________________
સિદ્ધહેમ બાલાવાધિની
હોત તેા પુનવ`સવ: એવું અશુદરૂપ થઈ જાત. એકા એટલે એકવચન થાય છે. એમ દરેક સૂત્રમાં સમજવુ. विरोधिनामद्रव्याणां नवा द्वन्द्रः स्वैः ।। ३-१-१३० ॥
અદ્રવ્ય-ગુણવાચક અને ક્રિયાવાચક એવા પરસ્પર વિરેાધિ અવાળા શબ્દોની સાથે થયેલ જે દ્રુન્દ સમાસ તે વિકલ્પે એકા ક થાય છે. ધ્રુવં ચ દુઃä = = ભુલનુત્તમ્, સુવરુણે = સુખ અને દુઃખ, સુખ અને દુઃખ વિરાધિ સજાતીય શબ્દો છે.
૨૪૦
અશ્વવવવ–પૂર્વાપરા-ડધરોત્તાઃ ॥ ૩--૨ ॥
અશ્વવડવ, પૂર્વાપર અને અધરાત્તર એ સમાસવાળા સજાતીય ત્રણ શબ્દો વિકલ્પે ‘ એકા ” થાય છે. અશ્વશ્ચ વવા ધ = અશ્વવરવો, અશ્વસવવમ્-ધાડો અને ધોડી,
પશુ—ચાનાનામ્ || ૩-૨-૨૨૨ ॥
પશુવાચક અને વ્યંજન-ખાવાની વસ્તુવાચક શબ્દોના થયેલ સજાતીય દ્વન્દ્વ સમાસ વિકલ્પે એકા ' થાય છે. શૌÆ મદિનÆ નોર્મા≠ષમ, ગોમંજૂૌ = ગાય અને પાડો, શાર્ક = રૂપશ્ચ શાપમ, શાન્ત્† = શાક અને દાળ. એવી રીતે કૃષિવૃતમ્ , વિદ્યુતૌ = દહીં અને ઘી. સહ-રળ-ધામ્ય-તૃ-føળમાં વદુત્વે ॥ ૩-૧-૧૩ |
=
1=
બહુવચનવાળા એવા તરૂ, તૃણુ, ધાન્ય, મૃગ અને પક્ષી વાચક નામાના, સજાતીય નામા સાથે થયેલ જે દ્વન્દ્વ સમાસ, તે વિકલ્પે • અકા ' થાય છે. પુન્નાથ ચોધાZ = જક્ષમ્યમ્રાધમ્, प्लक्षन्यग्रोधाः પીપળાના અને વડના ઝાડા.
2
=
