________________
[ अथ चतुर्थोऽध्यायः : ] [ प्रथमपादः ]
द्विषतुः परीक्षा- डे प्राक्तु स्वरे स्वरविधेः ।। ४-१-१ ॥
પરાક્ષા વિભક્તિના પ્રત્યય તથા ૭ પ્રત્યય પર છતાં, ધાતુ ‘દ્વિર્ભાવ’ પામે છે, અર્થાત્ બેવડાય છે. દિર્ભાવ પામવાને યોગ્ય એવા સ્વાદિ प्रत्यय पर छतां, स्वरनु अर्थ य पडेलां द्विलोव थाय छे. ८९२. डुपचष् - पच् + णव् पपच् + अ = पपाच = તેણે રાંધ્યુ, · ७८९. कमूङ् - कम् + ड् + त = अ + चकम् + अ (ङ) + त अचकमत तेले ४२छ्यु ं, “ णि-न-द्रु० [ ३-४-५८] ”
=
--
એ સૂત્રથી ઙ પ્રત્યય થયા છે,
=
आद्योंऽशः एकस्वरः ॥ ४-१-२ ॥
અનેક સ્વરવાળા ધાતુને જે એક સ્વરવાળો આદિ અવયવ અશ, તેને પરાક્ષા વિભક્તિના પ્રત્યય તથા હુ પ્રત્યય પર તાં દ્વિર્ભાવ पामे छे. १०९३. जागृक् जागृ + णव् = जजागृ + अ = जजा गार = ते लग्यो २७० कण कण् + त् = कण् + इ + ङ + त् = काणि + अ + त् = चकाण् + अ + त् = अ + चीकाण् + अ+त् = अचाकाणत्, अचकाणत् = वानरायो.
-
सन् - यङश्च ॥ ४-१-३ ॥
સન્ પ્રત્યયાન્તવાળા અને ચઙ પ્રત્યયાન્તવાળા ધાતુનો, એક स्वश्वाणो ने आदि अवयव तेनो 'द्विर्माष' थाय छे. ६६७. तिजि
૨૩
