________________
સિદ્ધહેમ બાલાવબોધિની
૫૧૫ ]
સવાર -- ઉકાર અનુબંધ ધાતુના સ્વી પર ન આગમ કરવા માટે છે. જેમકે – ૧૨ () =ફ્રુવને આ ધાતુમાં ઉકાર હોવાથી “રતo [૪-૪-૧૮] એ સૂત્રથી ન આગમ થવાથી ત = ત + = તારા વગેરે પ્રયોગ થાય છે.
કર – દીર્ઘ ઊકાર અનુબંધ કવા પ્રત્યયની આદિમાં વિક ફરી પ્રત્યય કરવા માટે છે. જેમકે ૨૦૬ ૨ (૩ ) જતા આ ધાતુમાં ઊકાર હોવાથી ઝરતો વા [ ૬-૪-૪૨] 2 એ સૂત્રથી વિકલ્પ ઈ પ્રત્યય થવાથી યજ્ઞ + વ = વસવા - “ ત - go [૪-૩-૨૪] ?' એ સૂત્રથી જેવા વિકલ્પ વિજા થતા હોવાથી, વરિવા. શિવા વિગેરે રૂપ થાય છે.
Rાર - આકાર અનુબંધ છે તે [ડ પરક ણિ પ્રત્યય ] પ્રત્યય પર છતાં ધાતુના ઉપન્ય સ્વરને, હસ્વ સ્વરના આદેશને નિષેધ કરવા માટે છે. જેમકે – ક ( ) vrsસ્ટમર્થકો આ ધાતુ ઋદિત હોવાથી માં માત્ર વિના આ સ્થાને પરક ણિ પ્રત્યય પર છતાં] “ To [૪-૨-૩]? એ સૂત્રથી ધાતુના ઉપન્ય સ્વરને હસ્વ સ્વર આદેશ ન થયો. એવી રીતે ઉદ્દ g(7) શોષriઢમર્થથો માજાવત વગેરે રૂપિયા થાય છે.
દવા – દીર્ઘ કાર અનુબંધ મ પ્રખ્યય કરવા માટે છે. જેમકે- ૨૮૦ યુz (શુત) માત્ર . આ ધાતુ ઋદિત હોવાથી “દરિરિઝવ. [૩-ક-ર૧] એ સૂત્રથી વિકલ્પ પ્રત્યય થવાથી ૩ + યુ + અલ + ત = પુરત, ૩ + પુત્ર + વિ+ + – = થતા | અહિં અદ્યતની વિભક્તિના વિષયમાં પહેલાં મ પ્રત્યય થયો છે. જ્યારે બીજામાં ૩ પ્રત્યય નથી થયો. શા
હૃવાર - લકાર અનુબંધવાળા ધાતુથી શરૂ પ્રત્યમ લાગે છે.
