________________
સિદ્ધહેમ બાલવમાધિની
૨૬૯ ]
પર છતાં, ‘દીધ` ' થાય છે. જો સંજ્ઞાના વિષય હાય તા. વિશ્વ વસ્તુ ચર્ચ સઃ- વિશ્રાવસ્તુઃ = દેવનું નામ, વિર્ધાસન્ નતે विश्वाराट्र = નામ છે.
=
વજીવિત્રાતિઃ ॥ ૩-૨-૮૨ ||
પિતૃ વગેરે શબ્દો વર્જિત સ્વરાન્ત શબ્દના અન્ય સ્વર, વલસ્ પ્રત્યય પર છતાં, ‘દીર્ઘ ' થાય છે. વ્રુતિઃ - સુર साऽस्यास्तीति असुतीवलः મ દારૂવાળા. “ હ્રખ્યાતિમ્યઃ૦ [૭-૨-૨૭]’” એ સૂત્રથી વલ ્ પ્રત્યય થયા છે.
=1
વિતેઃ ત્રિ | રૂ-૨-૮૩ ||
ચિતિ શબ્દના અન્ય સ્વરના, કચ્ પ્રત્યય પર છતાં ' દીર્ઘ ' થાય છે. પદ્મા ચિતિત્ત્તન્નિતિ નિતીઃ = જેની એક ચિતિ – ચિંતા છે. ઘણી વખત પતિ – પત્નીની એક જ ચિંતા હોય છે.
=
-
સ્વામિવિદ્વત્યા-વિઠ્ઠા-ડ.-A-મિત્ર-છિન્ન-છિદ્રજીવ-વતિય ” ॥ ૨-૨-૮૪ ॥
વિષ્ટ, અષ્ટ, પાંચ, ભિન્ન, છિન્ન, છિદ્ર, ખ્રુવ અને સ્વસ્તિક શબ્દ વર્જિત સ્વામિચિહ્ન – જેના વડે માલિક એળખાતા હાય તદ્દાચક નામના અન્ય સ્વરના, ક" શબ્દરૂપ ઉત્તરપદ પર છતાં ‘દીર્ઘ ’ થાય છે. રાત્રમિત્ર હ્રાઁ ચણ્ય સઃ = વાત્રાળ પશુ = જેના કાન દાતરડાં જેવા છે. ટ્રામિય दात्रम्, दात्रं 'चह्नं कर्णो यस्य સઃ = રાત્રાળ; = જેના કાન ઉપર દાતરડાનું ચિહ્ન છે.
=
ગતિ-દારથ ફ્રે-વૃત્તિ-કૃષિ-ધિ-ચિ-દુ-તૌ મૈં ।। રૂ-૨-૮૧ ॥
