________________
સિદ્ધહેમ બાલાવબોધિની
૧૯૭]
દીર્ઘ ઈ અને દીર્ધ ફી નામના અન્તને, ઉત્તરપદ પર છતો વિક “ સ્વથાય છે. જે તે કાર અને ઊકાર અવ્યય સંબંધિ, વૃત (યના સ્થાને થતા ઈ તથા વના સ્થાને શસ્ત્ર ઉ) સસંધિ, ઇચ અને ડી પ્રત્યય સંબંધિ, તથા જેના સ્થાનમાં ક્યું થાય કે થાય એવા દીધું ઈ અને દીર્ઘ ઊી હોવો ન જોઈએ. ફિya, ૪મીપુર =લક્ષ્મીને પુત્ર. પુપુર, રણકપુપુર = ખળું સાફ કરનારને પુત્ર.
કથા [૪ નાગ્નિ | ર–૪–
ડી પ્રત્યયાન્ત નામ અને આમ્ પ્રત્યયાન્ત નામના અન્તને, ઉત્તરપદ પર છતાં બહુલ પ્રકારે “હવટ થાય છે. જો કેઈન્સ નામની સંજ્ઞા ન હોય તો. બહુલકાર એટલે ક્યાંય થાય, ક્યાંય ન થાય, ક્યાંય વિકલ્પ થાય તથા કયાંય જણાવેલ કરતાં જુદુ પણ થાય. અર્થાત્ બહુલ પ્રકારે કરેલ વિધાનમાં પૂર્વ પ્રગને અનુસરવાનું છે. પણ વકતાની ઈચ્છા કામ આવતી નથી. માતા = નામ વિશેષ (અહિં નિત્ય હસ્વ થયો ) તિરિત્ર, નિઝર = નામ વિશેષ. (અહિં વિકલ્પ હસ્વ થયો
જે જ ર–૪–૧૦૦ છે. ડી પ્રત્યયાન અને આ પ્રત્યયાન નામના અન્તન, ત્વરૂપ ઉત્તરપદ પર છતાં બહુલકારે “ હસ્વ થાય છે. દિવા , દિવિર = રોહિણપણ, રોહિણીને ધમ.
भ्रुवोऽच कुंस - कुटयोः ॥ २-४-१०१ ॥ ભ્રશન્ના અને કુંસ અને કુટિ રૂપ ઉત્તરપદ પર છતાં “હ અને “અકાર થાય છે. હા, આવ = સ્ત્રીવેશધારી નટ.
