 2 + tti ] = moLyA, moMDhA = moha pAmanAra ). nADosau / / 2-2-81 // nah dhAtu ane zra dhAtunA sthAnamAM thaela je Ah Adeza, tenA htA, DAdi pratyaya para chatAM ane padAntamAM, anukrame dh' ane t' AdezA thAya che. 6 = ( na + ta = nak + tA (dhA) nandrA = bAMdhanArA. Ar + ca = At + tha = Atya = tame melyA.) 2-jJa -m // 2-3-86 // g ane j aa DAdi pratyaya para chatAM ane padyantamAM, anukrame 'kaiM ane g" Adeza thAya che. (vAr + za = vAD = vANI, yak + tum + la = cahA = tajanAra ). cakayugamRga rAga-prANapraNa-catra-parivAna zazna H // 2-2-86 || yaj, saj, mand, rAj, brAj, bhrahtva, vasyuM ane ritrAj dhAtu sabaMdhi je c, ane zakArAnta dhAtu saMbaMdhi je zu, teneA dhuDAdi pratyaya para chatAM ane padAntamAM ' bhrU' thAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 91 ] (an + k + ka = ca = pUjA karanAra, &i + sUtra + fNa = jhebrA = janAra.), saMsthA doryuM che 2-2-88 che. ghuDAdi pratyaya para chatAM ane padAntamAM, saMyukta akSaranI AdimAM rahela je sU ane huM tene, "lupha" thAya che. (4n + ja = 4T + + fNa = 4 = zaramAyele. 4 takSati =[ + ta + f + fa] vAchata= suthAra ). ahiM "vRttio [4-2-70 ] ?' e sUtrathI kta nA ta ne na thayo che). vaya che 2-2-81 | padAntamAM vartamAna je saMyukta akSara, tenA antane "lupha thAya che. ( +fNa = kumAran + ra = mA = purUSa.) rasa ne 2-2-10 | padAntamAM vartamAna je saMga saMbaMdhi rakArathI para rahela je sa, tene ja "lupha" thAya che | ( mikatata = [ + (sU) + + ti] cikIrSati, cikIrSatIti = [cikIrSa + kip + si] cikIrSa = rizanna = vivI = karavAnI IcchA rAkhanAra.) nAno nannA me 2-- padAntamAM vartamAna nAmanA nakArane, "lupha" thAya che, je te Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] siddhahema bAlAvabodhinI. nakAra ahana zabda saMbaMdhi na hoya te. (rAgad + li = nAgA = rAjA). nAmaze | 2-2-22 Amanya arthamAM vartamAna nAmanA nakArane, "luku thata nathI. (je nAgara ? = he rAjA !) iva | 2--8rU II napuMsakaliMgamAM vartamAna Amanya viSayaka je nAma, tenA nakAro, vikalpa "lupha" thAya che. (he rAma! devAmana ? = he mALA !) mA'varNA'ntopAntA'paJcamavargAnmatomauvaH // 2-1-94 // makAra che antamAM jene, tathA makAra che upanyamAM jene, avarNa che atamAM jene, tathA avarNa che upAjyamAM jene ane vargane paMcama akSara che antamAM jene, evA nAmathI para rahela je mata pratyaya, tenA mane 'va' Adeza thAya che (vi. vighasoti = [vika + mA ( va ) + si] dvivAna = zuM vALe. rAmI sarAstAri =[ rAmI + mar (9) + ri = rUmavAnuM = khijaDAnA jhADavALA) nAni | 2-1-11 || saMjJAmAM (keInuM nAma vizeSa hoya tyAre ) manunA mane "va" Adeza thAya che. (nAthAstIti = muni + mA (va) + +li = Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI munIvatI = nadInuM nAma che.) carmaNvatyASThIvaccakrIvatkakSIvadrumaNvat / / 2-1-96 // sattAmAM matu pratyayAnta evA, camatratI, ahIvat, cakrIvatu, kakSIvatA, ane rumavat zabdo nipAtana' karAya che. dharmavatI = nadInuM nAma, caMbalanadI ). 93 ] unnAnau 6 / / --17 // adhdhi ( pANI jemAM dhAraNa karAya te ) aMmAM ane sa MjJAmAM, matu pratyayAnta eveza 'ujjainvAna" zabda nipAtana karAya che. : (sAni sardhAmAMtti = ( 34 + mattu (vata ) + tti sarvAnuM ghaTaH-pANIvALA ghaDA, samudra, Azrama ke RSinu nAma) rAkhanvAna murAzi // 2-2-18 // surAjana arthAMmAM mattu pratyayAnta evA ' rAjanyAn" zabda nipAtana karAya che. = ( zobhano rAjA yasyAstIti = rAkhavAnuM = sArA rAjAvALA deza ). no-viSNaH / / 2-2-10 // UrmiM vigere zabdothI para rahela matunA mane, ' v ' Adeza thato nathI. ( mimAn = mAjAvALuM', ) mAsa - nizA - Dajhalana'' zasArauTumyA // 2-2-200 || mAsa, nizA ane Asana zabdanA antanA, zasAdi syAdi pratyaya para chatAM, vikalpe ' luk' thAya che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] siddhahema bAlAvabadhinI (mANa + rAkU = mAn + anna = , mANA = mahinAone ). danta - pAda-nAsikA-hRdayA-'sRga-yazodaka-doryakRcchakRto dat - pannas- hRdasan-yUSannudana-doSan - yakan-zakan vA 2--10 || danta, pAda, nAsikA, hadaya, asRja, yuSa, devuM, yakRta ane zakRta zabdanA, zasAdi sthAdi pratyaya para chatAM, anukrame "data, pata, nas, hRda, Asana, puSa, udan doSan , yakam ane zakan Adezo vikalpa thAya che. (rata + zarR = + rajU = , tAna = dAMtane.) 2- pA pA -va-gTa | -6-202 || nAma saMbaMdhi je pAda zabda, tene Ni, karyA ane zudra varjita cakArAdi ane ravarAdi pratyaya para chatAM "pa" Adeza thAya che (drau pavati = (ddhi + + 1 + ( sU) = tti + a + aH) ratha = athavA manuSyane jo. ) 34 kalIna 2-2-10rU che udas nAmane sthAne, Ni, karyA ane ghuTu vajata karAdi ane svarAdi pratyaya para chatAM, "udI Adeza thAya che. (3ratIti = (36 + a + za = (3+ aza (ka) + ft + ti) = 3 3 + 1 ) = jIvI = uttara dIzA. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 95 ] magAvI || ra-2-04 che. am nAmane sthAne Ni, kaya, ane ghuTu varjita yakArAdi ane svarAdi pratyaya para chatAM "ca Adeza thAya che. ane tenA ryogamAM pUrvane "dIrtha thAya che. (ddhi + + + rIvA = dahIM pAmanAra vaDe.) sugamata ja che 2-2-101 / Ni, karyA ane ghuTu varjita yakarAdi, svarAdi ane matu pratyaya para chatAM, kavar pratyayane "u" Adeza thAya che. (verIti = (vid + #g + zi) vidvAna, jona = (vid + ku () + ] vighA = vidvAna vaDe.) zvan - yuvan- maghono kI syAdyaghuTsvare va u. | | 2-2-206 che - dhana, yuvana ane madhavana zabdanA svara sahita vane, DI ane ghuTu varjita svarAdi sthAdi para chatAM "u" Adeza thAya che. + = + +7 + = + + = + = guna = kutarI, zyan + rAkU = + + = + Q = + 3 +=+a+ = surA = kutarAne, yuvana + ar = yu + 3 + = jUna + ka = zUnaH = yuvAnone, maghavana + rASTra = maya + 3 + n + a = monaH = Indrone ). suidsassa | 2-2-107 . Am varjita akArane DI ane ghuTu vajita varAdi svAdi + Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96 siddhahema bAlAvabodhinI pratyaya para chatAM "lupha thAya che. (rIsTAiit + zakU = jIrA= ajU = rAtraH = lohI pInArAone. (tI nIti = [ tIrtha + it + gi + si] tIrthag, te = [ tIrtha + phAr] tIrtha = tIrthanuM rakSaNa karanArane ) | sea 2-2-208 ananA ane, DI ane ghuTu varjita svarAdi sthAdi pratyaya para chatAM 'luku " thAya che, (Ana + ka = san + + = = + = + 6 = rii = rANI. ravin + rAkU = 1 ++ = = + > + rajU = rAjAone.) kuMau vA 2-1-202 // ananA ane dIrgha I ane hi "samI ekavacana para chatAM vikalpa "luka thAya che. ( + (x) = zi, rajana = rAjAmAM.) pa-ka-dhRtarAjJats | 2-2-20 || pakArAdi je anA-(Sa che AdimAM jene ane ana che antamAM jene evA zabdo), hana ane dhRtarAjana zabdanA ane, aNu pratyaya para chatAM "lupha thAya che. (3Larsgmiti =(kakSara + a + ra = zaukSan + +Ni = (aa + =) gau +[ + +ti = phaLaH = baLadanI saMtati). Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 97 ] na ra-mantAsaMmata / 2-2-12 jene aMte saMyukta vakAra athavA saMyukta makAra hoya che, tethI para rahela annA ane "lupha" thato nathI. (urva + ja = La = parvathI. zana phira = zani = karmamAM.) ghano dro ra | 2--112 | hana ne, ha evuM rUpa thaye chate "dana 2 Adeza thAya che. (dana + kSatti =nna = + 7 = =tti = teo haNe che.) surAlya che -ra-rU I padanI AdimAM nahi rahe, evA AkAra ane kAra para chatAM ane "lu thAya che. | ( + 4 + ri = + si= + ra = = = te, +5 (aa) + 9 = para +9 = re = rAMdhe che.) Dita pratyaya para chatAM, anya svarane, tathA ate Avela svaranA pUrvabhAganA svara sahitane "lu thAya che. (kuri + hi = muni + 9 = muna = munimAM,) "hi [ 6-4-ra0] >> e sUtrathI Di ne Do thayo che. . zrAsaMbaMdhi vajita je avarNa, tethI para rahela je atu pratyaya, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] siddhahema bAlAvabodhinI teno 5 (nasAsiMganu viyana), tayA jI (strIliMgI saMbadhI) pratyaya para chatAM " ata ? Adeza vikalpa jAya che. (tuda + za (a) + atu + au (I) = tuda + a + anta+ I = tudantI, tudatI kule vyathA anAra me ). zya-zavaH // 2-1-116 // zya ane zathvI para rahela atu pratyayane, I ane kI para chata 'mata' Adeza thAya che. (div +zya (ya) + atu + au (I) div + ya + anta + I = dIvyantI kule = x 42nAra ne yuTa, pac + zava + atu + GI = pac + a + anta+I = pacantI = 2soyae) diva auH sau // 2-1-117 // si para chatAM dik zabdanA antano, "o thAya che. (div + si = diau + si = dyauH = 255' ) u. padante'nt / / 2-1-118 / / padAnamAM vartamAna div zabdanA antane "u" Adeza thAya cha bhane ta ne hI yatenathA. (dik + bhyAm = diu + bhyAm = dhubhyAm = the. 2abthA.) [iti SaD-liMga prakaraNam } // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddhahamazabdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtta dvitIyAdhyAyasya prathamapAdaH / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 99 ] prAbRD jAteti he ! bhUpA !, mA sma tyajata kAnanam / rika rojo, mUjaba mahipatiH | II he rAjAo ! emanuM AvyuM ema jANIne vanane tyajatA nahi, kAraNa ke comAsAmAM kRSNa suI jAya che, paraMtu gamana karanAra evo mularAja mahipati suto nathI. che Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [aza digapAtraH [ pa pa ] kriyAhetu: kArakam // 2-2-1 // kriyAne Azraya chatAM, kriyAne je hetu haiya te "kAraka ? saMjJaka thAya che. arthAta "kAraka kahevAya che. zaMkA-A sUtramAM 'kriyAno Azraya chatA' e artha jaNAvanAra koI paNa zabda sthI chatAM e artha kyAMthI Avyo? samAdhAna-antartha saMzA hovAthI prazna-antartha saMzA eTale zuM ? javAba-avayavArthane anusaranArI je saMar; arthAta prastuta zabdane artha jemA ghaTate hoya te "avartha saMjJA' kahevAya che. prazna-antartha saMzA hovAthI uparane artha zI rIte ghaTI zake ? javAba-jyAM antartha hoya, tyAM saMjJAvAcaka zabdanI AvRtti thAya che, arthAta bevAra bebhaya che, temAMthI eka saMsInA vizeSaNa rUpe ane bIjo saMjJA rUpe joDAya che. prazna-saMsI eTale zuM ? tathA saMjJA eTale zuM? javAba-je zatI saMzA karavAnA heya te saMsI' kahevAya che ane tenA bedhaka tarIke "saMta" kahevAya che. prazna-upara jaNAvela sUtrane arthe prastutamAM zI rIte ghaTI zake te barAbara samajAze ? javAba-A saMjJA sUtra che. A satramAM "jiyAta e saMjJI che; tathA "sArA" e saMjJA zabda che; anvartha saMjJA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 101 ] hovAthI saMjJAvAcaka "rAm" zabdanI AvRtti thaI, arthAt bevaDA; temAM eka "jAna saMjJInA (kriyA ) vizeSaNa rUpe jeDavo ane bIjo " lam" saMjJArUpe rAkhave A rIte karavAthI " ziyAI vAva' e pramANe sUtra thayuM. have A sUtramAM prathama "nAma zabda dhAtuthI ja pratyaya AvIne thayela che. temAM " dhAtune artha upayanukUlavyApAra = kriyA che, tathA "bajAra pratyayano artha kna=Azraya che. ahiM vyApAra eTale kriyA mAtra ane kartA eTale AzrayamAtra ja vivakSita che ane bane zabdo maLIne (+9) kriyAzraya" evo artha thAya che. prazna-prastuta sUtramAM Avo artha karavAno hetu zuM ! javAba-prastuta sUtramAM A artha karavAthI kevala kriyA mAtra je hetuo tene "kAka' saMjJAo thatI nathI; jemake viyathA vAva = vidyArUpa hetuthI vasavuMahiM kAraka saMjJA thatI nathI ane kAraka saMjJA nahiM thavAthI " jAtA 2-1-18 ] e sUtrathI samAsa thata nathI. prazna-AvA kAraka keTalA che? tathA uparano artha" daSTAMta ApI barAbara samajAvo ? javAba-A kAraka cha che. jenAM nAma 1. kartA, 2 karma, 3 karaNa, 4. saMpradAna, 5. apAdAna, ane 6. adhikaraNa che. je AgaLa upara kahevAze. navA mitra: A sthAnamAM "a" e bheda (bhedavA lAyaka) dravyAnta praveza je kriyA teno Azraya chetathA bhedanarUpa kriyAno hetu paNa che, mATe tene "kAraka saMjJA thAya che ane kAcaka saMjJA thavAthI "vAra tA" [ 3-2-68] e sUtrathI samAsa thaIne "ramina e pramANe rUpa thAya che. AvI rIte dareka sthaLamAM samajavuM. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] siddhahema bAlAvabodhinI arthAta kriyA-pravRttimAtra. pravRttimAtrakriyAmAM sakriya rIte je koI bhAga lenAra kartA, karma, karaNa vagere hoya tenuM nAma "kAraka che. kAraka zabdano artha kriyA-pravRttimAM je koI sAdhana hoya te kriyAmAM bhAga lenAra hovo ja joIe. sAdhana-hetu vagere kriyAmAM bhAga lenAra na hoya, paraMtu nimittarUpa heya-kriyA rahita hoya, tene "kAraka na samajavA.. vataMtra vArtA che 2-2-2 // kriyAne hetu chatAM, kriyAnI siddhimAM je mukhya kAraka, te kartA. saMjJaka thAya che. arthAta zarU karelI kriyAna-pravRttinI zarUAtathI aMta sudhI kriyAnI utpatti temAM je sAdhakarUpa-mukhyarUpa hoya te kartA kahevAya. mai ta =matravaDe karAyela. zartavuM jarma | 2-2-3 | kartAvaDe kriyA dvArA vizeSe karIne saMbaMdha karavAne icchAya arthAta kriyA vaDe je vastu vagerene meLavavA Icche te vyAya" rUpa kahevAya che. AvuM vyApya rUpa je kAraka, te "karma' saMjJaka thAya che athavA kartAvaDe karAya te "kama' kahevAya che. AvuM "karUpa je kAraka te "vyAya (karma) saMjJaka thAya che, jo kari = sAdaDI banAve che. vALAmA La 2-2-4 | akarmaka dhAtuno aNim avasthAno je kartA, te Nigu karyo te vikalpa "karma saMsaka thAya che jenA pari (caitra pakAve che.) tamaH pracura (tene bIje preraNA kare che, ti=Avatti 26, La va = pakAvatA caitrane bIje preraNA kare che, arthAta Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 103] aira pAse bIjo pakAvarAve che.-raMdhAve che. . ghAtunA be prakAra che. "sakarmaka dhAtu-jene karyuM hoya te, jemake- " jo pati "akarmaka dhAtu jene karma na hoya te, A akarmaka dhAtunAM be prakAra che, "nityaakarmaka jene prathamathI ja karma hoya chatAM vivakSA na karI hoya te, jemake'rAte maitra 'avivakSita akarmaka-karma hoya chatAM vivakSA na karI hoya che, jemake-cennaH pati ? aMhi "pa" dhAtu sakamaka che, paraMtu "morAri rUpa je karma tenI vivakSA karI nahi levAthI " dhAtu avivakSita akarmaka dhAtu kahevAya che nIcenA sUtramAM nitya akarmaka dhAtunuM grahaNa karela hovAthI A sUtramAM "avivakSita akarmaka' dhAtuonuM grahaNa karavuM. aMhiyA "jUra e AvavakSati akarmaka rUpa akarmaka dhAtu che, teno aNam avasthAno je "rUpa kartA tene preraNA uthovadhyAre [ rU.4-20] e sUtrathI Ni lAvyA pachI A sUtrathI vikalpa "karma saMjJA thaI ane karma saMjJA vikalpa hovAthI eka vakhata "ka" sattA kAyama rahI, temAM karmane mAnIne "dvitIyA vibhakti thaI ane karmanA abhAvamAM arthAta rtAne mAnIne "tRtIyA vibhakti thaI, AvI rIte ziganamAM dareka jagyAe samajI levuM. pati-pa-SSArArtha-rAddharma-nityALAmaNa - kA-vAya-vANa e 2-2-1 5 nI, khAd, ad, hA zabda ane kranda vajita matyarthaka, bedhAtheMka, ahArArthaka, zabda karma (ahiM zakarma eTale zabdarUpa vyAya karma che jene, athavA zabdarUpa che kriyA jene e artha karavo) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 ] sidhdhahema bAlAvabodhinI ane nitya akarmaka dhAtune ahiMga avasthAne je kartA, te Niga karyo chate "ka" ' saMjJaka thAya che. ta caitra rAmam (caitra gAma jAya che.) tamathaka kayukta (tene bIje preraNA kare che.) tti = mathati zAnAm = gAma jatA caitrane preraNuM kare che. arthAta caitrane gAma laI jAya che. maNiyANa te 2-2-6 / hiMsArthaka Nayanta je bhakSa dhAtu, tene aNim avasthAne je kartA, te Nin karyo chate "karma : saMjJaka thAya che. akSara [makSa + zikAr + ti] vahIvaTa (baLada ghAnya khAya che.), sAna mitra prayuhAne (teone maitra preraNuM kare che.) rUti + akSata vartha caTTIva maitra = dhAnya khAtA baLadone maitra preraNuM kare che. arthAta maitra baLadone tAjuM lIluM ghAsa khavaDAve che. (dhAnya e sacetana vastu hevAthI bhakSaNamAM "hiMsA che, athavA mAlikanI rajA sivAya bhakSaNa karavAthI paNa mAlikanA hRdayane du:kha thavArUpa "hiMsA" samajavI.) va iyara | 2-2-7 | vahu dhAtune aNi avasthAne praveya (jenA upara be mUkIne cAbukanA bhayathI kAryamAM levAya athavA bejAvALA gADA vigeremAM joDIne upayogamAM levAya evA je baLada vigere te paNa praveya kahevAya che.) rUpa je kartA, te siga karyo chate "karma saMjJaka thAya che varita mA vahIvaTa (baLado bhArane vahana kare che.) tAna caitraH pure tene maitra prere che) rati + vAti mA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 105 ] vaThThIvana maitraH Avo samudita prayoga thAya che evI rIte dareka jagyAe samajI levuM) = maitra baLado pAse bhAra vahana karAve che. hR-rnivA | 2-2-8 | ha ane ku dhAtune aNiga avasthAne je kartA, te higa karyo chate vikalpa "karma saMjJaka thAya che. jAti morane vAra (bALaka cokhA khAya che.), zure tene preraNa kare che.) ruti = sahAyabhena van, vAra vA = bALaka pAse cokhA khavarAve che. | daramivAne che 2--1 | Atmapadane saMbhava che evA deza ane abhi upasarga pUrvaka vad dhAtuno aNiga avasthAne je kartA, te paNa karyo chate vikalpa karma ? saMjJaka thAya che. amita gue fphaLaH (ziSya gurune vaMdana kare che.), pAku chAtrona kayukayo (guru ja tene anukUla AcaraNavaDe preraNA kare che.) ruri = mivAra guru ziSya, ziLa vA = vaMdana karatA ziSyane guru preraNA kare che, (va6 dhAtu paraupadI che, paraMtu "rimuero [3-3-24] e sUtrathI AtmapadanI prApti hoya tyAre uparanuM sUtra lAge che, mATe sUtramAM "Atmapadano saMbhava che." ema kahyuM che; tevI ja rIte daza dhAtune paNa maLao [ --88] e sUtrathI AtmapadanA viSayamAM uparanuM sUtra lAge che, arthAt bane dhAtune Atmapada thAya tyAre ja uparanA sUtrathI "karma : saMjJA thAya che. ahiM karmane mAnIne "dvitIyA vibhakita thaI ane karmanA abhAvamAM "tutIyA vibhakti thaI che.) Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] siddhahema bAlAvabodhinI nAthaH |ra-2-10 | Atmane pada saMbhava che. evA nAthu dhAtunuM je vyAya, te karma ke saMjJaka vikalpa thAya che, arthAta vyApya zabda che te kama artha mAM vaparAya che; mATe karma che te vikalpa "karmasaMjJaka thAya che. us: aria nAtha = dhI mane maLo ! evI AzA-IcchA rAkhe che. (karmane mAnIne "dvitIyA vibhakita thaI che ane pakSe karmanA abhAvamAM arthAta saMbaMdha artha mAM " [2-2-82] e sUtrathI "paTI vimA thaI che uparanA sUtramAMthI "Li La ? eTalAnI nivRtti karavA mATe A sutra judu karela che. nAtha dhAtu te AtmapadI che, chatAM sUtramAM pharI "Atmapadane saMbhava che evA, eTaluM grahaNa karyuM tethI jaNAve che ke "sArika nAtha [3--] e sUtrathI Azim arthamAM nAthu dhAtu vAtaMte hoya tyAre ja uparanuM sUtra lAge, paraMtu yAcanAdi rUpa artha mAM nAthu dhAtu vaparAya heya tyAre uparanuM sUtra lAgatuM nathI. jemake-putragupanAthati pArAya = bhaNavA mATe putrane AzIrvAda Ape che. pRthartha-vAra | 2-2-1? | smaraNa arthavALA dhAtu. dam (de) ane Iza (I zipha) dhAtanuM je vyAya-karma, te vikape "kama? saMjJaka thAya che. mAtraH nAtAM vA #ti = mAtAnuM smaraNa kare che. (aMhi paNa karmane mAnIne , dvitIyA vibhakita thaI che ane karmanI avivakSAmAMsaMbaMdha artha mAM "SaSThI vibhakita thaI che.) #aa pratiya | 2-2-22 . pratiyatna ( vidyamAna vastune deSathI bacAvavA athavA guNA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 107 ] taranuM sthApana karavA je yatna te pratiyatna" kahevAya) arthamAM vartamAna kRga dhAtunuM je vyApya-karma, te vikalpa "karma saMjJaka thAya che. upAzca 3wAna = param ( lAkaDA ane pANI), taDute (tene doSathI bacAve che. athavA guNanuM sthApana kare che), phuti = , dhorAraja vorahate = lAkaDA tathA pANIne deSathI bacAve che, athavA anya guNanuM sthApana karavA lAkaDAne pANImAM rAkhI mUke che. ( aMhi karmane mAnIne "dvitIyA vibhakita ane saMbaMdha artha mAM "SaSThI vibhakita' thaI che) hanAthAiralanAma kari 2-2-3 che. zyanta evA jvarU ane sama upasarga pUrvaka tat dhAtu vajita rUArthaka-pIDArthaka dhAtu, tenuM je karma, te vikalpa "kAma" saMjJaka thAya che. ca, vaMra vA hAni na = roga cerane pIDA kare che ( aMhi kartA roga che, ane te bhAvarUpa che; kAraNa ke dhAtu ne artha hoya te bhAva kahevAya che, te rUju dhAtune artha pIDA che ane rogane artha paNa pIDA che. mATe ahiM rega e bhAvarU5 rtA che. karmane mAnIne "dvitIyA vibhakita thaI che ane saMbaMdha arthamA "SaSThI vibhakita thayela che.) nANa-nATa-rAtha-paur hiMsAvAnuM che 2-2-14 | hiMsA arthamAM vartamAna yanta evA jAsa, nA, krAthu ane piN ghAtunuM je karma, te vikalpa "karma " saMjJaka thAya che. ja vAtathati = cArane mAre che. ( karmane mAnIne "dvitIyA vibhakita thaI che ane saMbaMdha. arthamAM "SaSThI vibhakata che thaI che.) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] ni ni-memo naH // 2-2-9 || ni ane pra upasathI para rahela hiMsA kahaeNna dhAtunu je karyAM, te vikalpe ' kama ? saMjJaka thAya che. caurasya, cau vA nipradanti = cArane mAre che. ( a'hi bahuvacana Apela hAvAthI 6 . kaivala tathA kevala pra athavA ' ni ' ane ' pra ' bannenuM sAthe paNa grahaNa thAya che. ahiyA paNa kramane mAnIne 'dvitIyA vibhakita " tathA sabaMdha amAM ' SaSThI vibhakita " thai che. siddhahema bAlAvamAdhinI . vinimeSa-vRtapaLa vRtti-vyavahoH // 2-2-6 // paN dhAtu tathA vi ane ava upasa`pUrNAMka huM dhAtunu, je vinimeya ( levA vecAvAnI vastu) ane dhRtapaNu (jIgaTAnI aMdara zarata karAtI vastu) rUpaka, te vikalpe ' kama` ' sattaka thAya che. rAtattva rAta vA vaLatti = sA rUpIAne leNadeNumAM joDe che, athavA seA rUpI zaratamAM mUke che. ( kamane mAnIne dvitIyA vibhakita ? thaI, che tathA saMbadha arthamAM 'SaSThI vibhakita - thai che.) ( 3vasAduM vivaH // 2-2-17 // upasarga'thI para rahela dhi dhAtutuM, vinimeSa ane vrutapaNa rUpa je kra, te vikalpe' ' ka` ? saMjJaka thAya che. rAtattva rAta vA pradIvyati = uparanI jema ( karmane mAnIne 'dvitIyA vibhakita tathA saMbadha arthAMmAM 'SaSThI vibhakita " thaela che. ) 6 // 2-2018 // upasaCrahita div dhAtunuM je vinimeya ane dyutapaNa rUpa ka Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 108 ] te vikalpa karma saMjJaka thatuM nathI. tA rIti = uparanI jemaja (uparanA sUtramAM upasargathI para rahela div dhAtunuM grahaNa. karela hovAthI A sUtramAM upasarga rahita dil dhAtunuM grahaNa karavuM, arthAta niSedha che te upasarga rahita div ghAtune samajavo.) vAM ja ra-2-21 / dil dhAtunuM je karma, te "ka" ane "karaNa saMka ekI sAthe thAya che. akSAna, at tIrathati = pAsA vaDe rame che.(a rthAta trA, saM au prayukta data- vAte triphaLa = pAsA ramatA caitrane maitra preraNA kare che, arthAta mitra citrane pAsa vaDe ramADe che. aMhi karaNa paNuM hovAthI " e sthAne "tRtIyA vibhakita thaI che. tathA karma paNa hovAthI dhAtu "akarmaka " na thayo. tethI karIne "jati vadhao [2-2-1]> e sUtrathI aNigu avasthAne kartA je caitra, tene karmapaNuM thatuM nathI, tathA yata di dhAtune "ji yrfmo [3-3-207] e sava akarmakapaNuM mAnIne parasma padapaNuM paNa thatuM nathI. A rIte be saMjJA " karma" ane "karaNa' sAthe karavAnuM phala che.) gadheDa zA -DaDasa bApA | 2-2-20 me. adhi upasarga pUrvaka zI, sthA ane As dhAtune AdhAra che, te " karma' saMjJaka thAya che. gAmamaNi = gAmamAM suve che, (ahiM adhikaraNane karma saMjJA thavAthI "dvitIyA vibhakita ? thAya che. havA-vadhyA- kyA che 2-2-22 | upa, anuM, adhi ane A upasargapUrvaka vastra dhAtune je Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] siddhahema bAlAvabeSinI AdhAra, te 'kra 'sajJaka thAya che. grAmanuvati = gAmamAM rahe che. ( adhikaraNane ka`saMjJA thavAthI 'dvitIyA vibhakita ' thaI che.) mini-vizaH // 2-2-22 || abhi ane ni banne upasa' sahita je viz dhAtu, tene je, AdhAra te vikalpe ' ka` ' sa'jJaka thAya che. grAmaminivirAte = gAmamAM praveza kare che. ( aMhi adhikaraNane ka` saMjJA thavAthI dvitIyA vibhakita ? thaI che, tathA karmoMsanAnA abhAvamAM arthAt adhikaraNamAM 6 saptamI vibhakita ? thAya che, ahiM vyavasthita tribhASArUpa vikalpa hAvAthI koi sthAne * AdhAra sattA thAya che, teA koi sthAne kama` ' saMjJA ja thAya che, paraMtu banne saMjJA ekI sAthe thatI nathI. ) , jAjA-Daghna-mAna-teza vADame vADameLAm / / 2-2-23 / / C akarmAMka dhAtuno prayoga rahete Rte, kAla ( mU dU, divasa vigere), avA (gantavya kSetra, gAu yAjanA vigere), bhAva (gAdohanagAyanuM dehavuM vagere kriyA) ane deza (janapada, gAya, nadI, pata vagere) rUpa AdhAra te ' kama`' saMjJA thAya che, te pakSamAM ' akama 1 vikalpe thAya che. arthAt je pakSamAM karma * saMjJA thAya che, te pakSamAM ' akarma * sattA paNa vikalpe thAya che. mAlam mAse vA'ste = mahinA sudhI bese che (ahiM mAsarUpa AdhArane ka sattA thavAthI 'dvitIyA vibhakita' thai che. ahiM A jenu kama vivakSA nathI karAyu' evA sakaka dhAtu paNa akama~ka tarIke levAmAM Ave che. jema ' mAruM pati" ahiM par dhAtu sakarmaka hAvA chatAM paNa karmInI vivakSA nathI karI, mATe sa`ka dhAtu mAnIne Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 111 ] mAsarU5 AdhArane 'karma' saMjJA thAya ane jyAre karma saMjJA na thaI tyAre AdhAra-adhikaraNa artha mAM " samIvibhakita ' thAya che, kama saMjJA ane akarma saMjJA banne sAthe karavAthI mAramAre ? e sthAne karma saMjJA mAnIne "mAsama' tyAM dvitIyA vibhakita" thaI che ane akarma saMjJA mAnIne "zaraNe " tyAM "ca zikti [ 3-4-70] e sUtrathI bhAva arthamAM " kaya" prayatya thayuM che, kAraNa ke--akarmaka dhAtuthI para bhAva artha mAM ane sakarmaka dhAtuthI para kama arthamAM " kaya " pratyaya thAya che. mAmate = mahinA sudhI besAya che. ) sAdhama rAvaLa | 2-2-24 . jenA vyApArathI anantara kriyAnI siddhinI vivakSA karAya te sAdhakatama' kahevAya che. sAdhakatama evuM je "kAraka" te karaNa" saMjJaka thAya che. soni mojAnAnnati = dAnathI bhogene prApta kare che. (aMhi karaNa saMjJA mAnIne "tRtIyA vibhakita" thaI che. ahiM dAnane vyApAra puNyakarmane baMdha che ane e puNya karmanA baMdhathI anantara teno udaya thatAM tarata ja bhogonI prApti thAya che.) namiyA saMpradAna 2-2-25 / karma athavA kriyAkArA jene zraddhA athavA anugrahAdikanI IcchAthI saMbaMdha karavAne Iche te "karmAbhipreya' kahevAya che, kamabhipreya evuM je kAraka, te "saMpradAna " saMjJaka prAya che. tevA vaTa = devane balI Ape che. ( aMhi zraddhAthI balIrUpa karmadvArA devane saMbaMdha karavAne Irache che, mATe deva e saMpradAna che ane saMpradAna artha mAM " catathI vibhakita ? thAya che) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 siddhahema bAlAvabodhinI skRccafrtha vA | 2-2-26 che. spRha dhAtunuM je karma te vikalpa "saMpradAna saMjJaka thAya che puc , gsrtLa vA chuvati = kulene Icche che. (saMpradAna arthamAM "catuthI vibhakita" thaI che. tathA saMpradAna saMjJA na thaI tyAre karmasaMjJA mAnIne "dvitIyA vibhakita" thaI che. - -DayAraiye pat | 2-2-17 | krodha (prasiddha che) koha (bIjAnuM kharAba karavAnI icchA che, IrSA (bIjAnI saMpatti thaye chate cittane je ukaLATa ) ane asUyA (guNamAM doSa batAvavA). krodhArthaka, koNArthaka IrSyArthaka ane asayArthaka dhAtunI sAthe yoga rahete chate, jenA pratye kepa heya te kAraka "saMpradAnaH saMtaka thAya che. eNnnAi ati = maitra pratye kepa kare che. (saMpradAna arthamAM "catuthI vibhakita thaI che.) maitrAya Iti, sthiti, majUti = maitra upara deha, IrSA ke asUyA kare che. nomar - drA / ra-2-28 // upasargathI para rahela je mugdha ane duha dhAtunI sAthe yoga rahete chete. jenA pratye kepa karavAnuM hoya te kAraka saMpradAna " saMzaka thatuM nathI. paisamiti = mitra pratye kepa kare che. (aMhi abhi upasargapUrvaka kul dhAtu sakarmaka hevAthI maitrane karma saMjJA mAnIne "dvitIyA vibhakita thaI che) gAdhara vAna 2-2-22 che. avadhivALu je gamana te "apAya' kahevAya che. apAyamAM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI 113 ] " = adhirUpa ane apAyathI adhiSThita-sAvadhaka gamanathI rahita je kAraka, te ' apAdAna " saMjJaka thAya che. vRkSAt paLe pati vRkSa uparathI pADuM paDe che. ( ahiM pAMdaDAnu je gamana thavuM, te gamana vRkSathI thayuM che; mATe sAvadhika gamana kahevAya. A sAdhika gamanamAM vRkSa avadhirUpa che. sAdhika gamanano Azraya vRkSa nathI paNa pAMdaDuM che; arthAt vRkSathI pAMdaDuM juduM paDayuM, mATe vRkSane apAdAna sattA thai ane apAdAna arthamAM pacamI vibhakita - thAya che. vibhAga-apAya-judA paDavuM, vibhAga thA, dUra rAkhavuM, aTakAvavuM, thAkI javu'. saMtAijavu, caDiyAtApaNu, ane ekamAMthI bIjIvastu nIkaLavI A badhA arthA apAya - vibhAgamAM Ave che. " ziyADaDazrayasthA'dhArodhim // 2-2-30 // , kriyAnA AzrayarUpa je kartA ane krama, tenA AdhArarUpa je kAraka, te ' adhikaraNa ' sAka thAya che; athavA kriyAnA Azraya rUpa je kartA ane kaM, tenuM je adhikaraNa, te ' AdhArM " saMjJaka thAya che, adhikaraNane prasiddha mAnIe te AdhAOM sattA thAya che. ane AdhArane prasiddha mAnIe te ' adhikaraNa saMjJA thAya che. kaTe Aste = sAdaDI para bese che. A besavAnI kriyAnA kartA caitrAdi che ane tene AdhAra kaTa che, mATe kaTane adhikaraNa saMjJA thai ane adhikaraNa arthAMmAM ' saptamI vibhakita ' thAya che.' " adhikaraNanA cha bhedo che. (1) devA svargImAM rahe che. manuSyA jamIna upara rahe che. ahiM svarga ane jamIna vaiyika adhikaraNa ' che. " (ra) AdhAranA amuka bhAga sAthe kartAnA AdhAra aupazleSika, jemake-palaMga upara sUve che. ' saMbaMdha hoya te ahiM palaMganI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ] siddhahema bAlAvabodhinI sAthe kartAno amuka bhAga sAthe saMbaMdha che. jethI palaMga e aupazleSika adhikAraNa che. (3) AdhArane AkhAya bhAga sAthe saMbaMdha hoya te abhivyApaka, jemake-talamAM tela che, mAkhaNamAM dhI che. ahiM talamAkhaNa rUpa AdhArano tamAma bhAga sAthe saMbaMdha che. jethI talamAkhaNa e "abhivyApaka adhikAraNa che. (4) jenI sAthe sIdho saMbaMdha te sAmIyaka, jemake-gaMgAmAM vADe, ahiM gaMgAmAM vaDa saMbhava nathI, paNa gaMgA pAse vADe che. jethI gaMgA e "sAmIka adhikaraNa che. (5) je AdhAra nimittarUpa hoya te naimittika, jemake-yuddhamAM taiyAra thAya che. ahiM yuddhamAM eTale yuddha mATe, jethI yuddha mATe e "naimittika adhikaraNa che. (6) je AdhAra mAtra kAlpanika heya te aupacArika. jemake AMgaLInA TeravA upara caMdra che, ahiM TeravA upara caMdra e kalpanA che. jethI TeravA upara "aupacArika adhikaraNa che. nAna kathA- i ra-ra-rUra ekatva, diva ane bahutva viziSTa arthamAM vartamAna nAmathI para anukrame si, o ane jasa rUpa prathama vibhakita thAya che. vizeSa vAcaka nAma- hiza = lAkaDAne hAthI, jAtivAcakanAma- nauH = gAya, kriyAkSika nAma - vAgha = karanAro, guNavAcaka nAma- - che, ane saMbaMdhadarzaka nAma -rahI daMDa vALo. gamaze 2-2-rUra che Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 115] AmantraNa arthamAM vartamAna nAmathI para "prathama vibhakita thAya che. je deza ! = he deva ! (saMbodhanane je viSaya hoya te AmatraNa ? kahevAya che.) nakhata sagavA -nikA - pitta-screkhA - sti sena-diyA | 2-2-3rU AkhyAtapadanI sAthe abhede karIne saMbaMdha na thAya, te gauNa nAma kahevAya che. samayA (naka), niSA (najIka), hA (kheda), dhiga (dhikAra), antarA (madhyamAM), antareNa (sivAya), ati u baMdhana), yena ane tene (A bane zabdo lakSya lakSaNa bhAvane jaNAvanAra che.) zabdothI sahita gauNa nAma, tethI para "dvitIyA vibhakita" thAya che. samayA grAma = gAmanI najIka. brije -gvapifma 2-ra-rUjha II kirbhAvane pAmela adharu, adhi ane upari zabdathI sahita je gauNa nAma, tethI para dvitIyA vibhakita thAya che. aghoDo mam = nAmanI pAse nIce nIce. samaya-sfma- GrA taNA che 2-2-rUpa che tasra pratyayA evA sarva, ubhaya, abhi ane pari zabdathI sahita je gauNa nAma, tethI para "dvitIyA vibhakita thAya che. sarvato grAmaM thanAra = gAmanI cAre bAju bane che. jhakSa -vIrathabhUminA | 2-2-3 lakSaNa (jenAthI jaNAya te arthAta "cihna'), vIrya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ] sidhdhahema bAlAvadhinI (samudAyanA dareka avayavane kiyAdvArA je saMpUrNapaNae saMbaMdha karavAnI IcchA, te vIsA kahevAya ane tenuM je karma te " vIsya kahevAya che.) ane IrghabhUta (koIpaNa vivakSita svabhAvavALuM thavuM te chatyaMbhAva kahevAya ane tene je viSaya te "indhabhUta kahevAya che. arthAt amuka prakAranA guNane pAmela hoya ) arthamAM vartamAna, abhi upasarga sahita gauNa nAmathI para "dvitIyA vibhakita " thAya che. vRkSanasivitate vidyut = vRkSa tarapha vIjaLI camake che. ahiM vIjaLI camake che te jaNAvanAra vRkSa che, mATe vRkSa e lakSaNa-cihna che, kAM vRkSamita = jhADe jhADe pANI chAMTavuM. aMhi vRkSa sAthe saMpUrNa pANI chAMTavArUpa saMbaMdhanI IcchA che. sApurA mAtAmaNi = maitra mAtA pratye sAre che. aMhi mAtA pratye guNathI vizeSatA pAmela che. mAni jAti-ghanamiH | 2-2-37 che. bhAgI (bhAgane je mAlika hoya te "bhAgI " kahevAya che), lakSaNa, vINya ane atyaMbhUta arthamAM vartamAna prati, pari ane anu upasarga sahita gauNa nAmathI para "dvitIyA vibhakita" thAya che. paratra mAM prati cata tat rIyatAm = AmAM je mAre bhAga AvatuM hoya, te mane Apo. hetu-sarSeDanunA 2-2-38 che hetu (kAraNa) ane sahAtha mAM ( tulyoga athavA vidyamAnatA hoya, te sahane artha che. athavA sahAthane je viSaya te paNa sahAthe ) kahevAya che.) vartamAna anu upasarga sahita gauNa nAmathI para "dvitIyA vibhakita thAya che. ninAmatavamavAjana rs = jinezvarabhagavatanA janmotsava nimitte de AvyA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 117 ] ( aMhi devAgamanane hetu-kAraNa jina janmotsava che.). pareDanUna che -ra-rUra che utkRSTa arthamAM vartamAna anu ane upa upasargathI sahita je gauNa nAma, tethI para "dvitIyA vibhakita thAya che. manu siddha vacaH = badhA kavio siddhasenasUrithI utaratAM che. anumandra cayApaka = hemacandrasUri mahArAjathI anya vaiyAkaraNa hIna che. arthAta hemacandrasUri mahArAja temAM utkRSTa che. jarmana ja 2-2-0 } gauNanAmathI para, karma arthamAM dvitIyA vibhakita thAya che. jAM jati-sAdaDI kare che. zivAvivAra che 2-2-4? che kriyAnuM je vizeSaNa, vAcake gauNa nAmathI para "dvitIyA u ta/ hara che4 jaje= 99 lAve che, athati pacanakriyA alpa prakAranI che. jA-mbarthatI 2-2-4ra che. atyata je saMbaMdha te " vyApti kahevAya che. vyApti jaNAte chate, kAla ane azva-mArga arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para dvitIyA vibhakita thAya che. mArUM dhAnAra = mahinA sudhI niraMtara goLadhANA (vahecAya che), (ahiM goLadhANAne mAsanI sAthe atyanta saMbaMdha che. mahinAmAM eka divasa paNa goLadhANA sivAyane nathI.) je zira = eka gAu pahADa ( Ave che ) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 118 ] siddhI tRtIyA | 2-2-4rU I kriyAnA phalanI siddhi jaNAte chata, kAla ane adhvavAcI gaNanAmathI para "tRtIyA vibhakita thAya che, je vyApti jaNAtI hoya che. mArAMssgharathamaNIta = mahinAmAM Avazyaka bha. (ane AvaDI paNa gayuM AcaraNa paNa karyuM) dezanAsthatatra che 2-2-44 | hetu, katAM, karaNa ane ItyaMbhUta lakSaNa (koI paNa prakAranI vizeSatAnA cihna rU5) arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para 'tatAyA vibhakita thAya che. ina kuna = dhanavaDe kula ( koI paNa vivakSita svabhAva pAmela hoya te "IcaMdabhUta kahevAya che. tenAthI je jaNAya te "IthaMbhUtalakSaNa" kahevAya che.) jemake-mapirva bavegnA chArAmanAra = zuM vidyAthIne teM kamaMDalu sAthe je ! ( ahiM kamaMDalu vidyArthInI nizAnI che-vidyArthI jaNAya che.) sAthe | 2-24 / sahAthe jaNAve chad, gauNa nAmathI para "tutIyA vibhakita thAya che. kuLa saMhAraH = putranI sAthe Avele-Avyo. ra detANA 2-2-46 che. je bhedInA bhedavaDe, tadAna arthane nirdeza heya, athAta vizeSatA vALA padArthanA AdhAranI prasiddhi thatI hoya te, tahAcaka gauNa nAmathI para "ta tIyA vibhakita thAya cheaA jALaH = AMkhathI kANe. (ahiM kANI AMkha e bhedavAna che. tene bheda je kANatva, te kANatva dharmavaDe karIne kAraNe AMkhavALA purUSanuM kathana Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 119 ] che mATe "a" zabda para " tRtIyA ' thaI che. arthAta kANApaNuM e vizeSatA (bheda) AMkhavaDe batAvAya che. eTale kANuAMkhavALA ( bhedavAna ) nI prasiddhi thAya che. eTale koNatvane sUcavanAra AMkhane tutIyA vibhakita thaI) tAH || 2-2-47 || niSedhArthaka je kRta vagere zabdo tenAthI, yukta je gauNanAma. tethI para "tu tIyA vibhakita thAya che. te tera = tenA vaDe saryuM. tenAthI kazuM vaLavAnuM nathI. kAle bhAnnavA''dhAre // 2-2-48 // kAla arthamAM vartamAna nakSatra vAcI je gauNanAma, tethI para AdhAra arthamAM vikalpa "tRtIyA vibhakti thAya che. kuLa, pLe vA pAtharamIyA = puSyanakSatramAM-puSyanakSatra vAcI kAlamAM khIra khAvI joiye. prasita, utsuka ane avabaddha zabdathI yukta, AdhAra arthamAM vartamAna gauNanAmathI para, vikalpa "tRtIyA vibhakita thAya che. che. ropu vA karatA = kezamAM atyanta Asakta. ' vyApye dvidroNAdibhyo vIpsAyAm // 2-2-50 // vyAya-karma arthamAM vartamAna didroNAdi je gauNanAma, tethI para, vIsA-ziyAdhArA vAraMvAra upayoga thato hoya te arthamAM vikalpa "tatIyA vibhakita thAya che. dina, vidroLa rA dhA zoLAti = be be droNavaDe dhAnya kharIde che Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 1 siddhahema bAlAvamAdhinI samo noDaCto vA || 6-2-14 || smRtibhinna amAM vamAna, sampUrNAMka rAdhAtunu je karyuM, taddAcaka gauNanAma, tethI para vikalpe 'tRtIyA bhikati thAya che. mAtrA, mAtAM vA saMjJAnIte = mAtAne jANe che. rUAmaH maMtrAneDadhanya gAmane 2 / 2-2-12 // dAm dhAtunA adha` saMpradAna athamAM vartImAna je gauNanAma, tethI para ' tRtIyA vibhakita ' thAya che. ane tenA sanniyogamAM dAma dhAtune ' AtmanepaH " thAya che. vAsyA saMcaRte jAmunaH = kAmanI IcchAvALA thayA chatA dAsIte ( dhana) Ape che. caturthAM // 2-2-13 // 6 sa...pradAna amAM vartamAna gauNanAmathI para caturthI vibhakita' thAya che. duinAtha nAM tte = brAhmaNane gAya Ape che. tArthe || 2-2-14 || : . > 6 " koi paNa vastu banAvavA pravRtta heAya te ' tada' ' kahevAya ane tenA je bhAva te ' tAdR` ' kahevAya che. tAryAMrUpa saMbaMdha rahete chate, gauNanAmathI para * catuthI vibhakita thAya che. cUpaca aAha = thAMbhalA mATe lAkaDuM. ruci-dravyaya-dhAiima preya-vikArottamang / / 2-2-11 rUsya ka-rUcavuM' artha, kRpya ka-khapavuM artha ane dhAri dhAtunA yAga rahete te, anukrame preya, vikAra ane uttama` arthamAM vartamAna gauNanAmathI para ' catuthI' vibhakita ? thAya che. maitrAya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 121 ] - - roja gha = maitrane dharma rUce che. mUkAya jAte cavA = mUtrarUpa vikAra mATe rAba khape che. ( zreya = khuza thanAra, uttamaNuM = leNadAra.) kAkA avani che 2-2-16 !! prati ane AsthI para rahela je zradhAtu, tenAthI yukta evuM athIrUpa-abhilASA karanAra-vAcaka sUcaka arthamAM vartamAna, gauNa nAma, tethI para "catuthI vibhakita thAya che. brijJA mAM pratirAri = brAhmaNane gAya ApavA vacana Ape che. pratyanoguNA''khyAtari // 2-2-57 // prati ane anuthI para rahela je gR dhAtu, tenI sAthe yoga rahete chata, akhyAtA-vaktA arthamAM vartamAna je gauNanAma, tethI para catuthI vibhakita thAya che. je pratiormti = gurue kahelA vacanano anuvAda kare che, athavA gurUe kahela vAtane pharIthI bolIne te pramANe varte che. caDhI rAdhIkSI 2-2-18 | vijAtipUrvaka je vicAraNA, arthAta jenA pratye jhINavaTathI jevAtuM hoya te vIzya kahevAya che. jenA vikSya arthamAM rAdhu ane IkSa dhAtu vartatA hoya, evuM saMbaMdha dharAvatuM je gauNanAma, tethI para "catuthI vibhakita thAya che. maitrAva rAtti = maitranA bhAgyanI paryAlocanA kare che arthAta jhINavaTathI juve che. uttena jJAze 2-2-51 | Akasmika nimitta te "utpAta" kahevAya che. utpAtavaDe karIne Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 | siddhahema bAlAvamAdhinI " nAkhavAna je artha, arthAt Akasmika banAvathI bhaviSyamAM thanAra banAvane sUcavatA aM, temAM vamAna gauNa nAmathI para ' catuthI vibhakita " thAya che. vAtAya. viTA vidyut = vAyarA mATe kapila raMganI vijaLI thAya che. aMhi vidyuta e Akasmika nimitta che ane jJApyavAna avAna bhaviSyanA banAvane jaNAvanAra che. Aya---thA-zavA prayojye || 2-2-60 || zlAdha, hu, sthA ane zat dhAtuthI yukta, nApya ( jaNAvavA lAyaka ) prayAjaka ( jene preraNA karAya te). athamAM vartamAna je gauNunAma, tethI para ' caturthI vibhakita ? thAya che. maitrAya lAgha = sva athavA parane jANutA evA je maitra, tene praza'sApUrvaka jaNAvavAmAM preraNA kare che. tumoDare mAvavacanAt // 2-2-6 eka kriyA mATe khIjI kriyA karavAnA prasaMga hoya evA ane sUcavatA tuma pratyayanuM vidhAna AgaLa karAze, AvA tum vagere pratyaya, taddanta je bhAvavAcaka--mAtra kriyAsUcaka nAma, tene catuthI vibhakita thAya che. pAAya prajJati = rAMdhavA mATe jAya che ( ahiM rAMdhavu ane te mATe javu' ema e kriyA che. prathamakriyA-rAMdhavA mATe, khIjI kriyA-javAnI kare che. Ama banne kriyAe eka bIjA mATe thanArI kriyAche. jethI vAkayamAM tuma che. eTale "kriyAthAM0 [-3-23]" e sUtrathI bhav (a) pratyaya thayA che ane pAka bhAvavAcaka hAvAthI catuthI vibhakti ? thaI che. ) " gamAthe // 2-2-62 // arthAM jaNAtA hAya ane zabda na mUkayA DhAya te ' gamya H Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 123 ] kahevAya che. gamyamAna evo je tuma, tenuM je karma, temAM vartamAna gaNanAmathI para "caturthI vibhakita thAya che. je tragati = phala levA mATe jAya che. ( ahiM "kAri AdauM trAti " = e arthamAM janmyo evo prayoga thAya che. tuma pratyayAta je yAda ? tene prayoga nathI, chatAM artha jagAya che, mATe tuma gamyamAna kahevAya ane karma "jasTa che, mATe tethI para "catuthI vibhakita thaI che.) javADanAkhe che ra-2-63 / gati-page cAlavAnI kriyAnA anAta-jyAM pahocI zakAyuM na hAya, evA karmarUpa gauNanAmathI para "catuthI vibhakita vikalpa thAya che. grAma, mA vA vAli = gAma jAya che. ( ahiM gAma pahoMcyuM nathI, paraMtu gAma tarapha jaI rahyo che, mATe anApta karma kahevAya che.) manyAnAkyotirasane che 2-2-64 che. ghaNuM jenAthI niMdAya te "atikasana kahevAya che. atikusana evA mana dhAtunA karma arthamAM vartamAna, nAvAdi (nauhADI vagere) varjita je gauNanAma, tenAthI para "catuthI vibhakita vikalpa thAya che. tyA sutra, i vA maLe = huM tane tRNa paNa mAnato nathI, arthAta tRNathI para halake mAnuM che, ( ahiM tRNavaDe karIne atiniMdA jaNAya che, mATe tRNa atikusana vyAya-karma kahevAya ) ti-puNagyA 2-2-11 / hita ane sukhathI yukta je gauNanAma, tethI para "catuthI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] siddhahema bAlAvabodhinI vibhakti" vikalpa thAya che. trA, caitra vAditam = catrane hitakArI. tADapuNase-Datha-nArANa | ra-2-66 che hita, sukha bhaka, AyuSya, kSema ane artha nAma, tathA hitArthaka, sukhArthaka, bhradrArthaka, AyuSyArthaka, kSemArthaka ane atharthaka zabdothI yukta je gauNanAma, tethI para AzIrvAda artha jaNAte chate "catuthI vibhakita - vikalpa thAya che. did lakhyA , vIvAnA vA mUyAt = jIvanuM hita thae ! fthaLe 2-2-67 che. jenAthI niyatakAla paryata svIkArAya te "pariNu" kahevAya che, eTale bhADuM vagere. parikayaNa arthamAM vartamAna je gauNa nAma, tethI para "catuthI vibhakita vikalpa thAya che. rAtA, tena aa ta =se rUpIAvaDe niyatakAla paryanta svIkAreluM. wAI-vahunamA-ravaritavANA-svadhAmaH || 2-2-68 che. zaktArtha, vaSaDa, nama:, svasti, svAhA ane svadhA zabdathI yukta je gauNanAma, tenAthI para "catuthI vibhakita - nitya thAya che. uttara prabhutva meho mA = mala madhane mATe samartha che. arthAta malane malla pahoMce tema che. pAvAne 2-2-| apAdAna arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para "paMcamI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 125 ] vibhakita thAya che. grAmavA chatti = gAmathI Ave che. gAkAvo || 2-2-70 che. avadhi = hada, sImA, maryAdA, abhividhi paNa hada, sImA, maryAdA sUcaka ja che, mATe tenuM paNa grahaNa samajavuM. avadhi arthamAM vartamAna, evuM ADa (A) thI yukta je gauNanAma, tethI para "paMcamI vibhakti thAya che. kAraDhiputrar kRSNa vara = pATaliputra sudhI varSAda varasyo. ( ahiM A-maryAdA evo artha rAkhIye to pATaliputra sudhI varSAda varasyo, paraMtu pATaliputramAM varSAda varasyo evo artha na thAya. ane abhividhi evo artha rAkhIye te pATaliputramAM paNa varSAda varasyo evo artha thAya.) varu | 2-2-7 | varjaya arthamAM vartamAna pari tathA apa upasargathI yukta je gauNanAma, tethI para "paMcamI vibhakita " thAya che. pari paDhiputrAd vRg meghA = pATaliputra sivAya bIje varSAda varasyo. yataH pratinidhi-pratidAne pratinA // 2-2-72 // mukhyanA sara hoya te pratinidhi " kahevAya, grahaNa karelI vastunA badale bIjI vastu ApavI te "pratidAna" kahevAya. prati upasarganI sAthe ega rahete chate, pratinidhi ane pratidAna sUcaka gauNanAmathI para "paMcamI vibhakita" thAya che. pradhune vAsuvAta ta = vAsudevane badale pradyumna pratinidhi che. gAthApA | 22-7rU | AkhyAtA = pratipAdana karanAra athavA zIkhavanAra arthamAM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126] siddhahema bAlAvabodhinI vartamAna gauNanAmathI para "paMcamI vibhakita " thAya che. je niyamapUrvaka vidyAgrahaNane viSaya hoya te. 3urNAtharIte = upAdhyAya pAsethI dhyAna pUrvaka bhaNe che. jagyA # surt | 2-2-74 || eka kriyA karyA bAda bIjI kriyA karavAne prasaMga hoya tyAM pUrvanI kriyA sUcaka dhAtune yam pratyaya lAge che. AvA gamyamAnaadhyAhata kriyA sUcaka je yam pratyayAta nAma, tenA karma ane AdhAra arthamAM vartamAna je gauNanAma, tethI para "paMcamI vibhakti thAya che. prANavA, mANanA vA te = prAsAda upara caDhIne athavA Asana upara besIne jove che. ( ahiM A pramANe, A rovara kSaNe e arthamAM uparokta prayoga thAya che. ahiM gamyamAna patta je " a" tenuM prAsAda karma che. ane gamyamAna patta je "pavirA" tene Asana AdhAra che. ). mRtyabhyArtha-hirA-dirAtire 2-2-75 prabhRti, anya, dizA, zabda tathA prabhutyarthaka, anyArthaka, diphazabda ( dizAarthamAM vaparAtA zabda, dizA zabadathI deza ane kAla vAcaka zabdo paNa levA) tathA bahiba, ArAdu ane Itara zabdothI yukta je gauNanAma, tethI para "paMcamI vibhakita thAya che. tattara prasRti = tyArathI AraMbhine. pazcima mA guTi : = rAmathI yudhiSThira pAchaLa che. saddhiti che 2-2-76 che kAraNabhUta je deNa, tadAcaka gauNanAmathI para 8 paMcamI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI 127 ] vibhakita thAya che. rAttAt va = so rUpiAnA deNA nimitte baMdhAyela. guNAdastriyAM navA // 2-2-77 // strIliMgamAM nahi vartamAna evuM, hetubhUta guNavAcaka je gauNa nAma, tethI para "paMcamI vibhakita" vikalpa thAya che. jJAnAnna jJAnena yA kuvara = jJAnane kAraNe mukta thayela. ( A sUtra vikalpa hovAthI jyAre hetutvanI vivekSA rAkhIe tyAre "tu-go [2-2-4] e sUtrathI "tutIyA vibhakita thAya che.) sAthe 2-2-78 ArA -dUra ane najIka arthamAM vartamAna zabdathI yukta je gauNanAma, tethI para vikalpa "paMcamI vibhakita" thAya che. tumati vA mA rAkhI cA = gAmathI dUra athavA najIka. te -ra-ra tivayAta | 2-2-77 asava - na dekhAya tevo guNa. asattvavAcaka karaNa arthamAM vartamAna stoka, alpa, kaccha ane katipaya zabdathI yukta je gauNanAma, tethI para "paMcamI vibhakita vikalpa thAya che. satItva, ratana gho mujatA = thoDAthI chUTI gayele ( ahiM A stakano abhyatva e artha rAkhIe tyAre guNarUpa asava che, athavA alpavastu evo artha rAkhIe tyAre guNarUpe karIne ja kahevAtuM ' dravya3 5 asava" che, kAraNa ke dravyavAcaka bIjo koI zabda nathI.) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128 siddhahema bAlAvaedhinI ajJAne jJaH pachI // 2-2-80 || , ajJAna arthamAM vartamAna je jJA dhAtu, tenA karNa arthamAM vamAna gauNu nAma, tethI para ' SaSThI vibhakita " thAya che. vize jJAnIte = dhIvaDe. pravRti kare che. arthAt dhI ne tela athavA dhI jevI anya vastune zrI samajI kAma calAve che, ( ahiM` nA dhAtunA a pravRti thAya che. ) rUpe // 2-2-81 // " . karmAdikathI anya, kriyAkArakapUrvaka, karmAdinI avivakSArUpa je svasvAmibhAvAdi saMbaMdhavizeSa, te 'zeSa " kahevAya che. arthAt putra-pitA, dAsa-vAmI, pote-potAnuM vagare vividha prakAranA saMbaMdho te zeSa ' kahevAya che athavA jyAM karma vagere kArAnI avivakSAne paNa 'zeSa' kahevAya che. ka vagere kAra havA chatAM tene te rIte na samajavAnI IcchA te avivakSA kahevAya che. zeSa arthAMmAM vamAna gauNanAmathI para 'SaSThI vibhakita ? thAya che. rAH te puruSaH = rAjAnA mANusa ( ahiM svasvAmibhAva saMbadha che, karmAdikathI anya che ane rAjA pASaNaneA kartA che ane puruSa pASaNanuM ka' che; mATe kriyA-kAraka pUrNAMka A ( svasvAmibhAva ) sabaMdha che. tethI rAjJan zeSa kahevAya. mALAmastrIyAt = aDadane khAe. ahiM kriyAnuM kama' aDada che. teA tene karmarUpa jaNAvavAnI IcchA nathI, mATe mAtra zabda zeSa kahevAya. phre-STiAna-tAvatA(taNAtA || 2-2-82 // SaSThI ri, riSTAMta, stAta, astAMta, ar, atas ane At ATalA pratyayAntathI thukta je gauNanAma, tethI para vibhakti " thAya che. upara prAmaya = gAmanI upara. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 129 ] ja H | 2-2-83 / nAma kRdantanA karma arthamAM vartamAna gauNanAmathI para "SaSThI vibhakti thAya che. gavi Dha = pANInA banAvanAra ( ahiM sRSTA nAma kudata che. ane am nAma kRdantanuM karma che. mATe "SaSThI vibhakita thaI.) dvipa vAgarUra che 2-2-84 | atRza pratyayAna je dim dhAtu, tenA karma arthamAM vartamAna gauNanAmathI para, vikalpa "SaSThI vibhakita" thAya che. vo thA pina = cerane dveSa karanAra. vaikatra dvayoH // 2-2-85 // kRdanta pratyayAnta dikarmavAcaka dhAtuonA dikarmamAMnA game te eka karma sUcaka gauNanAma, tethI para, vikalpa "SaSThI vibhakita thAya che anAmu, kALA vA netA sumama, samaratha vA = bakarIne sughagAma laI janAra (ahiM dikarmavALA nI dhAtunuM "netA' e kRdanta che. tema "ajA' tathA "sugha" e be enA karma che. jethI vArApharatI be mAMthI eka "SaSThI vibhakita thaI che. ) jIrtari | 2-2-86 . kRdantanA kartA arthamAM vartamAna gauNa nAmathA para "SaSThI vibhakita thAya che. mahatta mAni = ApanuM Asana tiraghANa vA | 2-2-87 / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] siddhahema bAlAvabodhinI strI adhikAramAM vihita je "phatio [1-rU-201] e sUtrane a pratyaya ane "gyao [1-3-220] 2 e sUtrane Na pratyaya, tethI anya je eka ja kRdantane prayAga kartA ane karmamAM SaSThInA hetubhUta hoya, te te kadantanA kartA arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para, vikalpa "SaSThI vibhakita thAya che. vivitra sUvALAM tavAIlsa, zAtrALa va = AcAryanI sUtra racanA AzcaryakArI che. (ahiM chatti kRdanta che, ene sUtra rUpa karmane ane mAtra rUpa katane SaSThI vibhaktinuM nimitta che, mATe kartA rUpa thavAne "SaSThI vibhakita - thaI tyaya vA ! 2-2-88 kRtya pratyayAta evA kRdantanA kartA arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para, vikalpa "SaSThI vibhakita " thAya che. svarA, tA tA H dara = tAre karavA yogya sAdaDI, (ya ( dhyaNu), ya, ya (kaya), tavya ane anIya e pAMca "kRtya" che.) nobhayohetoH // 2-2-89, / / kartA ane karmamAM vikkInA hetubhUta je kRtya pratyaya, tenA kartA ane karmamAM paThI vibhakita thatI nathI, taDyA rAmamajhA aiLa = maitravaDe gAmamAM laI javA lAyaka bakarI, tRnnatA-vya-saMsthAnA -tUrA-f- -@thaNa che 2-2-10 | tRna pratyaya, ukArAnta pratyaya, avyaya, kavasu, ana, atRza, zata, ki, thar ane kharthika je kRta pratyaya, tenA kartA ane karmamAM SaSThI vibhakita' thatI nathI. (ra) vahitA jJanA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 131 ] javAna = kApavAda bolanAra, (4) rAmajisir = kanyAne alaMkRta karanAra, (2) vAraM vA = sAdaDI karIne (g) ao vivAna = cekhAne pakAvanAra, (ra) jora ghavamAna = cekhAne rAMdhanAra, (1) varaM caMar = sAdaDI banAvelI () martha uvamAna = malayane pavitra karanAre, (sthAna) ra varicamA = bhaviSyamAM sAdaDIne karanAra, (a ) gIcaMdaravArtham = tasvArthane bhaNato, (37) raM gurghana = sAdaDIne karate, (thA) = vAraM vAra = bhaviSyamAM sAdaDIne karanAra, (hi) riSadAna sAdi =pariSahAne sahana karanAra, ( 6) raM vAra trAti = sAdaDI banAvanAra jAya che, (vaDhartha-ana) kuzAnaM tavaM tvathA = tArA vaDe tattva sArI rIte samajI zakAya tema che (vaDharthanA-ma) rUA vAro mAtA = tamArA vaDe alpa samayamAM sAdaDI karI zakAya ema che. rasaMvAdhAre che 2-2-16 . vartamAna ane AdhArathI bhinna arthamAM vidhAna karAyela je kata ane katavatu pratyaya, tenA kartA ane karmamAM "SaThI vibhakti thatI nathI. rara to = maitre sAdaDI karI. vA ve || 2-2-12 | napuMsaka arthamAM "ii ja [-rU-223] e satrathI vidhAna karAyela je ta pratyaya, tenA kartA arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para vikalpa "SaSThI vibhakita' thAya che. majUca, cUmo vA kRtama-morane nAcavuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132] siddhahema bAlAvabedhinI game che 2-2-13 | kama dhAtu jenI prakRti nathI evo je uka pratyaya, arthAta kAmuka zabda vajita uka pratyayAta, kRdanta, tenA karma arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para "SaSThI vibhakita' thatI nathI. mAna. fmApu (sidaNa + 3) = bhoganI abhilASA karanAra. vicadanara | 2-2-14 | - bhaviSya kAla athamAM " vari0 [1-3-1] e sUtrathI ane RNa arthamAM "mo [-4-3ii e sUtrathI vidhAna karAyela je Ina (Nina) pratyaya, tenA karma arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para "SaSThI vibhakita thatI nathI. tame jI-gAma janAra, vArtA sAthI-senuM deNuM denAra. satasthapika 2-2-55 che. adhikaraNa-AdhAra vAcaka arthamAM vartamAna gauNanAmathI para saptamI vibhakita thAya che. vaTe sAnta-sAdaDI para bese che. navA punarje | 2-216 che. sut pratyayane vAra evo artha che. sajarthaka pratyayAntathI yukta kAlarUpa adhikaraNa arthamAM vartamAna gauNunAmathI para, vikalpa saptamI vibhakita thAya che. diddhi, jillo vA mukti = divasamAM be vAra khAya che. kuzalA''yuktenA''sevAyAn // 2-2-97 // kuzala ane Ayukta prayatnavAna) zabdathI yukta, adhikaraNa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 133 ] arthamAM vartamAne gauNa nAmathI para, vikalpa "saptamI vibhakita thAya che, je tatparatA jaNAtI hoya te. guphAstro vighAthAt, vidyAthA vA = vidyAmAM kuzala, havAmIzvarAdhipati-sAvA-bhANi-rimU-kahUrtaH | | 2-2-18 | svAmI, Izvara, adhipati, dAyAda, sAkSi, pratibhU ane prasUta zabdathI yukta je gauNa nAma, tethI para vikalpa "saptamI vibhakita thAya che. jovuM, javAM vA svAmI = gAyano svAmI. gyAna vana | 2-2-13 . kata pratyayAntathI vidhAna karAyela je Ina pratyaya, tadantanA vyAya-karma arthamAM vartamAna gauNa nAmathI para "saptamI vibhakita thAya che. ahId cAmati = pItI davA = vyAkaraNa bhaNanAra. taruvare 2-2-200 vyAkhyavaDe saMyukta (vyApya ane hetu judA na hoya) evA hetu arthamAM vartamAna gauNanAmathI para "saptamI vibhakita thAya che. strI kapila ti = vAdhanA cAmaDA mATe vAghane haNe che. ( ahIM vAgha e vyAya che, tenI sAthe saMyukta carmacAmaDuM che, te emane mATe ja mAravAmAM Ave che. mATe carma e makAlAvApunA 2-2-10 || asAdhu zabdathI yukta je gauNanAma, tethI para "saptamI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] siddhahema bAlAvabodhinI vibhakita thAya che, je prati (prati, pari, anu ane abhi) vagereno prayoga na hoya te. annAdvaitra mAri = maitra mAtA pratye sAro nathI sAdhunA 2-2-202 sAdhu zabadathI yukta je gauNanAma, tethI para sAtamI vibhakita" thAya che. je prati vigere zabdano prayoga na hoya te. rAmaitra mAtA = maitra mAtA pratye sAre. ( sAdhu zabdanI anu. vRtti nIcenA sUtramAM laI javA mATe judu sUtra karela che) nigona vADayAma | 2-2-203 | nipuNa ane sAdhu yabdathI yukta gauNanAmathI para "samI vibhakita thAya che; je prati vagere zabdane prema na hoya ane pUjA artha jaNAta hoya to mAtari nig, sApu = mAtA pratye DAhyo athavA sAre. sfdhanA | 2-2-104 | sva (mAlikInI) ane Iza (mAlika) arthamAM vartamAna, adhithI yukta gauNenAmathI para "saptamI vibhakita 0 thAya che, amimy fNA = magadhadezamAM zreNika mAlika che. adhiniche mAgha = zreNikamAM magadha dezanI mAlikI che. ( ahiM. svasvAbhAva saMbaMdhane jaNAve che.) unAijini | 2-2-20Sa upa zabdathI yukta ane adhikI arthamAM vartamAna je gauNa nAma, tethI para "saptamI vibhakita " thAya che. 3var to Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhhuma bAlAvabAdhinI 135 ] = khArI upara eka droNu. ( 3 pasalIno 1 kuDava. 4 kuDavAno 1 prastha, 4 prasthanA 1 ADhaka, 4. ADhakanA 1 droNa, 1 droNanI 1 khArI. ) yajJAvo mAvajJaLam // 2-2-206 // je vAkayamAM eka kriyA bIjI kriyAne jaNAvatI hAya, te vAkayamAM kriyAnA sUcaka gauNanAmathI para sakSamI vibhakita - thAya che. goSu duhyamAnAsu gataH = gAyA dAhavAtI hatI tyAre gayA. gAyA dohavAtI tyAre gayA e rIte dohavAnI kriyAthI javAnI kriyA sUcave che. jethI kudyamAna nAmane ' saptamI vibhakita " thaI. gate gamye'dhvano'ntenaikArthe vA / / 2-2-107 // koipaNa kalpita jagyAethI koipaNa kalpita mArgonA chaMDo te ardhva ( mAryAM ne aMta) kahevAya. Ave! aMta jaNAtA hAya ane enI sAthe vAkayamAM eka kriyA dvArA khIjI kriyAnuM sUcana jaNAtuM hoya tyAM aghnanA aMta sUcaka nAmane 'saptamI vibhakita' vikalpe thAya che. jo vAkayamAM aikA hAya (rastAnA aMtanuM sUcaka nAma ane rastAnA cheDAnA sthaLanuM nAma e banne eka samAna vibhaktimAM hAya ) ane aikAthya sAthe vAkayamAM gata zabdanA prayoga na hAya ( adhyAhAra hAya ) teA. vIghumataH sAMjAE cattara yojJAni, caturjI tho tevu va = gavImata gAmathI cAra yAjana gayA pachI sAMkAzya gAma Ave che. ( aMhi cAra yAna gayA bAda sAMkAzya Ave che cAra yAjana e ardhvano cheDo che ane adhvane cheDe Avelu' che, tathA sAMjAya ane yAre conAni baMnenI samAna vibhakti ( vacana sarakhA haiAvAnI apekSA nathI ) che ane nasa ( gayA ) adhyAhAra che, mATe azrvanA aMta sUcaka Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] siddhahema bAlAvabodhinI aarura vojhanAni ne vikalpa "saMyamI vibhakita thaI che, tathA gavadhu matathI cAra jana cAlavArUpa kiyA te sAMkAMzyanI sthiti jaNAve che, mATe avavAcaka je jana zabda, tene azvanAja je antavAcaka sAMkAzya zabda, tenuM sAmAnAdhikaraNya eTale tene prathama vibhakita thayela che.) paSTa vADanA || 2-2-2018 | jyAM eka kriyA dvArA bIjI kriyAne jaNAvatI hoya, evuM bhAvavAcaka-kyAvAcaka gauNanAmathI para, anAdara artha jaNAte jIte vikalpa "SaSThI vibhakita thAya che. zarato sToksa, hari Dho vA trAsIs = leke rotA rahyA ane dIkSA laI lIdhI. ( aMhi rovAnI kriyA sUcave che ane lokono anAdara spaSTa che mATe te kriyA sUcaka zabdane vikalpa "SaSThI" thaI. saptamI rAivimAne nirdhAra che 2-2202 // jAti, guNa ane kriyAkAra, samudAyamAMthI buddhivaDe eka dezanuM je pRthakakaraNa-manathI judA pADavA, te "nirdhAraNa kahevAya che. nirdhAraNa jaNAte chate, gaNanAmathI para "saptamI " ane "SaSThI vibhakita" thAya che, je vibhAga na jaNAte heya te. maragho kRpAna, nRvu vA phUDa = mANasamAM kSatriya zuravIra che. aMhi jAtivaDe kSatriyane judA pADyA che. kipAmazedavAre stramI | 2-2-20 | be kriyAnI madhyamAM rahela je azva-mArga vAcaka ane kAla vAcaka je gauNanAma, tethI para paMcamI" ane "saptamI vibhakita thAya che. daroDathamavAra rAta , zo vA phaviSyati Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 137 ] = aMhi rahela zikArI keza dUra rahelA lakSyane viMdhe che. ( aMhi rahevuM ane vidhavuM e banne kriyA vacce keza e azvavAcaka che ) mani mUkate che 2-2-? | apIya vAcI adhika zabdathI yukta amuka mApa upara amuka mApa vadhAre che evA vadhAre sUcakano saMbaMdha hoya te vadhAre (ya) vAcI gaNanAmathI para "paMcamI - ane saptamI vibhakita thAya che. vize : svAmi, svAtha vA = khArI upara koNa che. A prayogamAM khArI bhUvAcI nAma che ane droNa vadhArAnA mApanuM sucaka che. tRtIyA vayasara | 2-2-222 | bhUyo vAcI adhika zabdathI yukta alpAyavAcI je gauNa nAma. tethI para "tRtIyA vibhakita thAya che. jillA hovA na = droNathI adhika khArI. aMhi khArI vadhAre mApane koNa alpa mApane sUcave che. pRtha-nAnA patramAM 1 | 2-2-13 | pRthaga ane nAnA zabdathI yukta je gauNanAma, tethI para * ta tIvA, ane 8 paMcamI vibhakita 2 thAya che. pRtha maitrAt maLa va = maitrathI judo. je ditIyA ra o 2-2-124 . Rte zabdathI yukta je gauNanAma, tethI para dvitIyA ane paMcamI vibhakita 0 thAya che. = gAle gha, dhamar vAta gulam = dharma vinA sukha kayAMthI hoya ? Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] siddhahema bAlAvabodhinI vinA te tRtIya ra | 2-2-15 / vinA zabdathI yukta je gauNanAma, tethI para "tRtIyA, dvitIyA, ane "paMcamI vibhakita 0 thAya che. rinar atta, vAtA, vAna ghA = pavana sIvAya. turaMthArthatA kyo 2-2-16 | tulyArthaka zabdathI yukta je gaNanAma, tethI para "tuM tIyA ane "kaThI vibhakita ' thAya che. mAtrA, mA turaH rama vA = mAtAnI sarakhe. dvitIya- nAnA che 2-2-17 | Ina pratyayAntathI yukta je gauNanAma, tethI para "dvitIyA ane SaSThI vibhakita ? thAya che, je te Ina pratyaya abhya dhAtuthI 5ra vidhAna karAyela na hoya te. pUrve prAmama, zAmayi ghA = gAmanI pUrvamAM. tRtIyAdhAra | 2-2-18 | hetvarthaka (hetu-kaI jAtanI kriyAne nahi karanAra ) nimitta zabdathI yukta ane tenuM samAnAdhikaraNa (eka sarakhI vibhakti vALA) je gauNanAma, tethI para "tRtIyA, catuthI, paMcamI, SaSThI . ane "samI vibhakita thAya che. ghara detA = dhanane mATe ( rahe che.) aMhi dhana hetu-nimitta che ane te kriyA vinAnuM che. sarvA sarvA 2-2-222 / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAmeAdhinI 169 ] 6 hetvathaka zabdathI yukta ane samAnAdhikaraNa evuM je sa vagere zabda rUpa gauNanAma, tethI para sa vibhakita " thAya che; arthAt sAta vibhakti thAya che. jo hetuH = kayA kAraNathI. amArA ti TA--ti-kSar 2-2-20 // asattvAcI je dUrAka ane antikAka zabda, tethI para TA, haeNsi, ddhi ane amrUpa vibhakti thAya che. TrumeLa, dUdhAta, hUpe. dUraM vA grAmasya grAmAd vA = gAmathI dUra. jAtyAkhyAyAM naivakossaMkhyo bahUvat / / 2-2 - 121 jAtinuM kathana rahete te, saMkhyAvAcaka vizeSaNathI rahita eka saMkhyAvALI vastunA sUcaka nAmane bahuvacana OM vikalpe thAya che. saMpanna thayA:,saMpanno thavaH = java khuba taiyAra thayA. avizeSaNe dvau cA'smadaH / / 2-2-122 // amad zabdanA ekatva sUcaka ane dvitya sUcaka je amad zabda te 'mahuvacana jevA" vikalpe thAya che; jo tetu' vizeSaNa na vaparAyu hAya tA. AvAM praya, vayaM pramaH = ame e khelIye chIye. hrALunI-projakSya maiM // 2-2-23 // 6 nakSatra amAM vartamAna je phalgunI ane preASThapada zabda, e saMkhyAvAcaka DhAya te paNa vikalpe mahuvacana ' thAya che. na pUrve janucau, jevA ghUrtaH janunca: = kayAre pUrva pazcimAM e phAlgunI nakSatreA che ? gurAvaijja / / 2-2-224 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] sidhdhahema bAlAvabadhinI gauravane lAyaka je artha, temAM vartamAna zabdane ekatvaviziSTa (ekasaMkhyA vAyaka) ane dvitvaviziSTa (be saMkhyAvAcaka) je artha, te "bahavacana jeve ra vikalpa thAya che. , yuvA guja, pUrva va = tame gurU cho. [ v ig[ ] kAraka cha che. 1. kartA, 2. karma, 3. karaNa, 4. saMpradAna, 5. apAdAna ane 6. adhikaraNa, [prathama kartApa kAka] tannA kartA che 2-2-2 | kriyAnI siddhimAM je pote pradhAna-mukhya hoya, tenI rtA saMjJA : thAya che. arthAta zarU karelI game te kriyAna-pravRttinI zarUAtathI aMta bhAga sudhInI kriyAnI utpattimAM je sAdhakarUpe hoya ane kriyA che karanAra tarIke pite pradhAna-mukhya heya, tene "kartA " kAraka kahevAya che. maitrena (va) taY = mere (ghaDo) karyo. ahiM ghaTa karavAmAM maitra pradhAnapaNe svataMtra che, eTale keIne AdhIna nathI. kriyA kema karavI, temAM kayo pheraphAra karavo, te badhuM kartAne (maitrane) AdhIna che. tethI tene svataMtra mAnavAmAM Ave che. mATe tene kartA kahevAmAM Ave che ane katamAM "setu-10 [2-2-4] >> e sUtrathI karUpa maitrane tRtIyA vibhakita lAge che. [ dvitIya karma rUpa kAraka] # cAmAM jarma | 2-2-3 | kta pitAnI kriyAdvArA je vizeSarUpe meLavavAnI IcchA rAkhe, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 141 ] tene vyApa-karma saMjJA thAya che. arthAta "karma kahevAya che. karma traNa prakAranA che. nirvatya karma, vikAryakarma ane prAyakarma nityakarma-kriyAdvArA utpanna karavA yogya-jemake varaM zani = sAdaDI kare che. arthAta chUTI chUTI paDelI ghAsanI saLIyomAMthI sAdaDI banAve che. AmAM saLIyonuM rUpAntara thavAthI sAdaDInuM utpanna thavuM. athavA je vastu pahelA na hatI te vastu kriyAdhArA pachIthI thaI, arthAta je pahelA mAtra ghAsanI saLIyo hatI, te kiyAdhArA sAdaDI rUpe utpanna thaI. tethI nityakarma kahevAya che. vikAryakarma-kriyAdhArA vikAra pAmavA yogya. jemake rASTa datti = lAkaDAne bALe che. ahiM lAkaDuM siddha che. ane temAM kriyA dvArA vikAra pedA kare che. arthAt bALavAnI kriyA dvArA lAkaDAnuM rAkharUpe rUpAntara pAme che. je lAkaDuM hatuM te vastu rUpAMtara pAmI rAkharUpa vikAra pedA thaye. athavA lAkaDuM rAkharUpa vikAra pAmyA. tethI vikAryakarma kahevAya che. prAthakama- ziyAdvArA prApta karavA gya jemake-prgaM 1chatti = gAma jAya che. ahiM gAma che temAM koI paNa pheraphAra karyA sivAya gamanarUpa kriyAdhAra gAma pahoMce che. arthAta gAma e pahoMcavA - pAmavA yogya hovAthI prAyakarma kahevAya che. A sivAya karmanA bIjA traNa prakAra che. ISTakarma, aniSTa karma, ISTa paNa nahiM ane aniSTa paNa nahi evuM karma. jAra e ISTa kama che. saI e aniSTa karma che ane grAma tyAM gAma jatAM vRkSanI chAyAne ALaMgavI ISTa paNa nathI ane aniSTa paNa nathI bIjI rIte mukhya karma ane gauNakarma ema be bhedo che. kriyA sAthe jene sAkSAt saMbaMdha te mukhyakarma kahevAya ane jene kriyA sAthe Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 142 siddhahema bAlAvabodhinI C . sAkSAta saMbaMdha na hoya te gauNakarma kahevAya. je nAmane karma saMjJA thaI haiya, te nAmane "jani [2-2-40 ] ? e sUtrathI mitIyA vibhakti lAge che. jethI dama, vASTama, grAma, evA rUpe thAya che. karmanI vikape karma saMjJA nAtha [ 2-2-10 ] >> e sUtrathI "=[2-2-28] e sUtra sudhInA nava sarvemAM jyAre karmanI vivakSA karIye tyAre karma saMjJA thaI dvitIyA vibhakita thaI ane jyAre karmanI vivekSA na karIye tyAre SaSThI vibhakita thaI che. paraMtu A sUtra na karyA hota to karmanI vivakSAmAM "zakti [2-2-40] e sUtrathI dvitIyA vibhakita thAta ane jyAre karmanI vivekSA na karI hoya tyAre "he [2-2-82 ] e satrathI SaSThI vibhakti thAta, te pachI A nava sUtre karavAnI jarUra zI? javAbamAM " kyao [ rU-2 72]?A sUtrathI ayatna ja SaSThIne samAsa thAya che. jyAre A sUtro karI yatna ja SaSThI nakakI karI, jethI A sUtrathI vikalpa pakSamAM thayelI yatna ja uchIne samAsa na thAya te jaNAvavA A sUtre karela che. catuma niyamArtha tena eSAM dhAtUnAM karmaiva zeSatvena vivakSyate na kArakam , tena mAtrA smRtam , manasA smRtam , ityAdau kata karaNayoH zeSa vivakSA'bhAvAn SaSThI na bhavati // karaNanI karmasaMjJA dhAtunuM kAraNa te karma ane karaNa baMne sAthe thAya che. jemakesamAna sthiti = pAsA vaDe rame che. ahiM karma mAnIne dvitIyA vibhakti thaI afa = pAsA vaDe rame che. ahiM karaNa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 147 ] mAnIne tRtIyA vibhakti thaI. rAtraH arIMcatti = caitra pAsA vaDe rame che. ahiM "jati-dhA[ 2-2-1] e sUtrathI nityAkarmaka lakSaNa azin avasthAne kartA na bane, ane tene tyAM "fro[ rU-rU-207 ] >> e sUtrathI akarmaka lakSaNa pazmi pada na thayuM. ahiM "jA [2-2-22] 2 e sUtrathI karma ane karaNa saMjJA thaI che. AdhAranI karma saMjJA mam dhirA, jiriSyati jAte = gAmamAM Ave che, rahe che, bese che. A badhAya prayogomAM AdhArarUpa karma thavAthI dvitIyA vibhakita thaI, paraMtu " sswo [2-2-20] e sUtrathI satI na thAya te jaNAvavA A sUtranuM vidhAna che. A rIte "3vi0 [ 2-2-2 19 e sUtra sudhI AdhAra arthamAM karma ane karaNa rU5 dvitIyA vibhakita samajavI. [ svatIya karaNarUpa kAraka] sAtha tame kham ra-ra-raka | kriyA karavAmAM atyanta upakArI-sahAyaka hoya, tene karaNa saMjJA thAya che. vAnera mojAmA nu = dAna vaDe bhegene pAme che. ahiM bhogone pAmavAnI kriyAmAM dAna e atyaMta upakAraka che mATe te karaNa kahevAya che. karaNane urjA tathA [ 2 2-] e sUtrathI tRtIyA vibhakita thaI che. [caturtha saMpradAna kAraka] mizaH saMghAra | 2-2-25 || karma ane kriyAkArA kartA jene vizeSarUpe che athavA jenI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] siddhahema bAlAvamAdhinI = sAthe iSTa saMbaMdha karAya, te ' sa MpradAna " kahevAya che. revAya hi o = devane bali Ape che. ahiM kartA balirUpa ka vaDe devAne Icche che. rAjJe jAm Acare rAjAne kA kahe che. ahiM kAne kahenAra kartA kriyArUpa krama vaDe rAjAne vizeSa Icche che. patye hote = pati mATe suve che. ahiM suvAnI kriyAdvArA patinI sAthe iSTa saboMdha karAya che. A traNe prayogamAM sapradAnarUpa kAraka hovAthI. " caturthI [ 2-2-13] !' e sUtrathI catuthI" vibhakita thai che. kunI saMpradAna spR vagere dhAtunA kane vikalpe saMpradAna saMjJA thAya che. puSpamyaH, muni yA ravRtti = puSpAnI spRhA kare che. ahiM dhRstuM rUpa dhAtunA puSpa35 karmAMte saMpradAna thavAthI catuthI vibhakita thai ane karma pakSe dvitIyA vibhakita thai. [ pAMcamuM apAdAna kAraka] bAyaDadhAnam // 2-2-20 // apAya eTale vibhAga arthAt judAM paDavuM, athavA ekamAMthI bIjI vastu nIkaLavI, tadrupamAM je maryAdArUpa hoya, te 6 apAdAna" kahevAya che. prAmA Rti = gAmamAMthI Ave che. ahiM judA paDIne Ave che. arthAt gAmathI judA paDavArUpa maryAdA hovAthI gAma apAdAna saMjJA thai, vRkSAtparjI patti= jhADa parathI pAMdaDu paDe che. ahiM paNa vRkSa uparathI pAda uN judu paDI jamIna para paDe che, jethI vRkSane apAdAna saMjJA thai. apAdAna sattAmAM " vaccemyapAne [2-2-66 ] " e sUtrathI pAMcamI vibhakita thaI che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 145 ] [ chaThuM adhikaraNa kAraka] kriyA''zrayasyA''dhAro'dhikaraNam / / 2-2-30 // kriyAnA AzrayarUpa kartAne ke karmane je AdhAra hoya tene adhikaraNa kahevAya che. re mArksa = sAdaDI upara bese che. ahiM kartAne besavAne AdhAra kaTa-sAdaDI che, tathA cAlyAMtakuna vsa = thALImAM cokhA rAMdhe che. ahiM cokhArUpa karmanuM AdhAra thALI thayuM che, tethI kaTa ane thALI rU5 adhikaraNane "sarjadhAne [2-2-11] e sUtrathI saptamI vibhakita thaI che. [Iti pakAraka pUrti] [ rUri mArA ] // ityAcArya zrI hemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta-bAlavabodhinIvRtteH ___ dvitIyA'dhyAyasya dvitIyapAdaH // mUlArkaH zrUyate zAstra, sarvakalyANakAraNam / adhunA malarAjastu, citraM lokeSu gIyate // 6 // bhAvArtha : mULa nakSatrane sUrya jyotiSa zAstramAM sarva maMgalanuM kAraNa saMbhaLAya che. paraMtu AzcaryanI vAta che, ke hamaNAM te lekamAM mUlarAja rAjana zabdano caMdra evo artha thato hovAthI, mUlanakSatrane caMdra kalyANakArI kahevAya che. vastusthitie te mUlarAja eTale mULarAja nAmanA rAjAnuM varNana che. 10 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ sA tutIyA ] [ patnavighAna] umarapura 4-2--di ka sA 2-rU-2 gatisaMjJaka namasa ane purasa zabdanA rakArane ka, kha, 5, ane pha para chatAM "sakAra ? Adeza thAya che. tamanya = namaskAra karIne. namasa vagere zabdanA TU no "o 40 [2-1-72 ] e sUtrathI thaye che. "anato 3-2-1% ] e sUtrathI kavA pratyayane yam pratyaya thaye che. . tiro vA 2-rU-2 | gati jJaka tirasa zabdanA rakArane ka, kha, 5 ane pha para chatAM vikalpa " sakAraAdeza thAya che, nitya, tirAnya = tiraskAra karIne suda ! 2-rU-rU pumsa zabdanA rakArano ka, kha, 5 ane pha para chatAM "sakAra Adeza thAya che. purajU + joradA= puMli =puravAra = nara koyala ziro'dhasaH pade samAsaikye // 2-3-4 // zirasa ane adhasa zabdanA rakArane, pada zabda para chatAM je cirasa tathA adharu ane pada zabda ekaja samAsamAM hoya te "sakAra? Adeza thAya che aai =[ zig + ma ] = zira = mAthA upara paga. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI = 147 ] jnma - YzA - jaLa+- trana - ataH jha-mi-jaina avasya | 2431 || - avyaya sivAyanA zabdanA azvAra thI para rahela rasArane, kR ane kam dhAtu tathA kaMsa, kuMbha, kuzA, ii ane pAtra zabda sabaMdhi haiM, kha, 5 ane para chatAM, jo nimitta ane nisitti eka ja samAsamAM hAya tA, arthAt rakArAnta zabda ane kR, kam, kaMsa vagere zabdo eka ja samAsamAM DrAya tA - sakAra Adeza thAya che. caH dharota = [ acax + jJati ] = gayAr: = luhAra. = tyare 1 2-3-6 1 aya bhinna zabdanA rahRArane, pratyayamAM rahelA ka, kha, 5 ane para chatAM sakAra" Adeza thAya che. stitaH vacaH = [ payar + pAm ] vacArAt = kharAba dUdha, samAreM yaH [pacara + n5m] vacArazam = dUdhanA sarakhuM, z2astitat alpam, ajJAta vA yaH= = [cak + ma ] vacam = kharAba dUdha, Duae dUdha, ajANyu dUdha. roH hAthe tA 2-3-7 // .-6 avyabhinna zabdanA rakArane ja, kAzyU pratyakSa para chatAM " Adeza thAya che. yaktIti = [cax + hrAmya + ttiv ] payAti = dUdhane icche che. sakAra nAmano thaH || 2-3-8 || nAmI sattaka-I thI au sudhInA bAra svarothI para avyaya Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] sidhdhahema bAlAvabodhinI bhinna prakArAnta nAmamAM rahela rakArane, pUrvanA be sUtramAM jaNAvela pAzavuM, kalpaSa, ka ane kAmya pratyaya saMbaMdhi , ane 5 para chatAM "SakAra ? Adeza thAya che. sita safuM = jibArAma kharAba dhI aMhi " [2-2-72]>> e sUtrathI thayela che ne ja 2 levAne che. nivediissviSNAtuthAra | 2-3-. I nirU, du2, bahisa, Avis, prAdunsa ane catura zabdanA rakArane ka, kha, 5 ane pha para chatAM "SakA2 Adeza thAya che. niSNAtama = dhikkArela. juvo vA | 2-3-10 || sut pratyayAnta zabdanA rakArane ka, kha, 5 ane phAyara chatAM vikalpa "SakAra Adeza thAya che. divA tIti = [ + purAri dijAti = dviti, brijAti, brijAti = be vAra kare che. kuNaghelAyAm ra-rU-2 . Insa ane usa pratyakAnta zabdanA rakArane ka, kha, 5 ane pha para chatAM vikalpa "SakAra : Adeza thAya che, je sthAnika pada 2 vALa nAbha ane nimittapadanA ka, kha, 5, ane pha vALu nAmanI paraspara apekSA hoya . uSatti, vAri, uMjha tti = ( prazna-tuM zuM kare che? javAba-dhI karuM chuM. A rIte paraspara ApekSA che. nai i 2-3-2 | Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 149 ] Isa ane usa pratyayAnta nAma ane ka, kha, 5 ane 6 vALu nAma, eka sarakhI vibhaktimAM hoya ane ka, kha, 5 ane pha vALu nAma kiyAvAcaka na hoya, te ka, kha, 5 ane pha para chatAM, Isa ane usa pratyAnta zabdanA rakArane "pakAra thato nathI. uM zAstram = kALu dhI (ahiM kAlaka zabda guNapravRttinimittaka che) samAsekasamataya || 2-3-1rU pUrvanA zabdanI sAthe samAsane nahi pAmela Isu aneusa pratyayAnta zabdanA rakArane ka, kha, 5 ane pha para chatAM "vakAra Adeza thAya che, je nimitta - Isa ane usa pratyayAta nAma ane nimitta ka, kha, 5 ane 6 vALuM nAma eka ja samAsamAM hoya te. fix: suma=ffNuma = dhAna ghaDo. prAtuputra-jAtA | 2-3-4 | brAtuputra ane kacchAdi zabdo "nipAtana karAya che, bhrAtaH putra = grA/g== bhatrIje. jAva = koNa!(nipAtanamAM "SaTa ane "sa karAya che. nAmyantasthA-kavargAt padAntaH kRtasya saH ziG nAntari | 2-3-1 nAmI, antasthA ane kavargathI para rahela ane padanI madhyamAM vartamAna evA kRta kaI niyamathI karelA athavA kRtastha keI niyamathI karela akSaramAM rahelA pratyaya saMbaMdhi sakArane "SakAra - Adeza thAya che. je ziTuM ane nakAranuM vyavadhAna ( bannenI vacce) hoya te paNa ajI = laI gayo, nadI + = nahIy = nadImAM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] siddhahema bAlAvamAdhinI = AziSa + Tar (A) = aziA AziSa vaDe, ttik + F = pitru = dhImAM, ahiMsa nI vacce p nuM vyavadhAna che. sAsene tutaH // 2-3-6 | * agni zabdathI para rahela stuta zabdanA sakArA, samAsanA viSayamAM ( agni zabda sAthe stuta zabdano samAna thaye hAya ) 6 kAra 1 Adeza thAya che, tritAautIti = nnivrutaH agnitI stuti karanAra, = kyotirAyuU A saumattva | 2-3-17 nyAtig, Ayuk, ane agni zabdathI para rahela zabdanA sakAro, samAsanA viSayamAM SakAra H Adeza thAya jyotiSi stomA yasya saH = jyotiSThAma = yajJavizeSa, mAtR--vitu: cakSuH // 2-3-8 // mAtR ane pitR zabdathI para rahela svaslR zabdanA sakArane, samAsanA viSayamAM kAra 1 Adeza thAya che. mAtu: vattA = mAtRSvasA = mAnI bena, mAsI, ma che. api vA mA 2-rU-te Ik mAtR ane pitR zabdathI para rahela svasa zabdanA sakArate, aNup samAsanA viSayamAM vikalpe - kAra" Adeza thAya che. mahuvA, mAtu vattA = mAsI. ninavA snAte kauzache || 2-3-20 || ni upasa ane nadI zabdathI para rahela snA dhAtunA sakArane, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 151 ] samAsanA viSayamAM, "SakAra ? Adeza thAya che, je nipuNatA artha jaNAto hoya te. nitati nAtIti = nicor: = nipuNa, hAMziyAra kanai rAtatha sUve 2-2-22 . prati upasargathI para rahela snAta zabdanA sakAro, samAsanA viSayamAM "pakAra ? Adeza thAya che, je sUtrarUpe rUnuM sUtara UnanuM sUtara athavA zAstrarUpa sUtra artha jaNAto hoya te. pratiouta6 = deSa rahita zAstra, cokakhuM sUtara. MAnA nAgni | 2-3-22 . prati upasargathI para rahela snAna zabdanA sakArano, samAsanA viSayamAM "SakAra Adeza thAya che. je vizeSa nAma jaNAtuM heya te. pratidattAtIti = praticurrna = keI vizeSa nAmanuM sUtra. je svara / ra-rU-2rU || vi upasargathI para rahela oN dhAtunA sakArane, samAsanA viSayamAM, jo vizeSa nAma hoya te. "SakAra thAya che. vidyutari =viSaH = vRkSa. maniSTanara | 2-3-24 / vizeSa nAmanA arthamAM "abhiSTAna e pramANe "nipAtana thAya che. aminidAna = visarga. ( ahiM abhi ane nisa upasarga pUrvaka tAna zabdathI nipAtana vaDe mUrdhanya "Sa ane "Tara karavAthI uparokta zabda thAya che.) vipuH thirI | 2-rU-2 | Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ] siddhahema bAlAvadhinI gavi ane yudhi zabdathI para rahela sthira zabdanA sakArane, samAsanA, viSayamAM ' SakAr Adeza thAya che, jo viSa nAma saMjJA jaNAtI hoya teA. vizi: viSThaH = RSinuM nAmavizeSa ( sUtramAM nipAtana karavAthI saptamInA ludha thatA nathI ). = saH // 2-3-26 II nAmI, antarathA ane kavarjita kava'thI para rahela sakArane ekAra para chatAM samAsanA viSayamAM 'bakAra' Adeza thAya che; jo vizeSa nAmanA viSaya hoya te. Dhandriyaiva lenA'sya saH = hariSeNaH e nAmanA cakranatI. mAto vA || 2-3-27 II nakSatravAcI ikArAMta zabdathI para rahela sakArA, ekrAra para chatA, samAsanA viSayamAM, jo vizeSa nAma jaNAtuM hoya te. SakAraka vikalpe thAya che. duiniyeLa, roditeinaH = rAjAnu' nAmavizeSa. vijhu - zani- reH tha2 // 2-3-28 // vi, 3, zami ane pari zabdathI para rahela sthala zabdanA sakAranA samAsanA viSayamAM ' SakA2 Adeza thAya che. vitam, vInAM vAiham = viSTharum = pakSInuM sthAna, dUranuM jaMgala. hemaMtra / / 2-3-21 // kaSi zabdathI para rahela sthala zabdanA sakAranA, samAsanA viSayamAM SakAra' Adeza thAya che. viSThahaH = gotranA pravaka eka RSinuM nAma. 6 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema khAlAvamAdhinI go - vA - Dampa - maLyA - Daq -f. - tri - sUgni - rojju - rAya - 3 - bA nA - thasya | 2-3-30 // 153 go, ammA, amna, sadhi, apa,,, bhUmi, apti, zatru, zakuM, ku, aMgu, maMji, puMji, ahiMsa, parame ane divi zabdathI para rahela sthazabdanA sakArA, samAsanA viSayamAM ' SakAra ? Adeza thAya che. pAvatiSThayaMtra tat = oSTham = gAyA jyAM ese te sthAna, gAyanA vADA. nirdezo seSa - sandhi - sAnnAm / -3-? || - 6 , nir, dur ane su upasa'thI para rahela sedha, sandhi ane sAman zabdanA sakAranA, samAsanA viSayamAM SakAra * Adeza thAya che. nirgata vaiSAt = nileSaH = asiddha, na heAya te. prakoprame // 2-3-32 // 6 praupasargathI para rahela sthanA sakArA SakAra nipAtana karAya che; agragAmI evA artha jaNAtA hAya tA. pratiSThite kRtti = xz: = nAyaka, athavA paTTo. mISThAnAcaH / / 2-2-23 // samAsanA viSayamAM karela che 'SakAra' jene evA 'bhirUSThAnAi zabdo'nipAtana " karAya che. midaLAM sthAnamitti = mISThAnam = khIkaNanuM sthAna. = DhAvAnAmapti || 2-3-34 || Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] siddhahema bAlAvabedhinI nAmathI para vidhAna karAyela takArAdi pratyayA para chatAM, hasva nAmI svarathI para rahela sakArA 'SakAra' Adeza thAya che. sarvik + tajU = viThThA = ghIpaNa ( ahiM takArAde pratyayathI tak, tva, tam, taya, taram, ane tamam pratyayA levAnA che. ) nisatapeDana levAyAm // 2-3-rUpa // nis zabdanA sakArA, takArAdi tap dhAtu para chatAM 'SakAr Adeza thAya che; jo vAravAra tapAvavuM evA aM na jaNAtA hAya tA. nivrutti suvarNam = eka vAra senAne agnimAM mUke che. vasaH // 2-3-6 || nAmI, antasthA ane kavathI para rahela dharU ane vas dhAtunA sakArane 'SakAra' Adeza thAya che. ghan + 6 = jJaj + F + R = #kSuH = teoe khAdhuM ( parAkSA trIjo purUSa bahuvacana ) va'' + H = SitaH = rahela. Li - torevADavat - vila-sadaH paLa // 2-3-30 || saha nAnI, antasthA ane kavathI para rahela sva, svid ane varjita Nyanta ( Ni pratyayAnta ) dhAtu ane tu ( ekalA Nyanta e vA nahi ) dhAtunA sakAratA ja, San ( sakAranA sthAne SakAra Adeza thayA che. tevA san) pratyaya para chatAM 'SakAre Adeza thAya che. 'sevate tamanyaH prayuGke iti = sevaryAta, sevayitumicchatIti = [siseSaSa + 5 + tti ] = ziSarvAcaita sevA karAvavAne Icche che. sanainA } 2-3-28 || = Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 155 ] nAmI, antasthA ane vargathI para rahela zyata evA saja dhAtunA sarakArane pana pratyaya para chatAM vikalpa "SakAra Adeza thAya che. ati tamacaH pravu ta = sanAta, saTcittama chatIti + lipasthiti, - tirasannaciti = sobata karavAne Icche che. upasargAt suga- suva - so - stubho'Tyapyadvitve _ 2--rU8 | upasarga saMbaMdhi nAmI. antasthA ane kavathI para rahela, dirbhAvane nahi pAmela evA sugU (puMga) sun , so (sem) stu ( TuMgapha) ane stum ( Tubhu ) dhAtunA sakArane "SakAra Adeza thAya che, je at AgamanuM vyavadhAna hoya te paNa; arthAta " ghAtao [ 4-4-22] ' e sUtrathI "aDu Agama thayo hoya te paNa. paraMtu sun vigere dhAtune kirbhAva na thayuM hoya te amijuti = pIDA kare che. jyaguNot = pIDAkarI kathA - seni -dha-sira- mAM dvitti / ra-rU-40 | upasargamAM rahela nAmI, atasthA ane kavargathI para rahela sthA, seni, sedhu (SidhI) sis (sicIMta) ane sajU dhAtunA sakArane kAra ? Adeza thAya che, je at AgamanuM vyavadhAna hAya tathA dvirbhAva thayo hoya to paNa. adhiSThAti = AdhaSTAtAuparI karaze. ( ahiM " tuH jo % [ 4-2-2 ] 29 e sUtrathI dirbhAva thayo hoya te paNa) gara-sitaSa - nita che tama | 2-3-42 | upasargamAM rahela nAmI, antasthA ane kavargathI para rahela Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvodhinI stam dhAtunA sakArA 'SakAra " Adeza thAya che. dvirbhAva ane aD AgamanuM vyavadhAna heAya te paNa; paraMtu jo & pratyayaneA tathA pratistabdha ane nistabdhatA viSaya na heAya teA. vijImnAti vizeSa stabdha bane che. [ 156 - avAccA''zrayo'vidUre // 2-3-42 // 6 ava ane upa upasargathI para rahela stam dhAtunA sakArane Azraya, u ( bala ) ane avidUra ( najIka ) artha jaNAtA hAya te| SakAra " Adeza thAya che; dvirbhAva ane ad Agamanu vyavadhAna hAya to paNa; paraMtu & pratyayane viSaya na heAya te. avaTTamnati = zaraNa le che. ( avArlR ahiM = mUkavAthI uparanA sUtranA a ane tama ! ATalA aMza tathA ava uparAMta upasarga paNa levAnA che. jethI pasaghdha tathA raktabdha prayAga thAya ) = ca vAt svanone // 2-3-43 || vi ane ava upasa'thI para rahela svapna dhAtunA sakArA, khAvuM evA artha jaNAtA hAya te| ' SakAra ' Adeza thAya che; dvirbhAva ane at Agamanu` vyavadhAna hAya teA paNa. vizvaLatti = khAya che. soDAne paroNAmAM svAde / / 2-3-44 || prativata upasarga mAM rahela nAmI, antathA ane vargathI para rahela sad (SaTTa) dhAtunA sakAranAM ' SakAra H Adeza thAya che; dvirbhAva ane ad AgamanuM vyavadhAna hoya to paNa, paraMtu parAkSamAM te dvirbhAva thaye chate, AdinA sakArA ja kAra 6 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 157 ] Adeza thAya che. nirIti-bese che. nipara = beTho. vasa | 2-3-4pa | upasargamAM rahela nAmI, antasthA ane kavagathI para rahelA svaja dhAtunA sakArane 'SakAra) Adeza thAya che. dirbhAva ane a AgamanuM vyavadhAna hoya to paNa paraMtu pakSAmAM te dirbhAva thaye chate AdinA sakArane ja "SakAra ? Adeza thAya che. masivAre = bheTe che. sebata kare che. ( jAthAM tyAre eTalAnI anuvRti A sUtramAM levA mATe ane nIcenA sUtramAM tenI nivRtti karavA mATe sUramAM " gahaNa karela che. ) parini - te sevA me 2rU-jadda che. pari, ni ane vi upasargathI para rahela sel dhAtunA sarakArane SakAra? Adeza thAya che, aDuM AgamanuM vyavadhAna tathA kirbhAvane viSaya hoya te paNa. risare = seve che. viki = vizeSa sevA karI. jaya sitatha 2-3-47 || pari, ni ane vi upasargathI para rahela satya ane sita zabdanA sakArane kAra ? Adeza thAya che. pi = baMdhana, iiSataH = baMdhAyela. - susi pada - dAm | 2-3-48 | pari, ni ane vi upasargathI para rahela sivuM (SivuM ) ane sat dhAtunA tathA rUTuM AgamanA sakArano "SakAra ? Adeza thAya che; je Da ane sene ( sat dhAtunA akArane "diva Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] siddhahema bAlAvakheAdhinI [ rai-rU-46 ] " e sUtrathI e Adeza na thayeA hAya tA ) viSaya na hAya tA. pariNIti = saMpUrNa sIve che. viraH = pakSI. tu - svajJayA nayA || 2-3-4deg || pari, ni ane vi upasaga'thI para rahela stu, sva', sin ane sahu dhAtunA tathA sad AgamanA sakArA, aD thaye chate vikalpe ' SakAra " Adeza thAya che; te siv ane sa dhAtune ane seA te viSaya na hAya tA. caMdauta, parvataur = stuti karI ( tu dhAtune 3pattAMtao [ 2-3-36 ] " e sUtrathI tathA svaj dhAtune " svastha [ 2-r 46 ] " e sUtrathI nitya 'SakAra " nI prApti hatI ane sid vigerene adna thaye chate aprApti hatI, mATe vikalpe ' SakAra H karavA A sUtra pRthak karela che.) nirabhyanozca syandasyAprANini / / 2-3-50 // nir, abhi, anu, pari, ni ane vi upasaga'thI para rahela spand dhAnunA sakAranA, 'bakAra ? Adeza vikalpe thAya che; jo prANirUpa kartA a` na hoya te. niHcatte, niHsyandante = Tapake che, jhare che. veH joDayo. // 2-3-16 | vi upasa* pUrNAMka skand dhAtunA sakArane, kta ane ktavastuno viSaya na heAya teA SakAr'* Adeza vikalpe thAya che. vintA, viskantA 6 = gamana karanAra, janAra pareH // 2-3-12 " para upasa` pUrNAMka kanheM dhAtunA sakAro ' SakAra Adeza Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 159 ] vikalpa thAya che. parivAratA, jiar = bIje gamana karanAra, mri + + 7 = jiI, dizAnada = bIje ucharela, koyalanuM baccuM, (kta ane ktavatanA viSayamAM paNa vikalpa "SakAra ? karavA juduM sUtra karyuM che. ) ni - choDa | rarUbarU | nir ane ni upasargathI para rahelA sku2 ane phuluM dhAtunA sakAro, vikalpa pakAra' Adeza thAya che. niti , niHspati = niraMtara phure che. je | 2-3-14 || vi upasargathI para rahela phura ane phul dhAtunA sakArane, vikalpa "SakAra - Adeza thAya che. vidaAti, viAtti = khUba pharake che. ("ji" eTalAnI anuvRtti nIcenA sUtramAM laI javA mATe A sUtra judu karela che. ) jhaH 2-rU-paka | vi upasargathI para rahe anna dhAtunA sakArano "SakAra Adeza thAya che. vijJAti = aTakAve che, vizeSa bAMdhe che. ("va" nI nivRtti mATe juduM sUtra karela che ) niyu: samasUH | 2--/ nirU, dura, su ane vi upasargathI para rahela sama ane sUti zabdanA sakArane, "bakAra" Adeza thAya che. nijama = samatA vagaranuM, nipUtti = prasuti vagaranI-vaMyA. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] siddhahema bAlAvabodhinI gavAra zvapas | 2--17 | nirU, dura, su ane vi upasargathI para rahela vakAra rahita svadhu ( ki.gvapaMpha ) dhAtunA sakArane "SakAra ? Adeza thAya che. nipupupatu = te be jaNa nirAte sUtA. prAdurupasargAd yasvare'steH // 2-3-58 // prAdur zabda ane upasargamAM rahela nAmI, antasthA ane kavagathI para rahela asa ( asapha ) dhAtunA sakArane, yakArAdi ane svarAdi pratyaya para chatA "SakAra ? Adeza thAya che. durthAta = pragaTa thAya ? nakSaka ne 2-16 che. dirbhAva thayela sakArane "SakAra' Adeza thato nathI. pu + vira + ra = pu + pinna + = + catte = kurica = suMdara calAya che. siva vari || 2--60 || sigya dhAtunA sakArane, yahu pratyaya para chatAM "SakAra? Adeza thato nathI. mUrAM punaH puna niti = [hi + + te ] = nite = vAraMvAra siMce che. rd RpaDa ( 2--6 ( gati arthamAM vartamAna sidhu dhAtunA sakArane "vakAra Adeza thato nathI. miteSa = sAme jAya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI mu cani || 2-3-62 // sug ( chuM ) dhAtunA sakAraneA, sya ane san pratyaya para chatAM kAra * Adeza thatA nathI. miloSyati = snAna karaze. 6 - pRthaLano ja 11 161 ] [navidhAnam ] paDanacaravA - ja - 6 - 4 - to 2- sAhasathe // 2-3-63 || 2, zU, ane RvaNuMthI para rahela tathA padanI antamAM nahi rahela evA nakArA ' kAr" Adeza thAya che. jo nimitta ane nimitta eka padamAM heAya-2, %0 ane Rva tathA t ekaja pamAM hoya, arthAt je na nANu karavAnA che te eka ja padamAM hAya tA, tathA la, cava, varga, tava, za ane sanuM vyavadhAna ( khenI vacce ) na hAya te| ' NakAra thAya che. tIrthaMk tarI gayeluM, puSNAti = puSTa kare che, nRLAm = mANasAnuM = pUrvavatha zAyazaH // 2-3-64 || gakAra varjita pUrvIpamAM rahela je r, p ane Rva, tethI para uttara pamAM rahelA nakAranA ' NakAra' Adeza thAya che; jo vizeSa nAmanA viSaya hAya tA. kavi rIo nAlinA'stha 6H druNasaH = nAma vizeSa. ( ahiM pUrvapada ane uttarapadane samAsa hovA joIye ) namasya || 2-361 || Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 } siddhahema bAlAvabodhinI pUrvapadamAM rahelA 2, 6 ane varNathI para rahela nasa zabdanA nakArano kAra ? Adeza thAya che. kawtA nariNA yaza saH = prANaH = nAka kapAI gayeluM. nijhA--StaH-Navira-jAra-ssahyu-pIyuSabhyo vanaya 2-3-6 || nir, , agre, attara, khadira, kArya, Ajha, zara, IzuM, plekSa, ane pIyuSA zabdathI para rahela, vana zabdanA nakArane "NukAra Adeza thAya che. nirvAn = vanane oLaMgI gayela. dvi-trisvarauSadhi-vRkSebhyo navA'niskiAdibhyaH ! 2-3-67 | A be ane traNa svaravALA IrikAdi varjita auSadhivAcaka ane vRkSavAcaka je zabda, tethI para rahela, vana zabdanA nakArane vikalpa NakAra ? Adeza thAya che tyA vanam = sUvavAn , phUavana =dhanuM vana, ziDyulam zizuvanam=saragavAnA jhADanuM vana jinighAnAm 2--68 , giritadI vigere zabadanA nakArane vikalpa "NukAra : Adeza thAya che, ji na = rivI, jirinavI = parvatIya nadI. pAnasya bhAvakaraNe // 2-3-69 // pUrvapadamAM rahelA 2, ane varNathI para rahelA, bhAva vAcaka ane karaNavAcaka pAna zabdanA nakArane, vikalpa "NukAra" Adeza thAya che. bhAvavAcaka-patti = namU, pAnam = Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 163 ] kSA , pAna = dUdha pIvuM, karaNavAcaka- ti = kSaNa nA = kSIrapALa, kSIrapAm = dUdha pIvAnuM bhAjana heze 2-3-70 che pUrvapadamAM rahela 2, ane varNathI para rahela, pAna zabdanA nakArane, deza artha jaNAtuM hoya to "NakAra? Adeza thAya che. jayAre ra = nAma, sI ane je te = pam - nare = gaMdhAra dezanA lo. (vAnI nivRtti mATe juduM sara karela che.) rAmAjikaH | ra-2-72 ! grAma ane ajhazabdathI para rahela, nIza-janA nakArane "NukAra Adeza thAya che. meM thatIti = prAmIda = gAmano mukhya-mukhI. vAhyAd vAhanasya / / 2-3-72 / / 2, m ane varNavALuM vAdyavAcaka je pUrvapada, tethI para rahela, vAhana sadanA nakArano "hukAra Adeza thAya che. vAre'neneti = vahanam, vahanameva = cAhanam , kSuSAM cAhanam = suvA = zeraDInuM gADuM toDa 1 2-2-73 5 2, 6 ane RvarNavALuM akArAnta je pUrvapada, tethI para rahela, adbhazabdanA nakArano, 'NakAra? Adeza thAya che. rakSA pUmiti pUrva = divasane prathama bhAga. vAvanA vAri 2--7% 1 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] sidhdhahema bAlAvabodhinI caturU ane trizabdathI para rahela, hAyana zabdanA nakArane, vaya artha jaNAto hoya te "NukAra ? Adeza thAya che. tvaricanAni ca ra = rAvaLa vatsara = cAra varSanuM vAcharaDuM. vararAna-naracAyu-paIS#t 2-3-7 | pUrvapadamAM rahelA 2, 6, ane avarNa, tethI para rahela, uttarapadanA antabhUta nakArane, na AgamanA nakAra ane svAda zabdasaMbaMdhi nakArane, vikalpa "NakAra' Adeza thAya che; je te nakAra yuvana, pakva ke ahana zabdane na hoya te, tradivadhi grovipinau = cokhAne vAvanAra be jaNa. vaoNravarAti ne 2-3-76 che. pUrvapadamAM rahela 2, r ane varNa, tethI para rahela, uttara padanA antabhUta - cheDAnA nakArane, na AgamanA nakAra ane svAdi zabdanAM nakArane, ka vargavALuM ane ekasvaravALuM uttarapada para chatAM "NukAra Adeza thAya che. je te nakAra yuvana, pakava ke ahana zabda sabaMdhI na hoya to. kAmane datya zAstra = pravAmi = svarganI IcchAvALA be jaNa. gAsattara--dig-mInAss | 2-3-77 | durU varjata upasarga ane antar zabdamAM rahelA, 2, 6 ane varNathI para rahela, pareza dhAtunA, hitu ane mInA dhAtune tathA AnivuM pratyayanA nakArane "hukAra Adeza thAya che. prati = name che, digaH = be jaNane mokale che, prIti = be jaNa hiMsA kare che, kALi = huM prayANa karuM chuM. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhhuma khAlAvadhinI 165 RAA || 2-3-78 || dur vita upasaga' ane antar zabdamAM rahelA, r b ane varSoMthI para rahelA, zakArAnta nar dhAtunA nakArane Adeza thAya che. praLati = vadhAre nAza pAme che. 6 NakAra , nA-rA--pata-para-na-ga-capI-vI-za.-cit- yAti-vAti-prAti-jJAti-thati-ni-tethI || 2-3-71 | dura vata upasarga ane antar zabdamAM rahelA r, brU ane RvathI para rahela, ni upasa'nA nakAranA, mA ( mArM, meD ), dA ( dAsanaka dhAtu ), pat ( pal ), padda, ( pic), na, ga, vadhu ( uvI'), vah (vahI), zam (za ), ci, ( ciM T), (yAM), vA (vAMku), drA (dhrAMku), sAti (sAMk), ti (SAMc ), hanti (hanaMk) ane di (dilhI k) dhAtu para chatAM ' NukAr" Adeza thAya che. prANamimIte = avAja kare che. je mA rUpavALA ane yA nA nizAnavALA hoya ta dhAtu ahi levAnA che ' yAti 'vagere dhAtumAM jayAM tti mUkela che tevA dhAtu yaDlabanta (x pratyaya lAgyA bAda te nA dhAtuthI lepa thayA hoya te) na levA tathA dA eTale " * [ rU-rU-, ] " e sUtrathI thayela aa sajJaka dhAtu levA. ada-vAya-vAte zade vA | 2-3-80 || dur vijrata upasa` ane antar zabdamAM rahelA, 2, dh ane RvaNathI para rahela, ni upasa`nA nakArA dhAtu pAThamAM ka ane kha nathI AdimAM jene ane SakAra nathI antamAM jene evA ( kR khana, khi Adi) dhAtu para chatAM 'NakAra " Adeza vikalpe thAya che. Lapati, niti = sArUM pakAve che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 166 siddhahema bAlAvabodhinI sthinattei jatu vA , 2--86 che. dura varjita upasarga ane antar zabdamAM rahela, 2, m ane jhavaNathI para rahela ana dhAtunA nakArane, dvibhavamAM advirbhAvamAM anantamAM ane antamAM "NukAra" Adeza thAya che, tathA je pari upasargapUrvaka hoya te vikalpa "kAra thAya che. prati = prati kUla rIte le che. giri = jIvavA Icche che. bA = he prANa ! pasthati , paryAniti = sava rIte jIve che. dunaH || ra-rU-82 | dura varjita upasarga ane antara zabdamAM rahelA, 2, 6 ane varNathI para rahela, hana dhAtunA nakArane "NakAra' Adeza thAya che. prAthate = haNAya che. vani vA che 2-rU-8rU durU varjita upasarga ane antara zabdamAM rahelA 2, 5 ane jhavaNathI para rahela, hana dhAtunA nakArane, vakAra ane kAra para chatAM vikalpa NakAra) Adeza thAya che. prakRva, kara = ame be haNIe chIe. rika-nila-ninya ti vA | 2-3-84 | durU vajita upasarga ane antara zabdamAM rahelA 2; v ane jhavaNathI para rahela, nisa (Nisuki, nikSa (NikSa) ane nid (zi6) dhAtunA nakArane, kRdantanA pratyaya para chatAM vikalpa "NukAra Adeza thAya che. ghA nirava = sanama tana = cubana karavuM. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvadhinI 167 ] varata che 2-3-86 dura varjita upasarga ane antar zabdamAM rahelA 2, jU ane varNathI para rahela evA, svavALA dhAtune lAgela je kRdanta pratyayane nakAra, tene "NakAra ? Adeza thAya che. kALa dAna = pradAnaH = tyajI mUkela. ahiM "mufo [1-rU-228] ? e sUtrathI ana (ana ) pratyaya thayela che. nAkhyA ne ! 2-3-86 | du2 varjata upasarga ane antara zabdamAM rahelA ,6 ane varNathI para rahela evA, AdimAM che nAmI saMjJAvALA svare jene ane na Agama thayo hoya evA dhAtunA ja svarathI para rahela, kRdanta pratyayanA nakArane "NakAra? Adeza thAya che. = hIMcake khAvo. vyaJjanAde myupAntyAdvA // 2-3-87 / / durU vajita upasarga ane antara zabdamAM rahelA 2, ane javaNathI para rahela vyaMjana che AdimAM jene ane nAmI che upAtyamAM jene evA dhAtuthI para rahala ane svarathI uttaramAM rahela kRdanta pratyayanA nakArano bhaNakAra' Adeza vikalpa thAya che. adam kadina = sa cavuM, mUtraNa. | 2-3-88 che. dura varjita upasarga ane antara zabdamAM rahelA , ane RvarNathI para rahala, yanta dhAtuthI vidhAna karAyela tathA kRdantanA AdimAM svaravALA pratyayane je nakAra tene "NakAra? Adeza vikalpa thAya che. prama , kaphanA = mAMgaNI karavI. - Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] siddhahema bAlAvabodhinI nirvighaNa zarU-82 | nirviNu e pramANe nipAta karAya che, ni+ vittaka niuirH = virakta, nirveda pAmele. na khyA-pUga-bhU-bhA-kama-gama-pyAya-vepo Nezva | | 2-3-10 || 2 varjita upasarga ane antara zabdamAM rahela 2, 5 ane varNathI para rahela, zyanta dhAtu ke adhyakta dhAtu Ni pratyAyavALA ke Ni pratyaya na lAgela hoya evA, khyA (khAMpha), pU (pUgar), bhU, bhA (bhAMpha), kama, (kamU ), gam (garphe), pyAm (mA ) ane vi ( ) dhAtuthI para rahela, kRdanta pratyakSanA nakArane "zakAra" thatuM nathI. ghAghanam = prakhyAti karavI, prasthAnam = prakhyAti. roDanAzana-| 2-3-16 che. antar zabdathI para rahela, ayana zabda ane hana dhAtunA nakArane "hukAra thato nathI. je deza artha jaNAto hoya to. ara7sfSNaniti = satAyana = dezanuM nAma. pApaTTe me 2-2-12 | padathI para rahela je pakAra tethI para rahelA nakArane "NakAra ? Adeza thato nathI. paMdanamu = dhI pIdhuM. vaDantanAssetadvite -rU-zarU che je 2. m ane varNa ane nakAranI vacce AvuM tathA taddhitanA pratyayane koI prAga na hoya te padamAM Avela nakArane Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 169 ] NakAra' thato nathI. bAvanam = majabUta bAMdheluM. no dhi | 2-3-14 che. hana dhAtunA hano, gha thayA pachI, hana dhAtunA nakArane NakAra " Adeza thato nathI. rAkRra hRti = H = zatrune nAza karanAra. tRta dhAtunA nakArane, yajJA viSayamAM "NakAra thato nathI. mAM punaH punardhA kRtarika rIte = vAraMvAra nAce che, khUba nAce che. kuvAnAm | 2-3-16 sunnAdi zabdomAM rahela nakArane "NakAra' thatuM nathI. surata= calita thAya che, kSebha pAme che. pAke pAvA nA che 2-3-17 | dhAtupAThane viSe Napadeza je dhAtu. temAM je dhAtuo AdimAM NakAravALA batAvyA che, te dareka dhAtunA Adi NakArane "nakAra che Adeza thAya che. lI (f) = na = nathati = laI jAya che. vaH sSTa-STi - a | 2-3-18 che. dhAtu pAThane viSe dhAtuo AdimAM vakAravALA batAvyA che. te dareka dhAtunA SakArane "sakAra thAya che, je ye (Ta), SThit (SThiva, vhikUm) ane blaSka (dhvaSki) dhAtu saMbaMdhi na hoya te. pada(pa ) = radda=sada = sahana kare che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ] siddhahema bAlAvabodhinI -chUTuM paDapaTApu || 2-3-11 kam dhAtunA kArane ane rakArane anukrame "" ane la Adeza thAya che, je te kRpITAdimAM na hoya te kare = te = samartha banAya che. upacAss | 2-3-100 . upasargamAM rahelA rakArane, at (ayi) dhAtu para tAM "lakArI Adeza thAya che. (4+) = dAca = nAzI jAya che. ro ki . 2-202 / ya para chatAM, gu (gRta ) dhAtunA rakArane "lakAra Adeza thAya che. urdUta niritoti = ni + y = ni + [ + cahna + te = nithi = kharAba rIte khAyuM che, ghaNuM gaLI jAya che. navA dara | 2-3-202 che. gR dhAtunA rakArane, svaravALA pratyaya para chatAM "lakAra Adeza vikalpa thAya che. ane hA + tijJa = 9 + cA + ra = f+ gati + ta = niti, zirata = khAya che. vADaje che 2-3-103 pari upasarganA rakArane, gha aka ane yoga para chatAM, vikalpa "lakAra" Adeza thAya che. jineti-stra, leDhAnI kuMDalI jaDelI lAkaDI bhogaLa. %iArInAM 2-3-104 || RphiThAdi zabdonI viSe rahela 4 ane 2 ne anukrame "la Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvadhinI 171 ] ane "la" tathA DakArane "la Adeza vikalpa thAya che hRtika jia, RSi, sTaTi = RSinuM nAma rAtriInAM ve vA 2-05 che japAdi zabdanA pakArane vikalpa "vakAra Adeza thAya che. kathA, kapA=vRkSanuM nAma vizeSa, jayAkusuma nAmanuM tela, jayAkusuma. (ti paLavAra vidhAna ) // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtta dvitIyAdhyAyasya tRtiiyaapaadH|| mularAjAsidhArAyAM, nimagnA ye mahIbhUja: / unmajanto vilokyante, svargaGgAjaleSu te // 7 // mUlarAjanI talavAranI dhAramAM je rAjAo nimagna thayA pratibiMbita thayA che, te svargagaMgAnA jalamAM nimajajana karatAM jaNAya che, arthAta gaMgAnA jala jevI dekhAtI mUlarAjAnI je talavAranI dhAra, tenI pAse AvelA rAjAo marIne svargamAM jAya che. 7. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - [gatha caturthaur ] (zrI vidhAna) triya kRta sa | 2-4-| nakArAnta (na che ane jene evA) nAmane, tathA svasa varjita akArAnta (R che anta jene evA) nAmane, strIliMgI karavAnuM hoya tyAre strIliMgasUcaka "DI" (dIrdha I) pratyaya lAge che. + ha = 4rs -- $ + ki = akSara = rANI. 9 + na = + $ + si = stra = karanArI. ( svasa, duhitu, nanAnda, yAtuM, mAtu, tiru ane caturA zabdone A niyama na lAge madhadUti | 2-4-2 dhAtu varjita udita ( u nizAnavALA) ane Rdita ( nizAnavALA ) pratyaya ke apratyaya, je nAmane ane te hoya tevA nAmane, strIliMgI karavAnuM hoya tyAre "DI" pratyaya lAge che. mR + atu + ri = mahA + si = mavatI = Apa, tame ( strI). Tla kuratIti = La + rAta + si = vaz + + Na = paMcaratI = rAMdhanArI strI. cannA 2-4-rU | amyuM che antamAM jene, evA nAmane strIliMgI karavAnuM hoya tyAre "DI" pratyaya lAge che. prathama matti sUfs an = = + a +9i + $ + ra = dari = pUrva dizA. r + a + + ri = jIvI = uttaradizA. ( ahiM " 3 0 [ 2-2-20] >> e sUtrathI "udI" Adeza thaye che.) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 173 ] T-visittva no ratha 2-4-4 / hakArAnta, svarAnta ane aSAnta zabdathI para vidhAna karAyela je vana pratyaya, tadanta je nAma, tethI para strIliMgI karavAnuM hoya te "bI" pratyaya lAge che. ane tenA vegamAM vananA nakArane "" alsa thAya che. gopati thar Raa = govijJAna = ava+ + + risa = avAvaro = haraNa karanArI. dayAti mahaatta = daur + + + li = dhIraja = macchImAranI strI me dAti = + rajU+ vana + + ri = medazvarI-merUne jenArI. ( ahiM vana pratyayathI vana kavanim ane vani pratyaya levAnA che. ane avAra tyAM "ni. [ 4-2-1] ) e sUtrathI paMcama svarane (eNunA zuM na ) 'A' thayo che. ) vA vALI | 2-4-1 / bahuvahi samAsavALA NakArAnta, svarAna ane aSAnta nAmathI para vidhAna karAyela je vana pratyaya, tadanta je nAma tene trAliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "DI" pratyaya lAge che. ane tenA gamAM vana pratyayanA nakArane "rU' Adeza thAya che. priyA avAvA vasthA sA = dizAvAva, thAvAvA = priya che cAra jeNIne. vA pADha II 2-4-6 bahuvIhi samAsanA kAraNe thayela je pAda zabda, tadanta nAmane, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya vikalpa thAya che. dra ghA yathAH rA = ddhi + ++siddhi + sika dvipadI, hiMpAbe pagavALI. (ahi "hu-thAt[7-3-20] Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] siddhahema bAlAvabodhinI - e sUtrathI pAdane pAta' Adeza thayA bAda jI- to [2-2-102] " e satrathI "pad" Adeza thayo che.) umara | 2-4-7 | bahubahi samAsanA kAraNe thayeya udhasa zabda, tethI para sakArane nakAra thaye chate, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya thAya che. ve ga ghaNI vAra tA - us + 3 = + + ki = ku0A = kuMDA jevA AMcaLavALI. ( ahiM ja lAbhao [ 7-3-262]e sUtrathI udham zabdanA sakArano " nakAra " Adeza thaye che.) Azira | 2-4-8 || bahuvrIhi samAsavALA azizu zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya thAya che. vidyamAnA phizurAH sA = mANyo = bALaka vinAnI, vAMjhaNI. saMkhyAdehAyanAd vayasi // 2-4-9 // saMkhyAvAcaka zabda che AdimAM jene, ane hAyana zabda che antamAM jene, evA bahuvIhi samAsavALA nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya thAya che. je vaya-umara artha jaNAto hoya che. dAdA-vaghAji cA sAkariyaLa = traNavarSavALI. sAnnA | 24-||. saMkhyAvAcaka zabda che AdimAM jene, ane dAmana zabda che antamAM jene, evA bahuvrIhi samAsavALA nAmathI para strIliMgI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvaaidhinI 175 ] karavAnuM hAya to DarI ' pratyaya thAya che. ke rAmanI sthA ' " = dAmanI = e mALAvALI, ano vA || 2-4-?? || an che antamAM jene, evA mahuvrIhi samAsavALA zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya teADI" pratyaya vikalpe thAya che. zomano rAnA vasthA sA = purAzI = e nAmanuM gAma. ( nitya strIliMga karavA mATe A sUtra alaga karyuM che.) nAgni | 2-4-12 || an che antamAM jene, evA bahuvrIhi samAsavALA zabdathI para strIliMgImAM DI" pratyaya thAya che. je vizeSa nAma thatuM hoya tA. RSi + raoNnan + ++ + tti = adhiyAkSI thrAmaH = e nAmanuM gAma. nauSAthavataH // 2-4-63 || an pratyayanA antanA akArano lepa thayA nathI, arthAta akAra upAtyamAM kAyama rahela che, evA bahuvrIhi samAsavALA zabdathI para, sIliMgI karavAnuM hAya tA DI" pratyaya thatA nathI suSThu parvA yasyAH = supa+ = sArA pavALI. manaH || 2-4-4 || mana che antamAM jene, evA zabdane strIliMgI karavAnu hoya tA, 'harI? pratyaya lAgatA nathI. sIman + 1 = sImAnau = e . sImADA. tAmyAM vADAhit // 2-4-1 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] siddhahema bAlAvadhinI jaine antamAM an pratyaya che evA bahuvrIhisamAsavALA nAmane, tathA jete antamAM mana che evA nAmane, strIliMgI karavAnuM Aya teA 'DAp" (A ) pratyaya vikalpe lAge che. suryan + gau =supayana +mA+o=-parye, kupavALI=suMvALI e, sapheda dhro. sIman + au sIman + A + au = sIme, bhImanau =e sarahada. anAH // 2-4-6 | ajAdi zabdothI para strIliMgI karavAnu... hAya te pratyaya lAge che. ajJA = kharI * DAr RSi vA: vArt--pare // 2-4-20 // pAda zabdane pAd thayA pachI, Rci ( vedanI zAkhA) aM jaNAtA hAya tA, strIliMgI karavAnuM hoya teA, 'pAtra ane 'padmA' nipAtana thAya che. tro: pArA yAH sA = tripAt tripadA venI zAkhAnuM nAma. " Ar ! 2-4-18 // akArAnta nAmathI para, strIliMgI karavAnu... hAya teA 'DA pratyaya thAya che. vA = khATalA, khATa. " paurAeio mukhyAnoH // 2-4-10 || mukhya evA gaura zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te krU rI" pratyaya thAya che. gaurI = gArI. baLaneveNu --nag--nak-fetAm // 2-4-20 || am, eyaNa, ika, nagna ane sat pratyaya, tathA Tita (Ta nizAnavALA) pratyayavALA akArAnta mukhya nAmane, strIliMgI karavAnuM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 177 ] hAya to 501 pratyaya lAge cha. upagurapatyaM strI = upagu+aNa + I + si = aupagavI = BY RSinI pautrI. vidasyApanyaM strI = vida + aJ + I + si = vaidI = vilinI pautrI. supA apatyaM strI = supA + eyaNa + I + si = sauparNeyI = 437nI mena. akSardIvyatIti = akSa + ikaNa + I + si = AkSikI = pAsA bhanArI. striyA apatyamiva vA = strI + naJ + I + si = straiNI = strInI putrI, nArInatinI artha vastu. puMsA'patyamiyaM vA = puMsU + snaJ + I + si = pauMsnI = 53panI putrI, pu35nI nArI tinI avatu. jAnu Urdhva pramANa mamyAH sA = jAnu + daT + I + si - jAnudanI = DhIya pramANanI khAI. cayasyanantye // 2-4-21 / vRddhAvasthA vati vaya-umara arthamAM vartamAna akArAnta mukhya nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya to "DI" pratyaya lAge che. kumArayati-krIDayatIti = kumAra+I + si = kumArI = bhArI kuvArI, zA. vadhUTI = va thavA yogya kyanI. dvigoH samAhArAt // 2-4-22 / / | digu samAhAravALA akAnta mukhyanAmathI para, strIliMgI karavAnuM DAya to ' ' pratyaya lAge che. pazcAnAM pUlAnAM samAhAraH = paJcapUlI = pAya pUjAnA samUha parimANAt tadvitalukyabistA-''cita-kambalyAt // 2-4-23 // ... Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] siddhahema bolAvadhinA bista, acita ane kambalya vajita parimANavAcaka hiMgu samAhAravALA je AkArAnta nAma, tethI para taddhita pratyana lupha thaye chate, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. jyAM kuDavAbhyAM krItA= dvi + kuDava + ikaNa + I + si-drikuDavI = be kuDavAthI (gaDIyAthI) kharIdAyelI. (ahiM "mULe che [da-4-210] e sUtrathI "ikaNu" pratyaya thayA bAda "nAca[6-4-242] e sUtrathI ikaNe pratyayane "pa" thayo che. parimANa-cArebAjuthI mApavuM, unmAna-uMcu ke ubhu mApavuM pramANa laMbAI mApavI. kuDava-gaDIyu. be pasalI -1 kuDava) kANDAt pramANAdakSetre / / 2-4-24 / / pramANavAcaka kAMDa zabda che antamAM jene, evA kiMga samAhAravALA akArAnta nAmathI para, taddhita pratyayane lupha thaye chate, strIliMgI karavAnuM hoya te 'Da = pratyaya lAge che. te pramarvmacA sA = gi + T; + + $ +vi = jii = be kAMDa pramANuvALI doraDI, kAMDa-seLa hAtha pramANunI laMbAI (ahiM "marma0 [-2-240] 2 e sUtrathI "mAsTa" pratyaya thayA bAda "go [7-44] " e. sUtrathI "mAtra pratyayano lopa thayela che.) gNAA 2-4-25 II pramANuvAcaka puruSa zabda che antamAM jene, evA digu samAhAra vALA akArAnta nAmathI para, taddhita pratyayane luka thaye chate, strIliMgI karavAnuM hoya te, vikalpa "DI" pratyaya lAge che. juha pramANamA nA = giva, gigagi = be mAthaDA uDI khA ( ahiM "hRttio [ 7-2-242] , e sUtrathI "a" Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 179 ) pratyaya vikalpa thayA bAda je [7-2-244] e sUtrathI "a" pratyaya luka thayuM che. ) reta-digArme che ra-4-26 che revata ane rohiNa zabdathI para, strIliMgI kasvAnuM hoya to DI" pratyaya lAge che. je nakSatrano artha hoya che. jevo nAtA = vAta + + f = jevI = revatI nakSatramAM janmelI. nIkAra 2-4-27 | prANi ane auSadhivAcaka nIla zabdathI para, strIligI karavAnuM heya te "DI' pratyaya lAge che. 4 + + si = H = lIlI gAya athavA gaLI (auSadhi. kta pratyayAta nAmathI tathA nIla zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te, vikalpa "DI" pratyaya lAge che. pravRddhA rAnI visUnA reni = pravRtrisUnI vRttisUkA = e nAmanI auSadhi. va-mAna-mAyA -pat-sv-samAnA- ta muna-menAta che 2-4-22 che kevala, mAmaka, bhAgadheya, pApa apara, AkRta, sumaMgala ane bheSaja zabdathI para strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. je nAma saMjJA heya te. vaTI = jyoti, kevala jJAnI. moga-- nAtha4-kue-jAha-suza-jANu-ratra fa-scvapana-pUjA-sjhatrimAM-six-cmss sI-piMku-gha-pAze | 2-4-rU Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema mAlAvamAdhinI kAmuka, bhAja, gANu, nAga sthala, kuMDa, kAla, kuza, kaTa ane ra zabdone, anukrame pavA, Avapana (anAja bharavAnu sAdhana), nAga ( jADA ), sthala ( svabhAvika bhUmi ), amatra ( pAtra ), kRSNa ( kALA ), AyasI ( lADhAnI kAza ), riMsu ( kAmI ), zreNi ( keDa ), ane kezapAza ( veNI-coTalA ) arthamAM vamAna nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te harI' pratyaya lAge che. je nAma saMjJAnA viSaya hoya tA. monI pakaveluM zAka. 180 ] = navA goLAneH / 2-4-32 // zANAdi zabdathI para, strIliMgI karavAnu hoya to, vikalpe DIjha thAya che. koLI, cokhA = lAla raMgavALI. hatot // 2-4-32 // hasva ikArAnta nAmathI para, strIliMJI karavAnu hoya tA vikalpe DI pratyaya lAge che. jo te IkAra kti pratyaya saMbaMdhi tathA kti pratyayanA samAna avALA anya zreSTha pratyaya saMbaMdhi na hoya tA. bhUmI, bhUmiH = pRthvI. padmate 2-4-33 || paddhati zabdathI para, strIliMga karavAnu hoya te, viSe DI" pratyaya lAge che. ( rAmyAM. myane ti jJa = paddhatI, padghatti = pagadaMDI. = pAr + TrUv + sa + ++ + rAhe zastre // 2-4-34 # zastra amAM vartamAna zakti zabdathI para, strIliMgI karavAnuM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 181 ] hoya te, vikalpa hI pratyaya lAge che. zarA, zarA = bI. rAhuto punavaro che -4-rUra che je nAmamAM svara pachI mAtra eka ja vyaMjana Avela hoya, tevA kharU zabda varjita, ukArAnta guNavAcaka nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te, vikalpa "DI" pratyaya lAge che. paru + = uii , Tu = nipuNa strI. zyataita-harita-bharata-rohitAd varNAt tInazca che 2-4-36 che varNavAcaka svA ceta, eta, bhasta, harita ane rohita zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te, vikalpa uDI pratyaya lAge che. ane tenA vegamAM takArane "nakAra Adeza thAya che. pharI, tA= dhaLI. nA pariNa-sNata | 2-4-rU7 | palita ane asita zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya to vikalpa DI) pratyaya lAge che. ane tenA vegamAM takAjo "kana ' Adeza thAya che. sTiI , jitA = paLIyAvALI, vRddhAstrI. asaha-na-vidyamAnapUrvapadAt svAGgAdakroDAdibhyaH 2-4-38 che saha, nagna ane vidyamAna zabda varjita pUrvapada che jene, evuM koDAdi vajita svAMgavAcaka je akArAnta nAma, tethI para strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "DI" pratyaya lAge che. nitimati Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18ra | siddhahema bAlAvabodhinI = tijorI nizA = vALa karatAM lAMbI mALA ( ahiM svAMgathI prANInuM pitAnuM aMga te "ravAMga" samajavuM. paraMtu te aMga sajA, kapha AdithI vikRta na hovuM joIe. tathA te aMga mUta athavA pratimA svarUpa hoya te paNa svAMga kahevAya. tathA koI paNa aMga aMgamAMthI chuTuM paDela hoya te paNa svAMga kahevAya jemake-hAtha mukha, vALa vagare.) nAsakrovaroi-ga-ranta----Atra-chAtra | | 2-4-rU8 | saha, nam ane vidyamAna zabdathI varjita pUrvapada che jene, evA svAMgavAcaka nAsikA, udara, o, jaMdhA, daMta, karNa, zRMga, aMga ane kaMTha zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa * pratyaya lAge che. tunAvaNI, sunArijA = uMcA nAkavALI nava-puNAnAgni | 2-4-40 | saha, nam ane vidyamAna zabda varjita pUrvapada che jene, evA svAMgavAcaka mukha ane nakha zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "DI" pratyaya lAge che. jo keInI nAma saMjJA na hoya te. navI, raphUnA supaDA jevA nakhavALI, zUrpaNA rAvaNanI bena. puchAt | 2-4-42 che saha, nagna ane vidyamAna zabda varjita pUrva vada che jene, evA svAgavAcaka puccha zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "DI" pratyaya lAge che. zrI puchI, vIpuchI = lAMbA puMchaDAvALI. vara mA-viSa-zara | 2-4-42 || Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 183 ] kabUra, maNi, viSa ane zara zabda che AdimAM jene, evA svAMgavAcaka puccha zabdathI para, liMgI karavAnuM hoya te vikalpe "DI" pratyaya lAge che. rAjaputa, pura = kAbara citarA puMchaDAvALI, kAbaracitarI. pakSAcopamAnAdeH // 2-4-43 // upamA jyAcaka pUrva pada che jene, evA pucha ane pakSa zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. kasUvAra akSAvAH = pakSI zAha = ghuvaDanA jevI pAMkhavALI zALA. nItAMta zAkhA 1 2-4-44 in karaNa-sAdhanavAcaka nAma che AdimAM jene, evA kIta zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. rAtra cara ta = azvItI = ghaDAvaDe kharIdelI. tamAraDa 2-4-45 a karaNavAcaka nAma che AdimAM jene evA kta pratyAnta zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te, "DI" pratyaya lAge che je alpa arthane viSaya hoya che. eka viTi sa gfa = . sattarita = AchAM vAdaLAthI chavAyela AkAza. svAGgAderakRta - mita- jAta -pratipannAd bahuvrIhiH ne 2-4-46 1 svAMgavAcaka zabda che AdimAM jene, evA bahuvati samAsavALA kRta, mita, jAti ane pratipanna zabda varjita kta pratyayAta Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] siddhahema bAlAvabodhinI nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. za misyAH sA = mitro = bhedAyelA che zaMkha jeNInA. zaMkha-gAla ane kAnanI vaccenA hADakAM. anAcchanAthavA 2-4-47 | AcchAda ( DhAMkvAnuM sAdhana) varjita jAtivAcaka zabda che AdimAM jene, evA kRti, mita, jAti ane pratipanna zabda varjita kta pratyayAnta bahuvrIhi samAsavALA nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "DI" pratyaya lAge che to vadhArA sA = rAdhA , zAnaghA = sAMgarI khAnArI. bhurvaH | 2-4-48 | pati zabda che antamAM jene, evA bahutrIhi samAsavALA nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya to vikalpa "DI" pratyaya lAge che. ane tenA yugamAM "nakAra antAgama thAya che. daDha tathA sA = dRDhapati, daDhapatnI = kare che 2-4-42 | pUrvapadavALA pati zabdane, strIliMga karavAnuM hoya te vikalpa "DI' pratyaya lAge che. ane tenA yogamAM "nakAra antAgama thAya che. rAma tiH = rAmapatnI zAmati = gAmanI dhANIyANI. sAro che 2-4-10 | apanI vagere zabdomAM, pati zabdathI para, strIliMgI karavAnA saMbaMdhamAM 'DI' pratyaya tathA "nakAra antAgama thayela che. samAnaH tA . 3 = pI = zakya. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 185 ] kaDhAyA | 2-4-5 | paraNelI strI evA arthamA, pati zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che ane "nakAra - antAgama thAya che. + = panna ++ $ + ki = = patnI. graMthastha pati = + pati + $ =pata + = + + li = vRDha =caMDAle paraNelI strI. rItati che -4-2 che paraNelI strInA arthamAM kayaH evA paNigrahItI vagare zabdo nipAtana thAya che. paNa hItakathA sA = LiyhI = paraNelI strI. pavitranA mA-fo || ra-4-1rU bhAryA arthamAM pativatnI, tathA garbhiNI arthamAM antarvanI nAme "nipAtana thAya che. jati sata nA = pativastro = saubhAgyavaMtI strI. sattA para caracA nA = aratanI = jeNImAM patine praveza thayela che te, arthAta garbhiNI strI. ahiM gharathai-vitA guno kare = pati ja-pitA ja putra thAya che. evuM zruti vAkyanA AdhAre jeNamAM patine praveza thayela che ema kahevAya che. gAterAta-nityakAra | 2-4-14 | cakArAnta zabdo, nityastrIliMga zo, tathA zukravAcaka zabdo varjita, jAtivAcaka akArAnta zabdothI para strIliMgI karavAnuM hoya te "DI. pratyaya lAge che. kAra = kukaDI. (jAti traNa prakAranI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] siddhahema bAlAvabodhinI che. jemake-ekavAra upadeza kare chate jANI zakAya ane traNa liMgamAM vartamAna na hoya te jema-vaharavAra jJAti gotra pratyayAnta nAma te jAti kahevAya che, jema-nAthanI = naDanI putrI. RtuvAcaka nAma te paNa jAti kahevAya che. jema Ta = kaTha gotranI strI.) 1/- zaf-gf vATAnnata che 2-4-1pa . pAka, karNa, parNa ane vAla zabda, samAsanA anta Avela hoya tevA jAtivAcaka zabdothI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. rAjyeya choDayA tA = mAnapAtra e nAmanI vanaspati, kAMTA zeLIye. gaNa7 -re - OArata- rataijhaH guta | 2-4-16 sata, kAMDa, prAMta, zata, eka ane agya varjita zabdathI para, samAsanA ane puSpa zabda Avela hoya te, jAtivAcaka zabdathI para strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. huMags = e nAmanI auSadhi. asam - bhastrA - 'jinaika - zaNa - piNDAt phalAt | | 2-4-17 | sama, bhastrA, ajina, eka zaNa ane piMDa zabda varjita zabdathI para, samAsanA ane jAtivAcaka phala zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI pratyaya lAge che. vANI = nAmanI auSadhi. cano pUchAt / 2-4-18 | nam (niSedhavAcaka a) vajita zabdathI para samAsanA ane Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI jAtivAcaka mUla zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya teA harI pratyaya lAge che. samUrI = e nAmanI auSadhi. 157 dhabAd yogadapAlakAntAt / / 2-4-59 // pAlaka zabda varjita bhartA (patinA sa MbaMdhane kAraNe banelA hAya, arthAt je zabda pativAcaka hAya, te ja zabda strIvAcaka thatA hAya ) vAcaka akArAnta nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te 'DarI pratyaya lAge che. prazya mAM = prI patinI strI, AgevAna strI. naLa nAmanA patinI strI, gaNanAra strI. = prao nAmanA mAryA = vanaLI = gaNaka - pUtakatu vRSAkapyagniM kusita - kusIdAdai ca || 2-4-60 || patinA saMbaMdhanA kAraNe banela hoya tevA pUtatu, vRSAkapi, agni, musita ane kusIda zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hAya teA 'DaDIH pratyaya lAge che. ane tenA yAgamAM caitra antAdeza 214. gangutaf = qamareft = Yelkgell @il. manoau 6 vA | 2-4-6 || patinA saMbaMdhavALA manu zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya tA 'harI' pratyaya lAge te. ane tenA ceAgamAM oTa ane e antAdeza thAya che. momAM = manAvI, manAvI, manuH = manunI patnI vahondra - hadu - ava - rAve - mukAvAnuM vAntaH // 2-4-62 // patinA saMbaMdhavALA varuNu, Indra, rUdra, bhava, zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hAya to DI' zava ane mRDa pratyaya lAge che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] siddhahema bAlAvabodhinI ane tenA yogamAM "Ana" antAgama thAya che. vahANamA = vAna = varUNanI patni mAtA-DAyefpAdhyAyAm vA | 2-4-6rU patinA saMbaMdhathI strIvAcaka thayelA evA mAtula, AcArya ane upAdhyAya zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. ane tenA yogamAM vikalpa " Ana - antAgama thAya che. mAtuzrI mA = mAtuzrAna, mAtu = mAmI. sUryAs tevatAya vA 2-4-64 patinA saMbaMdhathI thayela strIvAcaka devatArUpa thayela hoya, tevA sUrya zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI ? pratyaya lAge che. ane tenA yugamAM vikalpa " AnuM ? antAgama thAya che. sUrNA, sUryA = sUryanI devatArUpastrI. yava-yavanA-'raNya-himAd doSa-lipyaru-mahatve | | 2-4-61 || yuva, yavana, araNya ane hima zabdathI para, doSa, lipi, urU ( vizALatA) ane mahatvarUpa atha jaNatA hoya te, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. ane tenA yugamAM AnaantAgama thAya che. tu yAda = yAnI = duSita yava, kharAba java. cavanAnA kripi = caMvanana = yavanenI lipI. artha-kSatriyA vA 2-4-66 aya ane kSatriya zabdathI para strIliMgI karavAnuM hoya te Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 189 ] vikalpa "DI" pratyaya lAge che. ane tenA yogamAM vikalpa "A" antAgama thAya che. atha, kaLI = e nAmanI strI. (ahiM * a o [1-2-33] 5 e sUtrathI "aya ? ( % thI ya pratyaya lAgIne thayo che. jethI vaizyanI strI e paNa artha thAya che.) lAyan vA che 2-67 || yama pratyayAtavALA nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te DI" pratyaya lAge che. ane tenA yogamAM "hAyana (Ayana) antAgama thAya che. jaNApatyam = 1 + cak + li = 1 + A = + 6 = prAthaLa, f = gaga RSinI putrI. ( ahiM " 0 [ 6-2-42 ] ? e sUtrathI "ya" pratyaya thavAthI jALI thayuM ane "ndrita [2-4-22] >> e sUtrathI "ya" ne lepa thaI "gAgI thayuM ). coditA rAttAt | 2-4-68 che. yama pratyayAnta evA lehita zabdathI zakalAnta zabda sudhInA zabdothI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DI" pratyaya lAge che. ane tenA vegamAM "DAyan" antAgama thAya che. sAhityanI = brahmaputra naMdanI strI, T-SghaTas vA || 2-4-66 // yama pratyayAnta bakArAnta nAmathI tathA avara zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "DI" pratyaya lAge che. ane tenA gamAM "DAyana" antAgama thAya che. nimANAvaLI, nItimANA = pUtimAsanI putrI. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] siddhahema bAlAvabodhinI - - - vya -mAi -ssge | 2-4-70 | kauravya, mAMDUka ane asura zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya to te pratyaya lAge che. ane tenA vegamAM "DAyan" antAgama thAya che. zALA = kurUdezanA rAjAnI putrI phaLa utA | 2-4-72 | Iga pratyayAntavALA dakArAnta nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "DIpratyaya lAge che. sutaMjamera nivRti = saMgama e nAmanI nagarI. sunnate che ra-4-72 che. manuSyajAtivAcaka IkArAta nAmathI para, phIliMgI karavAnuM hoya te DI pratyaya lAge che. rtha zI = kuratI = kuntI vaDagALanavAyu-pArakhya 5 2-4-7rU I yukArAntavALA zabdo, tathA rajavAdi zabdo vajita manuSya jAtivAcaka tathA prANibinne jAtivALA evA ukArAnta nAmathI para, strIliMgI karavAnuM hoya te "U () pratyaya lAge che. phouhyuM grI - = kuru rAjAnI putrI vAta dra-mAnani 2-4-74 . bAhu che antamAM jene evA zabdo, tathA kadu ane kamaMDalu zabdathI para, strIliMga karavAnuM hoya te "u" pratyaya lAge che. je vizeSa nAmasaMjJA hoya te mane vAda cahyAH sA = maravA = e nAmanI strI. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 191 ] 3mAna-sAta-vaMti- sa - zaR-vApa- jamaNA | | 2-4-75 ||. upamAnavAcaka zabdo, tathA sahita, saMhita, saha, zapha, vAma ane lakSmaNa zabdothI para rahela samAsavALA UrU zabdathI para strIliMgI karavAnuM hoya te "U" pratyaya lAge che. kAma va w zA mA = roDa = uTanA UrU jevA UrUvALI strI, pAtaLA zirUvALI strI, arthAta uttama strI. nAra -satI - | 2-4-76 | yanta (dIrgha IkArAnta) UDanta (dIrgha UkArAnta) evA anukrame nArI, sakhI, paMgU ane zvazra "nipAtana thAya che. na = strI. punaritA || 2-4-77 | mukhya evA yuvana zabdathI para, strIliMgI karavAnuM hoya to ti pratyaya lAge che guvati = yuvAna strI, anArSe vRddho'Ni jo bahusvara - gurUpAntyasyA- 'ntamya vyaH | | 2-4-78 | A (RSi) bhinna arthamAM vidhAna karAyela aNu ane in pratyaya, te che ane jene, evA bahusvaravALA ane upAsyamAM gurU svaravALA je nAma, tene ane strIliMgI karavAnuM hoya to khya" (ya) Adeza thAya che, jasa TghADaW = rASabdhi, taravuM UMaurAtri = kAjaLabdhi + = Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] siddhahema bAlAvabodhinI koSa%Na + Na + Ay = jarIvAcA = bharavADanI putrI. yara + = vAri + La + pU = vADhakathA = e nAmanI strI. chANAnama ra-4-71 che. ArSabhinna arthamAM vidhAna karAyela aNuM ane Im pratyaya, tadanta phulavAcaka je nAma, tenA ane strIliMgI karavAnuM hoya te Sya' Adaza thAya che. kuLijasthApatye trAdi strI = pauLiyA = puNika RSinI putrI. roDyAdrinAma | 2-4-80 || aNu ane in pratyayavALA je koDa vagere nAma, tenA ane strIliMgI karavAnuM hoya te "gya Adeza thAya che. cAlyuM zrI = zas + 6 = hI + 9 + A= = = keDa nI putrI. moga- sUto lAgA-yuva: | 2-4-87 kSatriyanA arthamAM bheja zabdanA tathA yuvati arthamAM sUta zabdanA anta, strIliMgI karavAnuM hoya te "dhya Adeza thAya che. maracA = bhejavaMzanI kSatriyANI, phUlyA = yuvAna strI. daivayajJi - zaucakSi - sAtyamuni - kANTheviddhA | ra4-82 || in pratyayavALA evA daivayAi, zaucakSi, sAtyamuri ane kAMTheviddhi zabdanA ane strIliMgI karavAnuM hoya te vikalpa "Sya Adeza thAya che. raphA , vaivAzI = bAputra naMdanI putrI. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 193 ] pyA putra - patyoH kevalayorIca tatpuruSe // 2-4-83 / / mukhya Apatta - jene ane Apa pratyaya che evA ba (khA) pratyayane, kevala-ekale ja pu ane pati zabda para chatAM, tapurUSanA viSayamAM strIliMgI karavAnA heya te "i" (dIrdha I) Adeza thAya che. arthAt khyA ne badale IcuM thAya che. kAraNakAra putra = pAyA + + putra = hArI ja rUra = kArIpagIno putra. fact # 2-4-84 mukhya Apatta je La (gA) tene, kevala banyu zabda para chatAM, bahumahi samAsanA viSayamAM strIliMgI karavAnuM hoya to Ica' Adeza thAya che. jAthA rapurA = vadhu = kArIgadhIne pura jeno bhAI che. mA-mAtR-va pa 2-4-81 mukhya Apatta e bA pratyayane, bahubrAhi saMmAsanA viSayamAM, kevala mAta, mAtra ane mAtRka zabda para chatAM strIliMga karavAnuM hoya te vikalpa 'I' Adeza thAya che. vAyA thA mAtA jI = romiAtaH jijasNAma = jenI mAtA karISagabdhI che e. aspa GyoM luka / / 2-4-86 // akArAntanAmanA akArane, Do pratyaya para chatAM "lupha thAya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] siddhahema bAlAvamAdhinI che. madre ratIti = marca + huM = max + + mI marUdezamAM rahenArI. matsya | 2-4-87 || matsya zabdanA yakArane, DI pratyaya para chatAM * lu ' thAya chaeN, matsya + ThThuM = mahtva + r = mastI=mAchalI, calanAt taddhitattva | 2-4-88 vya-janathI para rahela tandrita pratyaya saMbaMdhi yakArano, DI pratyaya para chatAM 'lak' thAya che. manoparuM chI = manuSya + chuM manur + huM = manuSI = manuSya strI. = sUrya-kaLacorAye 6 // 2-4-89 // sUrya ane agastya sabaMdhiyakAranA, DI pratyaya para chatAM 'luk' thAya che. sUcana mAM mAnuSI=sUrya + = x + F sUrI = sU'nI manuSya strI, kuA. sUrya = saurya + tha = ig + ya = sautIyaH = sUryanA prakAza = tiSa - puSpayoni || 2-4-20 // tiSya ane puSya sabaMdhi yakAra, nakSatra arthAMmAM vidhAna karAyela abh pratyaya para chatAM 'lu' thAya che. tithe yusaina cuTMA = tiSa + N = saik + huM = tenI rAtri = tiSyanakSatravALA rAtri, poSa pUrNimAM. Ayayaya : | 2-4-66 // apatya arthAMmAM vidhAna karAyela vyaMjanathI para rahela je yakAra, Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 195 ] tene kya ane thvi pratyaya para chatAM "lupha thAya che. sAtvika = + ca = jA, mikasati = ar + cana) + sik = gati = gArcane Icche che. dazApo , ja ja = 3 artha jANo =Artha+vi + para = pUra = je pahelA gADyuM na hatuM paNa pachI gArge thaye. taddhita ca DanAri | 2-4-12 . vyaMjanathI para rahela apatya arthamAM vidhAna karAyela yakAra, taSThita saMbaMdhi yakAra ane AkAra varjita svarAdi pratyaya para tAM "lu thAya che. jo napura = jarNa + a +ri = = gargavaMzamAM sAre. ziva pArIvaza | ra-4-1.rU kIya pratyayAta bilvAdi (bilvakIyAdi) zabdanA kIyA pratyaya saMbaMdhi Iyane, yakadi ane svarAdi taddhita pratyaya para chatAM lupha' thAya che. vizvAsa sAmati - vizva + vize + rASTra = vivaviyA, tane vidyA + a + rajU = vAra = jemAM bilAM che te bilvakIyA nAmanI nadI. na nanya - manu thayo2-4-14 5. rAjanya ane manuSya zabda saMbadhi cakAne, apha pratyaya para chatAM 'lu thAya che. nAgAnAM samUda =Ara = rAjakumArono samUha. yAdegauNasthA'kipastaddhitalukyagoNI - sUcyoH |2-4-15 | Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 ! siddhahema bAlAvabodhinI kRdanta saMbaMdhi kivapratyaya varjita gauNanAmathI strIliMgamAM vivAna karAyela kI pratyaya, AnI pratyaya, ti pratyaya tathA ugharAnta nAmane lAgela UMcchu pratyaya vagere sarva pratyayane, je taddhita pratyayane lepa thaye heya te "u" thAya che, paraMtu te " DI ' vagere pratyaya guNa ane sacI zabda saMbaMdhi na haiya te sAmI = sattAmAsAtakumArI rUpa devatA che jene, jenAthI = jara = pAMca IndrANI jene deva che. zazazuti = yuvA = pAMca yuvatithI kharIdAyela. diva =girdara = be pAMgaLI strIthI kharIdAyela, gozvAnte hasvo'nazisamAseyokhuvrIhI // 2-4-26 // strIliMgamAM vidhAna karAyela DA, AnI, ti ane urpha vagere pratye anta che jene, evA kRdanta saMbaMdhei kiva pratyaya vajita gauNanAmanI antane, tathA bahutrAhi samAsavALA gauNanAmarUkha je ge zabda tenA Atane " ha ra thAya che. je nAmanA anya svara hI karavAnA hoya te nAma azisamAsanA ane na hovuM joIe, tathA yasa pratyayAta je nAma te bahuvahi samAsanA ane Avela hovuM na joIe. sArathAra nita nika = nirdorAvida = kauzAMbIthI nikale. vijhA mAvo azva raH = citray = kAbaracItarI gAyavALo. jai ra-4-17 w napuMsakaliMgamAM vartamAna svarAnta nAmanA anya svara hasva thAya che. zAstra = zAstra = pANI pInAra toDanacAvIrUrIyuvaka 2-4-18 || Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 197] dIrgha I ane dIrdha phI nAmanA antane, uttarapada para chato vika " svathAya che. je te kAra ane UkAra avyaya saMbaMdhi, vRta (yanA sthAne thatA I tathA vanA sthAne zastra u) sasaMdhi, ica ane DI pratyaya saMbaMdhi, tathA jenA sthAnamAM kyuM thAya ke thAya evA dIdhuM I ane dIrgha UI hovo na joIe. phiya, 4mIpura =lakSmIne putra. pupura, raNakapupura = khaLuM sApha karanArane putra. kathA [4 nAgni | ra-4- DI pratyayAnta nAma ane Am pratyayAnta nAmanA antane, uttarapada para chatAM bahula prakAre "havaTa thAya che. jo keInsa nAmanI saMjJA na hoya to. bahulakAra eTale kyAMya thAya, kyAMya na thAya, kyAMya vikalpa thAya tathA kayAMya jaNAvela karatAM judu paNa thAya. arthAt bahula prakAre karela vidhAnamAM pUrva pragane anusaravAnuM che. paNa vakatAnI IcchA kAma AvatI nathI. mAtA = nAma vizeSa (ahiM nitya hasva thayo ) tiritra, nijhara = nAma vizeSa. (ahiM vikalpa hasva thayo je ja ra-4-100 che. DI pratyayAna ane A pratyayAna nAmanA antana, tvarUpa uttarapada para chatAM bahulakAre " hasva thAya che. divA , divira = rohiNapaNa, rohiNIne dhama. bhruvo'ca kuMsa - kuTayoH // 2-4-101 // bhrazannA ane kuMsa ane kuTi rUpa uttarapada para chatAM "ha ane "akAra thAya che. hA, Ava = strIvezadhArI naTa. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] siddhahema bAlAvabodhinI mAleSIkeSTakasyA'nte'pi bhAri - tUla - cite !! 2-4-202 / ekalA ja hoya athavA samAsane ate heya evA bhAlA, IdhIkA ane iSTakA zabdanA antane, anukrame bhArina, phUla ane citA zabdarUpa uttarapada para chatAM " sva" thAya che. mAdA + api = mAmA = mALAne dhAraNa karanArI. noLyA che 2-4-203 / meya eTale mApavA arthamAM vartamAna gaNuM zabdanA attane hasva thAya che. ghaNA mitaH = f = gaNIthI mApeluM, arthAta eka guNa anAja. yAdUta che . 2-4-204 / DI pratyayane, AkAra, tathA dIdhuM che ane dIdha U ne, ka pratyaya para chatAM " harava thAya che. pakSI + = = = hAMziyAra strI. na vAri 2-4-105 DI pratyayane, AkArAne, dIrgha I ane dIrgha U ne kahyu pratyaya para chatAM " hasva thato nathI. vavara kumArya caritra a = vaghumahilA = bahukumArikAo che jene. navAssuH | 2-4-206 che. A pratyayAttavALA nAmanA antane, vikalpa " hasva" thAya Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinA 199 ] che. zikSA , priyaMkA = khATale priya che jene. pharALuMaoniyA re || 2-4-207 che A5 pratyayanI pUrve koI paNa vibhakti Avela na hoya tevA insAka (kapana, akana vagere pratyayana ke saMjJaka che) bhinna kakAra sAthe saMbaMdha rAkhato na hoya tevA kakAra (ka+ Am) para chatAM, apuMligAWka nAmathI (avizeSaNarUpa nAmathI) para vidhAna karAyela je A, pratyaya, tenA AkArane vikalpa "ikAra ? ane hasva thAya che. aA sva = sva + AzApu +AsamA = haTTa, , svAra = nAnI khATalI. dudha + . = durvAsA aMhi A sUtra nathI lAgatuM kAraNa ka ne sabaMdha kapanuM (isaMjJaka che ) pratyaya sAthe che. jethI "hAvI[2-4-204] e sUtrathI ' hasva ' thayo che. priyA saha carcA paNa = A prayogamAM ke pachI tarata ja A, pratyaya nathI paNa vibhakti che. tethI hasva ke prakAra na thayo. tathA sarva + A = rasa + = sarjAtAM, rA . tyAM paNa A sUtra na lAge kAraNa sarva zabda vizeSaNarUpa hovAthI puliMgarUpa paNa thAya che. paraMtu " acADavA [2-4-222] e sUtrathI 'I' thaye che. jJA - Saa- ma - Suig -tya-- ( 2-4-208 A prazya ja para che jene, evA kapana-akar vagere Itsaka evA ke pratyaya sAthe saMbaMdha na rAkhatA hoya, tevA kakAra (ka+ Am) para chatAM, sva, jJA, aja ane bhatra zabdo, tathA dhAtu vajita, tya pratyaya varjita je yakAra ane kAra tethI para vidhAna karAyela je Apa Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvaSe:vinI pratyaya tenA AkAranA vikalpe 'ikAra " thAya che. krutsitA va jJAtiH = sva + jA = vijrA, svajA = kharAba jJAti. rUmyA + 1=myiA, rUmyA = ajANI zrImaMta strI, caTA + [= cazikSA, caTarjhA = nAnI cakalI. ( ahiM 4 cATI [ 2-6-204 ] " e sUtrathI ' hasva ' thayela che. dvi - 51 - sUta - putra - vRnhAdeg || 2-4-30deg II Ap pratyaya ja para che jene, evA ilsa naka kakAra sAthe sabaMdha na rAkhatA hoya, tevA kakAra (7 + Ap ) para chatAM, dvi, eSa, sUta, putra ane vRndAraka zabdanA anya svaranA, vikalpe ' IkAra cha thAya che, + da = fdu, je = e. ( ahiM etad zabdanu strIliMgamAM prathamAnu` ekavacana ' eSA ' levAnu che. tathA ratI+jJA sUtiSThA, sUtA = suvAvaDI, sArUM vaNunArI. ahiM sUtI zabda e rIte banela che. eka sUtI a'khaDa zabda che, bIjo 6+tI vruttI zabda banela che. jene a` sArU vaNanArI thAya che. ) maiM rtidA 2-4-?? || = 200 pakSI arthAMmAM vati`kA zabda vikalpe 'nipAtana" thAya che. rtinA yatA = pakSI vizeSa. gaLyA - yaMt - tat - kSipAtInAm // 2-4-6 | Ap pratyaya ja para che jene, evA itsajJaka akana, kaMpan vagere pratyaya sAthe saMbaMdha na rAkhatA heya tevA kakAra ( ka + Ap ) para chatA, yat, tat ane kSipakAdi varjita anya zabdanA anya svaranA akAranA ' ikAra' thAya che. pAca pakAvanArI, rAMdhanArI. WON + Av = cittA = Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI narikA mAmikA // 2-4-112 // 7. nari ane bhAbhi zabda 'nipAtana' rAya che. narAn kAyati - varNayatIti = narikA = bhANusone molAvanArI, mANasanA varNana anArI, mAmikA = bhArI. * tArakA - varNakA - aSTakA jyotis tAntava - pitRdevatye // 2-4-113 // 201 ] tAraDA, vrnnu| bhane aSTama zabdo, anubhe jyotiSa (tArA), tAntava ( eDhavAnuM sutarAuM vastra ) ane pitRdevatya ( pitAnA zrAddha35 ubha' ) arthamA 'nipAtana' thAya che. tArakA = tArA, varNakA = bheGa prahAra moDhavAnuM sutarA vastra. aSTakA = pitRdevatA saMdhi bhAMDa, pitAnuM zrAddha. [ iti strIpratyayavidhAnam ] // ityAcArya zrI hemacandraviracite siddha hemazabdAnuzAsane zrI vijaya mahimAprabhasUrikRta - bAlavabodhinIvRtteH dvitIyA'dhyAyasya caturthapAdaH // zrImUlarAjakSitipasya bAhu - bibharti pUrvAcalazRGga zobhAm / saMkocayan vairimukhAmbujAni, yasminnayaM sphurjati candrahAsaH // 8 / / duzmananA mukharUpI kamalAne sa kAcAvanAra evu, caMdrahAsa nAmanu je khaDga, te sphurI rahyuM che jemAM, evA mUlarAja nAmanA rAjAne Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] siddhahema bAlAvabodhinI je hAtha te pUrvAcalanA zikharane zobhAvanAra che. sArAMza e che ke hAthane artha prabhA rAkhIe tyAre caMdranI prabhA che jemAM, arthAta candrodaya pUrvAcalanA zikharane zobhAve che. tema mUlarAja nAmanA rAjAnuM caMdrahAsa nAmanuM khaDjha pUrvAcalane zobhAve che ane vairInA mukharUpI kamalene saMkecI de che, arthAta vairInA mukhane jhAMkhA pADI he cha. 8 iti kalikAlasarvakSa zrIhamacandrasUrIbhagavatpraNItaM zabdAnuzAsanasya laghuvRtyAvalambini zAsanasamrATa zrIvijayanemisUrIzvara-paTTadhara zrIvijayamahimAprabhasUrikRta gurjarabhASAyAM bAlAvavodhinIvRtteH dvitIyo'dhyAyaH samAptaH // prAyaH samAptaH // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [matha tRtIyasthAyaH ] [vatha thavA} [atha samAra kAmU ] dhAtoH pUjArthasvati-gatArthA'dhipari-atikamArthA'tivarja: kavivara paNa ra che rU-2-| dhAtunI sAthe saMbaMdha dharAvanAra, tathA dhAtunA arthane prakAzita karanAra evA, pUjA arthavALA su ane aMti zabda, gati arthavALA adhi ane pari zabda, tathA atikrama athavALA ati zabda varjita pra, parA, apa, sama, anu, ava, nisa, nir, dusa, dura , A , ni, vi, prati, pari, u5, adhi, api, su, urdu, ati ane abhi vagere zabdo "upasarga saMsaka thAya che. ane te upasarga dhAtunI pahelA mUkAya che. nara = laI jAya che, prati = sneha kare che, zili = paraNe che. pra vagere upasarga saMjJaka thavAthI duhANa [ 2-3-77] 2 e sUtrathI nakArane kAra thAya che. Gutuvera-vihArazna jati | rU--2 | UrI vagere zabdo, anukaraNa-avAja vagerenA nakalarUpa rUpa zabdo, thyi pratyayavALA zabdo, DAcuM pratyayavALA zabdo, tathA pra vagere upasargo, e badhA "gati' saMjJaka thAya che. te tva= datya = svIkAra karIne, vAyA = mahAtya = khaTu evA avAjanuM anukaraNa, zu thai tyA = a nya = sapheda na hatuM te sapheda karIne, kadAvA =paTapaTA = paTapaTa karIne, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] siddhahema bAlAvamAdhinI prajanaiRtyA = pratyA=pratye = vizeSarUpe karIne. ahiM " ti-40 [ rU-2-46 ] " e sUtrathI samAsa thayA che, tathA anama:0 [ rai-2-4 ] " e sUtrathI katlA pratyayanA cap Adeza thayA che. 66 hArijA cicAvI | OM--r // sthiti-maryAdA rahevuM, Adi zabdathI yatna, karavuM athamAM, dhAtu saMbaMdhi kArikA zabdane, " gati sannA thAya che. AriA tyA jArijAtya = maryAdA karIne; prayatna kara te,kriyA karIne. mULA-Data kSeSe ga-sasat || rU-2-4 || bhUSA--zaNugAra, Adara--satkAra, tathA kSepa--tiraskAra arthAMmAM, anukrame dhAtu sabaMdhi je alama, sat ane asat zabda, te gati " saMjJaka thAya che. ahaM nRtyA = a Mtmya, = zaNagArIne; sat kRtvA satya =satkAra karIne, akSat tthA - attaratha tiraskAra karIne. = - - agrahA'nupadeze'ntaradaH || 3-1-5 // agrahu-asvIkAra ane anupadeza upadeza na devA arthAMmAM, anukrame dhAtu saMbaMdhi je antar ane as zabda, te sajJaka thAya che. antaHhatyA = antarhatya = vacce haNIne, ar = A karIne. gati H kRtvA = adaHkRtya daLe manau // 30-6 // tRpti atha' jAte chate, kaNe ane manas avyayane gatiH Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI sajJaka thAya che. ne DhasyA = bhedatyayaH nivRtti = khuba dharAIne dudha pIe che, manovA - manoca nathaH viti khuba dharAI ne pANI pIe che. 205 puroDasamapam // OM--7 || gati dhAtu saMbaMdhi je puras ane astama avyaya, te saMjJaka thAya che. puraH vA = puNya = AgaLa karIne, zarUM garavA = asteya = asta pAmIne, AthamI jaIne. tiauDansanI || rU -1 // - = gatyartha vado'cchaH / / 3-1-8 / / gati athavALA ane vad dhAnu sabaMdhi je accha avyaya, te 6 gati ' sa'narka thAya che. A navA = aT = sAme jaIne, aDam patttiA = rogha = sAme kheAlIne. * = antA--chUpAI javuM atha'mAM, je tiras zabda, te gati saMtuka thAya che. tiH mUTyA = tiosUca = adRzya thaI ne. no navA // rU--10 || chUpAI javuM amAM, je kRt dhAtu sabaMdhi je tiras zabda, a 'nla, u'as laseu qu d. facega, far: Hat= chUpuM rAkhIne, tiraskAra karIne. madhye-1-niSa ne manadguracanasthASAne | ph--2 // anatyAdhAna-najIka coMTavuM athavA Azraya atha rahita a Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ] siddhahema bAlAvabodhinI - - - - - - - - - vALA, je dhAtu saMbaMdhi maLe, pade ane nivacane, manasi ane urasi avyaya, te "gati saMsaka vikalpa thAya che. ma nya , maLe chaar = vacamAM karIne. tya, je llA = page karIne, nivAre, nirava ravA = vANune saMyama karIne, manati nya, manahi = nizcaya karIne, ni, sA vA = hRdayamAM karIne. upADanyA che rU-1-2 | upaje-durbalane, anvAje-thAkI gayelAne baLa ApavAnA arthamAM, kRm dhAtu saMbaMdhi je upAje ane anyAje avyaya, te "gati ? saMsaka vikalpa thAya che. uparA , 3 iravA = durbalane athavA thAkelAne baLa ApIne, avAca, avAje tyA = durbalane athavA thAkI gayelAne baLa ApIne. javAya te rU-zarU che. svAmya-svAmI paNuM arthavALe adhi avyayane kRm dhAtu sAthe saMbaMdha hoya te, " gati : saMjJA vikalpa thAya che. zuM rAkhe adhinya, aghi ravA jatAH = caitrane gAmanuM mukhapaNa soMpI gayo, lAkSArthei -6-14 thvi pratyayanA arthavALA sAkSAta vagere zabdo, kRm dhAtunA gamAM "gati saMsaka vikalpa thAya che. asAkSAttAkSar veti = rakSAca, sAkSAt vA = je sAkSAt na hatuM te sAkSAta karIne (ga). nityaM hRttei-giIjdade rU-2-2 | Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 207 ] udvAha-vivAha arthamAM haste ane pANI avyayane, kam dhAtunA begamAM nitya "gati " saMjJA thAya che. dattA , nAca = vivAha karIne athavA pANigrahaNa karIne. kAdaraM vadhe rU-2-26 che bandhana arthavALA prAva zabdane kaga dhAtunA vegamAM gati saMjJA thAya che. ca = bandhana vaDe anukUlatA karIne. lavipaniSadvIpaje che rU-2-17 upamya-sarakhApaNuM artha ja|te chate, chavikA ane upaniSadda avyayane, kaMga dhAtunA vegamAM "gati saMjJA thAya che. kavivA para tyA = nAvikA = jIvikA jevuM karIne, sari vi tyA ta = sufchUca = rahasya jevuM karIne. nAma nAnaizALe so vadu che rU-2-18 eka nAma bIjA nAmanI sAthe ekA-arthanI apekSA paraspara saMbaMdha rahete chate, bahula prakAre "samAsa pAme che. samAsanuM lakSaNa tathA adhikAra jaNAvanAra A sUtra che. virATuM pada = virATa = vizeSa spaSTa paNe catura. [duvAdi samAsa] .. sujvA'rthe saMkhyA saMkhyeye saMkhyayA bahuvrIhiH | | rU--11 ne suja-vAra, vA-vikalpa athavA saMzaya arthamAM vartamAna je saMkhyAvAcaka nAma, te saMkheya arthamAM vartamAna saMkhyAvAcaka nAmanI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] siddhahema bAlAvabodhinI sAthe ekAthI bhAva-arthanI apekSAye paraspara saMbaMdha jaNa heya te, samAsa pAme che ane te samAza " bahutrIhi' kahevAya che vAva=ddhi + gun + li = gi, briA karA = dikarA = be vakhata daza-vIza. to ya ka aa = briTA be athavA traNa, arthAt saMzaya che ke be athavA traNa purUSo kadAca ( zUravIra nIkaLe che. ahiM saMkhyAvAcaka zabda ( dri) vikalpa ke saMzaya sAthe saMbaMdha rAkhe che. AsannarAdhikAdhyauddhAMdipUraNaM dvitIyAdyanyArthe -6-20 | Asana, apUra, adhika, adhyadha ane ardha che pUrvapada jene evuM pUraNa pratyayavALuM nAma, te saMkhyAvAcaka nAmanI sAthe ekAthI bhAva rahete chate samAsa pAme che, ane te samAsa je dvitIyAdi vibhakti vALA abhyapadane artha mukhyapaNe saMkhyayarUpa artha sucava jaNAtA hoya che. ane te samAsa "ahuvIhi ? kahevAya che. mAtA si zempo cA = margarA = najIka che daza jene arthAta nava athavA agIyAra. ardhasamA vaMkAtAH evuM te = ardhAmavaMza = jemAM cAra vIzI AkhI che ane pAMcamI vizI aDadhI che te arthAta 20 x 4 = 80 + 10 = 90. adhyayam | 2-2? | avyayarUpa nAma, saMkhyAvAcaka nAmanI sAthe ekAthIbhAva rahe te chate samAsa pAme che ane te je dvitIyAdi vibhaktivALA abhyapadane artha mukhyapaNe saMkheyarUpa artha sUcava jaNAto hoya che. ane te samAsa "bahuzrIhi' kahevAya che. 3-rUma rA reSAM te = 3crA = nava athavA agIyAra. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 209 ] idArtha netraM ca // 3-2-22 ekA"-paraspara vizeSya vizeSaNa saMbaMdha nAma, jemane paraspara vizeSyavizeSaNarUpa sabaMdha che evuM eka athavA aneka nAma tathA avyaya, bIjA nAmanI sAthe samAsane pAme che. ane jo te samAsa dvitIyAdi vibhaktivALA anyapadano atha mukhyapaNe jaNAtA hoya te, ane te samAsa ' bahuvrIhi ' kahevAya che. A Dho vAnorAM vRkSa saH = ApaDhavAno vRkSa: =jenA upara vAnara caDhela che te jhADa, zobhanAH sUkSmajaTAH kezAH yasya saH - sUkSmajaTakezaH tapasvI = jenA vALa suzeAlana ane sUkSmajaTAvALA che evA tapasvI, urdunuM vastra sA= munaH = jenuM mukha ucuM che te. blUmuvAca || 3-2-23 || uz2amukha vagere zabdo bahuvrIhi samAsavALA - nipAtana thAya che. ujUsya muchyuM- 3jUmuslama muruM ya6 saH-3 jUmulaH - uMTa jevA mADhAvALA. = matena / / 3-2-24 || tulya athavA vidyamAna avALA sahu zabda, tRtIyAvibhakitavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, jo samAsa pAmatAM e nAmeA karatAM samAsa pAmela nAmanA viziSTarUpa judo artha mukhyapaNe jAte hAya te, ane te samAsa bahutrIhi' kahevAya che. putreLa sada ApataH = saputra ApataH vatA = putranI sAthe Avyo, putra ane pitAnI AvavAnI tulya-samAna kriyA che. meLA sajja sajarma 6 14 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] siddhahema bAlAvASinI Atmo'sti kama sahita AtmA arthAt AtmA ane ma"nI vidyamAnatA che. = dizo rUThyA'ntarAle / 3-1-25 // 6 rUDhithI dizAvAcaka nAma, te rUDhithI dizAvAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che. jo samAsa pAmela nAmavALA prayAgamAM antarAla atha jaNAtA hAya te, ane te samAsa bahuvrIhui ' kahevAya che. dakSiNasyAzca pUrvasyAzca dizoH antarAlaM tad dakSiNapUrvA dik = dRkSiNa bhane pUrva hizAnI vayasI hizA amihizA = [ avyayIbhAva samAsa ] tatrAdAya mitharatena prahRtyeti sarUpeNa yuddhe'vyayIbhAvaH / / 3-1-26 / / 'avyayAbhAva' havAya cha. kazeSu ca kazaSu mithA grAhatvA parasparaM kRtaM yuddhamiti = kezAkezI = paraspara vANa pezAne harelu yuddha, daNDaizca daNDaizca mithaH prahRtya kRtaM yuddhamiti daNDAdaNDI paraspara daDanA prahAra vaDe karIne kareluM yuddha nadImirnAni // 3-1-27 // = = paraspara daMDanA prahAra vaDe karIne karelu yuddha nadImirnAni // 3-1-27 // daNDAdaNDI : = Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 211 ] koIpaNa nAma, nadIvAcaka nAmanI sAthe samAsane pAme che, je samAsa pAmela nAmo samAsa pAmyA bAda vizeSa nAmanI saMjJA jaNAvatA hoya te, ane te samAsa " avyacIbhAva kahevAya che. 3mattA nA reze vara = rUmanA pherA = unmattagaMgA nAmano deza. saMdhyA samaje rU-2-28 || saMkhyAvAcaka nAma, naIvAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che. je samAhAra-milana atha jaNAtuM hoya che ane vizeSa nAmanI saMjJA jaNAtI hoya to, ane te samAsa " avyacI bhAva" kahevAya che. yo yamuno rasamAMaH = dizamunamu= jayA be yamunA nadI bhegI thAya che te sthAna vaMsana pUrve rUra1 || saMkhyAvAcaka nAma, vaMyavAcaka-prANinI vidyAthI athavA janmathI je saMtati te vaMza kahevAya, ane temAM utpanna thayela tevA nAmanI sAthe samAsane pAme che. ane samAsa pAmyA bAda pUrvapadanI arthanI mukhyatA hovI joIe, to te samAsa "avyacIbhAva ' kahevAya che. e munirvaro tathA ca = muni kathAvAca = vyAkaraNanI paraMparAmAM AdyapurUSa ekaja muni che. vAre-jaze-ghe-ttara rA !rU-2-30 1. pAre, maLe, agre ane antara zabdo, SaSTi vibhaktivALA nAmanI sAthe, je pUrvapadanA arthanI mukhyatA rahete chate samAsane pAme che, ane te samAsa " avyavIbhAva ' kahevAya che. kAcA raF = ur = gaMgAnI sAme pAra. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI avahiva rU-1-rUra che thAvat zabda, bIjA nAmanI sAthe samAsa pAme che. je pUrvapada nA arthanI mukhyatA hoya ane samAsa pAmyA bAda I-amuka mApavALuM ke pramANavALuM artha jaNAte heya te, ane te samAsa avyayIbhAva kahevAya che. cIti apaMgaLa ti= zAvara wSa gaja = jeTalA vAsaNa che teTalAne jamADa paryapAGa bahirac paJcamyA // 3-1-32 // pari, apa, A, bahira, ane at zabdo, zcamI vibhakitA vALA nAmanI sAthe, je pUrvapadanA arthanI mukhyatA jaNAtI hoya to samAsa pAme che, ane te samAsa " avyayIbhAva ? kahevAya che. cra kirtabdha = zizin = traNa khAI choDIne, athavA trigata dezanI AjubAju. ahiM pari vagerenA sahacaryathI am vaDe prAr vagere avyaya levAnA che. kAmAtu = prAgrAma =gAmanI pUrvamAM amuka hada sudhI. kSanimi-pravAmiNuda --rUra che . abhimukhya-sAme arthavALA abhi ane prati zabda, lakSaNavAcaka nAmanI sAthe pUrvapadanA arthanI mukhyatA jaNAtI hoya te samAsa pAme che. ane te samAsa avyavIbhAva kahevAya che. ema ami = jamyafjha mA jatarira = agninI sAme pataMgIyA paDe che. vaizaisy --34 che anu zabda, dIgha--laMbAI arthavALA lakSaNavAcaka nAmanI sAthe, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 213 ] pUrvIpanA arthonI mukhyatA rahete te samAsa pAme che. ane te samAsa ( avyayIbhAva kahevAya che. nAyA anuti kAnunna vArAgasI = goMgAnI laAI jeTalI vArANasI che, = samIpe aa 30-31 5 anu zabda, samIpa athavALA nAmanI sAthe, pUrva padmanA anI mukhyatA hoya teA samAsa pAme che. ane te samAsa avyayIbhAva kahevAya che, vanasya anu = anuvanamanirvAsA = vananI pAse vIjaLI paDI. tidvityAcaH // 30-6 tigu vagere zabde avyayAbhAva samAsa rUpe 'niSAtana ? thAya che. ttinti pAyo smina jANe nivAsAya sa = - tiSThagu hAjI = je samaye gAyA basI rahetI hoya te. kAla-sAMjanA samaya. nityaM pratinAve to rU-2-37 || koIpaNa nAma, alpa athavALA prati zabdanI sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa anyacIbhAva ' kahevAya che. jJAA Dapatnam = jJAti = thADuM zAka, saMkhyA'kSazalAkaM pariNA dyute'nyathAvRttau // 3-1-38 // " saMkhyAvAcaka nAma, tathA akSa ane zalAkA zabda, dhruttaviSayaka anyathAvRttimAM- jugAra ramatA dhAryu pariNAma na Ave evA arthamAM pari zabdanI sAthe samAsa pAme che, ane te avyacIbhAva kahevAya che. vanakSepa rAjyAvAna tathAvRtta thayA pUrvagaye eka pari = jItanA pAsA (saLI) dhAryA karatA eka pAsA (saLI) ulaTA paDayA. = Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] siddhahema bAlAvadhinI vibhakta - samIpa - samRddhi - vyuddhi - arthAbhAvA - 'tyayA - samprati pazcAt krama khyAti yugapat sadRk- sampat - sAkalyAnte'vyayam // 3-1-39 // " * vilaGita-araGano artha, samIpa-naGa, samRddhi-RddhinI khyAtI, vyRddhi-Rddhino alAva, arthAlAva-vastuno alAva, atatya-pItI vu, drubha-anubha, jyAti-prasiddhi, yugapat-merI sAthai, shrsarakhuM, sampa-sa Mpatti, sAkalya-saMpUrNa, ane anta-samApti eva athavALA je avyaya, te pUrva padmanA a`nI mukhyatA rahete chate samAsa pAme che, ane te samAsa 'avyayIbhAva' mhevAya che. strIpu adhi = adhistrI = strIsamAM, kumbhasya samIpe = upakumbham = dhaDAnI pAse, madrANAM samRddhiH = sumadram = bhadraTezanA samRddhi, yavananAM vigatAH RddhiH = duryavanam = yavanAnI Rddhi yAlI garcha, makSikANAmabhAvaH = nirmakSikam = bhAbhIyono alAva, varSANAmatatya = ativarSam = varSAasa pItI gayo, kambalasyopabhogaM nAyaM kAlaH = atikambalam = amaNa devAno samaya nathI, rathasya pazcAt = anuratham = rathanI pAchNa, jyeSThasya krameNa anujyeSTham = nAnA bhoTAnA ubha prabhANe, bhadrabAhoH khyAtiH itibhadrabAhuH = ladramAhUnI prasiddhi, cakreNa sahaikakAlam = sacakram = me yAnI sAthai bhIlu ya, vratena sadRk = savratam sAyarAnI saramuM vrata, brahmaNaH samyat = savrahmaH = zrahmanyaryanI siddhi, tRNamapyaparityajya = satRNam ghAsane paNa cheDayA sivAya, piMDaiSaNAyAH paryantam = sapiMDaiSaNamadhIte = mAyArAMga sUtramAM Avela piMDaiSaNA nAmanA adhyayana sudhI bhaNe che. = = yogyatA - vIpsA'rthAnativRtti - sAdRzye / / 3-1-40 // - = Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 215 ] yegyatA, vIsA-vAraMvAra pravRtti karavI, arthAtivRtti = zakti gopavyA vinA, sadazya-sarakhApaNuM arthavALA avyaya, bIjA nAmanI sAthe. pUrvapadanA arthanI mukhyatA hoya te samAsa pAme che. ane te samAsa "avyayIbhAva kahevAya che. sArA vocama = anuevm = rUpane yogya, arthanaI kati = pratyartha = dareke dareka artha pratye, rAmasirca = thApArika = zakti pramANe, rIca sadArAma = sisTamano = A bannenuM-sadAcAranuM sarakhApaNuM che. yathathA | 3--4? | thA pratyayAna varjita je yathA avyaya, te bIjA nAmanI sAthe pUrvapadanA arthanI yukhyatA hoya te samAsa pAme che. ane te samAsa avyacIbhAva' kahevAya che. madam = thathA te = rUpane anukUla ceSTA kare che. ti-nyadges | rU-1-42 . - gatisaMjJaka nAmo tathA ku nAma, bIjA nAma sAthe nitya samAsa pAme che. ane bahuvIhi vagere samAsanA lakSaNathI rahita evo " tapurUSa samAsa kahevAya che. jo vA = 1ra0 = aMgIkAra karIne. risA prANa = grAhaka = kharAba brAhmaNa. anya-anya je arthAta bahuvIhi samAsa vagere samAsathI rahita evo artha nIcenA sUtromAM paNa samajavAne che. turvinA rU-1-4rU niMdA ane kuThTha-duSTa arthavALA avyaya, bIjA nAmanI sAthe Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] siddhahema bAlAvabodhinI nitya samAsa pAme che. ane te samAsa tapurUSa ) kahevAya che. g: pUnAm ! rU-1-44 che. pUjA arthavALo su avyaya, bIjA nAmanI sAthe nitya samAsa pAme che. ane te samAsa tapurUSa ? kahevAya che. temano jJA =giriaa = pUjavA lAyaka rAjA gatitie | rU-1-45 atikrama-hadathI vadhAre ane pUjA arthavALo ati avyaya, bIjA nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te "tapurUSa ? kahevAya che. ttiLa rastuta vA = rastutya = ati stuti karIne. bApe rU-1-46 che alpa arthavALA A avyaya, bIjA nAmanI sAthe nitya samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa ) kahevAya che. kuSAra = AkarA = De pILo-vAMdarAnA zarIra jevo raMga. prAca-ra-nirA jati-na-chapAna-mannAtha prathAjo ! rU-2-47 gati arthavALA pra vagere zabdo, prathamAna vibhaktinI sAthe, krAnta vagere arthavALA ati vagere zabdo, dvitIyAnta vibhakti sAthe, kRSTa vagere arthavALA ava vagere zabdo, tRtIyAnta vibhaktivALA sAthe, glAna vagere arthavALA pari vagere zabdo, caturthAnta vibhakti sAthe glAna vagere arthavALA nir vagere zabdo, paMcamyaH vibhaktivALA nAma sAthe, nitya samAsa pAme che. ane te samAsa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhi nI 217 ] * tapurUSa kahevAya che. ka8 AvA = prArthaka = uttama AcArya, tiwArataH vAna =nirda= khATalAne oLaMgI gayela, aags fsana = = keyalavaDe bolAvela, paDhiAnothathanAtha = paryaSyanA = bhaNavA mATe thAkelo, nirmAtaH jorAkathA = nArAja = kauzAmbIthI nikaLela. vyAM grAmiDa | rU-1-48 che. koI paNa avyaya, pravRddhi vagere zabda sAthe nitya samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa ? kahevAya che. tina vRddha = punaHpradyum = pharIthI vadhAre vadheluM. hayu chatA rU-2-46 che kRdanta pratyanA vidhAna karAyela sUtromAM paMcama vibhakti vaDe kahevAyela je nAma, te kRdanta pratyayavALA nAmanI sAthe nitya samAsa pAme che, ane te samAsa "tapurUSakahevAya che. tati = sumarA = kuMbhAra. ahiM "jas0 [ 1-2-72 ] 52 e sUtrathI kuMbha zabda karmakAraka che, ane tene varmA ema paMcamyanta padathI vidhAna karela che. tethI paMcamyanta padathI vidhAna karAyela kuMbha zabdane anta, kRta pratyayavALA evA kRdantarUpa aNu pratyayavALA kAra zabda sAthe samAsa thayo. tRtIyo vA rU-2-10 | kRdanta pratyayonA vidhAna karAyela sUtramAM tRtIyAvibhakti vaDe kahevAyela je nAme, te kRdanta pratyayavALA nAmanI sAthe vikalpa samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa kahevAya che. mU na mu = mUrepa mu = mULA sAthe kApIne khAya che Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218]. siddhahema bAlAvabodhinI ahiM "ze tRtIyANAHo [1-4-73] e sUtrathI tRtIyA vibhakitathI sUcavela upa sAthe daM dhAtune, vikalpa kRdanta pratyaya rUpa Nama thavAthI samAsa thayo che. pakSe-mUtrana muI naga che rU--17 | niSedhavAcaka na avyaya, bIjA nAmanI sAthe nitya samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa kahevAya che. ra ra = vAra = gAya nathI, arthAta gAya sivAya bIju kaI prANi che. pUva-si-sutaramafmanAMsfzA rU-2-12 / aMzavAcaka-avayavavAcaka pUrva, apara, adhara ane uttara zabdo, aMzIvAcaka-avayavIvAcaka nAmanI sAthe, je abhinna-aMza ane aMzI judA na paDatAM hoya te, samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa kahevAya che. jAthA pUrva = pUrNAyaka = zarIrane pUrva bhAga. ahiM kAya e aMzI che, ane pUrvabhAga e kAyano aMza che. je judA paDatAM nathI, tethI samAsa thayo. ane "aMzI tapurUSa paNa kahevAya che. kAyAkSAyA che rU-parU sAyAhna vagere zabdo "tapurUSa" rUpe nipAtana thAya che. aMzatapurUSa paNa kahevAya che. rAyam akSara = vAyAkSara = saMdhyA kAla. sa ddha navA che rU-2-14 | sama-barAbara sarakhA aMza-bhAga arthAt sasAnabhAgasUcaka ardha zabda. abhina-aMza ane aMzI judA na paDI zake tevA hoya te, vikalpa Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 219 ] samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa aMzI tapurUSa kahevAya che. dha picuda = viparI, jicgF = pIparAmUlagaMThoDAne barAbara adha bhAga. ratyAmi ! rU-2-51 | adha zabda, tenA abhinna evA aMzAvAcaka jaratI vagere zabdo sAthe vikalpa samAsa pAme che. ane te samAsa tapurUSa kahevAya che. A kAtyAH = DhaMkAtI, kAtya = vRddhAne adhabhAga. f-fka -tuSpAbars | rU--1dda che aMzavAcaka evA pUraNa pratyayavALA dhi-dvitIya, tri-tRtIya ane catura-suya, turIya, tathA agra vagere zabdo, abhinna evA aMzIvAcaka nAmanI sAthe samAsa vikalpa pAme che. ane te samAsa tapuraSa aMzatapurUSa kahevAya che. bhikSAvAda ritIya = toyamikSA, mitiyam = bhikSA bIjA bhAga. vo dinI rU--17 kAlavAcaka je ekavacana vALuM nAma, meyavAcaka-mApavAnuM evA arthavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, tathA dvigu samAsanA viSayamAM paNa kAlavAcaka nAma, meyavAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa "tapuraSakahevAya che. mAro gAtasya = mANakAraH = janmelAne mahine the. ahiM jAta zabda meyavAcI che. je anI sutaro = TUthabaMdutaH = be divasathI sutela. ahiM ddhi ane ahana nAmane "rathA samAreo [3-1-12] >> e sUtrathI hiMgu samAsane prasaMga hovAthI A samAsa thayo. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] siddhahema bAlAvabodhinI vAM pAmI jaina che rU-2-18 | svayaM ane sAmI avyaya che te kta pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te "tapurUSa' kahevAya che. svayaM zautama = vadhatam = pitAnI meLe dhovAyeluM. tiyA dvA kSe | rU--51 niMdA artha jaNAte chate dvitIyA vibhaktivALo khaTvA zabda, te kta pratyayavALA zabdanI sAthe samAsa pAme che. ane te dvitIyA tapurUSa ? kahevAya che. grAma = svAdaH : = keInA khATale caDhele halake mANasa, unmArgagAmI. vAyA che rU-2-60 // dvitIyA vibhaktivALu kAlavAcaka nAma, kta pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa "dvitIyA tapurUSa ? kahevAya che. nimAtA = thAkAra = rAtrimAM ArUDha thayela. kathA || rU-2-6 vyApti arthamAM vidhAna karAyela dvitIyA vibhakitavALuM je kAla vAcaka nAma, te vyApakavAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te dvitIyA tatparaSa" kahevAya che. murti suvar = kurtagulam = muhUta mAtra niraMtara sukha. ahiM " kADhao [2-2-kara] >> e sUtrathI thayela dvitIyA vibhakti levAnI che. guNa, kriyA ane dravyanI sAthe atyanta-niraMtara saMga te vyApti kahevAya. Avo kAlavAcaka ane vyApaka vAcaka nAmane niraMtara saMyoga A sUtramAM samajavAne che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 221 ] zitAhimiH che rU-1-dara | dvitIyAvibhakitavALuM nAma, zrita vagere nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa "dvitIyA tapurUSa ) kahevAya che. zrita = pazritaH = dhamane Azraye rahete. pANaIssuI tathADaze rU-2-6rU che prathama vibhakitavALA prApta ane Apanna zabda, dvitIyAvibhakita vALA nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te "dvitIyA tapurUSa kahevAya che. vikrAM bAdattA = jJAtakavi = jIvikAne pAmelI. drAvana che rU--4 | ISad avyaya, guNavAcaka-guNa ane guNI baMnene batAvato heya evA nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te "dvitIyA tapurUSa kahevAya che. je $ = zUdra = thoDe lAla raMga. tRtIyA tau ! rU--daka | tRtIyAvibhakitavALA nAma, tRtIyAvibhakitavALA nAmadhArA kahela je padArtha tethI banela evuM je guNavAcakanaguNu ane guNa vacce ekAWtA hoya tevA nAma sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa tRtIyA tapurUSa kahevAya che. ra thar og = rAi =geDI vaDe laMgaDo thayela caitra ahiM zaMku tRtIyAvibhakita dvArA kahela padArtha che. ane zaMku dvArA caitra laMgaDo banela che. AthI zaMku ane laMgaDo zabda ekAItA vALA che. valAddhanuM che -66 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] siddhahema bAlAvabodhinI tRtIyA vibhakitavALo je ardha zabda, te strIliMga sUcaka catastra zabda sAthe sabhAsa pAme che. ane te " tRtIyA tapurUSa ) kahevAya che. ahiM catasa zabda eTale adha umeravAthI cAra thAya evI saMkhyA levAnI che. na ta vatannA = ardharastra = ardha umeravAthI cAra thAya. arthAta sADA traNa. kanA pUrvArdhI | -2-6 7 || tRtIyA vibhakitavALuM nAma, UnAtha-ochuM evA arthavALA nAma, tathA pUrva vagare zabda sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa 'tRtIyA tapurUSa ? kathevAya che. mAre janana = mAna = eka mAsathI echuM. pUrva = mAnapUrva = eka mahine moTe che. jAra tA 3-2-68 . kArakvAcaka je tRtIyA vibhakitavALuM nAma, te kartA ane karaNa rUpa kRdanta pratyayAnta nAma sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa "tIyA tapurUSa kahevAya che. rAtmanA tama-Atmata = jAte kareluM. jAna jevA = jevA = kAgaDAthI pANI pI zakAya evI nadI, arthAta bahuuDI nahi evI nadI, gaMdI nadI. narvivAritaioDazAna che rU-1-2 | tRtIyA vibhaktivALA eka zabda, naviMzati vagere zabdo sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa 'tu tIyA tatparUSa kahevAya che. ane tenA yugamAM eka zabdane " at - antAgama thAya che. arthAta eka ne sthAne "ekAta thAya che. jena naviMzati = #Annabriti = ogaNIza. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 223 ] - - - tuthI prathA che rU-1-70 | vikRtivAcaka evuM catuthI vibhaktivALuM nAma, prakRtivAcaka nAma sAthe samAsa pAme che. ane te "caturthI tapurUSa kahevAya che. je bane nAmo sAthe ekayatA jaNuya . vikRti -- vikArarUpa pariNAma pAmela padArtha. prakRti-je vastu pite ja kAryarUpa bane che. zupAca sAda = gurUvAra = thAMbhalA mATe lAkaDuM. dArU zabda prakRti vAcaka che, yupa e vikRtirUpa pariNAma pAmela che, arthAt dArU rUpa mUlaprakRtine yupa rUpa vikAra Ape che. jethI vikRtivAcaka yupa zabdane prakRtivAcaka dArU sAthe ekyatA hovAthI samAsa thayo. kritAdibhiH | 3-1-72 che catuthI vibhaktivALuM nAma, hita vagere zabdo sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa "caturthI tapurUSa' kahevAya che. jo dita = dina = gAyane hitakArI. tharthana ( rU-1-72 | catuthI vibhakitavALuM nAma, artha zabdanI sAthe samAsa pAme che. je te artha zabdano artha mATe thato hoya te, ane te samAsa "catuthI tapurUSa kahevAya che. pitra = pikacartha = pitA mATe. pazcamI mA che rU-2-73 . paMcamI vibhakitavALuM nAma, bhaya vagere zabdo sAthe samAsa pAme che. ane te samAja paMcamI tapurUSa ) kahevAya che. vRd mAm = vRAmAn = vathI bIka Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 siddhahema bAlAdhinI senAOve // rU--74 || asattva arthAMmAM vidhAna karAyela paMcamIvibhakitavALu nAma, te kata pratyayAnta nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa 'paMcamI tapurUSa ' kahevAya che. toAt muruH = hato AmuH = thADAthI mukata thayela. ahiM " tojAsro [ 2-2-76 ] " e sUtrathI thayela paMcamI vibhakita levAnI che, tathA 'alave sao[-2-20]1 e sUtrathI paMcamI vibhakitanA lApa thatA nathI. 16:2tAva // 3-1-71 || paraHzata vagere zabdo '- paMcamI - tatpurUSa " samAsa rUpe nipAta na karAya che. rAtAta pare = 5 rAtAH = sAthI ( zatakathI ) AgaLa. caDavanA jeve || 3-1-76 || '' ,, zeSa arthAMmAM vidhAna karAyela pachI vibhakitavALu nAma, khIjA nAma sAthe samAsa pAme che, jo banne nAma vacce paraspara anI saMgatatA hoya te. ane te samAsa ' bruthvI tatpurUSa ' kahevAya che. rone [2-2-8] '' e sUtrathI thayela SaSThI vibhakita levAnI che paraMtu " nAtha0 [ 2-6-20 ] " e sUtrathI laI te upasargAd [ 2-2-27]'' e sUtra sudhInA sUtrothI thayela SaSThI vibhakita levAnI nathI. rAzaH puruSaH =TJNgTSaH = rAjAne mANasa. ,, kRti || rU-2-77 || kRdanta nimitte thayela je SaSThI vibhakita tadanta je nAma, te bIjA nAmanI sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa dra pRthvI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 225 ] tapurUSa ' kahevAya che. ahiM " rmaLi teH [2-2-83 ] '" e sUtrathI tathA "nna[i 2-2-86 ]'" e sUtrathI thayela pachI vibhakti levAnI che. gaLadharacotti = gaNadharoktiH H = gaNadhara bhagava Mtanu vayana. . yAjJadAiimaTa || 3-1-78 || pachI vibhakittavALu nAma, yAjaka vagere zabdo sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa ' SaSThI tatpurUSa ' kahevAya che. vAsanAnAM yAjJa = trasAla = brAhmaNanI pUjA, vRtti-cIna // 3-7-72 || pachI vibhaktivALA patti ane ratha zo, gaNaka zabdanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa ' SaSThI tatpurUSa' kahevAya che, patnInAM : - patigaNakaH 53 = pAyadaLane gaNunArA. ' sarvapaJcAdAdayaH / / 3-1-80 // 6 sa pazcAta vagere zabdo SaSThI tatpurUSa ? samAsa rUpe nipAtana karAya che. sarvaitAM pazcAt = sayaMvabhrAt = badhAnI pAchaLa. ana zrIrA-'nISe 5 rU-2-86 // padma vibhakitavALu nAma, aka pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, je krIDA ane AjIvikA artha jaNAtA hAya to. ane te samAsa " SaSThI tatpurUSa kahevAya che, DAravuvALAM phrijJA = BIG pu$iART = je krIDAmAM gudInA phulane masaLI nAMkhavAmAM Ave te krIDAnu nAma, 15 6 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] siddhahema bAlAvabodhinI na kartari // 3-1-82 / / rtA arthamAM vidhAna karAyela pachI vibhakitavALuM nAma, aka pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAmatuM nathI. tava paranuM ithara = ta va = tAre suvAne vAre, tAruM zayana, karmajA tRcA ca // 3-1-83 // karma arthamAM vidhAna karAyela pachI vibhakitavALuM je nAma, te kartA arthamAM vidhAna karAyela aka pratyayavALA tathA pratyayavALA nAmanI sAthe " samAsa pAmatuM nathI. mArA morA = bhAtane khAnAra, an agr = pANIne sajanAra, tRtIyAyAm / / 3-1-84 // kama arthamAM vidhAna karAyela vaThI vibhaktivALuM je nAma te kartA arthamAM vidhAna karAyela tRtIyA vibhakitavALA nAmanI sAthe samAsa pAmatuM nathI. Azca navAM DhoDano na = govALa vinA gAyanuM dehavuM Azcarya janaka che. tAtha-pUrAM -vyathA-tRntrAnazA za rU-1-86 / SaSThI vibhaktivALuM nAma, tRpta arthavALA, pUraNa pratyayavALApaMcama, SaSTha, saptama, pADela vagere nAme, avyaya, atRza pratyayavALA, zatR pratyayavALA, tathA ana pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAmatuM nathI. jahAno tRtaH = phaLothI dharAI gayelA, tIrthatA porAH rAtaH = tIrthakaramAM soLamAM zAMtinAtha bhagavaMta, jJa rasAkSAt = rAjAnI sAme, rAmastha dina = rAmane zatru, citrajI v== = caitrane rasoI, maiitraW gamAna = maitrane raI. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 227 ] jJAneccha-vAthafdhArana che rU--86 che jJAna arthavALA dhAtu, IcchA arthavALA dhAtu, pUjA artha vALA dhAtu, tethI para vidhAna karAyela je kta pratyayavALA nAme, tathA AdhAra arthamAM vidhAna karAyela je kta pratyayavALA nAme, te SaSThI vibhaktivALA nAmanI sAthe samAsa pAmatuM nathI. rANA jJAtA = rAjAne jANanAra, jJAmida - rAjAne IcchanAra-IsTa, zAM dUnita = rAjAne pUje, vANitam = AnuM A Asana. pra bhu ya rU-4-87 | SaSThI vibhaktivALuM nAma, asvasthaguNavAcaka nAmanI sAthe samAsa pAmatuM nathI. je zabdo mAtra guNavAcaka hoya paNa guNa vAcaka na hoya te svastha guNavAcaka kahevAya, ane je guNa ane guNa baMnene vAcaka hoya e asvasthaguNavAcaka kahevAya che. dakSya zu = paTane dhoLo raMga, avazya madhura = goLanuM gaLapaNa ahiM baMne prayogamAM zukalatA ane madhuratA vAcaka zukla ane madhura e baMne zabdo guNavAcaka che ane guNavAcaka paNa che. tethI ane zabde asvasthaguNavAcaka hovAthI samAsa na thayo. samajI jJa 1 rU-2-88 5 saptamI vibhaktivALuM nAma, zauha vagere zabdo sAthe samAsa pAme che. ane te "samI tapurUSa kahevAya che. je ghara zas = vAra = dArUDI sihAdyaiH pUjAyAm // 3-1-89 / / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] siddhahema bAlAvabodhinI pUjA-Adara artha jaNAvatuM saptamI vibhakitavALuM nAma, siMha vagere zabdo sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa " saptamI tapurUSa' kahevAya che, kAmare hida va = samaNi = yuddhamAM siMha jevo. #aa kSe rU-10 . niMdA artha jaNAte hoya te, saptamI vibhakitavALuM nAma, kAka vagere zabdo sAthe samAsa pAme che, ane te "saptamI tapurUSa kahevAya che. tIrtha malaka da = tIrtha = tIrthamAM kAgaDA jevo. lAlamyuM. pAtresamitetyAdayaH / / 3-1-91 / / niMdAnA arthamAM pAtrasamitA vagere zabdo "saptamI tapurUSa samAsa rUpe nipAtana karAya che. je dara rasanitAra = paramAra = jamavAnA samaye AvIne besI janAra, piTabharyA leke. na che rU--1ra niMdA artha jaNAto hoya to stranI vibhakitavALuM nAma, kA pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa "saptamI tapurUSa kahevAya che. mana sutamiva = aniyutam = rAkhamAM hemyA jevuM. torAtrezama rU-2-13 che. tatra avyaya, tathA divasanA aMzavAcaka ane rAtrinA aMzavAcaka evuM saptamI vibhakitavALuM nAma, te kta pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa "saptamI tapurUSa kahevAya che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 229 ! ttara tapa = tAratam = tyAM kareluM, dUrvAde kRtam = pUrNAhutema = divasanA pUrva bhAgamAM kareluM. nAnni che rU-2-4 ) saptamI vibhaktivALuM nAma, bIjA nAmanI sAthe je saMjJAne viSya heya te samAsa pAme che. ane te samAsa "saptamI tapurUSa kahevAya che. jAthe tira = arati8 = vananuM nAma. thenAiDa | rU-1-11 . saptamI vibhaktivALuM nAma, kRdanta saMbaMdhi ya pratyayavALA nAmanI sAthe, avazya karavA yogya artha jato hoya te samAsa pAme che, ane te samAsa "saptamI tapurUSa kahevAya che. mAre sAvara janma = maracaY = mahinAmAM avazya devA yogya. ahiM " rAtao [1-1-28] " e sUtrathI thayela ya pratyaya levAne che. [tapura-dhArI rAmA] vizeSaNa vizeSyeNekArthe karmadhArayazva // 3-1-96 // ekArthaka-eka sarakhI vibhakitavALA ane arthathI paraspara saMbaMdhavALA vizeSaNavAcaka nAma, vizeSyavAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya ? kahevAya che, nI 4 tadugharuM = = niToparuM = lIluM kamaLa. pUrvazAstra-sarva- nara-rAja-nava varaNa ne rU2-17 | ekArthaka-eka sarakhI vibhaktivALA ane arthathI paraspara saMbaMdhavALA evA je pUrvakAlavAcI nAma tathA-eka, sarva, bharata, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] siddhahema bAlAvabodhinI purANa, nava ane kevala zabda, bIjA nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya kahevAya che. pUrva rAtaH pazcAdyatta = nAtAtti = prathama snAna karyuM pachI lepa karyo. ahiM snAna pUrvakAlanI kriyA sUcave che. ghA jha zardA = UrATI = eka sADI. digadhika saMjJA - taddhitottarapade // 3-1-98 // ekAIka evuM dizAvAcaka nAma ane adhika zabda, bIjA nAmatI sAthe, je saMjJAne viSaya hoya, taddhita pratyaya lAgavAne prasaMga hoya, tathA e be ( dizAvAcaka tathA adhika) nAmo pachI trIju uttarapada hoya te samAsa pAme che. ane te "tatpareSa karmadhAraya" kahevAya che. rakSAzca te rAtrAzca= dakSiNa kezala dezanuM nAma, vijayA pAM jotaH = adhikaTara = sAMThathI vadhAre rakama vaDe kharIdAyela, uttara jAvo ghanamI = sattAvAra = uttara taraphanI gAyo jenuM dhana che. tathA samAdAre ja kriyAnA / rU--12 / ekartha evA saMkhyAvAcaka nAma, bIjA nAmanI sAthe, je saMjJAne viSaya hoya, taddhita pratyaya lAgavAne hoya, tathA uttarapada hoya te samAsa pAme che, ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya ? kahevAya che. A ja samAsa samAhAra-aneka padArthanuM keI apekSA ekatva jaNAvatuM hoya ane saMjJAne viSaya na hoya te, tene "dvigu " samAsa kahevAya che. pa = te Aa%=nzaar: = pAMca AMbAo, to mAtrojapatyam = tainAtu: = be mAtAne putra, panna dhanamaya = gvadhana = pAMca gAya jenuM dhana che. briNa mAdAra--AnAM pUAnAM samardAra = zapUrI = pAMca pULA. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 231 ] nije kurAnairapApA ne rU-1-100 || pApa vagere zabdo choDIne niMdanIya nAme, niMdAvAcaka nAmanI sAthe paraspara arthanI saMgatatA jaNAtI hoya te samAsa pAme che, ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya kahevAya che. vairAzcA vagUrjara = vaicAird = vyAkaraNane jANanAre praznanA javAba ApavAne badale AkAza sAme joI rahevuM. 3pamAnaM vAnAH | rU-2-202 ekArthaka evuM upamAnavAcaka nAma, sAmAnya-upamAna ane upameyanA je sAdhAraNa guNadhama baMnemAM rahetA hoya evA sAmAnyavAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraye kahevAya che. zAstrAva = zAstrI, rAja rAje 2cAmAM = rAtrIcAmar = charInA jevI kALI. ahiM zastrI e upamAvAcaka nAma che. tathA zyAmatA rUpa guNa upamAna ane upameyamAM sAmAnya rUpe rahela che. 3yaM prAH mAthAkuao rU-2-202 ||. upameyavAcaka nAma, upamAvAcaka vyAvra vagere zabdo sAthe ekAa-paraspara arthanI samAnatA tathA baMnenI vibhakitanuM sarakhApaNuM heya to samAsa pAme che, ane te samAsa "tapuruSa karmadhAryA kahevAya che. je upamAna ane upameyane sAdhAraNa dhama te prayocamAM zabda dvArA sUcana na thayuM hoya te. yAra va = thApa, hAthazANo puruSa = thANapura = vyAdhra je purUSa. pUvADau-kathA-varama-kanya samAna-madhya-madhya-vIra || rU-1-2013 | - Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvakheAdhinI pUrva', apara, carama, jadhanya, madhya madhyama ane vIra, bIjA nAmanI sAthe samAsa pAme che. jo paraspara arthanI samAnatA hoya ane baMnenI vibhakita sarakhI hoya teA, ane te samAsa tatpurUSa karmadhAraya' kahevAya che. pUrvazrvabhaupuruSazrva = pUrvapuruSaH = pahelAnA purUSa. ( zrekhyAti pratAyairthe || rU-2-104 || zreNi vagere zabdo, kRta vagere zabdo sAthe, ekAtA rahete chate, vinA atha jaNAtA hoya tA, samAsa pAme che. ane te samAsa 'tatpurUSa ka dhAya' kahevAya che. atreLya: zreyaH tAH zreLihatAH = je paMkti adda na hatA te paMkita a karyA. # nagAlimii || --1 // 232] = - kata pratyayavALu nAma, naJAdibhinna-niSedha arthavALA nag pratyaya lAgavAthI tathA nam pratyaya samAna athavALA bIjA zabdo lAgavAthI je bheda paDe te ja bheda hoya tA, kata pratyayavALA nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa tatpurUSa ka dhArya kahevAya che. RtuM ne ta%0taMtra = dvaitAdyutam = kareluM ane nahiM kareluM. seniTA // 3-1-06 || IT sahita evuM kata pratyayavALuM nAma, iT rahita evA kata pratyayavALA nAmanI sAthe 'samAsa' pAmatuM nathI. jo naJAdibhinnasamAsa niSedha karavAnA te A rIte, jo te nAmanA vacce I hAvA puratA, tathA na heAvA pUratA ke na nA samAna athavALA koI zabda hAvA pUratA ja bheda hAya tA, anya koI bheda na hAvA joI ce. nnizitAM rAtam = kalezavALuM ane kaleza vinAnu = Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 233 ] amada- vattAna pUnAvAn ! rU-1-107 sana, mahata, parama, uttama ane utkRSTa zabdo, ekAIka evA pUjavAcaka nAmanI sAthe samAsa pAme che, ane te samAsa " tapurUSa karmadhAraya ' kahevAya che. brA = puruSa = purUSa. kRvAra-nAka- rU-2-108 | pUjAvAcaka nAma, pUjA artha jaNAte chate vRndAraka, nAga ane kuMjara zabda sAthe ekAthanA jaNAtI hoya to samAsa pAme che, ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya " kahevAya che. phuvAra juva = phuvArA, aA grujAvazva = grujAvara = uttama baLada athavA gAya. - gAri rU-1-102 | katara ane ktama zabda, jAtine prazna jaNAte chata, jAtivAcaka nAmanI sAthe, ekAWtA hoya te samAsa pAme che, ane te samAsa tapurUSa karmadhAraya kahevAya che. rAjA ra4 = jAtA = kezu kaTha gotrIya che. kaThe kahelI vecchAkhAne bhaNanAra vipra kaTha kahevAya. fle rU--220 || ekAIka rahete chate, kiMma zabdaniMdAvAcaka nAmanI sAthe, niMdA jaNAtI hoya te samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya kahevAya che. je jagA =pikA = kharAba rAjA. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] siddhahema bAlAvabodhinI poTA-yuvati-rata-tiSaya-STi-venu zA-veda vA -vaka-zrAjhiyA-dazA-vRta karAMsAnaMtiH | rU-2 | ekAIka evuM jAtivAcaka nAma, pirA, yuvati, stoka, katiya, gRSTi, dhenu, vazI, veha6, balkayaNI, pravaktA, zretriya, adhyAyaka, dhUrta ane prazaMsAmAM rUDha zabdo sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya" kahevAya che. A ra tA peTA = = myaute = dhanADhya pAvai, napuMsaka. vasubbAra jagyA che rU-222 | cArapagavALuM pazujAtivAcaka nAma, ekAIka rahete chate, garbhiNI zabda sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa "tatparUSa karmadhAraya kahevAya che. jA maLI = =garbhavALI gAya yuvA-ti-ndrita-ra-jhinai rU-2-13 | yuvana zabda, khalita, palita, jarad ane balina zabda sAthe, ekAIka hoya to samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya' kahevAya che. guarzvA variSTha = suvatiH = TAliye. -tuAMssdhyamanAlyA rU--4 | kRtya pratyayavALA nAma, ane tulya arthavALA nAmanI sAthe, ekAryaka hoya te samAsa pAme che, ane te samAsa tapurUSa karmadhAraya che kahevAya che. moSe ra tazodi = = ma ur[ = garamAgarama khAvAnuM. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 235 ! mAra: kamaLAvinA rU-15 | kumAra zabda, zramaNa vagere nAmanI sAthe, ekAka hoya te samAsa pAme che. ane te samAsa "tapurUSa karmadhAraya " kahevAya che. kumArI jAta nI = mAravamaLI = brahmacAriNI sAvI. madhya yAtrA che rU-1-16 | mayUravyasaka vagere zabdo "tapurUSa kamala raya samAsa rUpe nipAtana" thAya che. caMnata, chaThavAti va = dacaMtA, racaMtAA mayUra = mayUrabhaMja = lucce mora, ThagAre mANasa. vArthe duH sau che rU-1-17 | cAca avyayanA prayoga sAthe, sahakita-jaDa ane cetana padArthanuM sAmAnyarUpe ane vizeSarUpa sAthe sAthe je kathana karavA arthamAM eka nAmane, bIjA nAmanI, tathA aneka nAmonI sAthe samAsa pAme che. ane te samAsa " dvandara kahevAya che. ikSazya thAyaa = gamzodha = pIpaLo ane vaDa, ghavajJa vinna pachArAgna = dhafpaDhArA = dhavanuM, kheranuM ane khAkharAnuM jhADa. [ pa pa samAra] samAnAmarthanakara zeSaH // 3-1-118 // je zabdo samAna arthavALA heya, evA zabdonI sahokti Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] siddhahema balAvadhinI rahete te, samAsa thayA bAda eka ja bAkI rahe che, ane te samAsa 6 akazeSa " kahevAya che. zitazrva mukhya kSetara gu, zvetAH vA = sapheda. sitAH, cAvAvAmagheyaH // 3-1-622 || vibhaktinA rUpo sarakhA hoya, akSarAnI apekSAye zabdo eka sarakhA hoya, ane saheAkita jaNAtI hoya teA samAsa thayA bAda ekaja bAkI rahe che, ane te samAsa ' ekazeSa H kahevAya che. azva (rATAkSa ), akSazva (revanAkSaH ), kSA (vimItAkSaH) = akSaH = gADAnuM dhAsarUM, ramavAnA pAsA, ane baheDAnu jhADa. yAtiH // 3-1-20 || tya vagere zabdA, tathA anya zabdonI saheAkti rahete Rtu, d vagere zabdo saMbaMdhi samAsa thayA bAda eka ja bAkI rahe che. ane te samAsa ( ekazeSa H kahevAya che. aDha = F = haiM ca = vacam = huM, tuM ane te, sa = vastra = cau= te ane je, sa =razna = sau = te ane caitra. tya vagere zabdo " A reDa [ 6-4-7 ] " e sUtramAM jaNAvela che. tathA sarvAdi sUtramAM yad vagere zabdonA je krama jaNAvela che, te ja krama pramANe AvA prayAgamAM pAchaLanA zabda ekazeSa rahe che. jemake- daM ca IMca mAnuM cacaca = AprayAgamAM tyAdimAM kima pAchaLa jaNAvela hovAthI eka zeSa H (mi ) rahe che. AvA niyama sarvasAdhAraNa nathI, paraMtu bahula prakAre samajavAnA che. mAtR-putrA vaghu stutRimi // 3--22 ! Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 237 ] svaru - bahena athavALA zabdonI, bhAtR-bhAI arthavALA zabdonI sAthe sahakita rahete chata, bhAtu arthavALA zabda sAthe sahakita rahete chata, samAsa pAmyA bAda ekazeSa rahe che. tathA duhitR-dikarI arthavALA zabdonI, putra-dikarA arthavALA zabdonI sAthe saheti rahete chate, samAsa pAmyA bAda putra athavALA eka zeSa rahe che. ane te " akazeSa ? samAsa kahevAya che. prAtA sthA = = = bhAI ane bahena, putra = kuditA = putra = putra ane putrI, vaghu 4 mazina = vAdaLI = bhAI ane bahena, punazca putrI = kutara = putra ane putrI. pitA mAtrA vA || rU-2-122 mAtR-mAtA zabdanI, pitR-pitA zabdanI hokita jaNAte jIte samAsa pAmyA bAda vikalpa eka bAkI rahe che. ane te samAsa "ekazeSa' kahevAya che. pitA = mAtA = = pita, mAtApitA = mAtA pitA. zvaka zrakhyA vA | rU--2rU | zvazru zabdanI, zvazura thabdanI sAthe sahakita rahete chate, samAsa pAmyA bAda vikape eka bAkI rahe che, ane te samAsa akazeSa' kahevAya che. zUnna thaa = zcA, azva = sAsu sasarA. vRddho punA bhAgame che rU-1-224 che. yuvA arthamAM vidhAna karAyela taddhita pratyAyaH nAma sAthe, vRddha arthamAM vidhAna karAyela taddhita pratyayAtta nAma. sahakita jaNane chate samAsa pAmyA bAda eka bAkI rahe che. ane te samAsa Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] siddhahema bAlAvabedhinI ekazeSa ! kahevAya che, jo tanmAtrabheda e nAme vacce vRddha saMjJA ane yuvAsaMdA sivAya atha bheda, prAkRti bheda ke anya koI bheda na hoya to. svAsthayaM pautrAddi = gajjara, anAsthApatya vruddhama gArgyaH, gAyasyApatyaM yuvA = gArgyAyaNaH, gArgyazva vAMcana= = La = gaga nA pautrAdi ane gaga`nA prapautrAdi. pitA athavA moTA bhAI vatA hoya te vakhatanI je prapautrAdi sa Mti te yuvA kahevAya, ane pautra vagere vRMdu kahevAya. * trI. puMvarSe 5 rU-6-121 // mRddha apatyarUpa strIvAcaka nAma, yuvA apatyarUpa strIvAyaka nAmanI sAthe sahokita jaNAte te samAsa pAme che, ane te 'ekoSa ' samAsa kahevAya che. ane samAsa thayA bAda eka bAkI rahe che. ane je eka bAkI rahe te, je banne nAmeA vacce vRddha ane yuvA saMjJA sivAya bIjo koI bheda na hoya teA puliMga ' jevA thAya che, gArnI ca gAAMyaLastra = gAya = gaganI pautrI ane gaganA prapautrAdi. = punaH triyAH // 3-2-26 // prANivAsaka purUSannatinuM nAma, prANivAyaka strI jAtinA nAmanI sAthe sahokita jaNAte te samAsa pAme che, ane te samAsa ' ekaroSa ' kahevAya che, ane je zrRddha ane yuvAsaMjJA sivAya anya koI bheda na hoya to ' puliMga ' jevA thAya che. mayUranna mayUrI = = mathUzai = mAra ane Tela. vAghazra vAghaLI = = prAsanau = brAhmaNa ane brAhmaNI. grAmyAzizu-dvisaphasaMdhe strI prAyaH // 3-1-127 // gAmaDAmAM rahenAra, tathA azizunAnI umaranA nahi evA e Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 ] siddhahema bAlAvabodhinI kharIvALA pazuonA saMdhamAM strI jAti ane purUSa jAtinI sahokita rahete chate samAsa pAme che, ane te "ekazeSa samAsa kahevAya che. ane je te strI jAti ane purUSa jAtinA bheda sivAya anya koI bheda na hoya te, ane samAsa pAmyA bAda prAyaH "strIliMga jevo thAya che. nava rikavA jAva pura = jumA vAva = A gAya ane baLadano samudAya. zcA jharam = duau jAva = A gAya ane A baLada. ahiM samudAya na hovAthI "g o [-2-226] e sUtrathI ekazeSa samAsa thayo che. vamanai ja vA rU-1-28 | napuMsaka jAtivAcaka nAma, anya-strI jAtivAcaka ke purUSa jAtivAcaka nAmanI sAthe sahokita rahete chate samAsa pAme che, ane te samAsa e kazeSa' kahevAya che, ane napuMsakavAcaka nAma bAkI rahe che, tathA napuMsaka ane anapuMsaka sivAya bIje kaI bheda na hoya te "ekatArtha ekavacana vALA vikalpa thAya che. rA ra varaa eA vastra = tari che, te jo zani = te A dhoLuM vastra ane te A dhoLI kAmaLa, zu 2 % aA ra = zu, zuri st = traNa jAtanA bheLA. puSpAtha punavara che rU-rU-221 nakSatravAcaka puSya arthavALA zabdo, nakSatravAcaka punarvasu zabdanI sAthe sahokita rahete chate samAsa pAme che, ane te samAsa ekazeSa' kahevAya che. ane dvivacana sUcaka punavasu nakSatrazabdano ekartha " thAya che. puSya% punavara = = puNapunarar = puSya ane be punayaMsu nakSatro. divacana sUcaka punarvasu zabda ekavacanamAM jANavavAthI punarvasu evuM vicanarUpa sadhAyuM. jo Ama na karyuM Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI hota teA punava`sava: evuM azudarUpa thaI jAta. ekA eTale ekavacana thAya che. ema dareka sUtramAM samajavu. virodhinAmadravyANAM navA dvandraH svaiH / / 3-1-130 // adravya-guNavAcaka ane kriyAvAcaka evA paraspara vireAdhi avALA zabdonI sAthe thayela je drunda samAsa te vikalpe ekA ka thAya che. dhruvaM ca duHa = = bhulanuttam, suvaruNe = sukha ane duHkha, sukha ane duHkha virAdhi sajAtIya zabdo che. 240 azvavavava-pUrvAparA-DadharottAH // 3--2 // azvavaDava, pUrvApara ane adharAttara e samAsavALA sajAtIya traNa zabdo vikalpe ' ekA " thAya che. azvazca vavA dha = azvavaravo, azvasavavam-dhADo ane dhoDI, pazu--cAnAnAm || 3-2-222 // pazuvAcaka ane vyaMjana-khAvAnI vastuvAcaka zabdonA thayela sajAtIya dvandva samAsa vikalpe ekA ' thAya che. zauAE madinaAE normASama, gomaMjUau = gAya ane pADo, zArka = rUpazca zApama, zAnt+ = zAka ane dALa. evI rIte kRSivRtam , vidyutau = dahIM ane ghI. saha-raLa-dhAmya-tR-foLamAM vadutve // 3-1-13 | = 1= bahuvacanavALA evA tarU, tRNu, dhAnya, mRga ane pakSI vAcaka nAmAnA, sajAtIya nAmA sAthe thayela je dvandva samAsa, te vikalpe * akA ' thAya che. punnAtha codhAZ = jakSamyamrAdham, plakSanyagrodhAH pIpaLAnA ane vaDanA jhADA. 2 = Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 241 ] sena-zukajUnA che rU-1-rU4 5 bahuvacanavALA senAnA aMgavAcaka nAma tathA kSudrajanuvAcaka nAmone, sajAtIya nAmonI sAthe thayela Tha% samAsa, te nitya ekArca thAya che. acchA thAzca = zcarathama = ghoDA ane ra. gUccha kSatryi = surArakSama = juo ane likho. Taca gAto 5 rU-1-rUpa . bahuvacanavALA phalavAcaka nAma, jAtinI vivakSA rahete chate, sajAtIya nAmonI sAthe thayela je inda samAsa, te "ekAryo ? thAya che. makAna = = rAmaDhama = bora ane AMbaLA. mA-cAre che rU-2-36 ? prANi ane pazu vagere sUtrokta bhinna, je dravyavAcaka ane jAtivAcaka zabdone, sajAtIya nAmonI sAthe thayela je darda samAsa, te "ekA) thAya che. A ja kAra = = AkAra = karavata ane karI. sUra- "guo [ 3-2-232] e sUtrathI sTarathao [3-2-13] ; e sutrothI vidhAna karAyela zabdo na levA. a-cANa che rU-rU7 che. prANinA aMgavAcaka nAmone tathA varjinanA aMgavAcaka nAmone sajAtIya nAmonI sAthe thayela je 4% samAsa, te "ekAtha' thAya che. jaLa = rAtti = = natti = kAna ane nAka, Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ] siddhahema bAlAvadhinA mArdaGgikA 1 capALavizvam ca = mAAiviyAm = mRdaMga vagADanAra ane dela vagADanAra. caraNasya stheNA'dyatabhyAmanuvAde // 3-1-138 // adyatanI vibhakti saMbaMdhi sthA ane dhRNuM dhAtunA kartArUpa je caraNu-kaThAdi vAcaka nAmAnA, sajAtIya nA sAthe thayela dvandva samAsa, te - ekAtha` - Aya che. anuvAda-prasidgha zabdonuM khIjA zabda dvArA kahevuM evA athanA viSaya hoya te 'ekA 6 " thAya che. prasthaSThAt = GaTha ane kalA jheDa17 caDhAvAa = pratyeSThAt pratiSThita thayA. pam aklIve'dhvaryukratoH // 3-1-139 // adhvayu Rtu yujIve damAM vidhAna karAyela je azvamedhAdi yajJAcaka nAmeA, sajAtIya adhvaryuvAcaka nAmeAnA thayela je dvandva samAsa, te - ekA " thAya che. ne aUyu' vAcaka nAma napuMsakaliMgI na hoya tA. aya azvameghastra = zcamegham = a nAmanA yajJa tathA azvamedha nAmanA yajJa niTavAya // 3-1-240 || * najIkanA pAvALA vidyAthI vAcaka nAmAne, sajAtIya nAmenI sAthe thayela je dvandva samAsa, te ekA' thAya che. paramathIte padakaH, kramamadhIte : = majA, paccakrmA = qu = pada ane kramane bhaNanAra. = nivastra || 3-1-144 || nityavairavALA nAmanA, sArtIya nAmeAnI sAthe thayela je drandra Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 ] siddhahema bAlAvabodhinI samAsa, te "ekAthe thAya che. diw 4 = dilurum = sapa ane neLIye. navI-rA-puvi vijhijAnA ll rU-1-42 . judA judA liMgavALA deza, nadI ane janapadavAcaka nAmane, sajAtIya nAmonI sAthe thayela je inda samAsa, te "ekAthe ? thAya che. A 3 jau = pApana = gaMgA ane sona nadI. pujA - zabdathI gAnDAcaka ke parvatavAcaka nAma levAnA nathI. paraMtu janapada vAcaka nAma ja levAnA che. jemake - mathurA 4 Dhipura = mathurapaDhiputraF = matharA ane pATaNa pazcikacA rU-1-14rU I pAcaka-je vAsaNa brAhmaNa, kSatriya ane vaizyae zukane jamavA ke pANI pIvA Apela hoya tene mAMjIne ke vIMchaLIne zuddha karAya te. pAvyadra nAmano, sajAtIya nAmanI sAthe thayela dvanda samAsa te ekAW ' thAya che. rakSAzva sAkSa = rakSA kAja = luhAra ane suthAra gavAzvAdi // 3-1-144 // gavA vagere zabda, dha% samayamAM ekAe thAya che. au astra = TarR: gAya ane ghoDe. ra raviNacAri che rU-2-41 . dadhipayasa vagere zabdo dvanda samAsamAM "ekArtha thatAM nathI. raSi sa ca = dhithatI = dahIM ane dudha. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] siddhahema mAlAvAvinI saMkhyAne // rU-146 // dhruva pada ane uttarapadamAM rahela nAme, jo sakhya gaNAta hAya oN, phrenka samAsamAM - ekAtha. " thatAM nathI. TrA A vakta mahipAzca = phArmAdAH = daza bAda ane daza pAya. vA'ntike // 3-1-147 // pUrvIpada ke uttarapadamAM rahelA nAmAne, sakhyAnI gaNatarIna najIka-dazanI AsapAsa vagere sakhyAnI najIka jAte te, dvanda samAsamAM - akA " vikalpe thAya che. 3LatA pharI ceSAM caT vA = 3parI goSima, = 35 zodiSaH = nava athavA agiyAra baLada ane pADAe. prathamokta prAk // 3-1-148 // samAsaH prakaraNamAM jyAM jyAM prathaRRvibhakti vaDe jaNavela nAma, ' pUrva" mUkavAmAM Ave che. prAsannA pharA cemAM te = Alana \[H = nava athavA agIyAra, pattAnAM nAnAM sadA; = RATm =sAta gAMgAe. santaH A vAkayamAM AsanA [ rai-20]" e sUtramAM Asannazabda prathama vibhakitathI jaNAvela hovAthI, tathA sAm A vAkyamAM " sa~vyA [ rai-2-28 ] ' e sUtramAM sapta zabda prathamA vibhakitamAM jaNAvela hAvAthI Asana' ane sapta zabda pUrve pahelA mukavAmAM Avela che. ( " rAna-sAhibru // 3-2-141 || rAjadanta vagere samAsavALA zabdonA nipAtanamAM, je pahelA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 25] AvavA ye nathI, tene paNa 'pUrve ? mUkavAmAM Avela che. sattAno nA = jharataH = dAMtano rAjA vizALa hari-rAM vAgIdo | 2-2-2pa0 5. vizeSaNavAcaka zabdo, di zabdo ane saMkhyAvAcaka zabda bahutrIhi samAsamAM pUrve mUkavAmAM Ave che. citra sAthe cI = = vigu = kAbaracItarI gAyo vALA. jA 5 rU-1-102 5. kata pratyayavALA nAme, bahuvrIhi samAsamAM pUve mUkavAmAM Ave che. tada ro phena sara = tAra = jene sAdaDI banAvela che te. gAtAranuNA | rU--252 !! bahuvIhi samAsamAM Avela kta pratyayavALuM nAma, jAtivAcaka, kAlavAcaka ane sukhAdivAcaka nAmathI vikalpa " pUrve ) mUkavAmAM Ave che. rAte pati = rAjhapI, jarA = jene sAMgarInI zIMga khAdhelI che te strI. ahitAgnyAdiSu // 3-1-153 // ahitAgni vagere bahuvrIhi samAsavALA zabdomAM, kta pratyavAna vALA nAme vikalpa "pUrve ? mukvAmA Ave che. ahitona sa = Adita , pAdita = jene agninuM sthApana karela che. karAta rU-1-54 che. bahurvAhi samAsamAM kta pratyayavALA nAma, praharaNavAcaka nAmathI vikalpa pUrve mUkavAmAM Ave che. yuvatolina sara =rUtharAzi, Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ! siddhahema bAlAvabodhinI gayuvatara = jeNe talavAra ugAme che te. na samI-brANi che rU-1-2pa bahuvrIhi samAsamAM Indu vagere nAmathI, tathA pradaraNavAcaka nAmethI, samavibhaktivALA nAme "pUrve ? mUkavAmAM AvatuM nathI. juma thI 8 = dumauSTika = zaMkara, a grLo yatha rarara = raLiH = vizu. AdyAtimyaH | 2-2-16 | bahuvrIhi samAsamAM gaDu vagere zabdothI, saptamI vibhaktivALuM nAma vikalpa "pUrve mUkvAmAM Ave che. je na ca ra = Te, jarA = jenA gaLAmAM gAMTha che te. priyA che rU--17 | bahuvrIhi samAsamAM priya zabda vikalpa " pUrve ? mUkavAmAM Ave che. priyaH guNaH ya ta = priyapura, = jene goLa priya che te. vaharAya jarmadhAraye che rU--58 . karmadhAraya samAsamAM kaDAra vagere zabdo vikalpa "pUrve mUkavAmAM Athe che. vArA jaimini = hAjaimini , minikA = vAMdarA jevA raMgavALA jaimini RSi. dhathAi je rU-2- 1 | dvanda samAsavALA dharmArtha vagere nAmomAM, je nAma prathama mUkavA ciya hoya, tene vikalpa "pUrva mUkavAmAM Ave che. dharma Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 247 ] artha = patha, ISama = dharma ane arthe. jalA-sAsuta-vAghAvA-DA - rU-1-60 che. samAsamAM laghuakSaravALA nAma, sakhi zabda varjita hasta IkArAnta ane hasva uMkArAnta nAmo, svasadi akArAnta nAme, alpa svaravALA nAme, ane pUjavAcaka nAma "pUrve mUkvAmAM Ave che, tathA jyAM aneka nAmone saMbhava hoya tyAM sUtramAM jaNAvyAnusAra kama pramANe pUrve mUkvAmAM Ave che. 4 pharSaDha = = hAtha ane mAthuM, je 4 = 9 = agni ane sema, zu to = = vAyustoya = pavana ane pANI, maTha 7 phA = = aravi = astra ane zastra, dakSa jovA = jAthI = pIpaLo ane vaDa, cha ja dhar = = chaThThA = zraddhA ane buddhi. ucca kukumata thI , vINA ca zaMkhazca dundubhizca, zaMkhazca vINA ca dundubhizca = zaMkhadundubhivINAH, vINAzaMkhadundabhayaH, zaMkhavINAdundabhayaH = zaMkha vINA ane dundubhi. I kArana nAmanI pachI azvasvaravALAne sUtramAM nirdeza che. ethI je pachI te pahelo e niyamAnusAra svaravALA akArAnta nAmane ja pUrva "nipAta thAya paNa IkArAnta nAmane nahi. mAsavarNa-mAtragupUrvaka e rU inda samAsamAM mAsavAcaka nAme, varNavAcaka nAma tathA brA. vAcaka nAma, laukikagaNanA pramANe anukramamAM je pUrve hoya te ja pUrve ? mUkAya che. jAzurAya kazya = = phAgaNa ane caitra, vALa vayazca = vAhmakSatriya = brAhmaNa ane Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] siddhahema bAlAvadhinI kSatriya, baladevazca vAsudevazca = baladevavAsudevau = malaheva ane vAsudeva, bhartatulyasvaram // 3-1-162 // ndva samAsamAM je saMkhyAnI dRSTiye samAnasvaravALA evA nakSatravAcaka nAme| tathA Rtu vAcaka nAmeA, anukrame-je nAma kramamAM pUrvabhAM na hoya, te 4 nAma ' pUrve' bhUaya che. azvinI ca bharaNI ca kRtikA ca = azvinIbharaNIkRtikAH = azvinI, lagI bhane ti nakSatro, hemantazca zizirazca vasantazca = hamantaziziravasantAH = hemanta, zizira ne vasanta Rtuma sakhyA samAse // 3-5-163 / / samAsa mAtramAM saMkhyAvAcaka nAma, anukrama pramANe ' pUrve ka bhUDAya che. mahuvrIhi-- dvau vA trayo vA = dvitrAH = me athavA RSNu, dvigu dve zate samAhRte = dvizatI = aso, 6-6 -- ekazca daza ca = - ekAdaza = saMgIyAra. // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijaya mahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtteH tRtIyAdhyAyasya prathamapAdaH // asaMrabdhA api ciraM, duHsahA vairibhUbhRtAm / caNDAzcAmuNDarAjasya, pratApazikhinaH kaNAH // 9 // cAmuMDarAjanA pratAparUpa agninA pracaMDa kiraNe nahi sparzAyA chatAM, vairirAjAne cirakAla sudhI duHkha sahana karavuM paDe che. 9 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ gatha dvitIyApAda: ] pAparA-DamyA2etaretarAm yAreUItti 5 rU-2-{ } puliMgamAM nahi vatA evA paraspara, anyAnya, ane Itaretara zabdone, lAgela sa` syAdi vibhaktine sthAne ama 1 Adeza vikalpe thAya che. me sahyo je vA svaram, parasparam bhojayataH = A e sakhI athavA A e kulA paraspara jamADe che. ahiM dUta tarasya + Am , datacetasya + jJam A rIte padanI saMdhi karAya teA Am ane am nuM vidhAna samajavuM. e ja rIte vALuMtti mAM paNa vA kuMtti ane vA kuMtti A rIte be pa jIdA karIye to cA avutti eTale puliMga sivAyamAM evA a thAya, tathA vA tti eTale puliMgamAM evA atha` paNa karAya, arthAta vA kuMtti evuM pada rAkhIye te puliMga sivAya sa` svAdi vibhaktinA sthAne vikalpe Am thAya. ane vA huMtti evuM pada rAkhIye te puMliMgamAM sarva syAdi vibhaktinA sthAne vikalpe, thAya. A rIte vicAratA puTELTS, CTUE ane paraspara: e rIte traNa rUpA karI zakAya che. 6 ama " amavyayI bhAvasyAto'paJcamyAH // 3-2-2 // avyayIbhAva samAsavALA akArAnta nAmane, lAgelI pa McamI vibhakita sivAya sarvavibhakita ne sthAne 'am" Adeza thAya che. jhummasya samIpe = Gapannumam = dhaDAnI pAse vA tRtIyAyAH // 3-2-3 // avyayIbhAva samAsavALA akArAnta nAmane, lAgelI tRtIyA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] siddhahema bAlAvabodhinI vibhakitane sthAne vikalpa "ama" Adeza thAya che. uttavumena, kAmay a[ = ghaDAnI najIka vaDe karIne saryuM. saphaLyA tyAM rU-2-4 | avyayabhAva samAsavALA akArAnta nAmane, lAgelI saptamI vibhakitane sthAne vikalpa "am Adeza thAya che. 3 , kAmanuM nirdoDha = dhaDAnI pAse mUka ! -na-kAca rU 2-1 . RddhavAcaka, nadIvAcaka ane vaMdhyavAcaka avyayabhAva samAsavALA akArAnta nAmane, lAgela saptamI vibhaktinA sthAne "a" " Adeza thAya che. mAthAno =humathak = magadhavAsInI samRddhi, unmattA jA rimana = 3mattapama phera = jyAM gaMgA unmatta che te sthAna. parAtiH mAnA vaMravAra = g vasati = vaMsya evA ekavIza bhAradvAje rahe che. gano hu ne rU-2-6 . avyayIbhAva samAsavALA akArAnta vajita nAmane, lAgelI sarva yAdi vibhaktine "lopa thAya che. lepa thayA bAda vibhaktine artha to kAyama ja rahe che. vAH rAma = 3vadhu = vahunI najIka, vahunI najIkathI, vahunI najIkamAM. maLyathAya che rU-ra-7 | avyayane lAgelI sava vibhaktione "lopa ra thAya che. a[ + ra = vada = svarga Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvakheAdhinI 251 ] jAvaiM // 2-2-8 / / ekAthya-judA judA nAma hAvA chatAM ekapadapaNuM hAya tA, samAsa, nAmadhAtu, tathA tahitanA eka nAma ke judA judA nAmAne lAgelI sa" vibhaktinA leApa thAya che, citrA gAyo yasya saH = citranuH = kAbaracItarI gAya, putramindratIti = putrIti = putrane iche che. poravacam = opAvaH = upagu RSinA putra. na nAmyekasvarAt khityuttarapade'maH // 3-2-9 // nAmI svara che ante jene, evuM ekasvaravALuM pUrvapadane lAgela sava" syAdivibhaktine sthAne, thayela ' am " Adezane, khit pratyayavALuM uttarapada para chatAM * lApa " thatA nathI, ane te alApasamAsa ' kahevAya che. AtmAne striya mate striyaMmanyaH = potAne strI mAne che. = alave seH // 3-2-10 // asattva arthamAM vidhAna karAyela paMcamI vibhaktinA hasi pratyayano, uttarapada para chatAM 'lApa" thatA nathI. tojAt murtta: ' = = to jammu = thADAthI mUkAyela, tAH0 [2-2-78]? e sUtrathI vidhAna karAyela paMcamIvibhakti levAnI che. tathA " henAjhave0 [rU--74 ] " e sUtrathI tatpurUSa samAsa thAya che. jyAre A sUtrathI alepa samAsa thAya che. vAghaLAjItI || rU-2-4 // Rtvij a`vALA brAhmaNuA MsI evA samAsavALA zabdone lAgelA prAthamAvibhaktinA si pratyaya, tenA 'lepa thato nathI. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25ra ) siddhahema bAlAvamAdhinI vAghaLAvuM prasthAt AryAMsatIti = cAmaLAjIMvI-brAhmaNa nAmanA granthamAMthI laIne prazaMsA karanArA eka prakAranA Rtvij bAhmaNAt + zaMsinau = brAhmaNAcchaMsinau evA ke Rtvio. bonoDalakSa do-DamakU-7matra-775oH // 3-2-12 || = ejas, aMjas, sahas, abha, tamamU ane tapas zabdone lAgelA tRtIyAvibhaktinA TA pratyayanA uttarapada para chatAM 'lA' thatA nathI. bronanA tam = pronanAotam = baLa vaDe kareluM. puznanuvAdunA-mpe || rU-2-23 // puMja ane januSu zabdathI para rahela tRtIyAvibhaktinA TA pratyayanA, anukrame anuja ane adha zabda para chatAM 'lApa" thatA nathI. ghuMsA raLena anujJAH = IsAnunaH = purUSa karatAM, nanuSA anyaH = jJaruSArtheH = janmAMdha. = AtmanaH jUne 5 rU-2-4 || Atman zabdathI para rahela tRtIyAvibhaktinA DhA pratyayanA puraNapratyayAntarUpe uttarapada para chatAM 'lApa' thatA nathI. gAmanA dvitIyaH = baramanadvitIyaH = potAnAthI khIjo, pAtAnA sahita bIjo. mananazrA'jJAvini|| 3-2-1 || manas ane Atman zabdathI para rahela tRtIyAvibhaktinA nA pratyayane, ajJAyin rUpa uttarapada para chatA, 'lApa thatA nathI. manasA jJAtam zIlama = manasAzAyI = manathI AjJA karavAnA svabhAvavALA. = Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 253 3 nAgni ! 3-2-16 / / ' manas zabdathI para rahela, tRtIyAvibhaktinA TA pratyayane, uttarapada para chatAM saMjJAnA viSayamAM leApa" thatA nathI. manA devI = manasAdevI = e nAmanI devI. H 14-55mAM H // 3-2-17 || para ane AtmazabdathI para rahela, catutha bhivitanA pratyayane, uttarapada para chatAM * lepa thato nathI. pacce pam = paramevam = paramaipada. ad-thAnAt samamyAM dum // 3-2-18 / / akArAnta nAma ane vyaMjanAMta nAmathI para rahela, saptamIvibhaktinA bahula prakAre 'lApa' thatA nathI. gaLye tihADa = cetiAH = vananuM nAma che. sudhi thayaH = curthAsthaH yudhisthira. = pAnAtha aMmane / / 3-2-10 || pUrva dezanI prajAnI rakhevALI karavA levAtA kara sabaMdhi akArAnta tathA vyaMjanAnta nAmathI para rahela saptamIvibhakitano, vyaMjanAdi uttarapada para hoya ane saMjJAnA viSaya hoya te lApa thatA nathI. mudde muTe nALio AtathaH = muTA[phaLaH = mukuTa dITha eka kArSApaNu-sikkAnA kara devAnA, arthAta muguTadhArIne verA, satpuruSa kRti || -2-20 // akArAnta ane vyaMjanAnta nAmathI para AvelI tatpurUSa samAsa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] siddhahema bAlAvabodhinI saMbadhi samAvibhakti, kRdantarUpa uttarapada para hoya te "lApa" thatuM nathI. tame tamAro = ratama = hAthI, maramani kutam = anitam = nakAmuM madhADattAt purI rU-2-22 . madhya ane anta zabdathI para rahela samAvibhakti, gurU zabda rUpa uttarapada para chatAM "lepa thatuM nathI. ma Na = gue = madhyamAM gurUamuurdh-mstkaat svAGgAdakAme // 3-2-22 // mUrdhana ane mastaka varjita akArAnta ane vyaMjanAnta evA svAMgavAcaka nAmathI para rahelA saptamI vibhakti, kAma zabda varjita uttarapada para chatAM "lepa thatuM nathI. janTe kADhodarA H = vATeDhA = mahAdeva. ja ni navA rU-2-22 . akArAnta ane vyaMjanAnta nAmathI para rahela, saptamIvibhaktine, ghanuM pratyayavALuM baMdha zabdarUpa uttarapada para chatAM, vikalpa " pa" thato nathI. sute varaghA, hRte varaghoDA para = dakSe vadhA, dattAdhaka = hAthamAM baMdhana, athavA hAthamAM che baMdhana jene. tU tana-tara-tamAre || rU-2-24 che. kAlavAcaka evA akArAnta ane vyaMjanAnta nAmathI para rahela sasamavibhaktine, tana, tara, tama ate kAla zabdarUpa uttarapada para chatAM vikalpa "lepa' thAya che. pUrva kA ma va = pUrvAhetana, pUrvatana:=divasanA pUrva bhAgamAM janmele-utpanna thayeluM. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI ya-pati-vAselvAhAt || rU-2-25 }} kAla zabda varjita akArAnta ane vyaMjanAnta nAmathI para rahela, sAmAvibhakti, zaya, vAsina ana vAsa zabdarUpa uttarapada para chatAM vikalpe 'lApa " thatA nathI. vilherAya, cirAyaH = bilamAM rahenAra. 255 ] varSa-kSara-vADaj-sara:-zoro-manaso ne // 3-2-26 // va, kSara, vara, ar, saras, zara, uras ane manas rAkhtathI para rahela, samAvibhaktinA, ja zabdarUpa uttarapada para chatAM vikalpe 6 lApa " thatA nathI. varSe jJAtaH = varSajJAta, jJAtaH = varSImAM utpanna thanArA. ghu-trAvRta-varSA-zara6-AhAt // 3-2-27 || ghu, prA%0D, varSA, zarat ane kAla zabdathI para rahela, saptamIvibhaktinA, ja zabdarUpa uttarapada para chatAM aApa thatA nathI, vijJAtaH = vijJaH = svarga'mAM thanAra, deva. gau 4-yoni-mati-2re // 3-2-28 || ar zabdathI para rahela, saptamIvibhaktinA, ya, yoni, mati ane cara zabdarUpa uttarapada para chatAM lApa" thatA nathI. annu maH = apasavya = pANImAM utpanna thayela. nen-siddha--the // 3-2-21 || Ina pratyayavALA tathA siddha ane stha zabda uttarapada para chatAM, saptamIvibhaktinA, alApa thatA nathI arthAt ' lApa' ja thAya Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] siddhahema bAlAvabodhinI che. je vartaf = ravita = zuddha jagyAe rahenAra. pa da rU-ra-rU0 SaSThIvibhakti, niMdA artha jaNAto hoya te, uttarapada para chatAM "lepa thato nathI ttara 45 = vautharUma = coranuM kula. putre vA 3-ra-rUra pachIvibhaktine nidA artha jaNAto hoya to, putra zabdarUpa uttamapadapara chatAM " lepa vika9pe thato nathI. sAcA putraH = archAputrA, rANags = dAsIne putra. rayA -za -putti- | 3-ra-rUra // pastha6, vAyu, ane dilsa zabdathI para rahela pachIvibhakti, anukrame hara, yukita ane daMDa zabdarUpa uttarapada para chatAM " lopa ? thato nathI. rAta TUH = ntadA: = sonI. gogALo: rU-2-33 che. adam zabdathI para rahela paThI vibhakitane, akas pratyayavALuM uttarapada para hoya athavA adam zabdane Ayana pratyaya lAgela na hoya te, uttarapada para chatAM ' lepa thato nathI. anuSya putraya maH = mung=H + = amuLag + $ + 1 + sika mughaputra = AnA putrano svabhAva. mukhya pAm = anuSya + 3 = = muavan = Ane chokare. sevAkiyA che rU-1-rUra che Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 2pa7 devAnApriya e nAmamAM pa%Ivibhakitane "lopa thato nathI. revAnAM priya = devAnAMkiya = devAne priya. -pura- pu nAkina gunaH | rU-2-rUpa che dhana zabadathI para rahela paddhIvibhaktine, zeSa, puccha ane lAMgula zabdarUpa uttarapada para chatAM, saMjJAnA viSayamAM "lepa - te nathI. sunaH mitra imartha = zunaH : =gunaHzeSaH = vizeSa nAma che. vAcaspati-vAstospati-divaspati-divodAsam rU-2-rUdda vAcaspati vagere zabdo, pachIvibhaktinA parUpa "nipAtana thAya che. vAghatti =bRhaspati, vAratotiH=I, rivatiH = sUrya, vivAraH = devanuM nAma. katAM vighAvone-sAthe che rU-2-37 che | vidyAkRta-cAlI AvatI vidyAthI gurU paraMparAno saMbaMdha, ane nikRta - pitA putra vacceno peDhIgata lohIne saMbaMdha, tadrupa heTU rahete chate, RkArAnta nAmathI tathA patThI vibhakitavALA nAmathI para rahela SaSThI vibhakita, uttarapada para chatAM "lepa thatuM nathI. je RkArAnta nAmane, ane uttarapadarUpa nAmane paraspara vidyAkRta ane yonikRta saMbaMdha jaNAto hoya to Dhonu putraH = dotuputraH = hema karanArane putra, pitta = jituputra = pitAne putra vakR- pAvara rU-2--rU8 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] siddhahema bAlAvabodhinI vighAkRta ane nikRta saMbaMdharUpa hetu hoya te, kArAnta nAmathI para rahela SaSThI vibhakitane. uttarapada para chatAM vikalpa lepa thatuM nathI. je akArAnta nAmane tathA uttarapadarUpanAmane nikRta ane vidyAkRta paraspara saMbaMdha hoya che. hotu nA = tulA , doravA = hema karanAranI bena, vahu ghara = amtti, svAda = benane pati - banevI. mA dudde ke rU--rU8 | vidyAkRta ane nikRta sabaMdharUpa hetU vALA sakArAta nAmane je ThakkasamAsa, tenA pUrvapadanA antanA RkArane A Adeza thAya che. je vidyAkRta ane nikRta hetuvALA RkArAnta nAmarUpa uttaraSada para hoya te. rotA rotA ra = datAtA = eka jAtane yajJa karanArA mAtA pitA = = mAtApitA = mAtA pitA. che rU-2-40 vidyAkRta ane yonita saMbaMdharUpa hetuvALA RkArAnta nAmane ThaMdrasamAsa, tenA pUrvapadanA antanA RkArane, putrarUpa uttarapada para chatAM, " A Adeza thAya che, je vidyAkRta ke yonivRta hetUvALe putra zabdarUpa uttarapada para hoya te, mAtA pua = mAtAputra = mAtAputra. vedamahazrutA'vAyudevatAnAm // 3-2-41 // vedamAM eka sAthe sAMbhaLelA evA vAyuvarjita devatAvAcaka nAmanA dasamAsamAM, pUrvapadanA zabdanA antane uttarapada para chatA A Adeza thAya che. prazya tomartha = surANonI = indra Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 259 ] ane soma - caMdra. | nona-koDa rU-ra-kara . vedamAM eka sAthe sAMbhaLela evA vAyu vati devatAvAcaka nAmane inda samAsamAM, pUrvapanA agnizabdanA aMtane dIrgha i Adeza thAya che. je ma (sAma nahi) ane varUNa zabdarUpa uttarapada para chatAM. Izva pAmazva = ajamo = agni ane IvRddhimatyaviSNau // 3-2-43 // devatAvAcaka dvandrasamAsamAM, viSNu varjita vRddhivALuM uttarapada para chatAM, pUrvapadanA a izabdanA aMtano hisva " I - Adeza thAya che. agnizca varuNazca, agnivaruNo devatA yamya = agni+ varuNa + a + 6 = avina nAlANI+ = agni ane varUNa mATe gAyanuM AlaMbana kare. * 0 [ 3-1-] e sUtrathI varUNa zabdanI vRddhi thaI vArUNa thayuM che. jethI vRddhivALuM uttarapada che. divA dyAvA // 3-2-44 // devatAvAcaka nAmano je dhanDasamAsamAM div zabdane, uttarapada para chatAM "ghAvA Adeza thAya che. cauDha nizca = rAvanI = svaga ane pRthvI, viviH pRthist rA ya rU-2-4pa che devatAvAcaka nAmane je indrasamAsamAM div zabane, pRthivI zabdarUpa uttarapada para chatAM "diva ane "div Adeza vika Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ] siddhahema bAlAvabeyinI thAya che. ghaa gzathI ra = dvivathI , ligftha, jAvAthi = svaga ane pRthvI. sUtramAM diva: zabdanuM vidhAna karela hovAthI viH zabadanA visargamAM koI pheraphAra thato nathI. 35HpaNa che rU-2-46 w devatAvAcaka nAmanA ThakkasamAsamAM upas zabdane, uttarapada para chatAM "uSAsA - Adeza thAya che padma sUryazca = rUpANArthe = uSA ane sUya. mAtarapitaraM vA // 3-2-47 // mAtA ane pitAnA ThanDasamAsamAM " mAtApitarama vikapi nipAtana thAya che. mAtA ca pitA = = mAtApitarama , mAtApitA = mAtA ane pitA. varcaskAdiSvavaskArAdayaH // 3-2-48 // varcaska vagere arthamA "avakara vagere zabdo nipAtana thAya che. athavAH = viSTA, paratA dara puta jAyeMDa ma rU-2-41, in vizeSanA varAthakI thayela je strIliMgI nAma, te strIliMgamAM vartamAna evuM sAmAnAdhikaraNarUpa - pUrvapada ane uttarapada samAnavibhakitavALuM hoya evuM uttarapada para chatAM "puMli gajevuM thAya che. je pUrvapada UM pratyayavALuM na hoya te. navA mAryA vaca ra = nIramArtha = jenI patni darzanIya che. racamAri-pitta taddhite rU-2-10 | Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 261 ] vizeSanA vazakI thayela je strIliMgI nAma, te kaya, mAnina ane pita evA taddhita pratyaya para chatAM 'puliga jevuM ) thAya che. jene suvatIti = tAre = gauravarNavALI strInI jevuM AcaraNa karanAra. " taio [2-4-36] ) e sUtrathI ceta zabdanuM strIliMgamAM nI thayuM che. paraMtu A sUtrathI zveta zabda kAyama rahe che. bAriza jitati-re che rU-2-1? | vizenA vazakI thayela je strI jAtivAcaka strIliMgI nAma, te Ni pratyaya, tathA cakArAdi ane svarAdi taddhita pratyaya para chatAM "puliMga jevuM ? thAya che. je UMDu pratyaya antamAM na hoya te. mA = padayatti = DAhInI jema AcaraNa kare che. gharacAM sApura = = kAbaracItarAM raMgavALImAM sAre, saMvatyA rUma = mAtara + a = mAvajan = Apa mahAzayanuM swAthI te rUra-2 / vizeSanA vazakI thayelI strIliMgI agnayI nAma, te taddhita saMbaMdhi em pratyaya para chatAM "puliMga jevuM ' thAya che. aMjAH atyam = bAvaH = agnAyIno putra. nAga-priyA ne rU-2-13 || vizeSanA vazathakI thayela je strIliMgI nAma, te pUraNArthasUcaka am pratyayAta tathA priyA vagere strIliMgI evA samAnAdhikaraNapUrvapada ane uttarapada baMne samAna vibhaktivALA uttarapada para chatAM puliMga jevuM ' thatuM nathI. cALI mA sArAM tAH = cALavzana + ary = cALInA trAH = kalyANakArI Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 ] siddhahema bAlAvabodhinI pAMcamI rAtrI, puliMga jevuM na thavAthI kalyANIne sthAne kalyANa na thayuM. taddhitA-Da-vA-jUgAvA rU-2-54 . vizeSanA vazathakI thayela je strIliMgI nAma, taSThita saMbaMdhi aka pratyayavALuM nAma, je nAmane upanyamAM ka pratyaya lAgela che evA nAmo, tathA pUraNa pratyayavALA nAme, je saMjJAvAcaka nAme uttarapadamAM hoya to "puliMga jevu ? na thAya. mag t = mag + a =madirA, kavi mA cAra = madrAmArthe jenI sI - patnI mudrikA che. tahitA vAriravivAre || rU-2-15 | rakta ane vikAranA arthamAM vidhAna karAyela ane svaranA vRddhi nA kAraNabhUta je taddhitapratyayavALA vizeSanA vazakI thayela che strIliMgI nAme, te uttarapada para chatAM "puliMga jevuM thatuM nathI. mathurAyAM mavA mAthurA, mAthu mA ca ra = mAthubhAIH = jenI strI mathurAmAM janmelI che. svAGgAnDIjAtivA'mAnini / / 3-2-56 // svAMgavAcaka nAmathI para vidhAna karAyela je DI pratyayavALuM nAma, ane vizeSanA vazakI thayela je strIliMgI nAma, je mAnina pratyaya para na hoya te puliMga jevuM thatuM nathI. sIDa jerA yasyAH sA = dIrdhakezI, dIrdhakezI bhAryA yasya saH = dIrdha: mArtha = jenI patnI lAMbAvALa vALI che. pumvat karmadhAraye // 3-2-57 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI vizeSanA vazakI thayela UMDu pratyayAna varjita je strIliMgI nAma, te karmadhAsya samAsamAM ane strIliMgamAM vartamAna samAna vibhakitavALuM uttarapada para chatAM, "puliMga jevuM thAya che. thALa vArtA giar = rAjA = kalyANI priyA. riti | rU-2-18 che. vizeSanA vazakI thayela UMDa pratyayAna varjita je strIliMgI nAma, te rita pratyaya para chatAM "puliMga jevuM thAya che. parva prajA-DazAH sA = pajJAtayA = DahApaNurUpa prakAravALI strI jAtijJA lI = vaTANA = DAhI sarakhI "kato [ 7-2-71] ' e sUtrathI jatiya pratyaya thayo, tathA " gatamava0 [7-2-22 ] " e sUtrathI dezIyar pratyaya thayo che jemAM 2 IsaMjJaka che. -te gupa che rU -pI vizeSanA vazakI thayela UMDuM pratyayAta vajita je strIliMgI nAma, te tva ane tA pratyaya para chatAM "puli ga jevuM ) thAya che. thAH mAvada = padutvakutA = catura strInuM cAturya. au harita che rU-2-60 || vizeSanA vazakI thayela U huM pratyayAnta je strIliMgI nAma, te 4i pratyaya para chatAM kavacita - keI sthAne "puliMga jevuM ? thAya che. amadatI mastI mUtA =matA rAkhyA = je moTI na hatI te moTI thayelI kanyA. sarahyo che rU-2-6? || Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] siddhahema bAlAvabodhinI vizeSanA vazakI thayela sava vagere je strIliMgI nAma, te svAdi pratyaya para na hoya to puliMga jevuM thAya che. sarvocca tAH rijha% = variSada = badhI strIo, kRpakSIrA-ripu vA rU-2-62 mRgakSIra vagere zabdanA samAsamAM vizeSanA vazakI thayela che AliMgI nAma, te uttarapada para chatAM vikalpa "puliMga jevuM ? thAya che. kRNA zaram = , kRmi = haraNInuM dudha. trahina tara-ma-pa-pa-3ra-ve notra-mata- te vAM savaA || rU-2-6rU | vizeSanA vazakI thayela je Rdita ane udita pratyayavALA strIliMgI nAma, te tara, tama, rUpa ane kalpa pratyayavALA nAma ane samAnavibhaktivALA evA strIliMgI bruvA, celI, gAtrA, matA ane hatA zabdarUpa uttarapada para chatAM vikalpa "puliMga jevuM ? thAya che. ane jyAM dIdha svara hoya tyAM " sva" svara thAya che. iyaM pacantI, iyaM pacantI, iyamanayoH prakRSTA pacantI iti = pratita = A rAMdhe che ane A paNa rAMdhe che, e bannemAM sArUM rAMdhArI. eNu - zreyasa +tA , zreyasItA, zrerittara = adhika zreyavALI. rahyA che rU-2-64 che. vizeSanA vazakI thayela aneka svaravALA DI pratyayAta je strIliMgI nAma, tenA anya dIdha svarane tara, tama, rUpa ane kalpa pratyaya nA nAma ane samAna vibhakitavALA buvA vagere strIliMgI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI nAmarUpa uttaraSada para chatAM ' hasva gauritA = atizaya gaurava` vALI. evA kazeya nirdeza na hovA chatAM aneka zI rIte saMbhave ? javAbamAM AgaLa " naa0 [3-2-66] " e sUtramAM eka svaravALA evuM vidhAna karela hovAthI, A sUtramAM ApoApa aneka svaravALuM evuM vidhAna karavAnuM samajAya evuM che. 265 thAya che. gaurI + ta = sUtramAM anekasvaravALA svaravALu evuM vizeSaNa A movaT-gaurimatonAMnni // 3-2-1 // saMjJAnA viSayamAM DI pratyayAnta evA bhAgavatI ane gaurImatI je nAmeA, tenA anya dIgha svarane, tara vagere pratyayA tathA samAna vibhakitavALA jIvA vagere zabdo rUpa uttarapada para chatAM ' hasva 3 thAya che. moLavatI + tarA = motitA = atizaya bhAgavALI nadI. navaidayALAm || rU-2-66 // vizeSanA vAthakI thayela DI pratyayAnta eka svaravALA je nAma, tenA anya dIdha` svaranA, tara vigere pratyayeA tathA samAnavibhakitavALA dhruvA vagere zabdo rUpa uttarapada para chatAM vikalpa 'hasva - thAya che. strIttA, sritatta = vadhu sArI strI, zIvuvA, zighruvA petAne paMDita kahenArI. = * || 2-2-67 || UM, pratyayavALA nAmanA anya dIdha` svaranA, tara vagere pratyayA tathA dhruvA vagere samAna vibhakitavALA zabdorUpa uttarapada para chatAM 6 hasva " vikalpe thAya che. vallavadyutarA, nAvadyUtarA = sArA prathama dhruvALI. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ] siddhahema bAlAvabodhinI madada karavA-viziSTa kAra rU-2-68 | mahata zabdane, kara, ghAsa ane viziSTa zabdarUpa uttarapada para chatAM DA ? annAdeza (mahata nuM mahA ) vikalpa thAya che. sattAM : = mahAka= meTAne - rAjAne kara - hAtha, athavA rAjAne daMDa. triyam rU-2- strIliMgI evuM mahata zabdane, kara, ghAsa ane viziSTa zabdarUpa uttarapada para chatAM "hA" annAdeza (mahatI - mahA) thAya che. mahatI + ka = mahA = rANIne hAtha, athavA rANune daMDa. vAtacais | rU-2-70 . thvi pratyayAnta mahata zabdane, jAtIya pratyaya ane samAna vibhakitavALuM uttarapada para chatAM "ha" anAdeza thAya che. mahAna kavADA tA - mahAtIthara=moTo prakAra, mAMdhANa vI. = magvIra = meTA vIra, mahAvIrasvAmI. kuMvarodhe rU-2-72 che. mahata zabdane puMliMga jevuM na thAya evuM niSedhanuM vidhAna hoya, tene uttarapada para chatAM "DA annAdeza thato nathI. mArI dizA cara = mAtapriyA = jenI priyA meTI che. " nAigo [2-2] >> e sUtrathI mahata zabdane liMga jevuM thavAne niSedha thayo che. ghare laI gAza rU-2-72 che svarAdibhinna-AdimAM baMjanavALuM evuM Ica pratyayAntarUpa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 267 ] uttarapada para chatAM, pUrvapadanA anya svarane dIrgha " ane "A Adeza thAya che. musizva mizra pradRya yuddham = muSTAmuSTi, muSTAmudi = muThIye muThIye kareluM yuddhamukkAbAjI. davithaSana pAke che rU-2-7rU | aSTam zabdanA anya svarane, kapAla zabdarUpa uttarapada para chatAM "dIrgha ' Adeza thAya che, je havid artha jaNAta hoya te ag way Retam = aSTApa draviDa = ATha ThIbamAM pakAvela haviSa - hemanI vastu. va yu / rU-2-74 | alTana zabdanA anya svarane, yuktAtha - gADA vageremAM joDAyela gorU5 uttarapada para chatAM dIrgha thAya che. ane mAvo zu rimana pAre= parAvoTa = AThabaLadavALuM gADuM nAdina che rU-2-75 | aSTam zanA anya svarane, uttarapada para chatAM "dIrgha ? thAya che. je saMsAne viSaya hoya te. aSTa pAni thai nA = aSTApa = aSTApada parvata. koTara-mizraka-sidhraka-puraga-sArikasya vaNe | | rU-2-76 || keTara, mizraka, sidghaka, puraga ane sArika zabdanA anya svarane, nakAranA sthAne kAra thayela che evA vaNu zabdarUpa uttarapada para chatAM "dI thAya che. je saMjJAne viSaya hoya che. dAkhala Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 268 ] vanam = joTAvaLam =vananuM nAma. annanAniAM nirasai|| rU-2-77 || aMjana vigere zabdanA anya svarA, giri zabdarUpe uttarapada para chatAM dIrgha thAya che. jo saMjJAnA viSaya hoya teA. asanAnAM nira: - annananira: = aMjanagiri parvata. anirAphi-maduvara-cAvInAM mau // 3-2-78 // ajira vagere zabdo varjita bahusvaravALA zabdo ane zara vagere zabdo, tenA anya svaranA matu pratyaya para chatAM ' dI ' thAya che. jo sa MjJAnA viSaya hAya tA. 3vuvAH inti cAmiti kuTumbarAvatI = uMmarAvatI nadI. = RNai vizvaSTha mitre // 3-2-71 || ( vizva zabdanA anya svaranA, RSi sUcaka mitra zabdarUpe uttarapadma para chatAM dIrgha ' thAya che. jo saMjJAnA viSaya hoya teA. vizvasya mitra, vizvaM mitraM yasya vA = vizvAmitraH = vizvAmitra RSi, re !! 3-2-80 // vizva zabdanA anya svarA, nara zabdarUpa uttarapada para chatAM * dIgha ! thAya che. jo sanAnA viSaya hAya tA. vizva nAH yasya saH = vizvAnaraH = koInu nAma. vaghu raToH // 3-2-81 || vizva zabdanA anya svara, vasu ane rAt zabdarUpe uttarapada Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlavamAdhinI 269 ] para chatAM, 'dIdha` ' thAya che. jo saMjJAnA viSaya hAya tA. vizva vastu carca saH- vizrAvastuH = devanuM nAma, virdhAsan nate vizvArATra = nAma che. = vajIvitrAtiH // 3-2-82 || pitR vagere zabdo varjita svarAnta zabdanA anya svara, valas pratyaya para chatAM, 'dIrgha ' thAya che. vrutiH - sura sA'syAstIti asutIvalaH ma dArUvALA. " hrakhyAtimyaH0 [7-2-27]'" e sUtrathI vala pratyaya thayA che. =1 viteH tri | rU-2-83 || citi zabdanA anya svaranA, kac pratyaya para chatAM ' dIrgha ' thAya che. padmA cititttanniti nitIH = jenI eka citi - ciMtA che. ghaNI vakhata pati - patnInI eka ja ciMtA hoya che. = - svAmividvatyA-viThThA-Da.-A-mitra-chinna-chidrajIva-vatiya " // 2-2-84 // viSTa, aSTa, pAMca, bhinna, chinna, chidra, khruva ane svastika zabda varjita svAmicihna - jenA vaDe mAlika eLakhAtA hAya taddAcaka nAmanA anya svaranA, ka" zabdarUpa uttarapada para chatAM 'dIrgha ' thAya che. rAtramitra hrA~ caNya saH = vAtrALa pazu = jenA kAna dAtaraDAM jevA che. TrAmiya dAtram, dAtraM 'cahnaM karNo yasya saH = rAtrALa; = jenA kAna upara dAtaraDAnuM cihna che. = gati-dAratha phre-vRtti-kRSi-dhi-ci-du-tau maiM / / rU-2-81 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] siddhahema bAlAvabodhinI - - - - - - - gatisaMjJAvALA tathA kArasaMzAvALA nAmanA anya svarane, kiva, pratyayavALA evA naTu , vRta , vRdhuM , vyagdha , s, sahu ane tana dhAturUpa uttarapada para chatAM dIrgha thAya che. = panIre, 3panaghati ghA = sumja = jaDAM. vaLyuuakhya dura che rU-2-86 che. upasarganA anyasvarane, gham pratyayavALuM uttarapada para chatAM bahulaprakAre "dIrgha thAya che. nitAM zeraH = f = atyanta bhInuM, parasevo, rAzinA jANe che rU-2-87 || nAmIsaMjJaka svara che ane jene evA upasarganA anya svarane, kAza zabdarUpa uttarapada para chatAM "dIrgha " thAya che. nitara rAH = nArAH = sarakhuM, rita che rU-2-88 | nAmI saMjJaka svara che ane jene evA upaganA anya svarane, da dhAtu dvArA banela AdezavALA nAmarUpa uttarapada para chatAM "dIrgha ? thAya che. ni+ma = nIra = atizaya ApeluM. ApI che. rU-2-86 che pIlu vagere zabda varjita nAmI svaraH nAmanA anya svarane, am pratyayAna vahu dhAturUpa uttarapada para chatAM "dIrdha thAya che. Sri aa = pavaIm = SionuM vAhana. che rU-ra-10 || Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 271 ] zvana zanA anya svarano, uttarapada para chatAM dIrgha ? thAya che. guno ratta = zcan + ta = zcAtarattara = kutarAnA dAMta. pati-hA-hartA -1 | 2-2-12 ne ekAdaza, SaDaza, SaDana , peDhA ane SADhA zabdarUpe "nipAtanA" thAya che. pa raMtu rA = parA = agIyAra, pa ra rarara = BrphA = agIyAra. dvi-jyaSTAnA dvA-trayo-'STAH prAk zatAdanazIti vidual || rU-2-12 bahutrIhI samAsamAM Dhi, tri, ane aSTam zabdanA sthAne, zatA prApha - so pahelAnI eTale dazathI navANa sudhInA saMkhyA sUcaka zabdarUpa uttarapada para chatAM, anukrame "DhI, trayam ? ane aSTA Adeza thAya che. je azIti zabdarUpa uttarapada na hoya te. arkhyAmA ra, ta ra aa ja ghA =Avaza = bAra. tvarNirAja vA che rU-ra-rU | bahuvrIhI samAsamAM hiM, tri ane aSTam zabdanA sthAne, cArizata vagere saMkhyA sUcaka zabdarUpa uttarapada para chatAM, anukrame " dvA, trayam ? ane "aSTA * Adeza vikalpa thAya che. je azAMti zabdarUpa uttarapada na hoya te. TrasthamA caravArika 4 jharavAvAti va =AvavA, rivArit = betAlIza. hR A TH- HI-sp--je che rU-2-14 | hRdaya zabdane sthAne, lAsa tathA kudatane kartAsUcaka aNa. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra 3 siddhahema bAlAvabedhinI pratyayavALo lekha zabadarUpa uttarapada para chatAM ane aNu tathA ya pratyaya para chatAM "hRdura Adeza thAya che. dRraca dRzvANa = hRdaya ne ullAsa, davAmitram =hRk + = dAma = hRdayane abhiprAya. parA pArathaswthAti-rete che rU-2-15 //. pada zabdane sthAne, aji, ati, ga ane upahata zabdarUpa uttarapada para chatAM, " pad ? Adeza thAya che. vAsthamajJata = parAkSaH = pagI. mi-dati-jANi-je par che rU-16 | pAda zabdane sthAne, hima, hati, kApi zabdarUpa uttarapada para chatAM ane pAda zabda saMbaMdhi ya pratyaya para chatAM 'pad Adeza thAya che. ghara mik = gTTamam = paga vacce Avele barapha, pAro viSyatti = para + 2 = + 2 + za = udyAH pADa = pagane viMdhI nAMkhanArI kAMkarI. navA razAsi | rU-2-17 || zakArAdi zam pratyaya para chatAM, vedanI RcA saMbaMdhi pAda zabda ne, pa6 Adeza thAya che. huM nitti = H + rAkU = va + $: = phota = pagale pagale gAyatrInI prazaMsA kare che. "zailajAtuo [7-2-252 ] ' e sUtrathI zam pratyaya thayela che. . ra -ni -vo-vA | rU-2-18 | pAda zabdane sthAne zabda, niSka, ghoSa ane mizra zabdarUpa uttarapada para chatAM, vikalpa "pad ? Adeza thAya che. ghara Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 23 siddhahema bAlAvabodhinI rASTra = che, jarA = be pagane avAje. na rAzitaH su rU-2-16 - nAsikA zabdane, taru pratyaya ane zudra zabdarUpa uttarapada para chatAM "nas ? Adaza thAya che. pitA mamita = rataH = nAkathI. je che rU-2-100 nAsikA zabdane sthAne, ya pratyaya para chatAM "nas Adeza thAya che. je varNa artha na hoya te. nAsika ditam =jAtinA + ca = rajU +ca+ = saca =nAka mATe hitakArI evuM zuM thavAnuM zira zIna che rU-2-102 che " zirasa zabdanA sthAne ya prazya para chatAM "zIrSano Adeza thAya che. zikSaNa makaH = zIrSana + tha = zIuH svaH = mastakamAMthI nIkaLato avAja. athavA 9 = tAja- pAdhaDI. zo vA che rU-2-202 5 zirasa zabdanA sthAne ya pratyaya para tAM, kezanA arthamAM vikalpa "zIrSana? Adeza thAya che. rAzi mA = phirajU + cAra = zIH + tha = zINA, ziracA = vALa.. zIrvara rU-ra-03 . zisa zabdane sthAne, AmiAM svavALA tadita pratye para chatAM "zIrSaka Adeza thAya che. zirasA tAtti = zirajU + Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274] siddhahema bAlAvadhinI rNa + si=zIrSa + {H = rviSThaH - mAthAthI tare che. uddezyo. petha-tri-vAsa-vAdane // 3-2-204 || udaka zabdanA sthAne, peSama, dhi, vAsa ane vAhana zabdarUpa uttarapada para chatAM ' urdU : Adeza thAya che. jIona veSam = pepa viSTi = pANIthI pIse che vaijayaMgane haiM // 3-2-101 | udaka zabdane sthAne, pUya-bharavAnI vasturUpa a' jAte chate AdimAM eka ja vyaMjana che evuM uttarapada para chatAM, vikalpe uda' Adeza thAya che. jUtha hramaH = IImAM, kuTuma pANIno ghaDo. manthInasattu-vindu-tra-mAr-hAra-pIvadha-de vA || 3-2-106 || udaka zabdanA sthAne mantha, edana, satu, biMdu, vajra, bhAra hAra, vIvidha ane gAha zabdarUpe uttarapada para chatAM vikalpe udbha Adeza thAya che. una maththase ta = samanthA, manthaH = pANIthI valAvavu. nApAtmya 6 || 3-2-207 || pUrva padamAM ke uttarapadamAM Avela udaka zabdanA sthAne, saMjJA nA viSayamAM H udda * Adeza thAya che. udameghaH koIkanuM nAma, haMcaLamu lavaNusamudra. = = kuca maiyA ca'' saH = - thaLoH = - Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 25 ] te suSa che rU-ra-08 5 : je zabda samAsamAM be padavALA hoya tenA pUrvapAdana ke uttarapadane arthAta be padamAMthI eka padane "lupha 2 vikape thAya che. je + ta = phe sara = jeva, rasa = devadatta. dvi, attara, avarNana bhinna-aMtamAM A ke A varNa na hoya tevA upasarga, tethI para rahela uttarapada rUpa apa zabdane chapa Adeza thAya che. vidyA nA barominiti = ddhi + ca = kra = 5 ane 31 me rU-2-110 anu upasargathI para rahela a ne "u" Adeza thAya che. je dezarUpa nAma saMjJAne viSaya heya to anuar armshimati = 7 + ka = zU ra = anUpa nAmane deza, rivacanaLavAva moDo ra ( rU-2- . avyayabhinna svarAMta nAmane ane arUSa zadine, khita pratyayAntarUpa uttarapada para chatAM " mru antAgama thAya che, ane saMbhava pramANe " hasva thAya che. zAstra 4 mate = rAjamH = pitAne paMDita mAnanAra. ahA suratIti = an + = + tuH = za rada = dhA upara pIDA karanAre. sA-DA -so jAre che 2-2- 2 ( satya, agada ane astu zabdathI para, kAra zarU5 uttarapatra Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 ] siddhahema bAlAvabedhinI para chatAM, pUrva padane -- s ' antAgama thAya che. satyaM jotIti sabhyadAH = sAcuM karanAra. rAjaCLa-maniA-ananyAzamisram // 3-2-23 / / = lokampU, madhyandinA, ane ananyAmiyama e traNe zabdo ' nipAtana ? thAya che. jo; pRnatIti = sro'Am = lokone khuza karanAra, vinattva madhyama = mazanam = kharA bapora, anabhyAzam ityaH = anabhya / zamityaH dUrathI tajavA lAyaka = mrATA-meniyaiH // 3-2-224 || brASTra ane agni zabdathI para, indha zabdarUpe uttarapada para chatAM, pU`padane ' m antAgama thAya che. grAnTUlyeyaH grAnTUmintaH = bhADAno prakAza, bhAThAnuM saLagavuM. " = aziAt ziSTa-viziSThayoH // 3-2-?? // gila zabdAnta varjita je pU`pada, tethI para rahela gila ane gilagila zabdarUpa . uttarapada para chatAM, pUrvapadane 'm " antAgama thAya che. siminitIti = siminiH = timi jAtanI mAchalIne gaLI janAra madroLAI // 3-2-226 | bhadra ane uSNu zabdathI para, karaNa zabdarUpe uttarapada para chatAM, m" antAgama thAya che. marce jaLam = ma nam = hajAmata karavI, kalyANu karavu. pUrva padane navADavijane rAtreH // 3-2-227 / / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabAdhinI 277 ] rAtrI zabdathI para, khita pratyayavALAM zabdarU5 uttarapada para m " antAgama thAya che. rAtrau ratIti chatAM, pUrva padane vikalpe 8 nizcaraH- rAtre pharanAra, cAra. = ghenomavyayAm| 3-2-268 // dhenu zabdathI para, vyA zabdarUpa uttarapada para chatAM, pUrva padmane vikalpe " s antAgama thAya che. dhenuyAlo maLyA. ca dhenuMbhavyA, dhenubhavyA sArI gAya. = vIstRtIyAndhArvothai / / 3-2-221 | , SaSThI ane tRtIyAvibhakitavALA nAmathI varjita anya zabdathI para, a zabdazya uttarapada para chatAM, pUrva padane vikalpe 6 antAgama thAya che. anyAsI arthastra-pracaA, bandhArtha bIjo atha AzIrAzA sssthitA ''sthotsukoti - rAge // 3-2-220 || - " pUrva padane nd bIjInuM A. = = pachI ane tRtIyAvibhakitavALA nAmathI varjita anya zabdathI para, AziSa, AzA asthita, AsthA utsuka, Uti ane rAga zabdarUpa uttarapada para chatAM, pUrvapadane antAgama thAya che. anyA AzIH = anyadAzIH bIjI Azik ( 113 := Iya -jAra / / 3-2-221 / anya zabdathI para. ya ane kAraka zabdarUpa uttarapada para chatAM antAgama thAya che. thamyADarvAti anyadIyaH = Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ] siddhahema bAlAvabodhinI sarividhyA-vA iva # 2-2-222 | sarvAdi zabda tathA viSyam ane deva zabdathI para, kivaprazya vALA akhya dhAturUpa uttarapada para chatAM, pUrvapadane "dvi antAgama thAya che. mizatAtti = sarva + a + gi = + gari + a + 6 = sarvadA tAra = rahI = sarva pratye gamana karanArane.. sAmagra-ka rU-ra-12rU che : saha ane sama zabdane, kivar pratyayavALe agya ghAturUSa " uttarapada para chatAM, anukrame "saddhi" ane "sami ? Adeza thAya che. sada zatAtti = saha + a + 5 = + za = zapatha = sAthe janAra 5 azatati = hama + a + viNa . = mi + a = ratha = sapha tiratiti che rU-2-224 akArAdi kiva pratyayavALA agya dhAturUpa uttarapada para chatAM tirasa zabdane "tiri Adeza thAya che. niti ati = ttira + 4 + 6 =tirtha = tiryaMca prANI. . nita ne rU-ra-2 || uttarapada para chatAM, nam zabdane "A che Adeza thAya che. : = avara = cera je. vA le che rU-2-26 | tyAghanta - kaiIpaNa vibhaktivALuM uttarapada para chatAM, niMdA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhma bAlAvamAdhinI artha jaNAtA hoya to, nam zabdane ' " Adeza thAya che. 7 pacasi = apayasi tvaM jAlmaH = are ! luccA tuM rAMdhatA nathI. 279 noDAmini trA || 3-2-227 || prANibhinna atha'mAM nam zabdane 6 naga' e pramANe ' niSAtana' vikalpe thAya che. na najIti = nA avaH = pavata. nATyaH || 3-2-28 / / akAra Adeza nathI karyA evA 'nakha' vagere zabdo 'nipAtana' thAya che. nAsti samaya = navuH = nakha. antare || 3-2-221 || svarAdi rUpa uttarapada para tAM, nam zabdanA ' an Adeza thAya che. na thiyoDaaiti = anantaH = jene IMDA nathI te. joH tatpuruSe // -2-130 // svarAdi rUpe uttarapada para chatAM, ku zabdano ' kat H Adeza cAya che. jo tatpurUSa samAsano viSaya hoya te. krutsito azvaH = kharAba gheADo. = ratha-3 || 3-2-232 // " tu ratha ane vakra zabdarUpa uttarapada para chatAM, ku zabdanA Adeza thAya che. jo bahuvrIhi ke tatpurUSa samAsano viSaya hAya tA. kutsito rathaH = kadrathaH = kharAba tha. triH || rU-2-32 || Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 280 ] trizabdarUpa uttarapada para chatAM, ku zabdane tathA kima zabdane 'kat Adeza thAya che. gulita karaH je kathA vA = traya = niMdanIya traNa, athavA keNu traNa! vacaH hya = triA = jenA traNa keNa che ? jA -che rU-2-1rUrU . akSa ane pathina zabda para chatAM, ku zabdane "kA Adeza thAya che. timalam = + maphAju = = kharAba indriya pues vA che rU-2-2rUpa . purUSa zabdarUpa uttarapada para chatAM, ku zabdane vikalpa "kA Adeza thAya che. gurUtara pukA = vApurA = kharAba purUSa-bAyale. kare che rU-2-2rUdda . alpa arthamAM vartamAna uttarapada para chatAM ku zabdane "kA " Adeza thAya che. marA madhuram = rAmapuram = guru + madhuram = thoDuM madhura. - vAvI veLA rU-2-rU7 | a5 arthamAM vartamAna, uSNa zabdarUpa uttarapada para chatAM, ku zabdane "kA ane "kava Adeza vikalpa thAya che. pawr6 = + 3so=ALam, jAm, dukham = thoDuM garama - veDavarathama su che rU-2-2 rU8 | kRtya pratyayavALA nAmarUpa uttarapada para chatAM avazyam zabdanA antane " luka thAya che. acaMbha kAryana = prAtha#AthenuM = avazya karavA lAyaka. " te tyAra [ 1-2-47] 5 e sUtrathI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 281 ] dhyaNa, tavya, anIya, ya ane kaya e pAMca kRtya saMjJaka pratyaya kahevAya che. samasta-dise vA rU-2- rU5 re tata ane hita zabdarUpa uttarapada para chatAM, sama zabdanA makArane luka" vikra thAya che. satatam , vattatama = haMmezA, nahitam, saMditaY = joDAyeluM. tumaya manA pAme che rU-ra-40 che. manasa ane kAma zabdarUpa uttarapada para chatAM, tuma pratyayanA tathA sama zabdanA antano 'lu thAya che. mahatta manAda = mojamanAda = jamavAnI IcchAvALo, ram + manAda = samanA = sArA manavALo. mAMsadAna--para navA rU-2-24? | anaTu ane gham pratyayAta evA pAka zabdarUpa uttarapada para chatAM, mAMsa zabdanA antano vikalpa " luka thAya che. mAM pacanam = mAM parama mAMagvana= mAMsane rAMdhavuM, mAMsA = = mAMrA mANasa = mAMsane rAMdhavuM. virAvAta toya tA: 5 rU-1-42 || dizAvAcaka zabdathI para rahela, tIra zabdanA sthAne, vikalpa tAra Adeza thayA che. rAri rakSAkya thI vAM tam = rakSitA, rakSita = dakSiNa dizAne athavA dakSiNa dezane cheDe. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ] siddhhema bAlAvadhinI saca koDanyAvaiM // 3-2-243 || bahuvrIhi samAsamAM rahela sahu zabdane, uttarapada para chatAM, vikalpe ' sa '. Adeza thAya che. sumeLa sajja = saputraH, sahaputraH putranI sAthe. = nAmi // 3-2-144 || 6 bahuvrIhi samAsamAM rahela saha zabdane, uttarapada para chatAM, saMjJAtA viSaya hoya to saH Adeza thAya che. azvasthena sahita vanam = sAzvatthe vanam = vananuM nAma che. adayAdhi // 3-2-241 // ' bahuvrIhi samAsamAM rahela saha zabdane, adazya ane adhikavAcaka zabdarUpa uttarapada para chatAM 'sa' Adeza thAya che. mazinA ladita jotam = anniSThotam = agnivALA kabutara kabutaranA jaTharamAM adazya - na dekhAtI agni rahela che. gAiDathImAne nA rU-2-46 || avyayIbhAva samAsamAM rahela saha zabdanA, kAlavAcaka bhinna zabdarUpa uttarapada para chatAM 'sa" Adeza thAya che. vALaH saMvat saha = saMvataH sAdhUnAm =sAdhuonI muDI brahmacaya' che. granthAnta || rU-2-147 || aa payIbhAva samAsamAM rahela sahu zabdano, granthanA anta evA arthasUcaka zabdarUpe uttarapada para chatAM sa Adeza thAya che. kalAmantaM kRtvA saha = sakalaM jyotiSamadhIte = saMpUrNa 6 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 283] jyotip bhaNe che. " saMpar0 [ rU - 2 - 232 ] " e sUtrathI avyayIbhAva samAsa thayela che. tathA uparanA sUtramAM paNa A ja sUtra thI avyayIbhAva samAsa thayela che. nADa'Niya zo - caNa-che / / 2-2-248 // .. 1 sahu zabdanA, gA, vatsa ane hala zarjita uttarapada para chatAM, ne AzIrvAda a+ jaNAtA hAya tA * sa 3 Adeza thato nathI. svasti guye sajja ziSyAya = ziSya sahita gurUnu kalyANu thAe samAnastha dharmAgi | rU-2-46 // 6 samAna zabdane, dhama vagere zabdorUpa uttarapada para tAM sa " Adeza thAya che. samAno dharmaH vacce sa=dharmA = sarakhA dhama vALA. sadAcArI / / 3-2-10 || ' sabrahyacArI evuM pada ' nipAtana thAya che. kSamAno ghaNa cArI = sabrahmacArI, samAna brahmaNi Agame gurUkule vA vrataM gharatIta = NaghracArI = sahAdhyAyI. darza dazo... 3-2-1 // samAna zabdanA dR, za ane dakSa zabdarUpe uttarapada para chatAM, * saH Adeza thAya che. samAna va thate = lAjuM, lagharA, dakSaH = je samAna jevuM dekhAya te, . anya cAle rA // 3-2-2 // anya ane tya vagere zabdonA anyanA, 6, dRza ane dakSa zabdarUpa uttapada para chatAM, ' mA * Adeza thAya che. anya va Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI razyate = anvAda, syAdarA, anyadakSa dekhAya te. = 284 ] je khIjA jevA lam-miphas-jI !! 3-2-13 | Idam ane kim zabdanA sthAne, krU, dRza ane dakSa zabdarUpa uttarapada para chatAM, anukrame 'it ' ane ' kI " Adeza thAya che. ayameva cate = ", Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 ] siddhahema bAlAmAdhinI [ iti samAsaprakaraNam ] // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrI vijaya mahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtteH tRtIyAdhyAyasya dvitIyapAdaH // zrImadvallabharAjasya, pratApaH ko'pi duHsahaH / prasaran vairibhUpeSu, dIrghanidrAmakalpayat // 10 // * zrImad vallabharAjA potAnA du:khe karIne sahana karI zakAya evA pratApa, tene duzmana rAjAenI upara prasAratA hatA, teone dIdha`kAlanI nidrAne ApatA hatA. arthAta vallabharAja potAnA pratApathI duzmana rAjAone maraNane zaraNe karatA hatA 10. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ atha tRtIyapAdaH ] [ atha AkhyAtaprakaraNam ] vRddhirA''radaut // 3-3-1 // A, ar, maiM ane ane au A cAra hevAya che. 1097 mRjauk = mRj + ti = mRS + mar+STi= mArSTi sAI 12 che. 888 DukuMga = kR + yam kAryam = artha. 884 NIM g nI + aka: = nai + aka+si nAyakaH=nA45. upagurapatyam = upagu + aN + si = aupagavaH ugu putra. vRddhi sajJaka = = = = = = guNo'redot // 3-3-2 // 6 e, ar ane e e traNa guNa ' saMjJa hevAya che. kR + u + ti = karU + o + ti = karoti = te re che. 1990 ciMgUT = ci + tRc = ve + tA = zvetA = saMgraha anAro. 1124 TuMgka = stu + tRc = stA + tA = stotA stuti kuznAre. ahiM Naka- - tRcau [5-1-48 ] me sUtrathI tRc pratyaya thayo che. karoti tyAM" kRg0 [ 3-4-83 ] " me sUtrathI 32 thayA che kriyArthI dhAtuH || 3-3-3 // , sAvyatva viziSTanA vAcaka-sAdhAtI ane pR`tAne pAmela evI kriyAne kahenAra je zabda, te ' dhAtu ' sAka kahevAya che. dhAtu kriyA-pravRtti ne sUcave che. arthAt kriyAmAM prathama A karavu, pachI 2 52vu, mev| kubha matAve . 1 bhU-bhU + zab (a) + ti bhavati - te thAya che. = Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 ] siddhahema bAlAvadhinI na prAciratyayaH // 3-4 // apratyaya--jemane koIpaNa pratyaya lAgyA nathI, evA pra vagere upasamAM te dhAtuM saMjJaka thatA nathI. arthAt dhAtunA bhAga na kahevAya, arthAt je kAya' dhAtune thAya te kAya pra vagere upasagane thatuM nathI. pra vagere upasamAM ghAsaH 0 [ rai-2-2 ]" e sUtramAM jaNAvela che. mi + amanAyata = abhi + a + manas + caMdra (/ + 7 abhyamanAyata = abhimukha manavALAnI jema vana karyu. ahiM - I [ rU-4-2C/ ] e sUtrathI p pratyaya thaI "o vA [ rU-4-67 ] e sUtrathI sakAranA lApa thaI, Atmanepada thayela che. = gau tA-dhau tA || rU-31 || A = v anubaMdha vagaranA je dA rUpa ane dhA rUpa thatAM tamAma dhAtu 6 DhA " sanaka thAya che. 7 zi - nivAsA = denAreza, 604 deGa- pradayati = te pALe che. 2228 vAMd - praniyati te Ape che, 2248 saMr - niti = te chede che, 28 TyuM - niyati = te pIe che, 112 rudhAMj praNidadhAti te dhAraNa kare che. dA sattA thavAthI e sUtrathI nakAranA kAra thayeA. = = te-mAM 0 [ 2-3-72 ] - vartamAnA - tivra tamra anti, siv yas tha, miv vas masA te mAte ante, te Athe che.je vahe maDhe || rU 36 // tiva pratyayathI maDhe sudhInA pratyayA vamAnA ? saMjJaka thAya che. arthAta vata mAna kAlanA prayAgamAM vaparAya che. 812 suparav - Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvakhevinI [ 285 par + rAv + tar=patti = te rAMdhe che. saptamI - yAt yAtAm yus, yAsa yAtam yAta, yAm yAva yAma / ItaIyAtam Irana, IthAsa, IyAthAm varSa di phaidi|| 3-3-7 // yAt pratyayathI mihi sudhInA pratyayA' saptamI'sajJaka thAya che. A badhA pratyaye| viSNumAM vaparAya che. viSya -vidhi, Ama traNa, saMbhAvanA, prA"nA vagere artho levAya che. prastuta kriyAmAM preraNA karAya te viSya kahevAya che. caitra cait = caitra rAMdhe. ahiM rAMdhavAnI kriyAmAM caitrane preraNA karAya che. paJcamI-tRva tAm antu, hi tam ta Ani Avava Amava / tAm AtAm antAm sva AthAm svam, tevuM AvavuM gAmauva // 3-3-8 / / " 6 tum pratyayathI Amahel sudhInA pratyayA paMcamI 'sajJaka cAya che. A badhA pratyayA ajJAya"-anujJA, vidhi, nimaMtraNa, preSa tiraskAra yukata preraNA karavI vagere arthAMmAM vaparAya che. catu te rAMdhe, ahiM rAMdhavAnI kriyAmAM anujJA Ape che, jItanI-tri sAm mana, sit tam te, gan ca ma | ta Atam anta thA Athom dhvam, i vahi maMdi || 3-3-1 // div pratyayathI mahi sudhInA pratyayA ' hyastanI " sajJaka thAya che. anadyatana-adyatanakALabhinna bhUtakALanA athamAMghastanInA pratyayA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema khAlAvaaidhinI 289 ] vaparAya che. AjanA divasa ane AgalI rAta, arthAt rAtanA bAra vAgyA pachInI rAta ane AjanA visanI bhAra vAgyA sudhInI adhI` rAta. ATalA kALanu nAma adyatanakALa che. Ave adyatanakALa na hoya te kALa ghastanakALa kahevAya che, arthAt anadyatanakALa kahevAya che. AvA anadyanakALamAM thayelI kriyAne jaNAvava ghastanInA pratyaya lAge che. par = teNe rAMdhyuM. teNe prabhAta pahelA athavA AjanI rAtanA ardhAMbhAga pahelA rAkhyu. tAH zitaH // 3-3-10 || tir pratyayathI mahi sudhInA pratyayA arthAt va`mAnA, saptamI, pAMcamI ane hyastanInA pratyayeA 'zil " sanaka thAya che. smUbhvti = thAya che, mavet = thAya, mathatu thAo, samavat = = thayeA. adyatanI- itAm ana, tri tam ta, ak haiM mo ta AtAm anta, thAm AthAm dhvam, i vahi maMda // 3-3-1 || 6 di pratyayathI mahi sudhInA pratyayA * adyatanI saMjJaka thAya che. adyatana kAlanA a` uparanA sUtramAM jaNAvela che. AvAkSAt = teNe rAMdhyu. parokSA - Natra atusa umra, thav athuma a, Nav va ma / e Ate ire, se Aye dhve, e vahe mahe || 3-3-22 / / 19 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeSinI bhut pratyayathI mahe sudhInA pratyayA ' parAkSA " saMjJaka thAya che. parIkSA- nare nahi heyAtAM asamAM thanArI priyA. papAca = teNe rAMdhyu. 280 1 AzIH - kyAt kyAstAm kyAsura, kyAm kyAstam kyAsta, kyAsam kyAstra kyArama | sISTa sIyAstAm sIrIn, sISThAs sIyAsthAm sIdhvam sIya sIvahi sImahi / / 3-3-13 // kyAt pratyayathI sImahi sudhInA pratyayA 'AzISTa saMjJaka thAya che, yA pratyayo AzIrvAda arthamAM vayazaya le pacyAt = te rAMdhe zvastanI - tA tArau tArasa, tAsi tAsthas tAstha, tAsmi tAsvasra tAsmas / tA tArau tArama, tAse tAsAthe tAdhve, tAhe tAsvahe tAsmahe // 3-3-14 // tA pratyayathI tAsmaDhe sudhInA pratyayA bhaistanI saMjJaka thAya che. anadyatanI bhaviSyakAla eTale zvastanI. AjanA bAra vAgyA pachInA bhaviSyAsabhAM zrastanInA pratyayo vaparAya he pakttA = te ase zaMghaze. bhaviSyantI - syati syatas syanti, syasi svathas syatha, syAmi syAvara syAmas / syate syete syante, yase syethe syadhve sye sthAvahe syAmahe // 3-3-15 // smRti pratyayathI syAmahe sudhInA pratyA * bhaviSyantI'. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 291 ] saMjJaka thAya che. bhaviSyakAlamAM bhavikhyantInA pratyaya vaparAya che. ghati = te rAMdhaze. kriyAtipattiH-syat syAtAm syan , syam syatam syata, syam syAva syAm / syata syetAm syanta, syathAs syethAm syadhvam . sye syAvahi zAmahi ne rU-rUcata pratyayathI syAmahi sudhInA pratyayo " kiyAtipatti - saMjJaka thAya che. ziyA + aritti = tripatipatti = kriyAne vinAza. jyAM eka bIjAnA upara AdhAra rAkhanArI be kriyAo hoya, tyAM kaMI paNa kAraNathI e bane kriyAo na bane tyAM bhUtakAla ke bhaviSyakAlamAM A kriyAtipattinA pratyaya lAge che. = je teNe rAMdhyuM hota athavA je te rAMdhaze. gini triA vadhumahi || rU-rU-27 . vartamAna vagere vibhakitanA je Adi A dinA traNa traNa pratya che, te anukrame-(te, teo be ane teo) "trIjA purUSa" nA artha mAM, ane bIjA traNa traNa pratye che, te yugma-( tuM, tame be ane tame) "bIjA purUSa" nA arthamAM ane trIjA traNa traNa pratya che, te asmad - (huM, ame be ane ame ) "pahelA purUSa nA arthamAM vaparAya che. -giy | --18 | upara jaNAvela vibhakitaomAM je traNa traNa pratyane samUha batAvela che, te anukrame pahele pratyaya " ekavacana " mAM, bIje pratyaya "dvivacana 9 mAM ane trIjo pratyaya bahuvacana mAM vaparAya che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] 812 surata (9) vA ( pAra ) [ vartamAnat ] pati-te rAMdhe che, utara-te be rAMdhe che. pati -teo rAdhe che ri-nuM rAMdhe che, pravA -tame be rAMdhe che. thi tame rAdhe che gafma-huM rAMdhuM chuM ravi-ame be rAMdhIe chIe, jJA-ame rAMdhIye chIe, [ ramI ] uta-te rAMdhe. tAnta be rAdhe yuteo rAMdhe kA-tuM rAMdhe, pata6-tame be rAdhe patta-tame rAdhe. jayahU-huM rAdhuM, ame be rAMdhIe, ame rAMdhIe, [ pa ] paraMtu, varAta-te rAMdhe. tA-te be rAdhe.. jatu teo rAMdhe. patra, patAtuM rAdhe. pavata-tame be rAMdho. navata-tame rAMdho. pAri-huM rAMdhuM. pravAgha-ame be rAMdhIe vRSabha-ame rAMdhIe. siddhahema bAlAvabodhinI Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaca teNe rAMdhyuM. aca:-te rAMdhyuM. gavarmeM rAMdhyuM. apAkSAta-teNe rAkhyuM. pANIH-te rAkhyuM. akSam-me rAkhyuM. havAca-teNe rAMdhyu vidha, papatha-te rAkhuM, pAtra,vaya-me rAdhyuM, rAt-te rAMdhe pA-tu. rAMdhe pajyAnaC-hu rAMdhu. [ itanI ] . apavatAm-te ee rAkhyu Avatam tame ee rAkhyu. avAva-eme ee rAMdhyuM. - [ aghatanI ] apAm-te bee rAkhyu. avAmtame bee rAkhyuM, apAna-ame bee rAkhyu. [ rit ] vai tu-te bee rAkhyu. pecacu-tame ee rAdhyuM. civa-ame bee rAkhyu. [ zrI: ] pAratAm-te e rAdhe e paccAratam tame e rAMdhA paththaA-ame e rAMdhIe. bavacana-teoe saMdhyuM. ayata-tame rAkhyuM apanAma-amerAMdhyuM. zrAjI-teoe rAMdhyuM. bAja-tame rAkhyuM. jJavajhma-ame rAdhyuM. pazu:-teoe rAkhu. padma tame rAkhyu. nima-ame rAkhyuM. pathAvuH tame rAdhe. vajyAsta-tame rAMdho. nathAma-ame rAMdhIe. siddhahema bAlAvamAdhinI 293 ] Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] [ JratanI] gm-te kAle baMdha. te be kAle rAMdhaze, teo kAle rAMdhaze. swiftuM kAle rAMdhaze, ajarA-tame be kAle rAMdhazo. prAtha-tame kAle rAMdhaze, pamrzama nha, kAle rAMdhIza, vA -ame be kAle rAdhIzuM, parAmara-ame kAle rAMdhIzuM, [avanI ] japharate rAMdhaze. jayarAte be rAMdhaze, tarata teo rAMdhaze. lituM rAMdhaze. kathAHme be rAMdhazo. varcathatame rAMdhaze. pazyAmihuM rAMdhIza. pakavA-ame be rAMdhIzuM. nAma ame rAMdhIzuM. [jiyati]i pacata-je te vize vakatAma-jo te be rAMdhaze. bavphana-je teo. rAdhaze. akSaya - tuM rAMdhaze. ghAyatama-je tame rAMdhaze. kapacata-jo tame rAMdhaze. avphathamU-jo huM rAMdhIza. rUpAva-je ame be rAMdhIzuM. gAma je ame rAMdhIzuM, siddhahema bAlAvabodhinI Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 hari () BrI. (gAthA ) siddhahema bAlAvabadhinI ggharta te vadhe che. vaNase-tuM vadhe che. vadhe huM vadhu chuM. uta-te vadhe. tathA tuM vadha. vadheya-huM vadhu je-te be vadhe che. udha-teo vadhe che. po-tame be vadhe che, tame vadhe che. gvAva-ame be vadhIe chIe. dhAma-ame vadhIe chIe. [vatI ] thatA te be vadhe ja teo vadhe. ghavAyA-tame be vadho. ga6 tame vadho. vi-ame be vadhIe, mahUi-ame vadhIe, [camI ] utA te be vadhe. ghagharatA-teo vadhe. thAna-tame be vadhe, udhampa-tame vadhe. ghaNA-ame be vadhIe. gdhAma-ame vadhIe. vaghatAma-te vadhe. pAgha-tuM vadha. -huM vadhuM. 295 ! Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] [ atttanI ] --te vadhe. sAma-te be vadhyA. uga teo vadhyA. dhathatuM vaLe. yAtame be vadhyA. vaSyama-tame vadhyA. I-vo . gdhAda-ame be vadhyA. jethI ame vadhyA. [agharo ] dhiz-te vo. jedhijAtA-te be vadhyA. virateo vadhyo. fdhaSThA-tuM va. dhijAthAkU-tame be vadhyA. vimu, zvetame vadhyA. UMdhiji huM vacce, | vidi ame be vA. vedhimaMdi-ame vadhyA. [ kSA] gdhAre-te vadhe. padhArajo-te be vadhyA. padhAre-teo vadhyA. padhAre-tuM vadhyo. paghA -tame e vadhyA. ghAle tame vadhyA. udhAsa - vadhyo, ghAya-ame be vadhyA. pAzcama-ame vadhyA. [AzI]. vaLI-te vadhe. vicAratAma-teo be vadhe. kinna teo vadhe. jIrA-tuM vadhe. pIvAtha-tame be vidhe. ziSyatame tA. gdhIya-vadhuM. jIvadi-ame be vadhIe. padhiSAddhi-ame vadhIe. siddhahema bAlAvabodhinI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ zrvatanI ] duSitA te kAle vadhaze. citAro-te e kAle vadhaze. SitAne-tu' kAle vadhaze. SitAsAthe-tame e kAle vavaze. citAde-huM kAlevadhIza. nRtAde-ame be kAle vadhIzu paSicaMte-te vadhaze. viyasetu' vadhaze. qfaci-g' qula. [viSyantI 1 vaizvi- -jo tuM vadhaze. viLayA-jo tu vadhaze. dhanyete-te e vadhaze. dhiSyartha-tame e vadhaze. dhiSTAde ame e vIzu [ziyAtipatti ] jyetAm jo tame e vadhaze. vthiAm jo tame e vadhazo. citAra: teo kAle vadharo. padhdhitAa-tame kAle vadho. dhatAAEde-ame kAle vadhIzuM yite teo vadhaze. padhine tame vadhaze . vidhyAmaduM-ame vadhIzu vaividhyanta-ne tame vadhaze. dudhiyyam jo tame vadhazo. dudhiSya-jo hu vadhIza. dhiyATTi-jo ame e vadhIzu. tevikhyAdi jo ame vadhIzuM. siddhahema bAlAvAdhinI 297 ] Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] siddhahema bAlAvabodhinI navASSghAni - paramaila che rU-rU-2 // vartamAnA vagere daza vibhakitaonA zarUAtanA nava nava pratye tathA za4 (at ) ane kvasa (vasa) "parasmapada saMsaka thAya che. parANi kAnA''nazau cAtmanepadam // 3-3-20 // vartamAnA vagere dazeya vibhaktinA bAkI rahelA nava nava pratya tathA kAna (Ana ) ane AnA (Ana) pratyayo "Atmane pada saMjJaka thAya che. tat sApyA'nApyAt karma-bhAve kRtya-kta-khalAzca che rU-2-22 / upara jaNAvela AtmapadanA pratyayo, kRtya, (kata) pratyaya ane khat pratyaya, tathA khanA samAna arthavALA (ana ) pratyaya e badhA pratyaye "sakarmaka dhAtune "karma ? arthamAM ane akarmaka dhAtune "bhAva" arthamAM lAge che. sakarmaka dhAtu ne karmaNiprayoga - 888Tuna = citta tArA re = caitra vaDe sAdaDI karAya che. + Ana () = + ga = +==r:= karavAmAM Avele, + mAnaH (a ) =vi ++mAna=canA := karavAmAM Avate, # + caH (zca ) = + ca = vAra = karavA lAyaka, 8 + tathA = + taththA = vArtavya = karavA lAyaka, , + anI = 3 + va = sanIyara = karavA lAyaka, # + da ( g) = + + ca = rUca = karavA lAyaka, 9 vo = vA+ca () 2 + = 24 = devA gya, + ta () = ta ra tvacA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 288 ] = taa2| vaDe sAhI 4214, sukaTaM + kR + a (khal) = sukaTaMkara + i = sukaTaMkara + Ani = sukaTaMkarANi vIraNAni = vii26|| nAmanA ghAsa sArI rAta sAhI 4rI zAya sevA che. kR + aH (khala )= sukR + aH = sukaraH kaTastvayA = tArAthI sAhI sahana rIte 3rI zAyama cha. 1540 jJAMza = su+zA + anamU (khalartha) = sujJAnaM tattvaM muninA = bhunivaDe sugama rIte tattvane jANI zakAya ema che. nitya pAtumAno mAra pryo|' caitreNa bhUyate = ye vaDe thavAya . 1 bh = bhU + Ana (kAna) = babhUva + Anam = babhUvAnam = thaye, bhU + Anam ( Anaz ) = bhU + ya + Anam = bhUya + m + Anam = bhUyamAnam = thatu , 1105 zIGka, zI+ tavyam (tavya) = zI + i + tavyam = ze + i + tavyam = zayitavyam = suvAnu, zI + anIyam (anIya) = ze + anIyam = zayanIyam = suvAnu, zI + yam (ya) = ze + yam = zeyam = suvAnu, zI+tam (kta) ze + i + tam = zayitam = suvAyesa, bhU + ya + te = bhUyate tvayA = tArA vaDe thavAya che. iSadADhayabhavaM = (bhU + am khala ) = bho + am = bhavam )-bhavatA = ApanA va samRddha vAyu, su + zI + am / khal) = suze + am = suzayam = sume suvAyu 31 gla-su + glai + anam (khalatha)-su+glA+anam-suglAnam dInena = 14 saDana rAta DIna thavAya che. avivakSitabhI (sabha chatai bhavA ) 'prayoga kriyate tvayA = tArA vaDe 42zaya cha, ghyaN - kArya tvayA tAvaDe rAya me, tavya - kartavyaM tvayA = tArA vaDe 42rAya meyuH, anIya karaNIyaM tvayA = tArA vaDe 422ya sevu, kyae- kRtyaM tvayA = Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ]. siddhahema bAlAvabodhinI tArA vaDe karAya evuM, - a = tArA vaDe devAya evuM ja -te svathA = tArAvaDe karAyuM, - purAM thayAM = tArA vaDe sahaja rIte karAya che. rUtiH ari ne rU-rU-22 // dhAtu pAThamAM Ita (I nizAnavALA) ane Dita ( nizAnavALA) dhAtune, kartari prayogamAM "Amane pada thAya che. kukara fdha = gute = vadhe che, 2205 - = sue che. girirAjati-hiMsA-kvArtha-IM vasthAnabhyatsOAthe ke rU-rU-2rU . kriyAvyatihAra - bIjAe karavAne ImbelI kriyAnuM bIjAe karavuM te, arthAta paraspara kyiAnI adalA badalInA arthamAM vartamAna evA, gati arthavALA, hiMsA arthavALA, zabda arthavALA ane hasa varjita dhAtuone tathA huM ane vahu dhAtune, kartari prayogamAM Atmane pada thAya che. je kriyA vyatihAsUicaka-vAkyamAM anya nA arthavALA bIjA zabdono prayoga na hoya te. 121 sUvarA - karasuna = bIjAne badale bIje laNe che, 885 mAM - dA. tidare mAna = bIjAne badale bIjo bhArane laI jAya che, 226 vadda - tivane mAma = bIjene badale bIjo bhArane vahana kare che. viviza + rU-3-14 (I. ni upasaMga sahita viNa dhAtune, kartA arthamAM "Atmane pada thAya che. pha42 virATU-nizita = te rahe che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI SHone lai || 2-3-21 || upasaga thI para rahela as ane Uh dhAtune, karyAM amAM vikalpe ' AtmanepaTTu : thAya che. 6226, asUvi +ft + R + ca + te = viparyaMcyate, viyeti = ulaTuM kare che. 860 di-samRdatta, samRti = sArI rIte taka" kare che. 3svarAj yunaracannatalpAtre || 3-3-26 || 301 ut upasargu ane svarAMta upasaga thI para rahela subja dhAtune rDA amAM vikalpe ' Atmanepada" thAya che. jo yajJanA pAtranI sAthe joDavAnA atha'mAM na hoya to, 6476, yunuMpI - jIyune upayAga kare che. ' pari-yAtyaH || 3-3-27 || pari,vi ane ava upasagathI para rahela krI dhAtuMne, karyAM athamAM ' Atmanepa6 7 thAya che. 6008, yurga - zera + mo + nnA (na) = zIkhIne kharIda kare che. = paNa teneeH // 3-3-28 || parA ane va upasaga thI para rahela ji dhAtune, karyAM amAM Asanapada ' thAya che. . tti - pAnnayale = harAve che. samaya oH / rU-3-20 || sam upasaga thI para rahela kSNa dhAtune, kartA a'mAM ' Atma nepa thAya che. 2082. khuda - saMjIte rAsram = zAstrane dhAravALuM banAve che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re re ? siddhahema bAlAvabodhinI parivAra ne rU-rU-20 + apa upasargathI para rahela sa ( ) sahita ku dhAtune, katAM arthamAM 6 AtmAnapada' thAya che. 2324. vRta, 2522. I - aAje go dU: = harSanA AvezathI chakele sAMta (bhekhaDane) ukhADe che. ahiM "pata [4-ka 21] e sUtrathI msa pratyaya thayela che. 3H sathAra ne rU-rU-rU? . ud upasarga para rahela sakarmaka (ca dhAtu sAthe karmane praga thayo hoya te ) car dhAtune, kartA arthamAM " AtmAne paha' thAya che. 20 - sAmuar = rastAne oLaMgIne jAya che, sakhatRtarA che rU-rU-rUra che sama upasargathI para rahela car dhAtune, tRtIyA vibhakti sAthe ga rahete chate, kartA arthamAM " Amanepa thAya che. ane rAte - adha vaDe jAya che. #letsjhUre che rU-rU-2 5. sama upasargathI para rahela kI dhAtune, je pUjana avyakta zabdane viSaya na hoya te, kta arthamAM "Atmane pada" thAya che. ra4rU. - rIte = sArI rIte rame che. savAre rUrU-rUka | anu, AchuM ane pari uparsagathI para rahela dhAtune, kartA arthamAM "Atmane pada) thAya che. re = pAchaLa rame che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 303 ] zapa 354mane / rU-rU-rU5 // upalaMbhana-jaNAvavuM athavA segana khAvAnA arthamAM za, dhAtune kartA arthamAM " AtmAne pada thAya che. 26 zo - maitrAya phA = mitrane sogana sAthe jaNAve che. mAriri nAthA || rU-rU-26 che AzIrvAda artha jato hoya te, nAthu dhAtune, kartA atha mAM " Atmapada " thAya che. 726. nAtha - fuso nAtha? = mAre tyAM thI vadhe evI AzILuM Ape che. yunatrA | rU-rU-rU7 | atrANe rakSaNa karavuM e artha na hoya te, bhuja dhAtune kartA arthamAM "Abhanepa thAya che. 487. mui - ora je = bhAta khAya che. ahiMA (bhuna) bhuja dhAtune na sahita jaNAvela hovAthI 32 muLa dhAtu levAne nathI. do tAjI che rU-rU-28 | gatatAchalya - guNa ke kriyAnuM kAyamI anuraNa arthamAM, anu upasarga yukta haga dhAnane, kartA arthamAM " Abhane pada " thAya che. 88 ghA - vikamaThThA ane = azvo potAnA pitAnuM anukaraNa kare che. arthAta pitAnI cAle azvo cAle che. pUnA-ss=Arya-tyutakSepa-jJAna-vijJAna-ge niyaH che rU-rU-rUra che pUjA-Adara, AcAyaka-AcArya pAse javuM, bhUti-pagAra Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] siddhahema bAlAvamAdhinI mATe javuM, ullepa--uchALavu, jJAna-tattvane nizcaya, vigaNana--kara verA ke devu' ApavuM ane vya-krama mArgomA kharcI karavA, evA arthamAM va`mAna nI dhAtune, kartA aOmAM ' Atmanepadma ' thAya che. 884, NIMga - nayate vidvAn svAdvAde = syAdvAdane jANanAra vidvAn mANasA samAjamAM Adara-sanmAna pAme che, trayAmUDiDapthAt // rU-rU-40 || jo dhAtunu` kama' amRta najare na dekhAtu hoya to ane e kama' kartA atha'mAM hoya teA, sakama`ka evA nI dhAtune kartA arthamAM ( Atmanepada ? thAya che. thamaM vinayate = thAka utAre che. gaDha: ziti // 3-3-1 || zit ( va`mAnA, saptamI, pAMcamI ane hastanInA pratyayA para chatAM, zad dhAtune kAM aMmAM ' Atmanepa6 ' thAya che. 167 rAjuM - sIyate = du:khI thAya che. mriyateradyatanyAziSi ca / / 3-3-42 / / - adyatanI, Azip ane zit pratyayanA viSayamA mR dhAtune, kartA arthAMmAM ' Atmanepa thAya che, 333. mRt - priyane = mare che. priyeta = mare, khriyatAm = marA, khriyata = kAle marI gayA, Rdbhuta = Aje marI gayA., vRSTi = marI jAe. = kayo navA // 3-3-4rU | 6 yakSa pratyayavALA dhAtune kartA a`mAM vikalpe ( AtmanepaH ' thAya che. nidrAyate, nidrAti = uMdhe che. anidrAmAMthA nidrAmAM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 305 ] jAya che. ahiM "kAjUo [3-4-30] >> e sUtrathI kya n pratyaya thayo che. zubhyosghatanyAma ne rU-rU-44 ll ghuta Adi (ghutAdi gaNunA) dhAtune, adyatanamAM kartA arthamAM vikalpa " AtmAnapada thAya che. 237 = caitat, racatie = Aje vizeSa prakAza thaye. kRSNa: ca - roDa che rU-rU-4pa che. ghutAdigaNa sabaMdhi vRta vagere dhAtune bhaviSyantI ane kriyA tipattinA sva AdivALA pratyaya ane san pratyaya lAgyo hoya, tyAre kartA arthathAM vikalpa "Amane pada ' thAya che. 2. tU - varatti, varate = vartaze, carthana , vartamApa: = vatavAne vargha, arti thara = varyo hetavikRti, vivRttane = vartavAne Icche che. pa: thatacAmuM rU-rU-46 + kR dhAtune, zvastanI vibhaktinuM pratyaya lAge tyAre kartA arthamAM vikalpa "Atmane pada thAya che. 12. ra - rAta, pattA = tuM kAle samartha thaIza. Blog | rU- 47 che. upasaMga rahita krama dhAtune, kartA arthamAM vikalpa Atmapada: thAya che. rU8. -amare, kare = te cAle che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] siddhahema bAlAvabodhinI vRtti-va-tA i . rU-rU-48 | vRtti-apratibaMdha, saga - utsAha ane tAyina- vRddhi arthamAM krama dhAtune, kartA arthamAM "Amane pada" thAya che. rAtreDA mate zuddhi = zAstramAM AnI buddhi kayAMya aTaktI nathI. pavra || rU-rU-46 / parA ane upa upasarga sahita kam dhAtune, apratibaMdha, utsAha ane vRddhi artha jaNAte chate, kartA arthamAM " Atmapada ? thAya che. ramate = rokAyA vinA parAkrama kare che. te svArtha che rU-rU-10 || vi upasarga sahita svArtha - kartA pitAnA page cAlato hoya evo artha jaNAte chate, krama dhAtune, kartA arthamAM "Atmane pada thAya che. vadhu vigate vAgaH = hAthI suMdara cAle che, bolArame || rU-rU-2 / pra ane upa upasarga sahita kam dhAtune, AraMbha artha heya ta, kartA arthamAM "Abhane pada" thAya che. prathamate mosuma = khAvAnI zarUAta kare che. mAko kacati che rU-rU-2 A upasarga sahita kama dhAtune, caMdra- surya AdinA vidhyamAM kartA arthamAM "Atmapada thAya che. gAmate candra, sUtha vA= caMdra athavA sUrya uge che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 307 ] TADavAiDaragAra- vize 5 rU-rU-parU che ADa upasarga sahita dAga dhAtune, kartA arthamAM "Atmane 50 thAya che. jo kartA pitAnuM mukha pahoLuM karavuM ke kartAne potAne vikAsa karavo evo artha jaNAto na hoya te. 2238. duvidyAnAra = vidyA grahaNa kare che. gu cchA rU--14 { A uparAga sahita nuM tathA praN dhAtune. rjA arthamAM Abhane pada " thAya che. 2002. - banate guDha = ziyALa bole che. 2347. chaM- Agchate muhana = gurUone pUche che. jaH zAntat rU-rU-pa che A upasarga sahita Ni pUrvakano gama dhAtune, kSati - rAha jovI arthamAM kata arthamAM "Abhane pada = thAya che. rU56. vAruM- sAmate juna = gurUnI rAha jue che. rU-rU-pad II spardhA arthamAM vate A pUrvakanA huve dhAtune rjA arthamAM Amane pada thAya che. 224. - maDhamaDhamAdacate = mala bIja malanI sAme spardhA kare che. niH + rU-rU-17 | sama, ni ane vi upasargomAMthI koI eka upasarga sahita hu dhAtune, kartA arthamAM " Atmane pada thAya che. az = sArI rIte bolAve che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 ] siddhahema bAlAvamAdhinI 35t || 3-3-18 || upa upasaga` sahita Dve dhAtune, kartA aCmAM ' Atmanepada ' thAya che. upayate = bolAve che, camaH svIkAre // 3-3-99 | 6 svIkAra - pAtAnuM na heAya tene potAnu karavu, evA arthAMmAM upa upasarga' sahita yama dhAtune, kartAnA atha'mAM Atmanepada thAya che. zyAmuyajIte = kanyAne svIkAra kare che. devAAM-maitrI-sakana-thitaMtra-mantrarane sthaH // 3-3-60 || devAryAM - devanIpU, maitrI mitratA karavI, saMgama - maLavu pathikatRka - rastA rUpa kartA, tathA mantrakaraNa - maMtrarUpa sAdhanA aMmAM, upa upasa` sahita sthA dhAtune, kartA a'mAM 'Atmanepada ' thAya che. 1. TAM - naiimutiSThate = jinendradevanI pUjA kare che. vA himAyAm || ph-3-64 || lipsA - lAbhanI icchA amAM upa upasaga sahita sthA dhAtune, kartA aCmAM ' Atmane " vikalpe thAya che. mikSuH dAtRkulamupatiSThate bhikhArI dAtAranA kula pAsethI meLavavAnI IcchAthI ubhA che. = glovrUdhvaa || 3-3-62 || ubhA thavAnI ceSTA karavI evA a` na hoya tyAre, arthAt Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 309 ] mAtra udyama kara, ceSTA karavI evA arthamAM ud upasarga sahita sthA dhAtune. rtA arthamAM "Amane pada thAya che. jene te = mukti mATe udyama kare che. gAyanAturite =AsanathI ubhe thAya che. saM-ne-trA-DavAta che rU-3-63 che. sama, ni, pra ane ava upasarga sahita sthA dhAtune, kartA artha mAM che mAtmane pada ? thAya che. sitte = sArI rIte rahe che, sthira rahe che. - che --64 TIsA - pitAno abhiprAya jaNAva, potAnI jAtane ughADI karavI, tathA sthaya - phesale Apavo evA arthamAM sthA dhAtune che Amane pada " thAya che. pitte kanyA chAkhya = vidyAthI ne pitAno abhiprAya jaNAvavA kanyA ubhI rahe che. pratijJAvAyuM che ra-rUka | pratijJAnA arthamAM vartatA sthA dhAtune, kartAnA arthamAM Atmapada ? thAya che. nityaM ja atikti = zabda nitya che ema mAne che. samo nirA / rU-2-66 // pratijJA - amuka prakAranI mAnyatAne svIkAra, evA arthamAM vartatA sama upasarga sahita gR dhAtune kartA arthamAM " Atmane pa00 thAya che. 233. - caNAvuM saphitte = syAdvAdane svIkAre che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] siddhahema bAlAvabodhinI vAta che rU-3-67 | ava upasarga sahita gRdhAtune kartA arthamAM "Amane pada ? thAya che. avanitte = te gaLe che-khAya che. ni jJA che rU-rU-68 / nihmava - apalApa karavo, khoTu bolavuM athavA karyuM hoya chatAM nA pADavI evA arthamAM jJA dhAtune, kartA arthamAM "Atmane pada ? thAya che. 2140 jJa - sAtamupanAne se lIdhA chatAM nA pADe che. saM-kara che rU-rU- smRti bhinna arthavALA, sama ane prati ussaga sahita jJA dhAtune, kartA arthamAM "Atmane padathAya che. te saMjJAnane = sane - seMkaDAne jue che. vanano sAra || rU--70 || anu upasarga rahita, san pratyayavALA jJA dhAtune, kartA arthamAM Amane pada thAya che. dharma vizAla = dhama jANavAnI jIjJAsA rAkhe che. zruDanAra che rU-rU-72 che ADu ane prati upasarga rahita , sana pratyayavALA zru dhAtune rtA arthamAM "Atmapada ' thAya che. 2226 muM -sure juna = gurUne sAMbhaLavA Icche che. mR-dAra che rU-rU-72 | Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 311 ] risana pratyayavALA mR ane daza dhAtune, kata arthamAM "Amane para thAya che. 18. jhuM - pharajUrva = smaraNa karavAne Icache che. 1. rikSa = darzana karavA Icche che. zo jijJAsA sAm rU-3-7rU che ana pratyayAta jIjJAsA arthamAM vartamAna evA zapha dhAtune, kta arthamAM " Amane pada " thAya che. zarUoo. phATa - vicAra phikSa = vidyA jANavAne kahe che. rAvavuM | rU--74 5. sana pratyaya lAgatAM pahelA je dhAtu AtmapadIne hoya, te paNuM sana pratyaya lAgyA pachI dhAtune, kartA arthamAM "Atmane pada ? thAya che. 201. - AirAviSaoN = suvAne Icche che. gAmaH rH || 3-3-75 che. parIkSA vibhakitane pratyayane sthAne lAgela Ama pratyaya pahelA je dhAtu AtmapadIno hoya te, 3 dhAtune paNa kartA arthamAM Atmane pada " thAya che. ane Am pratyaya lAgatAM pahelA je dhAtu parasmapadInA hoya to, Am pratyaya lAgatAM pahelAM paNa kR dhAtu ne kartA arthamAM parapada" thAya che. arthAt Ama pratyaya lAgatAM pahelAM dhatu je padano hoya te ja padanA pratyayo Ama pratyaya lAgatAM pahelA lAge che. 888, , 87. uddi = raMz + 4 = da+ mAm + 9 + pa = rUMdAma + + = zRMdAjha = ceSTA karI. 2232, - ma + ka = + + UvuM + ka == mI + ar + + Q = hima + + + ca + ca = vicAra = Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ] siddhahema bAlAvabodhinI bhaya pAmyo. ahiM "ghAtao [-4-46 ]" e sUtrathI kAbu pratyaya thAya che. gandhanA-'vakSepa-sevA-sAhasa-pratiyatna-prakathanopayoge | | rU-rU-7 / gadhana - SathI bIjAnA doSane udhADA pADavA, avakSepa - niMdA karavI, sevA - bIjAne sahAya karavI, sAhasa - sArA narasAne vicAra vinA pravRtti karavI, pratiyatna - vastumAM guNa sthApana karavA vAraMvAra prayatna karavo, prakathana - prakRSTa kathana karavuM, upayoga -- dhama vagere kAryomAM kharca karavo arthamAM kR dhAtune kartA arthamAM "Atmane pada - thAya che. yahudate = doSa khullA kare che. gaH prasane che -3-77 / adhi upasarga sahita kR dhAtune, prasahana - bIjAne harAvo, phAmAM rAkhavI artha ja|te chata, kartA arthamAM "Atmane pada ' thAya che. taM dA! = hAya ! tene harAvyo, hAya ! tene javA dIgho, hAya ! tenI tarapha kSamA rAkhI, hAya! tene vadhAre sahana karyuM. dIpti-jJAna-yatna-vimatyupasaMbhASopamantraNe vadaH | rU3-78 | dIti - prakAzita thavuM, jJAna - avabodha, yatna - utsAha, vimati - vivAda, upasaMbhASa - Thapako devo, upamantraNa - gupta carcA karavI. A arthamAM vada dhAtune, kartA arthamAM "Atmapada) thAya che. 118. va - va vidvAna cAdya = svAdvAdanA viSe bolate vidvAna dIpe - zobhe che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 313 ] atavAmAM sAta || 3-3-76 || saheAkita spaSTa bhASAvALA mANasA samUha sAthe bole, evA avALA va dhAtune, kartA admAM ' AtmanepaTTa ' thAya che. saMpravarte, grAmyA grAmyajano bhegA thaI eka sAthe bole che. vivAde vA // 3-3-80 || AtmanepaDha ', vivAda - ghaNA loko bhegA thaI eka bIjAnI virUddha bolavuM, evA arthAMvALA vad dhAtune, kartA a`mAM vikalpe thAya che. vipravarte, vivanti yA maudUrtaH = bhegA thayela yAtiSie khuba vivAda kare che. amo arnavasati || 3-3-84 || 6 spaSTa bhASA bolavI evA athavALA vad dhAtune, jo tenuM kama', prayAgamAM jaNAvyuM na hoya tA, kartA aCmAM Atmanepadma thAya che. anuvavRtte caitro maitraya = caitra caitranA anuvAda kare che. arthAt caitra jema bole tema caitra bole che. jJaH || 3-3-82 || nA dhAtune, jo tenuM karma prayAgamAM na jaNAvela hAya hateA kartA arthamAM Atmanepa thAya che. 1540. jJAMza - sarpiSo jJAnIte = ghInA viSe jANe che. arthAt ghI vaDe jamavAnI zarUAta kare che. 3vAsthyaH // 3-3-83 / / upa. upasaga sahita sthA dhAtune, jo tenuM kama`prayAgamAM Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvaSeAyinI jaNAvela na hoya teA, kartA - arthAMmAM ' Atmanepa6 ' thAya che. 1. mAM - yo one patite = dareka yAgamAM ubhA rahe che. samo zarRcchidrajI--jI-vicarati-deza // 3-3-84 || 314 - sam upasarga' sahita gam, RN, praN, zru, vit, svara, arti (R), ane dar dhAtune, jo kama prayAga jaNAvela na heAya tA. kartA arthAMmAM 'AtmanepaDha " thAya che, rU16. varlDa - saRte te maLe che, 1342. chat - sayite = te samAgama karaze, 2247. prajIta - saMvRcchate = te sArI rIte pUche che, 26. zraMd - saMmpratyutte = te sArI rIte sAMbhaLe che, 2016. viTM saMvitte te sArI jANe che. 2. baughra - saMzrvate = te sArI rIte avAja kare che, <6. traM - sadRSkRte = te samAgama kare che, 2631. vjha - miyate = te samAgama kare che, 41. daTM saMvate = te sArI rIte jue che. - = - ne chU zeDhe cAnAze // 3-3-81 // - nAza bhinna amAM vi upasa` sahita kR dhAtune, ka" prayoga jaNAvela na hoya, tathA zabdarUpa mA~ prayoga jaNAvela hAya tA, kartA arthAMmAM ' AtmanepaTTa ' thAya che. vivRtta saindhavA-siMdha dezanA dhADA su Mdara cAlathI cAle che. RAlTrA vite vAn = ziyALa judA judA avAja kare che. bAko thama-danaH ve, 2 || 3-3-86 || Ah upasarga sahita yam ane hak dhAtune, jo kama" prayAga jaNAvela na hAya tA, tathA potAnA kartAnA aMgarUpa ka` heya - Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 315 ] te, kartA arthamAM "Amane pada" thAya che. rU86 caE - bAya cha =lAMbu kare che. 200. 7 = A = AdhAta kare che. gAya chad, mAdare vA ghara = pagane lAMbA kare che athavA pagane AdhAta kare che. surataH || rU-rU-87 | vi ane ud upasarga sahita tapa dhAtune, karma prayoga jaNAvela na hoya te, tathA potAnA aMgarUpa kama prayoga hoya to, kartA arthamAM "Atmapada thAya che. rUrUrUti - vitare, 3ttane vaH = sUrya tape che, sUrya khUba tape che. vitare, 3ttane infjam = kartA potAnA hAthane tapAve che, khuba tapAve che. aNikkarma NikakatakASNigo'smRtau // 3-3-88 // je smaraNa sUcaka arthavALA dhAtu na hoya te, aNika - apreraka avasthAnuM je karma hoya te, sipha + ka ka - preraka avasthAmAM kartA hoya to, preraka sUcaka Niga pratyayAta dhAtune "Amane pada) thAya che. 188. darda = tapAH tamArogta = mahIvata hAthI upara caDe che, tAja hRtipAna sita bAda = hAthI upara caDanArA mahAvatane hAthI potAnI upara caDAve che. ( uparanA prathama vAkayamAM apreraka avasthAne kama hAthI che. jyAre bIjA vAkyamAM preraka avasthAne kama rU5 hAthI kartA che, mATe Atmane pada thayuM.) A sUtramAM jaNAvela Nir ane phi pratyaya che. te Ni pratyaya dvArA preraNuM arthamAM " prathaso [ 3-4-20] ) e sUtrathI jaNAvela Niga pratyaya ja levAne che. paraMtu zudio [ 3-4-27] e sUtramAM jaNAvela Nir pratyaya, tathA jijJa vahuo "[ 3-4-42] 2 e sUtramAM jaNAvela hica pratyaya Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ! siddhahema bAlAvabodhinI levAnuM nathI. e jaNAvavA mATe A satramAM NigamAM gakArane nirdeza karyo che. ame -vaDa rU-rU-81 / praga9bha - ThagavuM arthavALA, preraka avasthAmAM nirdeza karAyela je Niga pratyayavALA gRdhU ane viSNu dhAtune, kartA arthamAM "Ama. nepada thAya che. 2287. dhUm - varuM dheyate = baTukane Thage che 206 vaksa - vaDuM vazarate = baTukane Thage che. lIG-lino'rcA'bhibhave cA''ccA'kartaryapi ne rU-rU-20 che. arcA - pUjA, abhibhava - parAjaya ane praga9bha - ThagavuM arthamAM vartamAna, tathA preraka arthamAM vaparAyela je lI ane lI dhAtune, kartA arthamAM "Atmane pada" thAya che, ane bane dhAtunA antane " A 2 Adeza thAya che. arthAt lI nA sthAne lA thAya che. ane kartari prayoga na hoya tyAM, arthAta kamaNi ane bhAva prayogamAM bane dhAtunA antane A' thAya che, arthAta bane lI nA sthAne " lAgu thAya che. 2248. sTa , 21ra6. sTa - HTAmiDhAvyad iTana = jaTila - jaTAvaDe pUjAya che. rimA patha : vArtha ne rU-rU-2? || preraka dvArA - preraNuM karanAra dvArA ja svArtha jaNAto hoya te, preraka avasthAmAM vaparAyela smita-apa hasavuM arthavALA smi dhAtunA atane "A Adeza (smA) thAya che. 187. biM-ardo vismarUca = jaTAvALA lekane vismaya pamADe che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 317 ] vimetemapU 2 | 3-3-12 ne preraNA karanAra dvArA ja svArtha jaNAto hoya to preraka avasthAmAM vaparAyela bhI dhAtune kartA arthamAM "Amane pada " thAya che, tathA bhInA sthAne "bhISa" ane "bhA Adeza vArA pharatI thAya che. 1132 jibhIka -- muNDo bhISayate, bhASayate vA = bhuuna vANA mANasa bIvarAve che. mithyAkhyA | 2-3-13 che. abhyAsa arthamAM vartamAna preraNA dvArA ja preraka avasthAmAM nirdeza karAyele e mithyA zabda yukata pha dhAtune "Abhane pada ? thAya che. mithyA ratha = padane vAraMvAra khoTuM karAve che. parimuhAyamAyasapATdhevadavasadamAdarucanRtaH phalavati ne rU-rU-14 ) pari sAthe muhu, A sAthe yama ane yasa , temaja pA, dhe, vadda, va, dama , ad, rU ane vRta evA preraNA karanAra dvArA ja preraka avasthAmAM vaparAyela ginta ghAtuone, je kriyAnuM mukhya phaLa kartAne maLatuM hoya to, kartA arthamAM "bAtmane pada thAya che. 2228 mun - rimoda aitram = caitrane moha pamADe che. 386 jhU mAyAma te varSam = sapane lAMbo kare che, zararara. vasUtra - mArA maitram = maitra pAse prayatna karAve che, 2. pi - Gute vahuna = bALakane pIvaDAve che, 28. - dhAvate zizum = nAnA bALakane dhavarAve che, 128. vara-vAte vaDuma = bALakane bolAve che, 122. varaM - vAkayate sthama = musApharane vasAve che, 232. ramUra = ramate zvam = ghoDAne palaTe che. 2012. karuM - gAyate satra = caitra vaDe khavarAve che. 228. ra- 4 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] siddhahema bAlAvamAdhinI yate maitram = caitrane rUci pedA kare che, 12. nRtai= = nRtyate nam = naTane nacAve che. phai-nitaH // 3-rU-1 || dhAtupAThamAM je dhAtu t anubaMdha - nizAnavALa hAya, tevA dhAtunA kriyApadanA kartA phalavAna - je kriyA karavAmAM Ave tenu mukhya phaLa kartAne maLatuM hoya tA, te dhAtuone kartA arthamAM Atmanepa thAya che. 111. cA~ - yajJate = yana kare che. 888. dut - joti = kare che. jJonuMvalarSAt // 3-3-16 // upasaga` rahita nA dhAtune, kartA phaLavAna hoya tA, karyAM athamAM ' AtmanepaH " thAya che. 640. zAMr - nAM jJAnIte = gAyane oLakhe che. ahi jJaH [ rU-rU-86 ] " e sUtrathI aka`ka dhAtune Atmanepada sidda hatuM, paraMtu A sUtra sakaka nA dhAtu mATe che, naroDAv // 3-3-17 || 6 apa upasa` sahita vad dhAtune, jo kartA LavAna hoya te, kartA arthamAM AtmanepaH " thAya che. 118. r - Chrtema* pavate = ekAntavAdanI niMdA kare che. samudrAne thameranthe // 2-3-18 / 6 sama, urdU ane Aph upasa` sahita yam dhAtune, grantha sAthe saMbaMdha na hoya tevA kartA phaLavAna hoya to, kartA arthAMmAM Atma nepada " thAya che. 386. thamuM - saMyaRte zrIdIna = cokhAne paheALA kare che. - Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 319 ] TlAntare je vA ! rU-rU-11 || sUtra 3-3-24 thI sUtra 3--18 sudhInA pAMca sUtromAM jaNavela ghAtuone je kartA phaLavAna hoya te ja AtmapadanuM vidhAna karela che, te vidhAna je phaLavAna kartAne bhAva bIjA zabdathI jaNAto hoya te, kartA erthamAM vikalpa "AtmAnapada thAya che. 2238. mun - sarva phAruM diti, rimodane vA = pitAnA zatrune moha pamADe che. zavArAmai | rU-rU-200 ja zeSAt - amuka anubaMdha, amuka upasarga, amuka pratyaya, amuka pada tathA amuka atha, tenA saMbaMdhanA saMgomAM Atmapada na batAvyuM hoya, te sivAyanA dhAtuone, kartA arthamAM paraaipada ? thAya che. 2. mU - mavati - thAya che, 2016. 3 - atti = khAya che. parAno: 5: + rU-3-10 | parA ane anu upasarga sahita ku dhAtune, kartA arthamAM " para pada ' thAya che. 888. su - jAti = dUra kare che, ulaTuM kare che. prakhya kSiAH rU-rU-202 / prati, abhi ane ati upasargamAMthI kaI paNa upasarga sahita kSi, dhAtune, kartA arthamAM "paramaipada" thAya che. zarU7. kis - pratikriti - sAme pheke che. pAvedA ne rU-rU-203 / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ] siddhahema bAlAvabeAdhinI pra upasa` saMhita vahu dhAtune, kartA a"mAM ' paApada ' thAya che, 126. vaDhI - prayatta = vahe che. parematha / / 3-3-04 // pira upasaga" sAhata mRN ane vahu dhAtuMne, kartA a"mAM 6 paramaipadma " thAya che. 6284. pRthvIva pariSkRSpatti = adhika sahana kare che. kathApare ramaH // 3-rU-01 // vi, AN ane pira upasa'mAMthI game te eka upasaga` sahita ram dhAtune, kartA arthamAM 'parauMpa" thAya che. 181. mi -- viramati=virAma pAme che. copAta || 3-3-6 || upa upasa` sahita rama dhAtune, kartA a`mAM vikalpe 6 pararamaipada H thAya che. rapati = strIne ramADe che. arthAt strI sAthe ratikriyAthI rame che. " aniti pratiMdAnAvyA51: || 3-3-07 || preraka avasthAmAM - kari prayAgamAM je dhAtu akarmAMka hoya tathA jenA prANirUpa kartA hoya tA, te dhAtu jyAre preraka avasthAnA ane, tyAre te dhAtu ' parauMpa thAya che. 660. vANij - asAMta caitram = caitrane besADe che. ahiMA apreraka avasthAmAM - kari prayAgamAM caitraH te = caitra bese che. ahi As dhAtu aka`ka che, caitra e prANirUpa kartA che, jethI preraka prayogamAM jJAna ta evA parsnepada thAya che paraMtu " kRtiH [ rai-2-26] '' e sUtrathI Atmanepada thai jJAnayate evu rUpa na thAya. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI calyAhArArtheD-budha-yudha - mu- dru - sru - naza - janaH / / 3-3-108 // 321 ] = " preraka avasthAmAM cAlavuM tathA khAvuM avALA dhAtuo, tathA , budha, yudha, bhu, Tu, khu, naz anenan dhAtubhyone, urtA arthabhAM 'parasmai yaha ' thAya che. 972, cala, 1055. cala - calayati upAve che. 1487. bhujaMpa - bhojayati caitramannam = vaDAve che, 1104. ik-sUtramadhyApayati ziSyam = ziSyane sUtra lagAve che. 968 budha, 1262 budhiMca - bodhayati padmaM raviH = sUrya padmane visAve che. 1260 yudhin - yodhayati kASThAni = lAuDAne saDAve che, 597. puMD - prAvayati rAjyam = rAntyane pabhADe che. 13. dvaM- drAvayati ayaH = soDhAne gaNAce che, 15. khuM - srAvayati tailama = tesane Tapaave che, 1202 nazauc - nAzayati pApam = pApane nAza pabhADe he, 1265. janaici - janayati puNyam : puNyane pedA kare che. = // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrI vijaya mahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinI vRtteH tRtIyAdhyAyasya tRtIyapAdaH // zrIdulabheza ghumaNeH pAdAstuSTuvare na keH / luluddhimai dinI pAle, - rvAlikhilyairivAyataH // 66 // jema pahelA vAlikhilya RSioe mRnI stuti karI hatI, tema dula`bharAja rUpI sUnA caraNonI caraNAmAM AveATatAM kayA rAjAe stuti nathI karI, arthAt badhA rAjAoe durlabharAjanI stuti karI che. 26 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ graMtha vaturthAta: ] muLI-pR-viddhi-Li-nerAyaH // 3-4-1 || gup, dhUpa, viccha, paNu, ane pan dhAtune vibhaktinA tiv vagere pratyayA lAgatAM pahelAM kriyApada banAvavA mATe ' Av" pratyaya lagADavA. 232.jIpInu+Avyo+zrAynopAyu+rA+siya gopAtta = rakSA kare che, jI. grUpa -- dhRvAti = satApe che, 2343. viRt - vicchAti = jAya che, 760. bha naLAti = stuti kare che. 748. ni - panArthAta = stuti kare che. ahiM sUtramAM gupau e rIte vidhAna karela hovAthI, 763 gutti ane 26. suvar A e dhAtue levAnA nathI. - = menika // 3-4-2 // kam dhAtune kriyApada banAvavA ' Ni' pratyaya lAge che. ane tyAra bAda tiv vagere pratyayeA lAge che. 786 mUla - kAmacatte = te icche che. Ni: pratyaya Na vRddhi mATe che ane 6 Atmanepada karavA mATe che. terIyaH || 3-4-rU || Rt dhAtune kriyApada karavA mATe ' DIp? pratyaya lAge che. ane tyArabAda tit vagere pratyayA lAge che. 287 rAta RtIyate dhRNA kare che. spardhA kare che athavA jAya che. = Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - siddhahema bAlAvabodhinI 323 ] gAvi te vA .rU-4-4 | uparanA traNe sUtromAM jaNAvela gur vagere dhAtune, zatru rahita pratyaya - vartamAnA, saptamI, ane zastanI sivAyanI vibhaktimAM vikalpa A Ni" ane "DI" pratyaya lagADAya che. gu+gA=ApAya + $ + ta = pavitA, guru + ta = jo + ta == car = rakSaNa karaze. m + 9i + ta = mi + ta = jAmi + 6+ tA = ma + $ + ta = kAmayitA, m + ta = + + ? + ta = ramatA = Icchaze. 2 + ta = = + 6 = trA , + + = pitA, rAva + ta = 8 + rU+ ta = saMtA = dhRNA karaze, spardhA pharaze, athavA jaze. putina -sAtta sana rU-4-1 | gurR ane tija dhAtune anukrame ga - tiraskAra ane kSAnita - kSamA arthamAM kriyApada banAvavA mATe " san ' pratyaya lagADAya che. ane tyArabAda tivuM vagere pratyaya lAge che. 73, kuti- Tv + sana = guju vara + te = Tguctte = niMdA kare che, tiraskAra kare che. da67 sini - tijJa + na = titijJa + + 7 = titi = sahana kare che, kSamA kare che. aMhiA "sana - [4 2-3 ] ? e sUtrathI dirbhAva thAya che, arthAt bevaDAya che. vita saMsA-katAre che rU-4-6 / saMzaya ane pratIkAra arthamAM kita dhAtune, kriyApada banAvavA mATe "sana" pratyaya lagADAya che. ane tyArabAda tivuM vagere pratyayo lAge che. 286 kizana - vi + + satra + ta = vajana Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324] siddhahema bAlAvabodhinI + ra + te = vinivAre e mana = mAruM mana saMzayavALuM che. vittine rAdhim = vyAdhine pratIkAra - upAya kare che. jJAna-Ana-mAna-pAna nizAnA-naiva-vivAra DhoIzcata che rU-4-7 | nizAna, Ajava, vicAra ane virUpa - pratikULa arthamAM, anukrame zAna, dAna, mAna, ane badhAnuM dhAtune, kriyApada karavA mATe "sana pratyaya lagADAya che, ane tenA vegamAM kirbhAva thaye chate pUrvanA ane dIrgha "I thAya che. 12. ni.- pAna + in + te, ti= zAMta, zAMti = zastrane dhAravALuM kare che. 14. rAuna = hIrA, hIrAMti = saraLa kare che. 746, mAni - mImAM te = mImAMsA vicAra kare che, 746. vadhamarate = pratikUla kare che. dhAtoH kaNDavAderyak / / 3-4-8 // kaM vagere dhAtune, kriyApada banAvavA mATe "ya pratyaya lagADAya che. ieta, vAiga = te khajavALe che. kaM vagere satra dhAtuo che. vyaanAderekasvarAd bhRzA''bhISye yaG vA // 3-4-9 / / AdimAM vyaMjanavALA ane eka svaravALA dhAtune, bhUlaatyanta ane AbhaNya vAraMvAra arthamAM, kriyApada karavA mATe vikalpa "va" thAya che. 812. supa - mRA punaH punA pati = sva + + 7 = givja + 2 + = pacatte =aaN pati, prAmINa pracati vA = ghaNuM rAdhe che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 325 ] aTyani-tri-mUtri-mUlyoMH // 3-4-10 / / bhRza bhane mAmI625 atha bhI, aTa, *, sUtra, bhUtra, bhUya ma ane dhAtune '4' pratyaya sAro cha. 194. aTa-aT+yaG +te-aTATyate-mu05 25 . 26, kaM, 1932 ka - arAyate = pusa 25. 1899. sUtraNa-sosUyate= musa sakSa5 42 che. 1900. mUtraNa - momutryate = bhuma ! are , 1854. sUcaNa - sosUcyate = musa sUyana re cha, 1314. azauTi, 1558. azaz - azAzyate = muma / pAya cha, 1123. UrNagaka - proonUyate = vadhAre cha. mAmIkSya arthamA vAravAra 25 vagere gatyarthAtkuTile // 3-4-11 // AdimAM baMjanavALA ane eka svaravALA evA kuTila-vakragati a bhA vata mAna ghAtune, 'ya' pratyaya sA . 385. kramU-kuTilaM krAmatIti = caMkramyate = gati yAse . gR-lupa-sada-cara-japa-jabha-daza-daho gadye // 3-4-12 / / , su5, saha, 22, 45, 4, 42 , bhane 6 dhAtune, niMdA atha bhI ya' pratyaya lAge che. 1335. gRt - ni + gR + yaG +te = nijegilyate = nihita rIte Mya , 1323. liplaMtI = lolupyate = nihita rIte nAza 42, 966. palaM - sAsadyate = nihita rIte pIsa pAmecha,410. cara - caJcayate gati rIte yAve, 338. japa - jaJjapyate = nihita zate 5 are, 379. jabha - jamjabhyate = anAyA2 re , = 496. daMzaM - daMdazyate = parAmarate . 552. dahaM - dadahyate = parAma Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321] siddhahema bAlAvabodhinI rAta maNe the, maDi "yo yaDi [2-3-101] " me sUtrathA giranA 2712nemAheza thaye che... na gRNA-zubha-rucaH // 3-4-13 // za, zum ane ruya yAtune, bhaY AthamA / yaaMtyaya. nathA sAMgato. 1538. gRza.-nindha gaNAti = bharAma sAvA' are cha. 947. zubhi - bhRzaM zobhate = satya-ta. zAle. cha. . 938. ruci - bhRzaM rocate = satyata 3ye cha. .. bahula lup // 3-4-14 // 57 pratyayano mAre (5' thAya.. 1. bhU - bobhUyate, . bobhavoti = atyanta thAya che. aci // 3-4-15 // ay pratyaya 52 chato yAMnI sA5 bAya che. 1290. ciMgaTA : - bhRzaM ceciyate iti = ci + ya = cecI + ya + ac = cecI+a = cecya + sU = cecyaH = vAraMvAra yayana anArI, , ygunaa|... notaH // 3-4-16 // ukarAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela ya ne, at pratyayaH 52 chata 'yA'thata nathI 1085. ruka-ru + yaD = rokhya + aca + sirArUyaH = vAravAra savAra 2nAre. .hi ac [5-1-49] " ye sUtrathA anya pratyaya yo che. curAdibhyo Nic // 3-4-17 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI yurAdi gaNa saMbadhi cura vagere dhAtune, "Nica" pratyaya lAge che ane pachI ja kriyApadanA tivuM. pratyaya lAge che. 2668, gura -zu + f (g) + (ka) + ri = jorathati = cere che. purAvA che rU-4-8 | yurAdigaNamAM Avela yujadigaNa saMbadhI yuja vagere dhAtune, vikalpa "Ni pratyaya lAge che ane pachI ja kriyApadanA tivuM vagere pratyaya lAge che. 2146 yujha - gujJa + $ + 4 + tti = kari = joDe che. pUra prApta fuhu rU-4-11 che , prApta thayuM arthamAM bhU dhAtune, vikalpa "Ni pratyaya lAge che ane tyArabAda tivuM vagere kriyApadanA pratyaya lAge che. 2. 5 - ma + + sAruM + = mAhi+ a + 7 = mahatta = pAme che. + a + te = marate pAme che. "bifmti [4-3-10]? e sUtrathI vRdhdhi thaI che. praya vyApA f rU-4-20 || maLa kriyA sAthe prayakatA-kartA preraNA karatuM hoya, tyAM dhAtune vikalpa Ni" pratyaya lAge che. sutaM kayu = + LinuM = jara + a + ta = vAta = karAve che. aMhi - anubaMdha nizAnane laI "nitara [ rU-3-11] e sUtrathI Atmane pada, tathA nAmano[4-2-16 ] >> e sUtrathI bridhdhi thaI che. tamavichIya satranalsanA rU-4-2? | tumahaM tuma pratyayane yogya, arthAta je dhAtune mATe e arthamAM Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] siddhahema bAlAvabodhinI vikalpa "sana " pratyaya lAge che. je kriyA karanAra ane IcchanAra e bane eka ja hoya te, 2426 phu - tuMchita = + sana = { + + ri = + + + ta =+ + tti = ciMti = karavA Icche che. aMhi " rA - vRSa0 [1-4-10 ] ?' e sUtrathI mATe e arthamAM tuma pratyayanuM vidhAna karela che, te tuma pratyaya ane IrachA arthamAM vidhAna karela A sana pratyaya bane sarakhA che. arthAta jayAM IcchA arthamAM tuma pratyaya lAge, tyAM IcchA arthamAM san pratyaya paNa lAge. dvitIyAyAda jAgyA che rU-4-22 | dvitIyA vibhaktivALA nAmane, IcchA jaNAvavA mATe "kAmya pratyaya vikalpa lAge che. mami chatIti = H + lAza + 5 + = jAti = Ane Icche che. samajyAta vaya 2 -23 | makArAnta ane avyatha vijita dvitIyA vibhakitavALA nAmane IcchA arthamAM vikalpa "kAma" ane "kayana pratyaya vArApharatI lAge che. putramichatIti-putra + vArtha + +ti = puravAra = putrane Icche che. putra + hR+ vacana + ra = purIti = putrane icche che. aMhi "cani [8-2-222] ' e sUtrathI dIdhuM I thaya che. gAdhArAropamAnAvADavAre | rU-4-24 . makArAnta ane avyaya varjita upamAnavAcaka hitAyAvibhakti vALA nAmane, AcAra arthamAM vikalpa "kayana ? pratyaya lAge che. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 329 ] putramavAranIti =putra + + + ta = putrIti chAtram = vidyAthInI sAthe putranI jema AcaraNa kare che. prANa phuvAra tIti = prAsAvAra sutyam = keTaDImAM mahela samajIne rahe che. jatuM ja parama-va-dorAta tu ni che rU-4-25 - upamAnavAcaka kartA bedhaka nAmane, AcAra arthamAM vikalpa kiva pratyaya lAge che, paraMtu garbha, kalIba ane heDa zabdane lAgela kiva, pratyaya Dita jevo bane che. "kivaDa lAge che. kaccha vAghAtIti = 1zya + + ta = 31 + a +ri = zyati = ghoDAnI jema AcaraNa kare che. parama suvAvartana = ahama + + te = parama + + 7 = rahamate = bahAdura jevuM AcaraNa kare che. aMhi "kita [ rU--22] e sUtrathI Dita karavAthI Atmane pada thayela che. hu che rU-4-26 che. upamAvAcaka kartA bedhaka nAmane, AcAra arthamAM vikalpa "ka" pratyaya lAge che. TUMka virAti = daMta + vaya + te-daMnAtha = haMsa jevuM AcaraNa kare che. so vA su 2 || rU-4-27 | upamAnavAcaka kartA bedhaka nAmane AcAra arthamAM vikalpa kaya pratyaya lAge che. ane tenA yugamAM anya sakArane "lApara vikalpa thAya che. thAya che. vAstati = pathar + jaya +payA + a = pAse = paya = dudha jevuM lAge che. sdhyarata che. rU-4-28 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI upamAnavAcaka kartA edhaka Ajasa ane apsaram nAmane, AcAra arthAMmAM vikalpe : kaya' pratyaya thAya che. ane tenA yAgamAM anya sAkAranA ' lApa' thAya che. pronathI vAtati aenAyate = ejavALA jevu' vatana kare che. thaeN prazAH stoH // 3-4-21 || 330 > . ] kartA vAcaka bhRza vagere zabdane, svi pratyayanA a"mAM 'kaya' pratyaya vikalpe thAya che. ane tenA yAgamAM sakArAnta nAmanA sakArA, ane takArAnta nAmanA takAranA lApa' thAya che. amRga murI mayAti musAyate, mUrrImatti = thADuM hatuM. te dhaNuM thAya che. anuzmanA unmanAH bhavatIti 3manam + ca + te = 3manAyate, unmanIbhavati = cA manavALA na hatA te ucA manavALA thayA che. aveddat vehat bhavatIti treta na thavu + te = veDhAyate, veddImarthAta = gabha haNunArI gAya ke bheMsa je pahelA na hatI te gahaNanArI thAya che. ahi " ;-svasti. [ 7-2-26 ] Y e sUtrathI svi pratyaya thayA che. je vastu je rUpamAM pahelA na hAya, te vastu te rUpamAM pAchI AvI jAya, tevA atha'mAM svi pratyaya lagADAya che. = = = = sAcchAditAvikSyaH Sit // 3-4-30 // " kartA vAcaka DAcuM pratyayavALA zabdane, tathA leAhita vagere zabdane, svi pratyayanA viSayamAM ' kaya " pratyaya vikalpe lAge che. apaTat paTat bhavatIti = apaTapaTA paTapaTA bhavati iti = paTapaTa + hAr = paTapaTA + tha + te = paTapaTAyane, paTapaTAyati pahelA paTapaTa thatu na hetu, te have paTapaTa thAya = Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI ' 331] che. aMhi athavattAnuo [ -2-246] e sUtrathI DA, pratyaya thayo che. I-kSa- jI-satra-nAya che. ane te rU-4-rU?. pApasUcaka catuthI vibhakitavALA kaSTa, kakSa, kRg, satra ane ! gahana zabdane, kamaNa-pravRttirUpa prayatna karavA arthamAM kathaDa ? pratyaya lAge che. brAya jAje ramatIti = dAnta = pAparUpa kATa : mATe pravRtti kare che. romanthAd vyApyAducarvaNe // 3-4-32 / / / karmavAcaka bIjIvibhakitavALA remantha-khAdhela ghAsa vagere padArtha " rUpa zabdane uccarvaNa-vAgeLavuM evA arthamAM vikalpa " kaya ? ' pratyaya lAge che. tenAthapurvatAra = mathAvate = gAyA khAdhelA padArthane vAgeLe che. nA-ra-punAne rU-4-rarU che ! kamarUpa ditIya vibhakitavALA phena, uSNa, bASpa ane dhUma zabdane uThamana navamavuM arthamAM vikalpa "kaya" pratyaya lAge che. namumatIti = nAya= phINane vame che. | muNAnumaje che rU-4-rUka !' karmarUpa dvitIyA vibhaktivALA sukha vigere zabdone, anubhava arthamAM "kayaDa 2 pratyaya vikalpa lAge che. kumakumavatIti = guNAya = sukhane anubhave che. zA ta va pa rU-4-rUra che ' Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 ] siddhahema bAlAvabodhinI | dvitIyavibhakitavALA zabda vagere nAmane, kRti - karavA arthamAM vikalpa "kA pratyaya lAge che. phAi jAti ti = phASAne = avAja kare che. sAda pADe che. aMhi guer mo [2-4-27] e sUtrathI hiMca thAya tyAre phakata rUpa bane che. tapat | rU-4-rUdda | dvitIyA vibhakitavALA tapabhra zabdane, kRti arthamAM vika kathana' pratyaya thAya che. tAH rotIti = tArU+vacana + + ti = tacta = tapasyA kare che. no vicitra-ka-sevA-ssa rU-ka-rU7 | kamarUpa namas, varivasa, citra zabdane anukrame arcA-pUjA, sevA ane Azcarya arthamAM, vikalpa " kayana " pratyaya lAge che. ramaNU roti - maracati = namaskAra kare che. variyasthati = sevA kare che. A sUtramAM Dita evo citranuM vidhAna karela hovAthI Atmane pada ja thAya che. arthAta yitrI =AzcaryA kare che. gArisane ji |rU-4-28 | karmavAcaka aMga sUcaka nAmane, nirasana--uchALavuM evA arthamAM vikalpa "Ni" pratyaya lAge che. dara niraratIti = dUta + fNa = rasa + + + te = dRrata = be hAthane uchALe che. puchAtu-ri-cAne che rU-4-rUka | karmarUpa pucaka zabdane, udasana uMce uchaLavuM, payasana-cAre bAju Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI (333 ]. uchALavuM, vyasana-vizeSa uchALavuM. ane asana-uchALavuM evA artha mAM vikalpa "Nika " pratyaya lAge che. purumukyatIti = 3pu chatte = puMchaDIne uMce uchaLe che. maroThThAnnakAcita rU-4-40 || karmarUpa bhAsDa zabdane, samAcita - saMcaya karavuM evA arthamAM vikalpa aNaDa 2 pratyaya lAge che. mAruti tti = samAja = vAsaNa ekaThAM kare che. vivarAtta ridhAnaDane rU-4- karmarUpa cIvara zabdane, paridhAna - paheravuM ane ajana - upAjana arthamAM vikalpa "Ni " pratyaya lAge che. strI pAtati = gvavAre = kapaDAM pahere che. fNa vadu nAnna i rU-4-42 keIpaNa nAmane, ku vagere dhAtune artha jaNAvavA mATe, bahulaprakAre "Nim pratyaya lAge che. mukuM tatta = muve + fNa + 8 + 7 = mukhatti = muMDana kare che. vRkSa ati = kSam + a + a + ta = kSati = jhADane repa che. tratAr muSitAnige / rU-4-4rU I vrata-zAstravihita niyama, nAmane, bhuji bhajana ane bhejananI nivRttinA viSayamAM, arthAta khAvAnA artha sAthe saMbaMdha dharAvatA ane khAvAnuM choDI devuM evA arthamAM, ku vagere dhAtune artha jaNAvavA mATe, bahula prakAre "Nica" pratyaya thAya che. paNa jIva mAthamira trataM jAti=1 gratatta-dudha ja pIvAno niyatha che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ]. siddhahema bAlAvabodhino sA-the varasAda . rU-4-44 | satya, artha ane veda zabdane, "Nica" pratyaya lAge che. ane tenA yogamAM satya tegere zabdanA anano "A 9 thAya che. satyama2 Te sAtti ni = saca = 2 +7 + vi + + ta = visthAti = satyane kahe che, satyane kare che. zvetAzvAnDazvatarohitA-kaDavArA--retALa zvetAzva, azvatara, gAloDita ane Adhvaraka zabdane "Ni pratyaya lAge che, ane tenA yogamAM anukrame adha, tara, Ita ane ka ne "lupha thAya che. zvetAmAttare jAti rAti = zvetAtti = dhoLA ghaDA vaDe zabdane kahe che, gheLA ghaDA vaDe zabdane kare che. ., dhAtArenekasvarAdAm parokSAyAH kRbhvasti cAnutadantam | rU-4-46 aneka svaravALA dhAtune lAgelI parIkSAvibhakitanA sthAne Ama " pratyeya lAge che. ane dhAtune Ama lAgyA bAda tarata ja , bhU ane aru dhAtunA parIkSA vibhakitavALA rUpa lAge che. 2014. ra - + = 2atNa + mAm + $ + Na = rANAm + 9 + ord = witwAra cArava = . dIpatuM hatuM cAlAmAla = dIpatuM hatuM. yA-zA-DAMsa ke rU-4-47 che. da, a, Asu ane kAsa dhAtune lAgela parIkSA vibhaktine sthAne " Amra pratyaya lAge che. ane dhAtune Ama lAgyA bAda tarata ja kR, bhU ane As dhAtunA parakSA vibhaktinA rUpa lAge che. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 335 ] 721. ji- +g= rNyAg=AnA =aa rAjyamUtra, rayAmAra=dAna dIdhuM, 720. - + 1 + = paNa + + + = pAm + a + $ + $ = hAza = nAsI gayo. 21." kavi - jANa + 9 = A + A= + $ + pa = yA = beThA, 846. rasarajU + = rajU + a + +=AvADyuM=khAMsI khAdhI. punANA chULa rU-4-48 || dIgha Adi svaravALA evA chu ane UNuM varjita dhAtune lAgela parakSA vibhaktinA pratyAyanA sthAne AvyuM ke pratyaya lagADAyA che. ane tyArabAda ku, bhU ane as dhAtunA parakSA vibhaktinA rUpa lAge che. 87. di- + = + + + 9 + 6 = do = ceSTA karI. jJAmiyA | rU-4-41 | jAgu, urdU ane sama pUrvaka Ibdha dhAtune, lAgela parakSA vibhatinA sthAne "Am pratyaya lagADAya che. ane tyArabAda , bhU ane as dhAtunA parakSA vibhaktinA rUpi lAge che. 2023. jAgRka - jAgR + Nava = jAgarAm + cakAra = jAgArAJcakAra - jAgyA, 121. 39 - aSAgrasa = dAjhI gayuM, 2418 giri = + = maLyAsa = dIvuM. mI-sI-pR-dohita vara / rU-4-10 | bhI, hI, bhU ane hu dhAtune lAgela parakSA vibhaktine sthAne Am" pratyaya lagADAya che. ane tyArabAda ku. bhU ane asa dhAtunA parakSA vibhaktinA rUpa lAge che. 232. kima - A Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeSinI + sAm + + ord = vimAcAra = bhaya pAme. 223rU. hIM- zrI + k = viraha + A= + + Na = niyA vAra = zaramAyo, 240. TuDA = mR + a = vimAn + + La = vimAra = dhAraNa karyuM, pioSaNa karyuM, 2230. dura 6 + i - gudAma + $ + k = TdvAra = khAdhuM, dAna dIdhuM. je vina che rU -4- vid dhAtune lAgela parIkSA vibhaktine sthAne, " Ama pratyaya lagADAya che. ane tyArabAda tarata ja parakSA vibhaktivALA ku, bhU ane asa dhAtunA rUpa lagADAya che. tathA je Ama che te kitra thAya che. 2012. vira - vis + + + + = vivAra = jaryuM. vazvagyA // rU-4-kara che. vid dhAtune kriyApada sUcaka paMcamI vibhaktinA pratyaya lAgela tenA sthAne "Ama" pratyaya vikalpa lagADAya che. ane te Ama kita samaja, tathA Ama lagADyA bAda tarata ja paMcamI vibhaktivALA ke dhAtunA rUpa lAge che. vastu = vid + a + + tu = virAsu, veju = jANe. nidyatanyA, ne rU-4-13 che. dhAtuone aghatanI vibhaktinA pratyaya lAgatAM pahelAM "sirca pratyaya lAge che. tyArabAda adyatanI vibhaktinA pratyaya lAge che.884. - 1 + 1 + si + $ + s= kanaivI = laI gayo. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI -mRga-1 3pa-4o vA || 3-4-64 || spA, mRc, p, tRp ane dRdh dhAtune, adyatanI vibhaktinA pratyayA lAgatA pahelAM ' sic' pratyaya vikalpe lAge che. 42. CrAMta - 7 + vRA + tti + ++ + t = xy + [ + $ + t = praghdhAkSAt, aAkSAt, vRkSat = aTakayo, 466. muAMta - pradhrAkSAt, gamAkSIta, vRkSa7 = sparza karyA, 706 xi, . fit -ajjAkSAt, aAkSIta, avRkSat kheMcyuM. 282. taur - trAptIt, tArt, anuj prIti karI. 69,0. dazauca - drAzmIta, aArmIta, apatR = ha karyo. 4-zaTo nAmbupAtsyAdasoniTaH sa // 3-4-11 // 336 ] = ha ane zil -ga, 5 ane sa akSarA dhAtune ante che ane nAmI svaro upAttvamAM che evA, dA dhAtu vita anid dhAtune, adya tanI vibhakti lAgatAM pahelA ' sak pratyaya lAge che. 6627. juddIM - tra + vudgha + sak + iz = tru; + + t = aNukSet teNe dezuM. 49. virAt vikSat = teNe praveza karyo. = ahiM ' svAreH [ 2-083] " e strathI hu ne gha thayA. tAH0 [ 2--77 ] " e sUtrathI 6 nA dha thayo. CC 22 * aghoSe [ o-3-90] " e sUtrathI gha ne ka thayo. ane (6 yuTa. [ 4-3-70 ] 11 e sUtrathI sic nA sa nA lopa thayo che. fxq: 3-4-6 || adyatanI vibhaktinA pratyaya lAgatAM pahelA aniT eNvA klip Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] siddhahema bAlAvabadhinI dhAtune "sa" pratyaya lAge che. karU?. gi - a + a + sTi + + 7 = AstrikSa yAM metra = maitra kanyAne bheTayo. nA-karavA icche che rU-4-17 , asatva - prANi bhinnanuM bheTavuM evA arthavALA lithuM dhAtune uparanA sUtrathI vidhAna karela saka ? pratyaya thato nathI. 3vi tu ja jANuM = = lAkaDuM ane lAkha paraspara ceTayA. f-6-ka-4-AnA vArtari 3 --18 preraka arthamAM vidhAna karAyela Niga pratyayavALA dhAtune, tathA zra, , , ane kam dhAtune, adyatanI vibhakti nA pratyaya lAgatAM pahelA kartA arthamAM " " pratyaya lAge che. ka+=++p=art + hu+= 9 + 1 + 7 = ta = karAvyuM 2568. jUna - vUDa + f = pravRtta = corI karI. 883. prigathin = sevA karI, 3. kuM- aravara = ogaLI gayuM, 25. - guruvar = karI gayuM. 781. kAmUka - rAmata = IchA karI. Tra- che rU--16 che. dhe ane vizva dhAtune, adyatanI vibhaktinA pratyaya lAgatAM pahelA dhAtune, kartA arthamAM "" pratyaya vikalpa lAge che. 28. - mara , dhAt = dhAvya, dudha pIMchuM, 11.7. lofa - azvitha7, zvat = sojo Avyo. zAya-vatti-DyA || rU-4-60 | Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 339 ] zAsa, asa , vaca ane khyA dhAtane, adyatanI vibhaktinA pratyaya lAgatAM pahelA, kartari pragamAM "aDa 2 pratyaya lAge che. ahiM zAsa ne ya pratyayane lepa thAya tyAre A niyama na lAge te jaNAvavA sUtramAM zAsti prayoga jaNAvela che. tathA dhAtune badale vaparAte vas dhAtu tathA cakSane badale vaparAto khyA dhAtu paNa levAne che. 202 rAjU-ma + zAn + + = Azita = zikhAmaNa ApI, 2222. atra- ar + artha = zAsthata = dUra karyo 2016. rara- (1621 ran) = aaa = bolyo, 2072. hastha ( 22. a ) - sarathA = kahyuM. sIrti ne rU-4-dUra che. sa ane ghAtune, adyatanI vibhaktinA pratyaya lAgatAM pahelA kartA arthamAM vikalpa " aDa? pratyaya lAge che. 21. - asata, sattAna sarI gaye, 26. , rU. 2 = , mAt = gayo. ha-hi-sivaH |rU-4-62 / vA, lim ane sis dhAtune, adyatanI vibhaktinA pratyayo lAgatAM pahelA, kartari pragamAM "a" pratyaya lAge che. 14. IM- Adya AhvAna karyuM, 23ra4. pitta-DhiA=lepyuM 2322. uparvata - sid = chAMTayuM. vAmane || rU-4-63 dvA, lim ane signa dhAtune, adyatanI vibhaktinA AtmapadanA pratye lAgatAM pahelA kartara prayogamAM vikalpa "aDa' pratyaya Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ] siddhahema bAlAvaaidhinI = lepsa, RttiSata, asitta ane khIjAmAM nathI. lAge che. Ahvata, AhvAnta = AhvAna karyu, hipata, hita chAMTayuM. prathama prayAgamAM aph che, = ha--izrutAni-puSyAre: maiM // 3-4-64 || = apuSat la anubaMdhavALA, ghutAdigaNanA - ghRta vagere tathA pu vagere dhAtuone, adyatanI vibhaktinA paramaipadanA pratyaya lAgatAM pahelA, kartA arthamAM * aD" pratyaya lAge che. rUo6. nahyuM - azamam - gayA, 137. rthAta adyutat = prakAza karyA, 676. puxca - puSTa thayA. puN vagere dhAtue divAdigaNunA peDhAgaNanA ane ghut vagere dhAtue khvAdigaNunA peTAgaNanA dhAtue levAnA che. ti-tri-taC-ghra-jhur-34 -huMr -rupo vA || 3-4-61 || = dI` R anubaMdhavALA dhAtune, dhi, stam, zru, kSu, pruth, glum , jhujh ane z2a dhAtune, adyatanI vibhakti saMbaMdhi parauMpadanA pratyayA lAgatAM pahelA, kari prayAgamAM vikalpe a' pratyaya lAge che. 2473. vRMtI - kahaSar, aaulIk = rokayu, 27 oSThi azvat, azvIta=phulI gayuM, 2. jjatam (sautra) = Utamat, astamaur = thaMbhI gayuM', 23. vrajU karavru var, prot = gayA, zo YT - asturat, amhorAt = gayA, 27 pruphyU - anrutauSita = corI gayA. 198. truzyU - prastut, kASTot = corI gayA, z. phluAE - stut, jhugrIv = gayo, 24. rR, 22:47. -- annat, jJArit=dharaDA thayA, jINuM thayuM. 2936. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahaMma bAlAvabAdhinI niSa te tasu 6 || 3-4-66 // padma dhAtune, adyatanI vibhakti saMbaMdhi AtmanepadanA trIzva purUSanA ekavacananA pratyaya lAgatAM pahelA, kartA arthAMmAM ' bic ' pratyaya lAge che. ane trip pratyaya lAge tyAre ta aa 'lApa " thAya che. 27. niMr - 3+par + 7=3r + = + qx + (f~) TM = 3rapati = utpanna thayuM. Topa-4na-yutri-pUri-tApa-tho vA | rU--67 || 34 1 , dIp, jan, budh, pUr, tAm ane khAy dhAtune, adyatanI vibhakti saMbaMdhi trIjA purUSanA ekavacananA pratyaya lAgatAM pahelA kartA arthamAM ' bic " pratyaya vikalpe lAge che. ane khic pratyaya lAge tyAre ta aa 'lApa " thAya che. 6266. rIvaici - tra + vor + 'ar + 7 = avani, aniSTa = dIdhuM, 267. nanaitri - barnAna, aniSTa - utpanna thayA, 262. yudhis - kodhi, bayuddha = jANyu', 268. puraici - vRtti, pUrvae = pUryu, 806. tA - bayi, atAviSTa=pALyu, 806. vyAya apAyi, apAyiSTa vadhyuM. mAya-dameLoH // 3-4-68 // bhAva prayAgamAM ane ka`Ni prayAgamAM vidhAna karAyela adyatanI vibhakti saMba dhi trIjA purUSanA ekavacananA pratyaya lAgatAM pahelA, sa` dhAtune ' (gar " pratyaya lAge che. ane khic pratyaya lAge tyAre ta no 'lApa" thAya che. 23220. lij - As + ta = Ja + R + = = jJAti thayA = tArAthI besAyuM, 888 duhra! + 7 = = + + 3 = hift SH = sAdaDI banAvAI. - * = Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] siddhahema bAlAvabodhinI svara - graha - dRza - hanbhyaH sya - sijAzIH zvastanyAM jiT vA // 3-4-69 // svarAMta dhAtuone tathA gra, dezuM ane hana dhAtune bhAva prayogamAM vidhAna karAyela, bhaviSyantI tathA kriyAtipatti vibhakti saMbaMdhi AdivALA pratyayo, sid pratyaya, Azi vibhaktinA tathA zvastanI vibhaktinA pratyaya lAgatAM pahelA vikalpa "mi pratyaya lAge che. 'bhaviSya-tI'-7 dA-dA+syate-dA+i(jiTa)+ syate = dayi. syate, dAsyate = te paDe 25pAze. 1517. grahIz - grAhisyate, grahIsyate = te paDe grahaya 42ze. 495 dR, - darziSyate, drakSyate = te vaDe mAze, 1100. hanaka - dhAniSyate, hAniSyate = te vaDe yAze. 'yAtipatti' - dA + syata = a + dA + i + sthata = a + de + i + syata = adAyiSyata, adAmyata = te vaDe 255Ata, agrAhiSyata, agrahIgyata = te vaDe graha zata, adarziSyata, adrakSyata = te vAta, adhAniSyata, ahaniSyata = 1 43 yAta saya ' - dA + AtAm = a +dai + i + s + AtAm adAyiSAtAm, adiSAtAm = te me baDe apAyu agrAhiSAtAm , agrahISAtAm = te me paDe aDa) rAyu, ada. ziSAtAm , adRkSAtAm = te the vannevAyu, adhAniSAtAma, arvAdhaSAtAm = te me vaDe yAyu. mAzI: ' dA + sISTa = de + i + sISTa = dAyiSoSTa, dAsISTa = te paDe hAna apaay| kI AzA cha, grAhiSISTa, grahISISTa = te vaDe 75 rAma gavI mAzI, daziMSISTa, dRkSISTa = te vaDe nevAyo meve| zIvAda cha, ghAniSISTa, vadhiSISTa = te 43 lAmA / yAzIvAda cha, ' vatanI' dA + tA = = + i + tA = dAyitA dAtA = te vaDe 2apArI, prAhitA, grahItA = te vaDe 995 zaze, Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabAdhinI phizatA, sarA = te vaDe jovAze, ghanatA, haiMntA = te vaDe haNAze. 26: ziti || 3-4-70 || 343 bhAva prayoga ane karmaNi prayAgamAM vidhAna karAyela zit - vamAna, saptamI, pAMcamI ane hrastanInA pratyayA lAgatAM pahelA sava dhAtune ' kaya H pratyaya lAge che. 620. zI - cI + 2 + te * rAy + 4 + te = rAcyate thayA = tArA vaDe suvAya che. 888. TiT - + 2 + te = cite jaTaH = tenA vaDe sAdaDI karAya che. kartaryanaddbhyaH zav // / 3-4-71 // adAdi gaNanA - ad vagere dhAtu varjita sava" dhAtune, kartA arthAMmAM vidhAna karAyela zil pratyaya lAgatAM pahelA vikaraNa pratyaya rUpe ' zab %0 pratyaya lAge che. 6. jU-mU+tir = m + v + tiv =bhavati = te thAya che. = vAve: yaH || 3-4-72 || , divAdi gaNanA div vagere dhAtune, kartA aOmAM zita pratyaya lAgatAM pahelA, vikaraNa pratyaya rUpe ' zya' pratyaya lAge che. 6244 vica - ri + tir = mik + ratha + utar zAbhe che. = dIvyati . grAsa - pAsa * zrama - ma - ma - tti-zruti- Si- yatti - saMyamevo // 3-4-7rU || = bhrAsa, blAs, bhrama, krama, kalama, trasa, tru, lakS, yas ane sam pUrNAMka yasa dhAtune, kartA aCmAM vidhAna karAyela zil pratyaya Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 ] siddhahema bAlAvabeAvinI lAgatAM pahelA, vikaraNa pratyaya rUpe vikalpe ' zya' pratyaya lAge che. 847 bhrAsi bhrAsyate bhrAsate = hI che, 848 TubhlAsRG - bhlAsyate, bhlAsate hIye che, 1234 bhramUc, 970. bhrabhU - bhrAmyati, bhramati = yAse he, labhe che, 385. krama krAmyati, krAmati page yAse che, 1237 klamUc - klAmyati, klAmati = 42mAya che, 1171. saic - trasyati, trasati = ure che, 1437. Tat - truTayati, truTati = tUTe che, 927. laSI - laSyati, laSati = alisASA 42 che, 1222. yasUc - yasyati, yasati = prayatna pure che, saMyasyati, saMyasati = sArI rAte prayatna kare che, kRSi - rajjeyaye vA parasmai ca // 3-4-74 // p ane rajjU dhAtune, kama rUpa karyAM amAM arthAt kama jyAre kartA thAya tyAre, zil pratyaya lAgatAM pahelA ' zya" pratyaya lAge che. ane vikalpe * parauMpada thAya che. 1565. kuSaz - kuSyate, kuSyati vA pAdaH svayameva = paga enI meLe bahAra kheMcAya che-nIle che. 1282. rajjIMc - rajyate, rajyati vA vastraM svayameva = apanI bheNe raMgAya che. = svAdeH nuH || 3-4-75 / / svAdigaNunA-su vagere dhAtune, kartA arthAMmAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatAM pahelA, vikaraNa pratyayarUpe ' tu ' pratyaya lAge che. 1286 puMgT - su + znu + tiv = sunoti =bhahirA manAvavAnA dravyone bhIMjave che. vA'kSaH / / 3-4-76 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 345 ] azru dhAtune, kartA arthamAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatAM pahelA vikalpa " nu " pratyaya lAge che. 170. kSe - ALati, kSatti = vyApe che. taH dhArthe vA ! rU-4-77 ne ! tak dhAtune, cholavuM, tIkSaNa karavuM athavA pAtaLuM karavuM evA arthamAM, kartari prayAgamAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatAM pahelA, vikalpa "jhu" pratyaya lAge che. 172. takSa - ravi , takSatti = chelle che, pAtaLuM kare che athavA tINa banAve che. taNU-- bhU- - * # 2 _ rU-4-78 | stanyU , tubU , skambu, kumbha ane sku dhAtune, kartA arthamAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatA pahelA, " nu ane zrA - pratyaya vArA pharatI lAge che. zatam - stanata, zatati = stabdha kare che, rokI rAkhe che athavA thaMbhAve che, 2524. kAra - nAti, rAti = udhdhAra kare che, uDADe che, athavA vajanadAra vajana upADe che. yA rU-4-72 krayAdigaNanA-krI vagere dhAtune, kartA arthamAM vidhAna karAyela zita pratye lAgatAM pahelA, vikaraNa pratyaya rUpe "zrA ? pratyaya lAge che. 508. Tura - + nA + tiif= kharIde che. yajJanArajInA derAnA che rU-4-80 || Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] siddhahema bAlAvabodhinI yAdigaNanA vyaMjanAnta dhAtune, kartA arthamAM vidhAna karAyela paMcamI vibhaktinA bIjApurUSanA ekavacanane hi pratyaya lAgatAM pahelA zrA pratyaya lAge tyAre hi ane zrA e bannene sthAne "Ana pratyaya lAge che. padaka. pus - pu + + = pur + mAna = pujA = puSTa kara. tulA rAH | rU-4-87 | tudAdigaNanA-tudra vagere dhAtune, kartA arthamAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatA pahelA, vikaraNa pratyaya "za lAge che. 232. surata - sudrI + = tute, tuti = pIDA kare che. dhAM gharArajIno naju 2 ke 3-4-82 ne dha vagere dhAtune, kartA arthamAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatA pahelA, vikaraNa pratyaya rU5% pratyaya lAge che. je dhAtumAM svara heya te A svara pachIja mUkAya che, ane je dhAtumAM dhAtunA aMgabhUta nakAra hoya te "na ne lepa thAya che. 24rU. 4 - 2 + ti = + + tika ki = AvaraNa kare che, 2418 - jUi + % + sid = Ki + = + jU+ti = hinarita = hiMsA kare che. -ranAra che rU-4-83 che. ku dhAtu tathA tanAdigaNanA - tana vagere dhAtune, kartari prayogamAM zita pratyaya lAgatAM pahelA, vikaraNa pratyayarUpa "u" pratyaya lAge che. 888. 3 - zuM + tiva = $ + 3 + ti= jatikare che. ahiM "vAminato [4-3-1] ) e sutrathI ku nA ne guNa thayela che. 422. taryA - tan + ti=san + 3 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 37 ] + ri = tatti = tANe che, vistAra che. ahiM "-kao [ ka-3-2] >> e sUtrathI tu nA u ne guNa thayo che. sUnA zrAddha biyASStamane tathA rU-4-84 . ja dhatune, zraddhAvAna kartA arthamAM, kartari pragamAM vidhAna karAyela zit pratyaya lAgatAM pahelA, " kaya? pratyaya lAge che. ane paramaeNpadane dhAtu hovA chatAM "Atmane pada " nA pratyaya lAge che. tathA aghatanI vibhaktinA trIjApurUSanA ekavacanane Atmane pada saMbaMdhi ta pratyaya lAgatA pahelA nirca" pratyaya lAge che ane tane "lopa thAya che. ane zit pratyaya lAge che. 342. vRt - + a = + rajU + gin + ta = H + rU = 3 mAsTa dhArmika = dhArmika mANase mAlA banAvI, vR9 + ca + te = vRkate mArAM dhAmA. = dhArmika purUSa mAlA banAve che. ahiM "ja p/--dada ' e sUtrathI pracuM karyu ane "caH zikti [ -4-70] ) e sUtrathI kaya pratyaya thayo. tapastapaH karmakAt // 3-4-85 // tapa dhAtu tapasyA karavA arthamAM hoya tyAre, kartari prayogamAM vidhAna karAyela adyatana vibhakitanA trijA purUSanA ekavacanane te pratyaya lAgatAM pahelA, "mirca" pratyaya lAge che. ane bi pratyaya lAge tyAre ta ne "lopa thAya che, tathA kartA arthamAM vidhAna karAyela zita pratyaya lAgatAM pahelAM, "kaya " pratyaya lAge che, tathA parasmapadane dhAtu hovA chatAM "AtmapadanA pratyaya lAge che. rUrUrU. tAM tay + ca + te = ta tA: sApu = sAdhu tapasyA kare che, taQ + Na = te tA: sApura = sAdhue tapa karyuM. AgaLanA "ago [ rU-4-] e sUtrathI bis pratyayane niSedha thato Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ] siddhahema bAlAvabodhinI hovAthI bis pratyAyanuM daTAnta nathI ApyuM. paraMtu kya pratyayanuM ane Atmapada thato hovAthI AtmapadanuM dRSTAMta jaNAvela che. ekadhAtau karmakriyayakAkamakriye // 3-4-86 // je dhAtunuM karma piteja kartA thaI gayuM hoya to, te ja dhAtune, kartari prayogamAM "mi, kaya pratyaya ane AtmAne pada ? thAya che. je kartari pragane dhAtu ane karmakartari prayogane dhAtu akSaranI apekSAe ekaja hoya che. ane je kriyA ApaNe kartAri prayogamAM joyelI hoya te ja kriyA karmane kartA banAvatA samaye paNa prayogamAM hovI joIe, judI judI hovI na joIe, arthAta karma. kartarI prayogamAM karma bIju kaI karatuM na hovuM joIe, eTale je kriyA kartariagamAM hoya te ja kriyA karma kartari pragamAM hovI joIe, tathA kartari pragamAM dhAtu sakarmaka hoya te ja ghAtuM kAma kartari prayogamAM karma kartA thaI javAthI akarmaka bane che. citraH vAdamAUMta - vaTa vavAra = catra sAdaDI banAvI, paraMtu e sAdaDI eTalI jaldI ane saraLatAthI banAvAI che, ke kartAne zrama paDato nathI. eTale sAdaDI enI meLe banI gaI, ema kahevAya. traH jATa - dara cAra thi = sAdaDI enI meLe bane che. caitra vAraM rita- ra ghA vASyinta = sAdaDI ene meLe banaze. A dRSTAMntamAM ku dhAtunuM kama kaTa te ja ke dhAtune kaTa kartA bane che, kartari prayogo kR dhAtu ane karma. kartari prayogane kR dhAtu akSaranI apekSAe ekaja sarakho che, kriyA karavAnI paNa ekaja che, je kriyA karanAra kartari prayogamAM che te ja kriyA karma kartari pragamAM che, arthAta kriyA judI judI nathI, tathA je kriyA karate dekhAya che te ja kriyA karmartari prayogamAM jaNAya Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 349 ] cide // 3-4-87 || 6 = : = paN ane du dhAtunuM kaIM jyAre kartA anya hoya, tyAre tene karmAMkamAM aMmAM * Ji, kaya ? pratyaya ane ' Atmanepatra" thAya che. jo kartA a`mAM ane ka`rUpakartA amAM aneka`kartA amAM kriyA sakamaka hoya ke akarmAMka hAyA cAle. 822. duparAMt - caitraH A namapraznIt = caitre cokhA rAkhyAM, enaH svayamevApAci - cAkhA enI meLe radhAi gayA, caitrona pacati caitra cokhA rAMdhe che, opana svayameva pacyate cokhA enI meLe raMdhAya che, caitraH boranuM pAMta = caitra cokhA rAMdho, onaH yamava thate = cAkhA enI meLe radhAze. 27 juddIMTM - caitra: gAmaDugdha = caitre gAyane dohI, svayamevAdehi = gAya enI meLe havAI, caitra nAM phempi caitra gAyane dove che, nauH svayameva yuddhane gAya potAnI meLe dohavAya chaeN, caitraH nAM dhoti =caitra gAyane deze, gau svayameva dhochyate - gAya enI meLe dohavAze. = = na jarmanA nir|| 3-4-88 || pa ane dudh dhAtuno jyAre sakamaOka prayoga hoya tyAre ka karamAM kahela giph ' pratyaya na thAya. apakodumbaraM phalaM savathamaitra= umarAnA phaLa potAnI meLe ja pakavyu, anuSya gauH vayaH svayameva = gAya potAnI meLe ja dudha dAhayuM. dudhaH || 3-4-8deg || rudh dhAtune ka kari prayogamAM * bic ' pratyaya na thAya. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapa0 ] siddhahema bAlAvabodhinI maDha nI ghAva = gAya potAnI meLe ja aTakI paDI. varada vA rU-4-10 || svaravALA dhAtu ane duhu dhAtune, karma kartari prayogamAM vikalpa bicu ? pratyaya thAya che. satta, kari vA vAdaH zvayameva = sAdaDI pitAnI meLe ja karAI, asuSa lohi va za meva = thAya pitAnI meLe ja dehavAi. tapa: jasutApe -4-2 / ta, vAtuMne, karma rUpa kartA arthamAM ane anutApa-pastAvo arthamAM "ga" pratyaya thato nathI. vavAta tivaH svameva = lucce mANasa potAnI jAte ja pastAvAmAM paDayo. gata taiifa sAdhu sAdhue tapa tapyA, =caitra vaDe pastAvo thayo. ahiM kAtara ne sthAne atA iprayoga nA thayo. Ni-snu zyAsmanepadA'karmakAt // 3-4-92 / / Ni pratyayavALA eTale preraka arthavALA hiMga svArthaka arthavALA, hica pratyayavALA tathA Ni pratyayavALA dhAtuo temaja stu, ane zri dhAtu tathA akarmaka kAraNane lIdhe thayela AtmapadI dhAtuone " nim" thato nathI. upara garva che maitra = maitre caitra vaDe cekhA raMdhAvyA, apApata kara meva = cekhA pitAnI meLe ja raMdhAvAI gayA, 108rU. 7 - grda : dAva = gAye pitAnI meLe ja pAne mUkI, 88rU. cha = 3rAjhiyata v3. vayauva = daMDa enI meLe ja uce thayo, 888. kuja - vAta saidhava ravayameva = ghoDA pitAnI meLe ja haNahaNyo. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 351 ] mArtha-sana -zirAvinyatra bi-nai ! 3-4-12 / / bhUSA--zaNagAra athavALA, sat pratyayavALA, kir vagere dhAtu tathA uparokta Ni pratyayavALA dhAtu, ane snu ane zri dhAtune, tathA akama`kapaNuM jarUrI hoya evA AtmanepadI dhAtuone, kama`kari prayAgamAM 'tric " ane 'kaya' pratyaya thatAM nathI. amata myA svayameva=kanyA potAnI meLe zaNagArAi, azviIniSTa TaH svayameva =sAdaDI potAnI meLe ja karavAne AI, niInete TaH svayameva - sAdaDI potAnI meLe ja karavAne dAiya che. 234. jite nAMdu: cacameya = dhULa potAnI meLe ja uDe che. RvijayayA cit || 3-4-4 || koika prayogomAM jyAre karaNa kartA thayo hoya, karaNanI tathA kartA anI kriyA sarakhI hAya, teA dhAtune, * bic, kaya H pratyaya ane * Atmanepa6 ' thAya che. karaNa katR-parivAyate To: vRkSa = jhADa kAMTA vaDe vIMTAya che. parivAyate jaTA vRkSa vayameva = kAMTAo potAnI meLe ja jhADane vIMTI le che, attinA iitta = taravAra vaDe sArU chede che, sAdhu asi: chinatti - taravAra pAte sArU kApe che. kavacit jaNAvavAthI A vAkayamAM Atmanepada Adi na thayuM. sAdhu ityAcArya zrI hemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijaya mahimAprabhasUrikRta - bAlavabodhinIvRtteH tRtIyo'dhyAyasya caturthapAdaH // pratApatapanaH ko'pi, maularAjernavo'bhavat / ripustrImukhapadmAnAM na sehe yaH kila zriyam // 12 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra ] siddhahema bAlAvabodhinI ' mUlarAjanA prapautra durlabharAjane pratAparUpI sUrya keI na ja thayo, jeNe zatrurAjAonI strIonA mukha rUpI kamalanI zebhAne sahana karI. arthAta sUryAsta thatAM kamala vikasvara pAme tene badale karamAyA. arthAt zatruonA maravAthI ke hAravAthI temanI strIonA mukha karamAyA. 12. : iti kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUribhagavatpraNitaM . . zabdAnuzAsanasya laghuvRttyAvalambini zAsana samrATa zrovijayanemisUrIzvara paTTadhara zrIvijayamahimAprabhasUrikRta ., / gurjarabhASAyAM bAlAvavodhinIvRtteH : -2 / tRtIyo'dhyAyaH samAptaH // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ atha caturtho'dhyAyaH : ] [ prathamapAdaH ] dviSatuH parIkSA- De prAktu svare svaravidheH / / 4-1-1 // parAkSA vibhaktinA pratyaya tathA 7 pratyaya para chatAM, dhAtu 'dvirbhAva' pAme che, arthAt bevaDAya che. dirbhAva pAmavAne yogya evA svAdi pratyaya para chatAM, svaranu artha ya paDelAM dvilova thAya che. 892. DupacaS - pac + Nav papac + a = papAca = teNe rAMdhyu, * 789. kamUG - kam + D + ta = a + cakam + a (Ga) + ta acakamata tele 42chyu N, " Ni-na-dru0 [ 3-4-58] " = -- e sUtrathI Ga pratyaya thayA che, = AdyoM'zaH ekasvaraH // 4-1-2 // aneka svaravALA dhAtune je eka svaravALo Adi avayava aza, tene parAkSA vibhaktinA pratyaya tathA hu pratyaya para tAM dvirbhAva pAme che. 1093. jAgRk jAgR + Nav = jajAgR + a = jajA gAra = te lagyo 270 kaNa kaN + t = kaN + i + Ga + t = kANi + a + t = cakAN + a + t = a + cIkAN + a+t = acAkANat, acakANat = vAnarAyo. - san - yaGazca // 4-1-3 // san pratyayAntavALA ane caGa pratyayAntavALA dhAtuno, eka svazvANo ne Adi avayava teno 'dvirmASa' thAya che. 667. tiji 23 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] siddhahema bAlAvaaidhinI - tij + san + te = titij + sa + te = titik + Sa + te titikSate = sana 92 4 892. DupacaS = pac + yaG + te = pApac + ya + te = pApacyate = te dhAlu zaM. svarAdedvitIyaH // 4-1-4 // dvirbhAva pAmavAne yogya evA je svarAdi dhAtu, tene eka svazvANo ne dvitIya avayava teno 'dvirbhAva ' thAya che. 194. aT + san + ti = aTi + sa + ti = aTiTi + pa + ti = aTiTiSati = thaDavAne che che. 1558. azaz - az + yaG + te = Azaz + ya + te = azAzyate = vadhAre jAya le. aTa na va da naM saMyAgAdiH // - 4-1-5 / / svarAdi dhAtunA eka svaravALo je dvitIya sayukata avayava, tenA saMyoganI AdimAM rahela je kh, h ane na teno 'dvirbhAva ' zrato nayI. 1348. ubjat ubj + san + ti = ubjiji + pa + ti = ubjijiSati = sarasa thavA 4, 257. adDU - aDD + san + te = aDiDi + pa + te = aDiDiSate = esse ukhAne 424 che. 1491. undair und + san + ti = undi + sa + ti = udidi + +ti = undiditi = lItuM thavAne 9. ayi raH / 4-1-6 // svarAdi dhAtunA eka svaravALo je dvitIya saMyukata avayava, tenA saMyoganI AdimAM rahela je rakAra, tene 'dvirbhAva thatA nathI, nne raazthI para yAra na hoya to. 104. arca - arc + i + san + ti=arcici+sa+ti = aciMciSati=pUna ukhAne che che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 355 ] nAno dritayAt yag 4-2-7 | svarAdi je nAmadhAtu, tenA dirbhAva pAmavAne gya evA dvitIya ane tRtIya vagere ekasvaravALA avayava, tene IcchA pramANe "dvirbhAva ? thAya che. DyUmi chatAMti = 3 sthIti, kathvI + + = + tti = risthI+ $ + 8 + ti, = phizyAcitti, kacchacitta, azvavivipatti = azvane IcchanArane Icche che. anya | 4-2-8 || vyaMjanAdi je nAmadhAtu, tenA dvirbhAva pAmavAne vega evA prathama vagere ekasvaravALA je avayava, tene IcchA pramANe "dvirbhAva ? thAya che. putramita ti, putrIzata putrI rati= kuputrI + + +ti luputra citi, putiracita, putrIvivighati, putraviSiSatti = putrane IcchanArane Icche che. vAvetaraH 5 4-2-1 | kirbhAva pAmavAne yogya evA kaNa vagere dhAtuono je eka svaravALo tRtIya avayava, teno 'dvirbhAva thAya che. kagg na sa + te = vANa + 9 + + + ti=vgfthasfsa = khaMjavALavAne pAm ka-2-10 ne keTalAka vaiyAkaraNanA mate kirbhAva thayA bAda kirbhAvanuM nimitta maLatAM pharIthI "dvirbhAva thAya che. 2088. kiad - mAM punaH punA vapatIti= + + 7 = sonu++ = ag. te = ghaNuM athavA vAraMvAra suve che. saugpilubichatti = Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 ] siddhahema bAlAvamAdhinI sosuNya + i + sa + te sumosup + i + sa + te susopupiSate = ghaNuM athavA vAraMvAra suvA mATe Icche che. AcAya'zrI hemacandra sUrinA bhate sosupya + i + sa + te sopupi + sa + te = sopupipate. thAya che teyozrIla dilavU thayA pAha dvilavane karatAM nathI. = yiH san veyaH // 4-1-11 // dvirbhAva pAmavAne yAgya je blyU dhAtune, sat pratyaya lAgyA Ada y nA sthAne yi thaye te, yi ane san ne vikalpe 'dvirbhAva thAya che. 402. IrSyA - IrSy + i + san + ti = ISyi + yi + pa + ti = IyiyiSati, ISy + san + ti = IrS + yi + s + 3 + a + fa = gffofa = Sui kala v . havaH ziti // 4-1-12 // juhAti - adAdi gaNanA peTA gaNanA hu vagere dhAtuone, zik vartamAnAnA, saptamInA, paMcamInA ane hyastanInA pratyayA lAge tyAre 'dvirmA' thAya che. 1130. huMkuhu + ti = juhu + ti juhoti homa ure che, Aya che, chAna ure che. = = carAcara - calAcala - patApata vadAvada - ghanAghana pATUpaTaM vA // 4-1-13 // * - jene evA carAcara cara* ac pratyaya para chatAM pharela che dvirbhAva vagere zabdo 'nipAtana' vihaye thAya che. 410. cara tIti = car + ac + ti = carAcaraH, caraH = yAsanAze. 972. cala - calAcalaH, calaH = bhAvanAze, 962. patla - patApataH, -- Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI pataH = paDanAze, 998. vada - vadAvadaH, vadaH = molanArI, 1100. hanaka - ghanAghanaH hanaH = haNanArA arthAt duSkALane haNanArA dha, 195. paTa- pATUpaTa, paTaH = toDanAreze, sAthaunAre. " 357 ] cikkida cakrasam // 4-1-14 // ka ane ar pratyaya para chatAM thayela che dvirbhAva jenA, evA thiGisaha ane yainasa zagraho ' nipAtana' thAya che. 1179. klidauc - klidyatIti = klid + ka + si = cikkidaH = lInu 1170. knasUtra - krasyatIti = knas + ac + si caknasaH = vAMjhe, yaNaaTa vANaM.. = = - dAzvat sAtmIvat / / 4-9-15 // 1 vasu pratyaya para chatAM thayela che dvirbhAva jenA evA dAzvata, sAvat bhane bhIvat zaho ' nipAtana' thAya che. 922. dAzRg dadAza iti dAz + vasu + si = dAzvan, tau = dAzvAMsau = hAna henAra me 49, 990. bahiM - sehe iti = sah + kkasu + si = sAhvAn, tau sAhrAMsau = sahana, 42nAra me 4 551. mihaM - mimeha iti = mih + su + si= mivAn, tau mIDhvAMsau = chAMTanAza me nae. jJapyApo jhIpIp na ca dviH si sani // 4-1-16 // 6 , sakArAdi sat pratyaya para tAM jJA dhAtunA prerakarUpa jJap dhAtuno ane Ap dhAtuno, anume 'jJIy' bhane 'y' maheza thAya . che. ane tenA yogabhAM dvirbhAva thato nathI. 1540. jJAMza - jAnantaM prayuGkte iti = jJA + Nig + ti = jJA + pu+ Nig + zab + tiv = jJapi + a + ti = jJapayati, jJapayatumicchatIti = Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] siddhahema lAvamAdhino = jJapi + n + ti jJIpsati = 4NAvavAne che che. 1307. AplaMT - AptumicchatIti = Ap + san + ti = ipsati vyApIne rahevA icche che. Rdha It // 4-1-17 // Adeza sakarAdi san pratyaya para chatAM, Rk dhAtunA thAya che. ane tenA yogabhAM dvilava thato nathI. 1306. RdhUT - adhitumicchatIti = R + san + tiIsati vadhavAne . 6 it = dambhodhi dhIp // 4-1-18 // 'dhIp' sakArAdi san pratyaya para chatAM, dakh dhAtunA 'lip ? ane ' maheza thAya che. ane tenA yogabhAM dvirbhAva thato nathI. 1309. dambhUd-dambhitumicchatIti = dambhU + san + ti dhIpsati = khAne che che. = dhipsati, avyApyasya mucermogavA / / 4-1- 19 / / sakArAdi sana pratyaya para chatAM, akarmIka evA mudh dhAtune * mAk ? Adeza vikalpe thAya che. ane tenA yogamAM dvirbhAva thato nathA. 1320 mulatI mokumicchatIti muc + san + mokSati, mumukSati caitraH = caitra bhukta thavAne che che. - = ti = mi mI mAdAmit svarasya / / 4- 1 - 20 // * * " sakarAdi san pratyaya para chatAM, mi, mI, mA ane dA saMjJaka dhAtunA svaranA ' it ' Adeza thAya che. ane tenA yogamAM ka dhAtuno hirlAva thato nathI 1289. dumiMgd - mi + san + ti : mit + sa + ti = mitsati uvAne che che. 1246. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hima bAlAvabodhinI 18 / mIMgc , 1512. mIMgaz - mI + san + te = mit + sa + te = mitsate = ivAne che. 603. meMG, 1073. mAMka, 1137. mAMka - mA + san+ti-mita +sa+ ti = mitsati mitlate = bhApavAne cha, mahale mApavAne che che. 1138. dudAMgA - dA + man + ti = dita + sa + ti = ditsati = devAne . 1139. dudhAMgaka - dhA + san + ti = dhit + sa + ti = dhitsati - ghaa20| 72vAne che che. rabha - lama - zaka * pata - padAmiH // 4-1-21 // sakArAdi sana pratyaya para chatAM rabha, lAbha, pha, pata, ane pad dhAtunA svarano I - Adeza thAya che. ane tenA yogamAM di bhAva thatI nathA, 785. rabhi - rabh + san + te = Arip + sa + te-Aripsate-sAra ma 42vAne che che, 786 DulabhiSa-lama + san + te = lip + sa + te = lipalate = sAla bhejavA che cha, 1280. zakIMca , 1300. zaklaMTa - zak +san + ti = zika + sa + ti = zikSati = sana 42vAne , samatha' thavAne 4 cha, 962 patla - pat + san + ti = pit + sa + ti + pitsati = 5vAne che che, 1257 padiMca - pad + san + te = pit + sa + te =pitsate = yAsavAne . rAdhervadhe // 4-1-22 // sakArAdi sana pratyaya para chatAM, vadha athavALA rAdhu dhAtunA svarano g, thAya che. ane tenA yogamA virbhAva thato nathA. 1304. rAdhaTa - prati + rAdh + san + ti = prati + rit + sa + ti = pratiritsati = ivAne the. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 siddhahema bAlAvamAdhinI avivaronA - sethoreH // 4-4-22 // . avit - v anubaMdhavagaranA parAkSA vibhaktinA pratyayA para W chatAM, tathA v anubaMdhavALA evA seT - iT anuba MdhavALA thar ( dathavuM ) pratyaya para chatAM, vadhu arthAvALA rAdh dhAtunA svarano 'e' thAya che. ane tenA yAgamAM dvirbhAva thatA nathI. rAj + 3R = reSTha + rajU = revuH = teoe vadha karyA - hiMsA karI. anAdezAde rekavyazcanamadhye 'taH / / 4-1-24 // v anuba dha vagaranA parAkSA vibhaktinA pratyayo tathA T anuSya dha vALA thavuM pratyaya para chatAM, je dhAtunA AdimAM koi Adeza na thatA hAya evA asayukata vyaMjananI madhyamAM rahela akAranA ' e H Adeza thAya che, 862. kucIp - pa2 +3R + pennuH = teoe rAMdhyuM. 388. maM - nam + thavuM = nam + + tha =naimitha = tuM namyA, - 6 - 11 - 9 - manAm || 4-2-Y|| = v anubaMdha vagaranA parAkSA vibhaktinA pratyayo tathA iT anuba Mdha vALA thayuM pratyaya para chatAM, t, tap, phala ane bhaj dhAtunA svarano ' a ' Adeza thAya che. ane tenA yAgamAM dvirbhAva thatA nathI. 27. haiM tR + In - sar + 36 = ter + 36 = tevuH = teo taryA, + thavu = ta + r + T ter + = + tha tathi = tuM ta 762. trapauSi - traN + pa = trepa = te zaramAyA, 428. IS - j + gr = hH = teo phaLyA, bh + 6 + tha = = phelitha tuM phaLyA, 8. mA~ - mam + IF = menu = teoe sevA karI, mak + rU + tha = sainitha = te sevA karI. = - Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 361 | -prama-vana--- -cama-vana-nAka-grAna-trAsa skAya vA ! 4-2-26 | huM anubaMdha vagaranA parIkSA vibhaktinA pratyayo tathA seTuM thavuM pratyaya lAgela hoya evA ja, bhrama, vam, vas, phaNa, cam svat, rAja, brAja, brAlsa ane blAs dhAtunA svarano e ? vikalpa thAya che. ane tenA yogamAM kirbhAva thato nathI. 2247. kRpA karUda. kRg = + =4, najhAkateo vRddha thayA 9 + rU+tha=thi, nAthi tuM vRddha thayo. 170. jhanU-mu, vastram = teo bhamyA, mitha, vastramathakatuM bhamyo. 162. TuvamU , 2272. laica , 2037. BUT, 287. kU 327. vana, 863. nag, 661. bhrAji, 894. TubhrAji 847. TubhrAmi 848. TubhlA . paNa prayogo samajI levA phakta bhrAja, brAmsa ane blAse A traNa dhAtu AtmapadanA hovAthI thavuM pratyaya lAgato na hovAthI tha nA draSTAMta na levA. vA thI na ra | 4-2-27 | t anubaMdha vagaranA parIkSA vibhakitanA pratyaya, tathA seTuM thavuM pratyaya lAgela hoya evA zrad ane grantha dhAtunA svasno vikalpa e" thAya che. ane tenA yogamAM nakArane "lupha thAya che. ane dirbhAva thato nathI. 2646. thara - zu, sAdhu, = teo zithila banyA, thitha, rAzitha = tuM zithila bane. 48. gratha - zu, zakyuTa = teoe guccuM, thitha, narasthitha = te guMthya. maH |4-2-28 || Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] siddhahema bAlAvAdhinI v anubaMdha vagaranA parAkSA vibhaktinA pratyayeA lAgela hAya evA, dam dhAtunA svaranA 'e" thAya che. ane tenA yAgamAM nakArane luph ' thAya che ane dvirbhAva thatA nathI. 6302, mUt - phebru = teoe daMbha karyA, je vA // 4-1-20 // parAkSAvibhaktinA seT thar pratyaya lAgela evA dan dhAtunA svaranA vikalpe ' e H thAya che. ane dvirbhAva thatA nathI. mitha, smitha = te 'bha karyA. 7 gasa-ra-vATi-munimaH || 4-1-20 || - v anubaMdha vagaranA parAkSA vibhaktinA pratyayA, tathA seT thavu pratyaya lAgela hAya tyAre, zarU ane 66 dhAtu tathA vakArAdi dhAtue ane jenA svaranA guNa thatA hoya evA dhAtuonA svaranA 6 e " thatA nathI. 146, rAlU - vi + rAjU + IF = virAmuH teoe hiMsA karI. vicarattitha = te hiMsA karI. 727, dvi= =teNe athavA meM Apyu. 807. vahivaT +5 = vavache -te vahyo athavA huM vaLyA. 122. rA vi+ ! + 3R=vizAr + Gan = virArAjaH = teoe hiMsA karI, vi + x + x + tha = vizazaritha = te hiMsA karI. = - = maiM TUH / --rU? / / paMcamI vibhaktinA trIjA purUSanA ekavacanarUpa hi pratyaya lAgyA hoya tyAre, dA sa MjJaka dhAtuonA antyasvaranA ' e ' Adeza thAya che. ane tenA yAgamAM dvirbhAva thatA nathI. o o 28. 3rAMr - DrA + fTM = ahi = tuM Apa ! 2231. sudhAya. - dhA + udde = dhRdghi = tuM dhAraNa kara ! - Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 363 ] niH prANAyA che cha-rUra che parIkSA vibhakitanA pratyaya lAge tyAre, de dhAtuno "digi - Adeza thAya che ane tenA yogamAM kirbhAva thato nathI. . - + pa = vini + pa = vi = teNe athavA meM pAlana karyuM. te vivAda vadhyuM che ka-2-3rU preraNA arthavALo Ni pratyayAta para dhAtune sthAne Da pratyaya lAge tyAre "pI..." Adeza thAya che ane tenA yogamAM kirbhAva thato nathI. 2. vi- vinaMgyu = 4 + + = apAya + + 7 = + a + 7 = pathar = teNe pAyuM. make dina do ghaH pUrvAna che ka--rUka Da varjita pratyaya para chatAM, hi ane hana dhAtuno dvibhAva thaye chata, pUrvathI para-bIjA naMbaranA huM ne "ghu " Adeza thAya che. 2216 hiMdu- 1 + gi + La = 1 + fida + a = 9 + nidhi + ga = prAnidhAya = teNe kahyuM. jika sa-parokSa / 4--rUpa che. sana pratyaya ane parikSA vibhaktinA pratyaya lAgyA hoya tyAre ji dhAtune kirbhAva thaye chate, prathama akSara pachInA bIjA akSara gina 2 Adeza thAya che. 1. hiM - tumachinIti =giri + sana + tti = niri + 9 + ri = vidhiSatti = jaya pAmavAne Icche che. fka + = vi + ni + pa = vinini + pa = vinina + = vini= teNe athavA meM vijaya meLavyo. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] siddhahema bAlAvabavinI je i 4-2-36 . sana pratyaya ane parakSA vibhaktinA pratyaya lAgyA hoya tyAre, ci dhAtune dvirbhAva thaye chate, prathama akSara pachInA bIjA akSarano. ki ? Adeza vikalpa thAya che. 2220. vi- tuma chatIti ri + rana + ta = riri + + ta = vidhi + 1 +tti = cita, vivitta = te saMgraha karavAne Icche che. ri + = uttara + pa = cikri + = ci, rintha = teNe athavA meM saMgraha karyo. - - - - - pUvasyA'sve svare voriyut // 4-1-37 / / ikAra ane ukArane kirbhAva thaye chate, pUrvanA prathamanA Ikora ane ukArane, asva-svasaka bhinna svara para chatAM anukrame "IyuM ? ane " ut Adeza thAya che. 2421. supara - + ma = gurUSa + 5 = 60 + gy + 3 = rUSa = teNe IchuM. 121. vasa - vaF + jJa = 33jU + 3 = 3 + + + 3 = 3s = te rahyo. ahiM evuM ane om avayavana e ane e asva svara che. asa | 4-2-28 | kArane dirbhAva thaye chate, pUrvanA kArane " A 5 Adeza thAya che. 888. Du - + % + = vAra + ga = + = cAra = teNe karyuM. " ao [ 4-6 ka6 ] >> e sUtrathI kakArane cakAra thayo che. DhavA re 4-2-". Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - siddhahema bAlAvabodhinI 365 ] divi thaye chate, 5va nA hI svaranI 25 ' Adeza thAya 7. 2. pAM, 1067. pAMka - pA + Nava- pApA + a - papA + a = papau = te sAdhu athavA tethe 2kSaNa yu. ___ga-horjaH // 4-1-40 // dirbhAva thaye chate, pUrvanA gakAra ane hakArane "ja" Adeza thAya che. 396. gamlaM -gam + Nat = gagam + a = jagam + a = jagAma = te yo. 545. hase-has + Nava = hahasU + a = jahas + a = jahAsa = te tyo. dyateriH // 4-1-41 // ghuta dhAtune dibhava thaye chate, pUrvanA ukArane "I Adeza thAya che. 937. ti - yat + e = yadyat + e = didyut + e = didyute = te 4thavA zAlAvANa thayo. dvitIya-turyayoH pUrvI // 4-1-42 / / kirbhAva thaye chate, pUrvanA bIjA ane cothA akSarane anukrame patA , mane 'zrI ' sakSa2. thAya che..913. khanUga - khan + Nava = khakhan + a kakhan + acakhAna = te dhu. 1478. chipI - chid + Nav= chichid + a-cicchid + a-ciccheda = taNe dhu, ThaTha-ThakAray + i + san +ti-ThaThakAraya-TiThakA. rAya + i + pa + ti = TiThakArayiSati = 42 42nArane / (nAmadhAtu) 5. SThAM - sthA + Nava = sthAsthA + asthAsthA + a = tasthA + a = tasthau = te ubhe ratmo, 428. phala - phala + Nava = phalaphal + a = phaphala + a = paphal + a = paphAla ta jyu, 497. ghuSa - ghuS + Nava - ghuSghuS = a = ghughuS + Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11] siddhahema bAlAvabodhinI a = gughuSa + a = jughuS + a = jaghoSa = teNe subha pADI, 383. jhamU - jham + Nava = jhajham + a = jajham + a = jajhAma = te bhyo. 627. DhaukRG- Dhauka + e = DhakDhauka + e = DhauDhauka + e = DuDhe + e = DuDhauka = tethe bheTa :yu, 1139. budhAMgUka = dhA + Nava = dhAdhA + a = dadhA + a = dadhA + au = dadhau = teNe ghA29 4yu, 1140. TuDu,gaka - bhR + Nava = bhRbhR + a = babhR + a = vabhAra = teNe poSaNa yu. tirvA pThivaH // 4-1-43 // SThit dhAtuna dirbhAva thaye te, pUrvanA Mi ne "ti Adeza vidadhe thAya che. 1166. SThivUc-SThiv + Nat = SThiSThiva + a = SThiSThiv + a = tiSThit + a = tiSTheva, TiSTheva = teNe 34 dhu __ vyaJjanasyA'nAderlak // 4-1-44 // dhAtuno kirbhAva thaye chate, AdimAM nahi rahela vyaMjanane lupha thAya che. 31. glaiM - glA + e = glAglA + e = gAglA + e = gaglA + e = jagla + e = jagle = tenA paDe athavA bhaa2| vaDe khAna vAyu. nAva prayoga hAvAthI "tat0 [3-3-21 ] " e sUtrathI Atmapada thAya che. aghoSa ziTaH // 4-1-45 // zi akSaravALA dhAtune kirbhAva thaye chate, pUrvamAM rahela zim akSara pachI aSa vyaMjana para chatAM zi *lu thAya che. 283. scyuta-zcyut + Nav = 3cyutzcyu t + a = cyut zcyu t + a = cyuracyota - te ayu, te 854 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 367 ] -4-6 || 4-2-6 | dhAtuno dvirbhAva thayA bAda, pUrvInA kakAra ane kAranA anukrame 6 ca " ane ' g" Adeza thAya che. 888. tum - + Lav = % + 4 = 26 = teNe karyu, rU. - hu + 5 = gg +r = tru'v + 5 = guruve = teNe avAja karyo. maiM vanecakaH // 4-1-47 // ya pratyayAnta 3 dhAtuno dvibhAva thaye chatAM, pUrvanA kakArane * ca" Adeza thato nathI, 6260, 4 - ; + tha + te = h +=+ joAyatevaH = gadheDo bhUke che. A sUtramAM vate e pramANe vidhAna karela heAvAthI adAdi gaNanA 2086. j, tathA tudAdigaNanA 2462 rtta dhAtu levAnA nathI. = ba-muLAvasthAaH // 4-2-48 // ya pratyayAnta dhAtune dvirbhAva thaye te, pUrvInA a aa tathA I, u, R ane la svaranA anukrame ' A ' ane 'guNa' thAya che jo pU`bhAgamAM nI tathA m Agamana na Avyo hoya tathA rI, ri ane 2 Avela na hoya tA. 82. 3pIp = mA punaH punaf pacatIti = + ya + te= papa6 + 4 + te pApacyate te vAraMvAra athavA ghaNuM rAMdhe che. 2220. cit - ci + tha + 3 =Si + 5 + te cecIyate = te vAraMvAra athavA ghaNu = = = meguM kare che = na dAzo haSi | --. || ya pratyayAnta hrA dhAtunA durbhAva thaye te, pUnA ya Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 ] siddhahema bAlAvamAdhinI lApa thAya tyAre hA dhAtunA pUrvanA aMzanA svaranA A " thatA nathI. 1131. ohAM - bhRzaM punaH punarvA jahAti - hA + yaG + ti = hAhA + ya + ti = jahA + ti = jaheti = te mukha athavA vAraMvAra heDe che. paJca-sraMsa-dhvaMsa-bhraMza -kasa - pata-pada- skando'nto nIH // 4-1-50 // ya++ pratyayAnta eva vac vagere dhAtuno dvirbhAva thaye chate, pUnA bhAgamAM dvirbhAva pAmela che vyaMjananI vacce ' nI " Agama thAya che. 106. vaJcU - bhRzaM punaH punarvAvaJcanIti vaJc + yaG + ti = vazvtrazc = vavac + ya + ti = va + nI + vac + yati vanI cyate = muNa athavA vAraMvAra vagati yAte . 953. straM lUG - sanIsrasyate = tere che, 954. dhvaMsUG danI. dhvasyate = te bhupa nAza pAne che 952. bhraMzUG - banIbhrazyatete nAza yA che, 987. kala canIkasyate = te vAraMvAra 962. patlu - panIpatyate = te vAraMvAra paDe che, 1257. pardic - panIpadyate = te vAraMvAra laya che, 319. skanhaM - canIska suDAya che, athavA te vAraMvAra laya hai. - dyate = te 6 murato'nunAsikasya // 4-1-51 // akArathI para rahela je anunAsika - Ga, Ja' ' na ane ma tadanta yak pratyayavALA dhAtuno dvirbhAva thaye chate, pUrvanA avayava pachI ' Agama thAya che. 264. bhaNa bhaN + yaG + te = bhaNbhaN +m (mu) + bhaN+ yate = ba =bambha. su = + ya + te = babhaN + ya + te = Nyate = te khupa lage the. = Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 369 ] Japa-gama-dAmA-pAH || 4-2-12 || " caD pratyayAnta jar vagere dhAtuone dvirbhAva thaye chate, pUnA avayava pachI ' su Agama thAya che. 328 japa - jap + ya + te = Lyate = te vAraMvAra jape che. 372. jJama jaJjabhyate = te vAraMvAra maithuna seve che, ra. daMte te vAravAra baLe che, pradda. sUrI - cate = te khuba DaMkhe che, 486, gaMgoN - vamaLyate = te vAravAra bhAMge che, pA (sautra dhAtu ) papazyate - te vAraMvAra sparzI kare che. = 26-Am || --13 | te, pUnA car + yaG ca pratyayAnta evA cara dhAtuno dvirbhAva thaye avayava pachI mu " Agama thAya che. 40. va + te-trar + ya + te== + k + cak + = + te = + thate = cAyate - te khuba phare che, kara8. hs - h@ + ca + te = nch + ya + te par + yate = qSte = te kyU = 5 + = + r + ya + te khuba phaLe che, ti cApotsyAtonogH || 4-4-4 | cakprayavALA car ane s dhAtunA, tathA takArAdi pratyaya para chatAM car ane phalU dhAtunA upAntya akAranA 'OM " Adeza thAya che, ane te uMkAro A thato nathI. parvate = te vAraMvAra care che, ca + tiH = smrutiH = gamana, vajjate = te khuba phaLe che, X + j + ftaH = xgH = phaLavu. 24 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ] siddhahema bAlAvamAdhinI RmatAM rIH // 4-1-55 // , Ga pratyayAnta hasva RkAravALA dhAtuno dvirbhAva thaye te pUnA avayava paMchI 'zai' Agama thAya che. 1152. nRtaic - nRta + yaG + te = nanRt + ya + te = na + rI + nRt + yate = narInRtyate = te vAraMvAra nAye che. ri-rau ca lupi // 4-1-56 // yahu pratyayAnta hasva RkAravALA dhAtunA darbhAva thayA bAda yaGno lopa bhaye chate, pUrva'nA avayavane '2, 2 ' a ' 3 ' antAgabha thAya che. 888. DukuMg - kR + yaG + ti = cakR + ti carikarti = vAraMvAra 2 che. kR + yaG + ti = cakR + ti + r + karti = carkatiM = te dhare che. kR + yaG + ti + rI + kR + ti = carIkarti = vAraMvAra ure che. = tra = ca nijAM zityet / / 4-1-57 // zil pratyaya para chatAM dvirbhAvane pAmela nir, vij ane vikh dhAtunA, pUrva'nA svazno 'bheta ' Aheza thAya che. 1141. NijaMkI-nij + ti = ninej + ti = nekti = te sAI 42 che, 1142 vijakI - vij + ti = vivej + ti = veveti = tenuhu 12, 1143. vislaMki - viS + ti = viveSu + ti = veveSTi = te vyAye. - z pR-R - bhR-mA- hAGAmiH // 4-1-58 // zita pratyaya para chatAM dvirbhAvane pAmela pR vagere dhAtunA pUnA lAganA svazno '4' Aheza thAya che. 1134. paMk + ti = pRSR + ti = pitR + ti = | piparti = te pAvana 2 che, 1135. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rka - R + ti = Rkra+ti = a+ +ti = i + + ti = iy + + ti = iyati = te gaya . 886. bhuMga = bhR + ti = vibharti = te lapo595 42 che, 1137. mAM - mA + te = mimIte = te pAmecha, 1136. mohAGka - dA + ti = jihIte = te kAya. sanyasya // 4-1-59 // sana pratyaya para chatAM dirbhAvane pAmela dhAtunA, pUrva bhAganA maranA , mAdeza thAya che. 892 DupacI - paca + san + ti = papac + sa + ti = pipak + sa + ti = pipakSati = te rAMdhavAne icche che. ontisthApavarge'vaNe // 4-1-60 / / sana pratyaya para chatAM dvibhuvane pAmela uvarNIndra dhAtunA pUrva bhAganA ukArano "I? Adeza thAya che. je e ukAra pachI avarNavaa 072, santaratha-5, 2, 5 ane, tathA 5 // -- 5, 3, 5, ma ane ma 52 khAya to. sotradhAtu - ju- javantaM prayuGkte = ju + Ni + ti = jAvayati, jAvayitumicchatIti = jujArvAya + san + ti = jijAyapati = gamana zvAne cha, 1080 yuk - yu + san + ti = yuyu * i + sa + ti = yiyaviSati = mizra thavAne che che. yu + Ni + ti = yAvaryAta, yAvAyitu. micchatIMti = yuyAvayi + sa + ti = yiyAyiSati = mizra kvAne 4 . 1085. rUk - ru + Ni + ti - rAvayati, gavayitumicchati = rurAvayi + sa + ti rigavayiSati = 244101 rAvAne che che, 1519. lUgaza - lu + Ni + ti = = lAvavati, lAvayitumicchatIti = lulAvayi + sa + ti - Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 siddhahema bAlAvabodhinI lilAvayiSati = pAvAne che. 1518. pUgza, 600. pUG - pU + Ni + te = pAvayate, pAvayitumicchatIti = pupAvayi + sa + te = pipAvayiSate = pavitra zavavAne cha, 601. mUG - mU + Ni + te = mAvayate, mAvayitumicchatIti = mumAvayi ... sa + te = mimAvayiSate - bhAvAne 2009. zru-su-dru-pu-plu-cyorvA // 4-1-61 / / sana pratyaya para chatAM dirbhAvane pAmela uvarNAta evA zru vagere dhAtunA, pUrvabhAganA ukArane "I Adeza vikalpa thAya che. je e ukAra pachI avarNavALo jakAra, antasthA ane pavarga para hoya to. 1296. zraMTa - zra + Ni + ti = zrAvaryAta, zrAvayitubhiccha ti = zuzru + i + sa + ti = zizrAvayiSati, zuzrAyipati = sAmavAne cha, 15. DhaM- su + Ni + ti = srAvayati = sAvayitumicchati =suzru + i + sa + ti=sisrAvayiSati, susrAvayiti = 85vavAne / cha, 13. draM - du + Ni + ti = drAvayati, drAvayitumicchati-dudra + i + sa + ti = didrA vayiSati, dudrAvayiSati = pravAhI khAne the, 597. zrRMDa - + Ni + ti = provayati, prAvayitumicchatIti = praNa+ i + sa + ti = piprAvayiSati, puprAvayiSati = vavAne the, 59.8. pluGa - plu + Ni + ti = plAvati, plAvayituH micchati = pluplu + i + sa +ti = piplAvayipati, puplA. vayiSati = muhAvavAne cha. 594. cyuGa - cyu + Ni + ti = cyAvayati, cyAvayitumicchati = cyucyu + i + sa + ti = cicyAvayiSati, cucyAvayiSati = 854AvA ne che. svapo Nau uH // 4-1-62 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 373 ] sva, dhAtuno Ni pratyaya para chatAM kirbhAva thaye chate, pUrva bhAganA svarane "u" Adeza thAya che. 2088. fjhagha - + for + rU+ sana + ta = puravAra + ru + +sikagzvAd + $ + 1 + ta = guNAcita = suvADavAne che. caNAno sani che || 4-2-6rU che dhAtune Ni pratyaya bAda Da pratyaya lAgyo hoya ane Da lAgyA bAda dirbhAva thayo hoya te, pUrvanA bhAganA svara pachI laghu svara Avyo hoya to had " I ra thAya che, paNa je samAna saMjJaka svarane lepa thayo na hoya te. ane I Adeza thatAM sana pratyayane laIne je kArya thAya che, evuM ja kArya thAya che. 888, 3 - + fo + ta = = + + fja + =ari + 3 + ta ba natta = trivat = ta = teNe karAvyuM. ghoghaszvara re ! 4-2-64 che. svarAdi bhinna dhAtune paNa pratyaya lAgyA bAda Da lAgyo hoya ane Da lAgyA bAda dvirbhAva the hoya to, pUrvanA bhAganA svarane uparanA sUtrathI " i ' Adeza thAya che, ane jo I laghu svara hoya te, lai dhAtvakSara para chatAM "dIrgha I = thAya che. je samAna svarane lepa thaye na hoya te. + for + 7 = 9 + #rt + = + ta = sacavAta = ati = avarajU = teNe karAvyuM. 272. on - + fja + = + 2 + 9 + ta = ra = teNe svAda karAvyo. saMyukta kava zabdane kAraNe I gurU svara che paNa laghu svara nathI, tethI I dIdhuM na thayo. rakR-da-svara-tha-tra-TU-kAzera | 4-2-66 ! Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 ] siddhahema bAlAvabodhinI mR vagere dhAtane thi lAgyA bAda Da lAgyo hoya ane Da lAgyA bAda kirbhAva thayo hoya te, pUrvanA svaravALA bhAganA svarane a = Adeza thAya che. je samAna svarane lepa thayo na hoya to. 28. jhuM - R + for + ta = = + ra + + + = asarakar = yAda karAvyuM, 263. da - a = phaDAvyuM, 2010. giri - atatva = utAvaLa karAvI 200rU. praziSa - mauthar = prasiddha karAvyuM, 2004. prati - rAmaprat = maraDAvyuM, 2622. svara - atastat = TUMkAvyuM, 2802. rAzi - rAtuM = grahaNa karAvyuM. vA veda-vaigs | 4-2-66 || veSTa ane ceSTa dhAtune Ni lAgyA bAda Da lAgyo hoya ane tenA vegamAM kirbhAva thayo hoya te, pUrvanA svaravALA bhAganA svarane "a" Adeza vikalpa thAya che. je samAna svarane lopa thayo na hoya te, da73. veda-ve +La + + 7 = ve + 6 + + sU= + + $ + a + 7 =mareeta, kavi dara = teNe vIMTALyuM, 670. tri- ba data, ariSTa = teNe ceSTA karAvI. aa che 4-2-67 che. gaNa dhAtune Ni lAgyA bAda jeDa lAgyuM hoya ane tyArabAda dirbhAva thaye hoya te, pUrvanA svaravALA bhAganA svarane dIgha "I thAya che ane vikalpe "A paNa thAya che. samAna svara lela na thaze hoya te. 1874. paNa = + + + s= + + 6 +4+= - "ur, Int = te gaNAvate hate. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 37pa ] macArA pAyA + 4-2-68 / parakSA vibhaktinA pratyaya lAgatAM dhAtune dirbhAva thaye te, pUrvanA vyaMjana rahita akArane " A Adeza thAya che. 2010 avaMja - + 3jU = cAkU = + kU = cAra + 3 = prAr + kakU = 6 = teoe khAdhuM, 26. , rU. 4 - + anukU = rAri + anukU = 28 + = * + R = 3rg = teo be jaNa gayA. ganA rAnsa jAda-saMyogavya ( 4-2-61 RkAravALA, ar ane saMvegavALA dhAtune, parakSA vibhaktinA pratyaya lAgatAM dirbhAva thaye chate, pUrva nA saMyukta akAranA A thAya che ane tenA yogamAM na akhtagAma thAya che. arthAta " nA Adeza thAya che. paraMtu je akArane Ana karavAne che te akAranA pahelA A hovo na joIe, athavA A nA sthAne akAra thayela na have I. 128. 24, 230. jhabUra- 16 + 4jU = + 3 = madhu + = + + 6 = argpura = teo vadhyA, 18. rAjA - a + = jarA + za = + + = ta = te vyAsa thayo, 248. - ajJa + ud = yak + U = cAra + jJa + 4 = mAnasa = teNe Ajapu. mU rata nA 4-2-70 + parIkSA vibhaktinA pratyaya lAgatAM, ghAtune kirbhAva thaye te, bhU ane svam dhAtunA pUrvanA svarane, anukrame "a >> ane "u" Adeza thAya che. 2. mU = + ar = + ma = mUa = te Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinA thayA, 1088.sivataMr - cak + Q =savar + 1=sukSyApa = te sUtA. 376 kanyA - kare - Si - tri- cariH // 4-2-72 || = parAkSA vibhaktinA pratyayA lAgatAM, jyA vagere dhAtunA darbhAva thaye chate . pUnA yakAra sahita akAranA 'i" Adeza thAya che. 24. kyAMr - jyA + LavuM = vyAkhyA + va =nanyA + e = nisyo te jINu thayA, 213. yaMt - sam + ye + Nav saMvivyAya teNe DhAMkayuM, 6267. vyaUr - k + v = vivyAdha teNe mAra mAryo, 432. cacat - vyar + v teNe bAnuM kADhayuM, kapaTa karyuM. 2002. darthAr - yak + 5 = vindhaye = teNe pIDA karI. ahiM niau A prayAgamAM = = vivyAca Nav jJAto auH0 [ 4-2-220 ] " e sUtrathI v ne maiM thayA che. yajAdi -vazvacaH sasvarAntasthAt / / 4-1-72 // = = = " parAkSA vibhaktinA pratyayA para chatAM, yaj vagere yAdigaNunA tathA var ane var dhAtunA durbhAva thaye chate, pUrvAMnA bhAganA svara sahita antastha vyaMjananA sthAne arthAt svara sahita ya, va, ane ra ne sthAne ' i,uM ane Adeza thAya che. 223, yajIM - yaj + Nav 162. thar -a + v = yavas + za = GavAya = teNe vAvyu, 2206. vA * vac + v = vava+ f = GavArA te thAbhyA, 6066. vajra - vac + va =cavar + a = vAca te mAlyA = cayan + a = Ja = teNe pUjA karI, = = na vo yu || 4-2-73 || purANA vibhaktinA pratyaya ve dhAtunA, vak rUpa thayela AdezanA Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 377 ] yakArane "i" thatuM nathI. 212 vaijU - ve+jU = vava + 3 = 33 + rajU = yuH = teoe vadhyuM. verAyA | ka-2-74 | parIkSA vibhaktinA pratyaya lAgatA kirbhAvane pAmela ve dhAtune cheDe ya na hoya tyAre, dirbhAvamAM AgaLanA ke pAchaLanA va ne "u" na thAya. 122 - + ja =vA + = veva + + at = teNe varyuM. 2 + = va + 0 = 36 + a = 3ra = teNe varyuM. A rUpamAM " [ 4-4-11] ) e sUtrathI ve ne sthAne vat Adeza vikalpa thavAthI jyAre vaya Adeza thayo tyAre ya vALo ve dhAtu hovAthI AgaLanA va ne u Adeza thayo che. viti vA | 4-2-71 | parIkSA vibhaktinA pratyaya lAgatAM kirbhAvane pAmela ve dhAtune cheDe ya na hoya tyAre, avita - nizAna vinAnA pratyaya lAgatAM vikalpa ya, va ane 2 nA sthAne I u 7 ane 8 = thAya che. 2 + 36 = a + 3 = agH = teoe vaNya, je + 3Q = 24 + 3jU = 33 + 36 = >>vu = teoe vadhyuM. kaca4 capa che ka--76 che. jayA ane dhAtuno ya... pratyaya - bhUtakRdanta saMbadhi ya, pratyaya para chatAM "vRta thatA nathI. 24. kacarA 1 + La + 2 = pracAra = kSINa thaI ne. 122. vain = + 2 + ag = pravA = vaNIne. kathA che 4-2-77 che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] siddhahema bAlAvabodhinI vyA dhAtune yak pratyaya para chatAM vikalpa "ravRt thatA nathI. 222. ina = n + da + 5 = pracAra = DhAMkIne. ke je 4-2-78 sama ane pari upasathI para rahela vyA dhAtune yam pratyaya lAgatAM "vRt vikalpa thAya che. sam+cA + tha = saMthAya, vu++ug = saMvItha = sArI rIte DhAMkIne, rikavAtha, parica = cAre bAjuthI DhAMkIne - oDhIne. caNA- viti | i-2-71. I kita sattA pratyaya lAgatA yAdi ane vaca dhAtune kirbhAva thatAM, pUrvanA svara sahita ya, va, ane ra nA sthAne anukrame "i, u" ane "ka" thAya che. 11. ra - thara + Dar = $ + var = = + 3 = rUMku = teoe pUjA karI, 222. vaiga - 2 + 3Q = s + 3jU = 33 + 3jU = yajuH = teoe varSa 22. va -va + rajU = + sU= =teo bolyA. - ra | 4-80 | ya pratyaya, huM pratyaya ane kita pratyaya para chatAM, svapa dhAtanA svara sahita anaHsthA vyaMjanane "vatra thAya che. arthAta va ne "u" thAya che. 2088. viSai - + ya = [g[ + 2 + = puca = te khuba suve che, pa + + + 7 = magNun + +7= putra = teNe suvADe. | + = + ta = kusu[ + + ti = supati = te suvAne Icche che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 379 1 kathA-cadhaH jiti | 4--8 | nyA ane vyadhu dhAtune kita - ka anubaMchavALA ane Dita - 3 anubaMdhavALA pratyaya para chatAM svara sahita ya, va ane 2 nA sthAne I, u" ane " " Adeza thAya che. 2024. kayAM - thAM + cAreIyAtta kSINa thAo ! kathAnA(#)+ ti = nirAti = te kSINa thAya che. karoDanaSi / 4-2-82 as pratyaya vajita kita - ka nizAnavALA pratye tathA tiHDa nizAnavALA pratya para chatAM, vyaca dhAtunA svara sahita ya ne. " I Adeza thAya che. 2432. catta - daza + () tti = vizvati = te bAnuM kADhe che. varohi || 4-2-8rU | yaDa vijita kita saMsaka ane Dita saMjJaka pratyaya para chatAM, va , dhAtunA svara sahita va ne "u" thAya che 202. varU - vaza + taH = phA + ta =3Sya = te be dIpe che. vara + +amita=3rA +zani= = =Atti = teo dIpe che. prada -tra-prazna- 7 4-2-84 kita saMjJaka pratyaya ane ti saMjJaka pratyaya para chatAM grahu vagere dhAtuone svara sahita bhavRt thAya che. 2527. pradI-+= ga6+ rUkU =Adu = teoe grahaNa karyuM. 1242 gotrata - a + (m)+ vRkSanA vRvAra pAI gayela, zarU strItva - wd + ta =ag = bhuMjAyele, zarU47. achata - Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] siddhahema bAlAvabAdhinI -- 959: + 7:=9&T=9g+71(x1)+fa=garfa=d u6q 12 59, vasc + a + ti = vRzcati = te aye che, bhrasj + a + ti : bhRjjati = te pracch + a + A = pRcchA = prazna. puruchA tyAM" bhidAdayaH [ 5-3-108 ] 1 me sUtrayI lAva ane bhartA arthamAM strIliMgI aDU pratyaya lAgela . pRcch + a + DAp pRcchA thayela che. = vye - syamoryaGi // 4-1-85 // yat praya para chatAM, vye ane syam dhAtunA svara sahita antaH sthAnA 'vRt " hasva hAya to hasva ane dIgha hoya tA dI 4 ane ? thAya che. 993. vyeMg - vye + yaG + te = vevI + ya + te = vevIyate = te dhAlu DhAMDe che, 387. syam - syam + ya + ti = sasyam + yati = sesI + m + yati = se sImIti + te khuba avAja kare che. cAya kI // 4-1-86 // 1117 macchu pratyaya para chatAM, cAN dhAtunA sthAne ' kI " Adeza thAya che. 917. cAyug - cAy + yaG + te = kIkI + ya + te cekIyate = te vAraMvAra pUna ure che. cAy + yaG + taH kIkI + ya + taH = cekI + taH = cekItaH = teyo me vadhAre punna re che. = dvitve : / / 4-1-87 // dve dhAtunA rbhAiva thaye chate, AgaLanA ke pAchaLanA antasthAvarno svRt - ' 3 ' thAya che. 994. g - hrAtumicchatItihrA + san + ti huhU + sa+ti = juhU +Sa+ti = juhUSati te spardhA karavAne icche che. - - Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 381] + Nau Ga-sani // 4-1-88 // hurva dhAtune Ni pratyaya lAgyA bAda je Da ane sana pratyaya lAge te kirbhAva thaye chate huve dhAtunA vakArane "u - Adeza thAya 7. hR + Ni = hay + Ni = hvAy +Ni + t = ahvAy + fNa + Ga + t + ahvAhva + a + t = ajUhu + a + t = ajaha + a + t =ajUhavat = te 255 . + Ni+ san + ti = hAya + Ni + sate = hAhvAya+ i + sAta = jahU + i + sa + ti = juhAba + i + sa + ti = juhAvaya + i + Sa + ti =jUhAvayi. pati = te spardhA zvAne . zvervA // 4-1-89 // idhAtune Ni pratyaya lAgyA bAda ja Da ane sana pratyaya lAgatA dirbhAva thaye chate, zri dhAtunA svarasahita vakArano u ? mAheza vi785 thAya che. 997 Tvozvi-zvi+tNa-zizvi+Ni= a + zizvi + Ni + a + t = azizvay + i + a + t = azUzavat , azizvayat = bhUlavI hIdhu, zvAyayitumicchati = zci + Ni + san + ti - zizvi+i + sati = zizvAy + i+sati = zuzAvayiSati, zizvAyayiSati+KanI devAne che che. vA parokSA yaGi // 4-1-90 // dhi dhAtune parakSA vibhakitanA tathA ya pratyaya lAgatA zvi dhaatun| svara sahita 12 no 6 mAheza vidaye thAya cha. zvi + Nav = zuzu+azuzAba, zvi + Nava = zizci+a zivAya + a = zivAya = sU7 yu, zci + yaG = zuzu + ya + te = zozUyate = te ghAsU naya cha. zci + ya - zizvi = ya + Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ] siddhahema bAlAvabodhinI te = zezvi + yate = zezvIyate = te dhAsU0 laya che. pyAyaH pI // 4-1-91 // pyA t dhAtune parIkSA vibhaktinA tathA ya pratyaya lAgatA yAt ghAtuno 'bI' mAheza thAya che. 805. opyAyaiG - A + pyAya + e = ApIpI + 1 = Apipye = te vadhyu, A+pyAy + yaG + taH = A+pIpI + taH = ApepItaH = tamo me ! vadhe che. ktayoranupasargasya // 4-1-92 // kata ane katavatu pratyaya para chatAM, upasarga rahita hAya dhAtune cI? mAheza thAya cha, pyAy + ta(kta +- pInaM mukham = puSTa bhuma, pyAy + tavat (ktavatu) = pInavad mukham = puSTa bhupa. ___ Ako'ndhUdhasoH // 4-1-93 // kata ane katavatu pratyaya para chatAM, A upasarga pUrvakanA yAt dhAtune aju - kuvo ane udham - gAya vagerenuM Au arthamAM cii| mAheza thAya che. A + pyAy + taH = A + pI + naH = ApIno'ndhuH + maresA vo, A+pyAy + tam = ApInamUdhaH = dudhathI bhareluM Au. sphAyaH sphI vA // 4-1-94 / / kata ane katavatu pratyaya para chatAM, phAl dhAtune, vikalpa phI Adeza thAya che. 804. sphAyaiG- sphAya + taH sphItaH, sphAtaH = vatI, sphAy + tavat = sphItavAn , sphAtavAn = vI. pra. samaH styaH stI // 4-1-95 // Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvakheAdhinI kata ane katavatu pratyaya para chatAM, saMyukata evA prasan upasaga ja pUrvakanA tyAM dhAtunA stI 2 Adeza thAya che. rUz haiM, 40. theM - pralam + rahyA + taH = prasaMstItaH = jAmI gayA, praNam + maracA + tavat + prasaMntItavAn = jAmI gayA. prAt tathya mo vA // 4-2-266 | kata ane katavatu pratyaya para chatAM, pra upasaga sahita tyA dhAtune 'stI Adeza thAya che, ane tenA yAgamAM ta ane katavatunA takAranA vikalpe * ma " Adeza thAya che. tra + cA + taH prastIma:, pratItaH = jAmI gayelA, pratImavAna, prastItavAna jAmI gayelA. = 383 * tha: zIdrayavRti--ze nazrA'parze || -%0-17 || kata ane katavatu pratyaya para chatAM, pravAhI padArthAMne TharI javu evA athavALA zyA dhAtunA 'zI" Adeza thAya che ane tenA yAgamAM kta ane katavatunA takAranA 'na" Adeza thAya che. ane jo kyA dhAtunA spa` artha thatA hoya to phakata ' zI ? Adeza thAya che. paraMtu takAranA na thatA nathI. 606. theM - cA ne sam = zItaM dhRtam = thIjI gayeluM thI, zInayar dhRtam + thIjI gayelu. ghI, thA ttam = zataM vartate = jaNAya che, kyA + 7 = gIto vAyuH vartate = ThaMDo vAyu jaNAya che. aH // 4-2-18 || kata ane katavatu pratyaya para chatAM, prati upasaga thI para rahela zyA dhAtunA ' zIH Adeza thAya che ane tenA yAgamAM ta ane katavatunA takAranA 'naH Adeza thAya che. prati + cA + 7H = Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384] siddhahema bAlAvabodhinI pratizIna = thIjI gayela, prati + = thIjI gayele. + tavA = pratizIvavAna vAgyavAbhyAm 4-2-11 kata katavatu pratyaya para chatAM abhi ane ava upasargathI para rahela syA dhAtuno "zI ? Adeza vikalpa thAya che ane tenA yogamAM kata ane katavatunA takArane "na' Adeza thAya che. amizIna, misthAna, gamizanavAna, AmiranavAna = cAre bAjuthI thIjI gayeluM. trA kRtaM vi - kSIre ! ka-2-200 / kta pratyaya para chatAM, haviSTra ane dudha arthamAM zrA ane che dhAtune "za " Adeza thAya che. kadda che, 20. zAM- zrI + ta6 = kRtaM ddhi = pakAveluM haviSa , kRtaM kSa vayameva = enI meLe pAkeluM dudha. che. praveze che 4-2-102 che. preraka arthavALo Ni pratyaya lAgyA bAda zrA ke zra dhAtune zam Adeza thayA bAda je kata pratyaya lAge to haviSya ke dudha arthamAM 5 ne zuM Adeza thAya che. paraMtu je eka ja preraNa karanAra hoya te. thA, che vA + La = 2 + tama = kRta visI vA trapa = caitra haviSya ke dudha pakAvyA. kRtasata 4--202 | antasthA-2, va ane 2 nA sthAne thayela vRta - "I, uane " eka ja vakhate thAya che. 213. caeN -+ cA + rASTra Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 385 ] + te = ravI + ca = rIte = DhaMkAya che. je antasthAnuM - ya, va ane ra nuM vRta - I, uM ane R karavAnuM hoya temAM je antasthA hasva svara yukta hoya te hasva vRta thAya che, ane je antasthA dIrgha svara yukta hoya to dIgha vRta thAya che. tIvoDI che ka-2-10rU che veMgU dhAtu sivAyanA dhAtuonA antasthAne ravRta karyA pachI te vRtanA svarane "dIrgha = thAya che. 2024. kavAM - sar + taH = La + na = konaH = kSINa thayela. vara-kana-jamo sani puTi || 4-2-104 | AdimAM ghaTa vyaMjajvALo san pratyaya lAgatAM, svarAH dhAtunA anya svarane "dIghara thAya che, hana tathA gama dhAtunA akArano A che Adeza thAya che. 210. vidra- retamirachatti = vini + vana +tti = cira + ta = vicAra = ekaThuM karavAne Icche che. 200. naM - damati = = + + ri = kathana + rAti = vidhAna + pati =nizAna = haNavAne icche che, 226. kahyuM- haMma7mitti = san + Y + vana + 2 + saMnirry + santa = saMniri = saMgama karavAne I che. tanA vA 4-2-201 | AdimAM ghuTu vyaMjanavALA sana pratyaya lAgatAM, tana dhAtunA akArane vikalpa "dIrgha thAya che. 22. tanUthI - tan + ti = tatajJa + (jana) + ta =titAna + + ta = nitAMtti, tiraMafa = tANavAne Icche che, vistAravAne Icche che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] siddhahema bAlAvaaivinI mA vitva trA || --%006 || AdimAM T vyaMjanavALA kavA pratyaya para chatAM, krama dhAtunA akAranA vikalpe ' dI' thAya che. 28. mU - k + ddavA = m + va = jhA,styA = page cAlIne. badazcamasya hritiita // 4-1-207 || hana dhAtu varjita paMcamAnta-dhAtune cheDe haiM, g, g, na ane m vyaMjana hoya evA, dhAtune kvik pratyaya tathA AdimAM T vyaMjanavALA kita saMjJaka ane cit saMjJaka pratyaya lAgela hoya te, dhAtunA pAMcamAM vyaMjana pahelAnA svaranA 'DhI " thAya che. 123 . rAmajU - pra + rAma + fQ = prAk + si = prazAn = zAMta thanArA, rAma+ti= rAm + 7H = rAnta =zAnta thayelA, rAm + tha taH = rAmarAm + 2 + 7 = U~cAm + 2 + 7 = sAMgAntaH = vadhu zAnta thayelA. prazAn A rUpamAM " mo no [ 2-2-69 ] :" e sUtrathI antanA m nA na thayA che. + (6 anunAsike cacchavaH zUT // 4-1-108 // AdimAM anunAsikavALA - hU~, ga, g, n ane m vyaMjana vALA pratyayA, vip pratyaya tathA Adi dhurvyaMjanavALA pratyayo hAya tA dhAtunA cha tathA ccha ne! za' Adeza thAya che, tathA dhAtunA va ne sthAne ' UT ' (U) Adeza thAya che. 1247 praot-d + 7:=X[ + 7 = praznaH = prazna, rAe pRcchatIti = rApUch + foy + sau = AprAk + * = prAau = zabdane be jaNa puchanArA, o o 64. nivRttra - ttiv + man = H + man = sthU + manu = zyAmam = sovanArA, eTanArA, 2644. vizrva - ki - Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 387 ] + kvie-akSAt dIvyati = akSadiva + viS = akSadiU + si = akSA: = pAsA 2bhnaa|, div + ta+si= diu + taH = jugAra 2mnaa|, "didyud0 [5-2-83] " me sUtrathA pUrAno prAz - prATa vi5 pratyayavAko nipAtana thAyaje. mane "yaji0 [5-1-86]" e sUtrathI na thAya che. mavyavi- zrivi - vari- tvarerupAntyena // 4-1-109 // AdimAM anunAsikvALA pratyayo, kiva, pratyaya tathA Adi ghuTavyaMjanavALA pratyaya lAgelA hoya to, mavuM vagere dhAtuonA upanya svara sahita 12 mAheza thAya . 480. ma - ma + man = mau = man = mU + man = mo+man + si = momA = dhanAre. 489. ava -av + man = U + man + sa = omA = 261 // 42naa2|, 1165. zrivRc - zriv + man = zR + man + sa = thomA = nArI, 1054. jvara - jbara + man = jUra + man + sU = jUrmA saMtApavANI, 1010. jitvariS-svara - tvara + man = tUra + man + si tUrmA = taa|| 2naare|. ma + kie = maU + kvipa + sa = mU+sU-mU: maaNdhnaa|, av+kkie+li-uu+s-uu:26|| 42naa2|. zriva + viS + si = zraH =nAre, jvara + kvip + si-yUra+sa =jaH = roga, saMtApa, tvara + vip + li = tUra + s = tU: - utA. mav + tiH = mUtiH =1ia', a + tiH = UtiH = 26kSA 2vI, ava + tiH = zratiH pati, jvara + tiH= jUtiH-saMtA5, zega, tvar + taH = tUrNaH = Flavilyo. rAt luka // 4-1-110 / / AdimAM anunAsikavALA pratyayo, kiva" pratyaya, tathA AdimAM ghu vyaMjanavALA pratya para tAM, dhAtunA rakAra pachI cha ke va sAta loya to 'suthA . 126. mUrchA - mUrcha + man Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ] siddhahema bAlAvabodhinI = mUra + man + sa = mormA = bhU paamnaa|, 471. tu. - turva + man = tUra + man + sU = tormA = -||rii, mUrcha + kvip+si=mUra +sU =mU:=bhU pAmanA, tu + kvip + si = tUH = hiMsA 42 // 2 // , mUcch + tiH = mUrtiH = bhUI, tu + taH = tu + naH = tUrNaH = gunaa|.. te'niTazcajoH kagau ghiti // 4-1-111 // kata pratyaya lAgatAM aniTu Ina lAgato hoya evA cakArAne ane nakArAnta dhAtunA antana, dhita pratyaya para chatAM cakoranA sthAne '' sane AranA sthAne ' sAheza thAya che. 892. DuSacISa -pac + ghaj = pAk + a + sU = pAkaH = pA4, 1487 bhUjaMpa - bhuj + dhyaNa = bhog + ya + sU = bhogyA=nAgavayu, 23 42. nyakrUdga-meghAdayaH // 4-1-112 // caMku vagere, uga vagere tathA megha vagere zabdo "nipAtana che thAya che. 105. aJcU-ni + aJc = nyaGka = 7204nI nd, 1348 ubjat - udgaH = 21, 551. miha-meghaH = bhedha. na vaJcergatau // 4-1-113 // gati arthavALA vaMca dhAtunA cakArano "ka" Adeza thato nathI. 106. vaJcU - vaJca vazcati = te vaya ta23 514 cha, arthAt javAne sthAne jAya che. yajeryajJAGge // 4-1-114 // ya dhAtunA jakArane, yajJanuM aMga artha jaNAta hoya te Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 389 ] jakArane "ga" Adeza thato nathI 212. cA - 4 prajJA = yajJanA pAMca aMgo. racAyAvara | 42-16 | avazya karavuM arthamAM vidhAna karAyela yaNa pratyaya para chatAM dhAtunA cakArane ke jakArane anukrame "ka" ane "ga 2 Adeza thatuM nathI. 812. duud-+ + tha = avaratha - pAcam = avazya rAMdhavA jevuM te, 2282. - avazya + - = avAjatham = jarUra raMgavA jevuM che. ni grAn yujhaH rAye che 4-2-16 | zakya arthamAM vidhAna karAyela caNa pratyaya para chatAM, ni ane pra upasargathI para Avela ja dhAtunA jakArane "ga" thato nathI. ni + gujJa + tha = nivedaH = joDAvAne zakya. 4 + = + = prathaa: = prayojavAne yogya. mu marksa | ka-1-17 | dhaNu pratyaya para chatAM, bhakSya arthamAM bhuja dhAtunA jakArano *ga 5 thatA nathI. 487. suig - munna + in = mojuM gharaH = khAvA lAyaka dudha. caga-ra-varada che 4-2-228 . ghaNuM pratyaya para tAM, tyajuM ane yanA jakArane ane pravarca dhAtunA cakArane anukrame "ga" ane "ka" thato nathI. 272. sthala - ravajJa + stha = sthAthaH = tyAgavA lAyaka, 122. cana - + tha = caca:= pUjavA lAyaka, 2016. - pravara + = vAkya = kahevA yogya. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ] hAya tA kahevAnu siddhahema bAlAvamAdhinI voDazanAnni || -%0%0%0deg || rU pratyaya para chatAM vac dhAtunA cakAro, zabda saMjJA na 1 Adeza thatA nathI. = + tha = vAjyam + yu mutra yudhna vALi - rome * nyuja ' || 4-1-20 || pANi - hAtha ane rAga artha'mAM ' bhuja? ane ' nipAtana thAya che. 487. murttat -mun + ghram = mujJaH - hAtha, 48. kunnat - ni + 36 + tham = hyuntra = eka jAtaneA. rAga jenAthI kubaDApaNuM Ave che. vIna sthaprodho || 4--122 // virUd ane nyaAdha zabda ' nipAtana " thAya che. 288. - vi + TMx + ri + vighna = vividha rIte Uge tevI vela, na + ar + hardU + a = coSaH = dhaNI vaDavAi vALA vaDa. // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddha hemazabdAnuzAsane zrI vijaya mahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtteH caturthAdhyAyasya prathamapAdaH // kRrvan kRntalazaithilyaM madhyadezaM nIpaDayan / aGgeSu vilasan bhUmerbharttA - 'bhUd bhImapArthivaH // 13 // kuntalane zithila karatA, madhyadezane pIDA karatA ane aMgAmAM vilAsa karatA bhImarAja pRthvInA mAlika thayA, arthAt pRthvInA bhartA banI bhUmirUpI strInA kuntalane zithila karatA, madhyadeza - stanAne pIrasatA ane aMgeAnI sAthe vilAsa karatA hoya che. 13. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [atha dvitIyapAdaH] AtsamadhyakSarasya // 4-2-1 // antamAM rahela sadhyakSaravALA dhAtuone, prayoga karatI vakhate dhAtunA aMtanA sadhyakSara - e, e, e ane nA sthAne "A" mAheza thAya che. 993. vyag - sam + vye + tRc = saMvyAtA = DhAMnA, 31. glai - su + glai + Da + si = suglA + a + s = suglaH = dAna pAmanAro. "upasa0 [5-1-56]" se sUtrathA pratyaya yo cha.. na ziti // 4-2-2 // adhyakSarAnta dhAtuonA antane, zita pratyaya para chatAM "A mAheza thata nathI. sam +vye + zava + tiv=saMvyayati = . vyasthav * Navi // 4-2-3 // parakSA vibhaktinA thavuM ane putra pratyaya para chatAM, be dhAtunA sAranI 'mA, mAheza thatI nathI. sam + vye + Nava = sam + vivye + a = saMvivyAya = teNe athavA meM DhAMiyu sam + vye + that = sam + vivye + i + that = saMvivyayitha = te disyu. sphura - sphulorghaji // 4-2-4 // ghanuM pratyaya para chatAM, hura ane phul dhAtunA sadhyakSara - mAranI ' ' Adeza thAya che. 1460. sphurat - vi + sphura +ghaJ = vi + sphor + a + F = visphAraH = vize5 vRddhi Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 siddhahema bAlAvabodhinI 246ra. 4ta - vi + pu + in + jJa = virATa = vizeSa vRddhi. Nama pratyaya para chatAM, apa upasarga sAthenA gurU dhAtunA sadhyakSara - kArane "A ? Adeza vikalpa thAya che. 2464. muni - kapa+ gurU+ = 1 + + F = gAgAnajAram, apamavma = khaTe udyama karIne. rIDara sani vA che 4-2-6 sana pratyaya para chatAM, dI dhAtunA kArane "A Adeza vikalpa thAya che. 2244. va - va + san + 7 = hilI + sa + te = virAra, vivI? = te kSINa thavAne Icche che. vati che 4-2-7 che. kavAnA sthAne thayela yam pratyaya, tathA kita ane hita varjita pratyaya para chatAM, dI dhAtunA dIdha IkArane "A Adeza thAya che. 10 + to + tha =kAkakSINa thaIne. 3 + + ta = 3vAtA = kSINa thanAre, " anagao [ 3-2-24] e sUtrathI kavAnA sthAne yam thAya che. maga - mIDaravari | 4-28 che. khaluM , arca, ane al pratyaye, tathA kti ane hita pratya vajita bhUtakRdantane ya" pratyaya para chatAM, mi ane mI dhAtunA hasta ane dIrgha kArane "A Adeza thAya che. 2282. kurmani 1 mi + ghag = ninAda = pheMkIne, 2222. mA -aa + bI Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 363 j + yap = pramAya=Ine, ni + mi + tRc = nimAtA = 34aa. pra + mI + tRc = pramAtA = naa2|. __lIG - linorvA // 4-2-9 // khala , aca ane at pratya ane kita tathA Dita pratye varjita bhUtakRdantane pratyaya para chatAM, li ane lI dhAtunA hasta mane dha ranA vi48 ' , mAheza thAya che. 1248. lIMc, 1526. lIMz = vi + lI + yap = vilAya, vilIya = bheTIne, bi + lI + tRc = vilotA, viletA = bhettnaare|. Nau krI-jIGaH // 4-2-10 // Ni pratyaya para chatAM, krI, ji ane I dhAtunA hasva I bhane hI nA sthAne '4' thAya che. 1508. DukrIMgz - krI + Ni = krApi + a + te = krApayati = parIhAve che. 9. jiM - ji + Ni == jApayati = fortA cha, 1104. ikU - adhi + A + i + Ni = adhyA + p + i = adhyApi + a + ti adhyApay + a + ti = adhyApayati = mAve . sidhya terajJAne / / 4-2-11 // Ni pratyaya para chatAM, ajJAna arthavALA sidhu dhAtu saMbaMdhi 2nI 20 mAheza thAya che. 1185 Si,ca-sidha+Ni= sAdh + i + a + ti = sAdhayati mantram =bhatrane saMghAve. ci - sphurornavA // 4-2-12 // Ni pratyaya para chatAM, ci ane skura dhAtu saMbaMdhi kArane sa, mAheza vikSye thAya che. 1290. ciMgada -ci+Ni = Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 siddhahema bAlAvabodhinI cI + + i + a + ti = cApayati, cAyati = te sara zave che, 1460. sphurat - sphura + Ni = sphAra + i + a + ti = sphArayati, sphorayati = te 21zave che. viyaH prajane // 4-2-13 // Ni pratyaya para chatAM, prajana - garbhagrahaNa arthavALA vI dhAtunA 2nI vikSye 'ma' mAheza thAya che. 1076. vIka - pra + vI + Ni = pra + vA + + i + a + ti = pravApi + ati = pravApayati, pravAyayati puro vAto gAH = pUrva dizAno pavana gAyone garbhagrahaNa karAve che. __ruhaH paH // 4-2-14 // Ni pratyaya para chatAM, rUhuM dhAtunA hakArane vikalpa " " mAheza thAya che. 988. ruhaM - rUha +Ni = rop + i + a + ti = ropayati, rohayati vA tarUm = te Aune pe che. liyo no'ntaH snehadrave // 4-2-15 // Ni pratyaya para chatAM, cIkaNuM pravAhI arthamAM lI dhAtune vikalpa ', santAgama thAya che. 1248. lauMca , 1526. lIMz - vi + lI + Ni = vilI + n + i + a + ti = vilInayati, vilAlayati vA ghRtam = bhI gayesA dhAna pravAhI re che. lo lA // 4-1-16 // Ni pratyaya para chatAM, karela che AkAra jene evA lI dhAtune tathA lA dhAtune cIkaNuM pravAhI artha hoya te vikalpa "huM" santAvayava thAya che. 1248. lIGac , 1526. lIMz - ghRtaM Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 385 vilAlayati. vilApayati = dhAne pravAhI re che. 1068. lAMka -vilAlayati, vilApayati vA pratam = dhAne pravAhI 4re che. sane loza tyAM "lIilinoM0 [3-3-90]" sUtrathA kI ne lA thayo che. pAteH // 4-2-17 // Ni pratyaya para chatAM, pA ( adAdi gaNune ja levo) dhAtune '' santAvayava thAya cha, 1067. pAMka - pA + Ni = pAla + i + a + ti = pAlayati = pAsana re che guhu sUtra vA nI nivRtti mATe che. dhUga prIgonaH // 4-2-18 // Ni pratyaya para chatAM, dhU ane prI dhAtune, "na anAvayava thAya che. 1291. dhUgaT 1520. dhUgz , 1945. dhUgNa-dhU+Ni = dhU + n + i + a + ti = dhUnayati = dhUNe cha, Ave che. 1510. prIMgaza, 1944. prIgaNa - prI+Ni = prI+n + i + a + ti = prINayati = muza 42 che. vo vithUnane nA // 4-2-19 // Ni pratyaya para chatAM, vizeSa dhUNavavA arthamAM vA dhAtune ja santAvayava yAya che. 1063. vAMka - upa + vA + Ni = upavAja + Ni + ati = upavAjayati pakSeNa = 5i5 vaDe pAve cha pA-zA - chA - sA-ve * vyA-ho yaH // 4-2-20 // Ni pratyaya para chatAM pA vagere dhAtune "tha antAvayava thAya 2. 2. pAM, 47, paiM - pA + Ni = pA + y + i + a + ti Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] siddhahema bAlAvadhinI pAyayati = pAya che. 1147. zoMc zo + Ni = zAy + zAyayati = pAtaNuM ve che, 1949. chac i + a + ti = avacchAya. atra + choM + Ni= avacchAy + i + a + ti yati = che che, 1150 Sac - ava + so + Ni avanAy + i + ati avasAyayati = nAza 12 che. 992. veMg - ve + Ni = vAy + Ni + i + ati = vAvayati = vaNave, 993. vyaMg-vye + Ni = vyA + y + i + a + ti = vyAyayati ave che. 994. heMg - hve + Ni fa = giggfa = zai sz19 d. = hrA + y + Ni + i + a + - - = = = arti -ro blI - hI knUyi kSmAyyAtAM puH // 4-2-21 // = J Ni pratyaya para chatAM, R vagere dhAtuone tathA akArAnta nAma dhAtubhone 'y' antAyava thAya che. 26. kre, 1135. Rk - R + Ni = a + p + i + a + ti = arpayati = arpaNa re che, 1247. rIMGac - rI + Ni = rI + p + i + ati = repayati - TapaDAve che, 1527. blIMz, blI + Ni = blI + p + i + a + ti = blepayati = svIra urAve che, 1133. hrIMk - hrI + Ni = hrI + p + i + a + ti = pa = zarabhAve che. 802. knUyaiG - knU + Ni = knop + i + a + ti=knopa yati = lInuM uzave che, 803. kSmAyaiG, kSmAyai + Ni: + p + i + a + ti = kSmApayati = upAve che, 7. dAM - dA + Ni = dA + p + i + a + ti = dApayati = devarAve che. nAmadhAtu, satyA + Ni + satyA + p + i + ati = kSmA satyApayati sAcu kare che. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 387 ] sphAy skAv || 4-2-22 // Ni pratyaya para chatAM, ya dhAtune sthAne 1 Adeza thAya che. 804. sphAyaiG - sphAy + Ni = sphAv + i + a+ti = sphAvayati= vadhAre che. smAr' zadiragatau zAt // 4-2-23 // Ni pratyaya para chatAM, zad dhAtunA sthAna jo gati artha na hoya to 'zAt ' Aheza thAya che. 967. zala = zad + Ni = zAt + i + a + ti = zAtayati puSpANi = pugyone pIDA ure che. ghaTAdeva dIrghastu vA ji- Nampare // 4-2-24 // Ni pratyaya para chatAM, ghaTa vagere dhAtuo saMbaMdhi dI' svara , hasva thAya che. paraMtu jo Ni pratyaya pachI Ji ke Num pratyaya " = = ghAT = 52 hoya to viye' hI ' thAya che. 1000 ghaTiS- ghaT + Ni + Ni ghaT + i + a + ti = ghaTayati = yeSTA uzave che, ghaT + Ni = ghAT = a + ghaT + Ni + Ji + ta = aghATi, arghATa = yeSTA urAvI, ghaT + Ni + Nam ghAT + am = ghATaMghATam, ghaTaghaTam = yeSTA uzavIne, yeSTA zapIne, 1002. vyathiS - vyath + Ni + a + ti = vyathayati = pIDA uzave, vyath + Ni: = a + vyathi + Ji + ta = avyAthi. avyathi = pIDA uzave che. vyath + Nam vyArthavyAtham, vyathaMvyatham = pIDA uzavAne pIDA uzavIne ghaTa vagere dhAtuomAM sva tA che, paraMtu Ni lAgyA bAda dhATi vagere thavA je saMbhava che te na thAya mATe A sUtrathI hasva jaNAvela che. kage - canU - janai-pU- kramU -raJjaH / / 4-2-25 / / Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ] siddhahema bAlAvabodhinI Ni pratyaya para chatAM, kam vagere dhAtuonA svarane * hasva thAya che. paraMtu je Ni pratyaya pachI gi ke luma pratyaya Ave te vidaye hI thAya che. kaga (sautra) kag + Ni = kAgi + a+ti = kagayati = te ve cha, 1506. vanUyi - upa + van + Ni + a + ti = upavanayati = mAcha, 1265. janaici - jan + Ni + a + ti = janayati = te pANane ma 2 // cha, 1145. japac - z2a + Ni = jAri + i + a + ti = jara. yati = re cha, 1170. nasUca - kas + Ni + i + a + ti = nasayati = risatA Ave che. 1 . 82. rakhIca + - raGga +Ni+i+a+ti-rajayati-17 2 cha, kaga+Ni =a + kAgi+ ni+ti-akAgi, akagitaye 42vyu, kaga+Ni kAga+ Nam = kAgakAgam , kagakagam = pIne pIne, upAvani, upAvAni =yAyanA rAvI, upavAnamupavAnam , upavanamupavanam = bhagAyane bhAvAne, ajAni, ani = te sanma zavyo, jAnajAnam , janaMjanam = ma pIne, sanma zavIne, ajAri, ajari = teNe 7 zavyu, jArajArama , jarajarama = zane sane, aknAsi, aknasi = duTisatA rApI, kAsanAsam , kasaM. knasama = risatA 42vIne risatA pIne, arAji, araji = 27 aryA, rAjarAjam , rajarajam = 217 rIne, 217 parIne. amo'kamyami-camaH // 4-2-26 / / Ni pratyaya para chatAM, ama che ane jene evA ama , kam ane cam varjita dhAtuonA svarane " hasva thAya che. paraMtu je Ni pratyaya pachI bi ke ma pratyaya AvyA hoya to vikalpa dIrgha thAya che. 989. rami - ram + Ni + a + ti = ramayati = te 2mA che, ram + Ni + ji = arAmi + i + ta-arAmi, arami Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI = ramaramam teNe ramADayuM, k + fLa + gam = rAmamam, ramADI ramADIne. 399 ] = - pacavAta svaH // 4-2-27 || Ni pratyaya para chatAM, pari ane apa upasaga thI para rahela smRd dhAtunA svarane ' hasva " thAya che, paraMtu jo Ni pratyaya pachI Ji ke ma pratyaya lAgyA hAya tA vikalpe TTI " thAya che. 200. rvATar -para + svar + fLa + a + ti = =ti=khadAve che, pari + Ga + vat +f+fs+ta= varcasvAti, cannati teNe khadAvyuM, parivar + fLa + kham = parivAeparivAram, pariUeparivrm = khadAvI khadAvIne. goDamaeNne ! 4-2-28 || Ni pratyaya para chatAM, jovu evA athathI bhinna zat dhAtunA svaranA hava thAya che. paraMtu Ni pratyaya para Ji ane m pratyaya hAya tA vikalpe ' dIrgha " thAya che. 230. mUrrAm + fr = rAm + fr + 76 + ti=rAmarzata rogak rAgane zAnta kare che, rAm + f = 3 + jJam + f[ + fJa + 7 = ami, kArrAma=teNe rAgane zAnta karyA, rAm + fr + gam =AmaMgAmam , rAmarAmam = rAgane zAnta karIne zAnta karIne. yamo'pariveSaNe Nici ca // 4-2-29 // = Nik tathA Nim pratyaya para chatAM, pIrasavuM bhinna avALA yam dhAtunA svaranA ' hasva " thAya che. paraMtu jo Ni pratyaya pachI Ji ke m pratyaya lAgela hoya teA vikalpe ' dIgha ' thAya che. 386. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ] siddhahema bAlAvabodhinI yamU-Nig , Nic-yam-+i(Nig , Nic )+a+ti-yamati = te niyamamA mAve che. a+yam+Nig , Nic =a+yAmi + tri + ta ayAmi, ayami= niyamamA mAvyo, yam +(Nig , Nic ) Nam = yAmayAmam , yamaMyamam = 24237 242Ine. mAraNa-toSaNa-nizAne jJazca // 4-2-30 // Nir ane Nirca rU5 Ni pratyaya para chatAM, mAraNa - mAravuM, teSaNa - saMtoSa Apa tathA nizAna - teja karavuM arthavALA jJA dhAtunA svarano " hasva ' thAya che. ane Ni pratyaya pachI gi ane em pratyaya lAgera ghAya to vipe 'hI, thAya che. 1540. zAMz , 1720. jJANa - sam + jJA = Ni = sam + jJa + Ni + p + a + ti-saMjJapayati pazum = 5zune bhAre, jJA + Ni = a + zA + p + i + ta = ajJApi, ajJApi = to mAyu, jJA + e + i + Nama = jJa.paMjJAyam , jJapaMjJapam = bhArI bhArIne, muza / zane, zastrane te 72 rIne. vijJapayati rAjAnam = 2 // muza re che. prajJapayati zastram = zastra te 2 che. cahaNa: zAThaye // 4-2-31 / / Nigu ane ziSya pratyaya para chatAM, zAkya - luccAI arthavALA cahaNa dhAtunA svarane " ha ra thAya che ane gi ane ma pratyaya lAgesa hAya to vidhehI, thAya che. 1924. cahaNa -Nic , Nim - caha +Ni + i + ti = vahayati = te chatare cha, a+ cah + Ni + Ji + ti = acAhi, acahi = teNe chatoM, caha + Ni + Nam = cAhaMcAham , cahacaham + chatarI chatarAne. jvala-bala-mala-glA-snA-vana-cama-namo'nupasargasya vA // 4-2-32 / / Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 401 Ni pratyaya para chatAM, upasarga vagaranA jvala vagere dhAtunA svarana viTye 25 " thAya che. 1058. jvAla, 960. jvala -jval +Ni jvAl + Ni+a(zava )+ti-jvAlayati, jvalayati = sAve che, 1056. bala - hal + Ni = hvAla +Ni + a + ti = hvAlayati, hvalayati = dAve che, 1057. mala-mal + Ni = jhAl + Ni + a + ti = jhAlayati, malayati, + yasAve cha, 31. glaiM - glai + Ni = glA+Ni = glA + e + Ni+a + ti = glApayati, glapayati = sAni bhAu cha, 1064. SNAMka - snA + Ni = snA + pa + Ni + a + ti = snApayati, snapa. yati = navarA cha, 1506. vanUyi-can+Ni-van+Ni+a+tivAnayati, vanayati = bhagAye the, 969. TuvamU - vam + Ni = vAm + Ni + a + ti = vAmayati, vamayati = bhAve che, 388. NamaM - nam + Ni = nAm +Ni + a + ti = nAmayati, namaH yati = nabhAve che.ma&i " karttaya0 [3-4-71 ]" se bhUtrathA zat prazya thayo che. chaderisa-man-traTa kau // 4-2-33 // chad dhAtunA svarane, paNa pratyaya lAgyA pachI isa , mana , tram ane vi5 pratyaya lAgesa hAya to ' , thAya che. 1964. chadaN - chad + Ni + isa = chAdiH= chadiH = dait3. chad + Ni = chAd + man = chadmaH = 458, chad + Ni = chAd + traTa + I = chatrI = ta vageremA dAMvAnusAdhana, upa + chad + Ni = upacchAda + kipa = upacchat = dAMnA, chadiH mane chadmaH / ne prayoga ginA , manu me 989. mano 446. 052 / / 7. tathA upacchat tyAM " kvi0 [5-1-148] " mutrathA 21 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 } siddhahema bAlAvabavinI vim saMsaka thayela che. ekopasagasya ca ghe // 4-2-34 // Ni pratyaya pachI gha pratyaya lAgela hoya te, ekaja upasarga. vALA athavA upasarga vinAnA chad dhAtunA svarane ' hasva thAya cha. pra + chad + Ni pracchAda + ghaH = pracchadaH = mAchA vagere, chad + Ni = chAd + i + gha = chadaH = pIchu- za12 vAnu sAdhana. upAntasyA'samAnalopi-zAsdito / / 4-2-35 // samAna saMjJAvALA svarane lepa nathI thayo evA zAs dhAtu ane A nizAnavALA dhAtuonA upanya svarane, Ni pratyaya pachI Da pratyaya sAgara hoya to 'sva' thAya che. 892. dupacISa-pac+Ni+ Ga = pacapac = a+papAca + Ni + a + t = apIpac + a + t = apIpacat = 2 dhAvyu.184. aTa - aT + Ni= a +ATi + a + t = aTiTat mA bhavAn = ta yAve nali. bhrAja-bhAsa-bhASa-dIpa-pIDa-jIva-mIla-kaNa-raNa-vaNa -bhaNa-zraNa--heTha-luTa-lupa-lapAM navA // 4-2-36 // Ni pratyaya pachI Da pratyaya lAge hoya te, bhrAja vagere dhAtumaanaa upAntya svaranA 21' vi8ye thAya che. 661. bhrAji -bhrAja + Ni + u = a + vabhrAja + i+a + t =abibhrajat , ababhrAjat-zAmAvyu, 846. bhAsi-bhAs+Ni+Ga-babhAsU+i + at-abIbhasat , ababhAsat = zobhAvyu, 832. bhASi-abI. bhaSat , ababhASat = mosAvyu, 1266. dIpaici - adIdipat , adidIpat = dIpAvyu, 1625. pIDaN - apIpiDat , api. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvaSeAdhinI 403 ] = pIDat = pIDA uzavI, 465. jIva ajIjivat, ajijIvat vAyu, 415. mIla - amImilat, amimIlat = bhIyAvyu. 270. kaNa - acIkaNat, acakANat =yavAna uzavyo, 260. raNa - arIraNat, ararANat = guavyu . 263. vaNa - abI. baNat, ababANat = magamagAvyu, 264. bhaNa abIbhaNat, ababhANat = lagAvyA, 1042. zraNa - azizraNat, azazrANat = devazavyu, 994. heMga spardhA karAvI, ajUhavat, ajuhAvat 676. heThi ajIhiThat, ajihaThat = ssardhA azavI, 190. luTa - alUluTata, aluloTat = soTAvyu, 1323. luplaMtI alUlupat, alulopat = sopa uzanyo, 336. lapa.alIlapat, alalApat = savAro zavyA. - = RvarNasya // / 4-1-37 / / 6 Ni pratyaya pachI & pratyaya lAgela hoya tA, dhAtunA upanya hasva athavAdI RkAranA hastra thAya che, ane hasva RkAra vihasye ayama rahe che. 955. vRtUG - vRt + Ni + Ga + t = avIvRtat avavartat = vartAbhyu 1649. kRtaN - acIkRtat, acikIrtat = vamAla urAvyA. " jighrA + p + Ga + t = jighateriH || 4 2-38 // Ni pratyaya pachI DaM pratyaya lAgyA hoya te, dhrA dhAtunA upAttva mAranA vidaye '4' thAya che. 3. ghAMghA + Ni = a + afafara, <Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] siddhahema bAlAvabodhinI upanya AkArane "I' Adeza thAya che. 1. g - + La = + O + = anicha + + s = achipa= sthApyuM Co ja che 4-2-40 che Ni pratyaya para chatAM, duSTra dhAtunA upanya ukArane (UMta) "U? Adeza thAya che. 2206. suSa - guNa + La =hUhUjha() + ra = duSati = duSita kare che. jitte vA | 4-2-46 che. Ni pratyaya para chatAM dul dhAtunA upanya ukAra (Uta ) "u" Adeza thAya che. je citta - mana evA arthane saMbaMdha hoya te, sUra nA = citta dUSita thAya che rokata maitra=maitra manane dUSita kare che. jo re | 4-2-4ra che. guhu dhAtune gohu thayA bAda AdimAM svaravALA pratyaya lAgyA hoya te, gehunA okArane "UTa thAya che. 13. guja - nika pus + a + ta = nigUDhati = gupta rAkhe che. muvo vada pakSA-Darato ! 4-2-4rU || parakSA vibhakti ane adyatanI vibhaktinA pratyaya para chatAM, bhU dhAtune bhul Adeza thayo hoya tyAre bhunA upanya ukArane " " Adeza thAya che. 2. mU-jU + va = vapUr + = ramUva = te thayo ke huM thayo, m + na = + a + a + mUtra te thayo. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 405] gama - hana - jana-khana - ghasaH svare'naDi viDati luka // 4-2-44 / / a pratyaya varjita AdimAM svaravALA kti ane Dita pratyaya 52 chatA, gama vagaire ghaatun| upAntya svarano '' thAya che. 396. gamla - gam + usU = gamagam + usa = jagm + usU = jagmuH = tesA gayA, 1100. hanaMka-han + usU = hanhan + usU = jaghan + usa = jaghn + us = janaH = temAna yA, 1265. janaici - jan + e = janjan + e = jajan + e = jaGg + e = jajJe = temAno nAma thA, 913. khanUgU - khan + usa = khankhan + us = cakhan + usU = cakhan + usU = cakhnuH = tesAye mAdhu, 544. ghasla - ghasU + us = ghasaghasU + ussU = jaghasU + usU + jaS + usa = jakSuH = teyAye mAdhu no paJjanasyA'nuditaH // 4-2-45 // udita (u nizAnavALA) varjita vyaMjanAnta dhAtunA upanya nAranI, vit mane jit pratyaya 52 chata 'du, thAya che. 953. sraMsUG - sams + taH (kta) = srastaH = DhIlo thayo. sramsU + yaG = strasU + ya + te = sa + nI+ srasU+ ya + te = sanIsrasyate = vAra vA2 DhItu thAya che. aJco'nAyAm // 4-2-46 // kita ane Dita pratyaya para chatAM, pUjA bhinna arthavALA abhya ghaatun| pAntya nA2ne 'du, thAya che. 105. aJcU - ud + aJca = udaJc + tam = ud + ac + tam = udak + tam = udaktanudakaM kRpAt = uvAmAthI pANI dayu Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] siddhahema bAlAvabedhinI laGgi- kampyorupatApA - 'GgavikRtyoH // 4-2-47 // kita ane Dita pratyaya para chatAM, lagu ane kam dhAtunA upanya nakArane anukrame upatApa- saMtApa artha ane aMgavikRti sabhA 'du, thAya che. 79. lagu-vi + laGga + i + taH = vilagitaH = saMtA5 pAmelo, 757. kapuGa - vi + kamp + i + taH = vikapitaH = zarIramA vi2 pAbheso. bhajenauM vA // 4-2-48 // bi pratyaya para chatAM, bhaju dhAtunA upanya nakArane vikalpa du, thAya cha. 1486. bhoMpa - a + maJja + ji + ta = abhAji, abhaJji = will -yu daMza - saJjaH zavi // 4-2-49 / / zava pratyaya para chatAM, deza ane sajja dhAtunA upAye nakArane zu, thAya che. 496. dazaM- daMz + zav +tiv = dazati = me the, 173 SaDaM - saGg + zat + tiv = sajati = saM are che. " kartaya0 [3-4 71] " me sUtrathA zat pratyaya lAge che. akaTa - ghinozca rajeH // 4-2-50 // aka - aka, dhinam - Ina ane zatru pratyaya para chatAM, rajU ghaatun| upAntya nArano ", thAya che. 1282. raJjIMca - raja + aka+ sU = rajakaH = ghemI, raGg + ghinaN = rAg + in = rAgI = 2vA, raja + zav + tiv = rajati = 2 . "kta'niTazca0 [4-1-1111" se sUtrathA arano gathayocha. " nRtkhan0 [5-1-65 ] " me sUtrathA 54 pratyaya thayo che. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 47] guna mujha0 [1-2-10] e sUtrathI dhinaNa pratyaya thAya che. ne mRAra che ka2-1 che. Ni pratyaya para chatAM, mRgane ramADavuM evA arthavALA rajU dhAtunA upAsya nakArane "lupha thAya che. jJa + f = + + ta = sanata mR thAya = zikArI mRgane ramADe che. ghani mAra-vAra : 4-2-12 / bhAva - kriyAsucaka ane karaNasUcaka gham pratyaya para chatAM, rajU dhAtanA upAtya nakArano "lupha thAya che. sAmati + = = 1 + 4 =: = rAga athavA raMga, rati neti = v=jenA vaDe raMgAya te sAdhana. lo bavaH | 4-2-13 . gham pratyaya para chatAM, vega arthamAM svad dhAtuno sva Adeza thAya che. 26, 6-zo +zu+A+likocara: = baLadanI gatine vega. zanALA ratha-hinathatha che 4-2-14 che. da vagere dhAtunA dazana vagere zabdo "nipAtana ra thAya che. 46. saM - vaMrA + a + amU(a) = rAnam = karaDavuM, 2422. 36 - ava + 36+ gaNi = dhovara = cepaDavuM, caDavavuM, DuM bhInuM thavuM, 2428. girUpaeNpi = phugdha + dhaga = gghara = lAkaDuM, 3jU+ an + li = H = bhInuM karanAra. + 14. sthA - ka + zrad + gha= +li = ratha = saMdarbha dima + zakyu + agra = himavada = himAlaya. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 } siddhahema bAlAvamAdhinI yami- rAmi-nami-gami- hani-mani-vanati - tanAderghuTi kGiti // 4-2-55 // AdimAM dhuD vyaMjanavALA kit ane hit pratyaya para chatAM, yama vagere dhAtuonA upanya kAra athavA nakArane 'luk" thAya 1. 386. yamUM - yam + ktaH = yataH = zAMta pAbhelo, 989.. ramiM = ram + ktvA = ratvA = zmIne, 388. NamaM-nam+kti+si natiH = namaskA2, 396. gamlaM - gam + ktaH = gataH = gayeto, 1100 harnak - han + ktaH = hataH = ailo, lagAyeoo, 1507. manUyi man + ktaH = mataH = bhAnelo, 1506. vanUyi van + ktiH = vatiH = bhAMgaNI, 1499 tanUyI - tan + ktaH = tataH =tAaiso, 1501. kSaNUyI - kSaN + ktaH = kSataH = dhavAyelo. yapi // 4-2-56 // = - nakArane * lupha" thAya che ka m + ya = | = virasya A + gam + ya kavA pratyayane sthAne thayela yak pratyaya para chatAM uparokta yam, vagere dhAtunA upAnya makAra athavA + yam + yap = prayamya = upazama urIne, vi + = vizmIne, pra + nam + ya = praNamya = namIne, Agamya = bhAvIne, pra + n + ya = prahatya man + ya = pramatya = viyArIne, bhAMgIne, pra + tan + ya = pratatya prasatya = 6rdhane. hazIne, pra + pra + van + ya = pravatya = vistarIne. pra + san + ya = === = vA maH || 4-2-57 // kavAnA sthAne thayela yak pratyaya para chatAM, makAravALA yama vagaire dhAtuyonA bhantanA bharano viuye '' thAya che. prayasya, Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 409 ]. praya = vizeSa uparAma karIne, vizva, zistra = virAma karIne, vo, gutya = namaskAra karIne, bALa, cAtya = AvIne. jamAM varSo | ka-2-18 | | kiva, pratyaya para chatAM, upakata yama dhAtunA aAnA makArane lukU thAya che. kAchati=Anam + krir = naMr = mANasa tarapha janAre, samu + ca + diy = saMvat = raNamedAna, Tii = vistAra karanAra, jumA = sAre vicAra karanAra, = bhAre mAMganAra. na tiki dIrdhazca // 4-2-59 // tipha pratyaya para chatAM, upakata yama vagere dhAtuonA antanA makAra ke nakArane "lu thatuM nathI ane dIrgha ' paNa thata nathI. cam + ti+fsamita = aTakavuM, rita=ramata, raMtideva nAma che, nita namaskAra, jati=gamana, ghana+vivighatA = haNavuM, matta = mAnavuM, vati =mAMgavuM, tarataH = vistaravuM, " titauo [1-2-72 ] >> e sUtrathI tipha pratyaya thAya che. sA nini-ka-2-60 | AdimAM ghuTu vyaMjanavALA kita ane kti pratyaya vidyamAnarUpa para chatAM, khana, sana , ane jana ghAtunA antanA vyaMjanane A Adeza thAya che. 123. u7 - 7 + ta = hAtara = khodelo, 2500, pay = san + ta = sAtaH = Apele, 226ka. kanaici==+ ta =Ata =janmele, kanta =jJAti =jAti. zani | -2-6? | Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] siddhahema bAlAvabodhinI ghuTAdi vyaMjanavALA sana pratyaya para chatAM, khana, san ane jan dhAtunA antanA vyaMjanane "A 5 Adeza thAya che. + sana = sattA + 8 + na = viSaiAti = devAne Icche che. je navA | 4-2-62 || yakArAdi kita ane kti pratyaya para chatAM, khana, sana ane jana dhAtunA anya vyaMjanane "A cha vikalpa thAya che. + 2 + te = sAvare ghare = khodAya che, vana + ca = ravana + 2 = rahyA + + te vAvate rAte = khuba khode che. rAte, te = devAya che, jJA, prajaca = janmIne. tanA ka-2-3 | kya pratyaya para chatAM, tan dhAtunA anya vyaMjanane "A ? Adeza thAya che. tan + ca = tA++ = tAre, tanya = vistarAya che. te nAstivi 4-2-64 che. tipha pratyaya para chatAM, sana dhAtunA anya vyaMjanane vikalpa lupha" tathA "A ? Adeza thAya che. 2500. upUrI = sana + tijJa + ra = sAti, kSati, nitara = dAna. vanyAla patrakAra | 4-2- vana pratyaya para chatAM, pAMcamo akSara che ane jene, evA dhAtuenA anya vyaMjanane "A Adeza thAya che. 22. kanaitri - vi+ == + 6 = vijJAna = vijJAvA = vizeSa pedA thanAra, 2367. du -+vana = putra + va =thara = thAva = bhamanAre. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 411 ] pAcAyA 4-2-66 kita pratyaya para chatAM, apa upasarga sahita cAl dhAtune "ciMga Adeza thAya che. 127. vAyu - Av+ + tiH = citi = pUjA. hRAo hat yogya che 4-2-67 | kata, katavatu ane kti pratyaya para chatAM, lAd dhAtune sthAne hala Adeza thAya che. 738, harai - dvAra+ri=haa = sukhI thayele, hRkravAr = sukhI thayelI, hRtti = sukhI. trada- trANA to nag | 4-2-68 che 5 dhAtu vajita dIrgha RkArAnta dhAtuo tathA lU, dhU, stu - ka, ane 9 dhAtuo pachI Avela kata, katavatu ane kita pratyayanAM takArane na Adeza thAya che. 27. jhU - tU + = tIrtha = = taravuM, tIvAna = tarele, tIf = taravuM 221 sUvA, suna sunavAn = laNele, sunika = laNavuM, 2620. pUra - dhUna, dhUnavAjU = dhUNe, dhUni = dhUNavuM. hAI-mavA | 4-2-64 che. mUchuM ane mad varjita dhAtuthI para rahela kata ane katavatu pratyayanA takArane "na 2 Adeza thAya che. ane tenA yogamAM dhAtanA antanA dakArane paNa "na Adeza thAya che. 2746. dUra dUT + +Ni =q=bharele, gvA=bharanAre, 2477. fmImit + = minnA = bhedAyele, mijavAnu = bhedanAro. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 ] siddhahema bAlAvabodhinI sUcacAghotiH | 4-2-70 | divAdigaNanA bUDI vagere nava dhAtuo tathA o nizAnavALA dhAtuo pachI lAgela kata ane katavatu pratyayanA takArano 'na ? Adeza thAya che. 2242. kU = rajU + ta = QR = janmele, Q + ravAn = zUnavAna =janmele, 2462. sTa -sTan + taH = 44 = zaramAyele, DhavAnu zaramAyela, 2243. kU = na, dUnavAna = kheda pAmele. cannAnathAgasaoDA - dauH || 4-2-7 khyA ane khyA vati dhAtunA vyaMjanathI para rahela antasthA, tethI para rahela AkAra, tethI para rahela kata ane katavatu pratyayana takArane "na 2 Adeza thAya che. rU. , 40. tye - satyA + ta == tyAra = jAmI gayele, cAnavAna = jAmI janAra. dU-nizA-spNatA-nDanavAvAne 4-2-72 . pU, div ane anyU dhAtuthI para rahela kata ane katavatu pratyayanA takArane, anukrame nAza arthamAM, jugAra bhinna arthamAM ane apAdAna bhinna kAraka sAthe saMbaMdha dharAvavAnA arthamAM "na Adeza thAya che. 128 pujArA -[+tAra = jUnA thavA sahelA java, 244. viva- A vitra + ta = bApunaH = peTanA dardIvALo, 206. lagna - ram + a + 7 + ya = samAjo pakSa = bIDAI gayelI be pAMkho. sere karmari | 4-2-7rU che grAsa - keLIye arthamAM si dhAtuthI para rahela karma ane kartA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 413 ] arthamAM vidhAna karAyela kata ane katavatu pratyayanA takArane na Adeza thAya che. 2287. jiM - 2302. piM -ura + taja = vino prAraH vayameva = enI meLe kaLIye baMdhAI gayo. zeH zI vADaththA 4-2-74 che. kSi dhAtuthI bhAva ane karma arthathI bhinna arthamAM vidhAna karAyela kata ane ktavatu pratyayanA takArane "na thAya che. ane tenA yugamAM kSi no "kSI > Adeza thAya che. 20. li - kSi + tA = kSaor: = kSaya pAmele, phi + tavAna + Na = kSInavAna = hatINa thayo. vAgaDo | ka-2-71 | Akroza ane dInatA arthavALA kSi dhAtuthI, bhAva ane karma arthathI bhinna arthamAM vidhAna karAyela kata ane katavatu pratyayanA takArane na - Adeza vikalpa thAya che ane tenA yogamAM kSine "kSI ? Adeza thAya che. zrIju, hitAyuH nAma = jAlima purUSa kSINa AyuSyavALo che, kSINa, kSita vAtAravI = tapasvI bicAre kSINa thayo. ---rA---varte che ka-2-76 | | R vagere dhAtuthI para rahela kta ane katavatu pratyayanA takArane vikalpa "na thAya che. 26. , rU. - 2 + ta = jhaLam , katamuka karaja, 2233. zrIM - zrI, hIta = zaramAyela DhoLAvAna, dvItavAna=zaramAyele, 2. prALa, prAtaH- sughele, rU. - , prAtaH = dharAyele, 601 -trALa, vAtara Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ] siddhahema bAlAvAdhinI = rakSAyelA, 2416. satkRpa - sam + Ga + teH = samudhna, samuttaH = bhIMjAyelA, 2270. jIvaMt - sukSma, sunnaH = prerAyelA, 2017. vivi, 2222. vistRta vimna, vitta =vicArelA. tuno -2 // 4-2-77 || OM ane gu dhAtuthI para rahela kata ane katavatu pratyayanA takAranA na " Adeza thAya che, ane tenA yAgamAM du ane gu dhAtunA ukAranA " 6 = du:khI U " Adeza thAya che. 6227 Tunaru - 3 + taH =TUnaH thayelA 2427 guMtra-jhu + taH = jUnaH = maLanuM visarjana karela, Tu + tavAn jUnavAna = du:khI thayelA gu + tavAn = jUnavAr = 11 nihAra kareleA. - A--Si-patro ma----vam // 4-2-78 // - = kSAmAM = hai, hiMca ane padh dhAtuthI para rahela kta ane ktavatunA takArane anukrame 2,kuTa ane vjha Adeza thAya che. 4ra. maiM - +7H - dubaLA, I -tavAr = kSAmavAna = dubaLA, 2208. JiEURSa + ta = JH = sUkAyelA, guj + sacAn =guvAn = 82. dhruvIr - par + 7 = "7=pAyela = pannu nRtavA= pavavAna = pADelA. '' aAta [ 4--r ] '" e sUtrathI kSanA kSA thayeA che. noLanAte // 4-2-721 || ( vAyu bhinna amAM nirupasa pUrvakanA vA dhAtunA kta pratyayAnta rUpa nirvANa ' zabda nipAtana thAya che. 1063. vAMja - nir + yA + 4H = nivALo muniH = muni nirvANa pAmyA. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 415 anupasargAH kSIbollAgha-kRza-parikaza-phullotphulla saphullAH // 4-2-80 // kata pratyakAnta evA upasarga rahita kSINa vagere zabda "nipAtana? thAya the. 769. kSIvRG - kSIbaH, kSIbavAn = 74o, 643. lAGa - ullAghaH, ullAghavAn = samatha, 1207. kRzac - kRzaH, kRzavAn = humaNA, parikRzaH, parikRzavAn =vizeSa humaNA, 414. triphalA - phullaH, phullavAn = viza295 pAbheTI, = utphullaH, utphullavAn = viza26 pAso, saMphullaH, saMphullavAn = viza295 pAyalA. bhittaM zakalam // 4-2-81 // zakala-TukaDA arthamAM bhin dhAtune kta pratyayAtavALA bhita meve| za56 nitana' thAya che. 1477. bhidaMpI = bhinnam , bhittam = Tu meyo. vitta dhana-pratItam // 4-2-82 / / dhana ane pratIta arthamAM vid dhAtune kta pratyayAtavALo vitA 25-6 nipAtana' thAya che. 1322. vidlatI - vid + tam = vidyate labhyate iti = vittam = dhanam = dhana bidyate labhyate yaH saH = vittaH = pratItaH = prasiddha. hu-dhuTo hedhiH / / 4-2-83 / / hu dhAtu ane ghuData dhAtuthI para rahela paMcamI vibhakti ane AjJArtha vibhaktinA dvitIya purUSanA ekavacanarUpa je hi pratyaya tene '5' mAheza thAya che. 1130. huMk - hu + hi = huhu + hi = Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416] siddhahema bAlAvabedhinI gudu +dhi = g = tuM bhakSaNa kara ! 2016. vida-vid + di= vid + dhi=vitti = tuM jANa! zAsa+-ra rA -kada che -2-84 . hi pratyaya para chatAM, zAsa, asu ane hana dhAtunA sthAne hi pratyayanI sAthe anukrame "zAdhi, adhi, ane "jahi Adeze. thAya che. 2011. rAjU - zAn + da = zAdhi = tuM anuzAsana kara ! 202. atta - an + di = gdha = tuM cho, 2200. dena - + da = di= tu haNa ! gata pravAsa su 4-2-86 | dhAtuthI para lAgela akArAnta pratyaya, tethI para rahela hi pratyayana "lupha thAya che. 2244. vighura - lis + + da = to + = + = soDya = tuM rama ! paraMvArA ka-ra-86 antamAM saMyoga na hoya evA dhAtuthI para lAgela ukArAnta pratyaya, tethI para rahela hi pratyayane "u" thAya che. - 2286. chuM -+7 + da = punu= pIDA kara ! vasthavati vA || 4-2-87 / dhAtunA antamAM saMyoga na hoya evA dhAtuthI para rahela ukArAta pratyayanA ukAra, vita bhinna vakArAdi ane makArAdi pratyaya para chatAM vikalpa "lupha" thAya che. pu + 7 + rajU = kuvA gunaH = ame be jaNa pIDA karIye chIe, , + + marakU = kuma, sana = ame pIDA karIye chIe. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 417 ] jo kara ra | 4-2-88 | ke dhAtuthI para rahela ukArAta pratyayanA ukArane, yakArAdi pratyaya tathA vita bhinna vakArAdi ane makArAdi pratyaya para chatAM luka ? thAya che. 888. kui - + 3 + gurU = + guF + LuM = teo kare ! $ + 3 + rajU = C + = yurva = ame be jaNa karIye chIe, 8 + 3 + magna = kurmAn = = ame karIye chIe. gata ziSNuta che 4-2-81 | vita bhitra zita ( vartamAnA, samI, paMcamI ane hyastanInA) pratyaya para chatAM, thayela je ukAra tanimittaka kR dhAtunA akArane "u" Adeza thAya che. + 3 + da = [ + 3 + da = ku = tuM kara ! "To [ 3-4-83 ] ? e sUtrathI u vikaraNa pratyaya thayo che ane "kaMthAroH- [ ka 2-86 ] ?' e sUtrathI hi pratyane luka thayo che. Asp 4-2-10 || vita bhinna zita pratyaya para chatAM, zra pratyAyanA tathA an dhAtunA akArane "luka thAya che. ka7rU. - zrad + tanna = + + + ta = = + 1 + + ta = + dha = jaya =te be jaNa roke che. 202. una - 35 + rajU = rata = te be jaNa che. "hAM[3-4-82]" e sutrathI A vikaraNa pratyaya thayo che. vA kriSNAtonA pura | 4-2-16 che. ra7 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] siddhahema bAlAvabodhinI dvid dhAtu ane AkArAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela vit bhinna zita pratyaya saMbaMdhi je ana ( hyastanIne) pratyaya, tene pusa" Adeza vikalpa thAya che. 2226. brija - a + B ke an = +3rara (purU = vui, dAna =teoe pa karyo, 2062. cAM thA + a = + cA + 3 = = prathA + 3+ = azu, 3thAna = teo gayA. sira- vimuvaH 4-2- bhU vijita dhAtuthI sicuM pratyayavALA dhAtune lAgela aghatanIne tathA vid dhAtune lAgela hyastanIne je anya pratyaya, tene "pusa Adeza thAya che. ga+ + ()+Ana= = = teoe kahyuM, 2 + va + ar = vi+ 3jU = viru = teoe jANyuM. zunakSapazcataH | 4-2-13 / dvibhavane pAmela dhAtuothI tathA jakSapha, daridvApha, jApha, cakApha ane zAsUpha dhAtuothI para rahela, je vita bhinna zita pratyaya ( hyastanI) saMbaMdhi ana pratyayano " pus" Adeza thAya che. 2230. TuM - judu + ban = ag + 3 kU = vAgudaDa = teoe bhakSaNa karyuM, 1022 kakSa + kakSa + na = akasuH = teoe khAdhuM, 2012. di - + rAi an =Adri = teo daridra thayA, 2013. kAja + kA + an = bApa = teo jAgyA, 2014. cAra - 2 + + ana = vijApura = teo thAbhyA, 2011. rAjU - ba + zarR + 7 = arg= teoe anuzAsana karyuM. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 419 ] mato no hu . 4-2-14 | kribhavane pAmela dhAtuothI tathA jakSa vagere pAMca dhAtuothI para lAgela vita bhinna zita pratyaya ane zatru pratyaya saMbaMdhi antarUpa aMzanA nakArane "luphara thAya che. guru + ta = Tddhati = teo dAna Ape che, kuTu+ za = judu + anta = guha = dAna Apata, nakSa + rita== kSati= teo khAya che, rUkSa + pha = kakSa + anta = = = khAto, driA + ta = driti = teo duHkhI thAya che, driA + 7 =ridrata = du:khI thato. zI che 4-2-1pa che dirbhAva pAmela dhAtuothI tathA jakSAdi pAMcadhAtuthI lAgelavita bhinna zita pratyaya tathA zata pratyaya saMbaMdhi antanA aMzanA nakArano zi (napuMsakaliMgI prathama ane dvitIyA vibhakti saMbaMdhi bahuvacanane ) pratyaya para chatAM vikalpa "lupha thAya che. 7. tAM-vartata = rA+ rAta= taru (zi)=ti, rati rUAna = dAna Apa nAra phale athavA phalene, RkSa + 7 + zikSa7 + = kSati, kSatti = khAnArA kula athavA kulene, drA + an + 6 = ta, driti = du:khI thanAra kula ke kulone. zrazcAIjhara 4-2-16 | kirbhAva pAmela dhAtune, jakSAdi pAMca dhAtune ane A (kiyAdigaNanA ) pratyayavALA dhAtunA AkArane, vita bhinna zita pratyaya para chatAM "lupha" thAya che. 2073. mAM - fmamAM je te = fmamate = teo mApe che. nidrA + ta = rati = teo duHkhI thAya che, 2008. su rA = ra + [ %) + aMta Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara0 ] siddhahema bAlAvabadhinI zrIti = teo kharIda kare che, pArzvane che ka-2-17 + dA saMjJakavajita kirbhAva pAmela dhAtu, jalAdi pAMca dhAtu tathA pratyaya vALA dhAtunA AkAra, AdimA vyaMjanavALA vis bhinna evA zita pratyaya para chatAM dIrgha "i" Adeza thAya che. mA + te = mimA + + = mirAte= te mApe che, 222. sUra-sU+ 4 + taNa = su+ nA + ta =sunItaH- te be prape che, pitA che 4-2-18 / AdimAM vyaMjanavALA vita bhinna evA zita pratyaya para chatAM daridrA dhAtunA AkArane "i ? Adeza thAya che. vidrA + tajU = ridrita = teo be duHkhI thAya che. mico navA | ka-ra-11 che AdimAM vyaMjanavALA vita bhinna evA zita pratyaya para chatAM bhI dhAtunA dIrgha kArane hasva "i thAya che. 2632. nirmaLa = mI + tajU = vimo + 6 = vimita, vimataH = teo be bhaya pAme che. tAva ! 4-2-200 AdimAM vyaMjanavALA vita bhinna evA zita pratyaya para chatAM, hApha dhAtunA AkArane vikalpa "ithAya che. 2232. hAM - hA + taNa =dAdA+taq==hA + ta = hita, nahItara = teo be tyAga kare che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhama bAlAvabAdhinI 421 A 6 maiM // 4-2-~o o zita evA paMcamI vibhaktinA hi pratyaya para chatAM, hA dhAtunA AkArano * A ? ane ' i? Adeza vikalpe thAya che. hrA + da nadihi, nanAdi, nIhiM=nuM tyAga kara, '" navAmI.[4-2-17]" e sUtrathI dIdha I thayeA che. yi lukU / / 4-2-102 11 cakArAdi zil pratyaya para chatAM, hA dhAtunA AkArane 'luk' = jahyAt thAya che. hrA + cAt = nA - cAt =na + yAt tyAga kare. = mota: kathe || 4-2-103 // AidigaNune lAgatA vikaraNa pratyaya zya para chatAM, dhAtunA AkArano, ' luk' thAya che. 648. o--va + ddo +ca + ti = ava + ca + ta = avati = khaMDana kare che = 4 jA * Adeza nA jJAnanopATo // 4-2-24 || zita pratyaya para chatAM jJA ane jan dhAtunA cAya che. jo nA dhAtune zrA pratyaya lAgyA sivAya ti vagera - tiv, tas, anti vagere pratyayA sidhA lAgyA na hAya ane jan dhAtune ca pratyaya lAgyA sivAya tivrAdi vagere pratyayeA sidhA na lAgyA hoya to athavA yahU pratyayanA lApa thayA na hoya te. 40. jJAt - jJa + x + tir = jJa + nA * ti = jJAAti = te jANe che. 2269. nanetti - jJan +ca + te = JAyate = te janme che. vA vaH // 4-2-6 | Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 ] siddhahema bAlAvabodhinI zita pratyaya para chatAM, pU vagere kyAdigaNanA dhAtunA dIrgha svarano " hasva " thAya che. je tivAdi pratyayo sidhA na lAvyA hoya te. 2128. pUlsa - [ +% + sid =" + nA + ti-punAti = pavitra kare che. 22. sUraNa - TU + #aa + ti = sunAti = te laNe che. amita-AmaH cho ! 4-2-206 zita pratyaya para chatAM, gama, iSata ane yama dhAtunA anya akSarane "cha" Adeza thAya che. je tivAdi pratyayo sidhA na lAgyA hoya te. rU. nAraM- an +rA + sid = chuM + ya + ti = jachatti = te jAya che. 2426. rUSa - YSa + pha + tad = kucha + 1 + ta == chatti = te Icche che, 386 cama - 2 + + riz2a ca$ + + ri = chatti = te aTake che. jene tava | 4-2-207 . zita pratyaya para chatAM, sR dhAtune vega artha jaNAta hoya to * dhAva : Adeza thAya che. je tivAdi pratyaya sidhA na lAgyA hoya to. ra. 4 - 9 + rAk + tid = dhAn + + ti= dhAri = doDe che. zani- vRdhi3-pA-ghA-damAM -sthA-nA-rAjU darartiza- -che-dhi-vivigha - ghama -tiSTha-mana - che - varAchuM-zIya - sIrama che ka-2-108 || zita pratyaya para chatAM, zuM vagere dhAtune sthAne "zuM" vagere Adeza thAya che. je tivAdi pratyayo sidhA na lAgela hoya to 2216 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 423] zrRMTa - zru + Nu + ti = za + Nu + ti = zRNoti = te sAmaNe 7. 1310. kRbuTa - kR + anu + ti = kRNoti = hiMsA re che, 1311. dhivurTa - dhi + anu + ti = = dhinotti = jaya che. 2. pAM- pA + zava + ti = pik + a + ti = pibati = pAva cha, 3. dhrAM - ghrA + zat + ti = jighra + a + ti=jighrati = sudhe cha, 4. dhmAM - dhmA + zava + ti = dham + a + ti = dhamati = ghamaNa yAle cha, 5. SThAM - sthA + zava + ti = tiSTha + + ti = tiSThati = Bii 2he cha, 6. mnAM - mnA+zava + ti = man + a + ti = manAti = maNe cha, 7. dAM- dA + zava + ti = yacch + a + ni = yaccha'ta = 25, 425. dRSyaM - dRz + zat + ti = pazy + a + ti = pazyati = the , 26. R - ka + zava + ti = Rccha + a + ti-Rcchaniya cha, 967. zalaM - zad + zava + te = zIy + a + te-zIyate = chAle cha, 966 SadalaM - Sad + zava + ti = sId + a + ti = sIdati = sa . kramo dIrghaH parasmai // 4-2-109 // paramaeNpada saMbaMdhi zita pratyaya para chatAM, krama dhAtunA svarano hI , thAya ne tivAda pratyayo siMghA - sAyA hoya to. 385. krama = kram + zat + hi = kAma = tuM yAsa kAm + ya + ti = kAmyati = te 5ge yAye che. SThiva - klambA''camaH // 4-2-110 // zita pratyaya para chatAM, SThivuM, kalama ane A upaga sahita cama dhAtunA svarane "dIgha ? thAya che. je tivAdi pratyaya sidhA na lAgela hAya to. 1166. SThivUca - SThit + zat + hi = SThIva Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 / siddhahema bAlAvabodhinI = tuM thu! 1237. klamUc = klam + zava + hi = klAma = tuM OMio thA ! 380. camU- A + cam + zava + hi = AcAma = tuM Acamana kara ! zamasaptakasya zye // 4-2-111 // zya - divAdi gaNa saMbaMdhi vikaraNa pratyaya para chatA, zam vagere sAta dhAtunA 2varanA 'hI', thAya che. 1230. zamac-zam + zya + hi = zAmya % tuM zAMta thA ! 1231. damUca - dam + zya + hi = dAmya = tuM zAMta thA ! 1232. tamUca - tam + zya + hi = tAmya = tuM 2ch| 42 ! 1233. zramUca - zram + zya + hi = zrAmya = tuM me 42 ! 1234. bhramUca - bhram + zya + hi = bhrAmya = tuM abhaya 42 ! 1235. kSamauca - kSam + zya + hi = zAmya = tuM kSamA 42 ! 1236. madaica - mad + zya + hi = mAdya = tuM muza thA ! " ataH0 [4-2-85] " " sUtrathA li pratyayane lupha thayela che. SThiva-sivo'naTi vA // 4-2-112 / / anaTu pratyaya para chatAM, ddhi ane sid dhAtunA svarane vikalpa hI thAMya che. ni + SThiv + anaT = niSThIvanam , niSThi. vanam = thuyu, 1164. SivUca - siv + anan = sIvanam , sevanam = sAvayu, moTa. ma-vyasyAH // 4-2-113 // AdimAM makAravALA tathA vakAravALA pratyaya lAgyA haiya te, vAtunA santya arano '2' mAheza thAya che. 892. DupacISa -- paca + zat + mi = pac + a + mi = pacAmi = 9 rAdha Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI rapa ] chuM, patra + 1 + 6 = prAyaH = ame be jaNa rAMdhIye chIe, 9 + 1 + majU - rAma = ame rAMdhIye chIe. anantakAmane | 4-2-124 | dhAtune vikaraNa pratyaya lAgyA bAda akArAnta bhinna svarathI para rahela AtmapadanA anta pratyayanA sthAne "ata ? Adeza thAya che. 2220. hiMdu - vi + 27 + a = ci + 7 + 7 =vite = teo bheguM kare che, vi + + 3 vAk = rivaMtAkU = teo bheguM kare, + ri + 7 + attara karizvata teoe bheguM karyuM. zI ratta | i-ra- | zI dhAtuthI para rahela, Abhane pada saMbaMdhi anta pratyayane sthAne rata Adeza thAya che. 6205. - + anta = + jo = = teo save che. navA | ka-2-16 | vid dhAtuthI para rahela, Atmapada saMbaMdhi anta pratyAyanA sthAne vikalpa ta - Adeza thAya che. 2011. vizva - + vat + anta = saMva, savire = teo sArI rIte jANe che. "sama kRo [2 3-84]" e sUtrathI Atmapada thayela che. tivAM navA gharama che ka-ra-27 che vid dhAtuthI para rahela vartamAnA vibhaktinA paramapadanA tivuM , ta, ati. siva, su, the. mit, vasa, masU. pratyane sthAne parIkSA vibhaktinA parasmapadanA "NavuM, atusa, us, thava, athusa, a. yuva, va, ma.' Adeza anukrame vikape thAya Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ] siddhahema bAlAvabavinI cha. vid + ti = vi + Na =veda-te on) cha. vidatuH = te me Md che, viduH = tetheneo cha, vettha = tuM na cha, vidathuH = tabhe the | ch|, vida = tame on 2ii, veda = nA chu. vidU = abhe me lIye chAye. vizna = 25bhe tIye chAye. pakSe - vetti, vittaH, vidanti / vetsi, vitthaH, vittha / vedmi vidvaH, vidmaH / bragaH pazcAnAM pazcA''hazca / / 4-2-118 / / bU dhAtuthI para rahela vartamAna vibhaktinA paramaipadanA tivuM, tasa, ati, sivuM, ane thar pratyayanA sthAne parokSA vibhaktinA parasmapadanA * e, satusa, usa, tha, ane mathusa' Adeza anume vikalpa thAya che. ane tenA vegamAM bU dhAtune "Aha Adeza thAya che. 1125. bUMgka - bU + I + ti = bo+I+ti = bra + I + ti = bravIti - Ah + Na = Aha = te bole cha, Ah + atus - AhatuH = te me mAle cha, Aha + usU = AhuH = temA mAle, Ah + tha = Attha = tuM mAla che, Aha + athusU = AhathuH = tame the mAso ch|. " nahAho0 [2-1-85] :" ye sUtrathA Attha tyAMnI t mAheza thayo che. pakSe - bravIti, vrataH, bruvanti, bavISi, bUthaH / AziSi tu-yaustAtaG // 4-2-119 // AzirvAda arthamAM vidhAna karAyela paMcamI vibhaktinA tu ane li pratyayAne sthAne 'ta' Aheza vikSye thAya che. 465. jIva- jIv + zava + tu = jIvatu, jIvatAt vA bhavAn = 25 vatA 2kheta, jIva + a + hi = jIva, jIvatAta vA tvam = tuM jIvate rahe. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 427 ] Ato Nagha au // 4-2-120 // AkArAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela parIkSA vibhaktinA NavuM pratyayane sthAne 'ma' mAheza thAya che. 2. pAM, 1067 pAMkapA + Nava = papA + Nava = papA + au = papau = teNe sAdhu, teNe 26) yu. AtAmAte-AthAmAthe AdiH // 4-2-121 // akArAnta ghAtuthI para rahela paMcamI vibhaktinA bIjA ane trIjA purUSanA dvivacananA AtAma ane AthAma pratyayano tathA vartamAnA vibhakitanA bIjA ane trIjA purUSanA dvivacananA Ate ane Athe pratyayanA mAhi 22no '4' mAheza thAya che. 892 DupacI - pac + AtAm = pac + zava + itAm-pacetAm = teyA ye rAdhe, paca + AthAm = pac + zav + ithAm = pacethAm = tame ye saMdhI, pac + Ate = pac + zat + ite = pacete = teyo me rAdhe cha, pac +Athe = pac + zav + ithe = pacethe = tame the raadhe| ch|. yaH saptamyAH // 4-2-122 // akArAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela saptamI vibhaktinA yAma vajata yAkArAdi pratyaya para chatAM, yAkArAnA sthAne "I Adeza thAya cha. pac + yAt = pac + zava + it = pacet = te rAdhe, pac + zava + yAtAm = pac + zava + itAm = pace. sAma = te rAdha, pac + yAsU = pac + zava + isU = paceH = tuM rAdhe, pac + yAtam = pac + zav + itam = pacetam = te me rAdhe, pac + yAta = pac +zava + ita=paceta = tame rAdhA, pac + yAva = pac + zav + iva = paceva = abhe ye rAdhAse, Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 ] siddhahema bAlAvabodhinI + gAma = ghar + a + ma = ma = ame rAMdhIe. pAmyurithamiyu | 4-2-2rU AkArAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela saptamI vibhaktinA prathama purUSanuM ekavacananA ane trIjA purUSanA bahuvacananA yAma ane yuksa pratyayane sthAne anukrame "Iyama " ane "IyuAdeza thAya che. par + pAm = pan + rAk + cam = jayam = huM rAMdhuM, +gujU = 9 + 9 + zukU = pu= teo rAMdhe. // ityAcArya zrIhemavandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtteH ratuthaDAyarA dritIyaural zrIbhImapRtanotsnAta,- rajobhiribhUbhujAm / aho ! citramavardhanta, lalATe jalabindavaH // 14 / / zrI bhImarAjAnA lazkaranI uDelI rajathI rirAjAonA lalATamAM jaLabindu vadhI gayA e keTaluM Azcarya ! kahevAya. arthAta rajathI lalATa bharavAne badale pANI ubharAyuM. aMhi vidhAbhAsa che. tAtparya e che ke bhImarAjanA lazkarathI zatruomAM bhaya prasaravAthI parase. chUTI gayo. 14. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [atha tRtIyapAdaH ] nAmino guNo'kGiti // 4-3-1 // kita saMjJaka ane vita saMsaka pratyaya bhinna pratyayathI para chatAM, nAmanta svaravALA dhAtunA antanA nAmIne - I, uM, 4 ane la ne 'gu thAya che. 1290. ciMgaTa - ci+ tA= cetA = te me 52. 1124. STuMgk - stu + tA = stotA % te stuti 72za. u-znoH // 4-3-2 // dhAtune lAgela vikaraNa pratyaya u ane nu pratyayanA dakArane guNa" thAya che. je kita saMjJaka ane Dita saMsaka pratyayathI bhinna pratyaya 52 Aya to 1499 tanuyI-tan+u+te tan+o+tinanoti = te tANe cha, 1286 dhuMga T - su + anu + ti = su + no + ni = sunoti = te bhayana 42 che. 'kRg [3-4 83]" me sUtrathI 3 pratyaya ane " svAdaH0 [3-4-75] " me sUtrathA kanu pratyaya thayo che. pusa - pau // 4-3-3 // nAmyA svaravALA dhAtuthI para vidhAna karAyela pus Adezane ane pu Agamana usa ane 5 para chatAM, nAmI svarane "guNa" thAya che. 1135. kaMka-kra. an = a + Rka + an = a + i + an = iyU + an = paryu + usU (pusU ) = aiyaruH = teso gayA, iyarti tamanyaH prayuGkte iti = R + Nig = R + (pu) + Ni + ti = arpi + a ( zava ) + ti= apayati = te mArane preraNA re cha. mahiM " vyukta0. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 ] siddhahema bAlAvabodhinI ( 4-2-13] e sUtrathI vyastanI vibhaktinA anya pratyayane sthAne pus Adeza thAya che. tathA taio "[ -2-22 ] >> e sUtrathI pu Agama thAya che. stro pAro | ka-rU-4 | kita saMjJaka ane Dita rAka pratyaya para chatAM, nAmyanta dhAtunA upanya laghu svarane athavA hasva svarane guNa thAya che. ka77. mitI - mit + sUtra + si = mettA=bhedanAre, "vA[ ka8] >> e sUtrathI tRt pratyaya thayo che. ahiM laghu zabdanA vidhAnathI dIghA svara athavA saMyukta vyaMjananA pUrvane gurUsvara gaNAya che, te paNa nathI levA. mira phaya -3-1 || dhAtuthI para vidhAna karAyela vikaraNa pratyaya rU5 gya pratyaya para chatAM, mid dhAtunA nAmI svarane 'guNa thAya che. 144. bimikA - mit + + ta = pati = te snaDa kare che. vivAreo[3-4-72] ' e sUtrathI pratyaya thayo che. nA viti | 4-36 ne kita saMjJaka pratyaya para chatAM, jAgya dhAtunA antanA nAmI svarane guNa thAya che. 2013. gAyu - kAjU + ta (m) = nA + 6 + ta = kag + + ta = jJAArita = jAgele, " ratAzao[4-ka-rU2] " e sUtrathI I tha che. varSa dazas ka-rU-7 | Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabAdhinI - = ak pratyaya para chatAM, RvarNAnta dhAtu ane dar dhAtunA nAmI svaranA ' guNa H thAya che. ra6. % 2630. k - + s = 6 + + 76 ( + t = Ga + +q+t-bArat-te gayA. ra6. - = + t = + ! + a + t = asara-te sarakayA. 24. - jJa + a + t pRtha, 106, rR, 2247. hRd- a + anaraN = tejI thayA. 466. ei - + Tak + 2 + 1 = annat = teNe joyuM. ahiM '* sarya [ rU-%0-62 ]" e sUtrathI tathA " vi. [ rai-4-6] '" e sUtrathI ak pratyaya thayo che. skRcchrato'ki parokSAyAm / / 4-3-8 / / 6 sad Agama pUrNAMkanA , RN ane dI jhukararAnta dhAtunA nAmI svarA, parAkSA vibhaktinA pratyayA para chatAM ' guNa" thAya che. paraMtu jo kit saMjJaka parokSA vibhaktinA pratyayA na hoya te arthAt vasu ane kAna pratyaye! na lAgela hoya teA. 888. dut - sam + 3R = sam + K (HrT ) * + IF = sam + x + ras sam + = + IF = HART: = teoe sa MskAra karyAM. 6. ka - chu + Ga Anum + SR = AnanuMH = te gayA. 27. 6 - 6 - 36 = x + In = x + IT = teo taryA. " zrauti. [4-6-208 ] " e sUtrathI R RRcchu thayA che. tathA T - tra50 [ 4-2-29 ]" e sUtrathI + teraH ,, 66 ta! akArano e thayeA cheM. tathA 66 e sUtrathI sat Agama thayA che. = 431 . sampareH0 [ 4-4-26 ] 2 "" saMyogaAH // 4-3-1 // kit sa MjJaka varjita pAkSA vibhakitanA pratyayA para chatAM, sa yAgathI para rahela RkArAnta dhAtune tathA RdhAtunA RkArano 'guNa " thAya Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ] che. 18. smR - smR + usa sasmaruH = tetheogye smaraNa = us = sasvaruH = te = = siddhahema bAlAvamAdhinI sasmR + us = sasmar + u = yu. 21. ausvR - s + us =sastra vAya. 26. kraM - R + us te gayA, - arU + u = or + u = AruH = = kya - yA - SszIrye // 4-3-10 / / = = bhAvasUcaka tathA ka sUcaka kaya pratyaya, cak pratyaya tathA Azik vibhaktinA yakArAAMde pratyayeA para chatAM, sayeAgathI para rahela RkArAnta dhAtunA tathA R dhAtunA Rbharano 'guNa' thAya che austra - sva + ya (kya) + te = svaryate = savAn uzaya smR + ya + te smaryate smaraNa rAya che. R + ya + te aryate = navAya he. bhRzaM punaH punarvAsmaratIti = smR + ya (G) + te = sasmar + ya + te = sAsmaryate = vAraMvAra smaraNu ure, dhAgu smaraNa 52 che. svR + yaG + te = sambar + ya + te sAsvarya vAraMvAra athavA ghosavAna ure che. R + yaG + te = RR + ya + te = aa + yate arAryate = vAraMvAra athavA bAzu gamana 42 che. mmR + kyAt = bharU + yAt = smaryAt = te smaraNu uro, R + kyAt = arU + yAt =arthAt = te gati : . = 66 A guNA [ 4-1-48 ] " ye sUtrI RnA sthAne ra thayA yaha amarano A Adeza thAya che. = na vRddhizvAviti viGallope / , vita sa MjJaka bhinna pratyaya para chatAM, kita saMjJaka ane ti sajJaka pratyayanA lApa thaye chate, dhAtunA svarano 'guNa ? ke ' vRddhi ' thatI nathI. 1290. ciMgT ci + yaG + ti = cikIyate cikIyate iti = cici+ac + si= cicyaH = dhAlu bhegu 2nAra. 4-3 - 11 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 433 ] 2017. yu -mRd + ca = manun + a + f = mAnada = ghaNuM sApha karanAra " [1-2-41 ] ? e sUtrathI at pratyaya lAgyA bAda "ri0 [3-4-1] ) e sUtrathI ya pratyayane lepa thayuM che. maH phikara che karU-22 che. signa pratyayane lepa thaye te, bhU dhAtunA svarane "guNa thato nathI. 2. mai - +vi + 7 = 8 + mU + vijJa + 7 = mUt = te the. "pitio [ ka-3 -dada ] ? e sUtrathI signa pratyayane lopa thayo che. sUte va LyA che 4-2-13 || paMcamI vibhaktinA pratyaya para chatAM, sU dhAtunA svarane "guNa thato nathI 2207. kUve - { + 9 = 9 = huM janma. dvayuktopAntyasya ziti svare / / 4-3-14 // svarAdi zita pratyaya para chatAM, kirbhAva pAmela dhAtunA upanya nAmI svarane " guNa 2 thato nathI. 2. forg - nijJa + zani = nenin + zani = nijhAni = huM sApha kare. Liora atta rU 4-rU-2pa che pita saMjJaka ane vita saMtakathI bhinna svarAdi zita pratyaya para chatAM, hu ane I dhAtunA nAmI svarane anukrame " ane "yu Adeza thAya che. 22 30. -du + rita = guru + gati = guti = teo hema kare che. 207. huM - s + anu = catu Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ] siddhahema bAlAvabedhinI = teo jAya che, guhyata tyAM, "satta. [4-2-13] e sutrathI antanA aMzane aMta Adeza thAya che. vA || ka-rU-6 | vita saMsakathI bhinna svarAdi zita pratyaya para chatAM, I dhAtunA nAmI svarane vikalpa "yu Adeza thAya che. 2774. - + tti = adhicaritta, pIrita= tee. yAda kare che, TAkAta che 4-3-17 | tudAdigaNane paTAgaNa kuTAdi - kuTa vagere dhAtuthI para lAgela gita ane Nita pratya "Dis" samajavA. arthAta Dita pratyayanA kAraNe je je vidhAne karela hoya te badhAya vidhAne kaTa vagere dhAtune lAgu paDe che. 24ra6. kuTa- + 6 = kuTitA = kuTilatA karanAra. 2327. jta -ju + tR = kutA= haMganAre. Ditvata thavAthI "nAmano [ 4-3-] e sUtrathI ukArane guNa na thayo. variTa che 4-3-18 ) vija dhAtuthI para vidhAna karAyela I pratyaya kti je thAya che. 2482. goviav - 3 + vijJa + + = =tti nittA = udvega pAmanAra. Ditvata thavAthI IkArane guNa na thayo. - voum | 4-rU-2 || UNe dhAtuthI para vidhAna karela " pratyaya "Di jevo vikalpa thAya che. 223. gue - + kALuM = Tog + 6 tR = boryvatA, vrajavitA = udvega pAmanAra. Dita jevo thavAthI ukArane guNa na thayo. ane pakSe ukArane guNa thayo. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 435 ] FAvita che 4--ra0 | dhAtuthI para vidhAna karAyela vita saMjJaka bhinna je zita saMjJaka pratyayo "Dita jevA " thAya che. 2074, ruM- rU + ta6 = kutara =teo be jAya che. 2508. hu - +% + rizIurrtti = te kharIde che. Dita jevo thavAthI IkArane guNa na thayo. indhyasaMyogAt parokSA kidvat // 4-3-21 // Ibdha dhAtuthI tathA saMgIta bhinna dhAtuthI para vidhAna karAyela vita saMsaka bhinna parekSA vibhakitanA pratyaya "kita jevA " thAya che. 2468. giri - nam + + = ramI = teNe dIpAvyo. 884. AMkha - nI + kU =nini + 3 = niSNu = teo laI gayA. ahiM kita jevA thavAthI i tyAM "no vyasanathao [ 4-2-1] ) e sUtrathI nArano lopa thayo ane pahelA ninA ikArane guNa na thayo. da vA che ?-rU-22 | svajU dhAtuthI para vidhAna karAyela vita saMjJaka bhinna rikSA vibhakitanA pratye vikalpa "kit jevA thAya che. 2472. vRzcita - as + 6 = re, sahya = saMga karyo. ti jevo thavAthI na ne lopa thayo. kita jevo na thavAthI na no lepa na thayo. - nazo cupAye tA ivatavA che 4--23 || jakArAta dhAtu ane na dhAtumAM umAnya nakAra hoya che, tyAra bAda lAgela tArAdi je katA pratyaya te "kit jevo " vikalpa thAya che. 2282. rIMa - rd + = svA, navA Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ] =2'3lla, {202. ass - ad + sal = acer, dzer = nAza pAmIne. kit jevA thavAthI na nA lopa thayA pakSe na te lepa na thayA. " no puSTi [ 4-4-206 ]" e sUtrathI nA dhAtune na Agama thayA che, siddhahema bAlAvabeAdhinI = 1 - tuSa - mULa - Sa - yajJa - jugna - z -6: sek || 4-3-24 | Rt vagere dhAtuo tathA thakArAnta ane kArAnta dhAtuomAM upAnya nakAra hoya to, tethI para lAgela seT evA kavA praya vikalpe 'kit jevA " thAya che. 287. ta - v + r + sevA tisthA, ativA = jaine. 6262. sRiSa - suviyA, jitvA= pANI pIvAnuM icchIne, 2284 pRthvac vRziyA, far = sahana karIne, 1207 jharAr - azistrA, zivA pAtaLuM karIne, 206. vaT - innivA, grivar = jaIne, 20rU. luzca = lucitvA, luJcitvA = dUra karIne, 77. thU thivA, zranthivA=zithila thaine, 2384. guMjat - guptisthAna gumphitvA = gUMcIne. jyAre ti jevA thayA tyAre guNa na thayo ane nakArA lopa thayA. vauM annanAde; man vAyu-2 || 4-3- // = yakArAnta ane vakArAnta varjita AdimAM vyaMjanavALA ane uSAnyamAM iMkAra ane ukAravALA dhAtuthI para vidhAna karAyela seT evA katlA ane san pratyaya vikalpe 'kirtI jevA ' thAya che. 237. yuti = dyuta + = + vaoN = yutiyA, ghAtivA=dIpIne, 2336. cilata = hiniyA, hennityA = lakhIne, thuk + = + vak + te = vidyutiSate, viyotiSate = dIpAvAne Icche che. hiiisthati, Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 437 / lilekhipati = rAmavAne che. tihevA vAthI guena yo. pakSe guNa thayo. uti zavAha'dbhyaH tau bhAvA''rambhe // 4-3-26 / / upanyamAM ukAravALA evA zat pratyayane gya - zvAdigaNanA dhAtuo, tathA adAdigaNanA dhAtuothI para vidhAna karAyela bhAvasUcaka ane AraMbhasUcaka seTu evA kta ane katavatu pratyaya "kita je ? visye yAyace. 100 kuca - kuc + i + ta (ka)+ am (si) = kucitam , kocitam = senA va samaya rAya.. pra + kuc + ta+si prakucitaH, prakocitaH= vizeSa avaa| 42vAnI mA ma 42naare| pra+kuc +tavara(kavatu)-prakucitavAn , prakAcitavAn =vizeSa saya 42vAno bA2la 42nAza. 1087. rudRk - ruditam , roditam =senA 43 27Ayu praruditaH, praroditaH, praruditavAn , praroditavAn = rathI 27vAno Ala 42nA. tihevA vAthI guNa na thayo. pakSe guNa thayo. na DIG - zIGa- pUG-ghRSi-kSvidi-svidi - midaH // 4-3-27 // Di vagere dhAtuthI para vidhAna karAyela seTu evA kta ane tavatu pratyayo / ' yatA nathI. 588. DoGa-DI + i+sa (ka) + li = ithitaH = Sel. DI+ i + tavat ktvtu| = DayitavAn = aso. 1105. zI -zayitaH, zayitavAn = sUtado. 607. pUDa-pavitaH, padhitavAn = pavitra yayedo 1312. nighRSAda - pradharSitaH, pragharSitavAn = nilaya manelo. 1181. trividAca , 955. vizvadA , - prakSveditaH, prakSveditavAn Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 ] siddhahema bAlAvabodhinI = mukta thayele, 278. briAMnca, 14. girirASTraprati , prativAna = parasevA vALo. 1280. gimiAt, 144. jhimavA - pitA, prativAna = cikAzavALe. A badhA prayogomAM kita jevA na thavAthI "nAmano [ka-rU-2 ]?" e sUtrathI anya svarane tathA "dhao [ 4-rU-4] >> e sUtrathI upanya svAsnA guNa thayela che. kRpA sAnto ne 4-2-28 | phAti-kSamAM arthavALA mRd dhAtuthI para vidhAna karAyela se evA kata ane tavatu pratyaya "kit jevo thatA nathI 2284. jU-mahaMta, matavAna = sahana karanAre. javA | -rU-22 + dhAtuthI para vidhAna karAyela se, evo kavA pratyaya laMketu jevo thatA nathI. 244, livU-vivu + $ + rAva = vityA = kIDA karIne. kti jevo na thavAthI guNa thayela che. - candraH | -rU-rU! skanda ane sTendra dhAtuthI para vidhAna karAyela katvA pratyaya "kita jevo ? thatuM nathI. rU. 4 - jAvA = jaIne, 26. ca - caravA = TapakIne. seTuM evA kavA pratyaya para chatAM kti jevo na thAya te siddha thatuM hatuM, paraMtu aniTa evA kavA pratyaya para kita jevo na thAya te jaNAvavA sUtra alaga karela che. su-ziza kurA-gupa--yuva* vasA 4-rU-rU? . Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 439 ] - - sub vagere dhAtuthI para vidhAna karAyela seT eNvA katlA pratyava 'kit jevA " thAya che. 82. subaMdha - RSivA = bhukhyA thaine, 6276. ricar-nizA = kaleza karIne.. dur - duSitthA = bahAra kADhIne. 12. sudhA - gudhiyA - vITIne, 2398 mRta, 24. muz- dRSTityA = sukhI karIne. 10. mRtyu - mUrittvA = cUrNa karIne. 128. var - 3dvityA = bolIne. 201. vasuM - tyiA = vasIne. ti jevA thavAne kAraNe dhAtunA upanya svaranA guNa na thayeA tathA va ane vas dhAtunA vakArano. 'cannarz [4-6-76 ]'" e sUtrathI ukAra thayA che. . phrUT - virU - muja - praa - pa "jIH san 6 || 4-3-32 || - rudra vagere dhAtuthI para vidhAna karAyela kavA ane sana pratyaya ' kit jevA ' thAya che. 2087, havuja - vicA = raDIne. 2012. vik - vityA =jANIne. 63. murA =tliA cArIne, 2627. draDhorA - caTTIvA = grahaNa karIne. 2088. piMk = mukhvA = suine, 2347. pradyum = pRA = puchIne. rjita = raDavAne icche che. viciddipatti = jANavAne icche che. muniti =cArI karavAne Icche che. nivRtti =grahaNa karavAne icche che. muttuti= suvAne Icche che. vivRddhipatti = puchyAne icche che. ahiM svap ane pRcchu dhAtune iTnA asaMbhava hovAthI seTnI nivRtti thAya che. tathA kit jevA thavAthI upAnya svaranA guNa na thayo. tathA svap dhAtunA vakAranA pe. [o--80]" e sUtrathI ukAra thaye| ane pRcch dhAtu ne " pra0 [-?-84]" e sUtrathI = Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] siddhahema bAlAvadhinI pRa Adeza che. nAmini ke 4--23 || nAmI svara che ane jene evA dhAtuthI para vidhAna karAyela aniTu evo sana pratyaya te "kit jevo" thAya che. 2210. vivAda - vijiri = bheguM karavAne Icche che. jenI AgaLa darTa nathI lAgato e je sana te anid sat samajo. sAdhe | ka-rU-34 che. jenA upAjyamAM nAmI svara che evA dhAtuthI para vidhAna karAyela aniTu evo sana pratyaya "kita jevo " thAya che. ka77. fmarI = vilita = bhedavA Icche che. sinarzAvata"ne ka-rU-rUka | jenA upAjyamAM nAmI svara che evA dhAtuthI para vidhAna karAyela Atmane pada saMbaMdhi aniTu e sid pratyaya ane aniTu evA AziSya vibhakitanA pratyaye "kit jevA thAya che. dha + mitra + si+ 7 = amita =teNe phADayuM. mid + lIe =miraSTi = te phADe. "puo [4-3-70]" e sUtrathI sicuM pratyane lepa thayo che. navaMa || ka-rU-rUdda . jene ane dIrdha athavA hasva ja che evA dhAtuthI para vidhAna karAyela Atmapada saMbaMdhi aniTu evo sis pratyaya ane aniTu evA Azir vibhakitanA pratyayo "kit jevA thAya che. 888, suna - + + + ta = ta = teNe karyuM. 4 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI + sIe = zISTa = te karaze. 27. haiM - a + T+flar + ta vRR +ISTa=tIfz = garI>= = te taryA. = te tA. gamA vA || 4-2-37 || 441 gam dhAtuthI para vidhAna karAyela Atmanepada saMbaMdhi sig pratyaya ane Azir vibhaktinA pratyayA vikalpe ' kit jevA " thAya che. rU16. varlDa - sam + a + gam + sik + ta = samAta, samAMtta = teNe saMgata karI. sam + gam + sIkhyu saMgasISTa, sanamISTa = te saMgata - saMgama karo. kit jevA thavAthI gama nA makArano " mi. [ 4-2-ba ] " e sUtrathI lApa thayA che. = danaH sinnu || 4-2-38 5 hana dhAtune vidhAna karAyela Atmanepada saMbaMdhi sik pratyaya * ti jevA " thAya che. 6600. naM-A+=+4= +lis + ta = Adata = teNe dhAta karyAM. * + r + sik + ata = Adbhuta = teoe dhAta karyAM. kit jevA thavAthI hat dhAtunA nakAranA " mi. [4-2-6 ] " e sUtrathI lApa thayo che. thamA gharane // 4-3-31 || - ( " sUcana - cADI khAvI evA athavALA yam dhAtune lAgela Atmanepada saMbaMdhi sim pratyaya kit jevA " thAya che. 386. yUMput + A + a + cam + ttiv + ta =36Ayata =teNe cADI khAdhI kitA jevA thavAthI yam dhAtunA kAranA " mi. [ 4-2-ba ] 1 e sUtrathI lApa thayA che. ,, vA strInatau || 4-3-40 || . Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4jara ] siddhahema bAlAvabodhinI svIkAra arthavALA yama dhAtune lAgela Atmapada saMbaMdhi sis pratyaya "kita jevo ? vikalpa thAya che. 3 + + a + cam + si + ta = 3iAta, phAyiMta mahaar = teNe meTA zAne svIkAra karyo. ratha thA-raH || 4--4? || sthA dhAtune tathA dA saMsaka ghAtune lAgela Atmapada saMbaMdhi sim pratyaya "ki jevo thAya che. ane tenA vegamAM A ne I thAya che. 2. gi-3 + + tha + sid + ta = rUriyAta te upasthita thayo. 238, yutha - A + 4 +rA +vitra + ta = carita = teNe grahaNa karyuM. 228 sudhAMga - vi #ma + + sid + ta = kathita = teNe grahaNa karyuM. pRnortha vRddhiA che ka--4ra mRja dhAtunA svarane guNa thaye chate, akAranI "vRddhi thAya che. 2017. kRg - vRk + ti = ma + ti = mAn + siMga mAdi = sApha kare che. "-kRSao [2-2-87] e sUtrathI jakArane ja Adeza thAya che. tratA re vA 4-rU-karU I mRja dhAtunA AkArane svarAdi pratyaya para chatAM, vikalpa "vRddhi thAya che. ri + jJa + amita = rimAnaMnti, nirita = cAre bAju sApha kare che. sici parasmai samAnasyA'Giti // 4-3-44 // samAna saMjJaka - akArathI lakAra sudhInA svare che anta jene Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 443 ] evA dhAtune, parasmapada saMbaMdhi ti bhinna sis pratyaya para chatAM, te svarane maLatI "vRddhi thAya che. arthAta a nI A, I ne , uM ne e, R ne Ar ane la ne Ala thAya che. 2010 fbaMdha - + tti + sid + (ra) = vIra = teNe saMgraha karyo. racanAnAmaniTa || 4-3-4pa . vyaMjanAnta dhAtune paramaipada saMbaMdhi aniTu evo sid pratyaya para chatAM, samAna svarane maLatI evI "vRddhi thAya che. 2282. , 816. - ma+ = + signa + + 7 = 4 + r+ + + 7 = rakSIta = teNe raMgyuM. "H hindra [4-3-61] e sUtrathI dIrgha I umerAya che. varNaseTi | i-rU-4 | UNuM dhAtune parasmapada saMbaMdhi seTu evo sim pratyaya para tAM vikalpa "vRddhi thAya che. 2223. - + a + 3rg + +sid + $ + = + goLuM + + + = ghaour vIra, vat =DhAMkayuM. A prayogamAM "Nika rUi-4-13] e sUtrathI sicu pratyaya thaye. " gha0 [ka -32] >> e sUtrathI I thayuM. "taH vi0 [4-3-] e sUtrathI dIrgha I umerA, tathA "phuTa UMti "[ 4-3-72] e sUtrathI sim pratyayane lepa thayo. izvanApAkyAcAra | i-rU-47 | vyaMjanAdi dhAtunA upAtya akAranI, paraeNpada saMbaMdhi seTa Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 ] siddhahema bAlAvabodhinI mevA sinya pratyaya 52 chatai, vidathe 'vRddhi' thAya cha. 270. kaNa -a + i + sic + t =akaNIt , akANItte Ne mvaan| yo. vada-vraja-lUH // 4-3-48 / / va, vraja, lakArAnta ane kArAgata dhAtunA upanya akAranI 522bhai56 samAvi seTa siny pratyaya 52 chata 'vRti ' thAya che. 998. vada - a + vad + i + nic + I + t = avAdIt = te mAjhyA 137. vraja - avAjIt = te gayo. 960. jvala, 1058. jvala = ajvAlIt = te pyo. 971. kSara-akSArIt = te pa gayo. na zvi-jAgR-zasa-kSaNa-D-m-yeditaH / / 4-3-49 // zva kore dhAtu, 2-ta, bharA-ta, y||2||-bhne ahita - e anubaMdhavALA dhAtunA svarane, paraaipada saMbaMdhi si pratyaya 56 chatai, 'kSi' yatI nayI 997. Tvozvi - kR + vi + i + sic + I + t = azvayIt =te bhujA gayo. 1093. jAgRta - ajAgarIt = te navyo, 549. zasU- azasIt = tethe hiMsA 421. 1501. kSaNuyI - akSaNIt = teNe hiMsA 421. 1517. grahIza - agrahIt - teNe grahaNa yu. 969. TuvamU - avamIt = teNe vamana yu. 397. haya - ahayIt = te gayo. soMtra-kage - akagIt - tethe game ne pravRtti 421. JNiti // 4-3-50 // gita - ... anubaMdhavALA, tathA Nita - anubaMdhavALA pratyayo 52 chatA, dhAtunA pAntya bharanI ' ithatI nathI. 892. dupacI - pac + ghaJ + si = pAkaH = rAdha. pac + Nava = papAca-taNe 2idhya. pAka yAM " te'niTa0 [4-1-111 " Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI 44pa ] e satrathI cakArane ka thaye che. nAgina Daji-daDhe che 4--12 kali ane hali varjita nAmanta dhAtuthI, tathA nAmadhAtuthI bita ane Nita pratyaya para chatAM, ghAtunA ke nAmadhAtunA nAmI svaranI vRddhi thAya che. 2210. viMgha- ++ ban + k = pracayi= teNe saMgraha karyo. 888. kucha - + 9 + la = jarA = karanAre. ghaTTa + chAt + a + 1 + $ + a =ApA + da = = te paTu zabdane belato hato. bAjubaM-vi . 4-2-12 jAgR dhAtune bhUtakAlina bis pratyaya ane pakSA vibhakita saMbadhi Nava pratyaya para chatAM ja "vRddhi thAya che. 2023. nAgara - a + nA + vi+ ra = gagAjara = te jAge. kA + = kAju + cha = =kAra = te jAge. uparanA sUtrathI jA) dhAtune vRddhi siddha hatI. chatAM judu sUtra karavAthI ema jaNAve che ke, jAgra dhAtune vRddhi thAya te bicu ane parIkSA vibhakitanA trIjA purUSanA ekavacananA NavuM pratyaya para chatAM ja thAya. " vo [ rU 4-68 ] >> sUtrathI bica pratyaya lAgatAM ta no ( adyatanI vibhakitane) lopa thayo che. gAra che. - 55 4-2- rU AkArAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela bhUtakAlina bis pratyaya tathA kRdanta sabaMdhi - anubaMdhavALA tathA anubaMdhavALA pratya para chatAM ghAtunA AkArane "ai Adeza thAya che. 7. a - 2 + ra + gira = + 6 = rAzi = teNe dIdhuM. rAgni = hai Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 ! siddhahema bAlAvabodhinI + = + ra = rAyaH = bhAga. + + ra = rAya denAre na rana-vadhaH | 4-3-14 che. bhUtakAlina bis pratyaya tathA kRdanta saMbaMdhi gita ane Nita pratyaya para chatAM, jan ane badhuM dhAtunA svaranI "vRddhi thatI nathI. 226. kanaitri - 9 + == + = + ra = pjana =janma == + daza + si = =ca =janma thavA . 31 + == + ginna + ani = te jo. 746 varSi - 2 + + = baMdhana. 9 + thai +hi = vada = baMdhana yogya. a + vadhu + ga = acara = teNe bAMdhyo. moDamiyama--nA-nAnA-maH 4-2-16 che. kama, yam, rama , nama, gam, vam ane A pUrvakanI cam dhAtu vajita makArAnta dhAtuthI para rahela bhUta kAlina bis pratyaya tathA kRdanta saMbaMdhi gita ane Nita pratyaya para chatAM, dhAtunA svaranI vaddhi thatI nathI. 1230 rAmU sAk + ga = rAma = zAnti, rAk + O+rikAma = zAtivALo. + rAma + = garAmi = te zAnta thayo. virame che 4-2-16 bhUtakAlina bis pratyaya ane kRdanta saMbaMdhi bis ane Nita pratyaya para chatAM, vi upasarga sahita zrama dhAtunA svaranI "vRddhi vikalpa thAya che. 2233 amUtra - vi+ zam + = vikrama vizrAma = visAmo. vi + mU+vivi=virAma, vizrAma kAra Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 447 ] = visAmo karanAra. vi + a + + + ga = cari , ajAmi -= visAmo karyo. 3khoparamI | ka-rU-pa7 | ud upasarga sahita yama dhAtune ane upa upasarga sahita rama dhAtune gham pratyayAne udyama ane uparama rUpe "nipAtanA thAya che. 386. caE - 3++ gham = = udyama. 3 + m + dha =34mA = kIDA. frdvAnya | 4-3-18 || parIkSA vibhaktine anya v - prathama purUSane ekvacanane thavuM vikalpa "NituM thAya che. arthAta gun pratyaya lAgatA dhAtunA svaranI vikalpa "vRddhi thAya che. 2210. hiMdu = ri + or =ri + ja = vicAra, ricA = saMgraha karyo. Data caurati | ka--12 I vyaMjanAdi vita pratyaya para chatAM, kirbhAvane nahi pAmela evA ukArAnta dhAtune, " o ? annAdeza thAya che. 2080. - zuM + tijJa = + ri = kautti = te mizra thAya che. aroom / 4-3-60 | vyaMjanAdi vita pratyaya para chatAM, dvibhavane nahi pAmela e UNuM dhAtunA svarane vikalpa " " anAdeza thAya che. 2223. jhaLuM = + artha + riz2a = Lati, roti te DhAMke che. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ] siddhahema bAlAvakheAtrinI ghastanI vikitanA div ane siv pratyaya para chatAM, UNu dhAtune au 1 antAdeza thato nathI. X + a + LuM + 1 (vid) = x + frl + t = prauLAt = teNe DhAMkayuM. X + 1 +'' + fkSar = auLo + F = prauff: = te DhAMkayuM. suMdara sAOi || 4-3-62 || gRh dhAtune zrA vikaraNa pratyaya lAgyA bAda, vyaMjanAdivit pratyaya para chatAM kSA pratyaya pachI turata ' It ' dIdha" I umerAya che. 41. hRhad - k + A + tir = T + = + $ + + ti tuiDhi = te hiMsA kare che. zrRtaH parAviH // 4-3-63 || vya janAdi vit pratyaya para chatAM, thrU dhAtunA ukAra pachI ' it ' dIdha` I umerAya che. ane te tivra vagere pratyayAnA Adi rUpa avayava manAya che. 222, ghUM - thrU + ttiv = = +++ + ta = prar + + ta = AthIti = te khela che. = cag-----soSa v // 4-3-64 || = yahU pratyaya lAgyA bAda te yah no lopa thayA hoya evA dhAtune, tathA tu, ru ane tu dhAtune, vyaMjanAdivit pratyaya para chatAM, pratyanI pahelA bahulaprakAre ' it ' dIdhaI umerAya che. 6. jU mU + cak + ta = kSer + ++ + tti = comar + + tti comarIti, comoti = te dhaNu hoya che. 6076. tuH - 3 + ti 3 + + ta = to + + ta = tathIti, sauti te pUre che. 1085. ruka TM + ta = haiM + + ta = vruti, rauti = te rahe che. 227. j - tu + ti=stu + ++ + ti =stIti, = - = - Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 448 } stauti = te stuti 27. "bahulaM0 [3-4-14] " me sUtrathI ya ne lopa thaze. saH sijasterdisyoH // 4-3-65 // sid pratyayAta dhAtunA, tathA as dhAtunA sakArathI para vidhAna karAyela hyastanI vibhakitanA diva ane sivuM pratyaya pahelA "Ita hAdha, umerAya che. mane te pratyayAnA savayava 35 gAya che. a + kR + sic + div = akArSa + I + ta = akArSIta = teNe yu. a + kR + sic + sit = akArSa + I + sU = akArSIH = te yu. 1102. asak = a + asU + sic + div = asi + I + ta = AsIt = te tA. a + asU + sic + I + sU = AsIH = tuMratA. pivaiti-dA-bhU sthaH sico lup parasmai na ceTa // 4-3-66 // hr || piba Adeza thAya che evo pA dhAtu, I dhAtu, dA saMtaka dhAtu tathA bhU ane sthA dhAtune, pararthyapada saMbaMdhi lAgela signa pratyayane lepa thAya che ane lepa thaye chate, sakArAnta dhAtu mAnIne " ITa' thata nathI. 2 pAM - a + pA + sic + t =apAt =teNe sAdhu 1075. iMNk - a + i + sic + t = a + gA+t = agAt = te gayo. 1074 iMk - adhi + a + i + sic + t =adhi + a +gA + t =adhyagAt =tae 2bha29) yu. 1138 DudAMgaka - a + dA + sic + t =adAt =teNe hI. 1139. DudhAMgaka - a + dhA + sic + t = adhAt = to bA225 yu". 1. bhU Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 ] siddhahema bAlAvabedhinI - 2 + ^ +vitra + 7 = amRta = te thA. ka. chai - 4+ rahyA + sikakAta te ubho rahmo. ahiM "ji. [4-ka-23] e sUtrathI IDapha ane Ipha dhAtunA sthAne gA Adeza thayo ane " ni[-2-08] >>? e sUgathI pa dhAtune sthAne pim Adeza thayo che. Tra-prA-zA-cha-so- || 4-2-67 | Tu vagere dhAtuthI para vidhAna karAyela sica pratyayane, parame. padanA viSayamAM vikalpa lepa thAya che ane lepa thaye chate "i" thata nathI. 28. - A + dha + sid + = pradhAna = te dhAvyo. 3 + dha + tija + + 7 = AdhArIta = te dhAvyo. rU. dhrAM - ghAta, kAlI =teNe su yuM. 247. rajU -Ata; atIta teNe pAtaLuM karyuM. 2242. cha - chA , chA sana = teNe chevu. 20. 2 - asA, asAti = teNe aMta karyo.. to vAta-thAti - | 4-3-68 | tanAdigaNanA dhAtuthI para vidhAna karAyela sica pratyayane, Atmane pada saMbaMdhi aghatanI vibhakitanA ta ane thAsa pratyaya para chatAM, " lepa thAya che. ane tenA yogamAM dhAtunA nakAra ane kArane "lopa thAya che. ane lepa thaye chate "iTa thato nathI. 2422. tathI - a + ta + risara = prAtaH teNe tApyuM. na tanuM ++nis +ta= aniSTa teNe tAvyuM. zA+ttana+ visthAsUtra tathA = teM tAryuM. a + ta + +vitra thA= aniSTa = te tAmyuM. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvaSeAdhinA 451 ] sanastatrA''vA // / 4-3-69 // tanAdigaNu saMbaMdhi san dhAtune, upara jaNAvela sik pratyayana ane nakArane lApa thaye te, vikalpe mA' thAya che. 1500 paNUyI a + san + sic + ta = asAta, asata = tethe hIdhu a + san + sic +thas = asAthA asathAH = teM hIdhu * - = " ghuDa-hasvAlluganiTastathoH // 4-3-70 // ghuT vyaMjanavALA ane hasta svaravALA dhAtune lAgela IMT vinAnA sik pratyayane, takArAdi ane thakArAdi pratyaya para chatAM 'lu' thAya che. 1477. bhipI - a + bhid + sic + ta = amitta te bhedyu. a + bhid + sic + thAs = abhitthAH = te bhedhu . a + kR + sic + ta = akRta = tethe yu. a + kR + sic+thAs = akRthAH = te yu. - iTa Iti / / 4-3-71 // iT thI para rahela sik pratyayano, It para chatAM ' lum ' thAya chaM. 1519. lUgz - a + lU + i + sic + I + t = alAvi sic + I + t = alAvIt = tethe yu. + = = sodhi vA / / 4-3-72 // , - dhakArAdi pratyaya para chatAM, dhAtu saMbaMdhi ke pratyaya sabaMdhi sakArA vidhye 'luG thAya che. 1094. cakAsRk - cakAs + hi cakAs + dhi = cakA + dhi = cakAdhi, cakAddhi tu zobhe, 1519. lUgz - a + lU + dhvam = alU + i + siMc + dhvam alavidhvam, alaviDDhavam = tame sayu = Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 ] siddhahema bAlAvabodhinI + + asteH si hastveti // 4-3-73 // as dhAtunA sakArane, sakArAdi pratyaya lAgela hoya te luka thAya che, ane e pratyaya lAgela hoya te sakArane "ha" Adeza thAra . 1102. asaka - as + si = asi = j7. vyati + am + se = vyatise = tene pahale tuM. vi + ati + asa + e = vyati + i + e = vyatihe = tene thAne . bhAvayAm + am + e-bhAvayAm + Aha + e bhAvayAmahebha bhAvanA 421. duha-diha-liha-guho dantyAtmane vA sakaH // 4-3-74 // AdimAM datya akAravALA AtmapadanA pratyayo lAgela hoya to duhU vagere dhAtune lAgela sapha pratyayane vikalpa "luka thAya che. 1127. duhIka - a + duha + sak + ta = adug + ta-adugdha, aduh + sak + ta + aduk + Sa + ta = aghukSata = teNe hoyu, 1128. dihIMka - digdha, adhikSata = tethe lAyu. 1129. lihIka - a + liha + sak + thAsU = alIDhAH, alikSathAH = te mATayu. 935. guhauga - ni + a + guh + saka + vahi = nyaguvahi, nyadhukSAvahi = 21 me 1 2.yu. svare'taH // 4-3-75 // svarAdi pratyaya 52 chati, sAnA sAno du' thAya . a+ duh + sak + AtAm = aghuka + sU+Atom-adhukSAtAm = ta neNe hoya. daridro'dyatanyAM vA // 4-3-76 // adyatanI vibhakitanA pratyaya lAgatAM, daridrA dhAtunA anya Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 453 ] kharanI vi385 ' ' thAya . 1092. daridrAk - daridrA + i + t = adaridra + I + t = adaridrIt , adaridrAmIt = te harida thayo. azityamsan-Naka-NakA-'niTi // 4-3-77 / / sakAravALA sana, kam, zuka ane ane pratyaya varjita azita pratyaya lAgatAM daridrA dhAtunA anya svarane "lupha" thAya che dUr + daridrA + am (khal)-daridrA + am = durdaridram = du:bha. vyaJjanAd deH sazca daH // 4-3-78 // iii-ta yAtune lAgera 6 pratyayana zu' thAya che. sane dhAtu saMvi sAranI '' mAheza yAya che. 1094. cakAsak - acakAsU + di (t) = acakAt = te hAnyo. 1093 jAgRk - ajAgara + t = ajAgaH = te gacyo. 1140. TuDu,gaka - abibhar + t = abibhaH = teNe ghA29 prayu. 1095. zAsUka - anu + azAs + t = anvazAt = teNe manuzAsana yu". seH s-d-dhAJca rurvA // 4-3-79 // vyaMjanAnta dhAtuthI lAgela si pratyayane "u" vikalpa thAya che ane dhAtunA ane rahela sU, 6, ane dhU no "sa" vikalpa sAheza thAya che. 1094. cakAsRk - a + cakAsa +li-acakAH, acakAt tvam = tuM pyo, 1477. bhidUpI - a + bhid + si = a + bhi + n + d+sU = abhinaH, abhinava tvam teM medhu 1473. rupI-a + rudh + si = a + ru + n + dh + si = aruNaH, aruNat tvam = te rAjyu. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] siddhahema bAlAvadhinI yoti || 4-3-80 || vyaMjanAnta dhAtuthI para rahela yakAranA, zita bhinna pratyaya para chatAM ' luk' thAya che. rU16. gajuM -tam + tha + = + x + ta = jJamitA = vAMke cAlanArA. + ta = jaGgam ko vA || 4-3-84 || b pratyaya saMbaMdhi 6 vyaMjanAnta dhAtuthI lAgela kayana tathA kaya nA zita bhinna pratyaya para chatAM vikalpe mik + thar + k + ti = mik + saniSyivRtti = te samidhane Icchaze, iSar + ca+6+ cate dar + cate = darzAyate,darzAvate = te patthara jevuM lu thAya che. ti=sAiMdhati, AcaraNa karaze. ataH // 4-3-82 || akArAnta dhAtuthI para vidhAna karAyela zita bhinna pratyaya para chatAM, te ja dhAtunA antanA akAranA 'lU' thAya che. 1880. than - k + fLas + rAy + ti = k + 5 + ati =jUtha thati = kahe che. eniTi || 4-3-82 || aniT evA zil bhinna pratyaya para chatAM, Ni nA - k thAya che. 76. tau - 2 + sa + niSa + a+q=aMtatA + a + s = atatat = teNe olAvyu. 278. vruite - cek + + anaH = cetanaH = cetana, n Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 455 ] sektayoH / / 4-3-84 // luDu, seT evA kata ane katavatu pratyaya para chatAM Ni nA thAya che. kAri + i + kta = kAritaH = zavelA, 1874. gaNaN - gaNi + i + ktavatu = gaNitavAn = ggunaa|. AmantAsslvAssyyenAvayu / / 4-3 - 85 // 1 * = Abh, anta, Alu, vyAyya ane rinu pratyaya para chata, ji no 'y' Aheza thAya che. kR + Nic + Am + cakAra = kAri + Am + cakAra = kAray + Am + cakAra = kArayAJcakAra =ag key, Toz + for + area: = gaNDuy + antaH = gaNDayantaH = dheTo, 1928 spRhaN - spRh + Ni + AluH = spRh + ay + AluH = spRhayAluH = spRhAvANI. mah + Ni= mahi+Ayya mah + ay+AyyaH=mahayAyyaH = azvamedha yajJa, stan + Ni- stani + itnuH = stan + ay+itnuH = stanayitnuH = bhedha sUtra 221ayya ane sUtra 797 - iltu e uNAdi sUtranA = anta, sUtra 373 66 che. spRhAluH zI0 [ 5-2-37 ]" meM sUtrathI mAsu pratyaya sAgesa che. laghoSi / / 4-3-86 // laghu akSarathI para rahela katlA pratyayanA sthAne thayela yak pratyaya bhara chatAM, linA sthAne 'y' Aheza thAya che. 1230. zamUc - prazam + Ni + yap = prazam + ay + ya = prazamayya = zAMta karIne. vAsspnoH // 4-3-87 // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ] siddhahema bAlAvabodhinI kavA pratyAyanA sthAne thayela ya pratyaya para chatAM, Am dhAtune lAgela Ni nA sthAne "am" Adeza vikalpa thAya che. 2307. ra -- 1 + bApu + La + F = x + cApu + ca = prApathya, kAca = prApta karAvIne. me vA mit 4--88 / kavA pratyayanA sthAne thayela ya... pratyaya para chatAM, me dhAtune vikalpa "mita ? Adeza thAya che. 603. meM - + +g= apa + mit + a = mitha, apamAya = badale ApIne. kSe kSIH | 4-3-86 che. kavA pratyAyanA sthAne thayela yar pratyaya para chatAM, kSi dhAtunA sthAne "kSI Adeza thAya che. 20. ti - 1 + ti + catu = kSaya = kSINa thaIne. -o || 4-3-10 || kavA pratyayanA sthAne thayela ya, pratyaya para chatAM, kSi dhAtune tathA ji dhAtune sthAne kSINa thaI zake ane jitI zake evA arthamAM anukrame "kSaya ? ane jae Adeza thAya che. pti + ca = kSaH vyAdhi = kSINa thavA yogya vyAdhi, ni + za = naH zatru = jitavA yogya zatru. thaH yArthI 4--12 kalA pratyAyanA sthAne thayela ya, pratyaya para chatAM, kI dhAtune sthAne je kayArtha-vecavA mATe mUkela vastu arthamAM " karyo - Adeza thAya Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 457 cha. 1508. DukrIMgz - krI + yap = krayyaH gauH = vey| bhATe mUkela gAya athavA baLada. ___ sastaH si // 4-3-92 // zita bhinna sakArAdi pratyaya para chatAM, dhAtunA antanA sakArane 'ta' mAheza thAya che. 999. vasaM - vasU + syati-vatsyati-29ze. dIya dIGa: viGati svare // 4-3-93 // zita bhinna svarAdi evA kita ane hita pratyaya para chatAM, hI ghAtuno 'hIya' mAheza thAya che. 1244. dIDac - upa+dI + i + Ate = upadidI + Ate = upadidIya + Ate = upadidIyAte = te se kSINa cyA. iDet-pusi cA''to luk // 4-3-94 // azita evA svarAdi kita ane Dita pratyaya, I pratyaya, e pratyaya ane pus pratyaya lAgela hoya tyAre AkArAnta dhAtunA AkA2no 'su, thAya che. svarA zit hita - 2. pAM - pA + us = papA + usU = pap + us = papuH =temAye pAdhu, svAha azit chit - 28. Tdhe - a + dhe + Ga + t = adadhA + a+ t = adadh + a + t = adadhat = te ghAvyA. pA+ iT + that = papA+ i + tha = pap + i + tha = papitha-te. pAdhu, 1069. rAMku - vi + ati + rA + e = vyati + + e = vyatire = anyane mahase bhaa| paDe 24Aya cha, 7. dAM- a + dA + an = a + dA + pusU = a + du + usU - aduH=tamAye sApyu' dhe0 [3-4-59]" se sUtrathA madyatanImA pratyaya tathA "vA dviSAto0 [4-2-91] " se sUtrathA tyastanAnA an pratyayano pus Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ] Adeza thayA che. siddhahema bAlAvabedhinI saMyogAdervA''ziSyeH // 4-3-95 // Azil vibhakitanA kit ane kit pratyayA para chatAM, AdimAM saMcAgavALA evA AkArAnta dhAtunA vikalpe, e ' antAdeza thAya che. rUo. rahyuM - hA + thAt = heyAt, 'hAyAt = glAna pAmeA. ga--5thA-sa mA-hA || 4-3-6 || = - Azil vibhaktinA ti hit ane pratyaya para tAM, gA vagere dhAtunA AkArano 'e ' antAdeza thAya che. 37. TM - T[ + cAt - zeyAt = te gAo, 2. pAM * vaicAt = te pI, . DhAM rathayAta = te ubhA rahe, 44. haiM 10. nau-prava+soyAt te kSaya karA, 2228. cuTAMvjha - phecAt = te Ape 6232. sudhAMja - dheyAt = te dhAraNa karA, 2073. mAMdga - meyAta = te mApA, 2222. oddA - phreMcA= te tyAga karo. = Ijane'yapi // 4-3-97 // cap pratyaya varjit zil bhinna vyaMjanAdi evA kit ane cit pratyaya para tAM, uparanA sUtramAM jaNAvela gA vagere dhAtunA antanA dIdha` iH antAdeza thAya che. + ca te=nIyate gavAya che. + ca =gI + 2 +1=ne + gI+ca-te-lenIyate - dhaNuM gAya che. pIyate : pIvAya che. sthAyate = sthIra rahevAya che, avasIyate = kSaya karAya che. phIyate devAya che. pIyate = dhAraNa karAya che, mIyate = mApa karAya che. = - + d = hInaH = hINA, trA-dho i // 4-3-18 || = - = = Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 459 ] ya pratyaya para chatAM, ghA ane mA dhAtunA antane dIdha " Adeza thAya che. rU. mAM- +ca + = mAre = te ghaNu suMghe che, 4. - Mr + a + te o = te khuba dhame che. do zIrvadhe che ka3-12 ( ya pratyaya para chatAM, vadha athavALA hana dhAtune "dhI Adeza thAya che. ya ne lupha thAya to paNa ghI thAya che. 200. - dana + 5 + te = limIya samIte = te vAraMvAra haNe che. kisi ghAta || 4rU-200 che. bita ane Nita pratyaya para chatAM, hana dhAtune "dhAtu Adeza thAya che. = + tha =vA+a+ (vi)= vAra = vadha. hana + ja = hA + $ + a + ri = vAtathati = te haNave che. swaa ghara | 4-2-10 | bhUtakAla saMbaMdhi bis ane parakSA vibhakti saMbaMdhi gun pratyaya para chatAM hana dhAtune "ghana ? Adeza thAya che. A + + + ta = 8 + 9++ ta = ayAna + sta-vyathAnikateNe haSNu, in + ra = H = + za = nayana = teNe hayuM, "he di no [ 4-2-34 ] >> e sUtrathI pUrvanA ha ne gha Adeza thavAthI uparanA rUpa siddha thaI jAta, te A sUtra karavAnI jarUra zI ? javAbamAM li0 [ 4-2-200] e satrathI mitra ane Nita mAnIne ghAta Adeza na thAya te mATe A sUtra karela che. naze vAhi ! ka-rU-202 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 ] siddhahema bAlAvabodhinI a pratyaya para chatAM, na dhAtune "zuM" Adeza thAya che. 1202. nazauca - a + naz + a + t = a + neza + a + t = anezat , anazat = te nAza pAbhyo. zvayatyamU-vaca-pataH zvA''stha-voca-paptam // 4-3-103 // a pratyaya para chatAM, zvi, aru, vastra, ane pata dhAtunA sthAne anume 20, 2320, vAya' bhane '5' Adeza thAya che. 997. Tvozci - a + zci + aG + t = a + zva + a + t = azvat = te suDI gayo, 1221. asUca - a + as + a + t = Asthat = teNe 37yu, 1096. vacaMka-a + vaca + a + t = avocat = te mAlyo, 962. patla - apa +pat + aG + t - apaptat = te 5.yo. zIGa e: ziti // 4-3-104 // zita pratyaya para chatAM, zI dhAtunA antanA I ne e santAheza thAya che. 1105. zIGk - zI + te = ze + te = zete = te sume che. Giti yi-zaya // 4-3-105 // kita ane hindu evA yakArAdi pratyaya para chatAM, zI dhAtunA sthAne 'za' mAheza thAya . zI + kya + te = zay + yate = zayyate = suvAya che. zI +yaG + te zay + ya +te-zaya zay + ya + te = zAzay + ya + te = zAzayyate = te vaa21||2 sume che. upasagAho hrasvaH // 4-3-106 // . Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvamAdhinI 461 J kita ane hit evA yakArAdi pratyaya para chatAM, upasagathI para rahela U dhAtunA kAranA ' hasva " thAya che. 870. i sam + +5 + te = samudyate = sArA taka" karAya che. bAziSIH || 8-rU-o07 || Azil vibhakti saMbaMdhi kita ane ciMtA evA yakArAdi pratyaya para chatAM, upasarga thI para rahela Iz dhAtunA dIdha Ika rane 'harava" thAya che. 2006. phraMT + ++ + cAt = yAt tenA udaya thayA. ahiM N dhAtunA i hasva che, to pachI hasva karavAnI jarUra zI ? javAbamAM 6 TIzfzo [ 4-3-208 ] '' e sUtrathI kaya vagere pratyaya para chatAM dI' thAya che mATe A sUtra karela che. = - rIfq-56-22epu 2 || 4-3-08 // sva, yah, ya, kaya ( yana, p ane kahyuM ) ane Azil vibhakita saMbaMdhi yakArAdi pratyaya para chatAM dhAtunA antane ' hasva " thAya che. sva-agniH yutti apavitrane pavitra kare che. 224 Tuja rotti=sucIjoti tu + ca + te = = ti to kUcane = te vAraMvAra stuti kare che, mattu - mantu + ca + mastUta = te zeSa kare che. rUci can + ti=rUthIti = te dahIMne Icche che, amurA mA mIti = = - sujJa + Ga + te = muzAyate = je ghaNu nathI te ghaNuM thAya che, ahodita hodita mati = Dhohita + thar + te = hohitAyate = je lAla nathI te lAla thAya che, tu + tha + te = te = stuti karavAmAM Ave che, 2004. rUM. - ph+yAt=++ +yAt =cA+te jAe. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462] siddhahema bAlAvabodhinI torI | ka-rU-202 che. 4i, ya, pha, kyanuM ane kaya pratyaya para chatAM, hasva - kArata nAmanA tathA dhAtunA kArane "rI Adeza thAya che. jis + diva + sAvi = pichIcAra = pitA na hoya te pitA thAya. 9 + a + = + ca = rIzI + ca = rekkI = te ghaNuM kare che, mag + = + + = nAjhIre = te mAtAne Icche che, pitta + a + + = pitrIjo =pitAnI jema AcaraNa kare che. zi -yA-DazIrSe | i-rU-20 | za-tudAdigaNane vikaraNa pratyaya, tathA kaya ane Azid vibhaktinA yakArAdi pratyaya para chatAM hasva RkArAnta dhAtunA kArane "ri ? Adeza thAya che. kadAla nRta-hi + + 9 + 2 + 2 = zAyare - te vApare che, zuM + ca + + + diya = te karAya che, 881. hRA - 4 + cA = hiMyA = haraNa kare. IzcvAvavarNasyA'nanyayasya / / 4-3-111 // thyi pratyaya para cho, avyaya varjita avanta zabdanA akAra athavAM AkArane dIrgha "i" annAdeza thAya che. prANaazu zu cA-guru + vi + arthAt =J thAta =sapheda na hatuM te sapheda thAya che, mAtrA +dhi+yAt =mAthAt = mALA na hoya te mALA thAya che. tane | ka-4-622 kayana pratyaya lAgatAM avaNuta nAmanA akAra athavA A kArane, dIdha "iAdeza thAya che. putramicchati = putra + ayan Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 463 ] + utta = putrIti = putrane Icche che, mAhAmiti = mAhA + cana + ti = mAhIti = mALAne Icche che. hyunsar--nAgDazanAyo yavanAyAm / 4-2-23 // kSudhA - bhukha, tRN - tRSA ane gRddha - lAlaca aCmAM anukrame anAya, udanya ane dhanAya zabdo kayannanta 'nipAtanaH thAya che. azana + yan + tti = aAnatti = bhukhane kAraNe bhAjanane Icche che, un + cat + tti = Gati = tRSAne lIdhe . pANIne Icche che, dhanA + kathana + tti = dhanArthAta = lAlacane kAraNe dhanane Icche che. vRSA'zvAnmaithune sso'ntaH // 4-3-114 // maithuna atha jaNAte chate vRSa ane azva zabdathI para yana pratyaya para chatAM, ' s" antAvayava thAya che. gau maithunAva pRSa{mAMta = vRSa + yam + ti vRSati nauH = gAya maithuna mATe baLadane Icche che, vaDavA maithunAya amiti = azva + thana + ta = azvati vaGavA = gheADI maithuna mATe dheADAne Icche che. ssa Adeza SakAranA niSedha mATe che. = atha kaulye || 4-3-11 // - laulya - lAlupatA - bhAgA bhAgavavAnI adhika IcchA jaNAte chate, nAmane kyak pratyaya lAgatAM, nAmanA ante 's' ane 'as umerAya che. ssanA sa nA Sa thatA nathI. e jaNAvavA sa kahela che. kRSi + can + tti = kRSi + R + ta = kRSiti, kRSi + as + 5 + tti = rUcantta = mAja mANavA leAlupatAthI dahI vadhAre khAvAnI IcchA kare che. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494.] siddhahema bAlAvabodhinI // ityAcArya zrIhemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijayamahimAprabhasUrikRta bAlAvabodhinIvRtteH caturthA'dhyAyasya tRtIyapAdaH / / karNa ca sindhurAjaM ca nirjitya yudhi durjayam / zrIbhImenAdhunA cakre, mahAbhAratamanyathA // 15 // yuddhamAM duya evA karNa ane silvarAjane jItIne, zrIbhImarAje hAla mahAbhAratane anyathA karI. arthAt pAMDavomAMnA bhIme mahAbhArata yuddha karyuM tene paNa bhUlAvI denAra A bhImarAja the. 15. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ atha caturthapAdaH ] asti - borbhU - cacAvaziti / / 4-4-1 / / azita - zit varjita pratyaya para chatAM, ar ane sthAne anudrume 'lU' bhane 'y' Aheza thAya che. abhUt asakU - a + as + t = a + bhU + t = as + Nac = babhUva = te thayo, as + yam = bhU + yam = bho + yam = bhav + yam + bhavyam = yogya, 1125 baMga - + t = a + vac + a + t + avocat = te mosyo aghaJ - kyapalacyajervI // 4-4-2 // dham, kayap, al, ane ag varjita azit pratyaya para chatAM man dhAtunA sthAne 'vIM'' Aheza thAya che. 139. aja aj + yam = pra + vI + yam = praSeyam = preraNA vI uparanA anusvAra aniT jaNAvavA mATe che, trane vA // / 4-4-3 // seol ane ana pratyaya para chatAM, ar dhAtunA 'vI' Aheza thAya che. pra+ aj + tu pra + vI + prAjitA = DhAMDanAro, pra + aj + ana + s sU=pra + ve + ana + s pravay + aNaH pravayaNa, = baLada vagerene hAMkavAnI lAkaDI. 30 * dhAtunA 1102. tethayo, pra + 2vA yojya, sthAne vikalpe tA = pravetA + vI + ana+ prAjano daNDaH cakSo vAghi pazAMga - khyAMg // 4-4-4 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ] siddhahema bAlAvabedhinI azita pratyaya para chatAM, vANI arthamAM cakSu dhAtunA sthAne " kazo ane " khyAM ? Adeza thAya che232. li - + kSa = + + =rAgha, zAti, sAghAre, mAthAsthati = te kaheze, A + cAmuM = rasAkaro , thecam = kahevA lAyaka, navA parIkSAvAn ! ka-4-5 / parIkSA vibhaktinA pratyA para chatAM, vANI arthamAM cakSa dhAtunA sthAne vikalpa "kazAM" ane "khyAM Adeza thAya che. A + pha + U==AvavA + =+au=Araka, gAra = teNe kahyuM, 7 - A + 2 + 9 = vAva = teNe kahyuM, kazAMga ane khyAMga pratyayamAM anusvAra anid sUcavavA mATe che. ane gU ubhyapadI sucavavA mATe che. pR ma ka-4-6 . azita pratyaya para chatAM, bhUjaja dhAtune "bharja Adeza vikape thAya che. 636. grata - mRN + ta = marja + tAmaSTha, aSTA = bhujanAro, "- [2-2-87] e sUtrathI jakArane SakAra thayo che. kAr tAnna mArabhe ja 4-4-7 kata pratyaya para chatAM, AraMbha arthamAM pra upasarga pUrvakanA dA dhAtune sthAne vikalpa "tta (kta) Adeza thAya che. 2238. kuvA1 + 4 + ta = + da = patta, atta =ApavAne AraMbha karela. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 467 ] vi-vi vanya tA 4-4-8 // kata pratyaya para chatAM, ni, vi, su, anu ane ava upasarga pUrvakanA dA dhAtunA sthAne "tta Adeza vikalpa thAya che. nirA + ta = 7 + 7 =nIraja, nittana =niraMtara ApeluM, vajana, vittama = vizepa ApeluM, sUrama, kuttama sArI rIte ApeluM, anUttama, anusara= pachI ApeluM, a, avarama = ApeluM. "ratio [3-2-88 ] >> e sUtrathI dIdha thAya che. svarAdupasagAd dasti kityadhaH // 4-4-9 / / takArAdi kita pratyaya para chatAM, svarAMta upasargathI para rahela dhA varjita dA saMsaka dhAtunA sthAne "tta Adeza thAya che. 9 +rA + () +ri = datta =ApanAra, pari + sA + trima=paritrimam = dAnathI thayeluM. "vita [ 1-3-84 ] ? e sUtrathI tripha pratyaya thAya che. ratra | 4-4-10 | takArAdi kita pratyaya para chatAM, dhA vAta dA saMjJaka dhAtunA sthAne dat* Adeza thAya che. 1 + ta = rata + ta = = Apela, rA + tiH = rata + tiH = raHi = ApavuM. --mA-ca rUTa -4- takArAdi kita pratyaya para chatAM, do, so, mA ane sthA dhAtunA anya svarano "I ? Adeza thAya che. 248 6 - nig + re + ta = niraMtara = chedI nAMkhela, 2210. - no + va = vi + svA = utaravA = vinAza karIne, 2073 mAM, 2237. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 } siddhahema bAlAvabodhinI mAMka, 603. meMG - mA+kti = mi + tiH = mitiH = // 5, sthA + ktavatu = sthi + tavAn = sthitavAn = ubhA rAsA. chA-zorvA // 4-4-12 // takArAdi kti pratyaya para chatAM, chA - che, ane zA- dhAtunA antya 212 vi '' thAya che. 1949. choMca - aba + chA + ka+si-ava+ccha+ta: avachitaH, avacchAtaH = 2ii nasI, 1147. zoc - ni + zA + kta = ni + zi + naH = nizitaH, nizAtaH = tIkSNa resa, zo vrate // 4-4-13 // takArAdi kita pratyaya para chatAM, vrata arthamAM zA dhAtunA anya zvarano nitya , mAheza yAya che. sam + zo + kta = sam + zA + tAmsaMzitam vratam tasavAranI dhAra samA vrata. saMzitavrataH sAdhuH = 24142 // tavANA sAdhu. hAko hiH ktvi // 4-4-14 // takArAdi kti e katvA pratyaya para chatAM, hA dhAtunA sthAne '&i' mAheza thAya che. 1131. ohAMka - hA + ktvA = hi+ tvA = hitvA = tyAgAne. dhAgaH // 4-4-15 // takArAdi kita pratyaya para chatAM, dhA - dhA dhAtunA sthAne "hira mAheza thAya che. 1139. DudhAMgaka-vi + dhA + kta = vi + hi + taH = vihitaH = vidhAna resa. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvadhinI 468 ] yapi cAsdo jagdh // 4-4-16 // takArAdi kit pratyaya ane yam pratyaya para chatAM, ad dhAtunA sthAne ' jakh ' Aheza thAya che. 1059. ardak - ad + kti= jagdh + tiH = jagdhiH = vu pra + ad + yap = pra + jagdh + Ave. nya = prajagdhya = ghaslR sanadyatanI - ghaJacali / / 4-4- 17 // " = 4 C san pratyaya, adyatanI vibhaktinA pratyaya, tathA dhak, ar ane ak pratyaya para chatAM, ad dhAtunA sthAne ' val " Adeza thAya che, jidhas + sa ti ad + san + ti = ghadyasU + sa + ti jighatsati = bhAvAne che che, ad + tU = a + ghas + aG+ t = aghasat = tele mAdhu, ad + ghaJ = ghas + aH = ghAsaH bhAvu, bhAvAnI vastu, prAti iti = pra + aMd + ac pra +ghas + a+si=praghasaH = jAnArI, pradAnam = pra + a + al = pra + yas + a + si= praghasaH = bhAvAnu bhAvAnu sAdhana. " ludi [ 3-4-64 ] " A sUtrI aG pratyaya thayo che. - parokSAyAM navA || 4-4-18 / / parAA viktinA pratyayeA para chatAM, ad dhAtunA sthAne vikalpe ghelu ' Aheza thAya che ad + u = ghasU + us = jaghas + us = jaSR + us = jakSuH, AduH = teyoyo mAdhu cervaya / / 4-4-19 // - kharAkSA vibhaktinA pratyayA para chatAM, je dhAtunA sthAne vikalpe ' Adeza thAya che. '992. veMg be + us = vay + us var Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ] siddhahema bAlAvabodhinI = vavad + 3Y = 33+ Q = yu, ghag = teoe vadhyuM. --kaH | 4-4-20 || parIkSA vibhakitanA pratyaya para chatAM, ru, du ane pU dhAtunA anya dIrdha ne hasva "" vikalpa thAya che. jarUra. gu - vi + + marNa = vi + 1 + Atura = virAchA visa rAtura = teo be tUTI gayA, karU. ra -vavadatu virAsu = teo be phATI gayA, tharUra. pRca - nigutu nigutu = teo bee bharyuM. no vadha rAziSya ke-4-2? AziSya vibhakita pratyaya para chatAM, hat dhAtunA sthAne "vadhu Adeza thAya che. je mitra pratyaya para na hoya te, 2200. dunaMsUma + ca = vad + ca = vathA = haNo. gata vA vAtimAne che ka-4-22 | aghatanI vibhakitanA pratyaya para chatAM, hana dhAtunA sthAne viSNu Adeza thAya che, paraMtu adyatanI vibhaktinA AtmapadanA pratyaya para hoya to vikalpa "vadhu 2 Adeza thAya che. cha + in + = 4 + vadha+ $ + = avadhata= teNe haNyo, A + + = + = A + anvajJa + $ + TU + ta = AaSaNa, athavA + akSata = yAhata = teNe AdhAta karyo. pha r / 4-4-2rU aghatanI vibhakitanA pratyayo para chatAM, iNa ane Ipha dhAtunA Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinA 471 ] sthAne '' maheza thAya che. 1075, iMNk - a + iN + t = a + gA + t = agAt = gayo, 1074. iMk-adhi + a + ik + t adhya + gA + t adhyagAt pAbhyo. gAvajJAne gamuH / / = 4-4-24 // prerakanA Ni pratyaya para chatAM, ajJAna arthImAM iNa ane ik dhAtunA sthAne ' gamu ' Aheza thAya che. iN + Ni + ti = gam + Ni+ti-gami+zava+ti = gamayati = pahADe che, adhi + ik + Ni + ti= adhi + gam + i + v + ti-adhigamayati = yA ve che. sanIGazca / / 4-4-25 / / = san pratyaya para chatAM, ajJAna aCmAM ik, iz, ane iph dhAtune sthAne 'bhu' Aheza thAya che 1104. iGk - adhi + iG + san+te = adhi + gam + sa + te = adhi + jigam + sate adhijigAm + sate = aghijigAMsate = vidyA lagavAne 6299, iN-i+sa+ ti = jigam + i + sa + ti= jigami pati grAmam = te grAma navAne che che, ik-adhi + ik+la+ti adhi + gam + sa + ti = adhijigama + i + sati = adhi. jigamiSati mAtuH = bhAtAne yA azvAne che che. = gAH parokSAyAm // 4-4-26 / / parAkSA vibhakitanA pratyayA para chtAM ik dhAtunA sthAne 'gA' Adeza thAya che. adhi + i + e = adhi + gA + e = adhi + + jagA + e = adhijag + e =adhijage = te laeyo. Nau san - De vA // 4-4-27 // Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 / siddhahema bAlAvabodhinI prerakana Ni pratyaya lAgyA bAda je sana ane Da pratyaya lAgela DAya to, yAtune sthAne vi- ' ' mAheza thAya che. adhi iG + Ni + sana + ti = adhi + gA + p + Ni +san + ti = adhijigA + p + i + i + sa + ti = adhijigApi+ iSati = adhijigApe + iSati = adhijiMgApayu + ipati = adhijigA. payiSati = HeqAne che che, adhi + iG + Ni + san + ti = adhi + A + e = adhyAp + i + sa + ti = adhyApipi + iSati = adhyApipe + ipati = adhyApipayiSati = telavavAne / cha, adhi + a + i + i + Ga + t-adhi + a + gA + p + i + Ga + t-adhyajigAp +a+i+t = adhyajigapat = mAyAvyu, "ati0 [4-2-21] ye sUtrathA pu mAgama thayo . vA'dyatanI-kiyAtipatyorgIG // 4-3-28 / / adyatane vibhaktinA tathA kriyAtipatti vibhaktinA pratyaya para chatAM baM dhAtunA sthAne "gI 2 Adeza vikalpa thAya che. DakAra mAtmanepada bhATe nAveda che. adhi+ a + iG + sic + ta-adhya + gI + sU + ta = adhyagISTa = te larayo, adhi + a + iG + sU + ta-adhya + i + sta= adhyaiSTa = te nA , adhi + a + iG + syata = adhya + gI + syata = adhyagISyata = te lAta, adhi + i + syata = adhi + ai+ syata = adhyaiSata= te lAta. aDa ghAtorAdistinyAM cA'mAGA // 4-4-29 // hastanI, adyatana ane kriyAtipatti vibhaktinA pratyaya lAgela kAya te dhAtunI AdimAM "aDa" Agama thAya che. arthAta Adi // avayava umerAya che. ne mAno yogagana hAya to. 1062. yAMka -- yA t = a + yAt = ayAt = gayA, yA + sic+ Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 473 ] ta = ayAsIt = te gayo, yA + syAt = AyAsyAt =te ta. etyastevRddhiH // 4-4-30 // hyastanI vibhaktinA pratyaya para chatAM, aNu, ipha, ane asa dhAtunA Adi svaranI "vRddhi thAya che. je mA ne vega na hoya te iNa - a + i + an = ai + an = Ayan = teso gayA, adhi + ik + an = adhi+ ai +an + adhyAyan = temA yA 42tA hatA, asU + tAm = a + AsU + tAm = AstAm = te the hatA, svarAdestAsu // 4-4-31 // hyastanI, adyatanI ane kriyAtipatti vibhaktinA pratyaya para chatAM, svarAdi dhAtunA Adi svaranI vRddhi thAya che, je mA yo na ya tA. 194. aTa - aT + i + sic + t = ATIt = gayo, 1419. iSat - iS + i + syat = aiS + i + syat = aiSiSyat = te chata, 1355. ujhat - a+ujjJa+a+ t = aujjhat = tethe tyA yu stAyazito'troNIderiTa // 4-4-32 // dhatune lAgelAM azita evA sakArAdi ane takArAdi pratyAyanI AdimAM "I umerAya che. je te tra pratyaya tathA uNAdigaNa samAdhi saha ane tArA pratyaya na hoya to, 1519. lUgaza - lU + syati = lU + i + syati = lo+ iSyati = laviSyati te a5ze, lU + tA = lU + i + tA = lavitA te 5ze, apnaa2|. tergahAdibhyaH // 4-4-33 / / graha vagere dhAtune lAgela azita evA ti-kita athavA tika Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 ] siddhahema bAlAvabodhino pratyayanI AdimAM "iTa umerAya che. 17. jhahIra-ni + prada + = ni + gra++-nijhadIti =nigraha karavo, 222. dio - 11 + nana + 3 + rija = aparinati = apasneha, cIkAza. pUjasonkSA H | 4-4-rUka | parIkSA vibhaktinA pratyaya para chatAM grAhu dhAtuthI para ane pratyayanI AdimAM "ITa umerAya che ane te dIrgha' thAya che. d + ta = prada + ta = + + ta = pratA = te grahaNa karaze. vRta navADanAza sivArame ja che 4-4-rUpa che parIkSA ane Azi vibhaktinA pratyaya ane parasmapada saMbaMdhi sim pratyaya na hoya to, vRgU ane vR dhAtu tathA dIgha kArAnta dhAtuthI para ane pratyayanI AdimAM lAgelA irna dIdha" "i" vikalpa thAya che. 2214. vR -1 + 2 + kR + +tA prAva++tA =AvatA, prAvaritA = oDhanAre, 267. - + tA = + 6+tA = tha++ vAcatA , varitA=varaze, varanAra, 27. tU tU + 6 = 7+ $ + + + ta =tijJa + + +ti = titaSita tipiti= te taravAne Icche che. Ta sinAriporAma | i-ka-rUdda | vRd ane vRddha dhAtu tathA dIdha RkArAnta dhAtuthI para rahela Atmapada saMbaMdhi sirca pratyaya ane AziSya vibhaktinA pratyAyanI AdimAM vikalpa "i" umerAya che. - + kR =aa+++ + 7 = praSTi , giga = teNe oyuM, - 3 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinA = teNe vR + i + sic + t = avar + I + STa = avarISTa, abRta = teNe svI42 Y=ryo. 1521. smRRgz - A + sva + ta = a + AstR + i + sic + ta = AstariSTa. AstIrSTa DhAMdhyu . pra + a + vR + sISTa = prA + var + i + sISTa prAvariSISTa, prAvRSISTa te moTo, vR + sISTa = var + i + siSTa variSISTa, vRSISTa te svIa, A + stR + sISTa = Astar + I + sISTa = AstarISISTa, AstIrSISTa te DhAMDe. = = 475 ] = tA = tA = -- saMyogAd RtaH // 4-4-37 // sayAgathI para rahela hasva RkArAnta dhAtune lAgela Atmanepada saMbaMdhi siph pratyaya ane Azil vibhakita nA pratyayAnI AdimAM vidaye ghaT' thAya che. 18. smR, 1014. smR - a + smR + sic + AtAm = a + smR + i + s + AtAm = asmariSAtAm, asmRSAtAm = tethe meme smaraNa yu N, smR + i + sISTa = smariSISTa, smRSISTa = te smre| 4.. dhUgauditaH // 4-4-38 // dhUg ane au anuba dhavALA dhAtune lAgela zit varjita sakArAdi ane takArAdi pratyayanI AdimAM vikaltha 'iT umerAya che. 1520. dhUgUz dhU + tA = dhU + i + tA = dhav + i + dhAvitA, ghotA OMauMpanAro, 1188. radhauc - ragh + radh + i + tA = radhitA, raddhA = hiMsA praznA. = niSkuSaH // 4-4- 39 // nir ane nis upasa`thI para rahela kub dhAtune lAgela cit Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 siddhahema bAlAvabodhinI varjita sakArAdi ane sakArAdi pratyayanI AdimAM vikalpa "ITa bherAya che. 1565. kuSaza - nisU + kuS + tA = niSkoSitA, niSkoSTA = mahA2 ttnaa2|. ktayoH // 4-4-40 // nir ane nisa upasargathI para rahela kun dhAtune lAgela kta ane matavatu pratyanI mAhibhAM nitya ' ' ubherAya che. nisU + kuS + i + kta = niSkuS + i + taH = niSkuSitaH = 192 desI, nis + kuS + i + ktavatu = niSkuSitavAn = 4&2 aso. jU-vrazvaH ktvaH // 4-4-41 // ja ane vacce dhAtune lAgela katvA pratyAyanI AdimAM "i" merAya che. 1536. jaz -z2a + i + tvA = jara + I + tvA - jarItvA, jaritvA = 16 45 ne, 1341 ovascaut = vrazc + i + tvA = vrazcitvA = apAne. adito vA // 4-4-42 / / dIrgha Ukara anubaMdhavALA dhAtune lAgela kavA pratyayanI AdimAM viSe '' thAya che. 1231. damuca - dam + navA = dam + i + tvA = damitvA, dAntvA = 6mana rIne. kSudha-vasasteSAm // 4-4-43 / / sudhu ane vas dhAtune lAgela kata, karavA ane katavatu pratyAyanI yAmA 2' mAge che. 1182. kSudhaMca - kSudhitvA = sunyo yadhane, kSudh + taH = kSudhitaH = subhyo thayesI, zrudhitvAn-mudhye Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 477 ] - thanA2, 999. vasaM- uSitvA = 2DIne, vasa + taH = uSitaH = uSitavAn = 29nA2. lubhyaJcevimohAceM // 4-4-44 // vimehana arthavALA lam dhAtune ane pUjA arthavALA agya dhAtune lAgela kata, katavatu ane kevA pratyayanI AdimAM 'I' sANe cha. 1390. labhata = vi + labha + i + taH = vilabhitaH = vibhora pAbhela, vilumitavAn - vibhA pAmanA2, lubhitvA = vibhA pAbhAne, 105. aJcU - aJc + i + taH = azcitaH - 50nayeto, azcitavAn = pUjanA, azcitvA = pUchane. pUklizibhyo navA // 4-4-45 // pUDa ane kilazra dhAtune lAgela kata, tavatu ane katvA pratyAyanI AdimA vicce 'gha' lAge cha. 600 pUGa - pU+ taH = po + i + taH = pavitaH, prataH = pavitra thayeTI, pavitavAn , pUtavAn = pavitra nA2, pavitvA, pUtvA = pavitra zane, 1276. klizica - kliz + i + taHklizitaH, kliSTaH seza pAyo, klizitavAn kliSTavAn = veza pAmArI, klizitvA, kliSTvA-seza pAbhIne. saha-lubheccha-ruSa-riSastAdeH // 4-4-46 // sahu vagere dhAtuthI para lAgela azita evA takArAdi pratyayanI AmA vi 02. thAya che. 990. pahi - sah + i + tA = sahitA, soDhA = sana 2012, 1198. lubhac = lubhitA, lobdhA = soma 42nAra, 1419. iSata - eSitvA, eSThA-U2chanA2, 1215. ruSaca - roSitA. roSTA = 25 42nA2, 515. riSa - riS + tum =reS + i+tum =reSitum , reSTum hiMsA 42vA bhATe. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ] siddhahema bAlAvabodhinI idha- bhrasja - dambha-zi-yUSNu - bhara-jJapi - sani - tani / pati-bRd - daridraH sanaH // 4-4-47 // jene aMte Indra che evA dhAtu tathA dha vagere dhAtuthI lAgela san pratyaya paDelA '2' viSe lAge che. 1144. divUca - div + san + ti = didik + i + sa + ti = dideviSati, diyaSati = te 31 42vAne che cha, 1186. RdhUca , 1306. RdhUTa -adidhiSati, Ilati =te pRddhi 42vAne che che, 1316. bhrasjIt - bibharjiSati, bibhakSati = te 54AvAne che che, 1309. dambhUTa - didambhiSati, dhipsati, dhIpamati, = te la 42vAne che che, 883. zrig-zizrayiSati, zidhISati = sevA 42vAne che che, 1080. yuk - yiyaviSati, yuyUSati = me 2vAne che che, 1123. UNNugak - proNunaviSati, proNunUSati = dAMvAne che che, 886. bhRga - bibhariSati, bubhUrSati = maravAne cha cha, 1540. jJAz - jJapi (preraka)+ sa + ti = jijJapaya + i + sati = jijJapayiSati, zIlati = saMtApavAne 6 cha, 1500. SaNUthI - sisaniSati, siSAMSati = devAne che che, 1499. tanUyI - titaniSati, titalati, titAMsati-tApAne , 962 patla-pipatiSati, pitsati = 54Ane - cha, 1294. vRgTa - prA + vR = prAvivariSati prAvivarISati, prAvuvUrSati = moTavAne che che, 1567. vRza -- vivariSate, vivarISate, vurSate = sevA 42vAne che che, 27. tR - titarISati, titIrSati =taravAne che che, 1092 daridrAkU - didaridriSati, didaridrAsati = du:pA thavAne che che. R-smi pUGaJjazau - kR-gR-dR-ghR praccha. // 4-4-48 // Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 479 R vagere dhAtuthI para lAgela sana pratyayanI AdimAM "I pratyaya dAge che. 24. kaM, 1135. kaMka-R+ san + ti = arir + sa + ti = ariri + sati - aririSati = te navAne 4 cha, 5.7 miG - sismaya + i + sate = sismayiSate% zmita khAne che, 1518. pUgz , 600 -pU-pipaviSate - pavitra yavAne che che, 1488. aaupa - aJjijiSati = 210vAne che, 1314 azauTi - aziziSati = vyApavAne cha, 1334. kRt = cikariSati, cikarISati - vikSepa 42vAne 4 , 1335. gRt - jigariSati, jigarISati = nii gavAne che che, 1466. it - A + =AdidariSate = mA62 42vAne che the, 1467. dhRt - A + dhR = AdidhariSate = sthira 2hevAne cha, 1347. prachan - picchiSati = 17vAne che che. hanRtaH syasya // 4-4-49 // hana ane hasva RkArAnta dhAtuthI para rahela bhaviSyakAla vibhakitanA ane kriyAtipatti vibhaktinA sva AdivALA pratyAyanI yAhimA '' thAya che. 1100. hanaMk - han+syati = hana + i + syati - haniSyati - te yaza, 888. DuLaMga - ka + syati = kara + i + yati = karipyati = te 72ze. kRta- ghRta - nRta - cchRda - tRdo'sicaH sAdervA // 4-4-50 // kRta vagere dhAtuthI para lAgela sis pratyaya varjita sakArAdi - upara jaNAvela sya ane san pratyayanI AdimAM vikalpa ITa thAya cha. 1325. kRtait , 1490. kRtap -kRt + syati = katiSyati, katsyati = te apaze, 1369. vRtait - vRt + san + i + ti Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 ] siddhahema bAlAvabedhinI = catiSati, civRtsati = te athavAne che che, 1152, nRtaica - nRta + syati = natiSyati, nasyati = te nAyaze, 1480. UdapI - kRd + syat - acchadisyat , acchaya't = te 1i 42ta, 1481 UtadapI - tRd + san + ti = titardiSani, titatsati- te manA2 42vA che che. .. gamo'nAtmane // 4-4-51 // gama dhAtune lAgela Atmapada varjita zita bhinna sakArAdi25 bhane san pratyayanI mAM 2' pratyaya lAge che. 396. gamlaM - gam + syati = gamiSyati = te naze, adhi + gam + i + san + tA = adhijigamiSitA zAstrasya = zAstranu jJAna meLavavAnI IcchAvALo che. snoH // 4-4-52 // nu dhAtune lAgela Atmapada varjita zita bhinna sakArAdi ane tarA pratyayanI AdimA '4' pratyaya lAge cha. 1083. snukpra + snu + syati = prasnat + i + syati = prasnaviti = vizeSa prakAre are che. kramaH // 4-4-53 / / kam dhAtune lAgela Atmapada varjita azita sakArAdi ane tArA pratyayanI AbhA 2' lAge che. 385. kramU - kram + spati = kramiSyati = te yAlaze, prakramitum = yAlA bhATe. tuH // 4-4-54 // Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 481 ) kama dhAtune lAgela Atmapada vajita pratyayathI para rahela tRca pratyayanI AdimAM "i ? thAya che. rajU + + = mitA = cAlanArA. "rita 0 [3-rU-22] ) e sUtrathI AtmapadA thAya tyAre gata rUpa thAya che. na vRbhya che ka-4-11 6, svada, dhU, kRdhu ane kR, dhAtune Atmane pada vajita pratyayathI para rahela sakAra di ane takArAdi pratyayanI AdimAM "I thato nathI. 2. vRtR - kRta + asthati =vRtaryaMti= vartaze, vRta + + f=vivRtti=vartavAne Icche che. 16. cau - asthati = jharaze, risthati = karavAne Icche che. tRbhya 0 [ 3-3-4 ] ' e sUtrathI vRdAdi pAMca dhAtune vikalpa Atmapada thAya che. jethI jyAre AtmapadI na hoya tyAre A sUtra lAge che. varanudavAta che 4-4-16 | anusvAra anubaMdhavALA - anusvAra Itsaka evA ekavaravALA ghAtune lAgela zita bhinna sakArAdi ane tamArAdi pratyayanI AdimAM "i" lAgato nathI. 2. p. 2067. gi-+tA = utA = pInAra, rakSaNa karanAra, - @gT tiH | 4-4-17 eka svaravALA vanta dhAtu ane zi, UrNa dhAtuthI vidhAna karAyela kita pratyayanI AdimAM 'ITa " thato nathI. pha224. phuTa , 31 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ] siddhahema bAlAvabadhinI 23. rA - vRtaH = varela, ravIkArele, 27. phu - tItva = tarIne 88ryuM. ziT - zrita = sevA karele, 2223. #g , Oaa = DhAMkIne. 3yata | i-4-18 . eka svaravALA u ane U varNana dhAtuthI para vidhAna karAyela kita pratyayanI AdimAM 'ITa thato nathI. 1080. - yuraH = mizraNa thayele, 2121. sUri = jUna = kApI nAMkhele. pradda -jutha sanaH + 4-4-11 / uvarNana dhAtu, grahu ane gun dhAtuthI para lAgela sana pratyAyanI AdimAM "I thato nathI. 2080. hara - rAtti = revAne Icche che, 27. ghaNI - nivRtti = grahaNa karavAne Iche che, 13. gudA - judukSati = gupta rAkhavAne I che vArthe 4-4-60 che. svArthamAM vidhAna karAyela sana pratyenI AdimAM "ithata nathI. 2012. guntra - gujju + +gujurta jugupsA kare che. ca - sthiti haze ! 4-4-67 Da, %i ane e anubaMdhavALA dhAtuthI para lAgela kata ane katavatu pratyayanI AdimAM "i" umerAta nathI. 2242 hajU - hIra, hInavAnu = AkAzamAM uDele, 227 gi - jUna jUnavAna = sejAvALA, 172. - zatA, ratavAna = trAsa pAmele. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 483 ] je dhAtune vikalpa ITu lAge che evA pata dhAtu varjita ekasvaravALA dhAtuthI para vidhAna karAyela kta ane katavatu pratyayanI AdimAM "I lAgato nathI. 2288. - = siddhi pAmela, lAja = siddhi pAmela "butiH [4-4-38] ) e sUtrathI vikalpa ITu lAge che. sa-ni vera | i-4-63 / sama, ni, ane vi upasargathI para rahela ad dhAtune lAgela kta ane katavatu pratyayanI AdimAM "i" la gata nathI. 20. - samaf, ca, dayA, ramavAna, vAna, dacavAna = pIDA pAmele, gayela. vime? ka-4-14 . adUra - najIka evA arthavALA abhi upasargathI para rahela adra dhAtune lAgela kata ane tavatu pratyayanI AdimAM che lAgato nathI. Ama + a + = + si = pravya, sakhya + tavat = gaNavAna = pAsene. vRtta gaLe che 4-4-65 . Ni pratyayAta evA grantha arthavALA vRta dhAtuthI kata pratyaya lAgatA "vRtta > e pramANe nipAtana thAya che. 21. sR. - vRta + fja + = kRta: gujaH kALa = vidyathI e guNa prakaraNanuM adhyayana karyuM. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 ] siddhahema bAlAvAdhinI dhRva -zata prame || 4-4-66 // pragalbha - ni^ya arthAMmAM zRN ane zathI para rahela kata ane katavatu pratyayanI AdimAM ' iT ' lAgatA nathI. 2278. zRN - rRTTaH = nibha'ya, 140.. AnU - virAntaH = dhIjha. 65 66- padane || 4-4-67 || kRcchu - kaSTa ane gahana arthAMmAM kadh dhAtune lAgela kata ane tavatu pratyayanI AdimAM ' Tr " lAgatA nathI. 607 no'nna = du:kha rUpa agni, STam - duHzrvam = du:kha, zAM vanaM - duHvadam = gahana evuM vana. - jIvRvindre || 4-4-68 // vizabda -- vividha zabda a varjita yudh dhAtuthI vidhAna karAyela kata ane katavatu pratyayanI AdimAM * ic* thato nathI. 427. ghuTTa - ghuSTA rajju samAna avayavavALI deraDI, ghuTavAna aMdhA samAna avayavavALA. - vAha dhuche H // 4-4-6 || ali ane sthUlamAM phakta pratyayAnta athavA hU~ dhAtunA 6 dRDha " evu... nipAtana thAya che. dahaiM, caMdda-dattaH = sthUla, balavAn " kSuSa-vidhi - svAnta - dhvAnta - hanna - GiE - Iz - vADha - parivRtraM mantha - svara - manas - tama - sahrA - SFIET - DanAyAma - mRga - pramaI // 4-4-70 / / Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 485 ] je kSubdha vagere zabdo te mantha vagere arthamAM kata pratyayAna 'nipAtana' thAya cha. 1199. zubhac - kSubdhaM - vallavaiH, = govANA vasovelu, zubdhaH samudraH = paNa maso samudra ribha - viribdhaH - svaraH = avAsa, 327. svana, 1052. svana - svAntaH - manaH = mana, 325. dhvana, 1051. dhvana, 1886. dhvanaN - dhvAntaH - tamaH = adha2, 1470. olasjaiti - lagnaM-saktam = sAsata, 1581. mlechaNa -mliTam-aspaSTam = 25258. 1037. phaNa - phAnTam = anAyAsasAdhyam = prayatna vinA sAdhya, bAha - bADham - bhRzam = vAyu, 558. vRha, 1421 vRhaut - parivRDhaH - prabhuH = thA. AditaH // 4-4-71 // AkAra anubaMdhavALA dhAtune lAgela kata ane kAvatu pratyayana bhAbhi / ' yatA nathI. 944. trimidAG, 1180. jimidAcabhinnaH, bhinnavAn = yIzavANI. navA bhAvA-''rambhe // 4-4-72 / / bhAva ane AraMbha artha jaNAvanAra AkAra anubaMdhavALA dhAtune lAgela kata ane katavatu pratyayanI AdimAM vikalpa "i? lAge cha. bhinnam , bheditam = yiAzavANu thayesa, bhinnavAn , meditavAn = yiAzavAjA. sakaH karmaNi // 4-4-73 // karma arthamAM zapha dhAtuthI vidhAna karAyela kata ane katavatu pratyayAnI mAhimA ' vi. dANe cha. 1300. zaklaMTa-zaktaH Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ] zakito vA ghaTaH kartum = dhaDo urI zAya mema cha. Nau dAnta - zAnta pUrNa - dasta - spaSTa channa- jJaptam / / 4-4-74 // siddhahema bAlAvabethitI = Ni pratyaya para chatAM kata pratyayAnta danta vagere zabdo 'nipAtana' trimulye thAya che. 1231. damUc - dAntaH, damitaH = zAnta thayelo, 1230. zamUc - zAntaH, zamitaH = zAMta thayelo, 1532. pRz - pUrNaH, pUritaH = yUgu thayelo, 933. dAsRg - dastaH, dAsitaH 2441UUU1, 8682. Iau - zqw:, zqfaa: = 269 sda, 1655. chadaN - channaH, chAditaH = DhAMDe, 1540. jJAMzU - anfqa: = quaeil. - - jJaptaH, zvasa - japa - vama - ruSa - tvara- saMghuSA''svAnA - 'maH / / 4-4-75 // * sU vagere dhAtuthI para rahela kta ane tavatu pratyayanI AdimAM visye ' T ' lAge che. 1090 zvasak - zvasitaH, zvastaH, vizvasitavAn, vizvastavAn vAsavANe 338. japa- japitaH, japtaH, japitavAn, japtavAn = 45 urela. 969. TuvamUvamitaH, vAntaH, vamitavAn, vAntavAn = vabhelo. 1706. zeSavANI. ruSaN - ruSitaH, ruSTaH, ruSitavAn, ruSTavAn = 1010. tritvariS - tvaritaH, tUrNaH, tvaritavAn tUrNavAn = tvarita 497. ghuSa - saMghuSitau, saMghuSTau damyau = sArI rAte yAvAna 42nAroM me vAchaDA, saMghuSitavAn, saMghuSTavAn = bhe! ghoSaNA rela che. 357. svana - AsvanitaH, AsvantaH, AsvanitavAn AsvAntavAn = bhavAnnavANe. 392. ama abhya " Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 487 ] mita, khyAta, abhyamitavAna, khyAtavAna = sAme gayele. mA - jona-virama - pratighAte che ka-4-76 . keza, lema, vismaya ane pratighAta arthe hoya te ha dhAtuthI vidhAna karAyela kta ane ktavatu pratyayanI AdimAM "I" vikalpa lAge che. 2224. dahU - dRDhA, utA jerA = camakatA vALa, dama, uta6 romami = lema - rUMvADA ucA thayA. dRSTa, daritra cetra vismaya pAmyo, dRSTA, hRdaMtAnanA = AMbI gayelA dAMta, AghAta pAmelA dAnta. mAnitaH | 4-4-77 | apa upasaga sahita ci dhAtune lAgela kata pratyayanI AdimAM vikalpa "ITa lAge che ane tenA yogamAM cAne "ci ' vikalpa thAya che. 127. rANA - av + cor + $ + ta =apatti ati = pUje. vRtti- dariA - 4 -dAra -SaujhanityAniTa thavaH 4-4-78 | tRca pratyaya lAgatAM nitya ani evA sR, da , , svarAnta ane akAravALA dhAtuthI para vidhAna karAyela parIkSA vibhaktino thavuM pratyayanI AdimAM vikalpa 'I' lAge che. 2346. rata- vRtta + tha = sa + ru + canna = sarakaMtha, sa3 = te banAvyuM, ka2. dazuM - ra tha 2% = te joyuM, 888. 3 -rAm + + 65 thar = uttaratha, saMsArtha = te sudhAyuM, 20. cAM - vitha, cavANa = te gayo 822. supas - Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 ] siddhahema bAlAvabodhinI papacitha, papaktha = te 54Avyu. RtaH // 4-4-79 // tRt pratyaya lAgatAM aniTu evA RkArAnta dhAtune lAgela parIkSA vimastinA thak pratyayanI mAhimA 'na khANe. 885. hUMga - hR + thav = jaharU + tha = jahartha = tuM harI gayo. ka vR-vye-'da iTU // 4-4-80 // 8, 9, be ene ad dhAtune parIkSA vibhaktino thavuM pratyaya sAgatA tenI mAmAM 2' lAge che. 26. kaM, 1135. Rka - + thav = Rka = a = aar = Ar + i + tha = Aritha = tuM gayo, 1294 vRgaTa - vR + thava = vRvR = vavR = vavara + i + tha = vavaritha = te khAyu, 993. vyag - sam + vye + thava = sam + vyevye = vivye + i + 2 = saMvivyayitha = te 4ixyu, 1059. adak - ad + that = Aditha = teM mAdhu: ska asR-vR-bhR-stu-dra-zru-stroH vyaJjanAdeH parokSAyAH // 4-4-81 // 21, 1, bhU, stu, 6, zru, sane sudhAtu pati sa dhAtumAne tathA sat pratyaya sahita kR dhAtune lAgela AdimAM vyaMjanavALA zikSA vibhaktinA pratyayanI mAhimA 'sage cha. sam + kR + va = saMcaskR + va = saMcaskara + i + va = saMcaskariva = abhe yethe s27|2 jyoM, 7. dAM - dadiva = ame meye Apyu, 1290. ciMgaTa - ci + vahe = cici + i + vahe = cicy + i + vahe = cicyivahe = abhe ye saha jyo. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI ghasekasvaraissaH kvasoH // 4-4-82 // gharU dhAtu eka svaravALA dhAtu ane AkArAnta dhAtuthI vidhAna uzayesa vasu pratyayanI mahimAM ' ' merAya che. 544. ghaslaM - ghasU + kvasu = jas + i + vas = jaS + i + vas = jakSivAn = bheso, loTana relo, 1059. adaMk - ada+vas Ad + i + vas = AdivAn = bhojana urelo, 1062. yAMka yA + vasU = yayA + i + vas = yAyivAn = gayeseo, gama-ina-bila - viza-dRzo vA / / 4-4-83 // gama hagere dhAtune lAgela vasu pratyayanI AdimAM 'Ti' vihaye lAge che. 396. gamlaM - gam + vas = jagam + i + vas = jagm + ivas - jagmivAn, jaganvAn = gayeso, 1100. hanaMk - han + vasu = jaghan + i + vasU = jaghn + ivas = jaghnivAn, jaghanvAn, junAro, 1322. vidtI - vid + vas = vibid + i + vasU = vividivAn, vividvAn sAla bhAmanA2, 1415. vizaMt - viz + vas = vivizivAn, vivizvAn = praveza 12nAro, 495. dRbhuM - dRz + vas = daha. zivAn, dahazvAn = lenaa|. = = sico'jeH // 4-4-84 // = 488 ] - 6 az dhAtune lAgela sidhr pratyayanI AdimAM * iTTjha lAge che. 1488. aJjap - aJj + t = a + aj + i + s + t= Aj + I + s + i + t = AJjIt = tele yAMnnyu, dhRg -su- stoH parasmai // 4-4-85 // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 ] siddhahema bAlAvabodhinI dhUga, su ane dhAtuthI vidhAna karAyela parasmapada saMbaMdhi siya pratyayanI mAmA 72' dAge che. 1291. dhUgaTa - dhU + t = a + dhU+ I + sU + i + t = adho + I + i + t = adhAvIt = te pyo, 1078. puMk - su + t = asu + I + sU + i + t = asAvIt = prasava thayo, 1124. STuMgak - stu + I + sU + i + t = astAvIt = te stuti 421. yami-rami-namyAtaH so'ntazca // 4-4-86 // yama , rama , nama ane AkArAnta dhAtuthI para lAgela parasmapara saMbaMdhei sica pratyayanI AdimAM 'I' thAya che. ane tenA yugamAM 'sa' santAvayava thAya che. 386. yamU-a + yam + sU + I + s + i + t = ayaMsIt = te ayo , 989. rami - vi + a + ram + sU + I + s + i + t = vyaraMsIt = te 24ii gayo, 388. NamaM - a + nam + sU + I + s + i + t = anaMsIt = te nabhyo, 1062. yAM - a + yA + s + i + sU + tAm = ayAsa + sa + i + sU + tAm = ayAsiSTAm = te me gayA. IzIDaH se-dhve-sva-dhvamoH // 4-4-87 // iza ane iDu dhAtuthI lAgela vartamAna vibhaktinA se ane ve pratyayanI tathA paMcamI vibhaktinA sva ane dhvam pratyayanI AdimAM 2. thAya che. 1116. Izik - Iz + i + se = IziSe = tuM samaya cha, Izidhve = tame samaya ch|, IziSba = tuM samaya thA Izidhvam = tame samartha thAmI, 1114. IDik - IDiSe = tuM stuti re cha, IDidhve = tame stuti 42 // chau, IDiSva = tuM stuti 42, IDidhvam = tame stuti 421. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 481 ] rutpaJcakAra zidayaH // 4-4-88 // - = rudAdi pAMca dhAtuthI para lAgela yakArAdi bhinna vyaMjanAdi zik pratyayanI mahimAM ' TU ' lAge che. 1187. rudRk - rud + i + ti + roditi = te zeve che, 1088. JiSvak - svapiti tuM suve che, 1089. anak pra + ana + i + ti = prANiti = te 7ve che, 1090. zvasak-zvasiti = te zvAsa se che, 1091. jakSaka - jakSiti = te mAya che. di-syorIT / / 4-4-89 // dAdi pAMca dhAtuthI para rahela jItanI vibhaktinA di ane si pratyayanI mahimAM 'chT' hIdhe 4 lAge che. a + rud + I + t = arodIt = te 23yo, a + rud + I + su = arodIH=tuM 2Dayo. adazcaT // / 4-4-90 // ad dhAtu tathA dAdi pAMca dhAtuthI para lAgela jIstanI vibhajitnaa hi yAne si pratyayanI mahimAM 'ma' lAge che. 1059. adaMk - a + ad = a + ad + a + t = Adat = te nabhyo, a + a + a + su = AdaH tuM bhyo, a + rud + a + t arodat = te 23yo, a + rud + a + s = arodaH=tuM 2Dayo. = = saMpareH kRgaH ssaT // 4-4-91 // // / 6 sam ane pira upasa`thI para rahela kRN dhAtunI AdimAM 'sa' pratyaya ubherAya che. 888. DukuMg - sam + kR + ti sam + ssaT + kR + ti = saMskaroti kanyAm = unyAne saMsare = Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] siddhahema bAlAvabodhinI - zaNagAre che, ri + = ra + Q + $ + ti = dizA tti jagyA = kanyAne zaNagAre che. upAd bhUSA-samavAya-pratiyatna-vikAra-vAkyAhAre _| ka-4-22 zebhA, samUha, vAraMvAra, vikAra ane vAkyanA adhyAhAra arthamAM upa upasarga sahita kuga dhAtunI AdimAM "sa" pratyaya lAge che. 3 + sU + + = 3ghAti vAcAkU = kanyAne zaNagAre che. tatra nA 3utam = tyAM amArUM sAmUhika kArya chegom 3ute = lAkaDAne vAraMvAra pANImAM rAkhavAno prayatna kare che, 3uta mu = vadhAreluM khAya che, to sUtram = sUtra vAkyatA adhyAhAravALuM che. vi Ane che -4-13 muM lavana - kApavuM arthamAM upa upasarga sahita ku dhAtunI AdimAM sa" lAge che. 2324. - 3r +{ + =scrtha ma natti = madra dezane leke phekatA jAya che ane kApatA jAya che. te vadhe che 4-4-14 | vadha-hiMsAnA arthamAM athavA hiMsAne saMbaMdha jaNAtA hoya te upa ane prati upasagara sahita ku dhAtunI AdimAM "sa ume rAya che. upara, kRm 222. zuM - prati +{ + $ + 7 = pratiskIrNam, upaskIrNam vA ha te vRpala ! bhUyAt = zuddha ! tane hiMsA saMbaMdhamAM vikSepa thAo tava nA = teNe nakha vaDe cIrI nAMkhe. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 493 ] patta rAti-kSi-zani duSTa-SADathArthe | | ka-4-15 / cAra pagavALA madavALA pazu, anna - bhakSyane athI pakSI ane Azrayane athI kutare kartA rUpa hoya te, apa upasarga sahita ku dhAtunI AdimAM saTa lAge che. parivAte nauH dRSTA - harSanA AvegamAM chakela sAMDha zIMgaDAvaDe bhekhaDa pADe che, agf phuguTa mArthI = khAvAnuM meLavavAne athI e kukaDo ukaraDAne ukheDe che, maravA te DhA=Azraya sthAnane athI e kutare dhULanA DhagalA Adine ukheLe che. vo viDiyo vA ! 4-4-16 che. vi upaga sahita ku dhAtune pakSI arthamAM "vizkara ? nipAtana thAya che vi + + + 9 = vizvAsa, viviH pakSI = pakSI - paMkhI. rAta su vi | i-4-17 | pra upasarga sahita tum dhAtunI AdimAM gAya athavA baLada rUpa kartA hoya te "sa lAge che. rU44. tuw - 4 + + + tu + ta = prasuti H = gAya ziMgaDu mAre che. uditA dvarAmoDarata che 4-4-18 | ukAra anubaMdhavALA dhAtunA svaranI pachI "nara antAgama thAya che. 232. sudu-na+ ni = +nna rAti natti te samRddha thAya che, 620. hu- bla+ 3 =zullA = vanaspati vizeSa. Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 ) siddhahema bAlAvabodhinI mucAdi-tRpha-dRpha-gupha-zubhobhaH ze // 4-4-99 // mucAdi dhAtu tathA tRka , daku , zubha , ane um dhAtunA svara 57 vi4291 pratyaya za lAgato , santAgama sANe. 1320. muclaMtI - muc + ti = mu + n + c + za + ti= muJcati = te bhUche, 1327. pizat -piza+ti = pi + n + z + a + ti = pizanti = te pAza cha, 1377. tRphat - tRmphati = tetRpta thAya cha, 1384. guphat - gumphati = te pUche, 1381. dRphat - Damphati = te seza 42, 1387. zubhat - zumbhati = ta zAma cha, 1385. ubhat - umbhati = te bhare che. jabhaH svare // 4-4-100 / / svarAdi pratyaya para chatAM, jam dhAtunA svara pachI na" santAgama thAya che. 379. jama - jam + ghaJ = ja + m + bh + a + sU = jambhaH = bhaithuna. radha iTi tu parokSAyAmeva // 4-4-101 // svarAdi pratyaya para chatAM, radda dhAtunA svara pachI "na - antA gama thAya che. paraMtu je I pratyaya lAgela hoya te parakSA vibhakitanA pratyayabhAM 8 'nsantarAma thAya che. 1188. radhoca - radh + ghaJ = ra + n + dh + a + sU = randhaH = siddhi, radh + va = rarandh + i + va = rarandhiva = abhe yethe sidi bhegapI. ramo'parokSA-zavi // 4-4-102 // parakSA vibhakitanA pratyayo ane zatru pratyaya varjita svarAdi Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 495 ] pratyaya para chatAM, ram dhAtunA svara pachI " " antAgama thAya che. 786. fma - A + + + za = a + a + a + = mAma = AraMbha. maH | 4-4-203 | pakSAvibhakitanA pratyaya ane zat pratyaya varjita svarAdi pratyaya para chatAM, labha dhAtunA svara pachI na" antAgama thAya che. 78. kurmig-me + cha = ram + a + + = DhamakSa = lAbha meLavanAra. gAka vi . 4-4-204 che. yakArAdi pratyaya para chatAM, A pUrvakanA lam dhAtunA svara pachI "na ? antAgama thAya che. mAtram + za = bATama + ca = mAsTaramyA : = yajJamAM vadha lAyaka gAya. 35tuta che 4-4-105 / yakArAdi pratyaya para chatAM, upa sahita lam dhAtunA svara pachI na" antAgama thAya che. je stuti artha jaNAto hoya te, 3r + + cA=svmyA vidyA vidyA meLavavI e prazaMsanIya che. vinA te 4-4-206 / bi ane chuma pratyaya para chatAM lam dhAtunA svara pachI vikalpa "n antAgama thAya che. A + sTam + ka = a4nama + 6+ ra = zastrakrima, baTAmi = meLavyuM. Dhama + imi = DhamaDha maF = DhAmaMDhAmaF = meLavI meLavIne. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496] siddhahema bAlAvabodhino 3pawNe goLa | ka-4-207 | khata dham, bi. ane Nama pratyaya lAgatA, upasarga sahitanA lam dhAtunA svara pachI naantAgama thAya che. dur + + sTama + vandra = dugrasTamam = du:khe meLavI zakAya evuM, 4 + sTama + = prazna = lAbha x + ma + jha = prAgni = teNe meLavyuM, + + avm = prajamaMghama+ = meLavI meLavIne. mu-: | 4ka-2018 | khala ane ghana pratyaya para chatAM, ke IpaNa upasarga pachI athavA ekalA su, dur ane sudura upasarga yukta lam dhAtunA svara pachI na" antAgama thAya che. prati+pu+4+ va =tikramaNa = atyanta sulabha, animama = atyanta durlabha, ati + g + sTama + ghaDyuM = atiguma = atisulabha, atidurNamA = ati durlabha, ati + g + tun + ma + va = matakuTuman = atyanta sudurlabha, ti pudu + m + za =tignma = atyanta sudurlabha. nA zuTi | 4-4-101 || ghuDAdi pratyaya para chatAM, na dhAtunA svara pachI "nuM ? antAgama thAya che. 2202. narar = 1 + ta = naMdA = nAzI janAra, nAza pAmanAra. banne sA re 4-4-10 || ghuDAdi pratyaya para chatAM, masja dhAtunA sakAro nuM Adeza Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabAdhinI thAya che. 1352. Tumarajot |maktA = bhAMTanAre.. - mast + tA 487 ] manj + tA = aH sRji-zo'kiti / / 4-4-111 / / jo kit sajJaka pratyaya para na hoya te ghuDAdi pratyaya para chatAM ja ane s dhAtunA svaranI pachI a ' antAgama thAya che. 1349. sRjet - sRj + tA = sR + a + j + tA = sraSTA = sannahAra, 495. dRM - dRz + tum + a + z + tum draSTum = levA bhATe. = spRzA di-sRpo vA // / 4-4-112 / / jo ti sa.jJaka pratyaya varjina chuDAdi pratyaya para chatAM, phLa vagere dhAtu, tathA sapa dhAtune svanI pachI ' a " antAgama vikalpe thAya che. 1412. spRzaMt - spRz + tA = spR + a + z + tA = spaSTA spaSTa = sparza' 42nA2, 1416. sRzat = bhraSTA, maSTa = sparza 32nA2, 506. kRSaM - kraSTA, koDanAra, 1189. tRpauca aptA, tapta = tRpta anAra, 1990 poca - daptA, dartA = gava duznAra, 22, 341. sRplaM khaptA, sapta: sapanI jema cAlanAra. -- = hasvasya taH pitkRti // 4-4-113 // 5 nizAnavA kRdanta dhAtu para chatAM, husvAnta dhAtune t%0 antAgama thAya che. 396. gamlaM - jagam + kvip = jaga + kvip " yami= jaga + t = jagat rami0 [ 4 2 55 ] " me sUtrathI jaganA makArano lopa thayeA che. = 32 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 ] siddhahema bAlAvabedhinI gata ma mAne che ka-4-14 | dhAtune cheDe AkAra hoya, evA dhAtuthI vidhAna karAyela A pratyayanA akArane "ma Adeza thAya che. arthAt Ane pratyayane sthAne mAna" Adeza thAya che 812. su pa - pa + 9 + = mAna = rAMdhato. mAsInA | ka-4-1pa che Asa dhAtune Ana pratyaya lAgatA "AsIna ' evuM nipAtana thAya che. 21. mAna-sanmAna = AtIna = besato, 36+ sArU + mAna = vAlIna = udAsIna. to ritiH 4-4- kti saMjJaka ane hindu saMjJaka tathA pha anubaMdhavALA ane huM anubaMdhavALA pratyaya para chatAM dIrgha akArAnta dhAtunA dIghI che ne sthAne "I' Adeza thAya che. 27. g - 7 + ma = tAma= tareluM, 2334. kRta - $ + $ + ta = ta = pheke che. mokyA che 4-4-27 che kit ane Dita athavA kakAra ane kAra nizAnavALA pratyaya para chatAM dhAtunA oSTha-pavargathI tathA vikArathI para, dIrgha kAra Avela hoya te, te dIrdha kArane sthAne "u" Adeza thAya che. zarUra. purA - 9 + 7 =gs + = dUra = nagarI, 234. pUrA -a + san + ta = kumu + kSatti = kubhUti = bharaNa paNa karavAne 2123. -9 nana + te = yu + 1 + 2 = yuvUSa = varavAne I che che. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddahema bhANAvAdhina ramAma gAmoDanuM cakrane 5 4-4-228 ak pratyakSa ttamA kit ane kit sajJaka tathA kAra ane GakAra nizAnavALA evA vyaMjanAdi pratyaya para chatAM, zAstra dhAtunA AnA sthAne ' IsU" Adeza thAya che. 20. sUz2a - ka + Air + + haiM = a + zil + + t = aApat = teNe anuzAsana karyu, UF + OM = fzak + = + F = fzaSTaH anuzAsana pAse, 49 ] nai // 4-4-2PS5 fi 6 var pratyaya para chatAM, zAs dhAtunA AnA Isu ? Adeza cAya che. mitra + sAr + ri = mitra + fox + hik = mistrIH mitrane samajAvanAra. kaH 11 4-4-220 || Aph upasarga sAthe Avela gAma dhAtunA Asane vip pratyaya para chatAM, 'pi' Adeza thAya che. tra + sAr + A + zak + fhy = kAzI: = AzIrvAda. p = * re yupaane ujja // 4-4-222 // pu Agama ane yakAra varjita vyaMjanAdi pratyaya para chatAM, nA lApa" thAya che 802. sUya sUvu+ yU ne ane 6 p Si + rAy + tik= jovotta = avAja karAve che, 803, kSmAyaiG - kSmAy + tam = kSmAtam vadhAre kapyu, 244. nivRtra - ri + 5 + pi+siff, na div = iiaa kriDA karanAra, sautra-du: gs +fy = 4:3 khaMjavALa = - Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6] siddhahema bAlAvAdhinI kopayati tyAM" arti0 [ 4-2-21 ]" sutradhI yu (5) Agama thayela che. 500 kataH kIrtiH // 4-4-122 // Rs dhAtu 'DI' = pramANe 35 thAya che. 1649. kRtaNa - kRt + Nic + zab + tiv= kIrt + i + a + ti kIrtayati = zrIrti 12. eAtiM tyAM arane para parAgata antya bhNgnrUpa samajavAno che arthAt kRt ne sthAne kI Adeza thAya che. [ iti AkhyAtaprakaraNam ] ityAcArya zrI hemacandraviracite siddhahemazabdAnuzAsane zrIvijaya mahimAprabhasUrikRta - bAlavabodhinIvRtteH caturthA'dhyAyasya caturthapAdaH // duryodhanorvIpatijaitrabAhu - gRhItacedIzakaro'vatIrNaH / anugrahItuM punarinduvaMzaM zrIbhImadevaH kila bhIma eva // 16 // duryodhanarAjAne jItavAvALA bAhuothI jeNe cedI dezanA rAjAno paNa kara lIdho che, eveA bhIma ja jANe bhImadeva rUpe pharIthI caMdravaMzanA anugraha karavA mATe avataryo hoya ema lAge che. 16. iti kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUribhagavatpraNItaM zabdAnuzAsanasya laghuvRttyAvambinI zAsanasamrAT zrI vijayane misUrIzvara paTTadhara zrIvijayamahimAprabhasUrikRta gurjara bhASAyAM bAlAvavodhinIvRtteH X caturtho'dhyAyaH samAptaH // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4tha prathamaM pariziSTa-]. [seTa - aniTa ane veTa dhAtunI vyAkhyA ] dhAtunA be prakAra che. 1 svarAnta - jene cheDe svara hoya te. 2 vyaMjanAnta - jene cheDe vyaMjana hoya che. A banne prakAranA dhAtunA traNa traNa bheda che. 2. te 2. zani ane rU. re je dhAtune nitya 6 pratyaya lAgato hoya te te dhAtu kahevAya che. je dhAtune pratyaya na lAgato hoya te na dhAtu kahevAya che. ane je dhAtune vikalpa d lAgato hoya te vet dhAtu kahevAya che. [ seTa - ani, ane ve ne jaNAvanAra sUtro] sattAvo . [ 4-4-rU2] dhAtuthI para vidhAna karAyela zita, tra ane uNadi pratyaya varjita sakArAdi ane takArAdi pratyayanI AdimAM huM pratyaya lAge che. ane te je dhAtu kahevAya che. jemake - 2216. - channe TU+ rAti = TU+ rUdra + ri=viSNatika kApaze, r + =+ rustAkavitA = kApanAre. g . [4-ka-26]ekasvaravALA ane anusvaretaanusvAra anubaMdhavALA dhAtuthI para vidhAna karAyela zita pratyaya varjita sakArAdi ane sakArAdi pratyayanI AdimAM ' lAgatuM nathI. ane te anid dhAtu kahevAya che. jemake - 2 v -Ane 2017. vi - + 2 = pAtA= pInAra tathA rakSaNa karanAre. vRti [4-4-28] >> dhUm dhAtu ane Adita dhAtuthI para vidhAna karAyela zit varjita sakArAdi- ane tamArAdi Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 ] siddhahema bAlAvabodhinI pratyayanI AdidhAM vika iI lAge che. ane te jai dhAtu kahevAya che ma - 1520. dhUgz - kampane dhU + tRc = dhotA, dhayitApanA. 1188. radhauca - hiMsA - saMrAddhayoH / raghu = tRca = gadhitA, raddhA = hiMsA 42nAre, pavanArI, [ seT kArikA] zvi-dhi-DI-zI-yu ru-kSu-kSNu, Nu-snubhyazca vRgo-vRGaH / udadanta - yujAdibhyaH svarAntA dhAtavaH pare // 2 // pATha ekasvarAH syurye'nusvAreta ime smRtAH / A deDha kArikAmAM jaNAveva tamAma svarAna dhAtu te samajavAnA che. te sivAyanA ekasvaravALA anusvAret svarAnta je je dhAtuo hoya te tamAma dhAtuo na samajavA. seTa dhAtavaH-zci = 997 Tvozvi [zvi] gti-vRddhyoH| zri = 883 zrig [thi] sevAyAm / DI = 588 DI [DI] vihaaysaaNgto| 1249. DIGc | DI] gatau / zI-1105 zIphU [zI] svpne| 1080 yu-yuk[yu] mizraNe / mahiM 1513. yugazbatyane / 2 // dhAtu sevAne nathI, tathA 1804 yuNi-jugupsAyAm / e dhAtu curAdigaNane hovAthI anekasvaravALA hevAthI svayaM se che. ru = 1085 ruk [2] zabde / hi~ 599 ruG - reSaNe ca / se dhAtu yA levAnA. kSu = 1084 TukSuka [kSu] zabde / kSNu = 1082 kSNuk [kSNu, tejane / Nu = 1081 Nuka [nu stutau| snu = 1083 snuk [snu] prsnvne| mRgo = 1294 vRgTa [4] varaNe / vRGaH = 1567 vRjha [] sambhaktau / UdantaH = 1 bhU[bhU] sattAyAm / pore sa hI rAta dhAtumA lA Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 503 rakhA, tathA 1537 nRz [na] naye / vagaire sava" hI 2-ta dhAtuo grahaNa karavA. yujAdibhyaH = yunilimA mA dhAtu navA - 1943 lINa lI dravIkaraNe / 1944 mINa [mI mto| 1945 prIgaN [prI) tarpaNe / 1946 dhUgNa [dhU] kampane / 1947 vRgaNa [va] AvaraNe / 1948 jUN [] vayohAnau // iti seTa dhAtavaH // 1 // 24 sivAyanA 21:252vaa|| manusvareta svarAnta tamAma dhaatume| aniTa sabhApA. // 1 // [ aniT kArikA] dvividho'pi zakizcaiva vacirviciricI paciH // 2 // siJcatirmucirato'pi pRcchatibhrasjimasjibhUjayo yujiyajiH / / pvajiraJjirujayo NijivijaSaJjibhaJjibhajayaH sRjityajI // 3 // skandividyavidlavintayo nudiH svidyatiH zadisadI bhidicchidI / tudyadI padihadI khi dikSudI rAdhisAdhizudhayo yudhivyadhI // 4 // bandhibudhyarudhayaH kudhikSudhi sidhyatistadanu hantimanthatI / ApinA tapizapikSipicchupIlumpatiH sRssilipiivpisvyiiH||5|| yabhirabhilabhiyamiraminamigamayaH kuziliziruzirizidizati dshyH| spRzimRzativizatiraziziSlazuSayastviSipiSiviSlakRSituSi duSipuSayaH // 6 // zliSyatidviSirato ghasivasatI rohatirluhirihI aniDgaditau ! dagdhidogdhilihayo mihivahatI nAtidahiriti sphuttmnittH||7|| A sADAcAra karikAmAM jaNAvela tamAma vyaMjanAnta dhAtuo anitA samanavAnA . yA zivAya tamAma nAnyAtumA seTa Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] siddhahaima bAlAvAdhinI sabhannavAnA che. aniT dhAtavaH dvividho'pi zakiH = 1280 zakiMc [zak] marSaNe / 1300 zaklRT [ zak ] zaktau / vaciH 1096 vacaMk [vac ] bhASaNe / 1125 bUMgak [bU] vyaktAyAM vAci / vaci zabthI vac mahezavANA bU dhAtunu para 42. ' 1954 vacaN [vac ] bhASaNe / yA dhAtu yurAgirAnA yugnahigazubhAM pATha hovAthI seT samannvo vici = 1475 vicRSoM [ vic ] pRthagbhAve / ricI 1474. ricaMpIM [ ric ] virecane / ( 1953 ricaN [ric] biyojane ca / sA dhAtu yuzahigaNunA yannahigaeNubhAM mhesa hovAthI seT che patriH = 892 DupacaS [ pac ] pAke // 2 // 6 @ = siJcatiH = 1321 vicIt [sic ] kSaraNe / muciH = 1320 muc MtI [ muc ] mokSaNe 1731 mucaNa [muc ] pramocane / yA dhAtu yurAhigaNunA hovAthI bhane svaravAnA horDa seT che. pRcchatiH = 1347 prachet [ pracch ] jJIpsAyAm / bhrasji: 1316 bhrasjat [bhrasj ] pAke / bhasji = 1352 Tumasjat [ masj, majj] zuddhau / bhujayaH = 1351 bhujat [bhuj ] kauTilye / 1487 bhujaMp [ bhuj ] pAlanAbhyavahArayoH / yujiH = 1254 yujiMc (yuj ] samAdhau / 1476 yurnRpI [yuj ] yoge / ' 1942 yujam [yuj ] samparcane / dhAtu yurAhi gaSNunA yubnahigaNumAM pATha hovAthI seT che yajiH = 991 yajIM [yaj ] devapUjA saMgati - karaNa - dAneSu / = vaJji = 1471 vaJjit [ svaJc ] saGge / raJji = 896 raJjIM [raj ] rAge / 1282 raJjIMc [raJja] rAge / rujayaH = 1350 rAjAt [ruja ] bhaGge / 51512 rujaN [ruj ] hiMsAyAm // Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhama bAlAvabeAdhinI pa0ya ] yA dhAtu yurAgiNanA hovAthI ane'svazvANo ho seTa che. Niji = 1141 NijuMkI [ nij ] zauce ca / vijR= 1142 vijRMkI [vij] pRthagbhAve / ' 1468 ovijaiti [ vij] bhaya calanayoH / 1489 ovijaip [ vij] bhaya - calanayaH // kArikAmAM dI jhukArAnta pATha hovAthI chellA be dhAtu levAnA nathI. paJji = 173 Sa [ sa ] saGge / bhaJji = 1486 bhaJjap [ bhaJja] Amardane / bhajayaH = 895 bhajIM [ bhaj ] sevAyAm / '1733 bhajaN [bhaj ] vizrANane | yA dhAtu yurAgigunA hoI ane4 svazvANo thavAthI seT bhanAya che. sRji = 1255 sRci [ sRja ] visa | 1349 sRjet [ mRj ] visarge / tyajI 172 tyajaM [ tyaj ] hAnau || 3 || - = skandi = 319 skanduM [ skand' gati - zoSaNayoH / vidya = 1258 vidic [ vid ] sattAyAm | ahiM hivAhigaNuno vi42Nu pratyaya zya sahita vid dhAtuno nirdeza urela hovAthI vid dhAtu hivAhigaNunA dev| anya nabi. vidula = 1322 vidalatI [ vid ] lAme vintayaH = 1497 vidip [vid ] vicAraNe / ahiM rudhAdigaNuno phsa vikaraNapratyaya sahita vitra dhAtunA nirdeza karela hovAthI vid dhAtu rudhAdigaNanA ja levA. uparokta traNa vid dhAtunu N grahaNa iresa hovAthI 1099 vida [ vid] jJAne / yA dhAtuno niSedha sabhA tathA 18.9 vidiN [ vid ] khyAna - nivAseSu / yA dhAtu to nyurAhigaguno ho bhane svasvAno hovAthI seT che. yA pAMya vid dhAtu paiI divAdi, tanAdi mane rudhAdigaNunA vid dhAtu 'aniT che nyAre 'adAdi ne curAdi yA me gaNanA vid vAtu seT che. nudiH = 1370 NudaMt [ nud ] prernne| svidyati = 1178 vidAMca Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ] siddhahema bAlAvamAdhina [ svid ] gAtraprakSaraNe / ahiM hivAhigAno iya vireNapratyaya sahita nirdeza hAvAthI sviT dhAtu divAlgiNanA levAnA che, paraMtu 946 JiSvidA [ svid ] mocane ca / ye dhAtu sevAne! nathI. zadi = 967 Jade [ zad ] zAMtane / sadI = 966 padlaM [sad ] vizaraNa gatyavasAdaneSu / 1371. badalat] [sad) avasAdane bhidi = 1477 bhidaMpI [ bhid ] vidAraNe / chidA = 478 chipI [ chid ] dvaidhIkaraNe / = tudyada= 1315 tudat [tud] vyathane / 1059 aka [a] bhakSaNe | 0 padi = 1257 padic [ pad ] gatau / '1933 padaNi [ pad] gatau / ma dhAtu yuzahigaguno hovAthI bhane svasvA ho seT che hadI = 728 hadi [ hRd ] purISotsarge / khidi = 1326 khidaMt [ khid ] parighAte / 1259 khidic = [ khid ] parighAte / 1496 khirdi [ khid ] dainye / kSudI = 1479 kSupI [ kSud ] saMpeSe / rAdhi = = 1156 rAdhaMc [ rAdh ] vRddhau / 1304 rAdheT [ rAdh ] saMsiddhau / sadhi = 1305 sAdhaM [ sAdh ] saMsiddhau / zudhayaH = 1183 zuMc [ zudh ] zauce / yudhi = 1260 yudhic [ yudh ] samprahAre / vyadhI = 1157 vyadhec vyadh ] tADane // 4 // bandhi 1552 bandhaz [ bandhU ] bandhane 1663 bandhaN [bandh ] saMyamane | yA dhAtu yurAdi gAno ho bhane:svarano thavAthI seT che. budhya = 1262 badhic [ budh ] jJAne | ahiM divAdigaNanA zrva vikaraNupratyayanA nirdeza hovAthI divAdignnuno 4 budh dhAtu devo, paraMtu 912 budhRg [ budh ] bodhane / 968 budha [ budh ] avagamane | yA me dhAtuna sevA. 10 6 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI rudhayaH = 1473 rukRpI ( rudh ) AvaraNe / 1261 ano kadhic ( anurudh ) kAme / krudhi = 1184 krudhaMca (krudh ) kope / kSudhI = 11.82 kSudhaMc (zudh ) bubhukSAyAm / sidhyatiH = 118, piLUc ( sidh) sarAddho / mahiM zya vikaraNa pratyaya sahita nirdeza hovAthI divAdigaNano dhAtu levo. paraMtu 320 vidhU (sidha) gatyAm / 321 SidhI (sidh) shaastrmaaNglyoH| yo ghAtu na sevA hanti = 1100 naMka (hana ) hiMsA- gatyoH / manyatI = 1263 maci ( man ) jJAne / 2. zya vi4295 prtyyn| nideza hAvAthA hivAhigAno dhAtu saMghA, 52 1507 manUyi (man / vodhane / 21 // dhAtu sevo. tathA 1810 maniNa ( man ) stambhe / 2mA dhAtu yurAdigaNanA anesaravAne yAthI seTa che. ApinA = 1307 AplaMTa (Apa) vyApto / '1973 AplaNa ( Apa ) lambhane / ma dhAtu yunnabhiH paThita havAthI seTa . tapi = 333 tapaM ( tapa ) saMtApe / 1267 tapic (tap , aizvarye vA / '1971 tapiNa (naS ) dAhe / 2 // dhAtu yunahi pahita hAthI seTa cha. zapi = 916 zapI (zapa ) Akroze / 1283 zapIMca zap ) AkAze / kSipi = 1158 kSipaMca (kSip / preraNe / 1317 kSiSat (kSipa) preraNe / chapaH = 1375 chupaMta (chupa) sparza / lampatiH = 1323 luplaMtI (lup ) chedane / ma ma ma sahita niza vAthI 119, lupaca (lupa ) vimohane / 21dhAtu na seve| sRpi = 341 sRpalaM. (sRpa ) gtau| 1324 lipI = lipIt (lipa) upadehe / vapi = 995 TuvapI (vae) bIjasantAne / svapIH = 1088 jisvapaMka (svapa) zaye // 5 // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 siddhahema bAlAvabAvanI yabhi = 378 yabhaM (yam ) bhaithune / rabhi = 78, rabhi (rabh ) rAbhasye / labhi = 786 TulabhiS (labha ) prAptI / 386 yay (yam ) uparame / rami = 989 rami ( ram ) kriDAyAm / nami = 388 NamaM (nam ) prabatve / gamayaH = 396 gamla ( gam ) gatau / kruzi = 986 kruzaM (kraza ) AhvAna - rodanayoH / lizi = 1277 liziMc (liza) alpatve / 1417 lizaMt (liz ) gatau / ruzi = 1413 ruzaMt (ruza) hiMsAyAm / rizi = 1414 rizaMt (riza) hisAyAm / dizati = 1328 dizIt (diza ) atisrjne| dazayaH = 496 daMzaM (daza) dazane / spRzi-1412 spRzat (spRz ) saMsparza / mRzati-1416 mRzaMt ( mRz ) Amarzane / vizati = 1415 vizaMti (viz) pravezane / dRzi = 495 dRzaM ( dRz ) prekSaNe / ziSlaM = 1492 ziSlapa (ziS ) vizeSaNe / zi5 tyA la sahita ni / 42kha vAthI 508 ziSa ( ziS ) hiMsAyAm / dhAnuna sevo. tathA 1977 ziSaNa (ziS ) amarvopayoge / 2 dhAtu yunA6 pAhata hAvAthI seT che. zuSayaH = 1208 zuSaca (zupa) zoSaNe / viSi = 930 tviSIM (tviSa ) dIptau / pipi = 1493 piplaMpa (piSa ) saMcUrNane / viSla = 1143 viplaMkI (viSU ) vyAso / ahiM la. sahita ni / 42sa DAvAthI 523 viSa (viSa ) secane / 1560 vipaz (vipa ) vipryoge| ye the dhAtu nathA sevAnA. kRSi = 506 kRSa (kRS ) vilekhane / 1319 kRSIt (kRSa) vilekhane / tuSi = 1213 tupaMca (tuS) tuSTau / duSi = 1209 DupaMca (dup ) vaikRtye / puSayaH = 1175 puSac ( pus) puSTau / 5536 puSa (pura ) Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 508] puSTau / '1564 thuSaz ( puS) puSTau / sA me pAtu nathA sevAnA. qaa 1755 puSaNa (puSa ) dhAraNe / // dhAtu yu|hi. gunI hA ane4212vANe hovAthA seTa cha. // 6 // zliSyati = 1218 zliSaMca (zliS ) AliGgane / ahiM rasa vikaraNa pratyayane nirdeza hovAthI divAdigaNane ja dhAtu sev|. 52'tu 531 zliSU (zlaSa) zleSaNoM / yA dhAtu nyuzahigAnA khovAthA seT cha. dviSiH = 1126 dviSIMka (dviS) apraataa| ghasi = 544 gharalaM. ( ghasU) adane / vasatI = 999 vasaM ( vas ) nivAse / mahiM zat vi.295 pratyayana niza DAvAthA 1117 vasik ( vas ) AcchAdane / 1226 vasUc (vas) stambhe / sAye ghAtuna sevA. qNa 1761 vasaNa ( vasU) sneha - une dAvaharaNeSu / 2 // ghAtu nyurAziyana hAI sane 212. vANA DAvAthI seTa cha rohatiH = 988 ruha (ruh ) janmani / luhi - rihi aniDgaditau = luha ane riha sA me dhAtu zani kahela che, ukta be dhAtu kArikAmAM kahe che. paNa dhAtupAThamAM jaNAtA nathI. tethI chAndas athavA matAntarIya saMbhave che. - degdhi-1128 dihIMka (diha) lepe| dogdhi-1127 duhIk (duh ) kssrnne| lihayaH = 1129 lihIk (lih ) AsvAdane / mihi = 551 mihaM (miha ) secane / vahatA = 996 vahIM (vaha ) prApaNe / nAtiH = 1285 NadIMc / na ) bandhane / dahiH - 552 dahaM (daha ) bhasmIkaraNe / iti sphuTamaniTaH = 2mA rIte 52 / vyanAnta dhaatu| aniTcha. // iti aniTa dhAtavaH // 952 / 7 vyanAta dhAtu sivAyanA tamAma dhAtumA seTa sAvA. // 7 // Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 } siddhRma bAlAvabe:dhinI iti seTa - aniTkArikAnirUpaNam // ved dhAtavaH = dhUgauditaH = 1520 dhUgz (dhUg ) kampane 21 au ( ) zabdApatApayoH / 2107 puGauk (su) prANisave / 1341 ovazvaut ( vazc / chedane / 1097 mRjak (mRj ) zuddhau / 1956 mRjauN ( mRja ) zaucA'laMkArayoH / 1486 bhaJjap (bhaj ) Amardane / 1488 aJjIp ( a ) vyakti - lakSaNa - kAnti - gatiSu / 1485 taJjap ( tajj ) saMkocane / 956 syandauG ( syanda ) sravaNe / 1179 klIdac (klId ) ArdrabhAve / 1188 radhauc (radhU ) hiMsA - saMrAdvayoH / 321 vidhau ( sidhU ) zAstra mAMgalyoH / 1989 tRpau tRp ) prItau / 1190 pauc ( pa ) harSa - mohanayoH / 762 trapauSi (trap ) lajjAyAm / 959 kRpA ( kRp ) sAmarthye / 332 guSau ( gup) rakSaNe 788 kSamoSi (kSam ) sahane / 1235 kSamauc ( kSam ) sahatre / 1202 nazauc (naz ) adarzate / 1314 azauTi aza ) vyAptau 1557 klizauzU (kliza) vibAdhane / 570 akSau ( akSa ) vyAtau ca / 571 takSau ( takSa ) 572 svakSau ( tvakSa ) tanUkaraNe | 1238 muhauc (muha ) caiti me 1239 hauc (duh ) jighAMsAyAm / 1240 SNuc (snuha) udbhiraNe / 1241 SNihauca (sniha) prItI / 935 gug ( guh ) saMvaraNe / 871 gAho ( gAh ) vilADane / 872 glahaur3a (glah ) grahaNe / 1421 bRhat (vRh ) udyame / 1422 haut ( tRh ) 1423 haut (tRh ) 1424 svaut (stuha ) 1425 shaut (staMh ) hiMsAyAm // iti veda dhAtavaH // t Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ratha dvitIyaM ziza ] [ artha thAtvArthavizeSa nidavjAn] praparApasamanvaniTurabhi,- vyadhisUdatinipratiparyapayaH / upa AGittiviMzatireSa sakhe ! upasargagaNaH kathitaH kvimiH||1|| upasargeNa dhAtvartho, balodamyatra nIyate / / vihArAhArasaMhAra, -prahArapratihAraSat // 2 // dhAtvartha bAdhate kazcit kazcit tamanuvartate / tameva vizinaSTyanyo'narthako'nyaH prayujyate // 3 // pra, parA am, sama, anuM, ava, nirU, du2, abhi, vi, adhi. su, udu, ati, ni, prati, pari, api, upa ane ADu A viza " upasarga ke kahevAya che. dhatupAThamAM dhAtune je artha kahela che te, A upasarganA saMbaMdhathI dhAtu anubhavanA sAmarthyathI bIjA arthamAM laI javAya che. jemake - 886. dRr - i - A dhAtuno haraNa kare evo artha che. chatAM paNa upasarganA saMbaMdhathI anya arthamAM vate che. jema. vihAra = kIDA athavA sArU gamana. mahA = bhajana. saMllAka = nAza. kadA: = prahAra. pratihAra = dvArapAla. keI upasarga dhAtunA arthane bAdha kare che. jemake - 320. fja - jAm - gati = javuM e arthane bAdha karI. ta. veti = A prayogamAM " niSedha kare che' e artha thAya che. koI upaga dhAtunA mUla arthane ja anusare che. jemake - Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa12 ] siddhahema bAlAvabodhinI - - - 11 : paramar ar e .. 2204. huM - jhagha= adhyayana kare che. te= A prayogamAM adhi upasarga sahita I dhAtunA arthanI kaI vizeSatA nathI arthAta " adhyayana kare che " e mUla artha ja thAya che. keI upasI dhAtunA mUla arthanI vizeSatA batAve che. jemake822. huog - = pakAve che. pravratti = A prayogamAM 'sArU pakAve che. ahiM pra upasarga pAkanI vizeSatA jaNAve che. kaI upasarga nakAmA progamAM vaparAya che. jemake - rUda vIruM - jaoN = jAya che. adhidatti = A prayogamAM nathI dhAtunA atha bAdha ke nathI dhAtunA arthamAM koI vizeSatA " jAya che, evo ja artha rahe che. dhi upasargane kazo ja artha nathI. iti dhAtvarthavizeSanirUpaNam // Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( atha tRtIyaM pariziSTam ) [ atha dhAtu - pratyayA'nubandhaphalapratipAdikAH kArikAH ] " uccAraNe'styavarNAya AH ktayoriniSedhane / ikArAdAtmanepada, - mIkArAccobhayaM bhavet // 1 // uditaH svarAnno'ntayoH, navAdAviTo vikalpanam / rUpAntye De pare'hrasva, RkArAdaGghrikalpakaH // 2 // lRkArAdaG samAyAtyeH sici vRddhiniSedhakaH / aiH tathA riniSedhaH syA, - doH ktayostasya no bhavet // 3 // aukAra iDvikalpArthe, - 'nusvAro'nivizeSaNe / lukArazca visargazrA, - 'nubandho bhavato nahi // 4 // kodAdirna guNI proktaH, khe pUrvasya mumAgamaH / genobhayapadI prokto, ghazca ca joH ka- gau kRtau // 5 // AtmAne guNarodhe Ga-, zvo divAdigaNo bhalet / o vRddhau vartamAne ktaH, TaH svAdiSThadyu [ rathu ] kArakaH ||6|| trimagartho DakAraH syAN, NazcurAdizca vRddhikRt / tastudAdau nakArazce, - ccA'puMsIti vizeSaNe // 7 // rudhAdau nAgame po hi, mo dAmaH sampradAnake / yastanAdau rakAraH syAt, puMvadbhAvArthasUcakaH // 8 // strIliMgArthe lakAro hi, uta auviti vo bhavet / zaH krayAdiH kyaH ziti proktaH, paH pito'vizeSaNe ||9|| padatvArthe sakAro hi, noktA atra na santi ca / dhAtUnAM pratyayAnAJcA, - 'nuvandhaH kathito mayA // 10 // 33 " Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 ] siddhahema bAlAvabodhinI dhAtu ane pratyayane anubaMdhanA kAne pratipAdana karanArI kArione artha. anuvane kArce saMghaSya racanuvadhA - amuka kArya jaNAvavA mATe je yojaya - joDAya te " anubaMdha " kahevAya che. arthAt upadeza avasthAmAM Apela hoya paraMtu proga avasthAmAM na dekhAya te "anubaMdha kahevAya che. kAra -- avaLa saMbaMdhi je akAra te uccAraNa mATe che. arthAt akAra anubaMdha sukhapUrvaka uccAraNa thaI zake te mATe che. jemake - ta (taja) dRne che TAvara - AkAra anubaMdha che te ane tavatu pratyayanI AdimAM rU pratyayane niSedha jaNAvavA mATe che. jemake - 22 kucha (du) dA A dhAtuthI "vitao [4-4-72] e sUtrathI ane jIvatu pratyayanI AdimAM "ru pratyaya no nidhi thavAthI, dUdha, dUchavAna | vagere prayoga thAya che. ruvAra - kAra anubaMdha che te AtmapadanA pratyayo levA mATe che. - jemake da28 ki (ka) syA A dhAtuthI "su-pittao [ 3-2-22]?e sutrathI Atmapada thavAthI, rAte | vagere rUpa bane che. jAna - IkAra anubaMdha che te uThyapadanA pratyaya levA mATe che. jemake 81 mAM (maga) sevAcAkU ! A dhAtuthI "ghAta [ rU-3-200] ?' e sUtrathI paramaeNpadanA tathA "- jita:0 [ rU-3-1] ) e sUtrathI AtmapadanA pratyaya lAgavAthI mannati, mAre ! evA rUpa bane che. mArA Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 515 ] savAra -- ukAra anubaMdha dhAtunA svI para na Agama karavA mATe che. jemake - 12 () =phruvane A dhAtumAM ukAra hovAthI "ratao [4-4-18] e sUtrathI na Agama thavAthI ta = ta + = tArA vagere prayoga thAya che. kara - dIrgha UkAra anubaMdha kavA pratyayanI AdimAM vika pharI pratyaya karavA mATe che. jemake 206 2 (3 ) jatA A dhAtumAM UkAra hovAthI jharato vA [ 6-4-42] 2 e sUtrathI vikalpa I pratyaya thavAthI yajJa + va = vasavA - " ta - go [4-3-24] ?' e sUtrathI jevA vikalpa vijA thatA hovAthI, varivA. zivA vigere rUpa thAya che. RAra - AkAra anubaMdha che te [Da paraka Ni pratyaya ] pratyaya para chatAM dhAtunA upanya svarane, hasva svaranA Adezane niSedha karavA mATe che. jemake - ka ( ) vrssTamarthako A dhAtu Rdita hovAthI mAM mAtra vinA A sthAne paraka Ni pratyaya para chatAM] " To [4-2-3]? e sUtrathI dhAtunA upanya svarane hasva svara Adeza na thayo. evI rIte udda g(7) zoSariDhamarthatho mAjAvata vagere rUpiyA thAya che. davA - dIrgha kAra anubaMdha ma prakhyaya karavA mATe che. jemake- 280 yuz (zuta) mAtra . A dhAtu Rdita hovAthI "daririjhava. [3-ka-ra1] e sUtrathI vikalpa pratyaya thavAthI 3 + yu + ala + ta = purata, 3 + putra + vi+ + - = thatA | ahiM adyatanI vibhaktinA viSayamAM pahelAM ma pratyaya thayo che. jyAre bIjAmAM 3 pratyaya nathI thayo. zA hRvAra - lakAra anubaMdhavALA dhAtuthI zarU pratyama lAge che. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 ] siddhahema bAlAvabodhinI jemake - 326 mahuM () mta A dhAtu ladita hovAthI " ra rUi-4-4] 52 e sUtrathI kara pratyaya thavAthI ja -- TB + 9 + 7 = anAmatA vagere prayoga thAya che. ghara - ekAra anubaMdha che te cicuM pratyaya para chatAM vRddhine nibaMdha mATe che. jemake - 2ja re (ra) va-vAi ! ahiM hita hovAthI "canA 0 [ 7-3-7] 5 e sUtrathI prApta thatI vRddhine - Dhi0 [ -rU-2, ] ?e sUtrathI vRddhine niSedha thavAthI sa + + mitra + chuM + 7 = rIta ! rUpa banela che. vAra - aikAra anubaMdha kta ane katavatu pratyAyanI AdimAM thatA rU pratyayane niSedha kare che. jemake - 200 re (4) jato | ahiM edita hovAthI "phITa - aio [4-ka-2 ] " e sUtrathI ja ane javatu pratyAyanI AdimAM rudra pratyayane nidhi thavAthI ja + 1 + vi = , + jIvatu = javAnuM ! Adi prayoga bane che. zakAra - AkAra anubaMdha ane jIva7 nA takArane nakAra karavA mATe che. jemake - 48 zaoN (vai) zonLe ! ahiM odita hovAthI "jUthavAdao [4-2-70 ] ' e sUtrathI ja ane jIva7 pratyayanA takArane nakAra thavAthI jai + = vAna, the + va7 = vanavAnuM che vagere rUpa thAya che. A Uta - kAra anubaMdhavALA dhAtu ve - [ vikalpa che kahevAya che. jemake 22 zatru (4) phAro tALo ! ahiM. audita hovAthI "zUritA [4-ka-38] ' e sUtrathI vikalpa rU thavAthI vR ti =svaritA, svataf yuvrvati, vizvati vagere prayoga thAya che. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 517] anuvAra - anusvAra (bindu ) anubaMdha mana paNAne jaNAve che. jemake - 2ri (or) | ahiM anusvAra anubaMdha hevAthI sattArita 0 [ 4-ka-22] e sUtrathI prApta thatA rudra pratyayane ghaaro [4-4-16 ]" e sUtrathI niSedha thavAthI, jhura + va = prAtA, urva = vsthati vagere rUpa thAya che. dIdha lUkAra ane visaga [ ] anubaMdha hotA nathI. kA. tAramAra - kakAra anubaMdhavALA dhAtu cArika nA samajavA, tathA kakArAdi pratyaya para chatAM dhAtunA svara kuLa thato nathI. jemake-100 TU (dana) hiMNA-jatyo . A dhAtuthI antamAM Ita hovAthI arthAta ti gaNavAthI jarAtriA paNuM AvyuM, jethI vArtAo [3-4-72 ]' e sUtramAM adAdigaNa vAjaMta hovAthI rAj pratyaya thato nathI jethI Tuna + tivra = ta aa evo pravega thAya che, A dhAtu saMbaMvi kakAratuM phaLa batAvyuM. have pratyaya saMbaMdhi kakAranuM phaLa batAve che. jemake-6 mU-vattAyAm ! A dhAtune AziSya vibhaktine kyA pratyaya lAgyo je kita hovAthI nAma. [ 4-3-6 ] e sUtramAM kitanuM vajana hovAthI guNa na thavAthI, mU+thAt = mUyAta evuM rUpa thayuM. vAra - khakAra anubaMdha pUrvane mukAma kare che. mun e nI prAcIna saMjJA che. jethI mumAma eTale Agama samajavo jemake - 2263 maniM (mana) jJane A dhAtuthI "tuH ravA[1-1-267] ' e sUtrathI pratyaya thaye chate vi00[3-2-22] >> e sUtrathI Ama thavAthI, padumAmAnaM mane rUti = , + anya + arA = Tu + [ + kanya = paTTamavaH | vagere prayogo bane che. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 ] . siddhahema bAlAvadhinI gakAra-72 anupayavA dhAtu nayI 49vAya nama:883 zriga (thi) sevAyAm / yahi 12 anumaya havAthI 3vAn ta Atha bhA " iGitaH0 [3-3-22]" me sUtrathI sAtmanepada thAya che. mane "zeSAt [3-3-100]" me mutrathI 522)pa thAya che.yI zri + tiva =zri + zava + tiva-zrayati, zri + zav + te = zrayate / 40 pramANe prayogo ne che. ghakAra -- 572 anu vA yAtunA 412 ane 12nA anubhe kakAra ne gakAra Adeza thAya che. ma4-892 DupacIe (paca ) pAke / 2 // dhAtuthI lAva athama " bhAvA - 'koM : [5-3-18]" se sUtrathA ghaJ pratyaya yavAthI pacanam - pacna ghaJ = pAkaH / mahiM ghaJ pratyaya ghit hAvAthI c no ka mAheza thayo cha. 991 yajI (yaj ) devapUjA-saMgati-karaNa-dAneSu / yajanam - yaja +ghaJ = yAgaH / mahiM 5 / ghara pratyaya dhita DIvAthI janA ga mAheza thayo mA manne sUtramA "kte'niTazca - jau0. [4-1-111] " me sUtrathI c no k maneja no ga Adeza thaye . // 5 // kAra - 12 manu mAtmanepa6 42vA bhATa, tamA gaNanA niSedha 42vA bhATe. bha - 586 gAMGa (gA) gtau| mahi ta hAvAthI "iGitaH [3-3-22] " ye sUtrathI ghAtune mAtmanepanA pratyayo lAge cha. gA + te = gAte / tathA 937 yuti (dyut ) dIptau / A dhAtumA madyatanI vistimA a + dyut + a + t = adhutat / mahiM aGga pratyaya Gita hovAthI "nAmino [4-3-1] " se sUtrathA guNa tha! nathI. cakAra --- 242 manu'5 divAdigaNa * pAtu vA bhATa cha. bha - 1153 kuthac = ( kuth) pUtibhAve / yA dhAtumA Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI pa19 ] anubaMdha hovAthI divAdigaNane lIdhe "divA (rU-4-72) e trathI vikaraNa pratyaya lAgavAthI zu + 40 + tisutA Adi prayogo thAya che, gAra - gakAra anubaMdha vRddhi karavA mATe tathA dhAtune tA. prAthayanA vidhAna mATe che. jemane - ra mU - sattAyAm ! kanu + mU = manu + a + mU+ginna =camAravA ahiM "mA-vaLao [4-68] e sUtrathI ginuM pratyaya thayo che. A prayogamAM "furta [ 4-3-10 ]" e sUtrathI vRddhi thaI che. tathA 300 trikriyA ( kvi6) gaje sAdA A dhAtumAM nakArathI upalakSita gi hovAthI " jJAnecchA [12-12] ) e sUtrathI vartamAna kAlanA arthamAM ja pratyaya thavAthI jaiphavaya ti = vid + = kriyA vagere prayoga thAya che. - savAra - kAra anubaMdha sthAniur jaNAvavA mATe che. jemake - 2287 piMga()amiSa aa A dhAtu Tita hovAthI svAdigaNane thayo, tethI " nu [3-4-7]" e sUtrathI 27 vikaraNa pratyaya thaI. vi + nu + te = fNanutte pe evA rUpa bane che. ahiM koI sthAne TAra anubaMdha jaNAtuM na hovAthI svASTivA e pATha azuddha jaNAya che. eka te Tha anubaMdha kyAya nathI. tathA zukravAra thI zu rUpa kAryanI paNa koI sthAna prApti nathI. tethI TA svArizuravA e pATha susaMgata jaNAya che. eno artha e che ke je kAra ekale hoya te svAri jaNAve che. ane ukAra sahita TakAra hoya te, vadhu pratyaya lAge che. jemake - 88 suaff () rvanarantAne ! A dhAtune vitta paNa hovAthI "zizu [ 1-3-83] )e sUtrathI pazu pratyaya thaI va dhu vApurA vagere rapa thAya che. tathA 28. (che) pAne | Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 } siddhahema bAlAvadhinI sA dhAtuthI "zunI - stana0 [5-1-119 ] " me sUtrathA khaz pratyaya ya Tit pAzu hAvAthI "aNaje0 [2-4-20]" e sUtrathI triliMgamAM 3 pratyaya thaI zuniyathI e pramANe rUpa thAya cha, tathA jAnu pramANamasyA iti = jAnudanI vedikA / 2mA prayogamA "vovaM dannaTa0 [7-1-142]" me sUtrayI daghnaT pratyaya 56 Tit pAra hAvAthI Ga pratyaya thayo . // 6 // DakAra - u 12thI upakSi 12 25thavA Ducha te trimA pratyaya bhATe che. ma - 892 DupacIMca (paca ) pAke / ahi Divat pADavAyA " DivataH0 [5-3-84 ] " me sUtrathA trimaka pratyaya tha6. pAcena nivRttam - pac + trima + si = pAktramam / mevA 35o bhane che. NakAra - 942 manu yathA curAdigaNa gaNAya . tathA vRddhi 421 // mATe che. bha- 1572 valkaNa [valk ] bhASaNe / / dhAtu zuita havAthA yurAgiNuno thayo, tethI " curAdibhyo0 [3-4-17]" sUtrathI Nic pratyaya tha4. valka + Nic + a + ti-valkayati / ye rIte prayoga thAya che. "12 du (du)gatau / " dhAtune 52kSA vibhaktina Naya pratyaya thavAthI "nAmino [4-3-51 ] " me sUtrathI vRddhi tha6 dudrAva / ye zata prayoga thAya che. takAra-tAra tudAdigaNa vA mATe. bha-1317 kSipIt (kSip ) preraNe / yA dhAtu tita DovAyA " tudAdeH zaH [3-4-81)" sUtrathA za pratyaya ya. kSip + za + ti = kSipati / me zate 35o pane che. nakAra-2 anumate "iccA'puMso [2-4-107] " Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvakheAdhinA para1 | e sUtranA viSayamAM upayogI che. jemake vA + l = khagvikA, sAjA| niiita Im - TurnANA vALa nA gaNAya che. (6 @ I padmATM - pukAra anuba dhavALA dhAtu tathA r Agama karavA mATe che jemake - 2473 rRipI (v ) Avane ! A dhAtuthI hadhAvA0 [ rai-4-86 ] " e sUtrathI TM vikaraNa pratyaya thavAthI dh + 7 + 4 + ta = kArikAmAM dhArI nAgame ne badale dhAro tame pATha karavAmAM Ave te yogya gaNAya tema che, jemake enA a` A rIte-pukAra anubaMdha dhAriyaLa ne jaNAve che. ane pratyaya sabaMdhi pakAra ta AgamA praye.jaka che. jemake - 6466 t ( 4 ) A / A 1200 rRT [a ] vaLe / A dhAtuthI [6-o-40 ] " e sUtrathI yaMt pratyaya thaI [ 44-6]" e sUtrathI 7 Agama thai. A + = + cak + Adatya, prAnRtyaH / prayogA bane che 66 4 - 1 hasvasya0 (6 mAra-makAra anuba dha che te 'vAmaH sambAne0 [2-2-12]" e sUtramAM vizeSaNa mATe che jemake - 7 zi ( rA ) ddAne / A dhAtuthI adha` amAM vartamAna uparokta sUtrathI tRtIyA vibhakti thai ane tenA sanniyeAgamAM Atmanepada thaI. vAsyA sajjane jAmuH / - yakAra yakAra anubaMdha che te tanAriyaLa nA sUcaka che. jemake- 2902kSI ( kSa )hiMsAyAm| e dhAtuthI "z tamAreT: [ rU-4-83] " e sUtrathI 3 thaI kSaNa + Ga + ti - kSoti, kSanute / vagere rUpo bane che. ,, = rAra - rakAra anubaMdha uvanArUpa aMnA sUcaka che. jemake - vaTu zabdathI pA prakAro'syA ! e arthAMmAM " stare 66 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para2 ] siddhahema bAlAvabovinI =AtIyaT [ 7-2-7 ] >> e sUtrathI jJAtA pratyaya thaI. tti [ 3-2-18] e sUtrathI unnAva thaI jJAtIyA ! vagere rUpa bane che. / 8 | sTora - lakAra anubaMdha strIsTA sUcaka mATe che. jemake - nAnAM samUdA ahiM "mar a - tandra [ 7-2-10 ] ? sUtrathI tadna pratyayamAM Tu anubaMdha hovAthI, nAnAM samRdu = jJanatA ! e pramANe prayoga bane che. vAra - vakAra anubaMdha 3 bauvitti [ 4-3-1] e sUtramAM vizeSaNa mATe che. arthAta e sutranA viSayamAM upayogI che. jemake - 2077 zu (6) kamirAmane e dhAtuthI uparokta sUtrathI dhAtunA 34 ne vi-va anubaMdhavALA vyaMjanAdi evA tti pratyaya para chatAM jo Adeza thavAthI zu +ti = gharA evA rUpa bane che. phAkAra - zakAra anubaMdha yAtrA sUcaka che, tathA "caHzikti [ 3-4-70 ] >> e sUtramAM upayogI che. jemake - 2002 liMksa (vi) vA A dhAtuthI pitta - zikAra anubaMdha hovAthI jaya gaNAya ane tethI "rayA [2-4-71] e sUtrathI #aa vikaraNa pratyaya thaI ri +% +ti vinati Adi rUpa thAya che. tathA mU-sattAyAm ! A dhAtuthI "kya rAtti [3-4-70] e sUtrathI Ait para chatAM ya pratyaya thaI. mU + + + te = mUyate | prayoga thayo. gvAra - pakAra anubaMdha "pitats [1-3-17] : e sUtramAM upayogI che. jemake - 812 suuthag () vt. I A dhAtumAM ja anubaMdha hovAthI uparokta satrathI sara pratyaya thaI. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabAdhinI para 3 pacyate'sAviti = = + + paDyA ! e rIte prayoga thayA. IIII sakAra e sUtrathI sakAra anubaMdha pattta nA prayAjaka che. arthAt sa anubaMdha paraMparAe pada sattAnu kAraNa bane che. jemake - mavarIyaH / ahiM mavat zabdathI " avatAra [6-3-20] " casa pratyaya thaI, caR mAM sa anubaMdhavALA hovAthI saphLa [o 6-26 ] " e sUtrathI pada saMjJA thai jethI " chuTatRtIyaH [ 2-2-76 ] " e satrathI tr Adeza thai mavarIyaH / rUpa siddha thayuM. nAma --- noktA0 A kArikAmAM je akSarA anudha rUpe jaNAvyA nathI, te akSarA anubaMdha rUpe thatAM nathI. arthAt kakAmAM grahaNa karela akSaro ja anubaMdha rUpa gaNuvA, bIjA akSarA na gaNavA. ahiM anubaMdhatuM je je phaLa kahela che, tethI anya phaLa paNa upalakSitathI thAya che. arthAt jaNAvela phaLathI anya phaLa upalakSaNathI bane che. jemake- dAra anubaMdhanu phaLa TUzaLa paNuM ja kahela che. chatAM 28 deM ( dhai ) pAne / A dhAtumAM rahela anubaMdharUpa r hovAthI sunnI - stana.[ U--6] " e sUtrathI vak pratyaya thai cit pazu hAvAthI 'ae0 [ 2-4-20]" e sUtrathI hauM pratyaya thai, truttindhI vagere prayogo bane che. evI rIte TAra anubaMdha maiM pratyeka janaka bane che. evI rIte pujAra anubaMdhanuM phaLa "uica. [ 2-2-%0%04] " e sUtrathI anya svarAdinA lApa thayAtathA " duivataH0 [6-rU-83] " e sUtrathI trimaTM pratyaya thavA vagere prayAjanA svaSuddhithI vicArI javA. I? I 66 iti dhAtu - pratyayAnuvandhaphaladarzita kA rikArthaH || Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [atha vArtha riziday] [ ratha dhAtuzAzanuvaghAriyA ] adAdayaH kAnuvandhA, - zvAnubandhA divAdayaH / svAdayaSTAnubandhA, - stAnubandhAstudAdayaH // 1 // rudhAdayaH pAnubandhA, yAnubandhAstanAdayaH / jyAdayaH zAnuvandhA, NAnubandhAzcurAdayaH // 2 // anubaMdhavALA dhAtu atArikA nA kahevAya che, 7 anu vALA dhAtu vivAda nA kahevAya che, Tu anubaMdhavALA dhAtu svAAi nA kahevAya che, anubaMdhavALA dhAtu tArA nA kahevAya che, 6 anubaMdhavALA dhAtu aMdhAriyAda nA kahevAya che, zuM anuMdhavALA dhAtu tArikha nA kahevAya che. gna anubaMdhavALA dhAtu parivAra nA kahevAya che, tathA anubaMdhavALA dhAtu gulAba nA kahevAya che. dhAtunI vyAkhyA - sAdhyatva viziSTa kriyAne vAcaka te dhAtu kahevAya che, arthAt sadhAtI yAne paripUrNatAne nahi pAmelI evI kriyAne kahenAra je zabda te dhAtu kahevAya che. dhAtu pArAyaNamAM dhAtuonA mukhya nava bheda pADela che. te eka eka vibhAga eka eka TNa kahevAya che tethI dhAtuonA samUhane nava gaNanA ghAtuo tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. tathA gaNa tarIke dhAtunA vibhAga pADavAnuM phaLa judI judI jAtanA vikaraNa pratye levAnuM che jemake - 1 zvAdigaNanuM phaLa - "vArtha0 [3-4-72 ]> e sUtrathI " pratyaya levAnuM che. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI parapa ] 2 adAdigaNanuM phaLa - bArsa. [4-72) e sUtrathI bA pratyayane niSedha karavAnuM che. 3 divAdigaNanuM phaLa -"rivA. [3-4-72]> e sUtrathI " pratyaya levAnuM che. ja svAdigaNanuM phaLa - "hyA [2-4-71]?' e sUtra thI "januM pratyaya levAnuM che. pa tudAdigaNanuM phaLa - "tu [-4-8] >> e sUtrathI "" pratyaya levAnuM che. 6 dhAdigaNanuM phaLa - "No [3-4-82 ] ?' e sUtrathI "ja" pratyaya levAnuM che. che tanAdigaNanuM phaLa - "To [3-4-83]" e sUtrathI "" pratyaya levAnuM che. 8 kayAdigaNanuM phaLa - "jA [3-4-72]e sUtrathI "ja" pratyaya levAnuM che. 9 curAdigaNanuM vaLa-"zuro [3-4-17]e sUtrathI bhinna pratyaya lAgenuM che. iti dhAtugaNajJApakAnubandhaH kArikArthaH / / [vRttALa nihALa] dhutAderadyatanyAM cADAtmanepadamiSyate / vRttAuio vA, ratha-sanorAmAm 2 // jvAlAdeovikalpena, yajAdeH samprasAraNam / ghaTAdInAM bhaved haravo, Nau pare'jIghaTatsadA // 2 // adyatanyAM puSpAditvA-, daG parasmaipade bhavet / mbAditvAcca ktayostasya, nakAraH prakaTo bhavet // 3 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526) siddhahema bAlAvabaMdhanI Lentaralindiarienia pvAdInaM tu bhaved hasco, lyAdeH ktayozca no bhavet / yujAdibhyo vikalpena, jJeyAzcurAdike gaNe // 4 // mucAdenAgamaH ze ca, kuTAditvAt sici pare / gaNavRddherabhAvazca, kathito hemasUriNA // 5 // adantAnAM guNo vRddhiryaG curAdezva no bhavet / saMkSepeNa phalaM caitajjheyaM sUtrAnusArataH // 6 // prathama bhvAdigaNa nA pAya ma-ta - peTAga cha. 1. dyutA. digaNa, 2. vRttAdigaNa, 3 jvAlAdigaNa. 4 yajAdigaNa, 5 ghaTAdigaNa / mA 5iya peTAgaraNa mazaH 240 zata, (1) dyutAdigaNa nu3|| aghatanA vibhaktinA pratyaya 52 chatA mAtmanepa6 tho, tathA aGga pratyaya thave te 7. ma- 937 dyuti (dyut ) dIptau / 241 dhAtuthA " yudbhyo0 [3-3-44] " e sUtrathI aghatanI vibhaktimAM vikalpa Atmane pada thAya che ane " zeSAt [3 3-100 ] " ko sUtrathI 52256 thavAthA " ladida0 [3-4-64 ] " me sUtrathA 52256 // viSayamA aGa pratyaya thAya che. tethI adyutat , adyotiSTa / bore 3 // thAya che. (2) vRtta.digaNa yA 9 dyutAdigaNa no santApAyI uparokta phaLa uparAnta sthAdi ane sana pratyayanA viSayamAM Abhane pada thAya cha, ma - 955 vRtUGa (vRta) vartane / // dhAtuthI " vRdbhayaH0 [3-3-45] " ye sUtrathI 25 bhane san pratyayana viSayamA atmanepA thavAthI avRtat , avartiSTa / 35 mane, tathA sAmarepahana samAvamA "na vaTabhyaH [4-4-55] 1 mA sUtrathA iT pratyayano niSedha thavAthI vattiSyate, vayaMti, avatiH pyata, acaya't / vivRtlati, vivartiSate / pore pryog| ne che. // 1 // Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 527] - - amare (3) jvAlAdigaNa nu. 5 // vighe N 42vo te 2. bha160 jvala (jvala ) diiptau| sA dhAtuthI " vA jvAlAdi0. [5-1-62] " me sUtrathA virape Na thavAthI jvAlaH, jvalaH / vagere rUpa samajavA. (4) yajAdigaNa nu 31 sapasAe vRt -i-u R thAya . ma - 991 yajI ( yaja ) devapUjA-sagati -karaNa - dAneSu / - dhAtuthI " yajAdi0 [4-1-72] " me sUtrathI vRt thaye te iyAja / tathA yajAdi-vace. [4-1 79]" jo bhUtrayA vRt yaye chate Ije / vagaire pryo| 4215 che. (5) ghaTAdigaNa nu / Ni 52 7i 25 te che. mo-1000 ghaTiSa ghaTa) ceSTAyAm / sA dhAtune "ghaTAdeH0. [4-2-24]" yA sUtrathI vipeuva yavAthI ghaTayati / tathA ali risabhA sadA zAhano se hovAthI "upAntyasya0. [4-2-35]" ye sUtrathI va thato nathI thI ajIghaTat / prayoga bane che. lan adAdighaNa no santAna hAdigaNa - juhotyAdigaNa tenu 3 // zit pratyaya 52 dina yave te che. nagama- 1130 huMka (hu) dAnA- 'danayoH / / dhAtune "havaH ziti [4-1-12)" ye bhUtrathI himAMva thaI juhoti / saa6i3| thAya che. // 2 // trI divAdigaNa nA santA, ye che. 1 puSpAdigaNa, 2 svAdigaNa / (1) puSpAdigaNa nu 21 adyatanI vimatinA 522 pahanA viSayamA aG pratyaya thavA te cha. namA- 1175 puSpaMca (puSa ) puSTau / 2mA dhAtuthI "ladida0 [3-4-64]" me sUtrathI Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa28 ] siddhahema bAlAvabodhinI prazya thaI patta vagere rUpa bane che. (2) vArijAta nuM phaLa che ane zaag nA ne Adeza thI te che. jemake-1242 pRtra (sU) A dhAtuthI "sUcavyA. [ 3-2-70] ?' e sUtrathI che ane rAvata pratyayanA ta no na thavAthI jUna, kUracaMtanA Adi rUpa thAya che. rA AThamAM nAriyaLa nA be acgaNa che. 2 vAri. 2 dvArA (1) vAriba nuM phaLa hasva che. je ke - 228 pUrA () A dhAtuthI " ca ) [ 4-2-10 | e sUtrathI hasva thaI punAta, punIte | vagere rUpa bane che. (2) vArA A gaNa vAUiT na aAgaNa hovAthI tenuM phaLa hasva te che ja, taduparAMta , va7 ane uttara praya para chatAM te ne ja thAya che. kArikAmAM aai pratyaya nathI paNa upalakSaNathI levAno che. rAtrinA kramamAM prathama AvatuM hovA chatAM pUrvanA sUtranI nA na thAya e anuvRtti levA mATe kAraNa pahelA lIdho che. jemake- 61 TrA () che . A dhAtuthI 6- 0 [ 4-2-68] e sUtrathI , sarAvatu ane jIi pratyayanA ta ne 7 thavAthI, sUnA, sUnavAna, nAsuvAti, sunIte che vagere rUpa bane che. navamA gujarAta ne eka ja antargaNa che gunArAja | (1) yujAdigaNa nu 571 curAdigaNa yujAdigaNa ne vika gaNela hovAthI vikalpa nA pratyaya thavo e che. jemake - 2242 gujaLa (yura ) saMgha e dhAtuthI phugAvA [ 3-4-28] " e sUtrathI ja vikalpa thavAthI thanathati, gari ! rUpa bane che. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 528 ) ___pAyamA tudAdigaNa nANe anta cha. 1 mucAdigaNa, 2 kuTAdigaNa / (1) mucAdigaNa nu51 Agama ya te namo - 1320 mulaMti ( muc) mokSaNe / [ dhAtune " mucAdi.. [4-4-99 ] " me sUtrathI dhAtunA svayI 52 na antama yavAthoM muJcati, munycte| vagere prayoga si thAya che. (2) kuTAdigaNa nuNa sic pratyaya 52 7i mula mane dhinA samApa kA che. sa - 1426 kuTat (kuTa) kauTilye / ye ghAtayI 6 kaTAde0 4-3-17]" se sUtrayo Di pANu vdi, sin pratyaya 52 chatAM gula yato nayI. tethI akuTIt / core 35 thAya che. tathA 1429 NUta nita] stavane / yA dhAtuthI " kuTAde0 [4-3-17]" se sUtrayo Di lAne , sica pratyaya 52 7i " sici parasmai0 [4-3-44] " me sUtradhI hinae abhAva thavAthI anuvIt / vagere 35. thAya che. // 5 // navabhA curAdigaNa bhAMje adanta vibhAga zuddha pAuna, tenuM phaLa guNa, vRddhi ane vahu ne abhAva batAve che. jemake - 1849 sukhaN (sukha) takriyAyAm / tathA 1853 racaN (raca ) pratiyasne / 2 dhAtu " ataH0 [4-3-82] " e sUtrathI ja svarane su thavAthI sthAnavalAvane laI guNa ane vRddhine malA vAthI sukhayati / racayati / mesI rIte 'bhRzaM puna: punarvA sukhayati' racayati vA iti = asusukhat , araracat / 1 3yAmA asamAnalope0. [4-3-63] " se bhUtrathI pUbane savalAva yavAcI "laghodIrghaH [4-1-64 ]" 34 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1301 siddhahema bAlAvabodhinI se bhUtrathI yatA hI abhAva yayeda. 1854 sUcaN [sUca paizunye / 241 dhAtumA samAnamo5 pAra lAvAyI " upAntya0 [4-2-35]" / sUtrathA svanI niSedha vAthI asusUcat / prayoga thayo. mArIte 55thI mAne bhAvA. // 6 // inivRttagaNaphalanirUpaNama // zAsana samrAT AvAlabrahmacAri-napAgacchAdhipati pa. pU. AcAryabhagavaMta zrImadvijayanemisUrIzvarapaTTAlaGkAra vyAkaraNavAcaspati - zAstravizArada - sAhityasamrAT mama vidyAdAta pa. pU. AcArya bhagavaMta zrimadvijayalAvaNyasUrIzvara viracita dhAturatnAkarAntargatabRtyanusAreNa gUrjarabhASAnuvAdasahitena pariziSTAni samAptAni // Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ athapaJcamaM pariziSTam ] kalikAlasarvajJa zrI hemacandra sUribhagavatsviracitam haimadhAtupAThaH // [ atha bhvAdigaNaH ] yatru, se. pIg. sudha. zaMja vagere vabhAuvo, bu, ani sagabhAvavo, ghabhavu . ubhA rahevuM. AnnAmAM rahevuM. heSu dhana hetu , tabu. kSaya pAbhavu . 1 bhU = satAyAm / 2 pAM = pAne | 3 ghAM = gandhopAdAne / 4 dhmAM = zabdA'gnisaMyogayoH / 5 SThAM = gatinivRttau / 6 nAM = abhyAse / 7 dAM = dAne / 8 jiM 9 jri = abhibhave / 10 kSi = kSaye / 11 I 12 huM 13 iM 14 zuM 15 = gatau / 16 dhuM = sthairye ca / 17 suM = prasavaizvaryayoH / 18 smR = cintAyAm / 19 21 au 20 U = secane / = zabdopatApayoH / yu, hovu dravaSu vadhu, paDa, vu. sthira tha, ku. janma thavA, ThakurAi bhAgavI. yAha kubu, bhintA zrI smaraNa karyu. chAMTapu. zaha uvo, du: sAvadhu . Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 ] 22 | = gharane / 23 vuM 24 vuM = jhauTilye / 26 = = gau / 26 = prApane ca - 27 6 = jIvana - taLayoH / 28 dhai = pAne 1 20 v = zodhane / 30 dhyaM = cintAyAm 36 haiM= darzAve 32 haiM = pArkAcanAme / 33 = = yajJane ! 24 = = svane / rU, maiM - tRpto / 36 % 27 maiM 28 reM=A} ! rUo ceM chu0 skve=sanAne ca| / ka2vuM = dhvane / ghara meM karU haiM bhraSTa teM = thai Rcha haiM jIdda haiM = pAThe / 47 haiM 48 jeM = zone / 29 neM = vesTane / 0 = nIcairgatau / siddhahema balAvamAdhinI DhAMkavuM, vavuM, svIkAravuM... ADAi karavI, vakrapaNuM karavuM . javuM, sarakavuM. lai javuM, javuM, prApta karavuM, taravuM, nhAvuM, kudavu . pIvuM, dhAvatu. zuddha karavuM, sApha karavuM. dhyAna karavuM, cintana karavuM glAna thavuM, kSINa thavuM, zarIranu duCLa thayuM. myAna thavuM, dehanI kAnti kSINa thavI, aMgane kharAba karavuM, maraDIne vAMkuM karavu suvu, uMghavuM. tRpta thavuM, dharAI javu. zabda karaveA, gIta gAvuM. bhegA cavuM, jAmI javuM, zabda karavA. hiMsA karavI, sthira thavuM. kSINa thavu, kSaya thavA, phADavu. pakAvavu, rAMdhavuM. sukAvavuM, zASaNa karavuM . vIMTavuM. dhIme cAlavu, khoTo vyavahAra karavA, nIce javuM. Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 533 - 51 taka-hasane / . saj. 52 taku = kRcchjiivne| yI 75, taga thag. 53 zuka = gatau / / org. 54 bukka = bhaassnne| 43, 14054 2j, masag. 55 okha 56 rAkha-57 lAkha 58 drAkha 59 dhAkha = ' zoSaNAlamarthayoH / suA, samaya tha. 60 zAkhu 61 laakh-vyaaptau| byApAne raDe, zAvag. 62 kakkha = hasane / sayuM, bhI bhI 2. 63 ukha 64 nakha 65 Nakha 66 vakha 67 makha 68 rakha 69 lakha 70 makhu 71 rakhu 72 lakhu 73 rikhu 74 ikha 75 ikhu 76 Ikhu 77 valga 78 ragu 79 lagu 80 tagu 81 agu 82 zlagu 83 agu 84 vagu 85 magu 86 khagu 87 ragu 88 ugu 89 rigu 90 ligu = gto| . 91 tvagu = kampane c|| dhru , yu. 92 yugu 93 jugu 94 bugu = vjne| 4', chorI heyuH 95 gagdha = hasane / saH 96 dadhu = paalne| pAsana . 97 zidhu = aaghaanne| sudha Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534] siddhahema bAlAvabodhinI 98 laghu = shossnne| yuA, aily 42vI. 99 zuca = shoke| zo: 42vI, zAyaH 100 kuca = zabde taare| ucethI belavuM. 101 kruzca = gtau| yu, aTilatA 42vI, nAnA. thavuM, laghutA rAkhavI 102 kuJca ca = kuTilatA karavI, laghutA graMthI kauttilyaalpiibhaavyoH| 21vI, 5 . 103 luJca = apanayane / leca karavo, ukheDIne pheMkI devuM, nakAmuM dUra karavuM. 104 arca = pUjAyAm / thA, A62 42vI. 105 aJca = gatau ca / , org 106 vaJca 107 caJca 108 taJca 109 tva 110 manU 111 munU 112 ghraznU 113 ghecU 114 mlucU 115 mlu 116 psc-gtau| nayu, chata, chorI he. 117 grucU 118 glucuu-steye| yorI khI, samAnaya te mosa. avyaktAyAM vaaci| 1.20 lacha 121 lAchu = lkssnne| 122 vAchu = icchAyAm / 123 Achu = AyAme / 124 hIcha = lajAyAm / nizAna karavuM, lAMchana karavuM. 427, i0. samA thayu, meMya. zarabhAvu, mA . Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 535 ] 125 hu = kauttilye| / vakratA karavI, kuTilatA karavI. 126 muLa = moha - mUcha pAmavI, bezuddha thavuM, uMcA smucchaayyoH| vaghag. 127 sphurchA 128 smurchA = vismRtau / bhuzI , visa... 129 yucha = pramAde / / ALasa karavI. 130 dhRja 131 ju 132 dhvaja 133 dhvaju 134 dhraja 135 dhraju 136 vaja 137 vraja 138 SaSja = gatau / 4, 64, vana pI. 139 aja = kSeSaNe c| yu, 3 . 140 kujU 141 khujU =steye| yorI 420ii, bhuvI se 142 arja 143 srj-arjne| bhegava, bhAvu, manana 42, pedA karavuM. 144 karmavyathane / pAsa 42vI. 145 kharja = mArjane ca / / sA 2, pAsI , mannaNayu 146 khaja = mnthe| bhanthana 42, po. 147 khaju = gati-vaikanye / / gAnyAsa 148 ez2a = kmpne| brunayu, sayu, 5. 149 TvosphUrjA = vjrnighoss| vano Al04 yavo. 150 kSIja 151 kuja 152 guja 153 guju = avyakta shmde| na samAnaya te mosa, pu, yu. Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 siddhahema bAlAvabodhina 154 laja 155 laju 156 tarja = bhne| Thapake Apa, tiraskAra kare tana 2 157 lAja 158 lAju-bharjane ca / bhupu, 45 hevI, moi 57 159 jaja 160 jaju = yuddh| yuddha 42, sA 42vI. . 161 tuja = hiNsaayaam| hiMsA sI. 162 tuju = balane ca / zvAsa levo, hiMsA karavI, prANa dhAraNa kare. 163 garja 164 gaju (guju) 165 gRja 166 gRju 167 muja 168 muju 169 mRja 170 maja = shbde| 256 42vo, yu', ganA 42sI. 171 gaja = mardane c| mahonmatta 2. savA 12vo. 172 tyajaM - hAnau / tyA vo, tA, hAnI 4260, 173 SaJja = saGge somata 42vI, saMpa 42vI. 174 kaTa = vaavrnnyoH| 'yu, disg. 175 zaTa = regI thavuM, saDI javuM, pAtaLA rujaavishrnngtyvshaatnessu| yayu, 4, 8 . 176 vaTa = vessttne| pITa 177 kiTa 978 khiTa = uttrAse / bhaya pAmavuM, trAsa pamADa 179 ziTa 180 SiTa = anaadre| avagaNanA karavI. 1.81 jaTa 182 jhaTa-saGghAte megA. bhA . 983 piTa = zabde c| maio42vI, 12thA 35 yyuH| Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 537 - 184 bhaTa = bhRtau / . piSaNa karavuM, nekarI karavI. 185 taTa = ucchaaye| UMcu vadhavuM. 186 khaTa = kAkSe / abhilASA karavI, IcchA rAkhavI. 187 NaTa = nRtau / nAnya. 188 haTa = diiptau| yaNa, hI5g. 189 SaTa = avayave / bhAgarUpa thavuM. 190 luTa = viloTane / AbATa, soTa. 191 ciTa = preSye / yA72 , nA2 mana 192 viTa = zabde / zabda karo. 193 heTa = vivAdhAyAm / pIDA 42vI. 194 aTa 195 paTa 196 iTa 197 kiTa 198 kaTa 199 kaTu 200 kaTe = gatau / yu, Aya. 201 kuTu = vaiklye| kheDakhAMpaNavALA thavuM. 202 muTa = pramardane / bha27. 203 cuTa 204 cuTu % alpIbhAve / nAnA thayu, madhutA rAmavI. 205 vaTu = vibhAjane / guhu 42, vilA vI. 206 ruTu 207 luttu-steye| vyorI 42vI, buTa. 208 sphaTa 209 sphutttt-visrnne| duTI Ayu, 3 na. 210 laTa = baalye| bAla ceSTA karavI, lADa karavA, kAluM kAluM bolavuM.' 211 raTa 212 raTha ca = paribhASaNe / mosA, niMEr. 42vI. . . Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ] 213 paTha = vyaktAyAM vAci / 214 vaTha = sthaulye / spaSTa mosavu, pATha 2ve. jADA thavuM. du:khI jIvana jIvavu'. khI, mAtra 42. 215 maTha = mada - nivAsayozca / bhaha 12ve!, rahevu, naDA thavu. 216 kaTha = kRcchrajIvane / 217 haTha = balAtkAre / 218 uTha 219 ruTha 220 luTha = upaghAte / 221 piTha = hiMsA - saMklezayoH / 222 zaTha = kaitave ca / 223 zuTha = gatipratighAte / 224 kuThu 225 luThu = Alasye ca / 226 zuru = zoSaNe / 227 aTha 228 ruThu = gatau / 229 puDu = pramardane | 230 muDu = khaNDane ca / 231 bhaDu = bhUSAyAm / 232 gaDa = vadanaikadeze / 233 zaur3a = garve / 234 yaur3a = sambandhe / 235 mer3a 236 brer3a 237 mleDa 238 lor3a | 239 laur3a = unmAde / 240 ror3a 241 raur3a 242 taur3a - anAdare / siddhahema bAlAvAdhinI meha pabhAuvA, upadhAta 2. hiMsA 92vI, uddeza 929. kapaTa karavuM, hiMsA karavI, kaleza zavavA. gati zeDavI. mANasa havI, gati rAvI. suAvavu. vu, mAthaDavu. bharaDavu. paMDita, bharaDavu . zagugAra, zolA 52vI. mukhanA eka bhAga thavu. garva' azvo, yApa paDAI 52vI. DAvu, saMbaMdha 42. gAMDA thavu', unbhA zvo, toDavu anAdara karavA. Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 538] 243 krIDa - vihAre / krIDA karavI, ramata karavI, svachaMda rIte vartavuM. 244 tur3a 245 tUr3a 246 tor3a toDane / teDI nAMkhavuM. 247 hu 248 hUDa 249 haDDa 250 haur3a = gtauN| . 251 khor3a = pratighAte / gaDA tha.. . 252 viDa = Akroze / dov nA 42vI, Aza vI. 253 aDa = udyame / udyama kare. 254 laDa(lala) - vilAse / 2bha, sAu 42vA, vizASa 42vI. 255 kaDu = made / mada karo . 256 kadDa = kaarkshye| 2 yayu, 342 257 aDa = amiyoge| yo zvo, sAme yayuH 258 cudDa = hAvakaraNe / bhAva jaNavavA, abhiprAya Monal. 259 aNa 260 raNa 261 vaNa 262 vraNa 263 baNa 264 bhaNa 265 bhraNa 266 maNa 267 dhaNa 268 dhvaNa 269 dhraNa 270 kaNa 271 kaNa 272 caNa= shbde| za6 ! - Aqlor .. 273 bhoNa = apanayane / 2 427, upArI : 274 zoNa = varNa-gatyoH / . ele tha, na, sAsa ne gA . Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 } 275 zroNa 276 loNa saMghAte / legA thava. 277 paiNa - gati - preraNa-zleSaNeSu / vu preraNA khI, leTabu 278 citai = saMjJAne | 279 ata = sAtyagamane / 280 ccuta Asecane 1 281 cuTTai 282 scutR 283 scyuTTai = kSaraNe / 284 jutRR = bhAsane / 285 atu = bandhane / 286 kita = nivAse / = = 260 288 kuthu 289 puthu 2, bu aNavu., aAzavaM. mAMdhaj. vasa, pratihAra 2 =-fa-zaag | 211 Ral, org, esshis sidl. 290 luthu 291 mathu 292 mantha 293 mAntha = hiMsA - saMklezayoH / 294 khATa = bhakSaNe / 295 bada = sthairye / 296 khada = hisAyAM ca / 297 gada = vyaktAyAM vAci / 698 rada = vilekhane | 299 pada 300 trikSvidA avyakte zabde / siddhahema bAlAdhinI = anubhava karavA. nirantara thavuM. thoDu chAMTavu, TapaDavu. hiMsA 42vI, pIDA 42vI. Avu, lakSaNa . sthira thayuM, sthira rahe. hiMsA 5vI, sthira thaj. spaSTa khelavuM. mo. aMtasuM aspaSTa khelavuM, nadInA avAja thave.. 301 arda = gati - yAcanayoH / vuM, bhAMgavuM. 302 narda 303 I Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 54 304 garda = zabde / zabda kare, niti avAja zve.. 305 tarda = hiMsAyAm / hiMsA karavI. 306 kaI = kutsite shbde| rAma rAma 42vI. 307 khade = dazane / sApanu 427, 75 vA. 308 adu = bandhane / bAMdhavuM. 309 idu = paramaizvarye / utkRSTa ThakurAI bhogavavI, parama ezvarya bhogavavuM. 310 vidu = avayave / eka bhAgamAM kyiA thavI, bindu rUpa banavuM. 311 Nidu = kutsAyAm / / nihA 42vI. 312 Tunadu = smRddhau| samRddhivALA thavuM. 313 cadu = diiptyaalaadyoH| pay, Ana 5bhAvo. 314 pradu = ceSTAyAm / yeSTA 42vI. 315 kladu 316 kradu 317 klidu = rodanAhAnayoH / 27, molAva, 23-6 42. 318 kadu = paridevane / zo 423i, 6 42ve... 319 sknd-gti-shossnnyoH| org, yuva. . 320 vidhU = gatyAm / org. 321 Sidhau = zAstra - zAstra saMbaMdha zikhAmaNa ApavI. maangglyyoH| maMgalamaya thavuM. 322 zundha = zuddhau / zu& tha. . 323 stana 324 dhana 325 dhvana 326 cana 327 svana 328 vn-shbde| za6 5vI, pArA, - , yaya: Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 542 329 vana 330 Sama = bhktau| mana 42, prArthanA 425), sevA :sI. 331 kanai = dIpti - kAnti - Ag, rg, zola. gtissu| 332 guau = rkssnne| kSaNa . sAyaqg. 333 tapaM 334 dhup-sNtaape| tapay, saMtA5 42vo. 335 raNa 336 lapa 337 jalpa = vyakte vcne| 25 mosa. 338 japa = mAnase c| dhyAna paryu, 2508 mAra, 5. 339 capa- sAntvane / khuzI karavuM, zAnti ApavI. 340 zapa[Sapa] = smvaaye| me tha . 341 saplaM = gto| javuM, vAMkI cuMkI gati karavI. 342 cupa = mandAyAm / dhIme dhIme javuM, cupakIthI javuM. 343 tupa 344 tumpa 345 trupa 346 trumpa 347 tupha 348 tumpha 349 trupha 350 trumphhisaayaam| hiMsA karavI. 351 varpha 352 rapha 353 raphu 354 arba 355 karba 356 kharba 357 gaI 358 carva 359 ta360 narba 361 parva 362 barba 363 zarba 364 parva 365 sarva 366 ribu Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 543 ] 367 rabu = gtau| raju thaI javuM, gati karavI. 368 kubu =aacchaadne| disg. ... 369 lubu 370 tubu-ardne| pI31 42vI. 371 cubu = vktrsNyoge| yumana 43dhU. 372 sabhU 373 sambhU 374 tribhU 375 SimbhU 370 bharbha = hiMsAyAm / hiMsA karavI, 377 zumbha = bhASaNe ca / mosa, lApaNa 427, hiMsA khI. 378 yabhaM 379 jbh-maithune| bhaithuna 72yu. 380 camU 381 chamU 382 jamU 383 jhamU 384 jimU = adane / mag, mA. 389 kramU = paadvikssepe| yAsa. 386 ya = uprme| mathu, nivRtta ya. 387 syam = zabde / zabda kara. 388 Nama = Bhatve / namaH , na tha. 389 pama 390 ssttm-vaiklvye| 52 5. 391 ama = zabda - bhaktayoH / lana 427, savA 12vI. 30.2 ama 393 drama 394 hamma 395 mima 396 garalaM = gtau| gati sI, na. 397 haya 398 harya-kAntau ca / thA. . 399 mavya = vandhane / bAMdhavuM. 400 sUrya 401 Iya 482 Iya - IyArthAH / yA 52vI, bhanamA ma. Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 ] siddhahema bAlAvabodhinI pravAhI vastune bIjI pravAhI vastu sAthe sugaMdhIta karavI. kapaTathI cAlavuM. vakratA karavI. org. mAvu, yaj, rg. caturAIthI cAlavuM. laMgaDA cAlavuM, jatAM aTakAvavuM. 403 zucyai 404 cunyai = abhissve| 405 tsara = chdmgto| 406 kamara = hUchane / 407 abhra 408 babhra 409 mabhra = gatau / . 410 ghara : bhakSaNe ca / 411 ghora = gatizcAturye / 412 khora = prtighaate| 413 dala 414 triphalA - vizaraNe / 415 mIla 416 zmIla 417 smIla 418 mIla - nimeSaNe / 419 pIla prtissttmme| 420 NIla = varNa / 421 zIla - smaadhau|| 422 kIla = bandhe / 423 kUla - AvaraNe / 424 zUla = rujAyAm / / sI org, qiuid rg. saMkucita karavuM. pavuM. lIlA thavuM. ekAgra thavuM. bAMdhavuM. dis. rogI thavuM, phUla AvavI. pAyavI. aMdarathI bahAra kADhavuM. metrita thaQ, megA thag. AdhA235 5g. nipAna thayu, pAla, ag. visa 5, pAsa.. 425 tUla - niSkarSe / 426 pUla = saMghAte / 427 mUla = pratiSThAyAm / 428 phala = niSpattau / 429 phula - vikasane / Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 545] 430 culla = haavkrnne| saMganI IcchAthI zarI nI ceSTA karavI. 431 cilla = zaithilye c| dii| tha, bhaithunanI yeSTA 32vI. 432 pela 433 phela 434 zela 435 Sela 436 sela 437 vela 438. sala 439 tila 440 tilla 441 palla 442 vella = gtau| org, sa.. 443 vela 444 cela 445 kela. 446 kvela. 447 khela 448 skhala-calane / 25kSita j, yasita . 449 khala-saMcaye ca / me , yAsa..... .. 450 zvala 451 zvalla. aashgtau| nAhI yAla .. 452 gala 453 varva-adane / mAg, ong, yAvag.. 454 pUrva 455 parva 456 marSa = pUraNe bhara, 53 12... 457 marva 458 dhavu 459 zava = gtau| ti 2vI.:;:.: . 460 karva 461 kharva 462 garva = dae~ / abhimAna 2. . 463 STivU 464 zivU-nirasane thu naing, niSetra 4231.. ' 465 jiiv-praanndhaarnn| qg, prANavA26 42vA. 466 pIva 467 mIva 468 tIva 469 niivsthaulye| 131 . 35 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 ] siddhahema bAlAvabodhinI 470 urvai 471 tu 472 thurvai 473 durvai 474 ghurvai 475 ju 476 arva 477 bharva 478 zarva = hiNsaayaam| hiMsA karavI. 479, muvai 480 mtr-bndhne| Miag. 481 gurvai = udyme| udyama kare. 482 pIvu 483 mItru 484 nIvu = secane / chAMTa, soya72. 485 hibu 486 divu 487 jivu = priinnne| khuza karavuM, rAjI karavuM. 488 ibu = vyAptau c|| vyApIne rahevuM, khuza karavuM. 489 ava-rakSaNa gati-kAnti- 2kSaNa 42y, arj, zAla. prIti-tRptya- vagamana- prema 42ve| tRpta 42, org, praveza-zravaNa-svAmyartha- praveza 423, somag, bhAsi ya, yAcana-kriyecchA-dIpti- bhAMga, 2, 4 42vI, prAzayu, avAptyAliMgana-hiMsA- bhegava, vu, bhAra. dahana-bhAva-vRddhiSu / yA , ho, 15. 24t yAtuna [ekonaviMzatAvartheSu] / ghA bhagAne 182 yAya. 490 kaza= shbde| savArI 42vI. 491 miza 492 maza-roSe ca / / 5 5231, savA0 42va.. 493 zaza = plutigto| ThekatAM ThekatAM cAlavuM. 494 Niza = smaadhau| ekAgra thavuM. 495 dRzaM = prkssnne| jevuM, dazana karavuM Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 496 dazaM = dazane / 497 ghuSa = zabde | 498 cUSa = pAne / 499 tUSa = tuSTau / 500 pUSa = vRddhau / 501 luSa 502 muSa - steye / 503 SUSa = prasave / 504 USa = rujAyAm / 505 ISa = unle / 506 kRSaM = vilekhane / 507 kapa 108 ziSa 2Davu, 'ja bhArakho, vAna vo, ghoSalAI2vI. pIvu, thUsabuM. zathavu, saMtoSa pAsavA. vadhavu, puSTa thaj. cArI karavI. 547 ] bhanbha Apavo, prasava thavo. rogI thaj, bhaNatarA thavI. vI. meDavu. 509 jaba 510 jhaSa 511 varSa 512 maSa 513 muSa 514 ruba 515 riSa 516 yUba 517 jUSa 518 zaSa 519 varSa = hiMsAyAm / 520 vRSa = saMghAte ca / 521 bhaSa = - bhartsane / 522 jiTa 523 viSU 524 miSU 525 niSU 526 pRSU 527 vRSa- secane / chAMTaj. 528 mRSU = sahane ca / 599 uSU 530 zriSU 531 li 532 puSU 533 pluSU = dAhe / hiMsA vI. bhegA thavuM, hiMsA karavI, asa, rAma zaha molavI. sahuna anu, chAMTa. zANavaM. Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 ] siddhahema bAlAvabodhinI 534 ghRSU = saMharSe / ghasa. 535 hRSU = aliike| juThuM bolavuM. 536 puSa = pussttau| 537 bhUSa 538 tsu-alngkaare| zobhAyaM. 539 tusa 540 hrasa 541 isa 542 rs-shbde| za6 42vo. 543 ls-prlessnn-kriiddnyoH| bheTayu, 2bha.. 544 gharalaM = adne| mA. 545 hase = hsne| sa. 546 pisa 547 pesa 548 vesR= gtii| ar. 549 zasU = hiNsaayaam| lisA 42vI.. 550 zaMsU = stutau ca / stuti 42vI, lisA 42 . . 551 mihaM = secane / chAMTag. 552 dahaM = bhasmIkaraNe / Ang, Ung, mAmIbhUta . 553 caha - kalkane / cheta, sucyA 2vI. 554 raha = tyaage| tyAga 42vI. : . . 555 rahu = gtau| ory. 558 vRha = vRddho| vadhavaM. 559 bRha 560 bRhu-zabde c| savA0 42vo, 561 uha 562 tuhR 563 duha = ardane / NS urA / 42vI, , 564 arha 565 maha-pUjAyAm / pUla 42vI. mA62 566 ukSa = secane / siMyayu, chAMTa. 567 rakSa = pAlane / 2kSaNa 42. ko. Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 548 568 makSa 569 mukSa-saMghAte / megA bhaNa. 570 akSau = vyApto ca / vyA5j, isA, megA ya. 571 takSau 572 tvakSau = tnuukrnne|. chatavU, pAta 42. 573 Nizna = cumbane / nyu na 42y. 574 tRkSa 575 stRkSa / 576 NakSa = gatau / / garUDanI jema javuM, vegathI javuM. 577 vakSa = roSe / ogha 42vI, rIsa 12vI. :578 tvakSa = tvacane / chAsag, aisg. 579 sUkSa = anAdare / anAdara kara. 580 kAkSu 581 vAkSu 582 mAkSu = kAMkSAyAm / alilAmA usI, vAMchA 42vI. 583 drAkSu 584 dhrAkSu 585 dhvAkSu-ghoravAzite c| bhArI savArI svo, bhayAna savA04 42vI. vAMchA 42vI.. [iti parasmaibhASAH - parasmaipadinaH] 586 gAMG = gatau / . . ...... 587 miG = iissddhsne| maha hAsya ... 588 DIG = vihAyasAM gtau| . pakSAnuyu', rAmai sg. 589 uG 590 kuMja 591 guMG 592 dhuM 593 DuG = zabde / savA 42vA, dhudhu zyu 594 cyuG 595 jyuG 596 juMG 597 zrRMG 598 pluMG = gatau / Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550] siddhahema bAlAvabodhino ne. 599 ruG = raSaNe c| hiMsA karavI. 600 pUGa = ssvne| pavitra karavuM, yuddha karavuM. 601 mUG = bndhne| mA. 602 dhRG = avidhvaMsane / dhAraNa karavuM, vaMsa na karavo. 603 meMG = pratidAne / pArcha 5g, mahase mA5. 604 deMG 605 traiG = pAlane / 2395 42. 606 zyaG = gatau / 607 vyaG = vRddho| qg. 608 bakuGa = kauttilye| vAMkA thavuM. 609 makuG = maNDane / bhAvavuM. 610 akuG = lakSaNe / nizAnI karavI, AMkavuM. 611 zIkRG = secane / 7ieg. 612 laukRG = darzane / 613 zlokRG = saMghAte / se yayu, 4 . 614 dekRG 615 dhekRG = zabdotsAhe / yA morayu, ta ya. 616 rekRG 617 zakucha = saMdeha karo, trAsa pAmo, vahema zaGkAyAm / lAvo. 618 kaki = laulye| lelupatA rAkhavI, caMcaLa thavuM. 619 kuki 620 vRki-aadaane| seyuH, 42, mAhA mahAra org, 621 caki = tRpti - prtighaatyoH| tRta ya, bhAratUM, maTaq. 622 kakuG 623 zvakuG 624 kuG 625 zrakuG 626 zlala 627 Dhauka Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 628 traukRG 629 SvaSki 630 vaski 631 maski 632 tiki 633 Tiki 634 TIkaGa 635 sekRG 636 strekRG 637 raghuG 638 laghuG = gatau / 639 aghuG 640 vaghuG = gatyAkSepe / 641 maghuG = kaitave ca / 642 rAghRG 643 lAghuD sAmarthe / J 644 drAghRG = AyAse ca / 645 zvAghRD = katthane / 646 locaG = darzane / 647 paci = secane / 650 kacUG = dIptau ca / 651 zvaci 652 zvacUGgatau 653 varci = dIptau / 654 maci 655 mucuG = kalkane / 656 macuG chAMTapu. 648 zaci = vyaktAyAM vAci / spaSTa bhojavu. 649 kaci = bandhane / dhAraNochrAya- pUjaneSu / vu, sevu, sAMdhaNa 26, DhAM, pI. papara ] utAvaLuM javuM, Thapako ApavA, DaMgavuM, jaldI javuM, Thapake devA samartha thavu . kadanA karavI, sama thavuM. prazaMsA karavI, vakhANu karavA. levu vyAdha, usa mAMghavI, abhyAvI. te bAMdhavu. prazavu, gAMdhavu, / napuM. yaNavaM. DhAMga karavA, bahAnuM kADhavuM, uDANapu 4.29 42. 35 42, 4, , DhoMga 21. Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 ] siddhahema bAlAvabodhinI 657 pacuG = vyaktIkaraNe / / 258 2 658 STuci = prasAde / khuza karavuM, maherabAnI karavI. 659 ejuG 660 mejuG 661 bhrAji = diiptau|| Ag. . 662 ijuG = gatau / . 663 Iji = kutsane ca / / niM 72vI, org. 664 Rji = yu, sthAna35 2', hA 2, gtisthaanaarjnojnessu|| vAsa levo. 665 RjuGa 666 bhRjaiG = . bharjane / muMrg. 667 tiji kSamA nishaanyoH| sahana. 42yu, pA2vANu 2. 668 ghaTTi = calane / / yAsa 669 sphuTi = vikasane / pAsa, visa. 670 ceSTi = ceSTAthAm / ceSTA karavI. 671 goSTi 672 loSTi = sNghaate| megA yayu, 04 72vI 673 veSTi = veSTane / vIravU, yAbATa, mArcha yu. 674 atttti-hiNsaa-'tikrmyoH| hiMsA 425ii, usayana 42 675 eThi 676heThi = vibAdhAyAm / / 31 4211, nyo : 677 maThuGa 678 kaThu-zoke / 242 42vI. ciMtA 421 679 muThuG = palAyane / lAgI 680 vaThuG = ekacaryAyAm / mesA na 681 aThuG 682 paThuGga tau| . 683 huDuG 694 piDuG = saMghAte / bhegA thavuM. piMDarUpa thavuM. Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 553 685 zaDuG = rujAyAM ca / zazI tharbu, megA bhajI . or.. 686 taDuGa = taaddne| tAData karavuM. 687 kaDuG = made / mada kare. 688 khaDuG = manthe / manthana karavuM. 689 khuDuG = gativaikalye / / khAMDA cAlavuM, 690 kuDuGa = dAhe / yu, yu. 691 vaDuG 692 mddung-vessttne| pI . 693 bhaDuG = paribhASaNe / vAtacIta karavI, bhAMDavuM. 694 muDuG = majane / sApha karavuM, niMdA karavI, 695 tuDuG = toDane / tAuna 2, to 696 bhuDuG = varaNe / 2vii||2. vayu, 51 2 . sI . 697 caDuG = kope| a5 42vI, 3 yu. 698 drADaG 699 dhADaGa = . ' vizaraNe / vimA ry, stery 700 zADraG = zlAghAyAm / prazaMsA 32vI, bhAra 42vA. 701 vADaG = aaplaavye| khA, pAmA humI bhAravI.. 702 heDaG 703 hoDaG = anAdare / sanA2 42vA. 704 hiDuG = gatau c| ory, anAdara 42va... 705 ghiNuG 7.6 ghuNuG / 707 ghRNuG = grahaNe / 708 dhuNi 709 ghUrNi-bhramaNe / dhubhavu, lamayu, . 710 paann-vyvhaar-stutyoH| vyApAra 42vI, mA. 711 yataiG = prayatne / prayatna 423 / ... 712 yutRG 793 jutRG = Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] siddhahema bAlAvabodhinI bhaasne| prakAzita karavuM. 714 vithaGa 715 vezRG = yaacne| bhAMga 716 nA = duH5 tru, 4 / 4 720ii, AzAupatApaizvaryAzIHSu c| vAha , mAMgag. 717 zrathuGa = shaithilye| TInA thayu 718 grathuG = kauttilye| // 42vI, Mixy . 719 katthi = zlAghAyAm / vA 42. 720 zviduG = caitye| ghI 2. 721 vdung-stutybhivaadnyoH| stuti 4250, 5mANuyu, 5o sAga. 722 bhdung-sukh-klyaannyoH| sunA thayu, lyApArI yayu. 723 maduG = stuti - moda vAyu, 2j, alibhAna - mada - svapna -- gatiSu / 42, , , 2 425.. 724 spaduGa = kizciJcalane / sayu, yasag. 725 kliduG = paridevane / zo 42vo. 726 mudi = harSe / khuza thavuM. 727 dadi = dAne / 728 hadi = puriissaatsrge| arg, yu. 729 dhvadi 730 svardi 731 svAdi = AsvAdane / yAra, vA6 42vI. 732 urdi = maan-kriiddyoshc| mA5yu, 11 42vI. 733 kurdi 734 gurdi 735 gudi = krIDAyAm / 11 12vI. 736 dhUdi = kSaraNe / 737 hAdi = zabde / / avAja karo. Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvAdhinI 738 hlAdaiG = sukhe ca / 739 pardi = kutsite zabde / 740 skuduG = ApravaNe | 741 edhi = vRddhau / 742 sparddhi = saMgharSe / 743 gAdhRG = pratiSThA - lipsA - grantheSu | 744 vAdhRG = roTane / 745 dadhi = dhAraNe / 746 badhi = bandhane / 747 nAdhRG = nAzRG vat / 748 pani = stutau / 749 mAni = pUjAyAm / 750 tipRG 751 STipRG 752 STeSRG = kSaraNe / 753 teSRG = kampane ca / 754 TuvepRG 755 kepRG sukhI thavuM zabda karavA. pAvaM. Thevu khar3A rakhI. vadhavu. spardhA karavuM. pa55 ] sthAnarUpa thavuM, meLavavAnI icchA mukhI, guthavaM. bhIDavu. dhAraNa karavuM. bAMdhavuM duHkha lAvavuM, ThakurAi bhogavavI, AzIrvAda hevA, bhAMgavu, vAluvaM. pUnvu, mAna vyApa. -a, TapaDavu. abhya, raNavANu . 756 geTaG 757 kapuG=calane / pa, dhruvu. 858 glepRG = dainye ca / garImA aravI pavu, hIna thavu. 759 meSRG 760 repRG 761 lepRG = gatau / 762 trapauSi = lajjAyAm / 763 gupi-gopana- kutsanayoH / 2kSaNu rkhu, niMhA 92vI. 764 abuG 765 rabuG = zabde | yavAna zve. vu, upaTa sagAvavI. zarabhAva, sAvaM. 766 labuG=avasraMsane ca / nAza yAbhavu, vAnavA. Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 siddhahema bAlAvabavinI 767 kabRG = vrnne| vana 42, 2. 768 klIvRk = adhASTrarthe / nm|| yayuH 769 kSIbRG = made / bha6 12. 770 zIbhRG 771 vIbhRG 772 zalbhi = katthane / qaa . 773 valbhi = bhojane / mA. 774 galbhi = dhASTrye / mahAdUra thag.. 775 rebhRG 776 abhuG 77 rabhuGa 778 labhuG-zabde / 15-6 423. . 779 STabhuG 780 skabhuG 781 STubhUG = stambhe / yamI org, . 782 jabhuG 783 jabhaiG 784 jubhuG = gaatrvinaame| ydderaavaa|| 5g, mA. 785 rabhi = rAmasye / / zarUAta karavI, kArya mATe udyama 12.. 786 DulabhiSa = prAptau / / bheNava, pAbhay. 787 bhAmi = krodhe / kodha karavo. 788 kSamauSi = sahane / / sahana karavuM. 789 kamUG = kAntau / Ug. . 790 ayi 791 vayi : 792 payi 793 mayi 794 nayi 795 cayi 796 rayi = gatau / rg, 12vI... 797 tayi 798 Nayi-rakSaNe ca / 2kssaae| 2y, org. 799 dayi = dAna -gati - vUi, org, bhA2khaM, mAvaM, 219 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha hema bAlA be dhinI 557 ] hiMsA - dahaneSu c| 2 800 UyaiG = tantu pantAne / vag. 801 puury-drgndh-vishrnnyoH| ghAyu, virA... 802 knuuthaing-shbdondnyoH| za06 42vI, mIMErg. 803 kSmAyaGa = vidhUnane / 5. 804 sphAye 805 opyAyaiGa = vRddhau / .. 806 tAyaD = santAna -.. 2kSaNa 2, sevA 42vI, vistAra paalnyoH| 42.. . 807 vali 808 valli-saMvaraNe / daisg. 809 zali = calane ca / yasag, dig. 810 mali 811 mlli-dhaarnne| ghA25) 42. 812 bhali 813 bhalli = pAtayAta 120ii, hiMsA : 42vI, paribhASaNe -hiMsA-dAneSu / dhAna ...... 814 kli-shbd-sNkhyaanyoH| sabA 42vA, gatI 42vI. 815 kalli = azande / ... yU5 29g, mAna 29g , 816 tevRGa 817 devR=devane / nuzAra mesI, 2maH 818 SepaG 819 sevRGa.... 80 kevRG 821 khevRG . 822 grevRG 823 glevRG.. 824 pevRGa 825 plevRGaH / 826 mevRk 827 mlevRG = sevane / sevA 42vI. 828 revRDa 829 pvi-gtau| 58thA arg, try., 830 kAzRG = dIptau / ... , praza.. 31 klezi = vibAdhane / seza: vo, spaSTa : molag. Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa8 } 832 bhASi ca vAci / = vyaktAyAM 833 ISa = gati - hiMsA darzaneSu / 834 geSUG = anvicchAyAm / gota zodhavaM. 835 yeSUG = prayatne / prayatna karavo. 836 jeSRG 8 37 Nena 838 eSRG 839 heSRGgatau / naj. 840 reSaG 841 heSuG = avyakte zabde / 842 parSi = snehane / 843 ghuSuG = kAntikaraNe / 844 sraMsUG = pramAde | siddhahema bAlAvAdhinI spaSTa lu. vu, hiMsA ravI, le = aspaSTa mosavaM. snehavALA thavuM, cIkaNA thavuM. kharAne suMdara karavuM. abhimAna karavuM. 845 kAsRG=zabdakutsAyAm / 262sa jAvI. 846 bhAsi 847 TunAsi 848 TumlAsRG = dIpto / 849 rAsRG 850 NAsRG = zabde | 851 Nasi = kauTilye / 852 bhyasi = bhaye / prAza, dIpa, zobhavaM. zahaDavo. phuTilatA karavI. jIvu. 853 AGaHzasuG= icchAyAm / 62 vI 854 grasUG 855 glasUG adane / mAvu, zreNIyA sevA. kukhaM. ceSTA karavI. khI 856 ghasruG = karaNe / 857 ihi = ceSTAyAm | 858 ahuG 859 pliAhi = gatau / gati Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabadhinI 44l sAgavAna yag,: - HI 860 grahiM 861 galhi = kutsane / nidhI 862 vahi 863 valhi = 2 prAdhAnye / 864 ba i865 bariha - pAtayAta khI. orgi ka paribhASaNa - 42vI, dirji hiMsAcchAdaneSu / 866 vehaG 867 jehaG 868 vAhaG = prayatne / prayatna karavo. 869 dvAhaG = nikSepe / sthApana karavuM. 870 Uhi = trke| 871 gAgara-piloDane / avagAhana karavuM, 872 glahau = praha . 873 bahuG 874 mhu-vRkhau| 15. : : 875 dakSi = zadhye ca / diamaj.. 876 dhuli 877 pikSi utteta yAvA, - sandIpana-lezana-jIvaneSu / org 93.. 878. vRzkSi karaNe / 879 zikSi = vidyopaadaane| zAmaj, Swayam 880 mikSi = yAvAyAm / maga. Pr 881 dIkSi-mauNDajyopanayana bhusaomaniral; -niym-btaadeshessu| MakanudanANA 882 IkSi = varzane / mg srjar [iti AtmanebhASA: vinaH ] Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 ] 883 zri = sevAyAm / 884 NIMg = prApaNe / 885 huMg = haraNe / 886 bhRMg = bharaNe / 887 g = dhAraNe / 888 DukuMga = karaNe / 889 hikkI = avyakte zabde / 890 aJcUg = gatau ca / 891 DuyAcRg = yAJcAyAm / 892 DupacaS = pAke / 893 rAjag 894 TubhrAji - dIptau / - 895 bharjI = seva yAm / 895 raJja - rAge / 897 reTag = paribhASaNe yAcanyoH / 898 veNag = gati - jJAna ciMtA - nizAmana - vAditra - grahaNeSu / siddhahema bAlAtrAdhinI sevA karavI. laI javuM. pahoMcADavuM. haNa karavuM, parANe lai javuM. poSaNa karavuM, rakSaNa karavuM. dhAraNa karavuM, heDakI AvavI. 42. aspaSTa avAja karaveza. javuM aspaSTa zabda melavo bhAMgavU. pAva, zaM. , bhagavu hI. sevA karavI. raMgavu, rAga zyo vAtazIta havI, bhAMgavu. vu, lAgavu, sintA mukhI, sArA narasAno vicAra kho vagADavA mATe vArjita levuM. bhAMgavu. 899 categ = yAcane / 900 protham = paryAptau / "dha, pUraMtu .. 901 methuga = medhA - hiMsayoH / muddhivANA yavu, hiMsA -2vI. 902 mezRga = saGgame ca / 903 cadeg = yAcane / bhaNavu, muddhivANA : thavu, hiMsA 2vI, saMgama thavo. bhAMgavaM. Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 904 ubundam = nizAmane / hitAhitano viyA2 vo, AlocanA karavI. 205 Niham 906 Nega = nidA karavI, saMbaMdha kare, kutsA-sAnnikarSayoH / pAse hovuM 907 midRg 908 mehaga = meghA - hiMsayoH / buddhivALA thavuM, hiMsA karavI. 909 mega = saMgame ca / saMyukta thavuM, buddhivALA thavuM, hiMsA 42vI, bhaga 910 zudhUga 911 meghUga = unde| bhAnu 42, bhIla. 912 budhRga = boghane / su', madha . 913 khanUMga = avadAraNe / pAyu', . 914 dAnI = avakhaNDane / Dita 42vu, tA . 915 zAnI = tejane / taNa karavuM, dhAra kADhavI. 916 zapoM = aakroshe| zApa ho, 45 / hevA. 917 caayg-pjaa-nishaanyoH| 50', hitAhitano viyA2 423 / . 918 vyayI = gto| yu', bhaya 421. 919 alI = bhUpaNa - paryApti - vAraNeSu / 53 57, 2 / ', pa. 920 dhAvUg = gati - zuddhayoH / ', zuddhaM yayu, ho 921 cIvRga = jhaSIvat / savu, isg, graha 12 . 922 dAga = dAne / devu, hAna he 923 jhaSI = AdAna - sNvrnnyoH| se, dAM', pra! 420 924 meSaga = bhaye / mIva. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 ] siddhahema bAlAvabodhinI 925 zreSaga = calane ca / yAsa', sIyu, 72. 926 pssii-baadhn-sprshnyoH| pA31 42vI, guyayu, 5 42 / . 027 lavI - kAntau / 427, 42vI. 1.28 capI = bhkssnne| mAyu, yAsa. 129 chapI = hiMsAyAm / hiMsA 42 / / . 030 vipI = dIptau / / ya . 931 apI 932 asI = gatyAdAnayozca / yu, se, prA . 933 dAsRga = dAne / hAna he. 934 mAga = mAne / vata'. 935 guhauga = saMvaraNe / ij, 58 25, 5vayuH 936 bhlakSI = bhakSaNe / mA. [iti ubhayato bhASAH - ubhayapadinaH] 937 dhuti = dIptau / 24, dhota tho, dIpa: 938 ruci = abhiprItyAM ca / abhiyASA 425, 24, ravi 2rAvI . 939 ghuTi = parivartane / 32512 pAbhayo, 6A. 940 ruTi 941 luTi 942 luThi = pratIghAte / pIDA karavI, sAme athaDAI paDavuM 943 zvitAG = varNa / dhoLA thavuM. 944 jimidAG = snehne| yA! tha. 945 mizvidAG 946 trividAM = maucane ca / bhuta 42yu, thaa| 5. 947 zubhi = dIptau / ya 948 zrubhi = saMcalane / khaLabhaLAvavuM, bha pAmavo. Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 593 ] 949 Nabhi 950 tubhi = hiMsAyAm / hiMsA 32vI. 951 sambhUGa = vishvaase| vizvAsa 42vI. 952 bhraMzaG 953 svasUGa = ___ avasraMsane / naSTa karavuM, nAza pAmavuM. 954 dhvaMsUGa = gatau ca / javuM, naSTa karavuM. 955 vRtUG = vartane / pata. vidyAmAna DA. 956 syandauG = sravaNe / azyu, 854. 957 vRdhUGa = vRddhau / vadhag, bhoTa! yayuH 958 zRdhU-zabdakutsAyAm / pA. rAma za6 42vA. 959 kRpauG = sAmarthe / samaya tha. [iti AtmanepadinaH] [iti vRt dyutAdiH- vRtAdipaJcakazca ] 960 jvala = diiptii| ya , sa. 961 kuca = samparcana - mizrA 2, aTisatA 42vI kauTilya - pratiSTambha - meya, . vilekhaneSu / 962 patla 963 pthe-gto| j, 57. 964 kvathe = niSpAke / 965 mathe = viloDane / bhayana 27, so . 966 SadlaM = vizaraNa - saDI javuM, javuM, nirutsAhI __ gatyAvasAdaneSu / sana 967 zadlaM = zAtane / chosag, pAta 42. 968 budha = avaMgamane / nAyu, ma 42vI. 969 TuvamU = uddiraNe / vama, aTI 420ii. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 ] siddhahema bAlAvabodhinI 970 bhramU = calane / yAsa, mabhayu 971 kSara = saMcalane / 27, 2. 972 cala = kamSane / 457, 2. 973 jala = ghAtye / / 013 tharbu, mAre tha. 974 Tala 975 Tvala =vaiklye| ya2 thag, . 976 STala = sthAne / sthAnarUpa thavuM, gati hina thavuM. 977 hala = vilekhane / me'g. 978 Nala = gndhe| gayA, 31 42vI. 979 bala = jIvavuM, anAja kaThImAM bharI praannndhaanyaavrodhyoH| 2 / ', manAnA sAyava 980 pula = mahattve / moTA thavuM. 981 kulavandhu saMsthAnayoH / dhumAla Mal, mI org. 982 pala 983 phala 984 zala = gatau / yu, 57, 4 9.85 hula = hiMsA - saMvaraNayozca / hiMsA 42vI, Dhaij, 986 krushN=aahvaan-rodnyoH| movAyu, 12va 987 kasa = gtau| yu, 45 4. 988 ruhaM = jnmni| ma yo, ga - [iti parasmaipadinaH] 989 rabhi = krIDAyAm / bhayu, // 42vI. 990 pahiM = mrssnne| sahana karavuM. [iti AtmanepadinaH, vRt jvalAdiH] 991 yajI = devapUjA - saGgati devanI 501 42vI, semata 425. bhayo / Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabAdhinI dAneSu / karaNa 992 veMg = tantusantAne / 993 vye'g = saMvaraNeM / 994 g = spardhA - zabdayoH / 995 TuvapIM = bIjasantAne / 996 vahIM = prApaNe / = 997 vozva 998 vada = vyaktAryA vAci / spaSTa khelavuM. 999 vasa = nivAse / chAna hetu, vaNupu. DhAMDavu'. hari 42vI, vAna vo. vAvu . sarva vu, vaDevu. = 1000 ghaTiS ceSTAyAm / 1001 kSajuG = gati - dAnayoH / 1002 vyathiS-bhaya-calanayoH / 1003 prathiS = prakhyAne / 1004 pradiS = mardane / 1009 svadiS = khadane / 1006 kaduG 1007 kraTuG 1008 kladuG = vaiklavye / 1009 Rpi = kRSAyAm / 1010 JitvariS = sambhrame | [ iti ubhayapadinaH ] gati - vRddhayoH / vu, vadhavu, sonna yaDavA. [ iti parasmaipadinaH, vRt yajAdiH ] vasavaM, nivAsa vo. bheSTA rakhI, ghaDavu . va. vu, jIvu yAsavu, vyathA 42vI. prasiddha thavuM, prakhyAta thavuM. bharchana ukhu, bharaDavu. phADI nAMkhavu. 565 kAyara thavu. yA u2vI. utAvaLa karavI. vistA 1011 prasiS = vistAre | 2012 afer = feren - na: 1 vg, fozu 829. [ iti AtmanepadinaH ] Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 511 siddhahema bAlAvabodhinI 1013 zrAM [2] = pAke / pavayu, dha. 1014 sma = AkhyAne / utkaMThA karavI. yAda karavuM. 1015 da = bhaye / mI. 1016 na = naye / sA . 1017 STaka 2018 staka = pratIghAte / pA 42vI. 842 . 1019 caka = tRpto c| tRtathag, du:5 hevU, gha org. 1020 aka-kuTilAyAM gato / payAsa. 1021 kakhe = hsne| sa. 1022 aga = akavat / vAMku cAlavuM. 1023 rage = zaGkAyAm / zaMkA karavI. 1024 lage = sngg| sAthe javuM, saMga kare. 1025 hage 1026 lage 1027 Sage 1028 sage 1029 STage 1030 sthage = sNvrnne| Dhaisg, sthagita 2bu. 1031 vaTa 1032 bhaTa = pribhaassnne| vAtacIta karavI. 1033 NaTa = nto| nAya. 1034 gaDa = secane / ' ' chaieg, gaNag. 1035 heDa = veSTane / g, vIg. 1036 laDa = jihvonmanthane / ma sAnI, ma 32vavI. 1037 phaNa 1038 kaNa 1039 raNa = gtau| j. 1040 caNa =hisA dAnayozca / hiMsA 42vI, dhu, rg. 1041 zaNa 1042 zraNa-dAne / hevU, vAna yA5g. Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 567 1043 snatha 1044 natha 1045 kratha 1046 klatha = hisaarthaaH| hiMsA karavI. 1047 chada = urjne| mANag, sy. 1048 madai - harSa glAnayoH / muthA yu, sAnI thavI. 1049 STana 1050 stana 1051 dhvana = zabde / savA 42vI.. 1052 svana = avataMsane / bhAvavuM, mAthe choguM mUkavuM. 1053 cana - hiNsaayaam| [sA 42vI. 1054 jvara = roge| tAva Ave, rega the 1055 cala = kampane / Jrg, 5, sa. 1056 hala 1057 mala-calane / yAsa. 1058 jvala = dIptau ca / , yAsa', 5. [iti parasmaipadinaH, vRt ghaTAdiH] iti bhvAdigaNo niranubandheo dhaatvH|| [ atha adAdigaNaH] 1059 adaM 1060 psaaNk-bhkssnne| mA. 1061 bhAMka = diipto| yang. 1062 yAMka = prApaNe / 1063 vAMkU = gati-gandhanayoH / , sudhag. 1064 SNAMka = shauce| snAna 4. zu6 thaq. 1065 zrAMka = pAke / 54g. 1066 drAMka = kutsitgtau| mA0 org, yu. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 ] 1067 pAM rakSaNe / dAne / 1068 lAMka = AdAne / 2069 rAMka 2070 dAMva = lavane / 1071 khyAMka = prathane / = 1072 prAMk = pUraNe / 1073 mAMka = mAne / 1074 iMka = smaraNe / gatau / = 53 42, lakhUM. bhAvu, vartayuM, bhApa 2. yAda karavu. napuM. 1075 iMNk. 1076 vIMk = prajana - kAntyasana- prathama garbhavANu thadhuM, cha, mA Izva khAdane ca / 1077 ghuMk = abhigame / 1078 Suk = prasavaizvaryayoH / 1079 tuMka = vRtti-hiMsA pUraNeSu / 1080 yuk. = mizraNe / 1081 Nuk = stutau / 1082 kSNuk = tejaneH / 1083 snuk = prasnavane | 1084 TukSu 1085 ru. 1086 kuMkU = zabde | 1087 ruk.. 1088 JiSvapaMk = zaye / = siddhahema bAlAdhinI rakSA khUM. sAyavapu. zre devaM apavaM. prasiddha thavu . sAme javuM. saMbhati vyApavI, murASTha logavavI AjivIkA calAvavI, hiMsA dekhI, pUrNa ukhu. mikSaNa karyuM. vajArAvu, guNa gAvA.. tIkSNa karavuM. jara, Tapa. zaha 42vo. azruvimocane / 2 azru sArakhA.. suvaM adha > 6089 ana 1090 zvasak. = prANane / 1091 jakSak =bhakSa- hasanayoH / jAvu, hasavaM.. bavu, zrAsa sevA. Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 569] 1092 daridrAk = durgtau| haridra thaq. 1093 jAgRk = nidraakssye| ga. 1094 cakAsRk = diptau / ya, prazavu. 1095 zAsUka = anuziSTau / ma yatA, AjJA 42vI. 1096 vacaMk = bhASaNe / bolavuM, bhASaNa karavuM. 1097 mRjauk = zuddhau / zuddha 72, sAI 29. 1098 sastuka = svapne / dhag, su. 1099 vidaka = jJAne / sabhavg, org. 1100 hanaMka = hiMsA - gatyoH / sa 42vI, org. 1101 vazak = kAntau / 47. mAtrI 420ii. 1102 asak = bhuvi / DAvaM, ya. 1103 Sasak = svapne / g, su. yaG lup c| ya pratyaya lAgyA bAda ca pratyayane lepa thaI jAya te yaDa lupu kahevAya AvA ya lupa dhAtuo adAdigaNanA samajavA. [ iti parasmaibhASAH = parasmaipadinaH] 1104 iMDak = adhyyne| la . 1105 zIGk = svapne / su, adha. 1106 nuk = apanayane / chupAvag, chArnu 25. 1107 SuDAk = prANigarbhavimocane / prANine 14 sA5ve.. 1108 pRcaG 1109 pUjuG 1110 Nijuki = saMparcane / mizrA , samma 42va.. 1111 vRjaiki = vrjne| vana khaM, ta0 he. 1112 Nijuki = zuddhau / zu6 2, sara 42vaM. Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 siddhahema bAlAvabodhinI 1113 zijuki-avyanozabde / 25 DIna sosa, 5i.! khakhaDAvavAM 1114 IDik = stutau| stuti karavI, guNa gAvA. 1115 Irika -gti-kmpnyauH| 4y, Jorg. 1116 Izik = aizvarye / kurA bhogavanI. 1117 vasika = AcchAdane / isg, vastra pahe. 1118 AGaHzAsUki = icchAyAm / 7g. 1119 Asik = upvshne| mesa 1120 ksuki-gti-shaatnvoH| , bharI . 1121 Nisuki = cumbane / yubhamana u. 1122 cakSika-vyaktAyAM vAci / 25degTa mesag. [ iti AtmatebhASA:-AtmanepadinaH ] 1123 Urgugk = AcchAdane / is. 1124 STuMgk = stunau| qjg, stuti 42vI. 1125 bUMgA = vyaktAyAM vAci / 258 mola. 1126 dviSIMk = aprItau / dveSa 42vI. 1127 duhIMka = kSaraNe / ho , u, 854 1128 dihIMka = lepe| so5 42vI. 1129 lihIk = aasvaadne| yAj. [iti ubhayato bhASAH - ubhayapadinaH ] 1130 huMk = dAnA - 'danayAH / hAma, mAdhu, hAna he 1131 ohAMka = tyAge / tyAga 42va.. 1132 nibhIka = bhaye / mI, 2. Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 571 ] 1133 hIk = lajjAyAm / zaramAvag, sA . 1134 vRk = pAlana-pUraNayoH / pAlana yaM, pUNu 427. 1135 Rk = gtau| 4. [iti parasmaibhASAH - parasmaipadinaH ] 1136 ohAMG = gtau| : 1137 mAMGk = maan-shbdyoH| bhA5g, za56 42vI. [ iti AtmanebhApAH - AtmanepadinaH ] 1138 DudAMgka = daane| 1139 DudhAMgaka = dhAraNe ca / dhAraNa 42j, . 1140 TuDu,gaka = poSaNe ca / poSa) 42, dhAraNa 427. 1141 NicUMkI = zauce c| nima 42, poSaNa 42. 1142 vijakI = pthgbhaabe| guhu 42. 1143 viplaMkI = vyaapto| vyApAne 23. [ iti ubhayatobhASAH- ubhayapadina ] [ iti vRt hAdayaH ] // kecittu parAnapi ekAdaza dhAtunatrAbhidadhati // 1 ghRk = kSaraNa-dIptyoH / 254, zag. 2 hRk = prshykrnne| mathA 42. 3 suMk = gto| 4 bhasak = bhatsana-dIptyoH / 2 vayana he, prakAzavaM. 5 kiMka 6 kitak =jnyaane| nAg. 7 turak = tvrnne| utAvaLa karavI. 8 dhiSak = zabde / zabda kare, Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 ] siddhahema bAlAvabodhinI 9 dhanak = dhaanye| dhAnya pedA karavuM. 10 janaka = janane / nAma 2 // 5o. 11 gAMka = stutau| stuti 42vI. [ pakSa-iti vRt hvAdayaH] iti adAdigaNaH kito ghAtavaH [ atha divAdigaNa: ] 1144 divUca = krIDA - jayecchA 1st 42vI, satavAnI ! ___ - paNi - dyuti - stuti 2vI, vyApAra 4231. Ag - gatiSu / vAg, org. 1145 juSa 1146 jhapac = jarasi / sudA thay, 7 5. 1147 zoMca = takSaNe / chAta, pAtaNu . 1148 do 1149 chauNc-chedne| cheyu, 5g. 1150 rSIc = antkrmnni| nArA 42vI, 2ta yAvI. 1151 vIDac = lajjAyAm / zarabhAva, alrg. 1152 nRtaic = nartane / nAya. 1953 kuthac = pUtibhAve / AhA org, sa. 1154 puthac = hiNsaayaam|| hiMsA karavI. 1155 gudh-privessttne| vI . 9156 rAdhaMca = vRddho| vag. 1157 vyadhaMca = tADane / tAunA 42vI, bhAra. 1158 kSipaMca = prernne| 37. 1159 puSSac = vikasane / sAsa, vijAsa ya. Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 57 1160 tima 1161 tIma 1162 Tima 1163 STImac __ = AbhAve / bhI.. paNa. 1164 SivUca = utau / 19g, sIva, moTa 1165 zrivUca = gati- . zASaNayoH / 4. su. 1166 SThivU 1167 zivUc = nirasane / thuMkavuM dUra karavuM. 1168 iSaca = gatau / org. 1169 SNasUca = nirasane / thu , 2 42y, rAva: 1170 nsuun-hRti-diiptyoH| vAM tha, 11, Tiva tha. 1171 saic = bhaye / mIg, trAsa pAbhavA. 1172 pyusac = dAhe / yA , paNa. 1173 paha 1174 Suhac = shkto| zakitavALA thavuM. 1975 puSaMc = pussttau| puSTa yayu.. 1176 ucac = samavAye / thag, bhegA yavu. 1177 luTac = viloTane / mAgoTa, moTag. 1178 vidAMca gaatrprkssrnne| 52sevAvA ya. 1179 klidauca = AdrabhAve / lIng. lInuya. 1180 jimidAca = snehne| yA. bhitrabhAva pavA. 1181 zikSvidAc =mocane ca / bhuta thayu, yI 5j. 11.82 kSudhaMca = bubhukssaayaam| bhuyA thaq, muma dAvI Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 ] siddhahema bAlAvabodhinI 1283 zudhaMc = shauce| nim|| 5j, yo 4 tha. 1184 krudhaMc = kope / 15 42vI. 1185 biLUca == saMrAddhau / taiyAra thavaM. 1186 RdhUca = vRddhau / vadha. 1187 gRdhuuc-abhikaaNkssaayaam| solupatA 2 // ii , sAsaya 2|5vii. 1188 raghauca = hiMkhA sNraaddhyoH| hiMsA 42vI, 575. 1189 tRpauca = prItau / tRta tha. 1190 dRpauca =hrss-mohnyoH| muza thag, bhalibhAna 42. 1191 kupac = kope [krodhe] / ogha 42vo. 1192 gupaca = vyAkulatve / 20 vi0|| yavaM. 1193 yupa 1194 rupa 1195 lupac = vimohane / guMcavAvuM, vadhAre muMjhAvuM. 1196 Dipaca = kSepe / 37. 1997 STupaca = smucchaaye| nyu vadha 1198 lubhac = gArye / soma 42ve. sAsaya 21vI. 1199 zubhac = sNclne| ma, kSola pAmavo. 1200 Nabha 1201 tubhac = hiMsAyAm / hiMsA karavI 1202 nazauca = adrshne| naTa 5g. 1203 kuzac = zleSaNe / bheTag, ne . 1204 bhRzU 1205 bhrazUca = __ adhHptne| patita tha. 1206 vRzac = varaNe / svIkAravuM, grahaNa karavuM. 1207 kRzac = tanutve / pAtA tha. za thaq. 1208 zuSaMca = shossnne| suava, suA. Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 575 1209 duSaMca = vaikRtye / dUSita thag, vi2 thI. 1210 zliSaMc = AliGgane / leTa, mAliMgana 42 1211 pluSUca = daahe| mANa, maNag, ha 42vI. 1212 nitRSac-pipAsAyAm / tRSita thay, tarasa sAgapI. 1213 tuSaM 1214 hRSac __ = tuSTau / khuzI thavuM. 1215 ruSaca = rosse| 25 42vI. 1216 pyuSa 1217 pyus 1218 pusac = vibhAge / judu karavuM, bhAgalA pADavA. 1219 visac = prernne| 37g, bhosa. 1220 kusac = zleSe / / bheTavuM. AliMgana karavuM. 1221 asUca = kSepaNe / 3 . 1222 yasUca = prayatne / prayatna kare, prayAsa karavo. 1223 jasUca = mokSaNe / ch|u, tha. 1224 tasU 1225 dasUc = upkssye| thoDA samayamAM kSINa thavuM. 1226 vasUca = stamme / alimAna 423 / , 21447 29 1227 busac = utsrge| tyAga kare. 1228 musaca = khaNDane / 4rita 42, Hisg. 1229 masaic = pariNAme / / pheraphAravALA thavuM, rupAMtara thavuM, vi.2 5ve. 1230 zamU 1231 damUca = upsme| zAnta thavuM, zAnti rAkhavI. 1232 tamUc = kAMkSAyAm / anidASA 42vI. 1233 zramUca = kheda-tapasoH / me pAvA, ta5 42vI, zrama 42vA 1234 bhramUc = anavasthAne / lamag, 257. Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 ) siddhahema bAlAvabodhinI 1235 kSamauca = sahane / sahana karavuM, kSamA rAkhavI. 1236 madaica = harSe / muza tha, 65 42vI. 1237 klamUca = glAnau / phIkA caherAvALA thavuM, karamAvuM, Salt g. 1238 muhauca = vaicitye / / vivekahIna thavuM, mohita thavuM. mUDha thavuM. 1239 dahauca = jighAMsAyAm / bhAvAnI chA 42vI, bola vo. 1240 ruNuhauca = udgiraNe / vamana 427, uTI 42vI. 1241 Nihauca = priitii| prema 42vo, sne 42va.. [iti parasmaibhASAH - parasmaipadinaH ] [iti vRt puSAdiH ] 1242 dhUDauca = prANiprasave / prANIne ma mA5o, prasava thA, ma 5o. 1243 duJc = paritApe / pAbhavo, du:5|| tha. 1244 dIDac = kssye| kSA thag, hIna tha. 1245 dhIMgac = anAdare / manA2 12vI. 1246 mIJca = hiMsAyAm / hiMsA 42vI.. 1247 rIDca = stravaNe / 85 yuthavU, 2. 1248 lIMc = shlessnne| meTavU, lIna yavaM. 1249DIca = gatau / j, . 1250 vIMJc = varaNe / sAyaM. . [iti vRt svAdiH] 1251 pIc = pAne / pA. 1252 IGac = gtau| . Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 577 ] 1253 prIMc = priitau| prema 42vI, prIti 20ii. 1254 yuNic = samAdhau / samAdhimA 24, yoga sAdhanamA rahe. 1255 sRjim = visrge|| utpatti karavI, sarjana karavuM, pedA karavuM. 1256 vRtUci = vrnne| svaa3|2yu, khu. 1257 padiMca = gatau / ry, Meg. 1258 vidic = sattAyAm / le, vidhamAna DA. . 1259 khidica = dainye / 6 pAbhavA, hIna tha'. . 1260 yudhic = samprahAre / saj, yu6 42, mahAra 425o. 1261 ano rudhiMca = kAme / 27, 27 42vI. 1262 budhiM 1263 maniMc ___= jnyaane| yu, madha vA. 1264 anic= praannne| zvAsa levo, jIvavuM, prANu dhAraNa ukhA. 1265 janaici = prAdurbhAve / utpanna thae~, ma yo. 1266 dIpaici = dIptau / yang, za. 1267 tarpic = ezvarye vo| rAlojI, pratApI 5g, saMtoSI thavuM. 1268 pUraici = ApyAyane / 5g. 1269 ghuraiG 1270 jUraici ___= jarAyAm / 16 thayu, 7 tha. 1271 dhUraiG 1272 gUraici - = gtau| 1273 zUraici = stambhe / abhimAna 2, 5447 .. 319 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] 1274 tUraici tvarAyAm / ghUrAdayo hiMsAyAM ca / = 1275 cUraici = dAhe / 1276 klizic = upatApe | 1277 lizic = alpatve / 1278 kAzic = dIptau / 1279 vAzic = zabde / 1283 zapIMc = Akroze / 1284 mRSIc= titikSAyAm / 1285 NahIMc = bandhane / [ iti AtmanebhASAH - AtmanepadinaH ] sahana karavuM. lIlaj. 1280 zakIMc = marSaNe / 1281 zucRgaic = pUtibhAve | 6 thavu, lInu thayuM, 1282 raJjac = rAge / raMgavu, gAvu, rAga 42. zApa Apavo, Ahoza kho sahana . jAdhava. siddhahema bAlAvabeAdhinI utAvaLa karavI. ra60 thI 124 e cha dhAtu hiMsA artha mAM che, hAvu, bhAvu. mAvu, hAthave. kaleza pAmavuM, duHkhI thavuM, saMtApa thave. 1286 puMgT = abhiSave / nAnAtha, puM. prAzavaM, hIya. avAja karavA. [ iti ubhayato bhASAH - ubhayapadinaH ] iti divAdigaNazcito dhAtavaH // atha svAdigaNaH 1287 piMgT = bandhane / 1288 ziMgaT = nizAne / sobhaJjatAno rasa aDhavo, nIyopayuM, manthana karavu. gAMdha. tIkSNu khaM pAtagu khaM Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 579 ] - 1289 humiMgTu = prkssepnne| ubhe, prakSepa 42vI. 1290 ciMgaT = cyne| me 2, bhegu 2, gayo 32. 1291 dhUgaT = kampane / arg, 059 1292 staMgaT = AcchAdane / isg. 1293 ruMgaTa = hiMsAyAm / " hiMsA 720ii. 1294 vRNT = vrnne| vI , vakhaM. [iti ubhayatobhASAH - ubhayapadinaH ] 1295 hiMTa = gti-vRddhyoH| rg, vadhU. 1296 zrRMTraM = shrvnne| somayu, zravaNa akhaM. 1297 TuhUMTa = upatApe / duH5 A5g, satA5 thavA. 1298 pRT = prItau / prema kare. 1299 smRTa = pAlane ca / sana 27, prema 42vI. 1300 zaklaMT = zaktau / samaya tha. 1301 tika 1302 tiga 1303 SaT = hiMsAyAm / hiMsA 42vI. 1304 rAdhaM 1305 sAdhaMTa = __ sNsiddhau| siddha karavuM. 1306 RdhUTa = vRddhau / muDhA ya, vadha. 1307 AplaMT = vyAptau / byApAne 2, 3sA, 1308 tRpaTa = prINane / muza 2, muza tha. 1309 dambhUT = dmme| mAnu , ma azvI, luccAI karavI. 1310 kRvutt-hiNsaa-krnnyoH| hiMsA 42vI. 1311 dhivuT = gatau / rg. Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580] siddhahema bAlAvabodhinI 1312 jidhRSAT = praaglbhye| limaya tha\, 2246 thay. [iti parasmaibhASAH- parasmaipadinaH] 1313 STighiTa - aaskndne| Ama 42, raso 12vo. 1314 azauTi = vyaapto| vyApAna 29, 3sA. [ iti AtmanebhASAH - AtmanepadinaH] iti mvAdigaNaSTito dhAtavaH // [ atha tudAdigaNaH] 1315 tudIt = vyathane / paa| 42vI, vyathA 12.. 1316 bhrasjIt = paake| vag, zevaM. 1317 kSipIt = preraNe / 34, preraNA 42vI. 1318 dizIMta = atisarjane / hAna, bhuyArI deva 1319 kRpIt = vilekhne| thA . 1320 mucalaMtI = mokSaNe / / kAhI , tyA . 1321 SicIt - kssrnne| chaTapu, areyu, 854. 1322 vidalaMtI = lAme / meLavavuM, lAbha meLavavo. 1323 luplaMtI = chedane / cha, so5 42vI. 1324 lipIt = upadehe / tApa, sa5 25. [iti ubhayatobhASA: - ubhayapadinaH ] 1325 kRtet = chedane / che, 5, Ata. 1326 khidaMt = prighaate| 12vI, minna thay. Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 581] 1327 pizat = avayave / pAza, vAya. [iti vut mRcAdiH] 1328 riM 1329 pit =gatau / napuM. 1330 dhit = dhaarnne| pAraya 429. 1331 kSit =nivAsa-gatyoH / nivAsa 42ve!, rg. 1332 SUt = prernne| bhosa', ', preraNA 42vI. 1333 bhRt = praanntyaage| bharI rg, prAguno tyAga 42vI. 1334 kRt = vikSepe / vima, raghu, 3. 1335 gata = nigaraNe / mAnana 2j, Marg, 5. 1336 likht-akssrvinyaase| , akssre| pA34. 1337 jaca 1338 jharcata = / paribhASaNe / vAtacIta karavI. 1339 tvacat = sNvrnne| isg. 1340 rucat = stutau / vakhANavu, stuti karavI. 1341 ovascaut = chedane / chevU, a5g. 1342 Rchat = indriyapralaya -mUrtibhAvayoH / IndriyenuM muMjhAvuM, mUrtirUpa thavuM. 1343 vichat = gatau / org. 1344 uchait = vivaase| ulaMdhana karavuM, maryAdAne bhaMga 42. 1345 michat = utkleshe| pIDA karavI. 1346 uchut = uJche / pIj 1347 prachat = zIpsAyAm / jJAsA 12vI, pUchay. 1348 ubjat = Ajave / sa28 g. 1349 sRjat = visrge| sana-2. Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 ] siddhahema bAlAvabodhinI 1350 rujoMt = bhane / bhAgavuM. 1351 bhujot = kauttilye| vAkuM karavuM. 1352 Tumasjaut = zuddhau / snAna karavuM, pANImAM DubavuM, sA3 . 1353 jarja 1354 jhajhat = pribhaassnne| vAtacIta karavI, uzkerAI javuM. 1355 udjhat = utsarge / tyA 42vA, 34 heQ. 1356 juDat = gatau / org, ne . 1357 pRDa 1358 mRDat = sukhane / sukhI karavuM, sukhI thavuM, 1359 kaDat = mde| mada kare, garva karavo 1360 pRNat = prINane / muza 42. 1361 tuNat : kauttilye| patA 42vI. tand 1362 mRNat = hiMsAyAm / / hiMsA karavI. 1363 guNat = gati - javuM, hiMsA karavI, vakratA kATilyayozca / vI. 1364 puNat = shubhe| zubha kArya karavuM, pavitra karavuM. 1365 muNat = prtijnyaane| pratijJA 42vI, . 1366 kunnt-shbdopkrnnyoH| za-6 42vI, sAdhana 427. 1367 ghuNa 1368 ghUrNat = bhramaNe / labha, dhubhayu, 2442 sAvA. 1369 tait-hiNsaa-grnthyoH| hiMsA 42vI, ya. 1370 NudaMt = preraNe / 2 // 42vI. 1371 SadlaMt = avasAdane / ni3tsAhI thag, minna . 1372 vidhat = vidhAne / vidhi pramANe 42y. 2373 juna 1374 shunt-gto| rg. Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 1375 chupaMt = sparze / 1376 riphat = kathana - yuddha - hiMsA - dAneSu 1 1377 tRpha 1378 tumphat - tRptau / = 1379 Rpha 1380 Rmphat hiMsAyAma | = 1381 hapha 1382 hamphat = utkleze | 1383 gupha 1384 gumphat granthane / = 1385. ubha 1386 umbhat - pUraNe 1 - 1387 zubha 1388 zumbhat zobhArthe / 1389 dRbhait = granthe / 1390 lubhat = vimohane / 1391 kurat = zabde / 1392 kSurat = vikhanane / = aDavu, sparza kho. ahevu, baDA chAna hevu. = 183 ] rakhI, hiMsA ukhI, tRpta thavu, gharAdha org. hiMsA vI. pIDA 42vI, umeza 52kho, DaMphAsa mAravI. zUtha. pUravuM, bharavuM zolAvavu. gU thavuM, graMthanI racanA karavI. guMgyAva, bhujAvu, bhoDAvu zabda karavo. mULathI khAvu, haLathI kheDavu, hajAmata karavI. 1393 khurat 'che, moha, peDavu. chedane ca / 1394 ghurat-bhImArthazabdayoH / bhayaM 42 mavAna kho, dhokha. 1395 pUrat = agragabhane / 1396 murat = saMveSTane / 1397 surata - aizvarya - dIptayoH / 1398 sphara 1399 sphalat AgaLa javu. sArI rIte vIMTavuM. murArha bhogavavu, yaNa. Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] sphuraNe / 1400 kilat = zvatya - krIDanayoH / 1401 ilat = gati svama - kSepaNeSu / 1402 hilat = hAva karaNe / 1403 zila 1404 silat ucche / 1405 tilat = snehane / 1406 calat = vilasane / 1407 cilat = vasane / 1408 vilat = varaNe / 1409 bilat = bhedane / 1410 gilat = gahane | 1411 milat zleSaNe / 1412 spRzaMt = saMsparze / 1413 ruzaM 1494 rizaMt = = = = - hiMsAyAm / 1415 vizaMt = pravezane / 1416 mRzaMt = Amarzane / 1417 lizaM 1418 RSait jagatau / = 1419 iSat = icchAyAm / 1420 miSat = sparddhAyAm / 9421 vRhaut = udyame / 24. siddhahema bAlAvamAdhinI ghoNA thavu, DIDA uravI. vu, dhadhuM, uvu, rabhavu, ghoNA thavaM. hAvabhAva karavA, cALA karavA. vIrApu . cIkaNA thavu. vilAsa karavo. hevaM, vasavaM. strI, va. meha, Ayu pAu. huryodha thavo, OMDA thavuM. bhaNavu, mehavaM. aDavu. hiMsA aravI, reMsa. aMdara javuM, praveza karavo. sparza' 'rakho, aDa'vu. navaM. aj. 24 42vI spardhA vI mAnA batAvavA. uddhAra kho, udyama kho. Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 1422 tRhau 1423 taMau 1424 stRhau 1425 staMhaut hiMsAyAm / = 1426 kuTat = kauTilye / 1427 guMtU = purISotsarge / 1428 dhuMt = gati - sthairyayoH 1429 NUta = stavane / 1430 dhUt = vidhUnane / 1431 kucat = saMkAcane / 1434 ghuTat = pratIghAte / 1435 cUTa 1436 chuTa 1437 truTat = chedane / 1432 vyacat = vyAjIkaraNe / mAnu aDavu. 1433 gujat = zabde / / 1439 muTat = AkSepa pramardanayoH / 1440 skuTat = vikasane / 1441 puTa 1442 luThat = saMlaSaNe / 1443 kuDat = ghasane / 1444 kuDat = bAlye ca / 1445 guDat = rakSAyAm / hiMsA ravI. vatA uzkhI, vAMDA thaj. maMgala navaM, gavu. 4, sthira thaj. vAvu, stavana 2. navavu, upavu, dhAvavu, halavu. saMkucita karavuM. paTyA zabda kho, gU. kheda pamADavo. cheda, gUTavu, yUvu 1438 tuTat = kalahakarmaNi / yo 12veo, muMDAsa 42ve|. bharaDavu, vyAkSepa 2ve. jIsavu, visaj. joDAvuM, cerI javuM, AlIMgana mukhaM. khAvuM, karaDavuM, avAja thAya tema khAvuM. pyAsa yeSTA zvI, mAvu, uuura jAvu . rakSaNa karavuM. Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581] siddhahema bAlAvabodhinI 1446 juDat = bandhane / bAMdhavuM, joDavuM, joDAvuM 1447 tuDat = toDane / to3g. 1448 luDa 1449 thuDa 1450 sthuDat = sNvrnne| dis. 1451 vuDat = utsarge ca / tyA 42vo, hAna , disj. 1452 buDa 1453 bhraData samudAya 35 tha. sNghaate| 1454 duDa 1455 huDa 1456 truDat = nimjne| dusa. 1457 cuNat = chedane / chahay, a59 1458 Dipat = kSepe / 1459 churat = chedane / cheyu, churI sAvI. 1460 sphurat = sphuraNe / 327. 1461 sphulata = saMcaye ca / me 2, 327g. [iti parasmaibhASAH- parasmaipadinaH] 1462 kuGa 1463 kUGat = zabda kare. 1464 guraiti = udyame / udhama 42vI. [iti vRt kuTAdiH] 1465 pRGat = vyAyAme / vyAyAma karo, kasarata karavI, udyoga karavo. 1466 daMGt = Adare / A62 42vI. 1467 dhut = sthAne / sthAnarUgha thavuM, sthira thavuM. 1468 oviti = bhaya - zabde / Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 587] calanayoH / 2, or j, bhI. 1469 olajaiG 1470 aulasjaiti = vrIDe / Non pAbhavI, ang. 1471 vaJjit = saGge / sobata karavI. 1472 juSaiti = graatisevnyoH| prema karavo, sobata karavI. [iti AtmanebhASAH-AtmanepadinaH] iti tudAdigaNastito dhAtavaH // | atha rudhAdigaNaH] 1473 rudhUpI = aavrnne| vyApIne 29, 35, ro, AvaraNa karavuM. 1474 ripI = virecane / reya sevA, ni , mahA2 ag. 1475 vicUpI = pRthagbhAve / zuDha 27, vive: 42vI. 1476 yunUMpI = yoge| . uyu, nAyu, saya 423.. 1477 midaMSI = vidAraNe / hI naing, DI nAma, vihAra 1478 chidaMpI = dvaidhIkaraNe / 177 42vA, qHIT 727, cheg. 1479 kSudaMpI = sNpesse| . ya2rI naing, yuurey| 421 // pAsa 1480 uchdapI = dIpti - devnyoH| yaNa , jI. 42pI, bha. . 1481 utudRpI = hiMsA - 'nAdarayoH / hiMsA karavI, anAdara karo. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 ] siddhahema bAlAvabodhinI [ iti ubhayatobhASAH- ubhayapadinaH] 1482 pRcaip = saMparke / bhiSya 42, sa54 423 // . 1483 vRcaip = varaNe / pI2 42vI, yaha 427 1484 taJca 1485 taaupa 3 saMkocane / saMkucita karavuM. 1486 bhaop = aamrdne| vANI nAma, mAMga, bha27. 1487 bhujapa = pAlanA - 'bhyvhaaryoH| pAsana 42, mA, bhAgava. 1488 aaup = vyakti - 42 , yIzu khu, sUkSaNa - gatiSu / yaNa', rg. 1489 ovijaipa = bhaya - calanayoH / sAbu, yAsag, y|| thaq. 1490 kRtaipa = vesTane / vIMTavuM. 1491 undaip = kledane / bhInuM karavuM, bhajavavuM. 1492 ziSlapa = vizeSaNe / sanyaguNa sthApana 42vA. 1493 piplaMp = saMcUrNane / ng, pAsa 1494 hisu 1495 tRhap = hiMsAyAm / hiMsA 42vI. [iti parasmaibhASAH- parasmaipadinaH ] 1496 khidipa = dainye / meha pAmo, utsAhI- yayuH 1497 vidipa = vicaarnne| viyA2yu, . 1498 miindhaipi = diiptau| ho, ya. [iti AtmanebhASAH- AtmanepadinaH iti rudhAdigaNaH pitau dhAtavaH // Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvadhinI 1499 tanUyI = vistAre | 1500 paNUyI - dAnaM / 1501 kSaNUg 1502 kSiNUyI hiMsAyAm / 1503 RNUyI = gatau / 1504 tRNUyI = adane / 1505 ghRNUyI = dIptau = ( atha tanAdimaNaH ) E yAcane / 1506 vanUyi 1507 manUyi = bodhane / [ iti ubhayatobhASA:- ubhayapadinaH ] = IsAkbu, tArAvu, vistAravu hevu, hAna vyApa. [ iti Atmane bhASAH - AtmanepadinaH ] iti tanAdigaNo yito dhAtavaH // = 1511 zrIMgz = pAke / 1512 mIMgz = hiMsAyAm / 1513 yuMgz bandhane / hiMsA 42vI, kSata, dhAvA. navu bhAvu, yaravu. hIyavu, bhAvu ( atha kryAdigaNaH ) jAMghaj. 1508 DukrIMgz- dravyavinimaye / parI, le-veyavu. 1509 biMgaz = bandhane / 1510 prIMgz = tRpti kAntyoH / bhAMgavu, yAnyanA ravI. guvu, podha uve. pa88 ] khuza karavuM, abhilASA karavI, pAvavu, rAMdhavu. hiMsA karavI. pAMdhavaM. Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. ] siddhahema bAlAvabodhinI 1514 skuMgz = ApravaNe / 2 42vI, Suj. 1515 knUgz = zabde / za6 42vI. 1516 drugz = hiMsAyAm / hiMsA 42vI. 1517 grahIz = upAdAne / svAvaM, a69] 72. 1518 pUgaz = pavane / pavitra 2, zuddha 2 1519 lUgaz = chedane / sAyu, a5g, che. 1520 dhUgz = kampane / vAyu, 5, dhUpa. 1521 stagaz = AcchAdane / disg. 1522 kRgz = hiMsAyAm / hiMsA 42vI. 1523 vRgaz = varaNe / svA, . [iti ubhayatobhASAH- ubhayapadinaH] 1524 jyAMz = haanau| yu. nunu thavu khAnI thI. 1525 rIza = gti-ressnnyoH| vu, yAsaH , 1 42vI. 1526 lIMz = zleSaNe / meTag, yogya 1527 blIMz = varaNe / svI2, 2. 1528 lvIMza = gatau / org. 1529 kR 1530 mu 1531 zuz = hisAyAm / hiMsa! sI. 1532 pRza-pAlana-poSaNayoH / pAlana 42, 53 42. 1533 bRz = bharaNe / bharaNa poSaNa karavuM, pAlana karavuM. 1534 bhRz = bharjane ca / bhujavuM, sekavuM, bharaNa poSaNa karavuM Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 5.1] 1535 dRz = vidAraNe / za, thAra, vi . 1536 jaz = vayohAnau / / dhr| thaq, junu yayu, 16 5j. 1537 nRz = naye / / sa rg, 1538 gRz = zabde / za6 42vI. 1539 Rz = gatau / . [iti vRt pvAdiH, ini vRt lvAdiH] 1540 zAMz = avbodhne| yu: 1541 kSiSz = hiMsAyAm / hiMsA 42vI, bhArakhaM. 1542 vIMz = varaNe / 2vI , aDa 42khu, 1543 bhrIMz = bharaNe / paSaNa karavuM, pAlana karavuM. 1544 heThaz = bhUtaprAdurbhAve / gaI vastunI utpatti yavI. 1545 mRDaz = sukhane / sukhI thavuM. 1546 zranthaz = mocana - prtihrssyoH| muza 42, bhuta 42. 1547 manthaza = viloDane / mathana 42j, vAyu 1548 granthaz = sandarbhe / 1549 kunthaz = sNkleshe| du:5 heg, seza 42vI. 1550 mRdaz = zrode / / cUrNa karavuM, cUre karo. 1551 gudhaz = rosse| ogha 42vI, zeSa 42vI. 1552 vandhaMz = bandhane / mAMdhag. 1553 zubhaz = saMcalane / khaLabhaLavuM, lebha karo. 1554 Nabha 1555 tubhaz = hisAyAm / hiMsA karavI. 1556 khavaz = haThezvat / ga varatunI utpatti thavI. 1557 klizauz = vibAdhane / hu:5 buM. Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 siddhahema bAlAvabodhinI mA. 1558 azaz = bhojane / 1559 iSaza = aabhiikssnnye| vAravAra 42vaM. 1560 viSaz = vipryoge| hAlI paratuno viyoga thI. 1561 puSa 1562 pluSaz = yA 2, 78, 5 sneha - sevana-pUraNeSu / 2. 1563 muSaz = steye| corI karavI. 1564 puSaz = puSTau / puSTa 42. 1565 kuSaz = niSkarSe / pahAra ag. 1566 dhrasUz + uJche / vI . [iti parasmaibhASAH - parasmaipadinaH ] 1567 vRz = smbhktau| sArI sevA 42vI. [ iti AtmanebhApAH - AtmanepadinaH ] ___ iti tryAdigaNaH zito dhAtavaH / / [ atha curAdigaNaH] 1568 cUraNa = steye| corI karavI. 1569 pRNa - puurnne| 53 72, mara. 1570 dhRNa = srvnne| 7ic, 2, 857, 1571 zvalka 1572 valkaNa ___ = bhaassnne| De, mosa. 1573 naka 1574 dhakkaNa = naashne| nAza karavuM. 1575 cakka 1576 cukaN 3D vyathane / 31 32sI, vyathA 21. Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema khAlAvadhinI 1577 TakuN = bandhane / 1578 arkaN = stavane / 6579 piccaN = kuTTane / 1580 pacaN = vistAre / 1581 mlechaN = mlechane | 1582 UrjaN=bala-prANanayoH / 1583 tuju 1584 pijuN hiMsA - bala dAna niketaneSu | 1585 kSajuN = kRcchra jIvane / 1586 pUjaN = pUjAyAm / 1587 gaja 1588 mArja = 113 zabde | 1589 tijaNU = nizAne / 1590 vaja 1591 vrajaNU = mArgaNa saMskAragatyoH / 1592 rUjaN = hiMsAyAm / 1593 naTaN = avasyandane / 6594 tuTa 1595 ghuTa 1596 cuTu 1597 chuTaN chedane / 1598 kuTTaN = kulane ca / 1599 puTTa 1600 cuTTa 38 2 gAMdhavu. mAvu, stuti uvI. TIpavu, phuTavu. vistArakhaM. aya hIna khelavu, anAya` bhASA molavI. 593 bhalavAna ayuM, vag: hiMsA karavI, akSavAna thavu, vu, navu. vasa. du:khI dazAmAM jIvavuM, kaSTamaya lavaj. navI mAnavu, bhAvu dhAvA .. mAne sAsu 2, 045. hiMsA vI patita, nIce pAunu. bu, yuvu, toDavu nindrA khI, che, iMTa Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 ] siddhahema bAlAvabodhinI 1601 SuTTaNa = alpiibhaave| nAnA thavaM. 1602 puTa 1603 muTaNa = saMcUrNane / cUrNa karavuM. 1604 aTTa 1605 smiTaNa = anAdare / sanA2 42vo. 1606 luNTaNa = steye c|| corI karavI, anAdara kare, luMTavuM 1607 sniTaNa = snehane / cIkaNu karavuM, sneha rAkha. 1608 ghaTTaNa = calane / yAra. 2609 khaTTaNa = saMvaraNe / da . 1610 paTTa 1611 sphiTTaNa = hiMsAyAm / hiMsA karavI. 1612 sphuTaNa = parihAse / bha1421 421ii. 1613 kITaNa = varNane / vAna 42. 1614 vaTuNa = vibhAjane / vibhAga 42vA, paDeya 16.5 ruTaNa = rosse| oSa 42vo. 161.6 zaTha 1617 zvaTha 1618 shvtthunn-sNskaar-gtyoH| , sAvaM. 2619 zuThaNa = aalsye| mAsa 42vI. 1620 zuThaNa = zoSaNe / AI, sujhAva 1621 guNa = veSTane / pITayu, thay, 4. 1622 laDaNa = upsevaayaam| sA3 vA. 1623 sphuDaNa = prihaase| bharI 42sI. 1624 olaDuNa = utkssepe| ', ye 3. 1625 pIDaNa = ghne| pIu, du:53vaM, 1626 taDaNa = AghAte / tAnA 42sI. 1627 khaDa 1628 khddnn-bhede| lu 2y, is: Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAthAvatrAdhinI 1629 kaDuN = khaNDane ca / 1630 kuDaN = rakSaNe / 1631 guDaN = veSTane ca / 1632 cuDaN = chedane / 1633 maDuN = bhUSAyAm / 1634 bhaDaN = kasthANe | 2635 piDuN = saMvAte / 1636 IDaN = stutau / 1637 caDaN = kope / 1638 juDa 1639 cUrNa 1640 varNam = preraNe / 1641 cUNa 1642 tUjaN = saMkocane / 1643 zraNam = dAne / 1644 pUNam = saMghAte / 1645 cituN = smRtyAm / 1646 pusta 1647 bustaN - AdarA = nAdarayoH / 1648 mustaN = saMghAte / 1649 kRttaN = saMzabdane / 1650 svarta 16591 pathuN = gatau / 1652 zrathaN = pratiharSe / 1653 pRdaN = prakSeSaNe / 1654 prathaN = prakSepaNe / pAMDavu, leha 12vI. rakSaNa karavuM. cIMTavu, 22 . cheM. suzolita 4, zolA aravI, bhAMDaM. kalyANa karavuM. bhe khu. 55 vakhANa karavA. azva, prakhaMDa avu.. thUrNa khu, haNa, preraNA 42vI. saumyavu, tUAvaM. devuM, dAna ApavuM. ekaThuM karavuM. cAda karavuM. satkAra karavA, anAdara karaveza, samUhurUpa thavuM, bhegA thavuM. kIrti phelAvavI, kIrtana karavuM. vaM.... zathavu, sAme huSa thavo. manha2 nAMgavu, I. pramind karavuM. Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581] siddhahema bAlAvabodhinI . 1655 chadaN = sNvrnne| ag. 1656 cudaNa = saMcodane / // 42vI. 1657 miduNa = snehane / yI 42, snehavANa ya. 1658 gurdaNa = niketane / nivAsa 12vI. 1659. chardaN = vamane / mana 27, unI 21ii. " 1660 budhuNa = hiMsAyAm / hiMsA 42vI.. 1661 vardhaN chedn-puurnnyoH| , 52yu, vAyu, 15. 1662 gardhaNa-abhikAMkSAyAm / ch| 42vI, pAlaya ... 1663 bandha 1364 badhaNa = anumA "g, Mirg, saMyama saMyamane / rAvA. 1665 chapuN = gtii| 1666 kSapuNa = kssaantau| sana 2. 1667 STrapaNa = smucchaaye| yu vadha 1668 DipaNa = kssye| yu. 1669 rupaNa = vyaktAyAM vaaci| 258 pAsa 1670 Dapu 1671 DipuNa = saMghAte / me 2, megA thag. 1672 zUrpaNa = mAne / mApavuM, supaDAthI mApavuM. 1673 zulbaNa = sarjana ca / sana 2j, pehA 420', bhApat 1674 Dabu 1675 DibuNa = kssepe| 1676 samvarNa = smbndhe| saMca 42vo. 1677 kubuN = AcchAdane / . 1678 lubu 1679 tubuNa = ardane / pIDA karavI. 1680 pUrvaNa = niketane / sa. Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI . 1681 yamaN = pariveSaNe / 1682 vyayaN = kSaye | 1683 yatruN = saMkocane / 1684 kadruN = anRtabhASaNe / 1685 zvabhraN = gatau / 1686 tilaN = snehane / 1687 jalaN = apavAraNe / 1688 jhalaN = zauce / 1689 pulaN = samucchrAye / 1690 vilaN = bhede | 1691 talaN = pratiSThAyAm / sthApana ukhu, sthApavu 1692 tulaN = unmAne / 1693 dulaN = utkSepe / 1694 bulaN = nimajjane / tovu lAvu chANavu, bu pANImAM pesavuM, DubakI mAravI, mo. ugavu. pArasavaM, vITavaM. kSaya pabhAuvu, vyaya thave . saMkucita karavuM, sa Mkoca karavA. asatya bholavu zrosa bhavu. cIkAzavALA thavu. andaramAM nAMkhavu'. dho uMcu vadhavu. bhedI nAMkhavuM. " 1695 mUlaN = rohaNe / 1696 kala 1697 kila 1698 pilaN = kSeSe | 1699 palaN = rakSaNe / 1700 ilaN = preraNe / 1701 calaN = bhRtau / 1702 sAntvaN =sAmaprayoge / 1603 dhUzay = kAntIkaraNe / suzolita 1704 zliSaN = zleSaNe / 1705 lUSapy = hiMsAyAm / 1706 ruSaN = rove / 587 ] pavitra pA phre karyuM. pAvana khuLe, rAkhI, pANavu preraNA karavI. nAkarI karavI. zAMti rakhI, zAMta 2. bheDavu moTa hiMsA 5vI. krodha karavA. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 ] siddhahema bAlAvabodhinI 1707 pyuSaNa = utsrge| tyAga vo. 1708 pasuNa = nAzane / nAsa 42vo. 1709 jasuN = rkssnne| . rakSaNa karavuM, sAcavavuM. 1710 puMsaN = abhimrdne| yarI naivy, mAvI vu, 1711 brusa 1712 pisa 1713 jasa 1714 vahaN = hiMsAyAm / hiMsA karavI. 1715 lihaNa = snehane / prema 42vI. 1716 prakSaNa = mlecchane / aspaSTa bhASA bolavI, anAya bhASA belavI. 1717 bhakSaNa = adne| bhAvu, lakSaNa a. 1718 pakSaNa = parigrahe / 56 42vI, pariva 12vI. 1719 lakSINa = darzanAGkanayoH bu, nizAnI vANu 2ghu, AMkavuM. mAhiyA 1815 lakSiNa sudhAnA dhAtu vizeSa 2 // arthanA sUcaka che. 1720 jJANa 3 bhAratUM, muza 2, tI69 ag, maarnnaadiniyojnessu| yAjJA 42vI, tehAra 427. 1721 cyuNa = sahane / sahana karavuM. 1722 bhUNa = avakalkane / mizra khu. 1723 bukkaNa = bhssnne| masag, muag. 1724 raka 1725 laka 1726 raga 1727 lagaNa = AsvAdane / svAda kara. 1728 liguNa = citriikrnne| yitara, yitra . Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 569) me. 1729 carcaNa = adhyayane / abhyAsa karavo, cAkhavuM, carcA 2vI. 1730 aJcaN = vizeSaNe / vastune vizeSatAvALI karavI. 1731 mucaNa =pramocane / ghuTu 42, bhuta 42. 1732 ajeNa - pratiyatne / vastune sArI 2rI, yA 42vo, kamAvuM. 1733 bhajaNa = vidhaannne|| pakAvavuM. 1734 caTa 1735 sphuTaNa = mede| maha. ... .. . 1736 ghaTaNa = saMghAte / Dhagale karo. [ hantyarthAzca ] je hiMsArthaka dhAtuo che te badhA curAdigaNu" mAM samajavA jemake - 1100 hanaMka 1494 hiMsup 1495 tRhap / 1737 kaNaN = nimIlane / kANuM thavuM. 1738 yataNa = meha 5bhAva!, as org, sisg, nikaaropskaaryoH| pratinizmita thay. [nirazca =nir + yataNa == prtidaane|] devuM cUkavavuM. 1739 zabdaN = upasargAda mosa, 2 42, lApa bhaassaavisskaaryoH| 2. 1740 SUdaNa = aastrvnne| 25g, ara. 1741 AGa kranda-sAtatye / pravRtti 72vI. 1742 pvadaN = Asvadane / yAra, yAma. [AsvAdaH sakarmakAt] svA6 12vo. 1743 mudaN = sNsrge| samayamA mApa, sasA 42vI. Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] siddhahema bAlAvabodhinI 1744 zRdhaN = prasahane / zavaj, Riorya 42vI. 1745 kRpaNa = avakalpane / mizra , samaya 5g, meNavag. 1746 jabhuNa = nAzane / naSTa , 2 42vI. 1747 amam = roge| bhI yayu. 1748 caraNa = asNshye| nilaya . 1749 pUraNa = ASyAyane / pUra, laghu, va. 1750 dalaN = vidAraNe / vij, ghoraghu, g, za. 1751 divaN = ardane / 20ii, dukadhuM. 1752 Saza 1753. paSaNa = bandhane / Andha 1754 SuSam = ghAraNe ghANa 2. 1755 ghuSaNa = vizabdane savAla uvA, AGa ghum = krandesa pravRtti svI, 1756 bhUSa 1757 lasuNa = alNkaare| zagAra 1758 jasaN = tADane / tAuna 42vI.. 1759, asath = vaark| so TAva, vAR. 1760 vasaNa = sneha - chedA - 'vaharaNeSu / cIkaNuM karavuM. chevuM, mAreluM, 1761 dhrasam = utkSepe Buj. 1762 pramANa = graha a s , 5 . 1763 lasaN = zilpayoge ama. , 1764 arhath = khUjAyAm / pUrg. 1765. mokSaNa = asane / 1766 loka 1767 taka 1768 raghu 1769 laghu Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 101 } 1770 loca 1771 vicha 1772. aju 1773 tuja 1774 piju 1775 laju 1776 lu 1777 bhaju 1778 paTa 1779, pRTa 1.780 luTa 1781, ghaTa 1782 ghaTu 1783 vRta 1784 putha 1785 nada 1786 vRdha 1787 gupa 1788 dhapa 1789, kupa 1790 cIdha 179,1 dazu 1792 kuzu 1793 asu 1794 piMsu 1795 kusu 1796 dasu 1797 vaha 1798 bRhu 1799, vaha 1800 ahu 1801 vaha 1802 mahuNa = bhAsArthAH / . Ang, hApa, madhu. [iti parasmaibhASA: - parasmaipadinaH ] 1803 yuNi = jugupsAyAm | Crit Ral, gey yal 1804 gRNi = vijnyaane| Meg. 1805 pazcim - prlmbhne| .. 1806 kuTiMN = pratApane / tAva. . . 1807 madim = tRptiyoge| satavA yaq. 1808 vidiN = cetanA- anubhavavuM, kahevuM, nivAra Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 ] sskhyAna - nibAseSu / 1809 maniN = stambhe / 1810 bali 1811 bhaliN = AbhaNDane / 1812 diviN = parikUjane / 1813 vRSiNa = zaktibandhe / 1814 kusiN = avakSepe / 1815 lakSiN = Alocane / 1816 hiSki 1817 kiSkiN : hiMsAyAm / = siddhahema bAlAeAdhinI nivAsa zvo, vasavuM. abhimAnI thavuM, ahaMkAra karavo, = levu, nizyA 4. avyakta zabda karavo. zakita prApta karavI. nihA rakhI, vikSepa 21. yogyAyogyano vicAra ukho, AlAcanA karavI. hiMsA vI. 1818 niSkiN = parimANe / bhASavu, parimANu hovu. tanA rakhI, vyayamAna apramAdI thavuM. che. 1819 tarjiNa = saMtarjane / 1820 kuTiN = apramAde | 1821 truTi = chedane / 1822 zaThiN = zlAghAyAm / 1823 kUNiN = saMkocane / 1824 tUNiN = pUraNe / 1825 bhrUNiNa = AzAyAm / 1826 citiNa = saMvedane / 1827 vasti 1828 gandhiN ardane / 1829 Dapi 1830 Dipi 1831 Dampi 1832 Dimpi 1833 Dambhi 1834 DimbhiN = saMghAte / vabhAvu saMkoca pAmavu . pUravu, lavu . AzA rAkhavI. anubhava karavo. hu:mahevu, pIDA vI. samudAyarUpa thavuM, bhegA thavuM. Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 103 ] 1835 syamiNa = vitarke / ta vo. 1836 zamiNa = Alocane / viyA2 aso, ta vo, AlocanA karavI. 1837 kusmiNa = kusmayane / ayogya rIta sa: 1838 gUriNa = udyme| udhama kho. 1839 tantriNa =kuttumbdhaarnne| manu maraNa poSaNa 427, ta 45. 1840 mantriNa = guptabhASaNe / guptavAta 420ii, gupta mAtrA 2vI. 1841 laliN = IpsAyAm / 427 42vI, megA 427: 1842 spaziNa = grahaNa - zleSaNayoH / aY 42, me.. 1843 daziNa = dazane / 27j, vo. 1844 daMsiNa = darzane c| neyu, 5 vo. 1845 bhatmiNa = saMtarjane / 45 Apo, ti2212 aso. 1846 yakSiN = pUjAyAm / 50 // 2vI. [iti AtmanebhASA:- AtmanepadinaH] [atha adantAH ] 1847 aGkaN = lakSaNe / nizAnI 42vI, mAM: 1848 blepkaNa = drshne| 1849 sukha 1850 duHkhaN = takriyAyAm / sumI yaj, hu.mI ya. 1851 aGgaNa =pd-lkssnnyoH| sthApita 427, nizAnI 42vI. 1852 aghaN = paapkrnne| pA5 4. . 1853 racaN = pratiyatne / sthanA 42vI. Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] siddhahema bAlAvabeninI 1854 sUcaNa = paizUnye / 2yanA 42vI, tA, yA irl. 1855 bhAjaN = pRthakkarmaNi / 27, mAga vA. 1856 saMbhAjaN = prAtisevanayoH / prema aso, sevA 42vI. 1857 laja 1858 lajUN : prakAzane / prasiddhimAM lAvavuM. 1859 kUTaNa = dAhe / mAyu, paNa. 1860 paTa 1865 varaNa - grnthe| pITa, tha, i. 1862 kheTaNa = bhkssnne| pAyu', vI . 1863 khoTaNa = kssepe| 3 . 1864 puTaN = sNsrge| saMga vo, samaya vo. 1865 vaTuNa = vibhaajne| vibhAga 42vo, vAvaM. 1866 zaTha 1867 zvaThaNa = smygbhaassnne| sArI rIta DevU. 1868 dnnddnn-dnnddnipaatne| 3 kho, saga 42vI, 6, 1869 varNaNa = gAtravicUrNane / zarIramAM yaha 54aa, zubha yA . 1870 varNaNa = varNakriyA - vaNuna 42, 21, vistAkhaM, vistAra - guNavacaneSu / vAya. 1871 parNaNa = hritbhaave| dIdA gavANu khaM. 1872 karNaNa = bhede / mag. 1873 tUNaNa = saMkocane / . saya 42vo. 1874 gaNaNa = sNkhyaane| , saMbhyA 42vI. 1875 kuNa 1876 guNa 1877 ketaN = aamntrnne| sAmantra 42, bhUTa kyana mokSa Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabeAdhinI 1878 pataN = gatau vA / 1879 vAtaN = gati sukhasevanayoH / - 1880 kathaN = vAkyaprabandhe / ahevu, GathA 42vI. 1881 bhrathaN = daurbalye / 1882 chedaN = dvaidhIkaraNeM / 1891 kSepa 1892 lAbhaN preraNe / naj. vu, bhona bhannaha ravI. = 1883 gadaN = gajeM / ganA IzvI, gAnavu. 1884 andhaN= dRSTaghupasaMhAre / dhaNA thuM, Ama jheMDalI. meghanu gAjavuM. zaha 42ve. 1885 stanaN = garje | 1886 dhyanaN = zabde | 1887 stenaN = cauyeM | 1888 UnaN = parihANe / 1889 kRpaN - daurbalye / cArI karavI. jiegA dhaj. dubaLA thavuM. 1890 rUpaN = rUpakriyAyAm / siA pADavA, 35 tAvadu. 1893 bhAmaN = krodhe | 1894 gomaN = upalepane / 1895 sAmaN = sAntvane | 1896 zrAmaN = Amantraye / 1897 stAmaN = zlAdhAyAm / 1898 vyayaN = vittasamutsarge / 1899 sUtraNa = vimocane / 1900 mUtraNa = prasravaNe | 105] namanAtha, huNa thavaM. judA karavuM', e bhAga karavA, TukaDA 2vA. preraNA 42vI, hokhaNI? 42vI. gussA karavA. sIpa, sevA. khuza karavuM, sAntavana ApavuM. AmantraNa Ayavu. vAvu prazaMsA vI. dhana masyavu . guthavu, gaDavu pezAba karavA, mUtaravuM Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 609] siddhahema bAlAvabodhinI 1901 pAre 1902 tIraNa = pAra pAbhayu, 53 42. d krmsmaaptau| AvavuM. karmanI samApti karavI. 1903 katra 1904 gAtraNa = shethilye| dIdA tharbu. 1905 citraNa = citrakriyA- citaravuM, kaI vakhata jevuM, kdaacidRssttyoH| nakAra vI. 1906 chidraNa = mede / Azu , 1907 mizraNa = samparcane / bhitra 42, sa54 vo. 1908 varaN = iSsAyAm / mejavAnI ch| 42pI. 1909 svaraNa = AkSepe / AkSepa 42vo. 1910 zAraNa = daurblye| duma . 1911 kumAraN kriddaayaam| 80 421ii, 2mAna 2mapI. 1912 kalaNa = saMkhyAna-gatyoH gAy, org. 1913 zIlaNa = updhaarnne| va pApI, pazyiya aso, abhyAsa karavo. 1914 vela 1915 kAlaNa = updeshe| upadeza Apavo. 1916 palyUlaN = lavana-pavanayoH / 5, sAI 2y, 1917 aMzaNa = samAghAte / lA pAvA. 1918 paSaNa = anupasargaH / upasa lAyA vinA mA dhAtune pravega karavo. [paSI-bodhana sparzanayoH paSaNa = vandhane / ] mAdha, 25za 43vI. 1919 gaveSaNa = maargnne| tapAsa 42vI, gota. 1920 mRSaN = kSAntau / sahana 27, kSamA rAmapI. Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvadhinI 1921 rasaN = AsvAdanasnehanayoH / 1922 vAsaN = upasevAyAm / vAsita 42. 1923 nivAsaN = AcchAdane / Dhaisg. 1924 cahaN = kalkane | 1925 mahaN = pUjAyAm / 1926 rahaN = tyAge / 1927 rahuN = gatau / 1928 spRddaN = IpsAyAm / 1929 rukSaNa = pAruSye / = hagavu, DhoMga kho, hala kho pUnapuM. tyAga kho. javuM spRhA 42vI. ulathavu. sukhA thavu. [ iti adantAH parasmaimASAH - parasmaipadinaH ] = upayAcane | 1930 mRgaNi anveSaNe / tapAsa rakhI. gotayuM, zodhavu. 1931 arthaNi yAnyanA vI, bhAMgavu. 1932 padaNi = gatau / 1933 saMgrAmaNi = yuddhe / 1934 zUra 1935 vIraNi vikrAntau / 1936 satraNi sandAnakriyAyAm / 1937 sthUlaNi = parivRMhaNe / 1938 garvaNi = mAne / 1939 gRhaNi grahaNe / 1940 kuhaNi = vismApane / svAha kho, bhIma 2. = 107 ] naj. laDAI karavI. vIratA kI parAkuma 42. niraMtara dAna Apavu lar3A thanuM, puSTa thadhuM. gava karavo grahaNa karavuM. Azraya' pamADavuM, vismaya pamADavuM [ iti adantAH, Atmane bhASAH - AtmanepadinaH ] Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] siddhahema bAlAvabodhinI [ atha yajAdiH] 1941 yujaN = saMmparcane / bhiSya 42, 654 42vo. 1942 lINa = dravIkaraNe / pravADI 5, 1943 mINa = matau / manana karavuM. 1944 prIgaNa = trpnne| muza suM, saMtoSa thavo. 1945 dhUgaNa = kmpne| navayu, org, 5g. 1946 vRgaNa = AvaraNe / .. DhAMzu, AvaraNa 42 1947 RNa = vyauhaanii| gharaDA thavuM, jIrNa thavuM. 1948 cIka 1949 zIkaNa = AmarSaNe / 254 vo, . 1950 mArgaNa = anveSaNe / zodha, gota. 16.51 pRcaNa = samparcane / bhiyAna suM, sa54 OMvo. 1952 ricaN = viyojane ca / / 5. mizra 52. 1953 vacaNa = bhASaNe / heSu 1954 arciNa = pUjAyAm / pUna.. 1955 vRjaiN = varjane / ch| j, All 423.. 1956 mRjauNa= .. pavitra karavuM, suzobhita karavuM, shaucaa-'lNkaaryoH| zAmA 52vI. 1957 kaThuNa = zoke / zo 42vo, hisAra thay. 1958 zrantha 1959 granthaNa = "i', thayu, 2yanA 42vI. sandarbha / 1960 kratha 1961 ardiN = hiMsAyAm / hiMsA 42vI. 1962 zrathaNa = bandhane ca / mAdhayu, hiMsA 42vI. 1963 vadiN = bhaassnne| bu, mosa. 1964 chadaNa = apavAraNe / i . Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabedhinI 108] bhI. 1965 AGaH sadaN = gatau / na. 1966 chadaNa = sNdiipne| mANa. 1967 zundhiNa = zuddhau / zukS 2 1968 tanUNa = shrddhaaghaate| vizvAsa gubhAvo. upasargAt dairye / laMbAI, lAMbu karavuM, kheMcavuM. 1969 mAnaN = pUjAyAm / pUrg, mA62 42vo, bhAna Apayu. 1970 tapiNa = daahe| mAga 1971 tRpaNa = prANane / muza. khaM 1972 AplaNa = lambhane / prApta karavuM, lAbha meLavavo. 1973 habhaNa = bhye| 1974 IraNa = kssepe| 1975 mRSiN = titikSAyAm / sahana 2j. 1976 ziSaNa = asarvopayoge / mA4 2. vipUrvo- atizaye / 1977 juSaNa = paritarkaNe / . satI yag. 1978 dhRSaN = prasahane / parAlava 42vI. 1979 hisuNa = hiMsAyAm / - hiMsA 42vI. 1980 garhaNa = vinindane / niMdA 42vI. 1981 SahaNa = marSaNe / sahana 42. [iti vRt yajAdiH] [iti parasmaibhASaNaH - parasmaipadinaH] bahulametannidarzanam = 2 dhAtuma yAda chete saMge sam' samajavuM. arthAta AthI vadhAre dhAtu saMbhave ema samajavuM. jethI karIne ahiM nahi jaNe 38 Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 10 ] vala kahI. vokikAju, rAta vagere saubadhAnuM ane kAmamAM vAkya karaNIyAdhAtuo vize samA - ti juvo niro lAvavA jarU** 1 [ ma mRtayo Ama ] - 2182 = vidhIvane nirvastra thavuMkhuM paDavuM zA krizA vivArapAmag=A pAmevo - 2184 va = a ne tapAsa karavI, dha karavI. kriyAvAcaka chatAM dhAtupAThamAM jaNAvela na haya, satramAM prANa paNa na hoya ane lekamAM prayoga thato hoya to pitA kahevAya che - TS paku's - ' * [gaNa tApamRthaka paumAtA. 2186 zra tun ! tuM ja 1987 skambhU 1988 skumbhU =" , pANI sANita karavuM. rAdhavuM, zekavuM 2181 nuM = thatI ja javuM. T S 1 2 ja che 2210 = cirAmA simAnya kriyA karavI" evo artha thoMDarize. keTalAka mAne che. ane jALavaNI ane kathaka evo artha che . , , bIjAo kare che A ja [ gaya lIlA-pautrA vAtavA] 2212 [= zoSAIne khaMjavALavuM, caLa AvavI. !' ' , P : ' * 1, 2 , Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI - 611 } 1992 mahIG = vRddhau pUjA yAJca / vaghag, org. 1993 hRNIMG = roSa-lajjayoH / 25 42vI, zarabhAvag. 1994 veG, 1995 lAG = ng, pahevA thag, suvu, svana dhautye pUrvabhAve-svapne c| mAvag. 1996 mantu = roSavaimana- dha 42vI, bhananI hA syayoH / rAmavI, sAmanAva. 1997 valgu = maadhury-puujyoH| madhu2 thay, 504. 1998 asu-maansoptaapyoH| manamA du:5. sAva, manamA saMtApa thavo. [ asU, asUga ityeke / anye tu asUD = doSA viSkRtau roge cetyAhuH] 1999 veT 2000 lAT = Ayu, paDasA thag, su. ve-lAGvat / vana mA. [lAT = jIvane ityeke| veTa-lATa invanye] 2001 liTa = alpArthakutlAyAJca / nAnA , niMdA 42vI, I. 2002 loT = dIptau / Ag, hI5g. leTa - lIT = veG-lAG vat ityeke / [ lelA=dIptau iti kecit ] 2003 urata-aizvarye / rAlogI, svAbhApA 42 2004 uSasU-prabhAtIbhAve / prAta: thavA, prabhAta . Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] siddhahema bAlAvabodhinI 2005 iram = IrNAyAm / / 2). [iraja, iraga ityapi kecit ] 2006 tiram = antddh| 25 thayu, sanAvaM , chUpA / 2007 iyam 2008 imas 2009 asU 2010 payasa = pramRtau / 3 , prasakhaM. 2011 sambhUyasa prabhUtabhAve / adhiH yaj, vadha, dhA. 2012 duvam = paritApa - paricaraNayoH / hu: 5g, sevA 42vI. 2013 duraj 2014 bhiSaj = upayA2 42vo, zeganoM 35 5 cikitsAyAma vo, yitsiA 42vI. 2015 bhiSNuka-upasevAyAm / prema panAyA, 18thA sevA 725 // [bhiSNaja-upasevAyAm ityeke] 2016 rekhA = prazaMsA karavI, vikheravuM, zlAghA-sAdanayoH / asvAdana prApata karo. 2017 lekhA = vilAsa karavo, khalanA pAmavI, vilaas-skhlnyoH| bhUla thavI. 2018 elA 2019 velA 2020 kelA 2021 khelA = vilAse / vikAsa 42vo, sa. [ilA-ityanye, khala-ityeke] 2022 godhA 2023 medhA = AzugrahaNe / jaladI grahaNa karavuM, buddhi hovI. Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 113 } 2024 magadha = pariveSTane / vITa, yAre yAnuthA vI. [nIcadAsye ityanye ] 2025 iradha 2026 iSudha = zaradhAraNe / bANane dhAraNa karavuM. 2027 kuSubha = kSepe 3 . [ zrI haimazabdAnuzAsane 'kuSumbha' iti / kriyAratnasamuccaye ca / 'kururu kSepe' iti pAThaH] . 2028 sukha 2029 duHkha = takriyAyAm / su5 heg, duH5 buM. 2030 agada = nirogatve / nArAyI tha, rogane 2 42vI. 2031 gadgad = vAkyaskhalane / mAravAmAM madhu, gahagaha tha.. 2032 taraNa 2033 vrnn-gtii| rg. 2034 uraNa 2035 turaNa = tvarAyAm / utANA thay, ahI 42.. 2036 puraNa = gatau / . 2037 bhuraNa - dhAraNa-poSaNa-yuddheSu / dhAraNa 42, poSayu, . 2038 curaNa = mati-cauryayoH / pu, yorI 42vI, sudi DAvI. [zrIhemazabdAnuzAsane 'puraNa' iti] 2039 bharaNa = prsiddhaarthH| ma poSaNa : 2040 tapusa 2041 tampasa = duHkhArtho / huH5 Apa. Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 ] siddhahema bAlAvabodhinI [tantasa , pampas ityanye] 2042 arara = ArAkarmaNi / ghu, mA2 yAMyacI. . 2043 sapara = pUjAyAm / pUna, mA62 42vI. 2044 samara = yuddhe / yuddha 42, bA 42vI. je kriyAvAcaka hoya, dhAtumAM kahela na hoya, ane sUtramAM grahaNa aresa hAya te 'sautrayAtu' hevAya che. [iti kaNDvAdayaH-sautra dhAtavaH ] [ atha vAkyakaraNIyAH] 2045 andolaN 2046 prekholaN = Andolane / yoNa, mahasana nyu. 2047 vIjaNa = vIjane / vIyu, 5 namavI. 2048 rikhi-likheH samAnArthaH / yAtaj, . 2049 lula = kampane / orQ, 5. 2050 culump-vinaashe-laulye| yaNa 5g, vinAza yo. je kriyAvAcaka heya, dhAtupAThamAM kahela na hoya, tathA sUtramAM grahaNa karela na hoya, chatAM ziSTa prayogathI prayajya jJAnane je viSaya hoya te vAyakaraNIya dhAtu kahevAya che. [iti vAkya karaNIyAH] iti zrIkalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUribhagavatpraNItaM sArtha hemadhAtupAThaH samAptaH // Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahema bAlAvabodhinI 115] iti zrIkalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUri bhagavatpraNInaM zrIsiddhahemazabdAnuzAsane zAsanasamrAT-AbAlabrahmacAri-prauDhapratApI paramapUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijayanemisUrIzvara __ paTTadhara zrIvijayamahimAprabhasUrikRtaladhuvRtyAzritagUrjarabhASAnuvAdayuktAzrIsiddhahema-bAlAvabodhinI / tasya cAyam AkhyAtaprakaraNaparyantam prathamo vibhAgaH samAptam // Page #643 -------------------------------------------------------------------------- Page #644 -------------------------------------------------------------------------- _