________________
સિદ્ધહેમ બાલાવબોધિની
પ૧૯ ]
અનુબંધ હોવાથી દિવાદિગણને લીધે “દિવા (રૂ–૪–૭૨) એ ત્રથી વિકરણ પ્રત્યય લાગવાથી શુ + ૪૦ + તિસુતા આદિ પ્રયોગો થાય છે,
ગાર - ગકાર અનુબંધ વૃદ્ધિ કરવા માટે તથા ધાતુને તા. પ્રાથયના વિધાન માટે છે. જેમને – ર મૂ - સત્તાયામ્ ! કનુ + મૂ = મનુ + અ + મૂ+ગિન્ન =ચમારવા અહિં “મા-વળo [૪-૬૮] એ સૂત્રથી ગિનું પ્રત્યય થયો છે. આ પ્રયોગમાં "furta [ ૪-૩-૧૦ ]” એ સૂત્રથી વૃદ્ધિ થઈ છે. તથા ૩૦૦ ત્રિક્રિયા ( ક્વિ૬) ગજે સાદા આ ધાતુમાં નકારથી ઉપલક્ષિત ગિ હોવાથી “ જ્ઞાનેચ્છા [૧૨-૧૨] ) એ સૂત્રથી વર્તમાન કાલના અર્થમાં જ પ્રત્યય થવાથી જૈફવય તિ = વિદ્ + = ક્રિયા વગેરે પ્રયોગ થાય છે.
- સવાર – કાર અનુબંધ સ્થાનિur જણાવવા માટે છે. જેમકે – ૨૨૮૭ પિંગ()અમિષ ા આ ધાતુ ટિત હોવાથી સ્વાદિગણને થયો, તેથી “ નુ [૩–૪–૭]” એ સૂત્રથી 27 વિકરણ પ્રત્યય થઈ. વિ + નુ + તે = fણનુત્તે પે એવા રૂપ બને છે. અહિં કોઈ સ્થાને ટાર અનુબંધ જણાતું ન હોવાથી સ્વાષ્ટિવા એ પાઠ અશુદ્ધ જણાય છે. એક તે ઠ અનુબંધ ક્યાય નથી. તથા શુક્રવાર થી શુ રૂપ કાર્યની પણ કોઈ સ્થાન પ્રાપ્તિ નથી. તેથી ટા સ્વારિશુરવા એ પાઠ સુસંગત જણાય છે. એનો અર્થ એ છે કે જે કાર એકલે હોય તે સ્વારિ જણાવે છે. અને ઉકાર સહિત ટકાર હોય તે, વધુ પ્રત્યય લાગે છે. જેમકે – ૮૮ સુaff () ર્વનરન્તાને ! આ ધાતુને વિત્ત પણ હોવાથી
“શિશુ [ ૧-૩-૮૩] )એ સૂત્રથી પશુ પ્રત્યય થઈ વ ધુ વાપુરા વગેરે રપ થાય છે. તથા ૨૮. (છે) પાને |
