Book Title: Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi
Author(s): Sunitabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008767/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH upanethI vagovaNI - D NIkaraNa) guraprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mArI roja sva. pU. garadeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro ja 4 giviii cAlI A nani - (hwa - SinLo banAva adattAhANaM prakittikaraNa aNajnaM sAgarahANa piyajaNa minta jaNabheda vippItikArakaM rAgosa bahule .) pracArajI. nA. ma. HLa bI , vina padhieS adattAdAna apayaza karanAra anAmache te badhA sAdhu 32 dvArA niMdya banyuM che. e priyajana mitrajJa mAM bhede ane apratIti utpanna karanAra che. ane ra TaeNpa khUba bhareluM che. che. na mAM che vIy>E1 bALako of 9 lA TenIsa nA ? rAbari paNe jANe kema 71 Aisana = pasatthaM somaM sunaM sibaMsayA visu cha sabba nabba jaNANucinna nissaMkiyaM nijathaM // prakSa saM- - ka brahmacaryanA sadA kazasta somya zubha ane viche e parama vidhi - AjanAnI mA nimalatAche sa ca purUSone ApITa) che (enTalana) e khANo ne vizvAsapAtra banAve che tenAthI Ina bhamarato nathI, varane ka ja na [5 mA ja kAnanI pravRti - nla phI la, lApa ( 5 vika no phona che ane je vika pI. nI bArIyA mu71 mAra mA nA DAkalA DI - lAQR rAjanana mAlanAra 70% AT 5 nA lAsa 5 uMcAyagTahenanA te rUddhanA nA ba huM ja che sAgabAraka 1 1 1119 lAkhoLana 1 minArada (ta 1ra nA lagAW17q! je nagA ne 20 30 nALa tA ra aa pa kevaLA re uThanA sAjA) kaDaka vakhuba ! y<Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI karadeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. 0 zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa gaNaghara zazita dasamuM aMga prA. nI cIra smRti tathA cANa dazAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI garadeva tapasamrATa gurudeva pU. zrI nA praznavyAkaraNa mUtra (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. dhAnasAdhaka pU. zrI hasamakhamati prakAzanuM preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. (1 : zubhAziSa. pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikAH pU. zrI sunitAbAI ma. pU. zrI lIlamabAI ma. : parAmarza prayojikA : * saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. 'ka pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa Q ma m saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa guru prANa janma zatAbdI mahotsave Agama lekhananA sAMbhaLyA sUra, aMtare uchaLyA AnaMdanA pUra. aSTakarmane apramattabhAve karavA zUra, gurukRpAe jhaLakI rahe bijanuM nUra. parama prANAlayamAM pravezavA utsuka evA aMtarezvarI o guru prANa ! janmazatAbdI smRtirUpa karakamalomAM mANa praznavyAkaraNa sUtranA anuvAdanuM sanmAMtabhAve ardhya gharuM chuM. - pU. mukta - lIlama - sanmati zizu sAdhvI sunitA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa samrATa tapasvI gurudava pU zIrva ratilAlajI ma. sA. nA guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIvRMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAdhvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. 4 muni ratilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMha samA parAkramI, haMsa samA ujjavala thazomUrti, saurASTra kesarI pUjaya gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA.nAM zrI caraNomAM zataguNa praNAmAMli jAgRtatA ArjavatA sajjanatA prasA bhavyatA tajajJatA mArdavatA apramattatA tA karaNatA saumyatA sAmyatA zUravIratA dhIratA sthiratA sA||B AtmaramaNatA krAMtikArakatA samanvayatA jJAnotsukatA AstiyatA tallInatA lokapriyatA dayALutA samayajJatA pramodatA girAgurutvatA vyavahAra kuzaLatA indriya damanatA satyavaktRtvatA jJAnadAtA pratibhAsaMpannatA zilAdAtA pavitratA dAkSiNyatA sevAzIlatA ojasvitA snehayuktatA akutUhalatA tejasvitA ekAMtapriyatA dharmakalAdharatA jJAnavRddhatA varcasvitA kSamAzIlatA pacavana paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA vairAgyavArdhakya guNagrAhakatA samyakSarAkramatA ArAdhakatA udAsInatA jJAnaprasArakatA naitikatA sauSThavatA lAvaNyatA zraddhALutA variSThatA paramArthatA udAratA gaMbhIratA kuzalatA paripakvatA zrutasaMpannatA khamIratA zreSThatA zatAdi sadguNAlaMkRta tava vapuH bhUyAd bhavAlaMbanam gariSThatA vizALatA premALatA nirlepatA nirbhayatA svaramAdhurya karmaniSThatA prazamatA ahatA kRtArthatA tattvalokatA vAtsalyatA upazamatA rocakatA divyatA sahiSNutA laghutA suvinItatA nivedatA praviNatA samatA upazAMtatA vIratA pratirUpanA utsAhitA namratA amIratA cAritra parAyaNatA vibhutA kRtajJatA prabhutA prauDhatA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) mAtuzrI jayotsanAbena manaharalAla pUMjANI sau. smitAbena hemendrabhAI pUMjANI prakRtinI saraLatA, bhadrikatA, nirabhimAnapaNu, anukaMpAbhAva, vagere saguNo manuSya jIvananI mahAmUlI mUDI che, te mUDI ja manuSyane mATe parabhavanuM bhAthu banI jAya che. bAlyavayathI ja tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. prati ananya zraddhAvatA sau. smitAbena ane zrI hemendrabhAIne A mUDI jANe sahaja rIte prApta thaI hoya tema lAge che. puNyano udaya, sarva prakAranI anukuLatA chatAM saraLatA, sahajatA, bhadrikatA, nirabhimAnatA te zrI hemendrabhAIno jIvana vyavahAra jaNAya che. sadaguNI vyaktine satsaMga zIdhra prApta thAya eTaluM ja nahIM satsaMga gamI jAya, pacI jAya ane pariNamI jAya che. zrI pUMjANI parivAra gurudeva pU. zrI namramuni ma. sA. nA samAgamamAM Avyo ane guNI guNane kheMcI le che e nyAye zrI hemendrabhAInA jIvanamAM guNavRddhi thavA lAgI. dharmazraddhA, gurubhakti, gurvAjJA pAlananI tamannA, samarpaNabhAvapUrvakanA pratyeka vyavahArathI teo gurakapAne pAmI rahyA che. sau. smitAbena paNa sadAya dharmapatnI banIne hemendrabhAInI pravRttine vegavaMtI banAvI rahyA che. suputra jaya A bhautika jagatanI jhAkamajALanI vacce paNa pappAnI jema pU. gurudevamAM anokhI zraddhA dharAve che. teo pU. gurudevanA upakArone smRtipaTa para lAvI 39 mA janmadine AgamanA zrutAdhAra tarIke lAbha laIne pU. gurudevane zrutabhaktinI amUlya bheTa ApI rahyA che tathA A satkAryathI anaMta upakArI janmadAtrI mAtA jyotsanAbena, pitA manaharabhAI tathA puMjANI kuLane ujjavaLa karyuM che. ame teozrInI gurubhakti ane zrutabhaktinI anumodanA karIe chIe. garaprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA viSaya pRSTAMka viSaya pRSTAMka 125 pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana| 11 |adhyayana - 3H adattAdAnA pU.zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana adhyayana paricaya pU.zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana 15 adattAdAnanuM svarUpa punaH prakAzakanA be bola adattAdAnanA trIsa nAmo pUrva prakAzakanA be bola adattAdAnanuM AcaraNa karanArA jIvo abhigama adattAdAnanuM bhayAnaka phaLa saMpAdakIya adhyayana - 4H abrahmacarya saMpAdana anubhavo adhyayana paricaya anuvAdikAnI kalame abrahmacaryanuM svarUpa 32 asvAdhyAya abrahmanA trIsa nAmo zAstra prAraMbha abrahmanA sevaka jIvo prathama zrutaskaMdhaH Azrava dvAra abrahmacaryanuM bhayAnaka phaLa adhyayana - 1: hiMsA adhyayana - 5H aparigraha adhyayana paricaya adhyayana paricaya sUtra prAraMbha parigrahanuM svarUpa hiMsA-prANavadhanuM svarUpa parigrahanA trIsa nAmo hiMsAnA trIsa nAma parigrahI jIvo-deva, manuSya hiMsaka jIvo parigrahanuM bhayAnaka phaLa hiMsAnuM prayojana bIjo zrutaskaMdha : saMvaddhAra hiMsAnuM bhayAnaka phaLa adhyayana - 1 : ahiMsA mahAvrata adhyayana - 2H mRSAvAda adhyayana paricaya adhyayana paricaya saMvaradvAra prAraMbha mRSAvAdanuM svarUpa ahiMsAnA 60 nAma mRSAvAdanA trIsa nAma ahiMsAnAM ArAdhaka mahApuruSo mRSAvAdI jIvo ahiMsA mahAvratanI pAMca bhAvanA mRSAvAdanuM prayojana adhyayana - 2H satya mahAvatA mRSAvAdanuM bhayAnaka phaLa adhyayana paricaya 128 131 132 136 141 144 147 149 154 169 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTAMka 216 241 pRSTAMka| viSaya 171 | jina prajJata tetrIsa bola 177 aparigraha mahAvratanA ArAdhaka 230 | sAdhunA upakaraNa 235 184 | nigraMthonI 31 upamAo 238 185 aparigraha mahAvratanI pAMca bhAvanA 186 pariziSTa - 191 1. akArAdi kramathI keTalAka zabdonA artha. 2. praznavyAkaraNa vArtAo 198 | 3. sUtrokta gAthAo 200 4. vivecita viSayonI akArAdi 283 204 anukramaNikA 206 satyano mahimA satya mahAvratanI pAMca bhAvanA adhyayana - 3H acaurca mahAvrata adhyayana paricaya acauryanuM svarUpa acaurya mahAvrata ArAdhanAnI vidhi acaurya mahAvratanI pAMca bhAvanA adhyayana - 4H brahmacarya adhyayana paricaya brahmacaryano mahimA mahAvratonuM mULa brahmacarya brahmacarya mahAvratanI pAMca bhAvanA adhyayana - 5H aparigraha adhyayana paricaya 253 281 214 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. jIvana darzana nAma janma janmabhUmi pitAzrI mAtuzrI janmasaMketa bhAtRbhaginI vairAgyanimitta saMcama svIkAra sadgurudeva sahadIkSita parivAra saMyama sAdhanA tapaArAdhanA ns- * goMDala gaccha sthApanA tathA AcArya pada pradAna javalaMta guNo * zrI DuMgarasiMhabhAi. OM vi.saM. 1792. mAMgaroLa. dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane : * 1 : potAnI samIpe Avato joyo. cAra bena - be bhAi. pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. OM vi. saM. 1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. * OM pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAsro ane tattvajJAnano abhyAsa. H rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. * vi. saM. 1845 mahAsuda - 5 goMDala. : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere... 11 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 12 . Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 15T Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 16 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA., tathA Agama divAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvazruta ArAdhaka pU. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAM niSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane kompyuTarAIjhaD karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAM ya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) ( 20 zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. kharekhara praznavyAkaraNa sUtra adbhuta zAstra che. dazamA aMga tarIke zAstrakAroe tene sthAna ApyuM che te paNa yathocita che. nava aMganuM adhyayana thayA pachI ja praznavyAkaraNa jevuM gahana zAstra adhyayana karatA te sArI rIte samajI zakAya tema che. kharuM pUcho to bhAvanI daSTie praznavyAkaraNa jeTaluM saraLa che teTaluM ja zabdanI daSTie ke sAhityanI daSTie kaThaNa che. vIsa-vIsa ke paccIsa paccIsa lAInanA lacchAdAra, sAhitya bhAvothI paripUrNa ane samAsayukta temanA vAkyo kAdaMbarInI yAda devaDAve AkhuM zAstra akhkhalita pravAha rUpe nirUpAyuM che arthAt praznavyAkaraNanuM nirUpaNa zAMta pravAha vahetI saritA jevuM che. jema bilorI kAca jevuM svaccha nirmaLa jaLa hoya to temAM badhA pratibiMbo dekhAya che ane pANImAM paDelA padArtho paNa svaccha joI zakAya che tema praznavyAkaraNa rUpI nirmaLa jaLamAM A zAstranA mukhya uddeza, Azrava ane saMvara, e baMne bhAvonA sUma kaNakaNa najare joI zakAya che. pAThakane daSTi hovI joIe. kharekhara AkhuM jaina vADamaya ja adbhuta che ane temAMya zvetAMbara jaina zAstronI nirUpaNa zailI ja anokhI che. mAgadhI bhASAmAM chaTAdAra zabdomAM jarA paNa DagamagyA vagaranA nizcita rUpe, jema koI kalAkAra ArasanA paththaramAM kotaraNI kare ane pote manamAM dhAreluM divya rUpe pragaTa kare, tema jaina zAstrakAroe jANe ke sonA upara eka prakAranI kotaraNI karIne spaSTa bhAvo upajAvyA che. praznavyAkaraNa sUtra eka evuM zAstra che ke temAM je bhAvone pragaTa karyA che te bhAvone lagatA badhA paryAyavAcI zabdo vizALa saMkhyAmAM mUkIne te saMbaMdhI samagra bhAvone AvarI levAno adbhuta prayAsa karyo che. ApaNe tyAM kahevata che ke "pAMthIe pAMthIe tela nAMkhyuM che." paraMtu A zAstro vAMcatA to lAge che ke eka-eka vALane sUkSma rIte sajAvIne mUkyo che. vyAvahArika bhAvone AdhyAtmika bhAvo sAthe AvarI levAnI adbhuta kaLA zAstromAM samAviSTa karelI che. 4 21 0 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** kharuM pUcho to ApaNA zAstronuM mUlyAMkana kalA daSTie paNa thavuM joIe. e ja rIte kAvya rUpe ke sAhitya rUpe A ati uttama sAhitya che tevuM ApaNA saMtoe ke anya vidvAnoe jANavuM ati jarUrI che. Aje to e zaMkA thAya che ke ApaNA vartamAna pravacanakAra sAdhu-sAdhvIo zAstrone gahana rIte vAMce ke vicAre che ke sAdhAraNa kathAnako vAMcIne pravacana Ape che. zAstranA badhA bhAva jo pragaTa thAya to vartamAna yugamAM ApaNA zAstro ghaNA ja upayogI ane samAjane eka navI dizA ApI zake tema che. praznavyAkaraNano vyAvahArika pakSa eka navI rIte varNavAyo che. jagatano sAmAnya janasamUha vyavahAra daSTine mukhyatve samaje che, mAne che ane vaLagI rahe che ane vyavahAra pakSa zuddha thayA pachI ja adhyAtma mArgamAM praveza thAya che. AjanA sAmAnya jIvo vyavahAra pakSane mUkIne sIdhI AtmAnI vAto karavA lAgyA che; dhyAna samAdhinI vAto karIne UDavA lAgyA che. paraMtu je vRkSanuM mULa majabUta na hoya ke je pakSInI pAMkha majabUta na hoya te paDI javAnA lakSaNavALA che. te ja rIte vyavahAra pakSanI majabUtI vinA athavA vyavahAra pakSane samajyA vinA, sAdhyA vinA vAtomAM AvI janArA sAdhako patana tarapha jAya temAM navAI nathI. praznavyAkaraNano Akho AzravadvAra kevA-kevA AzravothI jIva gherAya che tenuM vizada varNana kare che. AzravAro baMdha na thAya ke vadhAre sthitivALA tIvra kaSAyarUpa AzravonA daravAjA baMdha na thAya to aMdaramAM mela Avato ja rahevAno, pANI DahoLu ja rahevAnuM, temAM zuddha jJAnanI kalpanA ja asthAne che. phakta jJAnanI vAto karanArA ke dhyAnanI vAto karanArA Azravane choDI saMvaranuM avalaMbana na kare tyAM sudhI te zuddha jJAnano AsvAda laI zakatA nathI. praznavyAkaraNa sUtra vastutaH sAdhanAnI pAyAnI bhUmikA jevuM che ane eka-eka AzravadvAranuM vizada varNana karI vyavahAra jagatamAM cAlatA badhA anarthone bhinna bhinna zabdothI AvarI lIdhA che. hiMsA, asatya, adatta, abrahmacarya ane parigraha ItyAdi Azravone samajavA mATe eka-eka avratanA trIsa-trIsa nAma ApyA che arthAt 30 paryAya zabdothIsamajAvyA che ane sAhitya aMge khUba ja vistArathI varNana karyuM che. jemAMthI ApaNe eka adattAdAnano peregrApha jozuM.(joke A Akho peregrApha zAstranA anuvAdamAM AvI ja javAno che. jethI pharIthI lakhavAnuM prayojana rahetuM nathI paraMtu ahIM thoDo ullekha karI ApaNe yAvat zabdathI peregrAphanuM samApana karazuM. AB 22 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbu ! taiyaM ca adattAdANaM haradahamaraNabhayakalusatAsaNaparasaMtiga'bhejja lobhamUlaM kAlavisamasasiya...jAva cirapariciyamaNugataM durataM taiyaM ahammadAraM / / ahIM adattAdAnarUpa trIjA AzrayadvAranuM khUba ja vizada varNana che. A badhA varNano khUba ja samAcabaddha bhASAmAM kAvyamaya rIte karelA che. jemAM te vakhatanA sAmAjika anyAyo, jAnavaro upara gujAravAmAM AvatA trAsa, cora tathA hatyArAne devAtA bhayaMkara daMDa, A badhAnuM praznavyAkaraNamAM spaSTa citra upasAveluM che. e ja rIte manuSyanA mananA mAnasika vikala pravAho, samAjamAM rahelI jaDa badIonuM Azrava dvArA varNana karavAmAM AvyuM che. A badhA AzravadvArone narakagatinuM kAraNa mAnI vyakti ane samAjane sAvaceta karyA che. praznavyAkaraNa sUtra jema AzravadvAronuM varNana kare che tema saMvaradvAronuM paNa varNana kare che ane saMvaranA nAme vyakti tathA samAjanuM utthAna thAya, UMcakoTinI rAjanItino janma thAya tevI vizada vyAkhyA ApavAmAM AvI che. zAstramAM je rIte Azrava-saMvara kAronuM varNana che te phakta vyaktilakSI nathI paraMtu samagra samAjane sparza kare tevuM che ane zAstrakAranI sAmAjika daSTi pade pade pragaTa thAya che. je loko evo AkSepa kare che ke bhAratIya zAstromAM ane jaina zAstromAM phakta vyaktigata sAdhanAno ja ullekha che ane A zAstro sAmAjika vyApaka daSTi dharAvatA nathI, te lokonA Aropano praznavyAkaraNa pUrepUro pratyuttara Ape che je A zAstrane UMDANathI vAMcatA spaSTa samajI zakAya che. praznavyAkaraNa upara ATaluM kahyA pachI Amukha pUro karatAM pahelA zrI trilokamunijI ma. sA. temaja vidvAna sAdhvI ratnone huM ahIM zata-zata abhinaMdana ApatA harSano anubhava karuM chuM. teoe zAstrone suMdara rIte sparza karI sAmAnya bhASAmAM anuvAda karI ati suMdara prakAzana sAthe samAjanI sAme pragaTa karavAno bhagIratha prayAsa karyo che. saMkalana mATe zrI royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha paNa abhinaMdanane pAtra che. vadhArAmAM mAre eTaluM ja kahevAnuM che ke vidvAna lekhakone mArI e prArthanA che ke zAstronI kAvya bhASAne kAvya daSTie mUlyAMkana karI jyAM ucita lAge tyAM eka-eka peregrApha mUkatA jAya ane "rasAtmakam vAkya kAvyam" evA rasamaya padone sAhityanI daSTie sAthe sAthe ujAgara karatA jAya, dhArmika janatA sivAya sAhityakArone ane ItihAsakArone sparzI jAya ane bhASA zAstrIone paNa tattva prApta thAya, tevuM jJAna pIrasatA rahe. jayaMtamuni peTarabAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. priya pAThaka, A duniyA aneka jAtanI ajAyabIono bhaMDAra che. temAM anaMta prapaMcanA maMca racAya che, vikherAya che. maMca upara bahurUpInA khela khelAya che te nATaka duHkhAMta ane sukhAMta hoya che. A nATakano netA je che te ja jIva che. AvI anaMta jIvarAzi che. tenA bhinna bhinna bheda paDe che. koI auSadhI rUpamAM utpanna thAya che to koI bImArInA rUpamAM utpanna thAya che. koI hAre che to koI jIte che. na jANe A jIve hAra-jItanA keTa keTalA dAva khelyA haze? eka bIjAne sahAyaka banyA haze ke bAdhaka banyA haze? te aMge praznonI aneka hAramALA utpanna thAya che, tenuM samAdhAna to jJAnI ja karI zake che. jJAnI tene kahevAya ke jemaNe duniyA DahoLI hoya, temanI ajAyabImAM ja ajANapaNe kUdI paDI DUbakI lagAvI hoya, te DUbakImAM ja jANapaNuM lAdhyuM hoya. te jANapaNAmAM yathArtha mArga meLavIne vaiyAkaraNa karyuM hoya, teone ja AkharamAM apUrvamArga prApta thAya. eTale ke oghAdi saMjJAmAMthI bahAra nIkaLI saMjJAna = samyagujJAna prApta karI ahaMtA keLa vavAnA mArga upara AvIne sthita thAya. huM koNa chuM? tevA prazna aMgUSThathI laIne cheka potAnA zarIra sAthe karatAM karatAM prazna karanAranuM AliMgana kare che. te sthirAdaSTimAM praveza karI sthira banI jAya che arthAt samyagudaSTi bane che. AvI ahaMtA keLavatAM adbhuta AnaMda prApta karatAM zreNi mAMDI svayaMne pUrNa zuddha, buddha rUpamAM anaMta AnaMdane prApta kare che. tene arihaMta kahevAya che. te saMpUrNa lokAlokanuM svarUpa jJAtApaNe jANe che, anubhave che. A badho prapaMca cha dravyanI paryAyomAMthI racAyo che. tema lokone kathana karI, karuNA varasAvI tarI javAnA upAyo batAve che. te upAyo grahaNa karavA mATe bhavarogathI pIDAto AtmA Ave che. saMsArano ApaghAta karavA traNa niSadyA dvArA prazna kare che. aMte ! tatta vi ? tattva zuM che? te vItarAga vaidya traNa upacAra batAve che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pannaH vA, virApha vA, dhUve vA | zrotA A traNa upAya sAMbhaLI teno upacAra kare che. vItarAga vaidya bhavarogano saMpUrNa nAza karavA bAra auSadhanuM nirmANa kare che. tene dvAdazAMgI kahevAya che. tenA nirmAtAne gaNadhara kahevAya che. A rIte Agama Ave che. Apta vItarAga anaMtajJAnI tIrthaMkara paramAtmA pAsethI tene jhIlanAra gaNadhara pAsethI paraMparAe aMtaramAM vAsa karI jeo tarI gayA teo pAsethI AvatAM AvatAM ApaNI pAse bahu thoDuM jAjuM AvyuM ane Aje ApaNe bhavaroga maTADavA AvA amUlya Agamone guru prANa janma zatAbdInA nimitte gujarAtI rUpamAM DhALIne prastuta karI rahyA chIe. A che dasamuM aMga praznavyAkaraNa sUtra. jemAM jJAnIe aneka prazna karyA che, tenA uttaro che. ghaNA vagara prazna uttara maLyA che, to keTalAka prazna apraznanA uttaro che. vyAkaraNa = javAba Apavo. vAgoLIne uttara Ape tene vyAkaraNa kahevAya che. pahelA to temAM ghaNI badhI vidyAo, aneka vastuo, dravya, guNa, paryAyanA bhAvo bharyA hatA. have to mAtra karmabaMdhananA AzravanA sthAno ane saMvaranA sthAno batAvI keTalAka kathAnako kahelA che. A Agama amArI praziSyA sunitAjIe anuvAda karIne prastuta karyuM che. meM tenuM avagAhana karyuM che. kAyAthI, vacanathI ane manathI jIva pracura pApakarma upArjana kare che. te dvArA batAvyA che. pApanA kAryo kevA hoya ane tene kema rokI zakAya te mArga jemAM pUrNa rIte batAvyo che. khUba UMDANathI abhyAsa karanArane eka vakhata citkAra thayA vinA na rahe, te jarUrI pAcho vaLe. pAcho pharelo AtmA keTalA sukhano anubhava kare che, te kema karAya, tenA bharacaka upAyo batAvyA che. tene jJAnI puruSo saMvara kahe che. A badhA saMvaradvAra apanAvanAra cokkasa tarI jAya che. tevI vAtonuM Alekhana che jemAM, tenuM nAma che praznavyAkaraNa. tenI sajAvaTa karanAra che gItArtha munirAja zrI trilokamunijI. teonuM bahumAna pUrvaka zuzruSA karI abhivAdana sahita vaMdana karuM chuM temaja mArA nAnA baMne mahAsatIjI sAdhvI AratI ane sAdhvI subodhikAe mArA saMpAdana kAryamAM pUrNa sahayoga Apyo che, potAnA kSayopazamano svAdhyAyamAM sadupayoga karyo che teno mane AnaMda che tathA Agama avagAhanamAM je sAdhvIo sahAyaka banI che teo stutya puruSArtha sadA karatA rahe tevI zubhecchA pAThavuM chuM ane AryA sunitAjI ! tamArI sAdhaka dazA UMDANa sudhI 25 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoMce ane vezamAtra na rahI jAya, AtmadezamAM praveza karI svadezamAM pAchA pharI jIvananuM vyAkaraNa pragaTAvI, mokSa maMjhIla tarapha AgekUca kare tevA AzIrvAda. prophesara zramaNopAsaka zrI mukuMdabhAI, bhAvathI sevA ApanAra zrI dhIrubhAI, prinTa karI prakAzita karanAra nehalabhAI, zrutajJAnAdhAra bananArA dAtAo, prakAzita karanAra prakAzana samitinA sabhyo, A kAryamAM pUrNa samarpita bhAve utsAha sAthe joDAyela zrI guruprANa phAunDezananA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI zeTha vagere; A dareka sahayogIonA puruSArthanuM bahumAna karI teo praznanA uttara meLavI siddhadazA varavA yogya bane tevI bhAvanA. Agama avagAhanamAM ochuM adhika thayuM hoya to micchAmi dukkaDaM, bodhibIja dIkSA--zikSA dore bAMdhI, "mukta-lIlama"taNA tAraka thayA, evA guruNI "ujamaphUla--aMbAmAtA" ne vaMdana karuM bhAva bharyA; vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAMguM punaH kSamApanA, maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM vijJApanA. --AryA mukta-lIlama. 26 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA pratyeka saMsArI jIvane janma-jIvana ane mRtyunuM cakra anAdi kALathI cAlI rahyuM che. prazna thAya ke A cakrane gatimAna koNa kare che? ane kayA paribaLo A cakranI gatine aTakAve che? A praznonA uttara dazamA aMga sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtramAMthI maLI jAya che. janma-mRtyunA cakrane gatimAna karanAra Azravatattva che ane saMvaratattvatenI gatine roke che. Azrava eTale karmonuM praveza dvAra, karmone AvavAno mArga. hiMsA, asatya, corI Adi pApanI pravRtti dvArA AtmAmAM spaMdana thAya ane spaMdita thayelA Atmapradezo kArmaNavargaNA para humalo karIne tene grahaNa kare che. grahaNa thayelI kArmaNa vargaNA ane Atmapradezo dUdha ane pANInI jema ekameka thaI jAya che, tene karmabaMdha kahe che. je pariNAmothI karmabaMdha thayo hoya, tenA saMskAro Atmapradezo para aMkita thaI jAya che. karma paripakva thaIbaMdha samayanA saMskAra anusAra potAnuM phaLa Ape che. karma anusAra punarjanma thAya che. A rIte cakra gatimAna thAya che. jyAre A cakranI gatine rokavI hoya, tyAre sahu prathama karmanA pravezadvArane baMdha karavA paDe che, jene zAstrIya bhASAmAM saMvara kahe che. A zAstramAM Azrava ane saMvaranA pAMca-pAMca bhedanuM vistRta varNana che. temAM hiMsA Adi pAMca Azrava, tenA kAraNo, tenA dArUNa pariNAmonuM hRdayadrAvaka citra che. je sAdhakone AzravanirodhanI preraNA Ape che. Azrava ane saMvarano viSaya jIvananI pratyeka ghaTanAthI saMbaMdhita che, tethI zAstra saMpAdana samaye A viSayane saraLatAthI vistArapUrvaka samajAvavAno prayatna karyo che. prathama AzravadvAra-hiMsAnA varNanamAM zAstrakAre hiMsAnuM prayojana spaSTa karyuM che. tenA vivecanamAM mAMsAhArInuM maMtavya, teonI mithyA dhAraNAno ullekha karI zAkAhAranI zreSThatAnuM 27 nA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipAdana karyuM che. te vartamAna samAjane mATe noMdhanIya che. mRSAvAdanA varNanamAM zAstrakAre bhinna bhinnadArzanikonI mithyA prarUpaNAne mRSAvAdarUpe kahI che. adattAdAnanA varNanamAM TIkAnA AdhAre adatta -corInA cAra prakAranuM kathana karyuM che. abrahmacarya AzravamAM sUtrakAre viSayavAsanAnI pUrti mATe thayelA mahAyudhdhono saMketa karyo che. prastuta saMskaraNanA pariziSTamAM jenA nimitte yuddho thayA che tevI te kanyAonA caritro saMkSepamAM ApyA che. te ja rIte pAMca saMvaradvAramAM paNa samucita spaSTatA karI che. A zAstranI keTalIka pratomAM cothA brahmacarya saMvaradvAra ane pAMcamA aparigraha saMvarakAranI pAMca bhAvanAnA prakaraNomAM tathA zramaNo mATe khAdyasAmagrIno saMcaya na karavAnA prasaMgamAM dArUmAM sUcaka zabdono prayoga jovA maLe che paraMtu vicAra karatAM ahiMsA pradhAna jaina zramaNone mATe A zabdono prayoga yazAsaMgata jaNAto nathI. pU. zrI ghAsIlAlajI ma.sA.nA praznavyAkaraNasUtranA mULapAThamAM AvA akalpanIya zabdono ullekha nathI tema ja anya aneka pratomAM paNa Avo pATha nathI. prastuta saMskaraNamAM paNa dArU-mAMsa paraka zabdonuM grahaNa karyuM nathI. zAstronA kaThina zabdo akArAdinA kramAnusAra ApI tenA zabdArthanuM pariziSTa banAvyuM che. je mULapAThane samajavAmAM upayogI thAya che. A rIte zAstranA bhAvone yathArtha rIte samajIne pAThako samakSa pragaTa karavAno puruSArtha karyo che. anaMta upakArI tapasamrATa gurudevanI asIma kRpAe, AgamamanISI pU. trilokamuni ma.sA.nA mArgadarzane, pradhAna saMpAdikA guruNImaiyA pU. lIlamabAI ma.nA. pAvana sAnidhye tathA saMpAdakanakAryanA sAvaMta sAkSI, mUkasevAbhAvI guruNIzrI pU. vIramatIbAI ma.nA. saMpUrNa sahayoga zAsanasevAnA A mahattama kAryamAM ame saphaLatA prApta karI zakayA chIe, tevI paLe paLe pratIti thatAM teozrInA pAvana caraNomAM tana-mana ane samagra jIvana jhUkI jAya che. gurukUlavAsI pU. biMdubAI O 28 ) 28 199) jaLT Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI Adi sarva satijIonI sadbhAvanAno svIkAra karI sarvavirAma pAmIe chIe. prAMte jinAjJAthI ochI, adhikake viparIta prarUpaNA thaI hoya to paMca parameSThInI bhagavaMtonI sAkSIe trividha trividha micchAmi dukkaDam... sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAi! sadA RNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAi! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudevazrI! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudevazrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata-lIlama guruNIzrI ! zaraNu grahyuM pU. mukata -lIlama- vIra guNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpanayana kholyA Ape divya jJAnarUpanayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. 29 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame sAdhvI zrI sunitAbAI ma. upalabdha Agama paraMparAno ItihAsa : Agama- A samantAd gamyate kRti JAma: / jenA dvArA(satya) jaNAya te Agama. vizvanA pratyeka sAdhako satyanI zodha mATe ekAMta saMyama ane tapanI ArAdhanA kare che. tenA vaDe potAnA AtmAnI anAdikAlIna vaiSayika malinatAo utpanna karanAra rAgadveSane dUra kare che tyAre svayaMnI ja zuddha dazAno anubhava kare che. saMpUrNa zuddha AtmadazA ja traikAlika satya che. zAzvata satyane prApta thayelI vyakti ja arihaMta paramAtmA che. te sAkSAt Agama svarUpa che. te uparAMta satyane prApta karavAno teono upadeza paNa Agama kahevAya che. pUrNa zuddhi prApta thayA pachI ja arihaMta paramAtmA sarva bhAvone jANe che. paraMtu jeTaluM jANe teTaluM kahI zakatA nathI, kAraNa ke bhASA sImita che ane AyuSya alpa che. temaja teo jeTaluM kahe teTaluM zrotAo grahaNa karI zakatA nathI. paraMtu viziSTa atizaya saMpanna gaNadharo tIrthaMkaranI vANIne sUtrabaddha kare che. tene paNa Agama, siddhAMta athavA zAstra kahe che. A rIte Agama eTale jinezvaranuM pravacana athavA Agama eTale mokSa mArganuM nirUpaNa. Agama eTale arihaMta prabhunI sAdhanAno arka. Agama eTale AtmavidyA ke mokSa vidhAno mULa srota. vartamAne ApaNI samakSa je upalabdha che te aMtima tIrthaMkara prabhu mahAvIranA prarUpita Agama graMtho che. tIrthaMkarone pUrNatA pragaTa thayA pachI temanI sahu prathama dezanAmAM dIkSita thanAra ziSyomAMthI keTalAka viziSTa budghinA dhAraka suyogya jIvone dvAdazAMgInA bAra aMga sUtronuM jJAna thaI jAya che. tene gaNadhara pade sthApita karAya che. te gaNadharo 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra aMgasUtronI racanA kare che. (zrI AcArAMga sUtra yAvat daSTivAda sUtra) bAra aMgasUtra mULabhUta che. tenA AdhAre pazcAdvartI aneka AcAryo dharmagraMthonI racanA kare che. temAM bAra upAMga sUtra, cAra mULa sUtra, cAra cheda sUtra ane Avazyaka sUtra che. A rIte zvetAMbara sthAnakavAsI saMpradAya batrIsa Agama graMthone svIkAre che. zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyapistAlIsa Agama graMthone mAne che ane digambaro paNa dvAdazAMgIne to svIkAre ja che. A rIte Agama saMkhyA viSayaka bhinna bhinna mAnyatAo pracalita che. Agama saMrakSaNa - prabhu mahAvIrathI prAraMbhAyelI A pAvana zruta paraMparA lagabhaga 980 varSa paryata smRti-zruti paraMparAe ja cAlatI hatI tyAra pachI kALanA prabhAve, smRti daurbalyatAnA kAraNe dhIme dhIme kSINa thavA lAgI. mahAsAgaranuM pANI sUkAtAM sUkAtAM gAyanA paga DUbe teTaluM rahyuM arthAt sAgara khAbociyuM banI gayuM. te sAdhakone mATe ciMtAno viSaya banI gayo. tyAra pachI mahAna RRtapAragAmI devardhigaNi kSamAzramaNe vidvAna zramaNonuM eka saMmelana bolAvyuM ane smRti-doSathI nAza thatAM AgamajJAnane surakSita temaja sAcavIne rAkhavAnuM AhvAna karyuM. te saMmelanamAM sarva saMmatithI Agamone lipibaddha karavAmAM AvyA. jinavANIne pustakArUDha karavAnA A aitihAsika kAryathI vastutaH AjanI samagra jJAnapipAsu prajA mATe eka avarNanIya upakAra siddha thayo. saMskRti, darzana, dharma tathA AtmavijJAnanI prAcInatama jJAnadhArAne pravAhamAna rAkhavAno A upakrama vIranirvANanA 980 yA 993 varSa pachI prAcIna nagarI vallabhI(saurASTra)mAM AcArya zrI devardhigaNi kSamAzramaNanA netRtvamAM saMpanna thayo. Agamone lipibaddha karavAno te prathama prayAsa hato. Aje prApta jaina sUtronuM aMtima svarUpa A vAcanAmAM saMpanna karavAmAM AvyuM hatuM. pustakArUDha thayA pachI AgamonuM svarUpa mULarUpamAM to surakSita thaI gayuM. paraMtu kALadoSa, zramaNa saMghonA AMtarika matabheda, smRti durbaLatA, pramAda temaja bhAratabhUmi para bahAranA AkramaNone kAraNe vipula jJAnabhaMDArono nAza Adi anekAneka kAraNothI AgamajJAnanI vipula saMpatti nAza pAmI. vikramanI 16mI sadImAM krAntivIra zrI lokAzAhe A dizAmAM krAntikArI prayatna karyo. AgamonA zuddha mULapATha ane tenA yathArtha arthajJAnane taiyAra karavAno | 31 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka sAhasika upakrama karyo. paraMtu thoDA samayamAM tenA virATa kAryamAM paNa vidana AvyuM. sAMpradAyika vidveSa, saiddhAntika matabheda vagere paribaLoe temAM bhAga bhajavyo. 19mI zatAbdInAM prathama caraNamAM jyAre Agama-mudraNanI paraMparA cAlu thaI tyAra pachI pAThakone thoDI suvidhA prApta thaI. dhIredhIre vidvat prayAsothI AgamonI prAcIna cUrNio, niryuktio, TIkAo Adi prakAzamAM AvI. tenA AdhAre Agamono spaSTa sugama bhAvabodha saraLabhASAmAM prakAzita thayo. temAM Agama svAdhyAyI tathA jJAna-pipAsuone suvidhA prApta thaI. tenA phaLasvarUpe AgamonI paThana-pAThananI pravRtti vadhI. aMga AgamomAM praznavyAkaraNa sUtra : praznavyAkaraNa sUtra bAra aMgasUtramAM dazamuM aMga che. samavAyAMga, naMdI ane anuyogadvAra sUtramAM praznavyAkaraNa mATe pIvA'IRMAchuM A prakAre bahuvacanano prayoga karyo che. jenuM saMskRta rUpa pravyArAne hoya che. paraMtu vartamAnamAM upalabdha praznavyAkaraNa sUtranA upasaMhAramAM pAvAvamAM A prakAre eka vacanano ja prayoga karyo che. sthAnAMga sUtranA dazamA sthAnamAM praznavyAkaraNanuM nAma pAvA'Rvasa batAvyuM che. jenuM saMskRta rUpa TIkAkAra abhayadeva sUrIe prasanavyAraNavaza karyuM che. paraMtu A nAma adhika pracalita thayuM nathI. praznavyAkaraNa A samAsayukta zabda che. teno artha thAya che- praznonuM vyAkaraNa arthAt nirvacana, uttara temaja nirNaya. temAM kayA praznonuM vyAkaraNa ApavAmAM AvyuM hatuM; teno paricaya sthAnAMga, samavAyAMga,naMdIsUtramAM ane acelaka paraMparAnA dhavalA Adi graMthamAM maLe che. sthAnAMga sUtramAM praznavyAkaraNanA dasa adhyayanano ullekha A pramANe che. upamA, saMkhyA, RSibhASita, AcAryabhASita, mahAvIrabhASita, saumakaprazna, komalaprazna, addAgaprazna, aMguSThaprazna ane bAhuprazna. samavAyAMgamAM kahyuM che ke praznavyAkaraNamAM 108 prazna, 108 aprazna, ane 108 5 32 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznAprazna che. je maMtravidyA temaja aMguSThaprazna, bAhuprazna, darpaNaprazna, Adi vidyAothI saMbaMdhita che ane tenA 45 adhyayana che. naMdIsUtramAM paNa kahyuM che ke praznavyAkaraNamAM 108 prazna, 108 aprazna ane 108 praznAprazna che tathA aMguSThaprazna, bAhuprazna, darpaNaprazna Adi vicitra vidyAtizayonuM varNana che. temAM 45 adhyayana che. acelaka paraMparAnA dhavalA Adi graMthomAM praznavyAkaraNano viSaya batAvatAM kahe che ke praznavyAkaraNamAM AkSepaNI, vikSepaNI, saMvedanI ane nirvedanI; A cAra prakAranI kathAonuM varNana che. ApaNI kathAmAM cha dravyo ane nava tatvonuM varNana che. vikSepaNI kathAmAM paramatanuM pratipAdana karI tyArapachI svamata arthAt jinamatanI sthApanA karavAmAM AvI che. saMvedanI kathA puNyaphaLanI kathA che. jemAM tIrthakara, gaNadhara, RSi, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, deva temaja vidyAdharonI RddhinuM varNana hoya che. nirvedanI kathAmAM pApaphaLanuM nirUpaNa hoya che. mATe temAM naraka, tiryaMca, kumAnuSayonionuM varNana che ane aMgaprazno anusAra muSTi, ciMtana, lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvita, maraNa, jaya, parAjaya, nAma, dravya, Ayu ane saMkhyAnuM paNa nirUpaNa che. uparokata banne paraMparAomAM batAvelA praznavyAkaraNanA viSaya saMketathI jANI zakAya che ke prazna zabda maMtravidyA ane nimittazAstra AdinA viSayathI saMbaMdha rAkhe che ane camatkArI praznonuM vyAkaraNa je sUtramAM varNita che te praznavyAkaraNa che. paraMtu vartamAnamAM upalabdha prazravyAkaraNamAM evI koI carcA nathI. mATe ahiMyA prazravyAkaraNano sAmAnya artha jijJAsA ane tenuM samAdhAna karavAmAM Ave che. hiMsA-ahiMsA, satya-asatya, Adi dharmAdharma rU5 viSayonI carcA je sUtramAM karavAmAM AvI che, te praznavyAkaraNa che. A daSTithI vartamAnamAM upalabdha praznavyAkaraNanuM nAma sArthaka thAya che. sacelaka ane acelaka banne paraMparAomAM prAcIna praznavyAkaraNa aMge je viSayanuM kathana karyuM che ane vartamAnamAM je upalabdha che, tene jotA eka prazna utpanna thAya che ke A prakAranuM parivartana koNe karyuM ane kema karyuM? te aMge vRttikAra abhayadeva sUrI lakhe che ke AgAmI samayanA koI adhikArI manuSya camatkArI vidyAono durUpayoga na kare, e daSTithI te vidyAo A sUtramAMthI kADhI nAkhI ane mAtra Azrava ane saMvarano samAveza koI AcAryo karI dIdho hoya. TIkAkAra AcArya jJAnavimala sUri 0 33 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa uparokta vicAra sAthe sahamata che. paraMtu A samAdhAna saMtoSaprada nathI. hA, eTaluM kahI zakAya ke vartamAne upalabdha praznavyAkaraNa prabhu mahAvIra dvArA pratipAdita koI praznano aMza hoya."praznavyAkaraNa" nAmavALI pratio prAcIna graMtha bhaMDAromAM upalabdha che. jema ke jesalameranA kharataragacchanA AcAryazAkhAnA bhaMDAramAM "jayapAhuDaprazravyAkaraNa" nAmanI eka tADapatrIya prati hatI. te prati azuddha lakhAyelI hatI ane kyAMka-kyAMka akSara paNa tUTatAM hatAM. temAM munizrI jinavijayajIe yathAyogya pATha saMzodhita karI saM. 2015 mAM siMdhI jaina graMthamALAnA graMthAMka 43 nA rUpamAM prakAzita karAvI. tenI prastAvanAmAM munizrIe je saMketa karyo che teno kAMIka aMza A pramANe che. prastuta graMtha ajJAta tattva ane bhAvonuM jJAna prApta karavA-karAvavA mATe vizeSa rahasyamaya zAstra che. A zAstranA AdhAre koIpaNa praznakartAnA lAbha-alAbha, zubhaazubha, sukha-duHkha evaM jIvana-maraNa Adi viSayaka ghaNuM nizciMta evaM tathyapUrNa jJAna prApta karI zakAya che. - tyAra pachI upasaMhAramAM munizrIe lakhyuM che- "A graMthanuM nAma TIkAkAre pahelA na pAdu ane pachI praznAraNa ApyuM che. mULa graMthakAre nayapAduka nAma ApyuM che ane aMte paNa " praznavyAkaraNa samAptam" lakhyuM che. zarUAtamAM TIkAkAre A graMthanuM nAma "praznavyAkaraNa" lakhyuM che. teno ullekha A prakAre che."mahAvIrAzi (zi) rasa prakhya prazna vyArAM zAstra vyArA nIti" temAM mULa prAkRta gAthAo 378 che. tenI sAthe saMskRta TIkA che. A prati rara7 pAnAmAM vi.1336 nI caitravedI ekame lakhelI che. aMte "cUDAmaNi-jJAnadIpaka" graMtha. 73 gAthAonI TIkA sahita che. tenA aMte lakhyuM che.' ti jinendrathita prazana vUDAmaLisAra zAstra samAptam ' - jinaratnakozanA pR. 133 mAM paNa A nAmavALI eka pratino ullekha che. temAM 228 gAthAo kahI che tathA zAMtinAtha bhaMDAra, khaMbhAtamAM keTalIka pratio che. tevuM kozathI jANI zakAya che. nepALanA mahArAjAnI lAyabrerImAM paNa praznavyAkaraNa yA tenI samAna nAmavALA graMthanI sUcanA maLe che. tenI vizeSa jANakArI aprApya che. uparyukata uddharaNothI ApaNe e niSkarSa para pahoMcI zakIe chIe ke mULa prAcIna praznavyAkaraNa sUtra bhinna-bhinna vibhAgomAM vaheMcAI gayuM ane pRthaka-pRtha 34 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma yukta aneka graMtha banI gayA. saMbhavataH temAM mULa praznavyAkaraNanAM viSayonI carcA karI hoya. jo A sarvanuM pUrvApara sandarbhanI sAthe samAyojana karavAmAM Ave to vizeSa rahasya pragaTa thaI zake tema che. racayitA ane racanA zailI : praznavyAkaraNano AraMbha A gAthAthI thAya che. jaMbU ! iNamo aNhaya-saMvara-viNicchayaM pavayaNassa NIsaMda vocchAmi NicchayatthaM suhAsiyatthaM mahesIhiM / artha -he jabba! ahIM maharSi praNIta pravacanasAra rUpa Azrava ane saMvaranuM nirUpaNa karIza. prastuta gAthAmAM'Arya jaMbuM saMbodhana karyuM hovAthI TIkAkAre teno saMbaMdha sudharmA svAmI sAthe joDyo che. zrI abhayadeva sUrie paNa tenI TIkAnA upodghAtamAM A graMthanA pravaktA tarIke sudharmA svAmIno ullekha karyo che. paraMtu gAthAmAM AveluM "mahela pada spaSTa kare che ke prastuta racanA sudharmA svAmInI nathI, koI pazcAdvartI AcAryanI hoI zake che. temAM sudharmA ane jaMbUnA saMvAda rUpanI prAcIna paraMparAnuM anukaraNamAtra karyuM hoya tema pratIta thAya che. vartamAna praznavyAkaraNanI racanA paddhati ghaNI sughaDa che. bhASA ardhamAgadhI prAkRta che, tenI bhASA samAsa saMyukta hovAthI sAmAnya vAcako mATe kliSTa banI jAya che. kyAMka, kyAMka to eTalI lAkSaNika bhASAno upayoga karela che ke jenI pratikRti kAdaMbarI Adi graMthomAM jovA maLe che. A tathyane samartha vRttikAra AcArya abhayadeve paNa potAnI vRttinA prAraMbhamAM svIkAryuM che. prastuta praznavyAkaraNanA dasa adhyayana che. A dasa adhyayanonuM vargIkaraNa be prakAre karyu che. (1) praznavyAkaraNanA dasa adhyayana ane eka zrutaskandha che je prastuta upasaMhAra vacanathI spaSTa che. " pahAvAra no suyagdho rasa athaT I nandI ane 3 35 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAMga sUtramAM paNa praznavyAkaraNano eka zrutaskandha mAnya che. paraMtu AcArya abhayadeve potAnI vRttimAM je upodghAta uSkRta karela che, temAM bIjA prakArathI vargIkaraNa che. tyAM praznavyAkaraNanA be zrutaskaMdha kahyA che ane pratyekamAM pAMca pAMca adhyayanano ullekha karela che.- ''vo suyavAMdhA paLattA- AsavavArA ya saMvaravArA ya, paDhamassa NaM suyakkhaMdhassa... paMcaajjhayaNA... doccassa NaM suyakkhaMdhassa paMca ajjhayaNA / pratipAdya viSaya : prastuta prazna vyAkaraNamAM hiMsAdi pAMca Azravo ane ahiMsAdi pAMca saMvaronuM varNana che. eka eka adhyayanamAM eka eka viSaya para vistRta varNana che. pratyeka viSayamAM pAMca dvArathI varNana che. hiMsAnuM svarUpa, hiMsAnA paryAyavAcI nAma, hiMsAnuM pariNAma, hiMsaka jIva, te konI konI hiMsA kare che ane zA mATe kare che? (1) hiMsAnuM svarUpa (2) hiMsaka jIvo (3) hiMsya jIvo (4) hiMsAnuM kAraNa (5) hiMsAnuM bhayaMkara pariNAma. A pAMca prakAre samajatA hiMsAnI bhISaNatAnuM jIvaMta citra upasthita thaI jAya che. tema ja sUtrakAre hiMsAnA varNanamAM vaidika hiMsA, dharmanA nAme thatI hiMsA, te uparAMta jagatamAM thanArI vividha prakAranI hiMsaka pravRttino ullekha karI sAdhakone tenAthI nivRtta thavAnI preraNA ApI che. asatya AzravanA prakaraNamAM sarvaprathama asatyanuM svarUpa batAvI, asatyanA 30 sArthaka nAmono ullekha karyo che. tyAra pachI asatya bhASaNanuM prayojana, asatyavAdI ane tenA duHSama phaLano nirdeza che. sUtrakAre asatyavAdInA rUpamAM nimnokta matono ullekha karyo che. nAstikavAdI athavA vAmalokavAdI--cArvAka, paMcaskandhavAdI- bauddha, manojIvavAdI- manane jIva mAnanArA, vAyujIvavAdI- prANavAyune jIva mAnanArA IMDAthI jagatanI utpatti mAnanArA, lokane svayaMbhUkRta mAnanArA, 1, 2, 3, 4, 5, , v 36 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, saMsArane prajApati dvArA nirmita mAnanArA, saMsArane IzvarakRta mAnanArA, samasta saMsArane viSNumaya mAnanArA, AtmAne eka akartA, vedaka, nitya, niSkriya, nirguNa, nirlipta mAnanArA, jagatane yAdRcchika mAnanArA, jagatane svabhAva janita mAnanArA, jagatane devakRta mAnanArA, niyativAdI-AjIvaka mata, A rIte asatyavAdakonA nAmollekhathI vibhinna dArzanikonI jagata viSayaka zuM dhAraNA hatI, te jANIne sAdhaka svayaM satya tattvane samajI zake te ja zAstrakArano Azaya jaNAya che. (3) adattAdAna AzravamAM paNa adattAdAnanuM svarUpa, tenA sArthaka 30 nAma, corI, corInuM prayojana, saMsAranA vividha prasaMge thatI vividha prakAranI corI ane tenA duSpariNAmanuM darzana che. (4) abrahmacarya AzravamAM sahu prathama sarva prakAranA bhogasaMpanna deva, devI, cakravartI, vAsudeva, baladeva, mAMDalika rAjA AdinI bhoga sAmagrInuM varNana che. tenA aMte kahyuM che ke-tAo vi vaLamati marayamma...jAmALa teo paNa atRpta kAmanA sAthe maraNane prApta kare che. te uparAMta abrahmanI kAmanAne pUrNa karavA strIonA nimitte thanArAM yuddhono ullekha karIne zAstrakAre sAdhakone nirveda bhAva jAgRta karAvyo che. (5) parigraha AzravamAM saMsAramAM jeTalA prakArano parigraha maLe che tenuM savistAra nirUpaNa karyuM che. A parigraha rUpI pizAcanA pAzamAM sarva prANI baMdhAyelA che. tenA samAna lokamAM anya koI baMdhana nathI, chatAM pAmara prANI teno adhikathI adhika saMcaya karato rahe che. zAstrakAre parigrahanI bhayaMkaratA nIcenA zabdothI pragaTa karI che. anaMta, akSaraLa, purata, aSuvaLAM, asAlaya, pAvamaLema, avi-jiriyanva, viNAsamUlaM, vahabaM dhaparikile sabahulaM anaMtasaMkilesakAraNaM / 37 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A thoDA ja zabdomAM parigrahanuM samagra citra upasI Ave che. kahyuM che ke teno aMta nathI, te koIne zaraNa denAra nathI, duHkhada pariNAmayukta che; asthira, anitya ane azAzvata che; pApakarmonuM mULa che; vinAzanI jaDa che; vadha, baMdha, ane saMklezathI vyApta che; anaMta kleza tenI sAthe joDAyela che. aMte varNanano upasaMhAra A zabdonI sAthe karyo che - movara muttimaggassa phalihabhUyo, carimaM adhammadAraM samattaM arthAt zreSTha bhokSamArga mATe A parigraha AgaLiyA rUpa che. A rIte prathama zrutaskaMdhanA pAMca adhyayanamAM pAMce Azrava ane tenA pariNAmanuM nirUpaNa che. dvitIya zrutaskaMdhamAM Azrava nirodha rUpa pAMca saMvara, ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigrahanA svarUpanuM ane tenA sukhada pariNAmanuM savistAra nirUpaNa karyuM che. (1) ahiMsAnA saMvaramAM sau prathama ahiMsAnuM svarUpa, tenA 60 sArthaka nAmo, bhagavatI ahiMsAno mahimA ane aMte ahiMsaka vRtti keLavavAmAM nimittabhUta pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che. (2) satya saMvaramAM satyanA vividha nAmAMtarothI satyanuM virATa svarUpa ane dasa prakAranA satyavacananuM kathana karyuM che. te uparAMta sAdhakane mATe saMyamI jIvanamAM bAdhaka bhASAno tyAga ane saMyamI jIvanane poSaka bhASAnA prayoganuM hitakArI sUcana che ane pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che. (3) acaurya saMvaramAM acauryathI saMbaMdhita anuSThAnonuM varNana karyuM che. temAM asteyanI bhUlathI laIne sUkamatama vyAkhyA karI che. acaurya mATe prayukta adattAdAnaviramaNa ane dattAnujJAta A be paryAyavAcI nAmonuM aMtara spaSTa karatAM kahyuM che ke adattanA mukhyatayA pAMca prakAra che. devaadatta, guruadatta, rAjaadatta, gRhapatiadatta ane sahadharma adatta. A pAMca prakAronA adatta skUla ke sUkSma rUpe grahaNa karAya to te adattAdAna che. A prakAranA adattAdAnano mana, 38 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana, kAyAthI sarvathA tyAga karavo adattAdAna viramaNa kahevAya che. dattAnujJAtamAM datta ane anujJAta A be zabda che. teno artha sugama che paraMtu vyaMjanika artha e che ke dAtA ane AjJAdAyaka dvArA bhaktibhAvapUrvaka je vastu devAmAM Ave tathA lenAranI mAnasika svasthatA sacavAI rahe te rIte je grahaNa thAya te dattAnujJAta che. bIjo artha e che ke svAmI dvArA devA para paNa jeno upayoga karavAnI anujJA--AjJA gurujanothI prApta hoya te ja dattAnujJAta che. (4) brahmacarya saMvaramAM brahmacaryanA gauravanuM pratibhAyukta zabdomAM vistArathI nirUpaNa karyuM che. tenI sAdhanA karanArA saMmAnita temaja pUjita hovAnuM nirUpaNa karyuM che. brahmacarya ane tenI sAdhanA karanArAe, e bannenA mahAtmyadarzaka keTalAka aMzo A pramANe che. karyA che. savvapavittaM sunimmiyasAraM siddhivimANaM avaMguyadAraM / vera virAmaNa pajjavasANaM, savvasamuddamahodadhititthaM // jeNa suddhacarieNa bhavai, subaMbhaNo susamaNo susAhU | isI samuNIsa saMjae sa eva bhikkhu jo suddhaM carai baMbhaceraM // te sivAya brahmacarya virodhI pravRttiono paNa ullekha karIne sAdhakane sAvadhAna (5) aMtima prakaraNa aparigraha saMvaranuM che, temAM aparigrahavRttinuM svarUpa, te viSayanA anuSThAno ane aparigrahavratadhArIonA svarUpanuM nirUpaNa che. tenI pAMca bhAvanAonA varNanamAM sarva prakAranA viSayonA tyAgano saMketa karyo che ke - maUmaLuLa-sumi-yumi-rA-vosa pabihiyappA sAduM, maNavayakAyagutte saMvuDeNaM paNihitiMdie carejja dhammaM / A rIte saMkSepamAM AzravanuM pariNAma saMsAra paribhramaNa ane saMvaranuM pariNAma paribhramaNano aMta che. te viSayane zAstrakAre zAstrIya bhASAmAM prastuta karyo che. sAhityaka-mUlyAMkana -- koIpaNa graMthanA pratipAdha viSayane anurUpa bhAva-bhASAzailIno upayoga 39 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo te tenA sAhityaka staranA mUlyAMkananI kasoTI che. A dRSTithI jyAre ApaNe prastuta praznavyAkaraNa sUtranuM avalokana karIe chIe tyAre spaSTa thAya che ke bhAratIya vAGamayamAM tenuM potAnuM eka anokhuM sthAna che. bhASAzailI : bhAvAbhivyaktine mATe thayelI zabdayojanA, prAMjala ane prabhAvaka che. tenA dvArA varNa viSayanuM samagra zabdacitra pAThakanI samakSa upasthita thAya che. tene mATe ApaNe pAMca Azravo athavA pAMca saMvaromAMthI koIpaNa ekane udAharaNarUpe joI zakAya che. dA.ta. hiMsA AzravanI bhISaNatAno bodha karAvA mATe nimna prakAranA karkaza varNo ane akSarono prayoga karyo che-- pAvo caMDo .ddo khuddo sAhasio, aNArio NigghiNo NissaMsI mahabbhao paibhao, aibhao, bIhaNao, tAsaNao, aNajjo uvveyaNao ca Niravayakkho, Niddhammo NippivAso, NikkaluNo, NirayavAsagamaNanidhaNo mohamahAbhayapavaDDhao payaTTao, maraNavemaNaso / tenAthI viparIta satya saMvaranuM varNana karavA mATe evI komaLa-kAMta padAvalIno upayoga karyo che je hRdayasparzI hovAnI sAthe sAthe mAnava manamAM navo ullAsa, navo utsAha utpanna karI de che. udAharaNa mATe nimnalikhita gadyAza paryApta che. saccavayaNaM suddhaM suciyaM sivaM sujAyaM subhAsiyaM suvvayaM sukahiyaM sudiTTha supaiTThiyaM, supaiTThiyajasaM susaMjamiyavayaNabuiyaM, suravaranaravasabhapavara balavaga suvihiya jaNabahumayaM parama sAhudhammacaraNaM tavaniyama pariggahiyaM suAvadavelAM 2 lonuttama vayamiLa, saMkSepamAM bhASA bhAvane anurUpa che. alaMkAra H prastuta graMthamAM sAhityika alaMkArono paNa prayoga yatra taMtra pratIta thAya che. mukhyatayA upamA ane rUpaka alaMkAronI bahulatA che. tema chatAM anya alaMkArono 40 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga paNa yathAprasaMge thayo che. je Agama abhyAsathI jANI zakAya che. sa : prastuta graMthamAM zRMgAra, vIra, kaNa, bIbhatsa Adi sAhityika sarva rasono samAveza thayo che. jema ke hiMsA-AzravonA kaTaphaLonA varNanamAM bIbhatsa ane teno bhoga karanArAnA varNanamAM kaNarasanI anubhUti thAya che. prANI potAnA kSaNika svArthanI pUrti mATe keTalA-keTalA bIbhatsa kArya karI le che ane pariNAmanI ciMtA karyA vinA ja rUdratAnI carama sthitine ulaMghI jAya che. paraMtu udayakALamAM bananArI tenI sthiti karuNatAnI sImAe pahoMcI jAya che. pAThakanA manamAM eka evo sthAyI nirvedabhAva utpanna thaI jAya che ke te svayaM AzravathI mukta thavAno prayatna kare che. brahmacarya AzravanA varNanamAM zRMgArarasathI pUrita aneka gadyAMza che. paraMtu temAM uddAma zRMgAra nathI te virAgabhAvathI anuprANita che. sarvatra niSkarSa rUpe kahyuM che ke uttamamAM uttama bhoga bhogavanAra paNa aMte kAmabhogothI atRpta rahIne ja maraNa pAme ahiMsA Adi pAMca saMvaronA varNanamAM vIrarasanI pradhAnatA che. AtmavijetAnI adInavRttine prabhAvazALI zabdAvalI prakaTa kare che. sarvatra tenI manasvitA ane manobaLanI saraLatAnuM digdarzana karAvyuM che. A rIte prastuta Agamane koI paNa kasoTI para rAkhIye paraMtu vADamayamAM tenuM anokhuM advitIya sthAna che. sAhityika kRti mATe jeTalI vizeSatAo hovI joIe te sarva temAM upalabdha che. prastuta saMskaraNa : gujarAtI bhASAmAM Aja sudhImAM ghaNuM ja sAhitya prakAzita thayela che. temAM mukhyatve pUjya AcArya zrI ghAsIlAlajI ma.sA. dvArA batrIsa Agamo saMskRta TIkA, hindI ane gujarAtImAM tenA anuvAda saha prakAzita thayA che. 41 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna samAjanI mAMgane anulakSIne yuvAcArya zrI madhukara munijI dvArA saMpAdita vivecana yukta hindI bhASAnI Agama batrIsIthI preraNA pAmIne, pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA.nI janma zatAbdI nimitte, kaMIka navIna ane samAjopakAraka kArya karavuM ke je bhAvi peDhInA mATe yugo sudhI upayogI ane upakArI bane, A maMgala bhAvanAthI A prakAzana thaI rahyuM che. vi. saM. 205ra jUnAgaDha mukAme pU. tapasvI gurudeva ratilAlajI ma. sA.nA sAnidhyamAM pUjyavarA maMgalamUrti pU.muktAbAI ma. potAnA vizALa parivAra sAthe padhArelAM te samaye viduSI sAdhvIratnA pU. uSAbAI ma.ne aMtaHskuraNA thaI. temaNe pU. tapasvI gurdeva ane pU. guNImaiyA mukta-lIlama guNI pAse bhAvanA vyakta karI ane temanI saharSa anumati maLI gaI. pUjya guNImaiyAe dareka sAdhvInI yogyatA joIne A lakhANanuM kArya potAnA sAdhvI samudAyamAM vibhakta karyuM ane samaya jatAM ghaNuM kharuM lakhAI gayuM. puNya yoge rAjakoTa royalapArka upAzrayamAM pUjya tapasvI gurudevanI pAvana nizrAmAM sAdhu-sAdhvI chaMdanuM sAmUhika cAturmAsa thayuM. sva. pUjya gurudeva saurASTra kesarI zrI prANalAlajI ma.sA.nA janma divasanI ujavaNInA divase temanI smRtirUpe A prakAzana kAryano nirNaya thayo. zrI royala pArka sthA. jaina moTA saMghe svapna sAkAra karavAnuM bIDuM jhaDapyuM ane te samaye udAra dAnavIra zrAvaka zrI ramaNikabhAInAgaradAsa zAha(bhAmAzA), rAjakoTa zrI royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI mANekacaMda zeTha, jUnAgaDha saMgha pramukhazrI vRjalAla zAMtilAla dAmANI, junAgaDha saMgha maMtrIzrI surezacaMdra prabhulAla kAmadAra vagere ghaNA zrAvakoe maLIne eka prakAzana samitinuM nirmANa karyuM ane udAra zrImaMtone A kAryamAM sahayoga ApavAnI preraNA thaI. te ja divase keTalAka AgamonAM prakAzana mATe sahayoga maLI gayo, utsAha vadhyo ane pUra jozathI lekhanakArya AgaLa vadhavA lAgyuM. rAjakoTanA cAturmAsamAM ja Aso sudI 10 "vijayA dazamInA divase A prakAzana kArya cAlu karavAmAM AvyuM. mArA athAga puNyodaye mane AdasamuM aMga praznavyAkaraNa sUtra lakhavAno suyoga sAMpaDela che. A Agama sevAno Adeza pU. "mukta-lIlama" guNI maiyA pAsethI maLatAM meM saharSa AjJA zirodhArya karI ane lakhavAnuM kArya prAraMbha karyuM, anukrame anuvAdanuM kArya mArA kSayopazama anusAra pUrNa karela che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A anuvAda kAryamAM pUrva prakAzita thayela sUtrono AdhAra lIdhela che. jemAM mukhyatve bAvarathI prakAzita pUjya yuvAcArya zrI madhukara munijInA ane lADagUMthI prakAzita AcArya tulasI tathA yuvAcArya mahAprAjJanA praznavyAkaraNa sUtrano upayoga karyo che, te mATe te sarva saMpAdako ane prakAzakono paNa hRdayathI AbhAra mAnuM chuM. Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA.e A zAstranA saMpAdananuM kArya karavAmAM khUba ja jahemata uThAvela che, pUrepUro sahayoga ApI atyaMta parizrama sAthe apramatta dazAthI A mArA anuvAdane saiddhAMtika daSTithI tapAsI Agamane anero opa Apela che. te badala temanI paNa huM RNI chuM. mArA temane lAkha lAkha vaMdana. bhAvayoginI dAdI guNImaiyA pU. lIlamabAI ma. e mArA lakhelA A praznavyAraNa sUtrane khUba jINavaTabharI daSTithI joIne mArA upara mahAna upakAra karela che. temanA zrI caraNomAM mArA koTI koTI vaMdana. temaja amArA gurukuLavAsI sAdhvI AratI ane subodhikAe paNa kevaLa svAdhyAya rUcie AgamanuM pUrNa saMzodhana karyuM che te paNa anumodanIya che. A praznavyAkaraNa sUtrano anuvAda karI rahI chuM tyAre mama guruNImaiyA, vAtsalyadAtrI pU. sanmatibAI svAmIno upakAra to kema bhUlAya? temaNe mane pratyeka samaye anukULatAno opa Apyo evA sanmatibAI svAmIno khUba khUba AbhAra sAthe temanA zrIcaraNomAM vaMdana. mArI sAthe rahenAra sahayogI ThANA vaDIla gurdhana pU. mInaLabAI svAmI temaja nAnA ThANA zrI zvetAMsIbAI ma. sa. e mArA saMpUrNa lekhanakAryamAM, prapha sudhAravAmAM, rIrAITa karavAmAM samaye samaye sAtha ane sahakAra Apela che. temanI A samaye khUba khUba kadara karuM chuM tathA zubhecchAnI lAgaNI vyakta karuM chuM. meM je anuvAda karyo che temAM mAruM kAMIja nathI. sarvavaDIlo ane gu-guNInA AzIrvAdathI ja kArya saMpUrNa thayela che. A lekhanakAryamAM koIpaNa jAtanI traTio rahI javA pAmI hoya to vItarAga bhagavAnanI sAkSIe micchAmi dukkaDaM. bhUlacUka sudhArI vAMcavA vinaMtI karuM chuM. pU. mukta-lIlama sanmati gunzInA suziSyA sAdhvI sunitA. | 43 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane - tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyADarAyazrI praznavyAzA sUtra zrI prajJavyAka navyA'yA sUtra zrI praznavyA nA .sUtra zrI praznavyA'rAzara tra zrIdhArAze sUtra zrI praznavyAdhurAza bhUtra zrI DarAyA sUtra zrI praznavyAghrAza bhana zrI praznavyA'rAhA sUtra zrI praznavyAyaza sUtra praWvyANa | praznavyAkaraNa sUtra zrI praznavyAkaNa sUtra zrI prajJavyAkaraNa mUkI pramAdika phA . karaNI saNathI ranavyA > rIe 22ti harajI dasamuM - zrI prajJavyAkANa mutra zrI prajJA vyAkaraNA maLI grI bhraznavyA'raza sUtra zrI praznavyAyaH mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa anuvAdikATha vanitA A kAlikasutra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 _ prathama zrutaskaMdha - AzravahAra prathama adhyayana paricaya TakA zAha 208 2009 2008 2 28 zu ? prathama zrutaskaMdhanuM A prathama 'hiMsA' adhyayana che. temAM pAMca Azrava paikI prathama AzradvAra "hiMsA"nuM varNana karyuM che. hiMsAnuM svarUpa - koIpaNa prANIne trAsa, duHkha, pIDA ApavI, tenA koIpaNa prANono nAza karavo tene hiMsA kahevAya che. "pramattayo IbALavyaparopa hiMsA" pramAdAcaraNothI prANInA prANone naSTa karavA te hiMsA che. hiMsAnA svarUpane samajAvavA mATe sUtrakAre tenA para vizeSaNono prayoga karyo che. kevaLa jIvano nAza karavo te ja hiMsA nathI paraMtu AtmAnA kASAyika pariNAma je AtmaguNonI ghAta kare che te bhAvahiMsA che. Ama dravyahiMsA ane bhAvahiMsA rUpa be prakAranI hiMsAne samajAvavA mULa pAThamAM hiMsAnA 30 paryAyavAcI nAmano ullekha che. trasa jIvonI hiMsAnuM prayojana - vyakti vividha hetuo ane svArthane kAraNe jIvonI hiMsA kare che. (1) cAmaDAM, mAMsa, lohI, nakha, dAMta, AMtaraDA, zIMgaDAM Adi zarIranA avayavone mATe paMcendriya jIvonI ghAta kare che (2) madhane mATe madhamAkhIonI hiMsA kare che (3) zarIranI suvidhAne mATe mAMkaDa, macchara AdinuM hanana kare che. A prakAre potAnA svArthane mATe uMdara, udhaI, dhaneDA vagere anAjanA jIva, sarpa, kUtarAM, vIMchI Adi prANIono vinAza kare che (4) rezama Adi vastrone mATe anekAneka beIndriyAdi kIDAonI ghAta kare che (5) anya aneka prayojanothI trasa prANIonI ghAta kare che tathA pRthvI, pANI Adi sthAvara jIvonA AzrayamAM rahelA aneka trasa jIvonI jANatA ke ajANatAthI hiMsA karatA rahe che. te ajJAnI prANI A asahAya trasa jIvone, sthAvara jIvone ane sthAvaranA Azraye rahela trasa jIvone jANatA nathI. sthAvara jIvonI hiMsAnuM prayojana - (1) khetI mATe kUvA, vAvaDI, taLAva banAvavA, makAna nirmANa karavA, potAne upayogI upakaraNa banAvavA tathA AjIvikA mATe, khanija padArthonA utpAdana athavA vyApAra karavA mATe pRthvIkAyanA jIvonI hiMsA karavAmAM Ave che. (2) bhojana banAvavAmAM, pANI pIvAmAM, saphAInI pravRttiomAM, gRhakAryomAM, nAvAdi calAvavAmAM, pANImAM taravuM AdithI apakAyanA jIvonI hiMsA karavAmAM Ave che. (3) bhojana banAvavA mATe dipaka Adi jalAvavA mATe ane prakAza karavAne mATe athavA ThaMDImAM tApavAne mATe temaja koIpaNa padArthane bALavA mATe agnikAyanA jIvonI virAdhanA(hiMsA) karavAmAM Ave che. (4) dhAnyAdi sApha karavuM, havA nAMkhavI, phUMka mAravI, hIMcakA khAvA, vAhanano upayoga Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 2 | zrI praznavyAkaraNa sUtra athavA anya kArya tathA zArIrika vividha pravRttiothI vAyukAyanI virAdhanA karavAmAM Ave che. (5) aneka upakaraNa, zastra, makAna evaM bhojanasAmagrI tathA auSadha, bheSaja Adine mATe vanaspatinA jIvonI virAdhanA karavAmAM Ave che. A prakAre saMsAranA sarva prANI potAnA jIvananI vividha AvazyakatAone mATe athavA viSayonI pUrti mATe trasa ane sthAvara jIvonI hiMsA kare che. hiMsaka jIvo :- hitAhitanA vivekathI zUnya ajJAnI jIvo svavaza athavA paravazapaNe, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, mohane vazIbhUta thaI, hAsya-vinoda harSa, zokane AdhIna thaI, temaja dharmalAbhanA bhramathI trasa, sthAvara jIvonI hiMsA kare che. dhIvara, anArya, mleccha ane kSudra prANI paMcendriya prANIonI vAta kare che. azubha pariNAmalezyAvALA jIva paNa saMjJI, asaMjJI, paryAptA, aparyAptA jIvonI hiMsA kare che. hiMsAnuM pariNAma :- vividha prakAre hiMsA karavAmAM saMlagna jIva hiMsaka avasthAmAM ja mare to tenI durgati thAya che. te narakagatimAM athavA tiryaMcagati(pazuyoni)mAM utpanna thAya che. jyAM saMpUrNa jIvana duHkhamAM ja vyatIta kare che. 1. narakanA duHkha :- narakamAM nArakI rUpe te jIva kSetravedanA, paramAdhAmIkRta vedanA ane parasparanA veranA kAraNe aneka prakAranA duHkha dIrghakAla paryata bhogave che. 2. tiryaMca yoni(pazu jIvana)nA duHkha:- pApI jIva tiryaMca yonimAM paNa duHkhothI vyApta rahe che. prANIomAM paraspara janmajAta vairabhAva hoya che. kUtarA, bilADA, uMdara, bAja Adi jIvo anya jIvanA bhakSaka bane che. hiMsaka mAMsAhArI prANI to anya jIvonA bhakSaNathI ja potAnuM poSaNa kare che. keTalAka jIva bhUkha-tarasa-vyAdhithI vedanAno anubhava kare che. saMkSepamAM teo paravazatAnuM mahAna duHkha anubhave che. keTalAka jIva mAkhI, macchara, bhamarA, pataMgiyA Adi caurendriya yonimAM duHkha pAme che. keTalAka kIDI, makoDA Adi teIndriya jIva banIne ajJAna dazAmAM duHkha pAmatAM ja rahe che. A ja pramANe laTa, giMDolA, kRmi Adi beIndriya yonimAM jIva duHkha pAme che. pAMca sthAvara pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspationI vividha yoniomAM jIva bebhAna avasthAmAM duHkha bhogavatA rahe che. pApakarmathI bhAre banelA te jIvo kadAca manuSya bhavane prApta kare topaNa AMdhaLA, laMgaDA, kubaDA, mUMgA, baherA Adi rogothI vyApta, hInAMga, kamajora, zaktihIna, buddhihIna, garIba, hIna, dIna thaI duHkha bhogave che. A pramANe hiMsaka jIva aneka bhavaparaMparA paryata kagatiomAM bhramaNa karIne duHkha bhogavatA rahe che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zruta45-1/adhyayana-1 ala prathama adhyayana hisA ODDODDODODDODODOOOOODOODaaDDDDDDG praznapyArA sUtrAno prAraMbha : 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM campA NAma NayarI hotthA / puNNabhadde ceie / vaNasaMDe / asogavarapAyave / puDhavisilApaTTae / tattha NaM campAe NayarIe koNie NAmaM rAyA hotthA / dhAriNI devI / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajjasuhamme NAma there jAi saMpaNNe jAvapaMcahiM aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe jeNeva campA NayarI teNeva uvAgacchai jAva saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / / teNaM kAleNa teNaM samaeNaM ajjasuhammassa aMtevAsI ajjajaMbU NAmaM aNagAre kAsavagotteNaM jAva saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM se ajjajaMbU jAyasaDDhe jAva jeNeva suhamme there teNeva uvAgacchai uvAgacchittA ajjasuhamma theraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsamANe evaM vayAsI jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM Navamassa aMgassa aNuttarovavAiyadasANaM ayamaDhe paNNatte, dasamassa NaM aMgassa paNhAvAgaraNANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte ? jaMbU ! dasamassa aMgassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM do suyakkhaMdhA paNNattA- AsavadArA ya saMvaradArA ya / paDhamassa NaM bhaMte ! suyakkhaMdhassa samaNeNaM jAva saMpatteNaM kai ajjhayaNA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI praznavyAkaraNa sUtra paNNattA? ____ jaMbU ! paDhamassa suyakkhaMdhassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM paMca ajjhayaNA paNNattA / doccassa NaM bhaMte ! suyakkhaMdhassa ? evaM ceva jAva paMca ajjhayaNA pnnnnttaa| eesi NaM bhaMte ! aNhaya-saMvarANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNate ? tae NaM ajjasuhamme there jaMbUNAmeNaM aNagAreNaM evaM vutte samANe jaMbU aNagAraM evaM vayAsI- evaM khalu jaMbU ! iNamo aNhaya-saMvara viNicchayaM, pavayaNassa NissaMdaM / vocchAmi NicchayatthaM, subhAsiyatthaM mahesIhiM // 1 // paMcaviho paNNatto, jiNehiM iha aNhao annaaiio| hiMsAmosamadattaM abbaMbhapariggahaM ceva // 2 // jArisamo jaM NAmA, jaha ya kao jArisaM phalaM dei / je vi ya kareMti pAvA, pANavahaM taM NisAmeha // 3 // bhAvArtha :- kAle te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI. te nagarInI bahAra pUrNabhadra nAmanuM caitya hatuM, vanakhaMDa hatuM. temAM eka uttama azokavRkSa hatuM ane tenI nIce eka pRthvImaya zilA hatI. te caMpA nagarImAM koNika nAmanA rAjA hatA. tene dhAriNI nAmanI paTTarANI hatI. te kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI sthavira Arya sudharmA svAmI vicaratA hatA. teo jAti saMpanna yAvatu pAMcaso aNagAro sahita, pUrvAnupUrvI vihAra karatAM, grAmAnugrAma vicaratAM caMpA nagarImAM padhAryA ane saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. te kAle te samaye Arya sudharmA svAmInA ziSya kAzyapagotrIya jaMbU nAmanA aNagAra hatA thAvata saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. ekavAra Arya jaMbUnA manamAM jijJAsA utpanna thaI yAvata te jyAM Arya sudharmA svAmI hatA tyAM AvyA, AvIne Arya sudharmA svAmInI traNavAra pradakSiNA karI, vaMdana namaskAra kya, vaMdana ane namaskAra karIne na ati najIka na ati dUra besIne vinayapUrvaka banne hAtha joDIne(aMjali karIne) paryApAsanA karatAM A pramANe kahyuM. bhaMte ! (he pUjya) zramaNa bhagavAna mahAvIre navamA aMga-anuttaropapAtika dazAno A(je meM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 sAMbhaLyo che te)artha kahyo che. to zramaNa bhagavAna mahAvIre dazamA aMga praznavyAkaraNano zuM artha kahyo che? jaMbu ! zramaNa bhagavAna mahAvIre dazamA aMganA be zrutaskaMdha kahyA che. AzravAra ane saMvaradvAra. he pUjya ! zramaNa bhagavAna mahAvIre prathama zrata skaMdhanA keTalA adhyayana kahyA che? he jaMbU! zramaNa bhagavAna mahAvIre prathama zrata skaMdhanA pAMca adhyayana kahyA che. he pUjya ! bIjA zrutaskaMdhanA keTalA adhyayana kahyA che? e ja pramANe che yAvat pAMca adhyayana kahyA che. he pUjya! zramaNa bhagavAna mahAvIre Azrava ane saMvarano zuM artha kahyo che? tyAra pachI jaMbU aNagAre A pramANe pUchyuM tyAre sudharmA aNagAre jaMbU aNagArane A pramANe kahyuM- | he jaMbU! Azrava ane saMvarano sArI rIte nizcaya karAvanAra pravacanano sAra(artha) huM kahIza. je artha maharSi tIrthakaro ane gaNadharo dvArA nizcita karelo che ane saMbhASita che arthAt samIcIna rUpe kahevAmAM Avyo che. [1]. jinezvara deve AzravanA pAMca prakAra kahyA che- (1) hiMsA (2) asatya (3) adattAdAna (4) abrahma (pa) parigraha. A pAMce Azravo jagatamAM anAdithI che. [2] prANavadharUpa prathama Azrava jevo che, tenA je nAmo che, je prakAra ane je pApI prANIo dvArA te karAya che ane je pramANe karAya che ane te je(ghora duHkhamaya) phaLa pradAna kare che te tame sAMbhaLo. [3]. vivecana : prastuta prAraMbhika traNa gAthAmAM zAstrano pratipAdya viSaya, zAstranI prAmANikatA, AzravanA prakAra, teno nAmollekha temaja AzrayadvArano viSayollekha karyo che. Azrava - A vidhinA sarva vyApa vadhatvena zani-vatti varSa vezcatte kAzavAda / jenAthI AtmapradezomAM karma paramANu praviSTa thAya tene Azrava kahe che. je samaye AtmA kriodhAdi athavA hiMsAdi bhAvomAM tanmaya hoya che te samaye AzravanI kriyA thAya che. baMdhanI pUrva avasthA Azrava che. karmabaMdhanA je kAraNo che te Azrava kahevAya che. Azrava saMkhyA :- AzravanI saMkhyA ane nAmanA viSayamAM vividha mAnyatAo pracalita che- (1) zrI sthAnAMga sUtramAM AzravanA eka, pAMca, cha, ATha, daza prakAra kahyA che. (2) zrI tattvArtha sUtramAM AzravanA pAMca prakAra kahyA che. prastuta AgamamAM AzravanA pAMca prakAra kahyA che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 | zrI praznavyAkaraNa satra (1) eka prakAra- Azrava eka che. karmanA kAraNabhUta tattvanI apekSAe Azrava eka che. (2) pAMca prakAra- mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yoga athavA hiMsA, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha. (3) cha prakAra-zrotendriya Azrava, cakSurindriya Azrava, dhrANendriya Azraya, rasanendriya Azrava, sparzendriya Azrava, no Indriya Azrava. (4) ATha prakAra- zrotendriya Azrava yAvatu sparzendriya Azraya, mana Azrava, vacana Azrava, kAya Azrava. (5) daza prakAra- zrotendriya Azrava yAvat kAya Azrava, upakaraNa Azrava, zuci kuzAgra Azrava. anya prakAre AzravanA bIjA bheda paNa thAya che. Azrava prakriyAno prAraMbha - pratyeka saMsArI jIva anAdikAlathI rAga-dveSAdi pariNAmothI yukta che ane AzravanI-karma AvavAnI prakriyA paNa anAdikAlathI cAlu ja che. jyAre jIva AzravanA kAraNabhUta rAgAdi bhAvothI sarvathA mukta banI jAya tyAre te prakriyAno aMta Ave che ane eka vAra te prakriyAno sarvathA aMta thayA pachI punaH teno prAraMbha thato nathI. saMvarabhAvathI Azravano nirodha-aMta thAya che. Azrava dvArano pratipAdya viSaya:- sUtrakAre AzravAranA viSayonuM nirUpaNa pAMca prakAre karyuM che. (1) hiMsAdi AzravonuM svarUpa (2) tenA vividha nAma (3) hiMsAdi Azrayajanaka kRtyo (4) hiMsAdi AzravonuM phaLa (5) hiMsAdi AzravonuM sevana karanAra pApI jIvo. hiMsA-prANavadhanuM svarUpa :| 2 pALavo nAma paNa nahiM maLao- pAvo, vaMdo, ddo, , sAhasio, aNArio, NigghiNo, NissaMso, mahabbhao, paibhao, aibhao, vIho, tAlI , aNa (tabbAga), DabbayA ya, garavo , Niddhammo, NippivAso, NikkaluNo, NirayavAsagamaNaNidhaNo, mohamahabbhayapayaTTao, maraNavemaNasso / esa paDhamaM ahammadAraM // bhAvArtha - jinezvara bhagavaMte prANavadhanuM svarUpa A pramANe kahyuM che. A prANavadha (1) pAparUpa che (2) caMDa che temaja (3) rUdra (4) kSudra (5) sAhasika (6) anArya (7) nirguNa (8) nRzaMsa (9) mahAbhaya (10) pratibhaya (11) atibhaya (12) bihAmaNo (13) trAsajanaka (14) anyAya(tarjanA rUpa) (15) udvegajanaka (16) nirapekSa (17) nirdharma (18) niSkipAsa (19) niSkaruNa (20) narakavAsa gamana-nidhana (21) moha mahAbhaya pravartaka (22) maraNa vaimanasya rUpa che. A prathama adharma dvAranuM svarUpa che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 7 vivecana : A sUtramAM hiMsAnA svarUpa darzaka aneka zabdono ullekha karIne zAstrakAre hiMsAnA virATa svarUpane spaSTa karyuM che. kArya kAraNanI paraMparA anusAra koI paNa kAryanuM astitva kevaLa abhivyakti kALamAM ja hotuM nathI paraMtu kAraNa rUpe bhUtakALamAM ane pariNAma rUpe bhaviSyamAM paNa rahe che. hiMsA kSaNika ghaTanA nathI. hiMsakakRtya dazyakALamAM vartamAnakAlamAM pragaTa thAya che paNa tenuM upAdAna bhUtakALamAM temaja tenuM pariNAma bhaviSyamAM vyApta che arthAt teno prabhAva traikAlika hoya che. koI paNa kAryanI utpattimAM upAdAna ane nimitta kAraNanI AvazyaktA che. upAdAna kAraNa AtmAnA ja zubhAzubha bhAvo che ane nimitta kAraNa bAhya saMyoga, veSa, paristhiti, anya sAdhano vagere hiMsA rUpa AzravanuM upAdAna kAraNa AtmAnI ja vaibhAvika pariNati che. nimittakAraNamAM vividhatA hoya che. nimittanI apekSAe upAdAnamAM vaividhya pragaTa thAya che. tethI ja svarUpanI apekSAe eka hovA chatAM hiMsAnA aneka vizeSaNo che. pratyeka vizeSaNa rUpa viziSTa zabdo hiMsAnA svarUpane ja spaSTa kare che. (1) pAo :- hisA pApakarmanA baMdhanuM kAraNa hovAthI te pAparUpa che. (2) caMDo :- kaSAyathI ugra banela vyaktija prANavadha kare che tethI te caMDa rUpa che. (3) ruddo :- hiMsA samaye jIva raudra pariNAmI banI jAya che mATe hiMsA rUdra che. (4) zuddo :- kSudra vyakti ja hiMsA kare che tethI tene kSudra kahe che. sarva jIvo prati vAtsalyabhAva ahiMsA che. jyAre te bhAva saMkIrNa ane tyAre tenI vicAradhArA svakendrita banI jAya che arthAt te tuccha vRttivAna ke kSudra banI jAya che ane svakendrita vRttinuM poSaNa karavA te hiMsAnuM AcaraNa kare che. (5) sAhasiko :- hiMsAnuM kArya vicAryA vinA sahasA thAya che tethI tene sAhasika kahe che. sAhasitta: sahasA aviSArya AriAt- vicAryA vinA kArya karanArane sAhasika kahe che. sAhasika vyakti avivekI banI jAya che ane avivekI ja hiMsA kare che. (6) aLatio :- anArya purUSodvArA Acarita hovAthI athavA hiMsA heya pravRti hovAthI tene anArya kaheche. (7) iidhaLo :- hiMsA samaye pApa pratye tiraskAra thato nathI, pApanI ghRNA rahetI nathI mATe tene niSNa kahe che. (8)khissuMso :- hiMsA e dayA hInatAnuM kArya che, prazasta nathI mATe te nRzaMsa che. = Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 | zrI praznavyAkaraNa satra (9) maha0mo - hiMsAnI prakriyAmAM hiMsaka, hiMsya ane hiMsAnA kRtya jonAra bhayabhIta thAya che. A rIte hiMsAmAM bhaya vyApta che. hiMsA bhayanuM kAraNa che tethI te mahAbhayarUpa che. mahAmahetutvAn mahAmayaH | (10) padhao :- hiMsA pratyeka prANIne mATe bhayanuM kAraNa che. prati praNA manimittAtkAra pratimayaH | (11) gamo :- prANImAtrane sarvathI adhika mRtyuno bhaya che. tethI te atibhayarUpa che. tasmA anyat bhayaM nAsti, maraNasama natthi bhayamiti / ' (12) vIeLo :- hiMsA e bihAmaNI kriyA che. (13) tALago - hiMsA bIjAne trAsa athavA kSobha utpanna karanAra che mATe te trAsanaka kahevAya che. (14) aLago (tajJAo) :- nItiyukta na hovAnA kAraNe hiMsA anyAyarUpa che, bIjAne pIDAkArI hovAnA kAraNe tarjanArUpa che. (15) veLo :- hRdayamAM udvega,gabharATa utpanna karAve che, tethI ugajanaka che. (16) rivayavo :- hiMsaka prANI anya prANInI apekSAnI paravAha karatA nathI, tene tuccha samaje che. prANaghAta karavo te tenA mATe ramata vAta hoya che, mATe tene nirapekSa kahe che. (17) fNo :- hiMsA dharmathI viparIta che. bhale te koI laukika kAmanAnI pUrti mATe, sadgatinI prApti mATe athavA dharmanA nAme karavAmAM Ave, pratyeka sthitimAM te adharma che. dharmathI viparIta che. hiMsA nAno bhavetaya na bhUto na bhaviSyati arthAtu hiMsA trikALamAM paNa dharma banI zakatI nathI. (18) frkhavA :- hiMsakanA cittamAM hiMsyanA jIvananI pipAsA(IcchA)hotI nathI mATe te niSpipAsa kahevAya che. (19) furo :- hiMsakanA manamAM karUNAbhAva hoto nathI, te nirdaya thaI jAya che, mATe te niSkaraNa | che. (20)LiyAlAmaLiyo - hiMsA narakagatinI prAptirUpa pariNAmavALI che. mATe tene narakAvAsa gamana-nidhana kahe che. (21) mohamadamayapaTTo :- hiMsA mUDhatA ane ghora bhayane utpanna karanArI che mATe moha mahAbhaya pravartaka che. (22) maraNa veLasa :- maraNanA kAraNe jIvo sAthe vaimanasya utpanna thAya che. ulikhita vizeSaNo dvArA sutrakAre hiMsAnA vAstavika ane virATa svarUpane pradarzita karIne tenI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 heyatA pragaTa karI che. hiMsAnA 30 nAma : 3 tassa ya NAmANi imANi goNNANi hoMti tIsaM, taM jahA- pANavahaM, 3mUtaLA sarIrAo, avIsamo, hitavihiMsA tahA, ajnmi 2, pAyagA ya, mArA ya, vaLA, kaLA, tivAvaLA ya, AmasamAraMbho, AyavambhakSuvo meLikavaLa- gAlagA ya saMvadRAsahevo, mandU, alaMgamo, kAmaddaLa, vomaLa, paramava- saMgamAo, Tu phaLavAo, pAvajovo ya, pAvatomo, viccheo, nIviyatarano, mayaMro, aLaro, vaLyo, riyAvaLaJanho, vinAso, NijjavaNA, luMpaNA, guNANaM virAhaNatti ya / tassa eyANi evamAINi NAmadhijjANi hoMti tIsaM, pANavahassa kalusassa kaDuyaphala desagAI // 9 bhAvArtha :- prANavadharUpa hiMsAnA vividha arthanA pratipAdaka guNavAcaka trIsa nAma che jema ke- (1) prANavadha (2) zarIrathI[jIvonA prANonuM] unmUlana karavuM te (3) avizvAsa (4) hiMsA vihiMsA (5) akRtya (6) ghAtakArI (7) mAraNa (8) vadhakArI (9) upadravakArI (10) atipAtakArI (11) AraMbha- samAraMbha (12) Ayukarmano upadrava, bheda, niSThApana, gAlanA, saMvartaka ane saMkSepa (13) mRtyu (14) asaMyama (15) kaTaka (sainya) mardana (16) vyuparamaNa (17) parabhava saMkrAmaNakA2ka (18) durgatiprapAta (19) pApakopa (20) pApalobha (21) chedana (rara) jIvita--aMtaHkaraNa (23) bhayaMkara (24 ) RRNakara (25) vajra (26) paritApana Azrava (27) vinAza (28) nirmApanA (29) luMpanA (30) guNonI virAdhanA. ItyAdi klezayukta prANavadhanA kaTuphaLa nirdezaka A trIsa nAma che. vivecana : A sUtramAM paNa prakArAntare hiMsAnA kaTuphaLa nirdezaka paryAyavAcI 30 nAmanuM kathana che. pratyeka nAmamAM drazyakAlIna arthAt abhivyakta hiMsAnuM ja citraNa che. temaja temAM hiMsAnI pravRtti, tenA kAraNa ane tenA pariNAmanuM paNa darzana thAya che. yathA- (1) pALavada :- je jIvane jeTalA prANa hoya che, tenuM hanana thAya che, mATe tene prANavadha kahe che. (2) kammUlanA sarIo - (unmUlanA zarIrAt)jIvane zarIrathI jUdo karavo. prANInA prANono nAza thAya che mATe te unmUlanA zarIra kahevAya che. (3) avIsa~mo :- (avizrambha)avizvAsa, hiMsaka vyakti para koIne vizvAsa Avato nathI. te avizvAsajanaka che mATe avizraAE che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 | zrI praznavyAkaraNa sUtra | (4) hiMsavihiMsA (hiM vihaMsA):- jenI hiMsA karavAmAM Ave che, tenA prANone haNI nAMkhe che, tethI tene hiMsyavihiMsA kahe che. (5) vuiM (@cama) - satpuruSo dvArA karavA yogya kArya na hovAthI hiMsA akRtya-kukRtya rUpa che. (6) vAvaNaT:- prANonI ghAta karavA rUpa hovAthI tene ghAtakArI kahe che. (7) mAra:- hiMsA maraNane utpanna karanArI hovAthI tene mAraNA kahe che. (8) vaga:- haNavArUpa hovAthI tene vadhakArI kahe che. (9) 36va : anyane pIDA pahoMcADavAnA kAraNe te upadravarUpa che. (10) sivAyanA (tripAtanA) :- manavacana-kAyA athavA zarIra AyuSya evaM Indriya A traNanuM patana thavAnA kAraNe te tripAtanA che. ahIM "nivAyaNA" pATha paNa prApta thAya che paraMtu arthamAM samAnatA (11) Ama-samAraMbho :- jIvone kaSTa pahoMcADavAnA kAraNe athavA tene mAravAnA kAraNe hiMsAne AraMbha samAraMbha kahela che. jyAM AraMbha-samAraMbha che tyAM hiMsA anivArya che. (12) Ayanamasta 3vavo, eniphTavakhataUT ya saMvadR saMsevo :(AyuH kha:356vaH eniSThApana mananA saMvardhava saMpa:) AyuSya karmanuM upadravaNa karavuM, bhedana karavuM, niSThApana karavuM, gALavuM-kSaya karavo, saMvartaka(nAza) karavo athavA AyuSyane saMkSipta karavuM. lAMbA kALa sudhI bhogavavA yogya AyuSyane alpa samayamAM bhogavavA yogya banAvI levuM. (13) vU :- mRtyunuM kAraNa hovAthI athavA mRtyurUpa hovAthI hiMsA te mRtyu che. (14) magana - jyAM sudhI prANI saMyama bhAvamAM rahe che tyAM sudhI hiMsA thatI nathI. asaMyamanI sthitimAM ja hiMsA thAya che mATe te asaMyama che. (15) DAmaw :- (kaTakamardana) senA dvArA AkramaNa karIne prANano vadha karavo athavA senAnA vadha karavA rUpa hovAthI tene kaTakamardana kahe che. (16) voraNa :- (buparamaNa)-prANone jIvathI judA karavArUpa hovAthI tene cuparamaNa kahe che. (17) parabava saMmezAro :- (parabhava saMkramakAraka) vartamAna bhavathI alaga karIne parabhavamAM pahoMcADavAnA kAraNe tene parabhava saMkramakAraka kahe che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1. 11 | (18) kuphaMvA :- (durgatiprapAta) narakAdi durgatimAM pADanAra hovAthI tene durgatiprapAta kahe che. (19) vikTovo :- (pApa kopa)hiMsA pAparUpa che kAraNa ke tenA Adi madhya ane aMta azubha che. Avegamaya saMskArono udaya te kaSAyarUpa che. kaSAyavinA hiMsAno saMbhava nathI, mATe hiMsAne pApakopa kahe che. (20) pavanomo :- (pApalobha) hiMsA pApa pratye lobha, AkarSaNa, prIti vadhAranAra che, tethI tene pApalobha kahe che. (21) vachero :- (chaviccheda) hiMsA dvArA vidyamAna zarIranuM chedana thavAthI tene chaviccheda kahe che. (22) nAviyaMtaro :- (jIvitAMtakaraNa) jIvanano aMta karanAra hovAthI jIviyatakaraNarUpa che. (23) bhayaMjaro :- (bhayaMkara) bhayane utpanna karanAra hovAthI bhayaMkara che. (24) gajaro :- (RNakara) hiMsA karavI te karaja-traRNa karavA tulya che. bhaviSyamAM jene bhogavIne ghora kaSTa sahana karavuM paDe che tethI tene RNakara kahe che. (25) no :- (vaja-vajya) hiMsA jIvane vajanI jema bhAre banAvI adhogatimAM laI jAya che tethI vaja kahe che ane AryapuruSo dvArA tyAjya hovAthI varksa kahe che. (26) vAva-aTTo :- (paritApana-Asava) prANIone paritApanA pahoMcADe che ane tenA kUra pariNAma karmanA AzravanuM kAraNa che tethI tene paritApana Azrava kahe che. (27) vigato :- (vinAza) prANono vinAza thato hovAthI tene vinAza kahe che. (28) jhivaNaT :- (niryApanA) prANonI samAptinuM kAraNa hovAthI tene niyaMpanA kahe che. (29) jupaNaT :- (lampanA) prANono lopa thato hovAthI tene lepanA kahe che. (30) guNAnuM nirAhA :- (guNonI virAdhanA) hiMsA, maranAra ane mAranAra bannenA saguNone vinaSTa kare che, mATe tene guNa virAdhanA kahe che. hiMsaka jIvo :| 4 taM ca puNa kareMti kei pAvA asaMjayA avirayA aNihuyapariNAmaduppayogA pANavahaM bhayaMkaraM bahuvihaM bahuppagAraM paradukkhuppAyaNasattA imehiM tasathAvarehiM jIvahiM paDiNiviTThA / kiM te ? bhAvArtha - keTalAka pApI, asaMyamI, avirati, tapazcaryAnA anuSThAnathI rahita, anupazAMta pariNAma vALA, mana-vacana-kAyAnA duSTa vyApAravALA, bIjA prANIone pIDA pahoMcADavAmAM Asakta, trasa ane sthAvara jIvo prati SI jIvo aneka prakAre, judA-judA bheda-prabhedothI bhayaMkara prANavadha-hiMsA karyA kare che. te kayA jIvonI hiMsA kare che? (sUtrakAre teno uttara pachInA sUtro dvArA Apyo che.) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] zrI praznavyAkaraNa 2 hiMsya jalacara jIva : 5 pAThINa-timi-timiMgala-aNegajhasa-vivihajAimaMDukka-duvihakacchabhaNakka-magara duvihagAha-diliveDhaya-maMDuya-sImAgAra-puluya-suMsumArabahuppagArA jalayaravihANA kate ya evamAI / bhAvArtha :- pAThIna-eka vizeSa prakAranI mAchalI, timi- moTA mAchalAM, timiMdhala-mahAmasya, aneka prakAranI jhasa-mAchalIo, aneka prakAranAM deDakAM, be prakAranA kAcabA-asthikAcabo ane mAMsa kAcabo, be prakAranA magara-suMDAmagara ane matsyamagara, guMDAgAra ane azuMDAgAra ema be prakAranA grAha(eka viziSTa jalacara jIva), diliveSTa-pUMchaDAthI lapeTanArA jaLajaMtu, maMDuka, sImAkAra, pulaka, susumAra ItyAdi anekAneka prakAranA jalacara jIvonI ghAta kare che. vivecana : pApI, karuNAhIna puruSo potAnA sukha mATe anya aneka prANIonI hiMsA kare che. temAM uparokta sUtramAM keTalAka jalacara jIvono nAmollekha che. je mULapAThathI ja spaSTa che. sthaLacara catuSpada jIva :6 ju-sa sara-vara-saMgara-3ra7ma-sasa-pa--rahiya-hAMya-hara-ra-ra9-vApara-vAva- viliyAna-ota-majjAra-onasukhasiriyalata-bAvara zotiya-no -miya-mahila-viyagha-chatta-lIviya-sAItrcch-acch-bhll-sduul-siih-cilllaa-cuppyvihaannaake ya evmaaii| bhAvArtha :- kuraMga-haraNa, ruru-mRgano eka prakAra, sarabha-aSTApada, camara-nIlagAya, saMbarasAbara, urabhra-ghaMTA, sasaga-sasalA, pasaya-pralaya(vanyapazu vizeSa),goNa-baLada, rohiya- pazuvizeSa, ghoDA, hAthI, gadheDA, karama--UMTa, khagra-geMDA, vAnara, gavaya-rojha, vRka-varu, ziyALa, kola-Dukkara, bilADo, kolazunaka- moTAzuvara, zrIkaMdalaka ane Arvata nAmaka kharIvALA pazu, lImaDI, gokarNa(pazu vizeSa), mRga, bheMsa, vAgha, bakarA, dIpika(mAMsAhArI zikArI pazu), sANa-jaMgalI kUtarA, tarakSa, jarakha, rIMcha, zArdUlasiMha- kesarIsiMha, cittA-nakhavALA eka viziSTa pazu ItyAdi catuSpada prANInI hiMsA kare che. vivecana : sUtrokta sthalacara jIvonA nAma bahudhA prasiddha che ane keTalAka aprasiddha nAmo che. parama :- moTA zarIravALuM vanya prANI che. je potAnI pITha para hAthIne paNa upADI le che. tene parAsara Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 [ 17 ] paNa kahe che. ha :- jenA baMne pAchaLanA bhAgamAM pAMkhonI jema cAmaDI hoya che ane mastaka para eka ziMgaDuM hoya che. uraparisarpa jIva : 7 ayagara-goNasa-varAhi-mauli-kAodara-dabbhapuppha-AsAliyamahoragora-gavihANAkae ya evamAI / bhAvArtha :- ajagara, goNasa-pheNavagaranAsa" vizeSa, varAhI-daSTiviSa sarpa jenA netromAM viSa rahe che, makalI pheNavALo sarpa, kAkodara-sAmAnya sarpa, darbhapuSpa eka prakArano darpIkara sarpa, AsAlika-sarpa vizeSa, mahoraga-vizALa kAya sarpa. A sarva ane A prakAranA anya uraparisarpa jIvono vadha kare che. vivecana : prastuta sUtramAM uraparisarpa jIvonA keTalAka nAmono ullekha che. uraparisarpa-je chAtInA bhAgano AdhAra laIne cAle che, te bAra yojana lAMbo hoya che, te samUrchAima che, tenuM AyuSya mAtra eka aMtarmuhUrta pramANa hoya che. jyAre koI cakravartI athavA vAsudevano vinAza thavAno hoya, tyAre tenI senAnA paDAva nIce athavA koI nagara AdinA vinAzanA samaye azAlika nagaranI nIce utpanna thAya che. aMtamuhUrtamAM mRtyu pAmatAM pRthvInA te bhAgamAM polANa thaI jAya che ane gAma ke nagara polANamAM samAI jAya che, naSTa thaI jAya che. mahoraga sarpa utkRSTa eka hajAra jojana lAMbo hoya che ane aDhI dvIpanI bahAra hoya che. paraMtu jo te aDhIdvIpanI aMdara hoya to ja manuSya teno vadha karI zake.mATe ahIM madhyama avagAhanAvALA mahoraga jIva samajavA joIe, te aDhIdvIpamAM thAya che. bhujaparisarSa :8 kIrad-sAMva-bheda-bhestA -zodha-saMkura--sara-zAha-mula -khADahila-vAuppiya ghiroliyA sirIsivagaNe ya evamAI / bhAvArtha :- (1) kSIrala- eka viziSTa jIva je bhujAonA sahAre cAle che (2) saraMba (3) zeLojenA zarIra para moTA-moTA kALA sapheda raMganA kAMTA hoya che (4) caMdana gho (5) ghoyaro (6) uMdara (7) noLiyo (2) kAkIDo-je potAno raMga badalavAmAM samartha hoya che (9) kAMTAthI DhaMkAyela eka vizeSa jIva (10) khisakolI (11) chachuMdara (12) vAyupriya jIva vizeSa athavA vAtotpatikA-lokone game tevu jaMtu vizeSa (13) gRha kokIlA-garoLI ItyAdi aneka prakAranA bhujaparisarpa jIvono vadha kare che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI praznavyAkaraNa sUtra vivecana : parisarpa be prakAranA hoya che. uraparisarpa ane bhujaparisarpa. bhujaparisarpa bhujAthI--potAnA nAnA--nAnA pagothI cAle che. u2parisarpane tevuM koI aMga na hovAthI te chAtIthI cAle che. khecara jIva H miRT 6 jAvaMtra-va-lAvA-sAsa-ADAledyuM-dhrujata-vaMguta-pAbivajI-saDaLa-vIviya-hasa-dhattadina-mAsa-julIjosa-jopa-65gsdekhiyAlana-sumuha-vita-piMgalava-AraDana-cavavAna- kosagaruta-piMguta-suya-varadiLa-mayaLasAta-LavImudda- gavamALana-jo- jobAlA- nIvanIvana-titti, vA-tAvaLa-piMgalA- votana-pArevAvilina-dvi-dhruvaDa velara-mayUrana- cakarA-yapolarIya- vara-vIratnaseLa-vAyata-vijJAna-seyAsa (vihA-seLa siLavAsa) vattuti-camakilaviyypkkhii-smuggpkkhii khahayara- vihANAkae ya evamAI / bhAvArtha :- kAdambaka-vizeSa prakArano haMsa, baka--pakSI vizeSa, balAkA--bagalA, sArasa, ADAsetIya, kulala, vaMjula, pariplava, popaTa, zakuna--tetara, dvIpika-eka prakAranI kALI cakalI, zveta Msa, dhArtarASTakALA moDhA ane kALA pagavALA haMsa, bhAsaka, phuTIkroza, kauMca, jalakukaDI, DheliyANa-mayUrI, sUcImukha-sugharI, koyala, piMgalAkSa, kAdaMkaDa, cakravAka-cakalA, ukkosa, garuDa, piMgala-lAla raMgano popaTa, zuka-lAla cAMcavALo popaTa, mora, madanazAlikA-menA, naMdImukha, naMdamAnaka-be aMgula zarIra pramANavALA ane bhUmi para kUdanArA viziSTa pakSI, koraMga, zRMgAraka-bhiMgoDI, kuNAlaka, jIvajIvaka-- cAtaka, tetara, vartaka, lAvaka, kapiMjala, kabUtara, pArAvata(viziSTa prakAranuM kabUtara), cakalI, DhiMka, kUkaDA, mesara, mayura-mora, cakora, hRdapuMDarika(jalIyapakSI), karaka, cIrala-samaDI, bAja, vAyasa-kAgaDA, vihaga (eka viziSTa jAtinuM pakSI), zvetacAsa, valgulI, cAmAcIDIyA, vitatapakSI, samudgapakSI ItyAdi aneka jAtanA pakSIonI hiMsA kare che. anya vividha prANI : 10 jala-thala - khaga-cAriNo u paMciMdiyapasugaNe biya-tiya- cauriMdie vivihe jIve piyajIvie maraNadukkhapaDikUle varAe haNaMti bahusaMkiliTThakammA / bhAvArtha :- jala-sthala ane AkAzamAM vicaraNa karanArA, paMcendriya prANI tathA beIndriya, teIndriya athavA caurendriyaprANI anekAneka prakAranA che. A sarva prANIone jIvana priya che. maraNanuM duHkha pratikULa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 15 ] che chatAM atyaMta saMkilaSTakarmI pApI puruSa A bicArA dIna-hIna prANIono vadha kare che. vivecana : jagatamAM agaNita prANIo che. tenI gaNanA sarvajJa sivAya anya mATe zakya nathI ane teno nAmanirdeza to sarvajJa mATe paNa zakya nathI. tethI aneka sthAne vargIkaraNano siddhAMta apanAvI kathana karAya che. ahIM paNa hiMsya jIvonuM kathana tiryaMca trasa jIvonA mAdhyamathI karyuM che. tiryaMca trasa jIvanAM be bheda che. vikalendriya ane paMcendriya. vikalendriya-adhurI IndriyavALA jIvo, beIndriya, teIndriya ane corendriya. paMcendriyanA pAMca bheda-jalacara yAvatu khecara. ahIM ekendriya-sthAvara jIvonI vivakSA karI nathI. A sarva prANIone jIvana priya che. maraNa apriya che. tema chatAM krUra prANI potAnA svArtha mATe anya jIvonI hiMsA kare che. hiMsAnuM prayojana : ? hiM vihiM rohiM, vi te ? kna-vasa-masa-me-Liyajg-phipphis-mtthuluNg-hiyyNt-pitt-phophs-dNttttthaa-advimiNj-nnh-nnynni-jJAna-parva-una-siM-vADhi-viSNu-vi-vilI-vAtAM hiMsaMti ya bhamara-mahukarigaNe rasesu giddhA taheva teiMdie sarIrovagaraNa?yAe, kivaNe beidie bahave vatthohara-parimaMDaNaTThA / bhAvArtha :- A aneka kAraNothI hiMsA karAya che, te kAraNo kayA che? cAmaDA, carabI, mAMsa, meda, lohI, jaThara(yakRta), phephasA, mastaka(magaja), hRdaya, AMtaraDA, pittAzaya, phophasa(zarIranuM eka viziSTa prakAranuM avayavo, dAMta, hADakAM, asthimajjA, nakha, AMkha, kAna, snAyu, nAka, dhamanI(nADI), ziMgaDA, dADha, pAMkha, viSa, hAthIdAMta tathA zUkaradAMta ane vALane mATe hiMsaka prANI jIvonI hiMsA kare che. rasAsakta manuSya madhane mATe bhamarA ane madhamAkhInI hiMsA kare che; zArIrika sukha athavA duHkha nivAraNa karavAne mATe mAMkaDa, jU Adi teIndriya jIvono vadha kare che; zarIra vibhUSArthe, rezamI vastrone mATe dIna evA kIDA, pataMgiyA Adi beIndriya jIvonI ghAta kare che. vivecana : uparokta sUtromAM hiMsAnA aneka kAraNono ullekha che. mAnavI vRttionA poSaNa mATe ane moja zokha mATe krUra rIte aneka jIvonI ghAta kare che. vartamAne tenuM pramANa dina pratidina vadhatuM jAya che. aneka prakAranA vAdyo, cappala, baTavA, ghaDiyALanA paTTA, kamarapaTTI, peTI, bega, thelA, Adi cAmaDAnI aneka vastuo upayogamAM levAya che, tenA mATe paMcendriya jIvono vadha karavAmAM Ave che. A Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra vastuo mATe mulAyama cAmaDAMnI AvazyaktA rahe ane te svAbhAvika rUpe marelA pazuothI prApta thatA nathI. svAbhAvika rUpe marela pazunI cAmaDI apekSAkRta kaThora hoya che. atyaMta mulAyama cAmaDA mATe to bahudhA nAnA baccA athavA garbhastha baccA vadha karavo paDe che. pahelA gAya-bheMsa Adino vadha karI pachI tenA peTane cIrI garbhamAM rahela baccAne kADhI tenI cAmaDI utAravI e keTaluM nirdayatA pUrNa kArya che ! A nirdayatAnI sAme rAkSasavRtti paNa zaramAI jAya che. ! A vastuono upayoga karanArA paNa A amAnavIya, ghora pApa mATe javAbadAra che. jo teo A vastuono upayoga na kare to AvI hiMsA thavAno prasaMga upasthita thato nathI. Adhunika kALamAM mAMsAhAra niraMtara vadhI rahela che. aneka lokonI ema dhAraNA che ke pRthvI para vadhatI jatI manuSya saMkhyAne jotAM mAMsa bhojana anivArya che. mAtra nirAmiSa bhojana, anna, zAka, AdinI upaja ochI che, jethI manuSyone AhAranI sAmagrI paryApta na thAya. A dhAraNA saMpUrNa bhramapUrNa che. Do. tArAcaMda gaMgavAlanuM kathana che ke "parikSaNa yA prayoganA AdhAre siddha thaI gayuM che ke eka pAuMDa mAMsa prApta karavA mATe lagabhaga soLa pAunDa anna pazuone khavaDAvavAmAM Ave che." 16 DokaTara gaMgavAlanuM vaktavya che ke keTalAka lokonIdhAraNA mujaba zarIrane sabaLa ane sazakta banAvavAne mATe mAMsAhAra jarUrI che. keTalAka lokonI evI zraddhA che ke zarIramAM je cIjanI uNapa hoya tenuM sevana karavAthI tenI pUrti thaI jAya che. zarIra puSTi mATe mAMsa jarUrI che. A tarkanA AdhAre ja ghaNA loko mAMsAhAranI upayogitA siddha kare che. paraMtu tenI vAstavikatA jANavAne mATe zarIramAM bhojananI thatI prakriyAne samajI levI joIe. ApaNe grahaNa karelA bhojananI zarIrathI gatividhionA saMcAlanane mATe Avazyaka UrjA athavA zakti prApta thaI zake. A UrjA no mukhya srota che vAyu ane sUrya. prANavAyu athavA oksijanathI ja ApaNA bhojananI pAcanakriyA-oksAIDezana saMpanna thaI UrjA prApta thAya che. A prANavAyu (oksijana) prakRti dvArA ApaNane prApta thAya che, vAyumAM lagabhaga pAMcamo bhAga prANavAyuno ja hoya che. zaktino bIjo srota che sUrya, vedomAM aneka maMtrodvArA sUryanI stuti karavAmAM Ave che. kAraNa ke te jIvanadAtA che. sUryathI ja AkhuM vanaspatijagata upanna thAya che ane jIvatuM rahe che. A ja vanaspatio athavA khAdyAnnathI ApaNe jIvanane mATe satva prApta karIe chIe. mAMsAhAra karanArA paNa aMte to sUryanI zakti para ja nirbhara rahe che. pazu-pakSIo paNa vanaspatio khAIne ja vadhe che ane jIve che. A prakAre garamI, prakAza, vidyuta, rAsAyaNika yA yAMtrika UrjA paNa vAstavamAM sUryathI ja prApta thAya che. A prakAre ApaNA astitvane mATe anivArya padArtha vAyu, UrjA, khanija, viTAmina, pANI ane vAya che. UrjAne mATe "kelerI" zabdano prayoga karavAmAM Ave che. te kArbohAiDreTa, carabI, ane proTInathI prApta hoya che.(eka lITara pANIne 15 thI 16 DIgrI senTIgreDasudhI garama karavA mATe jeTalI garamI athavA UrjAnI jarUra hoya che. tene eka kelerI kahevAmAM Ave che.) ekagrAma kArbohAIDreTathI 4 kelerI, 1 grAma carabIthI 9 kelerI, ane eka grAma proTInathI 4 kelerI prApta thAya che. A pramANe zarIramAM UrjA athavA zaktine mATe carabI ane kArbohAIDreTa ati Avazyaka che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana--1 17 ApaNuM bhojana mukhyatve A traNa tattvonA saMyogathI ja thAya che. bhojana karyA pachI zarIranI aMdara thanArI rAsAyaNika kriyAothI ja A traNa tattva prApta thAya che. eka kUtarAne kUtarAnuM mAMsa khavaDAvI moTo karI zakAto nathI, kAraNa ke A mAMsane paNa e prakAranI zArIrika rAsAyaNika kriyAmAMthI pasAra thavuM paDe che. mATe A dhAraNA sarvathA bhrAMta che ke mAMsAhArathI zarIramAM sIdhI mAMsavRddhi thAya che. jyAre zarIramAM mAMsa ane vanaspati baMne prakArano AhAra karavAthI samAna rAsAyaNika prakriyA cAya che. to pachI ApaNe e samajavuM joIe ke kayA padArthathI zarIrane zIghra ane saraLatAthI Avazyaka poSaka tattva prApta thaI zake che. sAdhAraNa rIte eka vyaktine bilakula ArAmanI sthitimAM prati kalAke 70 kelerInI jarUra che. eka divasamAM lagabhaga 1700 kelerInI jarUra che. jyAre vyakti kAma kare che tyAre tenI kelerInI AvazyakatA vadhI jAya che ane uThavA, besavA, anya kriyA karavAmAM paNa UrjAnI jarUra paDe che. mATe sAmAnya puruSone mATe 2400, strIone mATe 2200 ane nAnA bALakone 1200 thI 2200 kelerInI pratidina jarUra rahe che. kelerIno sarvathI sarato ane saraLa srota kArbohAIDreTa che. te anAja, dALa, sAkara, phaLa thA vanaspatiomAMthI prApta karI zakAya che. tethI svastha ane taMdurasta bhojana mATe mAMsano prayoga anivArya nathI. je tattva sAmiSa AhArathI prApta karI zakAya che teTalA ja ane kyAreka to tenAthI adhika mAtrAmAM poSaka tattva anAja, dALa ane dUdha ItyAdithI prApta karI zakAya che. zarIranI AvazyakatAne mATe mAMsanuM bhojana kadApi anivArya nathI. zAkAhArI nirjIva IMDA / :- AjakAla zAkAhArI IMDAnuM calaNa vadhatuM jAya che. amuka evuM kahe che ke iMDA pUrNa bhojana che arthAt temAM emIno esiDa che. je zarIrane mATe Avazyaka che. paraMtu dUdha paNa sarva tattvathI bharapUra che. je zArIrika kriyAo mATe anivArya che. jyAre bIjA padArthathI Avazyaka emIno esiDa prApta karI zakAya che to pachI IMDA khAvAnI zuM jarUra che ? iMDAnI carabImAM kolosTrolanI mAtrA adhika hoya che ane zarIramAM kolosTrolanI mAtrA vadhI javAthI hRdayaroga, hRdayaghAta Adi roga thAya che. IMDAmAM viTAmIna "sI" nathI. tenI pUrti mATe IMDAnI sAthe anya padArthonuM sevana jarUrI che. jyAre dUdha sarva Avazyaka tatvothI bharapUra che. vaijJAniko dvArA siddha thaI gayela che ke jo zAkAhArI iMDAne paNa vibhinna prakArathI uttejita karavAmAM Ave to jIvatA prANInI jema ja kriyAo thavA lAge che tethI baccA na denAra IMDAmAM jIva nathI tema kahevuM khoTuM che. mATe ahiMsAmAM vizvAsa karanAra lokoe zAkAhArI iMDAno paNa tyAga karavo joIe, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra aMte Do. mahodaya kahe che ke prAraMbhamAM Adi mAnava jaMgalI pazuone mArIne potAnuM peTa bharato hato. jema jema tenAmAM sabhyatAno vikAsa thato gayo tema tema te mAMsAhArathI dUra thato gayo. paraMtu Aje ApaNe bhAgyanuM cakra viparIta dizAmAM gati karI rahyuM che. jethI mAMsAhAra vadhI rahyo che. A ApaNI pragati nahIM paraMtu adhogati ja che. ApaNI pAzavI vRttinuM pragaTIkaraNa che. viveka manuSyone hiMsaka kAryo karavA anAcaraNIya che. pAMca sthAvara jIvonI hiMsA :12 aNNehi ya evamAiehiM bahUhi kAraNasaehiM abuhA iha hiMsaMti tase pANe / imeya-egidie bahave varAe tase ya aNNe tayassie ceva taNusarIre samAraMbhati / attANe, asaraNe, aNAhe, abaMdhave, kammaNigaDabaddhe, akusalapariNAmamaMdabuddhijaNa duvijANae, puDhavimae, puDhavisaMsie, jalamae, jalagae, aNalANila-taNavaNassaigaNaNissie ya tammayatajjie ceva tayAhAre tappariNaya-vaNNa-gaMdha-rasaphAsaboMdirUve acakkhuse cakkhuse ya tasakAie asaMkhe / thAvarakAe ya suhumabAyara-patteya-sarIraNAmasAhAraNe aNaMte haNaMti avijANao ya parijANao ya jIve imehiM vivihehiM kAraNehiM / bhAvArtha :- hIna buddhivALA ajJAnI, pApIloko pUrvokta tathA anya anekAneka prayojanothI be Indriya vagere trasa jIvonI ghAta kare che tathA ghaNA ekendriya jIvono, bicArA trasa jIvono ane tenA Azraye rahelA anya sUkSma zarIrI trasa jIvono samAraMbha kare che. e prANIo trANa rahita che. tenI pAse potAnI rakSAnuM sAdhana nathI tethI azaraNa che. tene koI Azraya denAra nathI tethI teo anAtha che. sahAyakanA abhAve abAMdhava che. bicArA potAnA karelA karmonI beDIomAM jakaDAyela che. aMtaHkaraNanI vRttio akuzaLa azubha hoya che. te maMda buddhivALA loko pRthvIkAya tathA pRthvIkAyane Azraye rahela anya sthAvara-trasa jIvone jANatA nathI. te ja rIte temane pANI tathA pANI Azrita jIvo, agni, vAyu, tRNa, vanaspati jIva tathA tadAzrita jIvonuM parijJAna nathI. pRthvI AdinA Azraye rahela jIvo te pRthvI Adimaya hoya che, teno ja AhAra kare che ane tenA varNa, gaMdha, rasa, sparza tanmaya hoya che. temAMthI koI prANInA zarIra cakSugrAhya hoya che, koInA zarIra cakSu grAhya hotA nathI evA asaMkhya trasakAyika jIvonI tathA anaMta sUkSma, bAdara, pratyeka zarIrI ane sAdhAraNa zarIrI, sthAvarakAya jIvone jANI joIne ke ajANapaNe uparokta vividha kAraNothI hiMsA kare che. vivecana : prastuta sUtramAM sthAvara prANIonI dInatA, anAthatA, azaraNatA Adi pradarzita karI sUtrakAre Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 | 19] tenA pratye karuNA bhAva jAgRta karyo che. tyAra pachI jIvonI vividhatA pradarzita karI che. je jIva pRthvIne potAnuM zarIra banAvIne rahe che arthAtu pRthvI ja jenuM zarIra che te pRthvIkAya athavA pRthvIkAyika kahevAya che. A pramANe jala, agni, vAyu ane vanaspati ja jenuM zarIra che, te kramazaH jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika kahevAya che. jyAre koI manuSya pRthvIkAya AdinI hiMsA kare che tyAre te phakta pRthvIkAyanI ja hiMsA karato nathI paraMtu tenA Azraye rahelA anekavidha anya sthAvara ane trasakAyika jIvonI paNa hiMsA kare che. pRthvI, pANI, agni, vAyumAM asaMkhyAta jIva che. vanaspatimAM anaMta jIva che. tene Azraye asaMkhyAta trasa jIva rahe che. pANInA eka biMdumAM vaijJAniko 36000 jIvo kahyA che, te jalakAyika nathI, jalane Azrita rahelA trasa jIva che. apakAyanA jIvo to asaMkhyAta che, jene vaijJAniko jANI ke joI zakatA nathI. pRthvIkAyanI hiMsAnuM kAraNa :[12]vi te ? risana povarinA-vAva-vaLa-jUrva-saratanA-viveli vAdyaArAma-vihAra-dhUma-pAra-vAra-3rasaTTAno-variyA-seDasaMvarama- pApAya-viva-bhavana-para-sarakha- -Avana-ve- devahunacittsbhaa- pavA- AyataNA-vasaha-bhUmighara-maMDavANa kae bhAyaNabhaMDovagaraNassa ya vivihassa ya aTThAe bhAvArtha :- pathvIkAyika jIvonI hiMsAnA kAraNa kayA che? kRSi, puSkariNI (kamaLothI yukta vAva), vAvaDI, kyArI, kUvo, sarovara, taLAva, bhIMta, vedikA, khAI, ArAma(bagIco), vihAra, sUpa,prAkAra, dvAra, gopura(nagaradvAra), aTArI, carikA, (nagara ane prAkAranI vacceno ATha hAtha pramANa mAga), setu, pula, saMkrama (UMcI-nIcI bhUmine pAra karavAno mArga), prAsAda-mahela, vikalpa-eka vizeSa prakArano prAsAda, bhavana, gRha, saraNa-jhUMpaDI, layana-(pavarta khodIne banAvavAmAM Avela sthAna vizeSa), dukAna, caitya, (citA para banAvavAmAM Avela cabUtaro, chatarI athavA smAraka), devakuLa-zikhariyukta devAlaya, citrasabhA, paraba, Ayatana-lAMbA mArgamAM vizrAma sthAna, devasthAna, Avasatha-tApasonuM sthAna, bhUmigRha-bhoMyarA, maMDapa Adine mATe tathA aneka prakAranA bhAjana-pAtra-vAsaNa Adi upakaraNone mATe maMdabuddhijana pRthvIkAyanI hiMsA kare che. apakAya jIvonI hiMsAnuM kAraNa :|14 jalaM ca majjaNa-pANa-bhoyaNa-vatthadhovaNa-soyamAiehiM / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 20] zrI praznavyAkaraNa sUtra bhAvArtha :- majjana-snAna, pAna-pINA, bhojana, vastra dhovA temaja zauca-zarIra, ghara AdinI zuddhi, ItyAdi kAraNothI jalakAyika jIvonI hiMsA kare che. teukAyanI hiMsAnuM kAraNa :15 payaNa-payAvaNa-jalAvaNa-vidasaNehiM agaNiM / bhAvArtha :- bhojana Adi banAvavA, banAvarAvavA, agni pragaTAvavA tathA prakAza karavA mATe agnikAyanA jIvonI hiMsA karavAmAM Ave che. vAukAyanI hiMsAnuM kAraNa :16 suppa-viyaNa-tAlayaMTa-pehuNa-muha-karayala-sAgapatta-vatthamAIehiM aNilaM hiMsaMti / bhAvArtha :- sUpaDuM- dhAnya Adi jhATakavA, sApha karavAnA upakaraNa, vijana-paMkhA, tAlavRtta-tADano paMkho, mayUrapaMkha AdithI vIMjhavAthI, mukhathI phUMka mAravAthI, hAthatALI vagADavAthI, pavana nAkhavAthI, sAga AdinA patrathI pavana nAMkhavAthI athavA zAkanA pAMdaDA jhATakavAthI tathA vastrakhaMDa Adi vIMjhavAthI vAyukAyanA jIvonI hiMsA thAya che. vanaspatikAya nI hiMsAnuM kAraNa :17 agaar-priyaar-bhkkh-bhoynn-synnaasnn-phlk-muusl-ukkhl-ttvitatAto-vA-vA-meuvavivi-bhava-tora-viDa-devajuna-kAyaddhcNd-nnijjuuhg-cNdsaaliy-vetiy-nnissenni-donnii cNgerii-khiil-mNddv-sbhaapvaav-shaagNdh-mllaannulevnnN-aNbr-juhnnNgl-miy-kuliy-sNdnnsIyAra-saha-nAga-no saTTaT-cara-vAra-nokara-patti-baMtasuuliy-ludd-musNddhi-sygghii-bhuphrnnaa-vrnnuvkkhraannke-annnnehiN ya evamAiehiM bahUhi kAraNasaehiM hiMsai te tarugaNe bhaNiyAbhaNie ya evamAI / bhAvArtha :- agAra-gRha, paricAra-talavAranA mAnAdi, bhakSya-modaka Adi, bhojana, zayana, Asana, phalaka-pATa-pATiyA, mUsala-sAMbeluM, okhalI-khAMDaNIyo, tata-vINA Adi, vitata-Dhola Adi Ato-vAdya vizeSa, vahana-naukA Adi, vAhana-ratha-gADI Adi, maMDapa, aneka prakAranA bhavana, toraNa, viTaMka-kabUtarone besavAnuM sthAna athavA chajuM, devakula, jAlaka-jharUkhA, ardha candranA AkAranI bArI athavA sopAna, nispRhaka- dvArazAkhA, candrazALA-aTArI, vedI, nisaraNI, droNI-nAnI naukA, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1. | 21 | caMgerI-moTI naukA athavA phUlonI TopalI, khUTI, staMbha, sabhAgAra, pANInI paraba, AvasathaAzrama(maTha), gaMdha, phUlanI mALA, vilepana, vastra, yuga-dhUsara, haLa, matika-khetara kheDyA pachI phA phoDavA mATe lAMbu kASTha nirmita upakaraNa vizeSa, kulika-vizeSa prakAranuM haLa, caMdana-yuddhano ratha, zibikA-pAlakhI, ratha, zakaTa-gADu, yAna, yugya-be hAthanuM lAMbu pahoLuM vedikA yukta yAna vizeSa, aTTAlikA-killA uparanuM sthAna, carikA-nagara ane killAnI madhyano ATha hAthano pahoLo mArga, dvAra, gopura, argalA, arahaTa Adi, zULI, lAThI, musaMDhI, zatadanI-topa athavA mahAzilA jenAthI seMkaDonuM hanana thaI zake tathA aneka prakAranA zastra, DhAMkaNa ane anya upakaraNa banAvavA mATe tathA anya kathita akathita seMkaDo prayojanothI jJAnI-ajJAnIjana vanaspatikAyanI hiMsA kare che. hiMsaka jIvono draSTikoNa :18 satte sattaparivajjiyA uvahaNaMti daDhamUDhA dAruNamaI kohA mANA mAyA lohA hassa raI araI soya veyatthI jIya-dhammatthakAmaheuM savasA avasA aTThA aNaTThAe ya tasapANe thAvare ya hiMsai maMdabuddhI / savasA haNati, avasA haNati ,savasA avasA duhao haNaMti, aTThA haNaMti, aNaTThA haNaMti, aTThA aNaTThA duhao haNaMti, hassA haNaMti, verA haNati, raIya haNati. hassA-verA-raIya haNati, kaddhA haNati luddhA haNati, muddhA haNati, kuddhA luddhA muddhA haNati, atthA haNati, dhammA haNati, kAmA haNati, atthA dhammA kAmA haNati / bhAvArtha :- je zaktimAna ke zaktihIna che te daDhamUDha-hitAhitanA vivekathI sarvathA zUnya-ajJAnI, dAruNa mativALA jIvo, satvahIna-dIna evA pRthvIkAyAdi jIvonI hiMsA kare che. te maMdabuddhi puruSa krodha-mAna-mAyA-lobha, hAsya, rati, arati, zokathI, vedAnuSThAnanA arthI vedokta dharmakriyA mATe, jIvana mATe, dharma mATe, artha mATe, kAma mATe, svavazapaNe, paravazapaNe, prayojanapUrvaka athavA niprayojana, trasa ane sthAvara jIvonI hiMsA kare che. te svavazapaNe-svataMtratApUrvaka ghAta kare, paravaza thaIne ghAta kare che, svavaza ane paravaza baMne prakAre ghAta kare che. saprayojana ghAta kare che, niprayojana ghAta kare che, saprayojana ane niprayojana baMne prakAre ghAta kare che, hAsya-vinodathI ghAta kare che, vairathI ghAta kare che. rati-AnaMdathI ghAta kare che, hAsya, vaira, ratithI ghAta kare che, kuddha banIne, lubdha banIne, mugdha banIne ghAta kare che, zuddhalubdha-mugdha banIne ghAta kare che. arthane mATe, dharmane mATe, kAmabhogane mATe ghAta kare che tathA dharmaartha-kAmabhoga traNene mATe ghAta kare che. vivecana : jagatanA vibhinna prANIo vividha prayojanathI hiMsA kare che. pUrvanA sUtromAM hiMsAnA bAhya Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra kRtyo-makAna banAvavA, kuvA banAvavA Adino ullekha che ane ahIM hiMsAnA AtyaMtara kAraNo-krodhAdi kaSAyo, hAsya, rati, arati AdinuM kathana che. jyAre krodhAdi vabhAvika pariNAmothI jIvanI vRtti malina bane che tyAre te hiMsA kare che. jyAre vRttimAM malinatA na hoya tyAre hiMsAnuM AcaraNa thatuM nathI. pramAda ke ajJAnavaza hiMsA thAya che. keTalAka jIvo dharmane mATe, dharmanA nAme nimprayojana hiMsA kare che; homa, havanAdimAM pazuonI Ahuti ApavI vagere kriyAkAMDane dharma samaje che paraMtu A prakAranA kAryomAM mithyAtvanI ja pradhAnatA che, vivekano sarvathA abhAva che. tAtparya e che ke koI paNa kAraNathI, koI paNa prayojananI siddhi mATe hiMsA karAya te ekAMte pApa ja che. tenAthI AtmAnuM hita kadApi thatuM ja nathI. hiMsaka jana :19 kayare te ? je te soyariyA macchabaMdhA sAuNiyA vAhA kUrakammA vAuriyA dIviya- baMdhaNappaoga-tappagala-jAla vIrallagAyasIdabbha-vaggurAkUDacheliyAhatthA hariesA sAuNiyA ya vIdaMsagapAsahatthA vaNacaragA luddhagA mahucAyA poyaghAyA eNIyArA paeNIyArA sara-daha-dIhiya-talAga-pallalaparigAlaNa-malaNa-sottabaMdhaNa-salilAsayasosagA-visagaralassa ya dAyagA uttaNavallara-davaggi-NiddayA palIvagA kara kammakArI / bhAvArtha :- hiMsaka prANI koNa che? zaukarika- zUkarono zikAra karanAra, matsyabaMdhaka-mAchalIone jALamAM bAMdhIne mAranAra, zakanika-jALamAM phasAvIne pakSIono vadha karanAra, vyAdha-mugo, haraNone phasAvIne mAranAra, kUrakarmAvAgarika-jALamAM mRga Adine phasAvavAne mATe pharanAra, je mRgAdine mAravAne mATe cittA, baMdhanaprayoga, Adi upAya karanAra, mAchalIo pakaDavAne mATe tapra eTale nAnInaukA dvArA samudramAM jaI gala-mAMsa, loTa lagADela kAMTA dvArA mAchalI pakaDanArA vIralaka-bAjapakSI, bakarI, cittA Adine paDakavAne mATe piMjarA AdimAM rAkhelI athavA koI sthAna para bAMdhelI bakarI athavA bokaDo Adine mAravA mATe loDhAnI jALa, darbha athavA darbha nirmita rassI, kUTapAza. A sarva sAdhanone hAthamAM laIne pharanAra-A sAdhanono prayoga karanAra, harikeza-cAMDAla, ciDImAra, bAjapakSI tathA jALane rAkhanAra vanacara-bhIla Adi vanavAsI, madhamAkhIno ghAta karanArA, potaghAtaka-pakSIonAM baccAno ghAta karanAra, mRgone AkarSita karavAne mATe haraNIne laI pharanArA, aneka haraNIonuM pAlana karanAra; sarovara, hRda, vApI, taLAva, pallava-zudra jaLAzaya vagerene matsya zaMkha Adi prApta karavA mATe Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 khAlI karanAra; pANI kADhI, pANInA AvAgamanano mArga rokI, jaLAzayane koIpaNa upAye sUkavanAra; viSa athavA garala-anya vastumAM maLela viSane khavaDAvanAra; ugela tRNa--ghAsa, evaM khetarane, nirdayatA pUrvaka bALanAra, A sarva krUkarmI che. (je aneka prakAranAM prANIono ghAta kare che). vivecana : ra prAraMbhamAM trIjI gAthAmAM hiMsA Adi pAponuM vivecana karavAne mATe je krama nirdhArita karela hato, te anusAra pahelA hiMsAnAM phaLanuM kathana karavuM joIe paraMtu prastutamAM A kramamAM parivartana che. tenuM kAraNa tenI alpa vakatavyatA che. hiMsakonuM kathana karIne pachI vistArathI hiMsAnA phaLanuM nirUpaNa karavAmAM Avaze. sUtrano artha sugama che. hiMsaka jAtio : 20 me ya bahave milavavuArpha, je te ? sa-navaLa-savara-1ra-gAyamu-hodda-maDaLa-tittiya pavaLiya-dhruva-moDa-sIhala-pArasa -joSakRSita-vijJata-puliva-arosa-Dona-poLa-gaMdhahArana- baddalIya-gattaroma-mAla-vala-mAyA-puDuyA ya mULiyA joLA-metta pahava-mAlavamahura-AbhAsiya-aLava6-rIkha-tAsiya-hala-hAsiyA-khedu-mahakamukriya-Ava-Dovilana-juLa-jeya-dUkha-romana-ru-mAcilaayvisyvaasii ya pAvamaiNo / - bhAvArtha :- (pUrvokta hiMsA karanAra sivAya)ghaNA prakAranI mleccha jAti paNa che je hiMsaka che. te jAtio kaI che ? zaka, yavana, zabara, babbara kAya(gAya), maruMDa, uda, bhaDaka, tittika, pakkaNika, kulAkSa, gauDa, siMhala,pArasa, kauMca, AMdhra, draviDa, vizvala, puliMda, AroSa, DauMba, poMkaNa, gAndhAra, bahalIka, jalla, roma, mAsa, bakuza, malaya, cuMcuka, cUlika, koMkaNa, meda, patttava, mAlava, mahura, AbhASika, aNakka, cIna, vhAsika, khasa, khAsika, nehura, mahArASTra, mauSTika, Araba, Dobalika, kuhaNa, kaikaya, hUNa, romaka, ruru, manuja, cilAta vagere vibhinna dezanA nAmavALI A jAtio pApa buddhivALI che te hiMsAmAM pravRtta rahe che. bAyara-thalayara-saLa-yona-havara-saMDAsatuMDa- nIvovaSAyanIvI saNNI ya asaNNiNo pajjatte apajjatte ya asubhalessa - pariNAme ee aNNe ya evamAI kareMti pANAivAyakaraNaM / 22 pAvA pAvAbhigamA pAvaruI pANavahakayaraI pANavaharuvANuTThANA pANavahakahAsu abhiramaMtA tuTThA pAvaM karettu hoMti ya bahuppagAraM / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 | zrI praznavyAkaraNa 2 bhAvArtha :- A pUrvokta vividha dezo ane jAtionA loko tathA te sivAya jaLacara, sthaLacara, sanakhapada, uraga, nabhaththara, sANasI jevI cAMcavALA Adi prANIvadhathI jIvana calAvanArA saMjJI, asaMjJI, paryApta ane aparyApta azubha lezyA pariNAmavALA tathA evA anya hiMsaka prANI, jIvonI ghAta kare che. te pApI loko pApane ja grahaNa karavA yogya mAne che. pApamAM ja tenI ruci-prIti hoya che. te prANIonI vAta karI prasannatAno anubhava kare che. tenuM anuSThAna-kartavya prANIvadha karavAnuM ja hoya che. prANIhiMsAnI kathA-vArtAmAM ja te AnaMda mAne che. te aneka prakAranAM pAponuM AcaraNa karIne saMtoSano anubhava kare che. vivecana : sUtra 20mAM je jAtionA nAmano nirdeza karyo che, te prAyaH deza-sApekSa che. temAMnI keTalIka jAti bhAratanI aMtargata che ane keTalIka bhArata bahAranI che. koI nAma paricita che to keTalAka nAma TIkAkAranA samayamAM paNa aparicita ja hatA. keTalIka jAtinA viSayamAM Adhunika vidvAnoe je zodha karela che, te A prakAre che- zaka:- A soviyAnA athavA kespiyana sAgaranA pUrvamAM sthita pradezanA nivAsI hatA, IsunI prathama zatAbdImAM teoe takSazilA, mathurA tathA ujjaina para potAno prabhAva jamAvI dIdho hato. cothI zatAbdI sudhI pazcimI bhArata para teo rAjya karatA rahyA. barbara :- uttara pazcimI sImAMta pradezathI laIne arabI sAgara sudhI A jAti phelAyelI hatI. zabara:- Do. DI.sI. sarakAre tene gaMjama ane vizAkhApaTTaNanA zAvara lokonI samAna mAnela che. Do. bA. sI. lA. tene dakSiNanI jaMgala pradezanI jAti mAne che. "paramavari3' mAM Ane himAlayanA parvatIya pradezanAM nivAsI kahyA che. "tareyavAhA" mAM ene dasyuonA rUpamAM AMdhra, puliMda ane paMDonI sAthe vargIkRta karela che. yavana :- tenuM nivAsasthAna kAbula nadInI ghATI ane kaMdhAra deza hato. tyAra pachI teo uttara-pazcimI bhAgamAM rahyA. kAlIdAsanA matAnusAra yavanarAjya siMdhu nadInA dakSiNI kinArA para hatuM. sanakhapada - jenA paganA AgaLanA bhAgamAM nakha hoya te siMha, cittA Adi. saMjJIH- saMjJA arthAta viziSTa cetanA, bhUta-bhaviSyano, hitAhitano vicAra karavAnI zakti je prANIone prApta che, te saMjJI athavA jene mana hoya te saMjJI kahevAya che. AvA prANIo paMcendriyamAM ja hoya che. asalI :- jene mana nathI tene asaMjJI kahe che. eka IndriyavALA jIvothI laIne cAra IndriyavALA sarva jIva asaMjJI che. temanAmAM manana-ciMtana karavAnI koI viziSTa zakti hotI nathI. paMcendriya jIvomAM koI-saMjJI ane koI asaMjJI hoya che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 | 25 | paryApta - paryApta zabdano artha pUrNatA che. je jIvone svayogya pUrNatA prApta thaI gaI che, te paryApta ane jene svayogya pUrNatA prApta nathI thaI te aparyApta kahevAya che. paryAptio cha prakAranI che. (1) AhAra paryApti (2) zarIra paryApti (3) Indriya paryApti (4) zvAsocchavAsa paryApti (5) bhASAparyApti (6) mana paryApti. temAM ekendriya jIvomAM prAraMbhanI cAra, beIndriyathI laI asaMjJI paMcendriyamAM pAMca ane saMjJI paMcendriyamAM cha paryAptio hoya che. sarva paryAptino prAraMbha to eka sAthe ja thaI jAya che paraMtu pUrNatA kramathI thAya che. paryAptinA vistRta vivecana mATe juo prajJApanA sUtra]. sutra nirdiSTa sarva pradezo ane temAM vasanAra jAtiono paricaya Apavo zakya nathI. vizeSa jijJAsu pAThaka anyatra joI teno paricaya prApta karI zake che. A sUtromAM zAstrakAre vividha prakAre hiMsaka, hiMsya ane hiMsAnI virATatAnuM darzana karAvyuM che. hiMsAnuM bhayAnaka phaLa :|22 tassa ya pAvassa phalavivAgaM ayANamANA vaDDhaMti mahabbhayaM avissAmaveyaNaM dIhakAla bahudukkhasaMkaDaM NarayatirikkhajoNiM / bhAvArtha :- te mUDha hiMsaka loko pApanA-hiMsAnA phaLane nahIM jANatA atyaMta bhayAnaka, avizrAMtaniraMtara duHkhada vedanAvALI temaja dIrdhakAla paryata ghaNA duHkhothI vyApta narakayoni ane tiryaMcayoni yogya bhavonI vRddhi kare che. vivecana : prastuta sUtramAM hiMsAnA duSTa phaLane pradarzita karyuM che. azubha bhAve thayelI koI paNa pravRttinuM phaLa azubha ja hoya te sahaja che. sUtrakAre hiMsAnuM pariNAma naraka ane tiryaMcagatinI prApti kahI che. te baMne gati atyaMta bhayajanaka, du:khajanaka, trAsajanaka che. tiryaMcagati - (tenI paridhi vyApaka che) ekendriyathI corendriya jIvo tiryaMcagatinA che. paMcendriya jAtimAM paNa tiryaMcagati hoya che. temAM paMcendriya tiryaMca-pazu-pakSI AdinA duHkho pratyakSa che. ekendriya jIvonI cetanA atyaMta avyakta hovAthI tenA duHkhane ApaNe jANI zakatA nathI. tema chatAM te jIvo paNa chedana, bhedana, janma, maraNanuM mahAduHkha anubhave che. sAdhAraNa zarIrI jIvone sAdhAraNa zarIranuM, AhArAdi pratyeka sAdhAraNa kriyAnuM ane eka zvAsamAM 17 vAra janma maraNanuM duHkha bhogavavuM paDe che. je Agama pramANathI siddha che. tiryaMcagatimAM parAdhInatAnuM mahAna duHkha che. narakagatiH- ekAMta duHkhamaya che. saMpUrNa jIvana daramyAna aMza mAtra paNa zAtAno anubhava thato nathI. have pachInA sUtramAM zAstrakAra svayaM narakagatinI bhayAnakatAnuM vistRta varNana kare che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI praznavyAkaraNa sUtra naraka varNana : | 23 io Aukkhae cuyA asubhakammabahulA uvavajjaMti Naraesu huliyaM mahA-taNu vayarAmaya jIlDa-6-zisaMdhi-vAra-virahiya-khimmava-bhUmitalakhraamris- visama-Niraya- gharacAraesu mahosiNa sayAvatatta duggaMdha-vissauvveya-jaNagesu bIbhacchadarisaNijjesu NiccaM himapaDalasIyalesu kAlobhAsesu ya bhIma - gaMbhIra-loma - harisaNesu NirabhirAmesu NippaDiyAravAhirogajarApIliesu aIva NiccaMdhayAra timisesu paibhaesu vavagaya- gaha - da- sUra - Nakkhattajoisesu meya vasA maMsapaDala poccaDa-pUya-ruhirukkiNNa vilINa-cikkaNa-rasiyA vAvaNNakuhiya cikkhalla - kaddamesu-kukUlANalapalittajAlamummura - asikkhurakaravatta dhArAsu Nisiya vicchuya - DaMka - NivAyovammapharisa aidussahesu ya, attANA asaraNA kaDuyadukkha paritAvaNesu annubddhniraMtara-veyanesu-namapurisa-saMtepu / bhAvArtha :- te hiMsaka, pApIjana A manuSya bhavanuM AyuSya samApta thAya tyAre, mRtyune prApta thaI azubhakarmonI bahulatAnA kAraNe zIghra(sIdhA ja) narakamAM utpanna thAya che. je naraka ghaNI vizALa-vistRta che. tenI bhIMta vajramaya che. te bhIMtamAM koI saMdhi ke chidra nathI. tyAMthI bahAra nIkaLavAnuM koI dvAra nathI. tyAMnI bhUmi komaLatA rahita che, kaThora che, atyaMta kaThora che. te narakarUpI kArAgAra viSama che. tyAM narakAvAsa atyaMta garama evaM tapta rahe che. te jIva tyAM durgaMdhane kAraNe haMmezAM udvigna ane gabharAyelA hoya che. tyAMnuM dazya atyaMta (bIbhatsa) che. te jotAM ja bhayAnaka dekhAya che. narakanA keTalAka sthAnomAM jyAM ThaMDInI pradhAnatA che. te himAlayathI vadhu ThaMDo che. te naraka atyaMta bhayaMkara che. gaMbhIra ane ruMvATA ubhA karI denAra che, aramaNIya--ghRNAspada che. te jeno pratikAra na thaI zake tevA asAdhya kuSTha Adi vyAdhio, rogo evaM duHkhathI pIDA pahoMcADanAra che. tyAM haMmezA aMdhakAra rahevAnA kAraNe pratyeka vastu ghaNIja bhayAnaka lAge che. graha, nakSatra, caMdramA, sUrya, AdinI jyoti(prakAza)no tyAM abhAva che. meda, vasA-carabI, mAMsanA DhagalA hovAthI te sthAna atyaMta ghRNAspada che. rasI ane lohI vahevAthI tyAMnI bhUmi bhInI ane cIkaNI rahe che ane kIcaDa jevuM lAge che. uSNa pradhAna sthAnono sparza baLatA chANA(karISa)nI agni yA kheranI agni nI samAna uSNa tathA talavAra, astra athavA karavatanI dhAra samAna tIkSNa che. teno sparza vIMchInA DaMkhathI paNa adhika vedanA utpanna karAvanAra atizaya duHsahya che. tyAM nArakajIva trANa ane zaraNathI rahita che. te naraka kaTu phaLadAyaka duHkhone kAraNe ghora paritApa utpanna karanAra che. tyAM niraMtara duHkha hoya che, duHkharUpa vedanA che. tyAM yamapuruSa arthAt paMdara prakAranA paramAdhAmI devo hoya che te nArakone bhayaMkara yAtanAo Ape che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 vivecana : prastuta sUtramAM nArakonI vedanAnuM kathana karyuM che. temAM sahu prathama tyAMnI kSetra vedanAne spaSTa karavA tyAMnI bhUminuM varNana karyuM che. 27 narakabhUmi-kSetravedanA :- te kSetra atyaMta vistRta che. tyAMnI bhUmi kaThora, UMcI-nIcI, viSama che. tyAMno sparza atyaMta kaSTakArI che. tyAMnI bhUminA sparzathI hajAro vIMchIo eka sAthe DaMkhatA hoya tevI tIvra vedanAno anubhava thAya che; tyAMnI bhUmi lohI, mAMsa ane carabInA kAraNe paMkila-kIcaDamaya che. joke tyAM audArika zarIrI jIvo nathI. tema chatAM tyAMnA pudgalanA ja tathAprakAranA pariNamananA kAraNe lohI-mAMsa jevuM pratIta thAya che. tenI durgaMdha asahya che. jyAM uSNa sparza hoya tyAM kheranA aMgArAthI anaMtaguNI adhika uSNatA hoya ane zIta sparza hoya tyAM himAlayathI anaMtaguNI adhika zItavedanA hoya che. tyAMnI uSNa ane zIta vedanA vacanAtIta che. tyAM sUrya caMdra Adino prakAza nathI tethI ghora aMdhakAra hoya che. devakRta vedanA :- tyAM paMdara prakAranA paramAdhAmI devo nArakone bhayaMkara trAsa Ape che. mULa pAThamAM jeno ullekha jama purisayama puruSa tarIke karyo che. te A prakAre che. (1) amba(aMba) :- te nArakone upara AkAzamAM laI jaI ekadama nIce pheMke che. (2) ambarISa :- (aMbarIza) charI Adi zastrothI nArakonA zarIranA TukaDe TukaDAM karI bhaThThImAM pakAvavA yogya banAve che. (3) zyAma :- te cAbukanA prahArathI athavA lAtothI, ghUstAthI, nArakone mAre che ane duHkhajanaka jagyAmAM pheMkI de che. (4) zabala :- te nAraka jIvonA zarIramAMthI, AMtaraDA,naso, ane kALajA Adine bahAra kADhe che. (5) rudra :- bhAlA, barachI, Adi dhAradAra zastromAM nArakone parove che. tene raudra paNa kahe che. te ati bhayaMkara hoya che. (6) uparudra :- (vairudra) te nArakonA aMgopAMgane bhayaMkara rIte cIre che. (7) kAla H- te nArakone kaDAImAM pakAve che. (8) mahAkAla H- te nArakonA mAMsanA TukaDeTukaDA karI tene jabaradastI(parANe)thI khavaDAve che. (9) asipatra :- te potAnI vaikriya zaktidvArA talavAra jevA tIkSNa pAMdaDAvALA vRkSonuM vana banAvIne tenA pAMDadA nArako upara pheMke che ane nArakonA zarIranAM tala tala jevaDAM nAnA--nAnA TukaDAM karI nAMkhe che. (10) dhanuSa * te dhanuSathI tIkSNa bANa pheMkI nArakonA kAna-nAka Adi avayavonuM chedana kare che. (11) kumbha H- te nArakone kuMbhIomAM pakAve che. (12) bAlu H- -- * (vAlu) te vaikriya labdhi dvArA banAvela kadaMba-retI athavA vajanI retImAM nArakone caNA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI praznavyAkaraNa sUtra AdinI jema zeke che. (13) vaitaraNI :- te yamapuruSa mAMsa, lohI, rasI ane ogALelA tAMbA, sIsA Adi ati uSNa padArthothI ukaLatI--be kAMThAmAM vahetI vaitaraNI nadImAM nArakone pheMkI de che ane parANe tarAve che. (14) kharasvara :- te vajramaya tIkSNa kAMTAothI vyApta, zAlmalI vRkSa upara caDAvI karuNa AkraMda karatA nArakone cArebAju kheMce che. (15) mahAghoSa :- te bhayabhIta thaI athavA asahya yAtanAthI bacavAnI IcchAthI bhAgatA nArakI jIvone vADAmAM bAMdhI de che ane bhayAnaka avAja karIne tene roke che. paramAdhAmI devo uparAMta pUrvabhavanA vairI nArako paraspara ekabIjAne trAsa Ape che. AvI ghoratama vedanAne anubhavatA te jIvone koI trANa ke zaraNarUpa nathI. nArakonuM bIbhatsa zarIra : 24 tattha ya aMtomuhuttaladdhibhavapaccaeNaM NivattaMti u te sarIraM huMDa bIbhacchadarisaNijjaM bIhaNagaM aTThi- NhAru - Naha - roma - vajjiyaM asubhagaM dukkhavisahaM / tao ya pajjattimuvagayA iMdiehiM paMcahiM veeMti asuhAe veyaNAe unnata- vata vivuDa ghara-sa-yaMDa-ghora-vIdaLa vAhaLAC || bhAvArtha :- te pApI jIva narakamAM utpanna thatAM ja aMtarmuhUrtamAM(vaikriya)bhavapratyayika labdhithI potAnA zarIranuM nirmANa karI le che. tenuM zarIra huMDasaMsthAna-beDoLa AkRtivALuM, jovAmAM bIbhatsa--ghRNita, bhayAnaka, asthio, naso, nakho, ane rUvATAthI rahita, azubha ane duHkhone sahana karavAmAM sakSama hoya che. zarIranuM nirmANa thaI gayA pachI ane paryAptiothI pUrNa thayA pachI, pAMce IndriyothI azubha vedanAnuM vedana kare che. tenI vedanA ujjavala, balavatI, vipula, utkaTa, kaThora, paruSa, pracaMDa, ghora, bIhAmaNI-DarAve tevI ane dAruNa hoya che. vivecana :- nArakInI vedanA vedanAno sAmAnya artha che-vedana karavuM, anubhava karavo, te prAyaH be prakAranI hoya che. zAtAvedanA ane azAtAvedanA. anukULa, ISTa athavA sukharUpa vedanAne zAtAvedanA kahevAya che ane pratikULa, aniSTa athavA duHkharUpa vedanAne azAtAvedanA kahevAya che. nArakajIvone azAtA vedanA ja hoya che. te azAtA vedanAno prakarSa pragaTa karavAne mATe zAstrakAre aneka vizeSaNano prayoga karela che. A vizeSaNomAM ekArthakatAno AbhAsa thAya che. paratuM zabdamevAvartha bhevaH arthAt zabdanA bhedathI arthamAM bheda thaI jAya che. A niyama anusAra pratyeka zabdanA arthamAM vizeSatA-bhinnatA che. je A prakAre che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 29 ] 3nata (ujjavala) ujaLI arthAt sukharUpa vipakSanA lezamAtrathI rahita- jemAM sukhano aMza mAtra nathI. vana-viDana (baLavipula)= pratikAra na thaI zakavAnA kAraNe atizaya baLavAna temaja samagra zarIramAM vyApta rahevAnA kAraNe vipula. 36 (utkaTa) = carama sImAne prApta. pAThAMtara che- va da = karkaza hara harSa = kaThora zilA AdinA paDavAthI jevI vedanA thAya tevI vedanA hovAthI khara tathA kuSmAMDanA pAMdaDA samAna karkaza sparzavALA padArthothI je vedanA thAya tevI hovAthI paruSa-kaThora. pacaMda (pracaMDa) = turata ja samagra zarIramAM vyApta thaI janAra. dhora= jIvanano aMta karI nAkhe tevIghora vedanA hoya che. audArika zarIra hoya to A vedanAthI jIvanano nAza thaI jAya paratuM nArako vaikriya zarIravALA hoya che. tethI A vedanAne niMratara sahana karavA chatAM paNa tenA jIvanano aMta thato nathI. vIMdA (bhISaNa) = bhayAnaka, bhayajanaka. rANa = atyaMta vikaTa, ghora. ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke devonI jema nArakone paNa bhava pratyayika vaikriyazarIra hoya che. AyuSya pUrNa thayA vinA akALamAM A zarIrano aMta Avato nathI, paramAdhAmI devo tenA zarIranA TukaDe-TukaDA karI nAMkhe topaNa te pArAnI jema pharI joDAI jAya che. nArakonA lomaharSaka duHkha :25 kiM te ? kaMdumahAkuMbhie payaNa-paulaNa-tavaga-talaNa-bhaTThabhajjaNANi ya lohakaDAhu- kaDhaNANi ya koTTabali karaNa-koTTaNANi ya sAmalitikkhaggalohakaMTaga-abhisaraNA-pasaraNANi phAlaNavidAraNANi ya avakoDaka baMdhaNANi laTThisayatAlaNANi ya galagaMbalullaMbaNANi sUlaggabheyaNANi ya AesapavaMcaNANi khisaNavimANaNANi vighuTThapaNijjaNANi vajjhasayamAikANi ya / bhAvArtha :- nArako je vedanA bhogave che, te kevI che? nAraka jIvone kaMdu-kaDAI jevA pahoLA mukhavALA pAtramAM ane mahAkuMbhI-ghaDA jevA sAMkaDA mukhavALA mahApAtramAM pakAvavAmAM, sIsAnI jema ogALavAmAM, telanA tAvaDAmAM taLavAmAM, caNAnI jema bhejavAmAM Ave che; loDhAnI kaDAImAM zeraDInA rasanI jema khUba ukALavAmAM Ave che. bakarAnI jema bali caDAvavAmAM Ave che.tenA zarIranA TukaDe-TukaDA karavAmAM Ave che. loDhAnA tIkSNa zULanI samAna, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 30 | zrI praznavyAkaraNa sUtra tINa kAMTAvALA zAlmalivRkSanA kAMTA para tene ghasaDavAmAM Ave che. vastranI jema phADavAmAM Ave che. lAkaDAnI samAna tene cIravAmAM Ave che. tenA hAtha ane paga jakaDI levAmAM Ave che. seMkaDo lAkaDIothI tenA para prahAra karavAmAM Ave che. gaLAmAM phAMsI nAkhI tene laTakAvavAmAM Ave che. tenA zarIrane zULInA agrabhAgathI bhedavAmAM Ave che. tene khoTA Adeza daI ThagavAmAM Ave che, tenI bhatna karavAmAM Ave che, apamAnita karavAmAM Ave che. pUrvabhavamAM karelA ghora pApo yAda karAvI, vadhabhUmimAM ghasaDI javAmAM Ave che. vadhya jIvone je duHkho ApavAmAM Ave tevA seMkaDo prakAranA duHkha tene devAmAM Ave che. vivecana : prastuta sUtramAM paramAdhAmI devo dvArA apAtI bhayAnaka yAtanAonuM digdarzana che. paramAdhAmI jIva jyAre nArakone pIDA utpanna kare che tyAre te tenA pUrvakRta pAponI udghoSaNA paNa kare che. teone tenA karelA pAponuM smaraNa karAve che, nArakonA pUrvakRta pApa je koTinA hoya che, prAyaH tevA prakAranI yAtanA teone devAmAM Ave che. jema ke- je lokoe pUrvabhavamAM jIvatA maraghA-maraghIne ukaLatA pANImAM nAMkhIne ukALyA hoya, tene kaMdu ane mahAkuMbhamAM ukALavAmAM Ave che. je pApIjIvoe anya jIvono vadha karIne mAMsa kApyuM hoya, zekyuM hoya, tene te prakAre kApavAmAM Ave che. je jIvoe devIdevatA AgaLa bakarAM Adi prANIono vadha karyo hoya tene balinI jema vadheravAmAM Ave che. A ja rIte prAyaH anya vedanAonA viSayamAM jANI levuM joIe. nArakonI jIvanaparyata vedanA :26 evaM te puvvakammakayasaMcayovatattA NirayaggimahaggisaMpalittA gADhadukkhaM mahabbhayaM kakkasaM asAyaM sArIraM mANasaM ya tivvaM duvihaM veeMti veyaNaM pAvakammakArI bahUNi paliovama-sAgarovamANi kaluNaM pAleMti te ahAuyaM jamakAiyatAsiyA ya sadaM kareMti bhIyA / bhAvArtha :- A prakAre te nAraka jIva pUrvajanmamAM karelA karmonA saMcayathI saMtapta rahe che. mahA-agni samAna narakanI agninI tIvratAthI teo baLatA rahe che. te pApakRtya karanArA jIva pragADha duHkhamaya, ghora, bhayAvaha, atizaya karkaza, zArIrika ane mAnasika baMne prakAranI azAtArUpa vedanAno anubhava karatA rahe che. aneka palyopama ane sAgaropama kAla sudhI teo karuNAjanaka-dIna avasthAmAM A vedanA bhogave che. AyuSya paryata te yamakAyikapiramAdhAmI] devo dvArA trAsa prApta ryA kare che ane dussaha vedanAthI bhayabhIta thaI citkAra-cIso pADe che ane rove che. vivecana : prastuta pAThamAM nArakonAM sabaMdhamAM aha3yaM padano prayoga karavAmAM Avyo che. A pada sUcita Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 31 | kare che ke jema sAmAnya manuSya ane tiryaMca upaghAtanuM nimita prApta thavAthI akALe mRtyu pAme che arthAt dIrghakALa sudhI bhogavavA yogya AyuSyane alpa samayamAM, bhogavIne samApta kare che, tema nArakomAM hotuM nathI. tenuM AyuSya nirupakramI hoya che. jeTaluM AyuSya bAMdhyuM hoya, teTaluM bhogavavuM ja paDe che. temAM pheraphAra thato nathI. nArakajIva anekAneka palyopama ane sAgaropama sudhI niraMtara uparokta vedanAo bhogavatA rahe che. nArakonuM AyuSya manuSya ane tiryaMcanI apekSAe dIrghakAlanuM hoya che. tenA AyuSyanI gaNatarI rA thAya che. pilyopama ane sAgaropamanA vistRta vivecana mATe jUo anuyogadvAra sUtra] nArakono karuNa citkAra :27 kiM te ? avi bhAva(ga) sAmi bhAya bappa tAya jiyavaM ! muya me marAmi dubbalo vAhipIlio'haM kiM dANi'si evaM dAruNo Niddaya ? mA dehi me pahAre, ussAseyaM muhutaM me dehi, pasAyaM kareha, mA rusa vIsamAmi, gevijja muyaha me marAmi gADhaM taNhAio ahaM dehi pANIyaM / bhAvArtha - nArakIo kevI rADo pADe che? he mahAbhAga! he svAminu! he bhAI ! are bApa !(pitAjI !), he tAta ! he vijetA! mane choDI do, huM marI rahyo chuM, huM durbaLa chuM, vyAdhithI pIDita chuM. tame atyAre kema krUra ane nirdaya thaI rahyA cho ! mArA upara prahAra na karo, thoDI vAra to choDo, zvAsa levA dyo! dayA karo, roSa na karo, huM jarAka vizrAma karI lauM, mAruM gaLu choDI do, huM marI rahyo chuM, huM tarasathI pIDA pAmuM chuM, thoDuM pANI Apo. 28 hatA piya imaM jalaM vimalaM sIyalaM tti ghetUNa ya NarayapAlA taviyaM tauyaM se diti kalaseNa aMjalIsudaThUNa yataM paveviyagovaMgA asupagalaMtapappuyacchA chiNNA taNhAiyamha kaluNANi japamANA vippekkhatA disodisi attANA asaraNA aNAhA abaMdhavA baMdhuvippahUNA vipalAyaMti ya miyA iva vegeNa bhayuvviggA / bhAvArtha :- hA tamane tarasa lAgI che ne! to lo A nirmaLa ane zItala pANI pIvo, A pramANe kahI narakapAla arthAt paramAdhAmI asura devo nArakone pakaDI tapta sIsu-sIsAno rasa kaLazamAM bharIne tenI aMjalimAM nAkhe che. tene jotAM ja tenA aMgopAMga dhrUjavA lAge che, tenI AMkhomAMthI AMsu TapakavA lAge che, amArI tarasa zAMta thaI gaI che. A pramANe karuNApUrvaka vacana bolatA, bhAgatA, te bacavA mATe cAre dizAomAM jovA lAge che, aMte te rakSaNa rahita, zaraNarahita, anAtha, baMdhuthI rahita, sahAyaka bhAIothI vaMcita ane bhayathI udvigna te nArakIo haraNanI jema vegapUrvaka bhAga che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 3ra | zrI praznavyAkaraNa satra 29 ghettuNabalA palAyamANANaM NiraNukaMpA muhaM vihADettu lohadaMDehiM kalakalaNhaM vayaNasi chubhaMti kei jamakAiyA hasaMtA / teNa daDDA saMtA rasaMti ya bhImAI vissarAI ruvaMti ya kaluNagAI pArevayagA va evaM palaviya-vilAvakaluNakaMdiya-bahuruNNaruiyasaddo parideviyaruddhabaddhaya NArayAravasaMkulo NIsiTTho / rasiyabhaNiya-kuviya-ukkUiya-NirayapAla tajjiyaM, giNhakkama pahara chiMda bhiMda uppADeha ukkhaNAhi kattAhi vikattAhi ya bhaMja haNa vihaNa vicchubbhocchubbha aakdddd-vikdddd| kiM Na japasiM ? sarAhi pAvakammAI dukkayAI evaM vayaNamahappagabbho paDisuyAsahasaMkulo tAsao sayA NirayagoyarANaM mahANagaraDajjhamANasariso Nigghoso, succai aNiTTho tahiyaM NeraiyANaM jAijjatANaM jAyaNAhiM / bhAvArtha :- nirdaya, hAMsI karatA paramAdhAmI devo bhAgatA te nAraka jIvone baLajabarIthI pakaDI, loDhAnA daMDAthI tenuM moDhuM phADI, temAM ukaLatu sIsu reDe che. ukaLatuM sIsu reDAtA te nArako baLatarAthI bhayaMkara ArtanAda kare che, rADo pADe che. te kabUtaranI jema karuNa AkraMda kare che, A rIte pralApa ane vilApa kare che, citkAra karatAM AMsu vahAve che, vilApa kare che, vADAmAM bakarAdine rokIne bAMdhe che tema narakapAla tene roke, bAMdhe tyAre te ArtanAda kare che, hAhAkAra kare che, babaDe che, zabda kare che. A rIte rasita, bhaNita, kujita, utkrajita narakapAla krodhita thaI ane UMcA avAjathI tene dhamakAve che. pakaDo, mAro, prahAra karo, chedI nAMkho, bhedI nAkho, tenI cAmaDI utAro, kAna, nAkAdi Indriyo mULamAMthI kApI nAkho, TukaDA karI nAkho, cUrecUrA karI nAkho, hanana karo, pharI pAchA adhika hanana karo. tenA moDhAmAM (garamAgarama) sIsa reDo, kuvA vageremAM pheMko, UMce uchALo, vALAdi kheMcIne jamInamAM ghasaDo, UMdhA karo. vadhAre ghaseDo.AvA zabdo bolI te narakapAlo nArakIne vadhu duHkha Ape che. narakapAla phaTakAratA kahe che- bolatA kema nathI ? tamArA pApakarmonuM, tamArA kukarmonuM smaraNa karo. A prakAre narakapAlonI atyaMta karkaza dhvaninI tyAM pratidhvani thAya che. nArakajIvone mATe te hamezA trAsajanaka hoya che. jema koI mahAnagaramAM Aga lAge tyAre bhAre kolAhala thAya tema niraMtara yAtanAo bhogavatA nArakono aniSTa nirdoSa tyAM saMbhALAto rahe che. vivecana : prastuta traNa sUtromAM nArakonI utkRSTa trAsajanaka vedanAnuM nirUpaNa che. je mULapAThathI spaSTa che. ahIM karmano abAdhita siddhAMta upasI Ave che. je vyakti jevA karmo kare tevA ja phaLa tene bhogavavA paDe che. karmaphaLanA vedanamAM koI trANa ke zaraNarUpa thaI zakatuM nathI. zAstrakAre hiMsAjanaka karmonuM dAruNa phaLa nArakonI vedanA dvArA samajAvyuM che. nArakIya jIvonI ghorAtighora yAtanAonuM zabdacitra keTaluM bhISaNa che? jyAre gaLu tIvra tarasathI sukAI gayuM hoya tyAre tene ukALela garamAgarama sIsu aMjalimAM ApavuM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta75-1/adhyayana-1 | 3 | ane jyAre te ArtanAda karI bhAge tyAre jabaradastIthI loDhAnA daMDathI tenuM moDhuM phADI, tene pIvaDAvavuM keTaluM karuNa che ! e vyathAno kema pAra Ave ! paratuM pUrvabhavamAM ghorAtighora pApa karanAra nArakone A prakAranI yAtanA lAMbA samaya sudhI bhogavavI ja paDe che. vastutaH tenA pUrvakRta duSTa karma ja tenI A asAdhAraNa vyathAonuM pradhAna kAraNa che. nArakonI vividha pItAmo :30 kiM te ? asivaNa-dabbhavaNa-jaMtapatthara-sUitalakkhAra-vAvi-kalakalaMtaveyaraNi kalaMbavAluyA-jaliyaguhaNiruMbhaNaM usiNosiNa-kaMTailla duggama-rahajoyaNa tattalohamaggagamaNa- vAhaNANi / / bhAvArtha :- [2onI] yAtanAmovI cha.? nArakone asivanamAM arthAt talavAranI tIkSNa dhAra samAna pAMdaDAvALA vRkSonA vanamAM, tIkSNa dhAravALA darbha-DAbhanA vanamAM, yaMtra prastaramAM, soyanI aNI jevA ati tIkSNa kAMTAonA sparzavALI bhUmi para, kSArayukta pANIvALI vAvamAM, kala kala avAja sAthe vahetI vaitaraNI nadInI kadaMba puSpanI samAna atyaMta tapelI lAlaretImAM ane baLatI guphAmAM rokavAmAM Ave che. atyaMta uSNa ane kAMTAvALA durgama-viSama, mArgamAM rathamAM baLadonI jema jotarIne loDhAyukta uSNamArgamAM calAvavAmAM Ave che ane khUba bhAra vahana karAvavAmAM Ave che. nArajhonA zatra :31 imehiM vivihehiM Auhe hiM-kiM te ? muggara-musuMDhi-karakaya-satti-hala-gaya-mUsala-cakka-koMtatomara-sUla-lauDa-bhiMDimAlasaddhala-paTTisa-cammer3ha-duhaNa-muTThiya-asi-kheDagakhagga-cAva-NArAya-kaNaga-kappiNi-vAsi-parasu-TaMka-tikkha-NimmalaaNNehiM ya evamAiehiM asubhehiM veuvviehiM paharaNasaehiM aNubaddhativvaverA paropparaveyaNaM udIreti abhihaNatA / tattha ya moggara-pahAracuNNiya-musuMDhi-saMbhagga-mahiyadehA jaMtovapIlaNaphuraMtakappiyA ke ittha sacammakA vigattA NimmUlullUNa kaNNo?NAsikA chiNNahatthapAyA, asi-karakaya-tikkha-kota- parasuppahAraphAliyAvAsIsaMtacchitaMgamaMgA kalakala- mANa-khAra- parisitta- gADhaDajhaMtagattA kuMtagga-bhiNNa- jajjariya-savvadehA vilolaMti mahItale visuunniyNgmNgaa| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra bhAvArtha :- nArakomAM paraspara tIvra verabhAva hoya che. te azubha vaikriya labdhithI nirmita vividha zastrothI paraspara-ekabIjAne vedanA utpanna kare che. te vividha prakAranAM Ayudho kayA kayA che? mudgara, musuMDhi, karavata, zakti-trizULa, haLa, gadA, musaLa-sAMbelu, cakra, kuMta-bhAlA, tomarabANano eka prakAra, zULa-tIkSNa dhAravALA loDhAnA kAMTAvALuM zastra.lAkaDI, bhiMDimAra-pANa, saddhala-eka vizeSa prakAranuM bhAluM, paTTisa-zastravizeSa, cammaTTa-cAmaDAthI maDhela pASANa vizeSa,gophaNa, dudhaNa-vRkSane paNa pADI zake tevuM zastra vizeSa, mauSTika--muThThIpramANa pASANa, asi-talavAra, kheTaka-DhAla, khagatalavAra, cApa-dhanuSa, nArAca-loDhAnuM bANa, kanaka-eka prakAranuM bANa, kappiNI (kartikA)-kAtara, vasUlAlAkaDI cholavAnuM hathiyAra, parazu ane TAMkaNuM A sarva astra-zastra, tIkSya ane nirmala zANa para caDhe tevA camakadAra hoya che. A tathA anyane duHkhadAyaka, vaikriya zaktithI nirmita seMkaDo zastrothI parasparaekabIjAne mAratAM, pUrvanA tIvra verathI yukta nArakIo vedanAnI udIraNA kare che. mugaranA prahArothI nArakonA zarIranA cUrA karavAmAM Ave che, mukuMDhithI bhedavAmAM Ave che, nAthavAmAM Ave che. ghaNI Adi yaMtrothI pIlAvAnA kAraNe phaphaDatA tenA zarIranA TukaDA karavAmAM Ave che. vikRta karavAmAM Ave che. temanA kAna, hoTha, nAka ane hAtha-paga mULamAMthI kApavAmAM Ave che. teone talavAra, karavata, tIkSNa bhAlA evaM pharasIthI phADavAmAM Ave che; vasulAthI cholI nAMkhavAmAM Ave che. tenA zarIra para ukaLatuM kSAra yukta pANI nAMkhI teone bALavAmAM Ave che, bhAlAnI aNIthI tenA TukaDA karavAmAM Ave che. A prakAre tenA samagra zarIrane jarjarita karavAmAM Ave che. tenuM zarIra sojI jAya che ane te pRthvI para ALoTavA lAge che. vivecana : prastuta sUtramAM nArakonI traNa prakAranI vedanAmAMthI paraspara apAtI vedanAnuM tAdazya nirUpaNa che. nArakonuM zarIra janmasiddha vaikriya hovAthI tenA TukaDA karAya, zekAya, taLAya ke game te prakriyA thAya chatAM teno nAza thato nathI. tenuM vaikriya zarIra tene vizeSa duHkhakAraka che. (nArakonI vedanAnAM vizeSa varNana mATe juoH sUyagaDAMga sUtra 1/5) vaikriyakRta hiMsaka pazu pakSI :22 tatva visukha-ziyAta-vAva-munnAra-sama-viya-viyavasdl-siih-dppiy khuhAbhibhUehiM NiccakAlamaNasiehiM ghorA rasamANabhImarUvehiM akkamittA daDhadADhAgADha-Dakka-kaDDiya sutikkha-Naha- phAliyauddhadehA-vicchippaMte samaMtao vimukkasaMdhibaMdhaNA viyaMgiyaMgamaMgA kaMka-kuraragiddha-ghora-kaTThavAyasagaNehi ya puNo kharathiradaDhaNakkha-lohatuMDehiM ovaittA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 pa pavavAhaya-tivazrva-vasva-viviLa-nichiya-yoitu viyavynnaa ukkosaMtA ya uppayaMtA NipayaMtA bhamaMtA / bhAvArtha :- narakamAM abhimAnayukta madonmata, bhUkhathI pIDita-jene bilakUla khorAka maLyo nathI tevA, bhayAvaha--ghoragarjanA karatAM, bhayaMkara varu, zikArI kUtarAM, ziyALa, kAgaDAM, bilADI, aSTApada, cittA, vAgha, kezarIsiMha ane siMha nArako para AkramaNa kare che. teo potAnI majabUta dADhothI nArakonAM zarIra kApe che, kheMce che, atyaMta jINA aNIdAra nakhothI phADI tenA mAMsanA TukaDA cAre bAju pheMkI de che. nArakanA zarIranA sAMdhA DhIlA paDI jAya, tenA aMgopAMga vikRta thaI jAya, tyAre daDha ane tIkSNa dADho, nakho ane loDhA samAna aNIdAra cAMcavALA kaMka, kura2 ane gIdha Adi pakSI tathA ghora kaSTa denArA kAka pakSIonA jhUMDa, kaThora, majabUta tathA sthira lohamaya cAMcothI(te nArako upara) tUTI paDe che. tene potAnI pAMkhothI AghAta pahoMcADe che, tIkSNa nakhothI tenI jIbha bahAra kheMce che ane AMkhomAM cAMco mAre che. nirdayatApUrvaka tenA moDhAne vikRta banAve che. A prakAranI yAtanAthI pIDita te nAraka jIva rudana kare che tyAre kyAreka tene upara uchALI pAchA nIce paTake che to kyAreka goLa-goLa pherave che. vivecana : vastutaH narakamAM varu, bilADA, siMha, vAgha, tiryaMca catuSpada Adi hotA nathI paraMtu paramAdhAmI devo ja nArakone trAsa devA mATe potAnI vaikriya zaktithI tevA rUpa banAve che. vaikriya zarIradhArI nArakIo ja parasparanA verabhAvathI prerAI vividha rUpo banAvI, eka bIjAne vedanA Ape che. A bhayAnaka yAtanAonuM varNana karavAnuM zAstrakAranuM eka mAtra prayojana che ke manuSya hiMsArUpa duSkarmothI bace ane tenA phaLasvarUpa thanArI yAtanAonuM bhAjana na bane. nArakonI gati : 33 puvvakammodayovagayA, pacchANusaraNaM (pacchANutAveNaM) DajjhamANA jiMdatA purekaDAI kammAI pAvagAiM, tahiM tahiM tArisANi osaNNacikkaNAI dukkhAI aNubhavittA tao AukkhaeNaM uvvaTTiyA samANA bahave gacchaMti tiriyavasahiM dukkhuttaraM sudAruNaM jammaNa maraNa - jarAvAhi-pariyaTTaNArahaTTaM jala thala - khahayara paroppara-vihiMsaNa pavaMcaM / imaM ca jagapAgaDaM varAgA dukkhaM pArvati dIhakAlaM / bhAvArtha H- te nArakI jIva pUrvopArjita pApa karmone AdhIna thayelA, pazcAttApanI AgathI baLatAM te te prakAranAM pUrvakRta karmonI niMdA karatAM, atyaMta cikaNAM, muzkelIthI chUTanArAM nikAcita karmone bhogavI, tyAra pachI narakanuM AyuSya kSaya thavA para, narakabhUmimAMthI nIkaLI ghaNA jIva tiryaMca yonimAM utpanna thAya che. tenI te tiryaMcayoni paNa atizaya du:khothI paripUrNa ane dAruNa kaSTavALI hoya che. janma, maraNa, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 | zrI praznavyAkaraNa sUtra jarA ane vyAdhinuM cakra temAM pharatuM rahe che. temAM jaLacara, sthaLacara, khecaranA pArasparika ghAta-pratyAghAtanuM duSyakra cAlu rahe che. tiryaMcagatinA duHkha to jagatamAM pratyakSa che. narakamAMthI nIkaLIne te bicArA jIva tiryaMcayonImAM dIrghakAla paryaMta duHkhane prApta kare che. vivecana : A sUtramAM zAstrakAre hiMsAnA pariNAmonI paraMparAnuM darzana karAvyuM che. hiMsAnA pariNAma svarUpa te jIva narakanA ghora duHkhane dIrghakAla paryata bhogave che. narakanuM AyuSya pUrNa thayA pachI te jIva prAyaH tiryaMcagatimAM janma dhAraNa kare che. tiryaMcagatimAM paNa te kUtarAM, bilADA, siMha, vAgha, cittA, dIpaDA Adi rUpe ja janme che. tyAM paNa tenI hiMsakavRtti rahe che. tiryaMcayoninAM duHkha : 34 kiM te ? siiunnh-tnnhaa-khuh-veynn-appiikaar-addvi-jmmnnnniccbhavya-vAra-naLa-vada-vaMthaLa-tAlA-aMga-LavAyA-miMgaLannaasaabheypphaar dUmaNa-chaviccheyaNa-abhioga-pAvaNa kasaMkusAraNivAya damaNANi- vAhaNANi ya / mAyApii-vippaoga-soya-paripIlaNANi ya satthaggi-visAbhighAya-galagavalAvalaNa-mAraNANi ya galajAlucchippaNANi ya paulaNa- vikappaNANi ya jAvajjIvigabaMdhaNANi ya, paMjaraNirohaNANi ya saMjjUhaNigghADaNANi ya dhamaNANi ya dohaNANi ya kudaMDagalabaMdhANANi ya vADagaparivAraNANi ya paMkajalaNimajjaNANi ya vArippavesaNANi ya ovAyaNibhaMga-visamaNivaDaNadavaggijAladahaNAI ya / __eyaM te dukkhasayasaMpalittA NaragAo AgayA ihaM sAvasesakammA tirikkha pacidiesu pAviti pAvakArI kammANi pamAya rAgadosabahusaMciyAi aIva assAya-kakkasAI / bhAvArtha :- tiryaMcayonInA duHkha kevA che? zIta(ThaMDI), uSNa (garamI), tuSA(tarasa), kSudhA(bhUkha), vedanAno apratikAra, jaMgalamAM janma levo, niraMtara bhayathI gabharAtA rahevuM, jAgaraNa, vadha, baMdhana, tADana, loDhAnI zalAkA, cIpIyA Adine garama karI nizAna karavA, khADA AdimAM pADavA, hADakAMnuM bhAMgavuM, nAka chedana, cAbuka, prahAra, saMtApa, chaviccheda(aMgopAMgane chedAvA), bhAravahana Adi kAmomAM joDAvuM; koraDA(cAbuka) aMkuza ane ArADiMDAnA AgaLanA bhAgamAM lAgelI aNIdAra khIlI AdithI kaSTa pAmavuM, bhAra vahana karavo Adi aneka Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 37 ] prakAranA duHkha tiryaMca yonImAM sahana karavA paDe che. mAtA-pitAno viyoga, kAna-nAkAdinI chedanakriyA vagerethI zokAtura banavuM, zastra, agni, viSa vagere prayoga dvArA abhighAta pAmavo, gardana-gaLuM, ziMgaDA maraDAI javAthI maraNa thavuM, kAMTA ke jALa dvArA mAchalAnuM pANImAMthI bahAra nIkaLI taraphaDavuM, kapAvuM, jIvanaparyata baMdhanamAM rahevuM, pIMjarAmAM purAI rahevuM, svasamUhathI judA paDavuM, agnimAM nAMkhIne aNIdAra saLiyA vaDe vIMdhAvuM, dohAvuM, DaMDAthI gaLAnuM baMdhAvuM, vADAmAM goMdhAya rahevuM, kIcaDavALA pANImAM DUbavuM, pANImAM ghasaDAvuM, khADAmAM paDavuM, visama sthAnamAM paDavuM, dAvAnaLamAM baLI maravuM vagere kaSTothI paripUrNa tiryaMcagatimAM duHkho bhogave che. A rIte hiMsAnuM pApa karanAra pApI jIva seMkaDo pIDAothI pIDita thaIne, zeSa rahelA karmone bhogavavA mATe narakagatimAMthI paMcendriya tiryaMcagatimAM utpanna thAya che. tyAM pramAda ane rAga-dveSa dvArA saMcita ghaNAM pApakArI karmonA udaye atyaMta karkaza azAtA vedanAne bhogave che. vivecana : nArakonI utpatti prAyaH paMcendriya tiryaMca gatimAM thAya che. tenuM kAraNa prastuta sUtramAM spaSTa karyuM che. tiryaMcagatinA duHkho pratyakSa che, manuSyo duHkhathI mukta thavA ane sukhane prApta karavA prayatna karI zake che. jyAre tiryaMcone parAdhIna paNe te duHkho bhogavavA ja paDe che. mAra, pITa, vadha, baMdhana, aMgopAga chedana, bhAra vahana Adi yAtanAo tene sahana karavI paDe che. hiMsA AdinA ghora pApa karanAra jIva narakagatimAM utpanna thAya che ane dIrghakAla paryata bhayaMkara vedanA bhogave che. tema chatAM te azubha karmo zeSa rahe to tene bhogavavA mATe jIvane tiryaMca paMcendriyamAM janma dhAraNa karavo paDe che. A tathyane pragaTa karavA zAstrakAre sAvavo zabda prayoga karyo che. prazna thAya che ke 33 sAgaropama paryata ghora yAtanAnuM vedana karavA chatAM karmo zeSa kema rahe che? pamAya ra lola vahuniyA-pramAda, tIvrarAga ane dveSa jaja karmo dIrghakAlanI sthitinA hoya che. AyuSya karmathI adhika sthitinA karmo hovAthI AyuSya pUrNa thavA chatAM karmo zeSa rahI jAya che. tAtparya e che ke vaDApa janma na nou kRta karmo bhogavyA vinA mukti nathI. jIva game tyAM jAya, kRta karmonuM pariNAma tene bhogavavuM ja paDe che. tiryaMca paMcendriya jAtimAM paNa karmo zeSa rahe, te uparAMta tyAM punaH tathA prakAranA azubhakarmono ja baMdha thAya to te jIva vikasendriya ke ekendriya jAtimAM utpanna thAya che. corendriya jIvonuM duHkha :|35 bhamaramasagamacchimAiesu ya jAikulakoDisayasahassehiM Navahi-cauridiyANaM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 38 zrI praznavyAkaraNa satra tahiM tahiM ceva jammaNamaraNANi aNuhavaMtA kAlaM saMkhijjaM bhamaMti NeraiyasamANativva dukkhA, pharisarasaNa-ghANa-cakkhusahiyA / bhAvArtha :- yAra chandriyavANA bhamarA, maza:-DAMsa, bhANI mAhi paryAyomA tenI navasApa, kulakoTiomAM vAraMvAra janma-maraNa(nA duHkho)no anubhava karatAM saMkhyAta kALa saMkhyAta hajAra varSa sudhI bhramaNa kare che. tyAM paNa tene nArakonI samAna tIvra duHkha bhogavavuM paDe che. acorendriya jIva sparza, rasa, ghANa ane cakSuthI yukta hoya che. teIndriya jIvonA duHkha :36 taheva teidiesu kuMthu pippIliyA aMdhikAdiesu ya jAikulakoDisaya -sahassehiM aTThahiM aNUNaehiM teiMdiyANaM tahiM tahiM ceva jammaNamaraNANi aNuhavaMtA kAlaM saMkhejjagaMbhamaMti NeraiyasamANa tivvadukkhA pharisa- rasaNa- ghaann-sNputtaa| bhAvArtha :- A pramANe kaMthavA, kIDI, aMbikA-damaka Adi teIndriya jIva, tenI ATha lAkha kulakoTiomAM vAraMvAra janmamaraNanA duHkhono anubhava karatAM, saMkhyAta kAla- saMkhyAta hajAra varSa sudhI bhramaNa kare che, tyAM paNa tene nArakonI samAna tIvra duHkha bhogavavuM paDe che. A teIndriya jIva sparza, rasa ane ghANathI yukta hoya che. beIndriya jIvonA du:kha :37 gaMDUlaya-jalUya-kimiya-caMdaNagamAiesu ya jAikulakoDisayasahassehiM sattahiM aNUNaehiM beiMdiyANaM tahiM tahiM ceva jammaNamaraNANi aNuhavaMtA kAla sakhejjaga bhamati NeraiyasamANa-tivvadukkhA phris-rsnn-sNputtaa| bhAvArtha - ziMgoDA, jaLo, kRmi, caMdana Adi beIndriya jIvonI sAta lAkha kulakoTimAM tyAMnA tyAM janma-maraNanI vedanAno anubhava karatAM saMkhyAta hajAro varSa sudhI bhramaNa kare che. tyAM tene nArakonI samAna tIvra duHkha bhogavavuM paDe che. A beIndriya jIva sparza ane rasanA A beIndriyavALA hoya che. ekendriya jIvonA duHkha :|38 pattA egidiyattaNaM vi ya puDhavi-jala-jalaNa-mAruya-vaNapphai-suhuma bAyaraM ca pajjattamapajjataM patteyasarIraNAma-sAhAraNaM ca patteyasarIrajIviesu ya tatthavi kAlamasaMkhejjagaMbhamaMti aNaMtakAlaM ca aNaMtakAe phAsiMdiya bhAvasaMpauttA dukkha samudayaM imaM aNiTuM pAvaMti puNo puNo tahiM tahiM ceva parabhava tarugaNagahaNe / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-1 | 39 | bhAvArtha :- ekendriya avasthAne prApta jIvo pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAyanA sUkSma ane bAdara, paryApta ane aparyApta, pratyeka ane sAdhAraNa zarIramAM utpanna thAya che. pratyeka zarIrI jIvomAM asaMkhyAtakAla ane sAdhAraNa zarIrI jIvomAM anaMtakAla paryata paribhramaNa karyA kare che. A sarva jIvane eka sparzendriya hoya che. tenA duHkho ghaNA aniSTa che.vanaspatikAyarUpa ekendriya jIva pharI pharI tyAM ja janma dhAraNa kare che. rU sudAtta-sutiya-vAta-satitta-matA-rajmA-saMbai-gAtAttivivih-stthghttttnn-proppraabhihnnnnmaarnnviraahnnaanni ya akAmakAiparappa ogodIraNAhi yakajjappaoyaNehiM ya pessapasuNimittaM osahAhAramAiehiM ukkhaNaNa 3 sthaLa-pathaI judu-lasaNa-piTTA-jJa-ArtaAnoDA saDaLa-huDIbhNjnn-cheynn-tcchnn-viluNcnn-pttjjhoddnn-aggidhnnaaiyaaii, evaM te bhavaparaMparA dukkha samaNubaddhA aDati saMsArabIhaNakare jIvA pANAivAyaNirayA aNaMtakAlaM / bhAvArtha :- sUtrakAra pRthvI Adi jIvonI vedanAnuM kathana kare che.]kodALI ane haLathI pRthvInuM vidArita thavuM, pANInuM maMthita thavuM, bharAyelA pANIne bahAra kADhavuM ane agni tathA vAyunuM vividha prakAranA zastrothI Ahata thavuM, parasparanA AghAtothI Ahata thavuM-eka bIjAthI pIDita thavuM,marAvuM. te duHkho te jIvone apriya hoya che. pApI jIvo pApa zA mATe kare che? potAne koI paNa prayojana na hoya topaNa bIjAnA kahevAthI athavA potAnA Avazyaka kAryone kAraNe teo pApa kare che. te pApakAryo kayA che? nokaro tathA gAya-bheMsa Adi pazuonI auSadhi ane AhArAdi mATe pRthvI khodAvavI, utkathana-vRkSAdinI chAla utAravI, rAMdhavu, khAMDavuM, pIsavuM, mAra mAravo, bhaThThImAM zekavuM, gAlana- latA, gulma AdimAMthI rasa kADhavo, AmoDana-maraDavuM, saDavuM, svayaM tUTI javuM, chedavuM, cholavuM, rUMvATA ukheDavA, pAMdaDA AdidUra karavA, phaLa, phUla, pAna Adi pADavA, agni saLagAvavI ItyAdi.A prakAre bhava paraMparAmAM anubaddha hiMsAkArI pApI jIva bhayaMkara saMsAramAM anaMta kALa sudhI paribhramaNa kare che. vivecana : hiMsAjanya kukarmonI paraMparA keTalo kAla cAle che tenuM nidarzana karatA zAstrakAre vikasendriya ane ekendriya jIvonI jAti, kulakoTi, tenA bheda-prabhedano ullekha karyo che. IndriyonA AdhAre tiryaMcagatinA pAMca bheda thAya che. ekendriya, beIndriya, teIndriya, corendriya, paMcendriya. je mULa pAThathI spaSTa che. te hiMsaka jIva hiMsA janya pApanuM pariNAma bhogavavA mATe, vikasendriyamAM saMkhyAta hajAra varSa, pRthvI, pANI, agni, vAyu ane pratyeka vanaspatimAM asaMkhyAta kAla, ane sAdhAraNa vanaspatikAyamAM anaMtakAla janma-maraNa kare che. te narakanA atithi banyA pachI, pApa karmonuM phaLa bhogavatA, karmo zeSa rahI javAnA kAraNe tiryaMca paMcendriya paryAyamAM, vikalendriya avasthAmAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ane pachI ekendriya avasthAmAM utpanna thAya che. jyAre te pRthvIkAyamAM janma le che tyAre teone kodALI, pAvaDA, haLa Adi dvArA vidAraNa karavAthI je kaSTa prApta thAya te bhogavavuM paDe che. pANImAM janma le to tenuM maMthana, viloDana Adi karAya che. teukAya ane vAukAyanA jIvo svakAya zastro ane 52kAya zastrothI vividha prakAre AghAta pAme che. vanaspati kAyanA jIvone ukheDIne pheMkI devAmAM Ave che; pakAvavAmAM Ave che; kUTavAmAM, pIsavAmAM Ave che; AgamAM bALavAmAM Ave che ane pANImAM gALI nAMkhavAmAM Ave che; saDAvavAmAM Ave che; tenuM chedana, bhedana Adi karavAmAM Ave che; phaLa, phUla, patra Adi toDavAmAM Ave che. A pramANe anekAneka prakAranI yAtanAo vanaspatikAyanA jIvone sahana karavI paDe che. vanaspatikAyanA jIvone vanaspatikAyamAM ja vAraMvAra janma-maraNa karatAM karatAM anaMta samaya sudhI A prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. 40 manuSyabhavanA duHkha H 40 je vi ya iha mANusattaNaM AgayA kahiM vi NaragA uvvaTTiyA adhaNNA, te vi dIsaMti pAyaso vikayavigalaruvA khujjA vaDabhA ya vAmaNA bahirA kANA kuMTA paMgulA vigalA ya mUkA ya mammaNA ya aMdhayagA egacakkhU viNihaya-saMcillayA vAhirogapIliya-appAuya - satthavajjhabAlA kulakkhaNa ukkiNNadehA dubbala-kusaMghayaNa kuppamANa-kusaMThiyA kurUvA kiviNA ya hINA hINasattA NiccaM sokkhaparivajjiyA asuhadukkhabhAgI NaragAo ihaM sAvasesakammA uvvaTTiyA samANA / evaM NaragaM tirikkhajoNiM kumANusattaM ca hiMDamANA pAvaMti aNaMtAiM dukkhAiM pAvakArI / bhAvArtha :- te adhanya(hiMsAnuM ghora pApa karanAra) jIva narakamAMthI nIkaLIne koI paNa prakAre manuSya paryAyamAM utpanna thAya che paraMtu prAyaH te vikRta ane apUrNa svarUpavALA kUbaDA, khUMdhayukta, ThIMgaNA, te baherA, kANA, ThUMThA, laMgaDA, hIna aMgavALA, muMgA--aspaSTa uccAraNavALA, AMdhaLA, eka AMkhe kANA, capaTAM netravALA, pizAcagrasta, kuSTha Adi vyAdhio ane jvara Adi rogothI athavA mAnasika ane zArIrIka rogothI pIDita alpa AyuSyavALA, zastrathI vadha karavA yogya, ajJAnI, azubha lakSaNathIyuktaazubha rekhAothI yukta zarIravALA, durbaLa, aprazasta saMghayaNavALA, beDoLa aMgopAMgavALA, aprazasta saMsthAnavALA, kurUpa, kRpaNa-dIna, hIna, satvahIna, haMmezAM sukhathI vaMcita ane duHkhonA pAtra bane che. A prakAre hiMsArUpa pApakarma karanAra prANI naraka ane tiryaMca yonimAM tathA kumAnuSa avasthAmAM bhaTakatAM anaMta duHkha prApta kare che. vivecana : pApI jIva narakamAMthI nIkaLIne sIdhA manuSyamAM ane tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya che ane tyAM paNa tenI kevI durdazA thAya che tenuM kathana uparokta sUtramAM karyuM che. narakamAMthI nIkaLIne manuSya thanAra Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha1/adhyayana-1 ( 41 | pratyeka manuSyanI durdazA ja thAya che tevuM ekAMta nathI. tethI ja sUtrakAre prAyaH (pAso)zabda prayoga karyo che ane spaSTa varNana paNa karyuM che ke-sAvalesa jenA karmo zeSa rahyA hoya te jIvonI ja durdazA thAya che. je jIvonA azubha karmo kSaya thaI jAya te jIva narakamAMthI nIkaLIne manuSya gatimAM AvIne Adara, satkArane paNa pAme che. koI jIva ucca padane prApta karI zake che temaja koIka jIva tIrthaMkara padane paNa prApta karI zake che. hiMsAno upasaMhAra :41 eso so pANavahassa phalavivAgo / ihaloio paraloio appasuho bahudukkho mahabbhayo bahurayappagADho dAruNo kakkaso asAo vAsasahassehiM muMcai, Na ya avedayittA atthi hu mokkho tti, evamAhaMsu NAyakulaNaMdaNo mahappA jiNo u vIravaraNAmadhejjo, kahesI ya pANavahassa phalavivAgaM / eso so pANavaho caMDo ruddo khuddo aNArio NigghiNo NisaMso mahabbhao bIhaNao tAsaNao aNajjAo uvveyaNao ya Niravayakkho Niddhammo NippivAso NikkaluNo NirayavAsagamaNaNidhaNo mohamahabbhayapavaDDao maraNavemaNaMso / tti bemi // || paDhamaM adammAnaM sammai I bhAvArtha :- prANavadhanuM A phalavipAka pariNAma che. je A loka ane paralokamAM(narakAdibhavamAM) bhogavavo paDe che. A vipAkamAM alpa sukha ane (bhava-bhavAMtaramAM) mahAduHkha che, mahAna bhayane utpanna karanAra che ane atyaMta gADha karmarUpI rajathI yukta che, atyaMta dAruNa che, atyaMta kaThora che ane atyaMta azAtAne utpanna karanAra che. hajAro varSo pachI temAMthI chuTakAro prApta thaI zake paraMtu tene bhogavyA vinA chuTakAro thato nathI. jJAtakula nandana, zreSThanAmathI vikhyAta mahAtmA mahAvIra tIrthakara prabhue prANAtipAtanuM A phaLa pratipAdita karyuM che. A prANavadha caMDa, raudra, kSudra ane anArya mANaso dvArA AcaraNIya che; ghaNA rahita, nRzaMsa, mahAbhayonuM kAraNa, bhayAnaka, trAsajanaka ane anyAya rUpa che. te prANIvadha ugajanaka, bIjAnA prANonI paravAha na karanAra, dharma rahita, snehathI zUnya, karuNAhIna che; moharUpI mahAbhayane vadhAranAra ane maraNanA kAraNe utpanna thanAra dInatAnA janaka che. tenuM aMtima pariNAma naraka gamana che. zrI sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne kahyuM- zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI sAMbhaLyuM che. te ja meM tArI samakSa pratipAdana karyuM che. [ A rIte tti bemino artha sarva adhyayanomAM samajavo joIe.] I prathama adharmadvAra samApta II Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] | zrI prazravyAkaraNa sUtra vivecana : A rIte hiMsAnA pariNAmanuM romAMcakArI varNana zAstrakAre karyuM che. saMkSepamAM hiMsA alpa sukha ane mahAduHkhanuM kAraNa che. tethI Arya puruSo dvArA AcaraNIya nathI. pUrvokta kathananI prAmANikatA ane vizvasanIyatA pragaTa karavA mATe zAstrakAre kahyuM che ke jJAtakunaMdana jinezvara mahAvIre A prakAranI prarUpaNA karI che. prabhu mahAvIra jinezvara hatA, rAgadveSathI rahita hatA. asatya bhASaNanuM koI kAraNa temanAmAM na hatuM. tethI teonuM kathana saMpUrNa satya che, tema svIkArI sUtrokta upadezanuM AcaraNa karavuM joIe. I adhyayana-1 saMpUrNa in Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . [ 43] bIjuM adhyayana paricaya 2 grAma 9 28 29 zrI 92 9 prathama zrutaskaMdhanuM A bIjuM 'mRSAvAda' adhyayana che. temAM bIjA AzrayadvAra "mRSAvAda(jUTha)"nuM varNana che. A varNanamAM sUtrakAre mRSAvAdanuM svarUpa, tenA paryAyavAcI nAma, mRSAvAdI, mRSAvAdanuM prayojana ane mRSAvAdanA duSpariNAma A pAMca dhArothI nirUpaNa karyuM che. mRSAvAdanuM svarUpa - asatya vacana mithyAvacana rUpa che. te vyathA utpAdaka, duHkhotpAdaka, apayazakArI temaja vairane utpanna karanAra che. mRSAvAda harSa, zoka, rAga, dveSa ane mAnasika saMklezane denAra, zubhaphaLathI rahita, dhUrtatA yukta ane avizvasanIya vacanovALA, nIcajanothI sevita che. te asatya vacana nRzaMsa, krUra, nidita ane aprItikAraka che. mRSAvAda samasta sAdhujano ane puruSo dvArA niMdita che, bIjAne pIDA karanAra che. te durgativardhaka ane bhava bhramaNa karAvanAra che. mRSAvAdanI vyApakatA pragaTa karavA zAstrakAre tenA 30 paryAyavAcI nAmanuM kathana karyuM che. A nAmothI asatyanA aneka rUpe pragaTa thAya che. mRSAvAdI - pApI, saMyama vihIna, avirata, kapaTa karanAra, kuTila, krodha, lobha, hAsya, bhayane AdhIna banelA loko asatya bole che. - nAstikavAdI, zUnyavAdI, paMcaskaMdhavAdI, bauddha, manajIvavAdI(manane jIva mAnanArA), vAyujIvavAdI(AtmAne havA-vAyurUpa mAnanArA), IMDAthI saMsAranI utpatti mAnanAra, asabhAvavAdI (samasta saMsArane mAyAjALa mAnanArA), IzvarakartutvavAdI, ekAtmavAdI, akartutvavAdI, yaddacchAvAdI, svabhAvavAdI,niyativAdI, puruSArthavAdI, kAlavAdI, A sarvamithyAvAdI, anargala, atarkasaMgata ekAMtika bhASaNa karavAnA kAraNe mithyAbhASI che. anya para mithyA AkSepa ApanAra vyakti, IrSA, Savaza, svArthavaza jUThuM bole che. te guNonI paravAha karyA vagara asatya bhASaNamAM kuzaLa hoya che. mRSAvAdanuM prayojana - keTalAka loko dhana mATe, kanyA mATe, bhUmi mATe, pazuo mATe, jUThuM bole che, jUThI sAkSI Ape che. keTalAka loko pApakArI salAha athavA pApakAryonA preraNAtmaka vacana bolIne hiMsAne protsAhana Ape che. tenA te hiMsaka vacana paNa asatya vacana che kAraNa ke parapIDAkArI vacana asatya ja kahevAya che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra keTalAka loko lobhathI, krUratAthI ane svArthathI hiMsaka Adeza, upadeza ke nirdeza kare che. tenI gaNanA paNa asatya vacanamAM ja thAya che. yuddha saMbaMdhI Adeza, pratiAdeza rU5 vacana paNa alIka vacanamAM ja samAviSTa thAya che. A sarva asatya evaM hiMsaka vacana, (bIjA)AzravarUpa che ane te jIvane vividha gatiomAM yAtanAono anubhava karAve che. mRSAvAdanuM bhayAnaka phaLa :- asatyavacana, hiMsakavacana, asatyAkSepa Adino prayoga karanAra narakAdi durgationI yAtanAo lAMbAkALa sudhI prApta kare che. te manuSya bhavamAM parAdhIna, bhogapabhoganI sAmagrIthI rahita ane rogamaya jIvana pAme che. te uparAMta te lokottara Agama siddhAMtonA zravaNa ane jJAnathI rahita ane dharmabuddhithI rahita jIvana pAme asatya bolanArA aMte apamAna, niMdA, doSAropaNa ane cugalIne prApta kare che. gurujano, baMdhuo, svajano, mitro dvArA tIkSNa vacanothI anAdara pAmatA rahe che, manane saMtApita karanAra, Aropo, mithyAropone prApta kare che. tAtparya e che ke te mRSAvAdI Adara ke sanmAna pAmatA nathI; zarIrathI, vacanathI, AkuLa vyAkuLa rahe che teo khoTA doSAropaNa karI saMtApa, saMklezanI jvALAomAM haMmezAM baLatA rahe che. te bhavaparaMparAmAM dInatA ane daridratAne ja pAme che. teo lokamAM paNa dhRNA ane niMdAnApAtra banI rahe che. tene AvA dAruNa duHkha aneka bhavo sudhI bhogavavA paDe che. mRSAvAdanA AvA kaTu pariNAmane jANI vivekI puruSoe kSaNika saMtuSTi ApanAra asatyAcaraNane pUrNa rUpe tilAMjalI ApavI joIe. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . bIjuM adhyayana mRSAvAda cha| mRSAvAdanuM svarUpa : 1 jaMbU ! biiyaM aliyavayaNaM lahusaga-lahucavala-bhaNiyaM bhayaMkara duhakaraM ayasakara verakaragaM arai-rai-rAgadosa-maNasaMkilesa-viyaraNaM aliyaNiyaDisAijoyabahulaM NIyajaNa-NiseviyaM NissaMsaM appaccayakAragaM paramasAhugarahaNijja parapIlAkAragaM paramakiNhalessaseviyaM duggaiviNivAyavivaDDhaNaM bhavapuNabbhavakaraM cirapariciya-maNugayaM duraMtaM biiyaM ahammadAraM / bhAvArtha :- he jaMbu ! bIjuM AzrayadvAra alIkavacana-mithyAbhASaNa che. A mithyAbhASaNa guNa gauravathI rahita, tuccha, utAvaLA ane caMcaLa loko dvArA bolAya che. te sva-parane bhaya utpanna karanAra, duHkhakara, apayazakara ane vaira utpanna karanAra che. te arati, rati, rAgadveSa ane mAnasika saMkaleza denAra che; zubhaphaLathI rahita che; dhUrtatA ane avizvasanIya vacanonI pracuratA denAra che. halkA mANaso tenuM sevana kare che. te nRzaMsa, krUra athavA niMdanIya che; vizvasanIyatAnuM vighAtaka hovAthI apratItikAraka che; uttama sAdhujano-satu purUSo dvArA niMdanIya che; parane pIDA utpanna karanAra che; utkRSTa kRSNalezyI jIvo dvArA sevita che. te durgatinA duHkhone vadhAranAra ane vAraMvAra durgatimAM laI janAra che. bhava punarbhava karAvanAra arthAt janma-maraNanI vRddhi karAvanAra te cira paricita che arthAt anAdikALathI jIva teno abhyAsI che. te niraMtara sAthe rahenAra che ane ghaNI muzkelIthI teno aMta thAya che athavA tenuM pariNAma ghaNuM kharAba hoya che. A bIjuM adharma dvAra che. vivecana : prastuta sUtramAM AzravanA bIjA bheda mRSAvAdanuM svarUpa spaSTa karavA mATe, mRSAbhASI jIvo ane tenA pariNAmane pradarzita karyuM che. mRSAvAda bhASaka jIvo :- je vyakti guNavAna nathI; je kSudra, hIna ke tuccha buddhivALA, caMcaLa cittavALA, zIdhra Aveza ane AvezamAM AvI janAra, azubha pariNAmI, temaja je potAnA vacananuM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra mUlya samajatA na hoya te ja mRSAvAdanuM bhASaNa kare che. mRSAvAdIno prapaMcaH- mRSAvAdane chupAvavA mAyA-chaLa-kapaTa vagere prapaMco karavA ja paDe che. eka asatyane DhAMkavA aneka vAra asatyanuM AcaraNa karavuM paDe che. mRSAvAnuM pariNAma :- teo anya lokonA vizvAsanuM pAtra banatA nathI. jenI sAthe mRSAvAdanuM AcaraNa kare che tenI sAthe verano baMdha kare che, A lokamAM te nidita thAya che ane paralokamAM durgatine prApta kare che. teo anaMta janma-maraNanI paraMparAne vadhAre che. mRSAvAdanA 30 nAma :| 2 tassa ya NAmANi goNNANi hoti tIsaM / taM jahA- aliyaM, saDhaM, aNajjaM, mAyAmoso, asaMtagaM, kUDakavaDamavatthugaMca, NiratthayamavatthayaM ca, viddesagarahaNijja, aNujjagaM, kakkaNA ya, vaMcaNA ya, micchApacchAkaDaM ca, sAI u, ucchaNNaM, ukkUlaM ca, aTeM, abbhakkhANaM ca, kivvisaM, valayaM, gahaNaM ca, mammaNaM ca, NUmaM, NiyayI, apaccao, asammao, asaccasaMdhattaNaM, vivakkho, avahIyaM, uvahiasuddhaM, avalovotti ya / tassa eyANi evamAiyANi NAmadhejjANi hoti tIsaM, sAvajjassa aliyassa vaijogassa aNegAI / bhAvArtha :- A asatyanA guNaniSpanna arthAtu sArthaka 30 nAma A pramANe che- 1. alIka 2. zaTha 3. anArya 4. mAyA-mRSA 5. asat 6. kUDakapaTa-avastuka 7. nirarthaka-apArthaka 8. vidveSa- gahaNIya 9. atRjuka 10. kalkanA 11. vaMcanA, 12. mithyA pazcAtkRta 13. sAti 14. occhanna, 15. uskUla 16. Arta 17. abhyAkhyAna 18. kilpiSa 19. valaya 20. gahana 21. manmana rara. gUma 23. nikRti 24. apratyaya 25. asamaya 26. asatya saMghatva 27. vipakSa 28. aDadhIka ra9. upadhi-azuddha 30. apalopa ItyAdi. te sAvadha asatya vacanayoganA aneka prakAranA A trIsa nAma che. vivecana : prastuta sUtramAM mRSAvAdanA svarUpa darzaka 30 nAmanuM kathana che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che(1) liya :- asatya vacana hovAthI tene alIka kahe che. (2) so:- dhUrtajano dvArA Acarita hovAthI tene zaTha kahe che. (3) mai - anArya puruSo dvArA bhASaNa thatuM hovAthI tene anArya kahe che. (4) mAmoso :- asatya bhASaNa mAyA pUrvaka thAya che tethI tene mAyAmRSA kahe che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . 47 | (5) anaMta :- asatya bhASaNamAM je padArthonuM kathana karAya te yathArtha svarUpe thatuM nathI tethI tene asatya kahe che. (6) jUDavaDavintha - anyanI vaMcanA mATe temAM nyUnAdhika bolavuM paDe che tethI tene TakapaTAvastuka kahe che. (7) zirasthamavasthayaM - te bhASaNa satya rahita hovAthI nirarthaka che ane te vAcya, vAcakanA saMbaMdha rahita hovAthI avAstavika-ayathArtha che. (8) vidhesaristhii :- dveSapUrNa ane gahaNIya hovAthI tene vizleSa gahaNIya kahe che. (9) gujjana :- temAM bhAvonI saraLatA na hovAthI tene anujuka kahe che. (10) waa :- te eka prakAranuM pApa hovAthI tene kacchanA kahe che. (11) vavanA :- te anyanI pratAraNA-vaMcanA rUpa hovAthI tene vaMcanA kahe che. (12) fmachA pachADuM:- mithyA samajIne sajjano teno tiraskAra kare che tethI tene mithyApazcAtkRta kahe che athavA jenI pahelAM ane pachI mithyAbhASaNa karavuM paDe che. tethI tene mithyApazcAtkRti kahe che. (13) sAruM :- avizvAsajanaka hovAthI tene sAti kahe che. (14) 3chavi :- potAnA doSo ane anyanA guNone DhAMkatu hovAthI tene ochanna kahe che. (15) 3jU :- sanmArga rUpa kinArAthI bhraSTa kare che tethI tene ukUla kahe che. (16) baTTa :- ArtadhyAnanA heturUpa hovAthI tene Arta kahe che. (17) abharavA :- tenA dvArA avidyamAna doSonuM AropaNa karAya che tethI tene abhyAkhyAna kahe che. (18) forSyad :- te hiMsAdI pApanuM kAraNa hovAthI tene kilviSa kahe che. (19) vanaya :- valayanI jema kuTila hovAthI tene valaya kahe che. (20) zAha :- samajavAmAM atyaMta gahana hovAthI tene gahana kahe che. (ra1) mana - temAM vAstavikatA pragaTa na thavAthI tene manmana kahe che. (22) pUi - guNone DhAMkanAra hovAthI tene kUrma kahe che. (23) fNayathI :- potAnI mAyAne DhAMkanAra hovAthI tene nikRti kahe che. (24) Apavo :- sajjano mATe vizvasanIya na hovAthI tene apratyaya-avizvAsa kahe che. (25) sanma :- sajjana puruSone saMmata na hovAthI tene asaMmata kahe che. (26) anvaya" :- mRSAvAdanI paraMparAne vadhAranAra hovAthI tene asatya saMghAta kahe che. (27) vivaraNo :- satyanuM vipakSI hovAthI tene vipakSa kahe che. (28) 3 vahIve - kapaTanuM dhAma hovAthI tene aupadhika kahe che. (29) 31masuddha:- mAyAcAranA sevanathI azuddha banatuM hovAthI tene upadhi azuddha kahe che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra (30) avatovo :- vastunA vAstavika svarUpano lopa thato hovAthI tene apalopa kahe che. uparokta nAmonA spaSTIkaraNathI mRSAvAdanI vyApakatA pragaTa thAya che. mRSAvAdI jIvo : 48 3 taM ca puNa vayaMti keI aliyaM pAvA asaMjayA avirayA kavaDakuDilakaDuyacaDulabhAvA kuddhA luddhA bhayA ya hassaTThiyA ya sakkhI corA cArabhaDA khaMDarakkhA jiyajayakarA ya gahiyagahaNA kakkakurugakAragA, kuliMgI uvahiyA vANiyagA ya kUDatulakUDamANI kUDakAhAvaNovajIviyA paDagAra - kalAyakAruijjA vaMcaNaparA cAriyacADuyAra-Nagaraguttiya - paricAragA duTThavAisUyagaaNabalabhaNiyA ya puvvakAliyavayaNadacchA sAhasiyA lahussagA asaccA gAraviyA asaccaTThAvaNAhicittA uccacchaMdA aNiggahA aNiyattA chaMdeNamukkavAyA bhavaMti aliyAhiM je avirayA / bhAvArtha : A asatyane bolanArA keTalAka mRSAvAdI pApI, asaMyata, avirata-sarva virati ane deza viratithI rahita, kapaTanA kAraNe kuTila, kaTu ane caMcaLa cittavALA, krodhI, lobhI, bhayabhIta ane anyane bhaya upajAvanAra, hAMsI majAka karanAra, khoTI sAkSI denAra, cora, guptacara-jAsusa, khaMDarakSa- karaja vasUla karanAra, jugAramAM hArelA, girave rAkhanAra mANasanuM hajama karanAra, kapaTathI koIpaNa vAta vadhArI vadhArIne kahenAra, khoTo mata ApanAra, kuliMgI-veSadhArI, chaLa karanAra, vaNika, khoTA tola ane mApa karanAra, nakalI sikkAthI AjIvikA calAvanAra, bIjAne ThaganAra vaNakara, suvarNakAra vagere kArIgara, khuzAmata karanAra, nagararakSaka, paricAraka-viSaya bhoganA gulAma, khoTo pakSa lenAra, cugalI karanAra, karajadAra, koInA bolatAM pahelAM ja tenA abhiprAyane toDanAra, sAhasika-vagara vicArye pravRtti karanAra, niHsatva, adhama, hIna, satpuruSonuM ahita karanAra, ahaMkArI, asatyanI sthApanAmAM cittane joDanAra, potAno utkarSa batAvanAra, niraMkuza, niyama rahita, vicAryA vinA game tema bolanAra, asatyathI avirata loko ja mithyAbhASaNa kare che. vivecana : ahIM sUtrakAre asatya bhASaNa karanAranuM vistRta varNana karyuM che. je mULapAThathI spaSTa che. asaMyata ane avirata jIvo ja asatyanuM bhASaNa kare che. asatya bhASaNanA mULa cAra kAraNa che. krodha, lobha, bhaya ane hAsya. krodhita vyakti vicAra ane vivekathI rahita banI jAya che. krodha eka prakArano unmAda che. unmAdamAM te game tema bole che. lobhathI grasita vyaktine asatya bhASaNamAM kSobha ke saMkoca thato nathI. te potAnI IcchAnI pUrti mATe game te prayatna kare che. bhayabhIta vyakti potAnA duSkarmathI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta4-1/adhyayana-2 48 | bacavA mATe asatyano Azraya le che ane hAsya ane vinodano mULAdhAra asatya ja che. tethI hAMsImajAkamAM vyakti asatya bhASaNa kare che. sUtramAM kathita jugArI, zikArI, vyabhicArI, cora lUMTArA vagere asatya bhASaNa kare che. game te vyakti asatya bhASaNa kare paraMtu temAM uparokta cAra kAraNamAMthI koI paNa eka kAraNa avazya hoya che. nAstivAhI-bhRSAvAhI :| 4 avare NatthigavAiNo vAmaloyavAI bhaNaMti-suNNaM ti / Natthi jIvo / Na jAi iha pare vA loe / Na ya kiMcivi phusai puNNapAvaM / Natthi phalaM sukayadukkayANaM paMcamahAbhUiyaM sarIraM bhAsaMtiha vAyajogajuttaM / paMca ya khaMdhe bhaNaMti kei, maNaM ya maNajIviyA vadati, vAujIvotti evamAhaMsu, sarIraM sAiyaM saNidhaNaM, ihe bhave egabhave, tassa vippaNAsammi savvaNAsotti, evaM japati musAvAI / tamhA dANavayaposahANaM-tava-saMjama-baMbhacera-kallANamAiyANaM Natthi phalaM, Na vi ya pANavahe aliyavayaNaM Na ceva corikkakaraNaM paradArasevaNaM vA sapa-riggaha- pAvakammakaraNaM vi Natthi kiMci Na Neraiya-tiriya-maNuyANajoNI, Na devalogo vA atthi, Na ya atthi siddhigamaNaM, ammApiyaro vi Natthi, Na vi atthi purisakAro, paccakkhANamavi Natthi, Na vi atthi kAlamaccU ya, arihaMtA cakkavaTTI baladevA vAsudevA Natthi, Nevatthi kei risao dhammAdhammaphalaM ca, Navi atthi kiMci bahuyaM ca thovagaM vA, tamhA evaM vijANiUNa jahA subahu iMdiyANukUlesu savvavisaesu vaTTaha, Natthi kAi kiriyA vA akiriyA vA evaM bhaNati NatthigavAiNo vAmaloyavAI / bhAvArtha :- uparokta mRSAvAdI sivAya bIjA aneka nAstikavAdIo paNa mRSAvAdI che. teo vidyamAna vastuone paNa avAstavika kahevAnA kAraNe ane loka virUddha mAnyatAnA kAraNe "vAmalokavAdI" kahevAya che. teonuM kathana A pramANe che- A jagata zUnya(sarvathA asatu) che. jIvanuM astitva nathI, te manuSyabhavamAM athavA devAdi parabhavamAM jato nathI. te puNya-pApano jarA paNa sparza karato nathI. sutapuzya athavA hukRtapAnu(suSa-du:535) 31 59 // nathI. // zarI2 pAMya (bhUto(pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza)thI baneluM che. vAyunA nimittathI te sarva kriyA kare che ke zvAsocchavAsanI havA ja jIva che tema A lokamAM koI kahe che. koI bauddha pAMca skaMdho (rUpa, vedanA, vijJAna, saMjJA ane saMskAronuM kathana kare che. koI manane ja jIva mAne che. koI vAyune ja jIva rUpe svIkAre che. keTalAkanuM maMtavya che ke zarIra sAdi ane sAMta che. zarIra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | zrI praznavyAkaraNa 2 utpanna thaI ane vinAza pAme che. A bhava ja eka mAtra bhava che. A bhavano samUla nAza thavA para sarvanAza thaI jAya che arthAt AtmA jevI koI vastu zeSa rahetI nathI. A kAraNe dAna devuM, vrata paccakhANa karavA, pauSadhanI ArAdhanA karavI, tapasyA karavI, saMyamanuM AcaraNa karavuM, brahmacaryanuM pAlana karavuM Adi kalyANakArI anuSThAnonuM phaLa nathI. prANavadha ane asatyabhASaNa paNa azubha-phaLadAyaka nathI. corI ane parastrIsevana te pApa nathI. parigraha ane anya pApakarma paNa niSphaLa che arthAt tenuM paNa koI azubha phaLa nathI. nArako, tiryaMco ane manuSyonI yonIo nathI. devaloka paNa nathI. mokSagamana arthAt mukti paNa nathI, mAtA-pitA paNa nathI. purUSArtha paNa nathI. kAryanI siddhimAM puruSArtha kAraNa nathI. pratyAkhyAna ane tyAga paNa nathI. bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALa nathI. mRtyu nathI. arihaMta, cakravartI, baLadeva ane vAsudeva paNa nathI. koI RSi nathI, koI muni nathI. dharma ane adharmanuM alpa ke adhika kiMcit mAtra paNa phaLa nathI. AvuM jANI Indriyone anukULa(rucikara) sarva viSayomAM pravRtta karo. koI zubha ke azubha kriyA nathI ane koI akriyA paNa nathI. A prakAre loka-viparIta mAnyatA dharAvanArA, nAstika vicAradhArAnuM anusaraNa karatAM A prakAranuM kathana kare che. vivecana : prastuta sUtramAM nAstikavAdIonI mAnyatAnuM digdarzana karAvyuM che. aneka loko potAnA vyaktigata svArtha mATe, potAnA vicArono Agraha rAkhe che ane aneka prakAre asatu prarUpaNA kare che. temAM aneka mata-matAMtara pravarte che. (1) zunyavAda :- teonA mate A saMpUrNa jagata svapna sRSTi sama zunya che. prANI potAnI bhrAMtinA kAraNe anekavidha padArthonA astitvane svIkAre che. jagata zUnya hovAthI puNya-pApa, tenuM phaLa vagere kAMI ja nathI. ahIM vicAraNIya che ke zUnyavAdIonA mate jagata zUnya che to zUnyavAdI svayaM zUnya che ke azUnya? jo zUnya hoya to koI prakArano tarka saMbhavita nathI ane azUnya hoya to zUnyavAdanuM khaMDana thaI jAya che. tethI zUnyavAda saMgata nathI. (2) anAtmavAdaH- teonA mate AtmAnI koI saikAlika sattA nathI. pAMca bhUtanA samAgame caitanya utpanna thAya che ane paMca mahAbhUta vilIna thAya tyAre AtmAno paNa vilaya thAya che. AtmAno nAza thatAM punarjanma ke puNya-pApanA phaLanuM astitva rahetuM nathI. A mAnyatA paNa tarkasaMgata nathI. pratyakSa anumAna ane Agama pramANathI AtmAnI saikAlika sattA siddha thAya che. pAMca bhUtanA saMyoge caitanyanI utpatti thAya che te kathana ucita nathI. kAraNa ke pAMca bhUtamAM caitanyano aMza hoya to ja tenA samAgama caitanyanI utpatti thAya. jevuM kAraNa tevuM ja kArya utpanna thAya che. jo pAMca bhUtamAM caitanyano aMza na hoya chatAM tenA samAgama cetanya utpanna thAya to retImAMthI paNa tela nIkaLavuM joIe. paraMtu te sarvathA azakya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . 51 | pratyakSAdi pramANathI AtmAnI siddhi thaI zake che. jema ke huM sukhI chuM, duHkhI chuM A prakAranA kathanamAM AtmAnI siddhi thAya che. AtmA vinA jaDa padArthane sukha ke duHkhano anubhava thato nathI. anumAna- eka ja mAtA-pitAnA be saMtAnomAM bhinnatA pratIta thAya che ane te bhinnatAmAM pUrvakRta karma ja kAraNa che. pUrva janmanA karmanI siddhi thatAM te karmanA kartA ane bhoktA AtmatattvanuM saheje anumAna karI zakAya che. Agama'ne Aya' jevA Agama vAkyo Atma tattvane siddha kare che. (3) bauddhavAda-skaMdhavAda - bauddho AtmAne svIkAre che paraMtu sarva jagata kSaNika che tema AtmAne paNa kSaNika mAne che. kSaNe kSaNe pratyeka padArtha nAza pAme che. paraMtu tenI saMtAna paraMparA niraMtara cAlu che. pratyeka kSaNa tenA jevI ja anya kSaNane utpanna karIne nAza pAme che. tethI ApaNane jagata pratIta thAya che. bauddho pAMca prakAranA skaMdhano svIkAra kare che- (1) rUpa (2) vedanA (3) vijJAna (4) saMjJA ane (5) saMskAra. | (1) rUpa-pRthvI-pANI Adi tathA tenA rUpa-rasa Adi. (2) vedanA-sukha-duHkha Adino anubhava. (3) vijJAna-viziSTa jJAna arthAt rUpa, rasa, ghaTa-paTa AdinuM jJAna. (4) saMjJA-pratIta thanArA padArthonuM abhidhAna-nAma. (5) saMskAra-puNyapApa Adi dharmasamudAya. bauddhadarzana anusAra samasta jagata A pAMca skaMdhono ja prapaMca che. te sivAya AtmAnuM koI astitva nathI. A pAMca skaMdha kSaNika che. bauddhomAM cAra paraMparAo che (1) vaibhASika (2) sautrAMtika (3) yogAcAra (4) mAdhyamika. vibhASiko sarva padArthanA astitvane svIkAre che paraMtu sarva padArthane kSaNika mAne che. kSaNakSaNamAM AtmAno vinAza thato rahe che. tenI saMtAna paraMparA niraMtara cAlu rahe che. A saMtAna paraMparAno sarvathA uccheda thaI javo te mokSa che. sautrAMtika saMpradAya anusAra jagatanA padArthonuM pratyakSa thatuM nathI. tene anumAna dvArA ja jANI zakAya che. yogAcAra padArthone asatu mAnIne phakta jJAnanI ja sattAno svIkAra kare che ane te jJAna paNa kSaNika che. mAdhyamika saMpradAya A sarvathI AgaLa vadhI jJAnanI sattA paNa mAnatA nathI, te zUnyavAdI che. na jJAna che, na joya che. zunyavAda anusAra vastu satu nathI, asatuM paNa nathI, sat--asat paNa nathI, satAsatuM paNa nathI. tattva A cAre koTiothI vimukta che. vAyujIvavAda-vAyu-prANavAyuno ja jIva rUpe svIkAra kare che. temanuM kathana che ke jyAM sudhI zvAsocchavAsa cAlu rahe che, tyAM sudhI jIvana che ane zvAsocchavAsano aMta thavo te ja jIvanano aMta thaI javo che. tyAra pachI paralokamAM janAra koI jIvAtmA nathI. vicAra karatAM uparokta mAnyatAo saMgata jaNAtI nathI. asadbhAvavAdIno mata :[5 imaM vi bitiyaM kudaMsaNaM asabbhAvavAiNo paNNaveti mUDhA-saMbhUo aMDagAo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para | zrI praznavyAkaraNa satra logo / saMyabhuNA sayaM ya Nimmio / evaM eyaM aliyaM payaMpaMti / bhAvArtha :- (vAmalokavAdI nAstiko sivAya) koI-koI asadbhAvavAdI-mithyAvAdI, mUDhajana, kudarzana-mithyAmatavALA A prakAre kahe che- A loka IMDAthI pragaTa thayo che. A lokanuM nirmANa svayaM svayaMbhUe karyuM che. A prakAre te mithyA kathana kare che. vivecana : prastuta sUtramAM sRSTinI utpatti viSayaka be mAnyatAno ullekha karyo che. aMDa sRSTinA mukhya be prakAra che, eka prakAra chAMdogyopaniSadamAM nirUpita che ane bIjo manusmRtimAM che. (1) chAndogyopaniSada anusAra sRSTi pahelA pralayakALamAM A jagata asat arthAt avyakta hatuM. te pachI te sat arthAt nAmarUpa kAryanI tarapha abhimukha thayuM. tyAra pachI te aMkurita bIjanI samAna sthaLa banyuM. AgaLa jatAM A jagata IDAnA rUpamAM banI gayuM. eka varSa sudhI te IDAnA rUpamAM banI rahayuM, eka varSa pachI te IDuM phUTayuM. IDAnA TukaDAmAMthI eka cAMdIno ane bIjo sonAno banyo. je TukaDo cAMdIno hato tenAthI A pRthvI banI ane sonAnA TukaDAmAMthI urdhvaloka svarga banyuM. garbhano je jarAya-vesTana hato, tenAthI parvata banyo ane je sUkSma vesTana hatuM te megha ane tuSAranA rUpamAM pariNata thaI gayuM. tenI dhamanIo nadIo banI gaI. je pravAhI hatuM te samudra banI gayo. IDAnI aMdarathI je garbharUpamAM utpanna thayo te Aditya banyo. (2) manusmRti anusAra pahelA A jagata aMdhakAra rUpa hatuM. te tarka ane vicArathI atIta ane saMpUrNarUpathI ajJAta hatuM. tyAre avyakta rahelA bhagavAna svayaMbhU pAMca mahAbhUtone pragaTa karatA svayaM pragaTa thayA. atindriya, sUkSma, sanAtana, avyakata, aMtarayAmI ane acinya paramAtmA che te svayaM A pramANe pragaTa thayA. teNe dhyAna karIne potAnA zarIramAMthI aneka prakAranA jIvone banAvavAnI IcchAthI sarva prathama pANInuM nirmANa karyuM ane temAM bIja nAkhI dIdhuM. te bIja sUryanI samAna pratibhAsaMpanna suvarNamaya IDuM banI gayuM. temAMthI sarva lokanA pitAmaha brahmA svayaM pragaTa thayA. eka varSa sudhI A IDAmAM rahIne bhagavAne svayaM ja potAnA dhyAnathI te IDAnA be TukaDA karyA. A be TukaDAthI teNe svarga ane pRthvInuM nirmANa karyu. madhyabhAgathI AkAza, ATha dizAo ane jalanuM zAzvata sthAna nirmANa karyu. A krama anusAra pahelA bhagavAna svayaMbhU pragaTa thayA ane jagatane banAvavAnI IcchAthI potAnA zarIrathI pANI utpanna karyuM. pachI temAM bIja nAMkhavAthI te IMDA AkAranuM thaI gayuM. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 pa3 | brahmA athavA nArAyaNe tene phoDI nAkhyuM. jenAthI samasta saMsAra pragaTa thayo. A sarva mAnyatAone jotAM te tarkasaMgata jaNAtI nathI. tethI tenI parigaNanA mRSAvAdamAM thAya che. vAstavamAM cha dravyathI yukta loka anAdi ane anaMta che tenI utpatti ke nAza nathI. te dravya rUpe nitya ane paryAyarUpe anitya che. prajApatinuM sRSTi sarjana :| 6 | payAvaiNA issareNa ya kayaM ti keI / evaM viNhumayaM kasiNameva ya jagaM ti keI / evamege vayaMti mosaM- ege AyA akArao vedao ya sukayassa dukkayassa ya karaNANi kAraNANi savvahA savvahiM ca Nicco ya Nikkio NigguNo ya aNuvalevao tti viya evamAhaMsu asabbhAvaM / bhAvArtha :- koI kahe che ke A jagata prajApati athavA mahezvare banAvyuM che. koInuM kahevuM che ke A samasta jagata viSNamaya che. keTalAka(vedAntI)mRSA kathana kare che ke AtmA eka ja che. jagata mithyA che. sAMkhya matAnusAra AtmA akartA che paraMtu upacArathI puNya ane pApanA phaLano bhoktA che. sarvaprakAre tathA sarva dezakALamAM Indriyo ja kAraNa che. AtmA ekAtta nitya che, niSkriya che, nirguNa che ane nirlepa che. asadubhAvavAdI A prakAre prarUpaNA kare che. vivecana : prastRta sUtramAM mRSAvAdanA prasaMgamAM aneka mithyA mAnyatAono ullekha karyo che. kAraNa ke te asaMgata ane asatvarupaNa che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe cheprajApati sRSTi - manusmRtimAM kahela che brahmAe potAnA zarIranA be TukaDA karyA eka TukaDAne puruSa rUpe, bIjA TukaDAne strI rUpe banAvyo. pachI strImAM virATa puruSanuM nirmANa karyu. A virATa puruSe tapa karI jenuM nirmANa karyuM, te huM chuM. mATe te zreSTha brAhmaNo! sRSTinA nirmANakartA mane samajo. manu kahe che ke duSkara tapa karIne prajAnuM sarjana karavAnI IcchAthI meM prAraMbhathI daza maharSi prajApatione utpanna karyA. te prajApationA nAma A pramANe che. (1) marIci (2) atri (3) aMgirasa (4) pulasya (5) pulaha (6) Rtu (7) pracetasa (8) vaziSTa (9) bhRgu (10) nArada. Izvara sRSTi :- keTalAka loko eka advitIya, sarva vyApI, nitya, svataMtra, sarvataMtra, Izvara dvArA sRSTinuM nirmANa mAne che. jagata racanAnuM upAdAna kAraNa Izvara nathI paraMtu nimitta kAraNa che. zubhAzubha karma phaLanA pradAtA Izvara ja che. Izvara dvArA prerita thaIne ja jIva svarga ke narakamAM jAya che. A rIte sRSTinI utpatti viSayaka traNa mAnyatAono ahIM ullekha karyo che. paraMtu te traNa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra mAnyatA asat che, mithyA che. vAstavamAM A jagata anAdikAlathI che ane anAdikAla sudhI raheze, tenI utpatti ke nAza thato nathI. A vizALa ane virATa jagatamAM mULabhUta tattva jIva ane ajIva che. A baMne tattvo kyAre ya sarvathA utpanna thatA nathI ane teno kyAre ya sarvathA nAza paNa thato nathI. jagatanuM eka paNa paramANu satumAMthI asat ke asatuthI sat thaI zake nahIM. sAdhAraNa rIte lokamAM je utpAda ane vinAza kahevAya che, te vidyamAna padArthonI avasthAonuM parivartana mAtra che. pratyeka kAryanuM upAdAna kAraNa pahelA ja vidyamAna rahe che. A tathya bhAratIya darzana ane vijJAna dvArA svIkRta che. - IDAthI jagatanI utpatti kahenArane vicAravuM joIe ke jyAre pAMca bhUtonI sattA na hatI to akasmAta IDAnI utpatti kyAMthI thaI? IDAne utpanna thavA mATe pRthvI, pANI, tejanI jarUra che ane rahevAne mATe AkAza paNa Avazyaka che. tethI deva ane manuSya Adi paNa acAnaka kaI rIte utpanna thaI gayA ! viSNamaya jagatanI mAnyatA paNa kapola(moDhAmAM Ave tema bolavuM) kalpanA sivAya bIjuM kAMI nathI! jyAre jagata na hatuM, to viSNujI kayAM rahetA hatA? tene jagata racanAnI IcchA ane preraNA kema thaI? jo te ghora aMdhakAramAM rahetAM hatAM, tenA sivAya kAMIpaNa na hatuM to teoe ATalA virATa jagatanI sRSTi kaI rIte karI? sRSTinA viSayamAM anya maMtavya paNa ahIM pragaTa karyuM che. paraMtu tenI vistRta carcA karavI ahiMyA aprAsaMgika che. prastutamAM eTaluM ja jANI levuM paryApta che ke sRSTinI racanA saMbaMdhI samasta kalpanAo asatya che. jagata anAdi ane anaMta che. Izvara to parama vItarAga, sarvajJa ane kRtakRtya che. je AtmA AdhyAtmika vikAsanI caramasImA prApta karI cUkela che. jeNe zuddha Atma svarUpe pragaTa karyuM che. te ja AtmA paramAtmA che, Izvara che. teNe jagatanI racanA ke saMcAlananI jhaMjhaTamAM paDavAnI jarUra nathI. suSTinA racayitA ane niyaMtraka mAnavAthI IzvaramAM aneka doSonI utpatti thAya che. jema ke- jo te dayALu che to duHkhI jIvonI sRSTi kema banAve che? Izvara keTalAkane narakamAM mokale che, keTalAkane anya prakAre sajA ApI pIDA pahoMcADe che, keTalAkane svargamAM mokale che. AvI sthitimAM ene karuNAvAna kema kahI zakAya? jo A sarva IzvaranI krIDA che, lIlA che, to pachI temanAmAM ane bALakamAM zuM aMtara? A rIte A kalpanA IzvaranA svarUpane dUSita karanArI che. mATe A sarva mRSAvAda(asatya) che. ekAtmavAda :- prastuta sUtramAM ekAtmavAdanI mAnyatAno ullekha karIne tene mRSAvAda kahI che. A vedAMtadarzananI mAnyatA che. jo ke jaina AgamomAM paNa saMgrahanayanA dRSTikoNathI AtmAnA ekatvanuM kathana karyuM che. paraMtu vyavahAra Adi anya nayonI apekSAe AtmAmAM bhinnatA paNa pratipAdita karI che. dravyanI apekSAthI anaMtAnaMta AtmAo che. te sarva judA-judA, eka bIjAthI asaMbaddha-svataMtra che. ekAMtarUpe AtmAne eka mAnavo te pratyakSathI ane yuktiothI paNa bAdhita che. manuSya, pazu, pakSI, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 kIDI, makoDA, vanaspati, Adi AtmAnuM anekatva pratyakSa siddha che. jo AtmA eka ja hoya to ekanuM maraNa thatAM badhAnuM maraNa ane ekano janma thatAM badhAno janma thavo joIe. ekanA sukhI ane duHkhI thavA para badhA sukhI athavA duHkhI thavA joIe. koInA puNya-pApa judA na hovA joIe. te sivAya pitA-putramAM, patnI-putrImAM, mAtA AdimAM paNa bheda na hovo joIe. A rIte ekAtmavAdamAM sarva laukika ane lokottara vyavasthAo naSTa thaI jAya che. mATe ekAtmavAda paNa mRSAvAda che. vedAntIonuM kathana che ke brahmasvarUpa AtmA eka ja che, jagata mithyA che. pratyeka prANIomAM eka ja bhUtAtmA che, te ja jalacandranI jema aneka rUpe pratIta thAya che. akartavAda - avArtA nikuMja bhoktA AtmA sahayalane sAMkhya matAnusAre AtmA akartA, nirguNa, bhoktA, amUrta, nitya ane sarva vyApaka che. te kahe che- AtmA baMdhAyela nathI, teno mokSa thato nathI. tenuM paribhramaNa nathI. te eka bhavathI bIjA bhavamAM jato nathI. mAtra vividha puruSone Azrita prakRtino ja saMsAra, baMdha ane mokSa thAya che. sAMkhyamata :- A matamAM maulika tatvo be che. puruSa arthAt AtmA tathA pradhAna arthAt prakRti. sRSTinA AvirbhAvanA samaye prakRtimAMthI buddhitattva, buddhithI ahaMkAra, ahaMkArathI pAMca karmendriyo, pAMca jJAnendriyo ane pAMca tanmAtrA arthAt rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda tathA A pAMca tanmAtrAmAMthI pRthvI Adi pAMca mahAbhUtono udbhava thAya che. A sAMkhya sRSTinI prakriyA che. sAMkhya matAnusAra puruSa(AtmA)nitya vyApaka ane niSkriya che. mATe te akartA paNa che. vicAraNIya e che ke jo AtmA kartA nathI. to bhoktA kevI rIte banI zake? jeNe zubha yA azubha karma karyA nathI te tenuM phaLa kema bhogave che ? puruSa cetana ane prakRti jaDa che ane prakRtino ja saMsAra ke baMdha ane mokSa thAya che. jaDa prakRtimAM baMdha, mokSa ane saMsAra mAnavo mRSAvAda che. tenAthI buddhinI utpatti kahevI paNa viruddha che. sAMkhyamatamAM Indriyone pApa-puNyanuM kAraNa mAnya che. paraMtu vA-pANi, pAda, pAyu ane upastha nAmanI teNe mAnelI pAMca karmendriya jaDa che. te pApa-puNyanuM upArjana karI zakatI nathI. sparzana Adi pAMca jJAnendriyo paNa dravya ane bhAvanA bhedathI be--be prakAranI che. dravyandriyo jaDa che. te paNa pApa-puNyanuM kAraNa thaI zakatI nathI. bhAvendriyo AtmAthI kathaMcita abhinna che. tethI tene kAraNe mAnI zakAya nahIM. AtmAne ekAMta nitya-kUTastha apariNAmI, niSkriya, nirguNa ane nirlepa mAnavo te paNa apramANika che. jyAre AtmA sukha-dukhano bhoktA che, to avazya ja temAM pariNamana mAnavuM paDaze. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra anyathA kyAreka sukhano bhoktA ane kyAreka duHkhano bhoktA kevI rIte hoI zake? jo ekAMta apariNAmI hoya to je sukhI che te sadA sukhI rahevo joIe ane je duHkhI che te sadA duHkhI rahevo joIe. A aniSTApattine TALavAne mATe sAMkhya kahI zake che ke AtmA paramArthataH bhoktA nathI. buddhi sukha-duHkhane bhogave che ane tenA pratibiMba mAtrathI AtmA (puruSa) pote sukha-duHkhano anubhava kare che. paraMtu A kathana saMgata nathI, kAraNa ke buddhi jaDa prakRtithI utpanna thavAnA kAraNe jaDa che ane jaDane sukha-duHkhano anubhava thaI zakato nathI. je svabhAvathI jaDa che te puruSanA saMsargathI paNa cetanAvAna thaI zakatI nathI. AtmAne kriyA rahita mAnavo te pratyakSathI bAdhita che. temAM gamanAgamana, jANavuM-jovuM-Adi kriyAo, sukha-duHkha, harSa-viSAda AdinI anubhUtirUpa kriyAo pratyakSa joI zakAya che. vastutaH AtmA cetana che. dravyathI nitya-apariNAmI hovA chatAM paryAyathI kathaMcit anityapariNAmI che. potAnA zubha ane azubha karmono kartA che ane tenA phaLa svarUpa sukha-duHkhano bhoktA che mATe te saMpUrNa niSkriya ane nirguNa thaI zakato nathI. A rIte prastuta sUtramAM jagatanI utpatti ane AtmA saMbaMdhI mRSAvAdano ullekha karavAmAM Avela che. cadacchAvAdI svabhAvavAdI ane niyativAdI : 7 jaM vi iha kiMci jIvaloe dIsai sukayaM vA dukayaM vA eyaM jadicchAe vA sahAveNa vAvi daivatappabhAvao vAvi bhavai / Natthettha kiMci kayagaM tattaM lakkhaNavihANaNiyatIe kAriyaM, evaM kei jaMpaMti / iDDi-rasa-sAyAgAravaparA bahave karaNAlasA parUveti dhammavImaMsaeNaM mosaM / bhAvArtha :- A lokamAM je kAMI sukata yA duSkata daSTigocara thAya che te sarva yadacchAthI-svabhAvathI athavA daivataprabhAvathI-vividha prabhAvathI ja thAya che. A lokamAM evuM kAMI nathI je purUSArthathI kareluM tattva(satya) hoya. lakSaNa(vasturUpa)ane bhedonI karNI niyati ja che. keTalAka Rddhi, rasa ane zAtAnA gaurava(ahaMkAra)thI lipta athavA temAM anurakta banelA ane kriyA karavAmAM ALasu, dharmanI mImAMsA (vicAraNA) karatAM A pramANe miththArUpa prarUpaNA kare che. vivecana : prastuta sUtramAM ekAMta yadacchAvAdI, svabhAvavAdI, deva athavA daivatavAdI evaM niyativAdInA maMtavyono ullekha karIne tene asatya batAvavAmAM AvyuM che. yadacchAvAda:- yadacchAnuM maMtavya che ke prANIone je sukha yA duHkha thAya che te sarva acAnaka(ekAeka) ja upasthita thaI jAya che. jema eka kAgaDo AkAzamAM UDatAM-UDatAM acAnaka(ekAeka) koI jhADA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . - 57 | nIce pahoMcyo ane akasmA(acAnaka) ja tADanuM phaLa tUTIne paDyuM ane kAgaDo tenAthI ghAyala thaI gayo. temAM kAgaDAnuM ghAyala thavAnuM ke tADaphaLanuM ghAyala karavAnuM lakSa na hatuM. tema chatAM sarva kAMI acAnaka thaI gayuM. A pramANe jagatamAM je ghaTanAo ghaTita thAya che, te sarva IrAdA vinA ja ghaTita thaI jAya che. buddhipUrvaka kAMIpaNa thatuM nathI, mATe ApaNe prayatna ane puruSArthanuM abhimAna karavuM nakAmuM che. svabhAvavAdaH-padArthanuM svataH ja amuka rUpamAM pariNamana thavuM svabhAvavAda kahevAya che. svabhAvavAdIonuM kathana che- jagatamAM je kAMI thAya che te svabhAvathI-potAnI meLe ja thaI jAya che. manuSyanA karavAthI kAMIpaNa thatuM nathI. kAMTAmAM tIkSNatA koNa utpanna kare che? koNa tene aNIdAra banAve che? pazuo ane pakSIonA je vividha AkAra, rUpa Adi daSTigocara thAya che, te banAvanAra koNa che? vastutaH A badhu svabhAvathI ja thAya che. kAMTA svabhAvathI ja aNIdAra hoya che ane pazu-pakSIonAM vividha rUpa paNa svabhAvathI ja utpanna thAya che. temAM koInI IcchA, prayatna ke puruSArtha kAma Avato nathI. A prakAre jagatanA samasta kAryakalApa svabhAvathI ja thaI rahela che. puruSArthane koI sthAna nathI. lAkha prayatna karavA chatAM paNa koI vastunA svabhAvamAM jarA paNa parivartana thaI zakatuM nathI. vivivAda - jagatamAM keTalAka loko ekAMta vidhivAda-bhAgyavAdanuM samarthana kare che. tenuM kathana che ke prANIone je sukha-duHkha thAya che; je harSa-viSAdanA prasaMge upasthita thAya che te IcchAthI ke svabhAvathI thatA nathI paraMtu vidhi, bhAgya athavA daivathI thAya che. devanI anukULatA hoya to puruSArtha karyA vagara ja ISTa vastunI prApti thaI jAya che ane jyAre bhAgya pratikULa thAya che tyAre hajAra-hajAra prayatna karavA chatAM prApti thatI nathI. mATe saMsAramAM sukha-duHkhano nirmAtA bhAgya ja che. niyativAdaH- bhavitavyatA athavA honahArane niyati kahevAya che. keTalAka pramAdI manuSya bhavitavyatAnA sahAre nizciMta rahevAnuM kahe che, tenuM kathana che ke- aMte ApaNA vicAravAthI ane karavAthI zuM thavAnuM che? je thavAnuM hoya te thaIne ja rahe che ane nathI thavAnuM te kyAre ya thatuM nathI. yadyapi mULapAThamAM puruSArthavAdano nAma ullekha nathI. topaNa aneka loko ekAMta puruSArthavAdI che. teno mata paNa mRSAvAdanI aMtargata che. koI kAlavAdI paNa che, upalakSaNathI ahiMyA tenuM paNa grahaNa karI levuM joIe. paruSArthavAda- ekAMta puruSArthavAdI svabhAva, bhAgya Adino niSedha karI kevaLa puruSArthathI ja sarva prakAranI kArya siddhino svIkAra kare che. tenuM kathana che ke lakSmI udyogI mANasane ja prApta thAya che, lakSmInI prApti bhAgyathI thAya che evuM kahenArA puruSa kAyara che. mATe bhAgyane Thokara mArI potAnI zakti anusAra puruSArtha karo. kAlavAda - ekAMta kAlavAdIonuM kathana che ke svabhAvataH niyati, puruSArtha Adi nahIM paraMtu kALathI ja kAryanI siddhi thAya che. sarva kAraNa vidyamAna hovA chatAM jyAM sudhI kALa pAkato nathI tyAM sudhI kArya thatuM nathI. amuka samaya pachI ja ghauM, caNA Adi dhAnyanI utpatti thAya che. samaya thavA para ja ThaMDI-garamI, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] zrI praznavyAkaraNa 2 varSA Adi thAya che. mATe eka mAtra kAraNa kAla ja che. A sarva ekAMta mRSAvAda che. vAstavamAM kALa, svabhAva, niyati, bhAgya ane puruSArtha A sarve kArya siddhinA yathAyogya sammilita kAraNo che. kAryasiddhi eka kAraNathI nahi paraMtu samagra kAraNonA samUhathI thAya che. kAla Adi eka-eka kAraNa apUrNa hovAthI kArya siddhinuM samartha kAraNa nathI. kahevAya che ke kAlo sahAva niyaI, puvvakayaM purisakAraNegaMtA / micchataM te ceva u, samAsao hoMti sammataM // kAla, svabhAva, niyati, pUrvakRta (deva--vidhi) ane puruSAkArane ekAMta kAraNa mAnavA arthAt pAMcamAMthI koIpaNa eka kAraNano svIkAra karavo ane zeSa kAraNa na mAnavA te mithyAtva che. A sarva maLIne ja kArya siddha thAya che. AvI mAnyatA ja samyaktva che. mRSAvAdanuM prayojana - | 8 avare ahammao rAyaduTuM abbhakkhANaM bhaNaMti aliyaM- corotti acorayaM kareMta, DAmariutti vi ya emeva udAsINaM, dussIlotti ya paradAraM gacchaitti mailiMti sIlakaliyaM, ayaM vi gurutappaotti / aNNe emeva bhaNaMti uvahaNaMtA mittakalattAI sevaMti ayaM vi luttadhammo, imovi vissaMbhavAio pAvakammakArI agammagAmI ayaM durappA bahuesu ca pAvagesu juttotti evaM japati maccharI / bhaddage vA guNakitti Neha paraloya-NippivAsA / evaM te aliyavayaNadacchA paradosuppAyaNappasattA veDheMti akkhAiyabIeNaM appANaM kammabaMdhaNeNa muharI asamikkhiyappalAvI / bhAvArtha :- keTalAka loko rAjya viruddha mithyAdoSAropaNa kare che. jemake corI na karanArAne cora kahe che. udAsInane--laDAI, jhagaDAM na karanArane laDAIkhora ke jhagaDAkhora kahe che. suzIla-zIlavAnane duzIlavyabhicArI kahe che. "A parastrIgAmI che", AvuM kahIne tene badanAma kare che. tenA para evo doSAropaNa kare che ke te to gurupatnInI sAthe anucita saMbaMdha rAkhe che. koInI kIrti athavA AjIvikAne naSTa karavAne mATe mithyA doSAropaNa kare che ke A potAnA mitranI patnIonuM sevana kare che. A dharmahIna che, A vizvAsaghAtI che, pApakarma kare che, nahIM karavA yogya kRtya kare che, A agamyagAmI arthAt bahena, putravadhU, Adi agamya strIonI sAthe sahavAsa kare che, A duSTAtmA che, ghaNA ja pApakarmo karanAra che, A prakAre IrSALu loko mithyA pralApa kare che. bhadra puruSanA paropakAra, kSamA Adi guNonI tathA kIrti, sneha ane parabhavanI lezamAtra paravAha na karanArA te asatyavAdI, asatya bhASaNa karavAmAM kuzaLa, bIjAonA doSone pragaTa karavAmAM rata rahe che. te vicAryA vinA bolanAra, akSaya duHkhonA kAraNabhUta, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 59 atyaMta daDha karmabaMdhanothI potAnA AtmAne veSTita-baddha kare che. vivecana : zAstrakAra asatyanI vyApakatAnuM digdarzana karAve che, manuSya kaI rIte ane kevA kAraNothI asatya bhASaNa kare che tenuM spaSTIkaraNa karIne manuSyanI dUSita cittavRttine pragaTa karI che. IrSAne vaza thaIne anya para asatya doSAropaNa kare che ane kSaNika AnaMda mANe che. tenI te vRtti ane pravRtti tene ghora karmabaMdhana karAve che. lobhajanya anarthakArI asatya : 9 Nikkheve avaharati parassa atthammi gaDhiyagiddhA abhijuMjaMti ya paraM asaMtaehiM / luddhA ya kareMti kUDasakkhittaNaM asaccA atthAliyaM ca kaNNAliyaM ca bhomAliyaM ca taha gavAliyaM ca garuyaM bhaNaMti aharagaigamaNaM / aNNaM piya jAirU va kula sIlapaccayaM mAyANiuNaM cavalapisuNaM paramaTThabheyagamasaMtagaM viddesamaNatthakAragaM pAvakammamUlaM duddidvaM dussuyaM amuNiyaM NillajjaM loyagarahaNijjaM vahabaMdhaparikilesabahulaM jarAmaraNadukkhasoyaNimmaM asuddhapariNAmasaMkiliTTaM bhaNaMti / bhAvArtha :- parAyA dhanamAM atyaMta Asakta te(mRSAvAdI-lobhI) nikSepa(dharohara) thApaNane pacAvI le che tathA bIjAne evA doSothI dUSita kare che, je doSa tenAmAM vidhamAna nathI. dhananA lobhI jUThI sAkSI Ape che. te asatyabhASI dhanane mATe, kanyAne mATe, bhUmine mATe tathA gAya--baLada Adi pazuone mATe adhogatimAM laI janAra asatyabhASaNa kare che. te sivAya te mRSAvAdI jAti, rUpa, kuLa ane zIlanA viSayamAM asatya bhASaNa kare che. mAyAmAM kuzaLa, bIjAnA asadguNonuM prakAzana karanAra, sadguNonA vinAzaka, puNya-pApanA svarUpathI ajANa, asatya AcaraNa parAyaNa loko anyAnya prakAre paNa asatya bole che. te mAyAnA kAraNe guNahIna che, capaLatAthI yukta che, paizunyathI paripUrNa che, paramArthane naSTa karanAra che. asatya arthavALA athavA satyathI hIna, dveSamaya, apriya, anarthakArI pApakarmonuM mULa mithyAdarzanathI yukta che. te samyag anubhavathI rahita, samyagnAnathI zUnya, vicArahIna, lAhIna, lokagarhita, vadha, baMdhana Adi rUpa klezothI paripUrNa, jarA, mRtyu, duHkha ane zokanA kAraNa rUpa che. azuddha pariNAmone kAraNe saMkalezathI yukta che. vivecana : zAstrakAra asatya bhASaNanA kAraNonA kathana sAthe kramazaH tenA duSpariNAmane pragaTa kare che. dhananA lobhI dhanane mATe, bhUmine mATe, kanyAne mATe, godhana mATe asatya bhASaNa kare che, tenA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 0 | zrI praznavyAkaraNa sUtra pariNAma svarUpe AtmaguNone Avarita kare che. teo samyagujJAna Adi sAdhanA mArgathI dUra thAya che. janma, jarA, maraNanI paraMparAnI vRddhi kare che. malina pariNAmothI aneka prakAre saMklezane pAme che. ubhaya ghAtaka : 10 aliyAhisaMdhi-saNNiviTThA asaMtaguNudIrayA ya saMtaguNaNAsagA ya hiMsAbhUo- vaghAiyaM aliyaM saMpauttA vayaNaM sAvajjamakusalaM sAhugarahaNijja ahammajaNaNaM bhaNati, aNabhigaya-puNNapAvA puNo vi ahigaraNa-kiriyA-pavattagA bahuvihaM aNatthaM avamadaM appaNo parassa ya karaiti / bhAvArtha :- je loko mithyA abhiprAyamAM sanniviSTa che; je asatu-avidyamAna guNonI udIraNA karanArA arthAt je guNa nathI, te guNa che tema kahenArA, vidyamAna guNono nAza karanAra che. bIjAomAM rahelA guNone AcchAdita karanArA che; hiMsA karI prANIono upaghAta kare che; je asatyabhASaNa karavAmAM pravRtta che; tevA loko sAvadha-pApamaya, akuzaLa, ahitakara, sat puruSo dvArA gahita ane adharmajanaka vacanono prayoga kare che. AvA manuSya puNya ane pApanA svarUpathI (anabhijJa) ajANa hoya che, te pharIthI adhikaraNo arthAt pApanA sAdhano, zastra nirmANa Adi kriyAmAM pravRtti karanAra che. te potAno ane anyano aneka prakAre anartha ane vinAza kare che. vivecana : jeno Azaya ja asatyathI paripUrNa hoya che te anekAneka prakAre satyane DhAMkavAno ane asatyane prakaTa karavAno prayatna kare che. teo potAnA doSone chupAvI guNone pragaTa kare che ane anyanA guNa DhAMkI doSane pragaTa kare che. mRSAvAdI asatya bhASaNa karI paranuM ja ahita, vinAza ke anartha karatA nathI paraMtu potAnuM paNa ahita, vinAza ane anartha kare che. mRSAvAdanA pApanuM sevana karavAno vicAra manamAM jyAre utpanna thAya che tyAre AtmA malina thaI jAya che ane pApakarmanA baMdhano prAraMbha thaI jAya che. mRSAvAda dvArA bIjAno vizvAsaghAta karIne kadAcit bIjAnuM ahita karI zake athavA na karI zake paraMtu pApamaya vicAra temaja AcArathI potAnuM ahita to nizcita rUpe kare ja che. Atmahita mATe paNa mRSAvAdano parityAga karavo Avazyaka che. pApa preraka :11 emeva japamANA mahisasUkare ya sAhiti ghAyagANaM, sasayapasayarohie ya sAhiti vAgurANaM, tittira-vaTTaga-lAvageya kaviMjala-kavoyageya sAhiti sAuNINaM, Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . 1 | jhasa-magara-kacchabhe ya sAhiti macchiyANaM, saMkhake khullae ya sAhiti magarANaM, ayagara-goNasamaMDalidavvIkare maulI ya sAhiti vAlavINaM, gohA-sehaga-sallagasaraDage ya sAhiti luddhagANaM, gayakulavANarakule ya sAhiti pAsiyANaM, sugabarahiNa-mayaNasAla-koila-haMsakule sArase ya sAhiti posagANaM, vahabaMdhajAyaNaM ca sAhiti gommiyANaM, dhaNa-dhaNNa-gavelae ya sAhiti takkarANaM, gAmAgara - NagarapaTTaNe ya sAhiti cAriyANaM, pAraghAiya paMthaghAiyAo ya sAhiti gaThibheyANaM, kayaM ca coriyaM sAhiti NagaraguttiyANaM / laMchaNa-NilaMchaNa -dhamaNa-dUhaNa-poSaNa -vaNaNa-davaNa-vAhaNAiyAiM sAhiMti bahUNi gomiyANaM, dhAu-maNi-sila-ppavAla -rayaNAgare ya sAhiti AgarINaM, pupphavihiM phalavihiM ca sAhiti mAliyANaM, agghamahukosae ya sAhiti vaNacarANa / bhAvArtha :- mRSAvAdI mANasa ghAta karanArane bheMsa ane zUkara batAve che. zikArIone sasalA, pasaya-mRga vizeSa ke mRgazizu ane rohita batAve che. tetara, bataka ane lAvaka tathA kapiMjala ane kabutara batAve che; mAchImArone mAchalIo, magara ane kAcabA batAve che. dhIvarone zaMkha(beIndriya jIva)aMka-jalajaMtu vizeSa ane kSullaka-koDInA jIva batAve che, saperAsApa pakaDanArane ajagara, goNasa, maMDalI ane daUMkara jAtinA sarpo tathA makalI-pheNa vagaranA sarpo batAve che. lubdhakone gho, zallakA ane kAkIDA batAve che. pAlikA-pAza dvArA pakaDanArane gajakula ane vAnarakula arthAt hAthIonA ane vAMdarAonA jhUMDa batAve che. poSako-pakSIone pakaDIne pUrI rAkhanArane popaTa, mora, menA, koyala, haMsanA kuLa tathA sArasa pakSI batAve che. ArakSako-kArAgAra AdinA rakSakone vadha, baMdhana ane yAtanA devAno upAya batAve che. corone dhana, dhAnya ane gAya, baLada Adi pazuo batAvIne corInI preraNA Ape che. guptacarone grAma, nagara, Akara ane patana Adi vastIo batAve che. graMthi bhedako-gAMTha kApanArAne ( khissAkAtaruM) rastAnA aMta bhAgamAM athavA vacamAM mAravA-lUMTavA temaja tenA gupta rahasya AdinI zIkha Ape che. nagararakSako-koTavALo Adi polisa karmacArIone karelI corIno bheda batAve che. teo govALone lAMchana-kAna Adi kApavuM athavA nizAna banAvavuM; napuMsaka karavuM; dhamaNa-bheMsa AdinA zarIramAM havA bharavI(jenAthI te dUdha adhika Ape) dohavuM, poSavuM- juvAra Adi khavaDAvI puSTa karavuM; vAcharaDAne bIjI gAyanI sAthe laI jaIne gAyane dhokho devo arthAt te gAya bIjA vAcharaDAne potAnuM samajI stanapAna karAve, evI bhrAMtimAM nAMkhavI; pIDA pahoMcADavI; vAhana gADI AdimAM joDavuM ItyAdi anekAneka pApa-pUrNa kArya kahe athavA zIkhavADe che. te sivAya te mRSAvAdI mANasa khANanA mAlikone airika Adi dhAtuo batAve che; caMdrakAMta Adi maNio batAve che. zilApravAla mUMgA ane anya ratna batAve che; mALIone puSpo ane phaLonA prakAra batAve che tathA vanacaro-bhIla Adi vanavAsIone madhanuM mUlya ane madhapUDo batAve che arthAtu madhanuM mUlya batAvIne tene prApta karavAno Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dara | zrI praznavyAkaraNa sUtra | upAya zIkhavADe che. 12 jatAI visAI mUlakammaM AhevaNa-AviMdhaNa-abhioga-maMtosahippaoge coriya-paradAra-gamaNa-bahupAvakammakaraNaM ukkha dhe, gAmaghAiyAo vaNadahaNa-talAga-bheyaNANi buddhivisaviNAsaNANi vasIkaraNamAiyAI bhaya maraNa-kilesadosajaNaNANi bhAvabahusaMkiliTThamaliNANi bhUyaghAovaghAiyAI saccAI vi tAI hiMsagAI vayaNAI udAharati / bhAvArtha :- mRSAvAdI mAraNa, mohana, uccATana Adine mATe lekhita) yaMtro yA pazu-pakSIone pakaDavAnA yaMtro; saMkhiyA-somala-viSa Adi tathA garbhapAta Adi mUlakarmane mATe jaDIbuTTIonA prayoga; AkSepaNa-maMtra Adi dvArA nagaramAM kSobha yA vidveSa utpanna karavo athavA Avardhana-maMtrabaLathI dhana Adi kheMcavuM; Abhiyoga-dravya ane bhAvathI vazIkaraNa maMtro ane auSadhiono prayoga karI corI, parastrIgamana karavuM Adi ghaNAM ja pApakarmonA upadeza tathA kapaTathI zatrusenAnI zaktine naSTa karavI athavA kacaDI nAkhavI; grAmaghAta-gAmane naSTa karI devA; jaMgalamAM Aga lagAvI devI; taLAva Adi jaLAzayone sUkavI devA; buddhinA viSayabhUta vijJAna Adi athavA buddhi ane sparza, rasa Adi viSayono vinAza; vazIkaraNa Adi, bhaya, maraNa, kleza ane duHkha utpanna karanArA; atyaMta kleza thavAne kAraNe malina jIvono ghAta ane upaghAta karanArA vacana bole che. A vAkya prayogo tathya(yathArtha) hoya topaNa prANIonI ghAta karanArA hovAthI asatya vacana ja kahevAya che. vivecana : mRSAvAdI sva-para baMnenA vighAtaka kevI rIte thAya che? te tathyane A be sUtromAM spaSTa karyuM che. asatyanA svarUpanI spaSTatA mATe satya kone kahevAya? te jANavuM jarUrI che. 'sacco tima satya' ! sat puruSone hitakArI hoya te satya che. kayAreka koI satya ghaTanA hoya tema chatAM tenA kathanathI anyanA prANa jokhamamAM mUkAtA hoya, anyanuM ahita thatuM hoya, to jJAnI puruSa te prakAranI bhASAne asatya bhASA kahe che. sUtrokta pratyeka udAharaNomAM hiMsaka bhASAno ja prayoga che. maMtra, taMtra, yaMtrano prayoga karI anyanuM aniSTa karavuM; jaMgalone bALavA; grAmaghAta; pazu-pakSIno ghAta thAya tevA upadeza ApavA vagere bhASA mRSA che. satyanI kasoTI ahiMsA che. je vacana ahiMsAnuM bAdhaka na hoya, teno ja prayoga karavo joIe. paramArthamArganuM bhedaka na hoya tevA vacanano ja prayoga karavo joIe. paraMtu mUDha vyakti potAnA tuccha svArtha mATe uparokta bhASAno prayoga karI gADha karmono baMdha kare che. hiMsaka Adeza :13 puTThA vA apuTThA vA paratattiyavAvaDA ya asamikkhiyabhAsiNo uvadisaMti, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 sahasA uTTA goNA gavayA damaMtu, pariNayavayA assA hatthI gavelaga-kukkuDA ya kijjaMtu, kiNAveha ya vikkeha payaha ya, sayaNassa deha, piyaha khAyaha, dAsI- dAsa-bhayaga bhAillagA ya sissA ya pesagajaNo kammakarA ya kiMkarA ya ee sayaNaparijaNo ya kIsa acchaMti ? bhAriyA bhe karitu kammaM, gahaNAI vaNAI khetta - khilabhUmivallarAI uttaNaghaNasaMkaDAI DajjhaMtu sUDijjaMtu ya, rukkhA bhijjaMtu jaMta- bhaMDAiyassa uvahissa kAraNAe bahuvihassa ya aTThAe, ucchU dujjaMtu, pIlijjaMtu ya tilA, payAveha ya iTThakAu mama gharaTTayAe, khettAiM kasaha, vasAveda ya, taduM gAma- ATR-TR-heDa-beMke bivelera, aDavIlesesu viulasIme pupphANi ya phalANi ya kaMdamUlAI kAlapattAiM giNheha, kareha saMcayaM parijaNaTTayAe sAlI vIhI javA ya luccaMtu malijjaMtu uppaNijjaMtu ya lahuM ya pavitu ya koTThAgAraM / 3 bhAvArtha:- anya prANIone saMtApa athavA pIDA pradAna karavAmAM pravRtta, vicAryA vinA bhASaNa karanArA loko koInA pUchavA para athavA pUchayA vinA ekAeka(potAnI paTutA pragaTa karavAne mATe) bIjAone A prakAre preraNA kare ke UMTonuM, baLadonuM, rojhonuM damana karo; vaya prApta-pariNata AyuvALA A ghoDAne, hAthIne, gheTAMne athavA maraghAne kharIdo, kharIdAvo, vahecI do; pakAvavA yogya vastuone pakAvo; svajanone ApI do. pINA-madirA Adi pIvA yogya padArthanuM pAna karo. khAvA yogya padArthane khAo. dAsI, dAsa, nokara, bhRtya-bhojana daIne rAkhavAmAM AvelA sevako, bhAgIdAra, ziSya, karma karanAra-niyata samaya sudhI AjJA pALanArA; kiMkara- zuM karuM ? A prakAre pUchIne kArya karanAra; A sarva prakAranA karmacArI tathA A svajana parijana vagere sarva kema kAma vinA beThA che ? A bharaNa-poSaNa karavA yogya che arthAt teno pagAra Adi cUkavI do. tame tamAruM kAma karo, A saghana vana, khetara,kheDyA vinAnI jamIna, viziSTa prakAranA khetara, ugelA ghAsathI bharAI gayA che; tene bALI nAkho, ghAsa kapAvI nAMkho athavA niMdAmaNa karo. yaMtro--ghANI, gADI Adi bhAMDa-kUMDA Adi upakaraNo mATe ane nAnA prakAranA prayojano mATe vRkSone kapAvo; IkSu-zeraDIne kapAvo; talane pIlo, tenuM tela kaDhAvo; mAruM ghara banAvavAne mATe IMTone pakAvo; khetara kheDo athavA kheDAvo; jaldIthI grAma, Akara(khANovALI vastI)nagara, kheDa ane karbaTa-kunagara, laghunagara, aTavI pradezamAM vistRta sImAvALA gAma Adi vasAvo. puSpo ane phaLone tathA prApta kALa arthAt jene toDavAno samaya thaI cUkayo che tevA kaMda ane mULane grahaNa karo. potAnA parijanone mATe teno saMcaya karo, zAlI--dhAnya--vrIhi anAja Adi ane juvArane laNo, tene masaLIne dANA alaga karo, pavanathI sApha karo, dANAne bhUsAthI pRthaka karo ane zIghra koThAramAM bharo. vivecana : prastuta pAThamAM anekAneka sAvadha kAryonA Adezano ullekha karyo che. vivekahIna mANasa koI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 | zrI praznavyAkaraNa sUtra pUche athavA na pUche topaNa potAnA svArthane mATe athavA svArtha vinA paNa kevaLa potAnI caturAI, vyavahAra kuzaLatA ane prauDhatA pragaTa karavAne mATe aneka prANIone pIDA upaje, paritApa pahoMce, tenI hiMsA thAya, vividha prakAranA AraMbha-samAraMbha thAya tevA Adezo Ape che. aneka loko A prakAranA vacana-prayogamAM koI doSa ja samajatA nathI, tethI niHzaMka thaI te prakAranI bhASAno prayoga kare che. evA ajJa prANIone vAstavikatA samajAvavAne mATe sUtrakAre vistArathI A asatya vacanono ullekha karyo che ane AgaLa paNa kare che. yuddha AdinA upadeza-Adeza : 14 appamahaukkosagA ya hammaMtu poyasatthA, seNNA NijjAu, jAu DamaraM, ghorA vaTuMtu ya saMgAmA, pavahaMtu ya sagaDavAhaNAI, uvaNayaNaM colagaM vivAho jaNNo amugammi ya hou divasesu karaNesu muhuttesu Nakkhattesu tihisu ya, ajja hou NhavaNa muiya bahukhajjapijjakaliya kouga viNhAvaNaga, saMtikammANi kuNaha, sasi-ravi-gahovarAga-visamesu sajjaNapariyaNassa ya Niyagassa ya jIviyassa parirakkhaNaTThayAe paDisIsagAI ya deha, deha ya sIsovahAre, vivihosahimajjamaMsa-bhakkhaNNa-pANa-mallANulevaNapaIvajaliujjalasugaMdhi-dhUvAvagAra-puppha-phala-samiddhe pAyacchitte kareha, pANAivAyakaraNeNaM bahuviheNaM vivarIuppAyadussumiNa-pAvasauNa-asomaggahacariya-amaMgalaNimitta-paDighAyaheDaM, vitticcheyaM kareha, mA deha kiMci dANaM, suThTha hao suTTha chiNNo bhiNNotti uvadisaMtA evaM vihaM kareMti aliyaM maNeNa vAyAe kammuNA ya akusalA aNajjA aliyANA aliyadhammaNirayA aliyAsu kahAsu abhiramaMtA tuTThA aliyaM karettu hoi ya bahuppayAraM / bhAvArtha :- nAnA, madhyama ane moTA naukAdaLa athavA naukAvyApArIo athavA naukAyAtrIonA samUhane naSTa karo. senA (yuddhAdi mATe) prayANa kare, saMgrAma bhUmimAM jAya, ghora yuddhano prAraMbha thAya, gADI ane naukA Adi vAhano cAlatA thAya. upanayana (yajJopavIta) saMskAra, colaka-zizunA muMDana saMskAra, vivAha saMskAra, yajJa A sarva kArya amuka divasomAM, bAlava Adi karaNomAM, amRtasiddhi Adi muhUrtomAM, azvinI, puSya Adi nakSatromAM ane naMdA Adi tithiomAM karo. Aje saubhAgyane mATe snAna karo athavA saubhAgya ane samRddhine mATe pramoda snAna karo. Aje AnaMda pUrvaka ghaNA vipula mAtrAmAM khAdyapadArtha evaM madirA Adi peya padArtho taiyAra karAvo, bhojananI sAthe saubhAgyavRddhi athavA putrAdinI prApti mATe vadhu Adine snAna karAvo tathA kautuka karo, sUryagrahaNa, caMdragrahaNa ane azubha svapnanA phaLanuM nivAraNa karavA mATe maMtrAdithI saMskArita jaLathI snAna ane zAMtikarma karo. potAnA svajano-parijano Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1adhyayana-2 [ pa ] athavA potAnA jIvananI rakSA mATe kRtrima-loTa AdithI banAvela pratizIrSaka(mastaka)caMDI Adi devIone bheTa caDAvo athavA koInA mastakanI bheTa caDAvo, aneka prakAranI auSadhio, madha, mAMsa, miSTAna, annapAna, puSpamAlA, caMdanalepana, ubaTana, dIpaka, sugaMdhita dhUpa, puSpo tathA phaLothI paripUrNa bakarA Adi pazuonA mastakanI vidhisahita bali Apo, vividha prakAranI hiMsA karIne azubha-sUcaka utpAta, prakRti-vikAra, duHsvapna, apazukana, krUra grahono prakopa, amaMgala sUcaka aMgaskUraNa-bhujA Adi avayavonuM pharakavuM AdinA phaLane naSTa karavAne mATe prAyazcitta karo. amukanI AjIvikA naSTa (samApta) karI dho. koIne koI paNa dAna na Apo, te marI gayo te sAruM thayuM. tene kApI nAkhavAmAM Avyo te ThIka thayuM. tenA TukaDe-TukaDA karI devAmAM AvyA te sAruM thayuM. A rIte koInA na pUchavA para paNa Adeza-upadeza athavA kathana karatAM mana, vacana, kAyAthI mithyA AcaraNa karanAra, akuzaLa, anArya, mithyAmatonuM anusaraNa karanAra, mithyA bhASaNa kare che. evA mithyAdharmamAM nirata, mithyA kathAomAM ramaNa karatA loko aneka prakAre asatyanuM sevana karI saMtoSano anubhava kare che. vivecana : prastuta sUtramAM paNa aneka hiMsaka AdezonuM ja kathana che. lokamAM aneka prakAranI aMdhazraddhA pracalita che. sukhane mATe yajJayAga, zAMtikarma, dhUpa, dIpa, balidAna devuM, amuka nakSatra, karaNa yoganI vizeSatA batAvI snAnAdi karavA, AvI vidha-vidha hiMsaka pravRttio thaI rahI che. jJAnIjano tevA mithyA Adeza-upadezanI parigaNanA mRSAvAdamAM ja kare che. tethI tathA prakAranA Adeza vacana ke upadeza vacanano tyAga karavo joIe. mRSAvAdanuM bhayAnaka phaLa :15 tassa ya aliyassa phalavivAgaM ayANamANA vaTuMti mahabbhayaM avissAmaveyaNaM dIhakAlaM bahudukkhasaMkaDaM NarayatiriyajoNi / teNa ya alieNa samaNubaddhA AiddhA puNabbhavaMdhayAre bhamaMti bhIme duggaivasahimuvagayA / te ya dIsaMti iha duggayA duraMtA paravassA atthabhogaparivajjiyA asuhiyA phuDiyacchavi-bIbhaccha-vivaNNA, kharapharusavirattajjhAmajhusirA, NicchAyA,lallaviphalavAyA, asakkayamasakkayA agaMdhA aceyaNA dubhagA akaMtA kAkassarA hINabhiNNaghosA vihiMsA jaDabahiraMdhayAya mammaNA aMkatavikayakaraNA,NIyANIyajaNaNiseviNo logagarahaNijjA bhiccA asarisajaNassa pessA dummehA loya-veya-ajjhappasamayasuivajjiyA, NarA dhamma- buddhiviylaa| alieNa yate paDajjhamANA asaMtaeNa ya avamANaNapiTThimaMsAhikkheva pisuNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra bheyaNa- gurubaMdhava-sayaNa-mittavakkhAraNAiyAiM abbhakkhANAI bahuvihAraM pAveM amaNoramAiM hiyayamaNadUmagAiM jAvajjIvaM duruddharAiM aNiTTha- kharapharusavayaNa tajjaNaNibbhacchaNadINavayaNavimaNA kubhoyaNA kuvAsasA kuvasahIsu kilissaMtA Neva suhaM vaNavva uvalati accaMta - viuladukkhasayasaMpalittA / Es bhAvArtha :- pUrvokta mithyAbhASaNanA phaLavipAkathI ajJAta te mRSAvAdI naraka ane tiryaMca yonInI vRddhi kare che. je atyaMta bhayaMkara che, jemAM vizrAmarahita-niraMtara vedanA bhogavavI paDe che ane je dIrghakALa sudhI ghaNA duHkhothI paripUrNa che.(naraka-tiryaMca yonIomAM paNa lAMbA samaya sudhI ghora duHkhono anubhava karIne zeSa rahelA karmone bhogavavA mATe)mRSAvAdamAM niraMtara lIna jIva punarbhavamAM bhayaMkara aMdhakAramAM bhaTake che ane durgati prApta kare che. jeno aMta ghaNI muzkelIthI thAya che. te mRSAvAdI manuSya bhavamAM paNa parAdhIna temaja artha ane bhogothI parivarjita thAya che. te sadA duHkhI rahe che. tenI cAmaDI pagamAM vADhIyA paDI javAthI, dAda, khujalI AdithI phATelI rahe che. te bhayAnaka, vivarNa-kurUpa, kaThora sparza vALA, rati vihIna, becena, malina, sArahIna zarIravALA ane zobhA-kAMtithI rahita hoya che. te aspaSTa ane viphaLa vANIvALA hoya che arthAt te spaSTa uccAraNa karI zakatA nathI ane tenI vANI saphaLa hotI nathI. te saMskAra rahita[gamAra]ane satkArathI rahita hoya che. te durgaMdhathI vyAsa, viziSTa cetanAthI rahita, abhAgI, akAMta--anicchanIya, akamanIya, kAgaDAnI jema aniSTa svaravALA, dhImA ane phATelA avAjavALA, vi iMsya-anya dvArA vizeSarUpe satAvavAmAM AvelA, jaDa, badhira, aMdha, mUMgA ane aspaSTa uccAraNa karanArA, totaDI bolI bolanArA, amanojJa tathA vikRta IndriyavALA, jAti, kula, gotra tathA kAryothI nIca ane nIcajano dvArA sevita hoya che arthAt teone halakA mANasonA dAsa banavuM paDe che. te lokamAM garhAne pAtra bane che. te nRtya--cAkara thAya che ane asadRza--asamAna viruddha AcAra-vicAra vALA lokonA AjJApAlaka hoya che. te durbuddhi hoya che. laukika zAstra-mahAbhArata, rAmAyaNa, veda--Rgveda Adi, AdhyAtmika zAstra-karmagraMtha tathA samaya-Agamo athavA siddhAMtonA zravaNa temaja jJAnathI rahita hoya che. te dharma buddhithI rahita hoya che. azubha athavA anupazAMta asatyanI agnithI baLatAM te mRSAvAdI apamAna,pITha pAchaLa thanArI niMdA, AkSepa, doSAropaNa, cADI cugalI, parasparanI phATaphUTa athavA prema saMbaMdhono bhaMga AdinI sthiti prApta kare che. te gurujano, baMdhujano, svajano tathA mitrajanonA tIkSNa vacanothI anAdara pAme che. te amanorama, hRdaya ane manane saMtApa denArA tathA jIvanaparyaMta kaThinAIthI dUra thanArA aneka prakAranA mithyA Aropone prApta kare che. te aniSTa, apriya, tIkSNa, kaThora ane marmavedhI vacanothI tarjanA ane tiraskAranA kAraNe dIna mukhavALA ane khinna cittavALA thAya che. te kubhojanI ane melA phATelA vastro vALA hoya che arthAt mRSAvAdanA pariNAma svarUpa teone sAruM bhojana prApta thatuM nathI, paheravA oDhavA mATe sArAM vastro maLatAM nathI. teo nikRSTa vastImAM kleza pAme che. na to teone zArIrika sukha prApta thAya che ke na to mAnasika zAMti maLe che. te vizALa, vipula, seMkaDo du:khothI saMtapta rahe che arthAt mRSAvAda na Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-2 . [7] pApanA duHkhadAyaka phaLa bhogavatA rahe che. vivecana : zAstrakAre aneka prakAre, vividha daSTAMtonA mAdhyamathI mRSAvAdanA svarUpane spaSTa karI, A sUtramAM tenA bhayaMkara pariNAmane pragaTa karI, tenA tyAganI pavitra preraNA ApI che. mRSAvAdanuM duSpariNAma :- hiMsAnA pariNAmanI samAna mRSAvAdanA pariNAme paNa dIrghakAla paryata naraka ane tiryaMcagatinA duHkho bhogavavA paDe che. keTalAka jIvo zeSa karmo bhogavavA mATe manuSya gatimAM janma dhAraNa kare che paraMtu tene jAti, kuLa, bala, rUpa vagerenI hInatA prApta thAya che. pUrvajanmamAM vacanayogano duprayoga karyo hovAthI tenA phaLa svarUpe te jIvono jyAM janma thAya tyAM vacanayoganI prApti thatI nathI arthAt te jIvo ekendriya jAtimAM utpanna thAya che ane manuSyayonimAM vacana yoganI prApti thAya topaNa atyaMta hInakoTino vacanayoga prApta thAya che arthAt te jIvo mUMgA athavA totaDI bolIvALA thAya che, aneka sthAne apamAna ane tiraskArane prApta thAya che. teo jyAM rahe tyAM amAvasthAne ja pAme che. A rIte dIrghakAla paryata zArIrika ane mAnasika duHsahya duHkhone bhogave che. A rIte zAstrakAra prasaMgopAta karmanA abAdhita siddhAMtane ja samajAve che. je jIva jevA karma kare, tevA ja phaLa tene bhogavavA paDe che. asatya vacana upasaMhAra :16 eso so aliyavayaNassa phalavivAo ihaloio paraloio appasuho bahudukkho mahabbhao bahurayappagADho dAruNo kakkao asAo vAsa-sahassehiM muccai, Na aveyaittA atthi hu mokkhotti / evamAhaMsu NAyakulaNaMdaNo mahappA jiNo u vIravaraNAmadhejjo kahesI ya aliyavayaNassa phalavivAgaM / eyaM taM biIyaM pi aliyavayaNaM lahusaga-lahu-cavala-bhaNiyaM bhayaMkaraM duhakara ayasakara verakaragaM arai-rai-rAga-dosa-maNasaMkilesa-viyaraNaM aliya-NiyaDisAijogabahulaM NIyajaNaNiseviyaM NissaMsaM appaccayakAragaM paramasAhugarahaNijjaM parapIlAkAragaM paramakaNhalessasahiyaM duggai-viNivAya-vaDDaNaM puNabbhavakaraM cirapariciyamaNugayaM duraMtaM / tti bemi // vipharyA adampAra saMmatta .. bhAvArtha :- mRSAvAdanuM A phalavipAka pariNAma che, je A loka ane paralokamAM(narakAdi bhavamAM) bhogavavuM paDe che. temAM alpasukha ane mahAduHkha che. te atyaMta bhayAnaka che, atyaMta gADha karma rUpI rajathI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra yukta che, atyaMta dAruNa che, kaThora che, atyaMta azAtAne utpanna karanAra che. hajAro varSo pachI temAMthI chuTakAro prApta thaI zake che, paraMtu tene bhogavyA vinA chuTakAro thato nathI. jJAtakunaMdana mahAna AtmA zreSTha mahAvIra nAmathI vikhyAta jinezvara deve mRSAvAdanuM A phaLa pratipAdita karyuM che. A bIjo adharmadvAra mRSAvAda che. sAmAnyathI sAmAnya evA tuccha ane caMcaLa prakRtinA loko dvArA sevita che. A mRSAvAda bhayaMkara che, duHkhakara che, apayazakara che, vairanuM kAraNa che, arati-rati, rAgadveSa temaja mAnasika saMklezane utpanna karanAra che. A asatya, alIka-niSphaLa, kapaTa ane avizvAsanI bahulatAvALuM che. halakA mANaso tenuM sevana kare che. te nRzaMsa-nirdaya che. te avizvAsakAraka che-mRSAvAdInI vAta para koI vizvAsa karatA nathI. mRSAvAda parama sAdhujano-zreSTha puruSo dvArA niMdanIya che; pIDA utpanna karanAra ane parama kRSNalezyAthI saMyukta che; durgati-adhogatinuM kAraNa che arthAt asatya bhASaNathI adhaHpatana thAya che. te pharI-pharI janma-maraNanuM kAraNa che, cirakAlathI paricita che arthAt anAdi kALathI loko tenuM sevana karI rahyA che, mATe anugata che, teno aMta muzkelIthI thAya che athavA tenuM pariNAma duHkhamaya ja hoya che. che bIjuM adharmakAra samApta .. vivecana : prastuta pAThamAM sUtrakAre mRSAvAdanAM kaTuphaLa vipAkano upasaMhAra karatA traNa vAtono vizeSa rUpathI ullekha karyo che. (1) pUrvokta kathana jinezvara mahAvIre karyuM che tethI prAmANika ane vizvasanIya che. (2) mRSAvAdanA phaLane hajAro varSo sudhI bhogavavuM paDe che. mULa pAThamAM vAsasadistedi padano prayoga karavAmAM Avyo che. A pada dIrgha samayanuM vAcaka che. jema "muhUrta" zabda alpakALano vAcaka che tevI ja rIte vAtahiM pada dIrgha samayanuM vAcaka che athavA "sahasa" zabdamAM bahuvacanano prayoga karIne sUtrakAre dIrgha samayanA phaLa bhogano abhiprAya pragaTa karyo che. (3) ahIM karmaphaLanI avazyameva upabhogyatA pragaTa karI che. asatya bhASaNanuM dAruNa duHkhamaya phaLa bhogavyA vinA jIvane tenAthI chuTakAro maLato nathI. te karmaphaLa(vipAka) vahuthaMIo ghaNAM gADhAM ane cIkaNAM hoya che mATe te vipAkodayathI ja bhogavavA paDe che. bIjA AzravadvAra-mRSAvAdano upasaMhAra karatA sUtrakAre pharI pharI mRSAvAdathI thatA anarthonuM darzana karAvI sAdhakane te pApa prati nirvedabhAva jAgRta karyo che. II adhyayana-ra saMpUrNa II Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 _ [ 69] trIjuM adhyayana graMtha 259 229 208 29 929 paricaya A trIjuM 'adattAdAna' adhyayana che. temAM trIjA AzrayadvAra "adattAdAna(corI)"nuM pUrvavat pAMca dvArathI varNana che. adattAdAna-corInuM svarUpa - adatta + AdAna = nahIM dIdheluM grahaNa karavuM tene adattAdAna kahe che. je vastu vAstavamAM ApaNI nathI, parAyI che te tenA svAmInI svIkRti ke anumati vinA laI levI ane potAnI mAlikInI karI levI te adattAdAna che, cauryakarma che. te trIjuM adharmadvArA athavA AzrayadvAra che. muccha ane lobha adattAdAnanuM mULa che. te priyajanomAM, mitromAM verabhAva, laDAI jhagaDAM, yuddha Adine utpanna kare che. A adhyayanamAM 30 paryAyavAcI nAmothI cIryakarmanI vyApakatAnuM nirUpaNa karyuM che. lobha, tRSNA vagere vRttithI kevI kevI rIte cora corI kare che tenuM varNana A adhyayanamAM che. cauryakarmanA vividha prakAra :- (1) koI chupAIne corI kare. koI sAmethI AkramaNa karIne corI kare. koI maMtra prayoga karIne corI kare che. koI dhana lUMTe, koI pazu, to koI strIo athavA puruSonuM apaharaNa kare che. koI raste cAlanArAne lUMTe, to koI zastronA baLe rAjakhajAnAne lUMTe che. (2) mahAna aizvaryanA svAmI, rAjAo paNa asaMtoSa vRtinA zikAra thaIne lAlasAthI bIjAnA rAjya para AkramaNa karI mahAsaMgrAma dvArA janasaMhAra karAvI bIjAnuM dhana lUMTI AnaMda mAne che. (3) jaMgalamAM, pahADomAM, aTavImAM rahenAra seMkaDo sazastra cora hoya che. te AsapAsanA rAjyomAM corI kare che, manuSyonI ghAta kare che. yathAsamaye rAjasattAno sAmano karI, parAsta karI rAjya lUMTe che. (4) keTalAka DAkuo bIjAnA dhana mATe AkramaNa kare che. sAmudrIDAku jahAjone lUMTe che. (5) koI dayA vagaranA zUnyahRdayI loko gAma, nagara Adine lUMTI, mArI ujjaDa kare che. cauryakarmanuM pariNAma :- corI karatA pakaDAya jAya tyAre corone baMdhana, mAra sahana karavo paDe che, jelamAM pUrAvuM paDe ane tyAM aneka prakAranA kaSTa sahana karavA paDe che. soya bhoMkAvavI, UMdhA laTakAvavA, cAmaDI uteDavI, aMgopAMganuM chedana, te uparAMta phAMsI Adi aneka prakAranI sajA corane bhogavavI paDe che. A rIte manuSya lokamAM te durdazA prApta kare che. te sivAya pApakarmano saMcaya karI cora narakagatimAM utpanna thAya che tyAM aneka prakAranI vedanA pAmIne, tiryaMcagatimAM janma dhAraNa kare che. A rIte naraka ane Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 | zrI praznavyAkaraNa sUtra tiryaMcagatinA duHkho bhogavatAM zeSa karmo bhogavavA kyAreka manuSya janma dhAraNa kare che paraMtu tyAM tene dhanAdi sAdhana-sAmagrIno abhAva ja rahe che, te dInatApUrvaka jIvana vyatIta kare che. A rIte adatta Azrava ane tenA kaTu pariNAmane jANIne vivekI puruSoe sukhI thavA mATe paradhana dhuLa samAna samajIne prAmANikatA-nItithI prApta saMpattimAM ja saMtuSTa ane sukhI rahevuM joIe. kadAca mota svIkAra karavuM paDe to paNa caurya karmano svIkAra karavo na joIe. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 _ 71 | trIjuM adhyayana . adattAdAnA adattAdAnanuM svarUpa :3 naMbU taphara iiUIkALa dara-ba-ramiya-vastu-tAla-para-tiabhejj-lobh-muulN kAlavisamasaMsiyaM aho'cchiNNa taNhapatthANa-pattho- imaiyaM akittikaraNaM aNNajja chiddamaMtara-vihura-vasaNa-maggaNa-ussava mattappamatta pasutta-vaMcaNakkhivaNa-ghAyaNaparaM aNihuyapariNAmaMtakkara- jaNabahumayaM akaluNaM rAyapurisa-rakkhiyaM sayA sAhu-garahaNijjaM piyajaNa-mittajaNa-bheya-vippiikAragaM rAgadosabahulaM puNo ya uppUrasamarasaMgAmaDamara-kalikalahavehakaraNaM duggaiviNivA ya vaDDaNaM bhavapuNabbhavakara cirapariciya maNugayaM durataM / taiyaM ahammadAraM / bhAvArtha -zrI sudharmAsvAmIe potAnA ziSya jebUsvAmIne kahyuM- he jaMbU!trIjuM adharmadvAra adattAdAna che. A adattAdAna bIjAnA padArthanA haraNarUpa che. hRdayane bALanAruM che. maraNa ane bhayarUpa athavA maraNanA bhayarUpa che. pApamaya hovAthI kaluSita ane trAsajanaka che. bIjAnA dhana AdimAM Asakti ane lobha ja tenuM mULa che. viSamakALa = ardharAta ane viSamasthAna-parvata, saghana vana Adi sthAnone Azrita che arthAt corI karanArA viSamakALa ane viSamadezanI zodhamAM rahe che. jenI viSayavAsanA naSTa thaI nathI evA loko ja adhogatimAM laI janArI buddhi dvArA A adattAdAnamAM pravRtta thAya che. adattAdAna apayazanuM kAraNa che, anArya puruSo dvArA Acarita che. vipattine zodhanAra te cora chidra--gharanuM pravezadvAra, aMtara-corIne anukuLa samaya, vidhura-corIthI thatA kaSTanI prAptirUpa Apatti, vyasana-rAjAdi dvArA karAyela upadravonI mArgaNA-zodhane mATe taiyAra rahe che. utsavonA avasare madirA AdinA nazAmAM bebhAna, asAvadhAna tathA sUtelA manuSyane ThagavA mATe, AkSepaNa-maMtra, auSadhi dvArA cittamAM vyAkuLatA utpanna karavA mATe ane ghAta karavA mATe tatpara rahe che. A cauryakarma azAMta pariNAmavALA coro dvArA bahumata-atyaMta mAnya che. A karuNAhIna kRtya nirdayatAthI paripUrNa che. cauryakarma rAjapuruSo dvArA rokavAmAM Ave che. te haMmezAM puruSo dvArA niMdita che. priyajano tathA mitrajanomAM(paraspara) phUTa tathA aprIti utpanna karanAra che. rAga ane dveSanI bahulatAvALuM che. te bahulatAthI manuSyono nAza karanAra saMgrAmo, Damaro-svacakra paracakra saMbaMdhI viplavo, laDAI-jhagaDAM, takarAro ane pazcAttApanuM kAraNa che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra | zrI praznavyAkaraNa sUtra durgati-patanamAM vRddhi karanAra, bhava, punarbhava, vAraMvAra janma, maraNa karAvanAra, cirakALathI paricita, AtmAnI sAthe lAgeluM, jIvone anugata-anusaranAra ane pariNAmamAM dAruNa ane aMte duHkhadAyI che. A trIjuM adharmadvAra-adattAdAna che. vivecana : Azrava dvAranA kathanamAM adattAdAnanuM trIjuM sthAna che. mRSAvAda ane adattAdAnane ghaniSTha saMbaMdha che. adattAdAna lenAra prAyaH asatya bhASaNa kare che. zAstrakAre A sUtramAM adattAdAnanuM svarUpa ane tenAthI thatA anarthonuM darzana karAvyuM che. adattAdAna :- je vastu vAstavamAM ApaNI nathI, parAyI che, tene tenA mAlikanI svIkRti athavA anumati vinA levI, te adattAdAna kahevAya che. adattAdAnanA prakAra :- AcArya zrI abhayadeva sUrIe TIkAmAM cAra prakAranA adattanuM kathana karyuM che. sAnanIvAtta tittharekha taheva ya mudaM aa adattAdAnanA cAra prakAra che. (1) svAmI adatta - svAmI-mAlikanI AjJA vinA vastu levI te. (2) jIva adatta - jIvanI AjJA vinA tenA prANonuM haraNa karavuM athotuM tenI hiMsA karavI. (3) tIrthaMkara adA :- tIrthaMkaranI AjJAnuM ullaMghana karavuM. (4) guru adatta - gurunI AjJAno bhaMga karavo. gurune pUchyA vinA kArya karavuM te. zrI bhagavatI sUtra zataka-16, u.2 mAM pAMca prakAranA avagrahanuM kathana che. deva, guru, rAjA, gAthApati ane sAdharmika avagraha. A pAMca prakAranA avagrahanuM ullaMghana karavuM tene corI kahe che. A apekSAe adattAdAnanA pAMca prakAra thAya che. je vastune grahaNa karavI lokamAM corI kahevAya, rAjya zAsana taraphathI daMDa maLe tevI vastunA grahaNane sthUla adattAdAna kahe che. mahAvratI sAdhu sarva prakAranA adattanA tyAgI hoya che. te tuccha vastu paNa AjJA vinA grahaNa karatA nathI jyAre gRhastha-zrAvako sthUla adattAdAnano tyAga kare che. adattAdAnathI thatA anartho - adattAdAna te anAryakarma che, sat puruSo dvArA niMdita che, mitromAM zatrutA utpanna kare che. aneka prakAranA vera-jhera azAMti utpanna kare che. tenA pariNAme jIva adhogatino yAtrI bane che. adattAdAnanA 30 nAma : 2 tassa ya NAmANi goNNANi hoti tIsaM, taM jahA- corikkaM, parahaDaM, adattaM, kUrikaDaM, paralAbho, asaMjamo, paradhaNammi gehI, lolikkaM, takkarattaNaM tti ya, avahAro, hatthalahuttaNaM, pAvakammakaraNaM, teNikkaM, haraNavippaNAso, AdiyaNA, luMpaNA dhaNANaM, apaccao, avIlo, akkhevo, khevo, vikkhevo, kUDayA, kulamasI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 ya, hA, tAtakhaLapatthaLA ya, AsasaLAya vasaLa, phaAmuA ya, tanhAohI, NiyaDikammaM, apparacchaM ti ya / tassa eyANi evamAINi NAmadhejjANi hoMti tIsaM adiNNAdANassa pAvakalikalusa-kammabahulassa aNegAI / 93 bhAvArtha : - tenA trIsa nAma che, te A pramANe che (1) corikka (2) parahata (3) adatta (4) kurikRtama (5) paralAbha (6) asaMyama (7) paradhana vRddhi (8) lolika (9) taskaratva (10) apahAra (11) hasta laghutva (12) pApakarmakaraNa (13) spenikA (14) haraNa vipraNAza (15) AdAna (16) luMpanA (17) apratyaya (18) avapIDa (19) AkSepa (20) kSepa (21) vikSepa (22) kUTatA (23) kulamiSa (24) kAMkSA (25) lAlapana-prArthanA (26) vyasana (27) IcchAmUrchA (28) tRSNA vRddhi (29) nikRtikarma (30) aparokSa ItyAdi. jemAM pApakarma, yuddha, mitradroha Adi malina kAryonI bahulatA che tevA adattA dAnanA aneka prakAranA A trIsa nAma che. vivecana : sUtra kathita adattAdAnanA guNa niSpanna trIsa nAmonuM spaSTIkaraNa A pramANe che- jori :- bIjAnI vastu corI levI. | RTS :- bIjAnI pAsethI vastunuM haraNa karI levuM (3) avatta :- svAmInA ApyA vagara levuM (4) kUrikaDaM H- krUra karma karavAvALA loko dvArA Acarita karma. (5) paraNAmo :- bIjAnA zramathI upArjita vastu laI levI. (6) asaMnamo :- corI karavAthI asaMyama thAya che mATe tene asaMyama kahe che. (7) pathaLamni peddI :- bIjAnA dhanamAM Asakti, lobha, lAlaca, thAya to ja corI karI zakAya mATe tene paradhana vRddhi kahevAmAM Ave che. (8) toti :- bIjAnI vastu saMbaMdhI lolupatA hoya te ja corI kare che tethI tene lolikya kahe che. (9) tarttaLa :- taskara--coranuM kAma hovAthI tene taskaratva kahe che. (10) avahAro :- svAmInI IcchA vinA grahaNa thAya che tethI tene apahAra kahe che. (11) hatthaladuttaLa :- corI karavAnA kAraNe jeno hAtha kutsita che athavA te hAthanI cAlAkIrUpa che. tethI tene hastalaghutva kahe che (12) vimmaraNaM :- corI pApakarma che. tethI tene pApakarmakaraNa kahe che. (13) tekhi :- cora athavA coranuM kArya hovAthI tene spenikA kahe che. (14) haraLavighnanAso :- parAyI vastune haraNa karI tene naSTa karavA rUpa hovAthI tene haraNavipraNAza Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI praznavyAkaraNa 2 kahe che. (15) AliyA :- bIjAnA dhanane laI levA rUpa hovAthI tene AdAna kahe che. (16) nuMpaLaT :- bIjAnA dhanane lupta karavA rUpa hovAthI tene lumpanA kahe che. (17) apakvo :- avizvAsanuM kAraNa hovAthI tene apratyaya kahe che. (18) kavIto :- bIjAne pIDA upajAvavI. je vyaktine tyAM corI karavAmAM Ave te vyaktine pIDA avazya thAya che. (19) ahevo H- parakIya dravya ke tenA svAmI para tUTI paDavuM tene AkSepa kahe che. (20) hevo :- koInI vastu chInavI levA rUpa hovAthI tene kSepa kahe che. (21) vivo - bIjAnI vastu laI game tyAM pheMkI devI athavA naSTa karI nAMkhavI tene vikSepa kahe che. (22) vaDalA :- trAjavA, tolA, mApa AdimAM anIti karavI. levAne mATe moTA ane devAne mATe nAnA tola-mApa Adino prayoga karavo. tene kUTatA kahe che. (23) sumati - kulane malina-kalaMkita karanAra pravRtti hovAthI tene kulamaSi kahe che. (24) vaE :- tIvra IcchA thavA para corI thAya che. mATe corInuM mULa kAraNa kAMkSA hovAthI te kAMkSA kahevAya che. (25) nAnapaNa patthA :- niMdita lAbhanI abhilASA karavAthI tene lAlapana prArthanA kahe che. (26) mAlaNa ja vasaM :- vipattionuM kAraNa hovAthI tene bhayajanaka vyasana kahe che arthAt bhayaMkara lata(Adata)kahe che. (27) phAgucchA :- bIjAnA dhanamAM athavA vastumAM IcchA evaM Asakti thavAnA kAraNe tene IcchA-mUrchA kahe che. (28) taddAdi :- prApta thayela dravya para moha ane aprAptinI IcchArUpa hovAthI tene tRSNAgRddhi kahe che. (29) LiyaDI :- te kapaTapUrvaka karavAmAM Ave che. mATe tene nikRtikarma che. (30) akharacchati :- bIjAonI najara cUkavIne A kArya karavAmAM Ave che. mATe tene aparAkSa kahe che. adattAdAnanA pUrvokta paryAyavAcI nAmothI tenI vyApaktAno paribodha thAya che. AgamomAM aneka prakAranA corano ullekha maLe che. tavateNe vayateNe, rUvateNe ya je gare / mAyAbhAvone ya, suvra veva viSyi -(dazarvatijI, . 1, .46) je sAdhu tapanAcora, vratanAcora, rUpanAcora athavA AcAranA cora ane bhAvanA cora hoya che te tapa ane saMyamanA prabhAvathI jo devagati prApta kare to tyAM paNa tene kilpiSI deva rUpe utpanna thavuM paDe che. te deva nimna koTinA ane achUta samAna hoya che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 75 adattAdAnanuM AcaraNa karanArA jIvo H 3 te puNa kareMti coriyaM takkarA paradavvaharA cheyA, kayakaraNaladdha-lakkhA sAhasiyA lahussagA aimahicchalobhagatthA daddaraovIlakA ya gehiyA ahimarA aNabhaMjagA bhaggasaMdhiyA rAyaduTukArI ya visayaNicchUDha - lokabajjhA, uddoga - gAmaghAyaga- puraghAyagapaMthaghAyaga-AlIvaga titthabheyA lahuhatthasaMpaDattA jUyakarA khaMDarakkha-tthIcorapurisacora - saMdhiccheyA ya, gaMthIbheyaga- paradhaNaharaNa lomAvahArA akkheva - haDakAragA NimmaddagagUDhacoraga-gocoraga-assacoraga- dAsIcorA ya ekacorA okaDDaga - saMpadAyagaucchipaga-satthaghAyaga bilakorIkAragA ya NiggAhavippalupagA bahuvihateNikkaharaNabuddhI, aNe ya evamAI parassa davvAhi je avirayA / bhAvArtha :- te cora pUrvokta prakAre corI karavAmAM ane bIjAnA dravyanuM haraNa karavAmAM kuzaLa hoya che, teoe aneka vakhata corI karI hovAthI avasarane jANanAra hoya che, sAhasI-pariNAmanI avagaNanA karI corI karavAmAM pravRtta thanArA, tuccha hRdayavALA, atyaMta moTI IcchA ane lobhathI grasta hoya che, vacanonA ADaMbarathI potAnI svAbhAvikatAne chupAvanArA hoya che, bIjAne lajjita karanAra hoya che. je bIjAnA ghara AdimAM Asakta hoya che, sAmethI sIdho prahAra karanAra hoya che athavA sAme AvelAne mAranAra hoya che. te RNane cUkavatA nathI, karelI saMdhi athavA pratijJAno ke vAyadAno bhaMga karanAra hoya che. te rAjabhaMDAra Adi lUMTIne athavA anya prakAre rAjA, rAjyazAsananuM aniSTa karanAra hoya che. dezanikAla karavAnA kAraNe te janatA dvArA bahiSkRta hoya che, ghAtaka hoya che athavA upadrava karanAra hoya che, grAmaghAtaka, nagaraghAtaka, rastAmAM musApharone lUMTanAra athavA mAranAra hoya che. Aga lagAvanAra ane tIrthamAM bheda karAvanAra hoya che. te jAdugaranI jema hAthacAlAkI karanAra-khissAkAtaru, jugArI, khaMDarakSa-koTavALa, strIcora athavA strInI vastune coranAra hoya che athavA strIonA veza dhAraNa karI corI kare che. je puruSanI vastunuM athavA puruSanuM apaharaNa kare che. je khAtara pADanAra, gAMTha kApanAra, bIjAnA dhananuM haraNa karanAra hoya che. te nirdayatAthI AMtaka phelAve che, je vazIkaraNa Adino prayoga karI dhanAdinuM apaharaNa kare che, baLAtkArathI haraNa kahe che, haMmezAM bIjAonA upamardaka, guptacara, gAyanI corI karanAra, azvanI corI karanAra, dAsInI corI karanAra, ekalo jaIne corIkaranAra, AkarSaka-bIjAnA gharamAMthI corI karavA mATe bIjA corano sAtha laIne corI karanAra athavA corelA dravyane anya sthAne laI janAra athavA corone sahAyatA karanAra, corane bhojana denAra athavA chupAIne corI karanAra, sArtha- samUhane lUMTanArA, bIjAne dago denArA athavA banAvaTI avAjamAM bolanArA, rAjA dvArA nigRhita, daMDita evaM chaLapUrvaka rAjAnI AjJAnuM ullaMghana karanAra, anekAneka prakAranI corI karIne parakIya dravyane haraNa karavAnI buddhivALA evA cora ane evI ja jAtanA bIjA loko je adattAdAnanA tyAgI thayA nathI, jenAmAM parakIya dhana pratyenI lAlasA vidyamAna che tevA loko corInA kAryamAM pravRtta rahe che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI praznavyAkaraNa 2 vivecana : A sUtramAM corI karanArA kevI zreNinA hoya che te kevI kevI rIte corI kare che, tenuM nirUpaNa karyuM che. koI chupAIne corI kare che to koI sAmethI prahAra karIne AkramaNa kare che; koI vazIkaraNa maMtra Adino prayoga karIne bIjAone lUMTe che to koI gAya, bheMsa, baLada, UMTa, ghoDA Adi pazuonuM haraNa kare che. uparAMta strIo ane puruSonuM paNa apaharaNa kare che. koI pathikone lUMTe che, to koI rAjyanA khajAnAne lUMTe che. Adhunika kALamAM beMka Adine paNa zastronA baLathI lUMTI le che. tAtparya e che ke prAcIna kALamAM pracalita zAstrokta corI, lUMTa, apaharaNa Adi adhatana kALamAM paNa pracalita che, loka prasiddha che tenI vyAkhyA karavI Avazyaka nathI. laMDaravara :- cora, luMTArA vagerenA pAThanI vacce A zabda che. A sUtramAM vividha prakAranA coronA ja nAma kahyA che. tenI vacce A haDaka7 zabda che. teno koI prAsaMgika artha thAya tema nathI. mATe kyAreka lipidoSathI te zabdano A sUtramAM praveza thayo hoya evI saMbhAvanA thAya che. paraMtu TIkAkAra zrI abhayadeva sUrIe A zabdane rAkhIne koTavAla artha karyo che tenuM anusaraNa karI prastuta saMskaraNamAM mULapATha ane artha karyo che. adattAdAnanuM mULa - asaMtoSa :| 4 viulabalapariggahA ya bahave rAyANo paradhaNammi giddhA sae va davve asaMtuTThA paravisae abhihaNaMti te luddhA paradhaNassa kajje cauraMgavibhatta-balasamaggA Nicchiya vara-johajuddhasaddhiya ahamahamitidappiehiM seNNehiM saMparivuDA pauma-sagaDa sUi cakka-sAgara-garulavUhAiehiM aNiehiM uttharatA abhibhUya haraMti prdhnnaaii| bhAvArtha - vipulabala senA ane parigraha-dhanAdi saMpati athavA parivAra saMpanna aneka rAjA potAnA dravyathI saMtoSa na pAmatA, bIjAnA dhanamAM Asakta banI bIjA rAjAonA deza, pradeza para AkramaNa kare che. te lobhIrAjA bIjAnA dhanAdine haDapa karavAnA uddezathI rathasenA, gajasenA, azvasenA ane pAyadalasenA A prakAre caturaMgiNI senAnI sAthe abhiyAna kare che. te daDha nizcayavALA, zreSTha yoddhAothI tathA "huM pahelA laDIza" tevA abhimAnI sainikothI gherAyelA hoya che, te kamalapatranA AkAranA padmapatra vyuha, baLadagADInA AkAranA zakaTaTyUha, soyanA AkAranA zUcIlUha, cakranA AkAranA cakravyuha, samudranA AkAranA sAgara ghUha, garuDa AkAranA garuDabRha, AvI vividha prakAranI vyuharacanAvALI senA dvArA virodhI rAjAnI senAne gherI le che arthAtu potAnI vizALa senAthI vipakSI senAne gherI laI, tene parAjita karI dhana saMpatinuM haraNa karI le che. vivecana : prastuta sUtramAM adattAdAnanuM mULa kAraNa asaMtoSa che, te spaSTa karyu che. prApta dhana saMpati tathA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 _ bhoga-upabhoganA anya sAdhanomAM saMtoSa na thavo ane parakIya vastuomAM Asakti rahevI te adattAdAnanA AcaraNanuM mULa kAraNa che. asaMtoSa ane tRSNAnI Aga jenA hRdayamAM prajjavalita che te vipula sAmagrI, aizvarya temaja dhanAdi vidyamAna hovA chatAM paNa zAMtino anubhava karI zakatA nathI. jema Aga lAkaDAthI zAMta thatI nathI tema asaMtoSa ane tRSNAnI Aga vastunI prApti thavA chatAM zAMta thatI nathI paraMtu vadhatI jAya che. nara tAro ta to, tArA noTo pavA jyAM lAbha thAya, tyAM lobha thAya che. lAbhathI lobhanI vRddhi thAya che. sarva prakAre sAdhana saMpanna rAjA paNa temAM apavAda nathI. te anyanA dhananI Asakti ane tRSNAnA kAraNe, lobhAMdha banIne mahAyuddha kare che. tethI adattAdAnano tyAga karanArAoe prApta sAdhana sAmagrImAM saMtoSa rAkhavo joIe. yuddhane mATe zastrasajaja :| 5 | avare raNasIsaladdhalakkhA saMgAmaMsi aivayaMti saNNaddhabaddhapariyara-uppIliyacidhapaTTa gahiyAuha-paharaNA mADhivara-vammaguDiyA, AviddhajAliyA kavayakaMkaDaiyA urasiramuhabaddha kaMThatoNamAiyavaraphalagaraciyapahakara-sarahasakharacAva karakaraMchiya-suNisiya-saravarisacaDakaragamuyaMta-ghaNacaMDavegadhArA NivAyamagge aNegadhaNumaMDalaggasaMdhita-ucchaliyasattikaNaga vAmakaragahiya-kheDaga Nimmala NikkiTThakhagga paharaMta-kota tomara cakka gayA parasu mUsala-laMgala sUla laula bhiMDamAlasabbala paTTisa cammeTTha dughaNa moTThiya moggara varaphaliha jaMta patthara duhaNa toNa kuveNI pIDhakalie IlIpaharaNa milimilimilatakhippaMta-vijjujjala-viraciya samappaha Nabhatale phuDapaharaNe mahAraNasaMkhabheri-varatUra-paurapaDupaDahAhayaNiNAyagaMbhIraNadiya pakkhubhiya viulaghose, haya gaya raha joha turiya pasariya-rauddhatatamaMdhakAra bahule kAyara Nara NayaNa hiyayavAulakare / bhAvArtha :- anya keTalAka rAjA yuddhabhUmimAM agrima paMktimAM laDIne vijaya prApta karanAra, kamara kaselA, bakhtara dhAraNa karelA, ane vizeSa prakAranA paricaya sUcaka billA mastaka para bAMdhelA, astra zastrone dhAraNa karelA, pratipakSanA prahArathI bacavAne mATe DhAlathI ane uttama kavacathI zarIrane vekhita karelA, lokhaMDanuM bakhatara paherelA, kavaca para loDhAnA kAMTA lagADelA, vakSasthaLanI sAthe urdhvamukhI bANonI thelI kaMThamAM bAMdhelA, hAthamAM zastra ane DhAla lIdhelA, sainya daLanI raNocita racanA karelA, kaThora dhanuSane hAthamAM pakaDelA rAjAo yuddhamAM utare che. harSayukta hAthathI bANone kheMcIne pracaMDa vegathI choDavAmAM AvelA bANonA mUzaLadhAra varasAdathI mArga rokAI gayela che evA yuddhamAM aneka dhanuSyo, be dhArI talavAro, pheMkavAne mATe kADhelA trizUlo, bANo, DAbA hAthamAM pakaDela DhAlo, myAnathI kADhelI camakatI talavAro, prahAra karatA bhAlAo, tomara nAmanA zastro, cakra, gadAo, kuhADIo, mUsalo, haLo, zULo, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 78 zrI praznavyAkaraNa sUtra lAThIo, bhiMDamAlo, zabbalo-loDhAnA vallamo, paTTisa nAmanA zastro, carmabaddha pASANo, kUdhaNo-vizeSa prakAranA bhAlA, muThThImAM AvI zake tevA eka prakAranA zastro, mugaro, vara parigho-lohabaddha lAThIo athavA prabala Agalo, yaMtraprastaro-gophaNo, hRdhaNo, bANonA nUNIro, kuveNI-dhAradAra bANo ane pITha yaMtrothI yukta tathA be dhArI talavAro ane camakatA zastrothI AkAzataLa vijaLInI samAna ujjavaLa, tejayukta banI jAya che. A saMgrAmamAM pragaTa zastraprahAra thAya che. je mahAyuddhamAM vagADavAmAM AvatA zaMkho, bherIo, uttama vAdyo, atyaMta spaSTa dhvanivALA DholonA gaMbhIra avAjathI vIrapuruSa harSita hoya che ane kAyara puruSo kSobha-gabharATa pAme che, te bhayathI dhrujI uThe che. yuddhabhUmimAM kolAhala macI jAya che. ghoDA, hAthI ane pAyadaLa senAonA zIghratAthI cAlavAnA kAraNe, cAre tarapha uDatI dhULathI tyAM saghana aMdhakAra vyApta rahe che. te yuddha kAyara puruSonA netro ane hRdayone AkuLa-vyAkuLa banAvI de che. yuddhasthaLanI bibhatsatA :|6 viluliyaukkaDa-vara-mauDa-tirIDa-kuMDaloDudAmADoviyA pAgaDapaDAga-usiyajjhaya-vejayaMti-cAmaracalaMta-chattaMdhayAragaMbhIre hayahesiyahatthigulugulAiya-rahaghaNaghaNAiya-pAikkaharaharAiya-apphoDiya-sIhaNAyA, cheliya vighutukkuTTha-kaMThakayasaddabhImagajjie, sayarAha-hasaMta-rusaMta kalakalarave AsUNiya-vayaNarudde-bhImadasaNAdharohragADhadaDhe sappahAraNujjayakare amarisavasativvaratta NiddAritacche veradiTThi-kuddha-ceTThiya-tivali-kuDilabhiuDikayaNilADe, vahapariNaya-Narasahassa-vikkamaviyaMbhiyabale / vaggaMtaturaMgarahapahAviya samarabhaDA, AvaDiyacheyalAghava-pahArasAhiyA samUsaviya bAhujuyalaM mukkaTTahAsapukkatabola bahule / phala-phalagAvaraNagahiya- gayavarapatthetadariyabhaDakhala-paropparapalagga-juddhagavviya viu siya varAsi rosa-turiyaabhimuhapaharetachiNNakarikara-vibhagiyakare avaiddha NisuddhabhiNNa phAliya pagaliya ruhirakayabhUmikaddama-cilicillapahe kucchidAliya galataruliMta NibhelitaMtaphuruphuraMta-avigala-mammAhaya-vikaya-gADhadiNNapahAra-mucchita rulaMta vibbhalavilAvakaluNe, hayajoha-bhamaMta-turaga-uddAma matta kuMjara-parisaMkiyajaNa NivvukkacchiNNadhaya bhaggarahavaraNaTThasirakari kalevarAkiNNa-patita-paharaNavikiNNAbharaNa-bhUmibhAge, NaccaMtakabaMdhapaurabhayaMkara-vAyasa-parileMta giddhamaMDala bhamaMtacchAyaMdhakAra-gaMbhIre / vasuvasuhavikapitavva paccakkhapiuvaNaM paramaruddabIhaNagaM duppavesataragaM ahivayaMti saMgAmasaMkaDaM paradhaNaM mahaMtA / bhAvArtha :- DhIlA hovAnA kAraNe caMcaLa ane unnata uttama mukuTo, tirITo-traNa zikharovALA tAja, Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-3 . | 79 | kaMDalo tathA mAlAkAra nakSatra nAmanA AbhUSaNothI A yuddha ADaMbarayukta thAya che. dUra hovA chatAM spaSTa dekhAtI evI patAkAo, UMcI rAkhelI pharakatI dhajAo, vijayane sUcita karanArI vaijayaMti patAkAo tathA caMcaLa evA cAmaro ane chatrothI karAyela aMdhakArane kAraNe te gaMbhIra pratIta thAya che. azvonA haNahaNATathI, hAthIonA gulagulATathI, rathonA raNajhaNATathI,pAyadaLanA sainikonA haraharATaghaDabaDATathI, tAlIonA gaDagaDATathI, siMhanAdanI dhvaniothI, sITI vagADavAnA avAjathI, rerenI cIsonA avAjathI ane eka sAthe utpanna thanArI hajAro kaMThonI dhvanithI tyAM meghagarjanA samAna bhayaMkara garjanA thAya che. temAM eka sAthe hasavAno, rovAno ane kaNasavAno avAja thato rahe che. moTuM phUlAvI, AMsu vahAvatA bolavAnA kAraNe te raudra hoya che. te yuddhamAM potAnA adharoSThane daDhatAthI karaDI rahelA yoddhAonA hAtha daDhaprahAro karavA mATe tatpara rahe che. krodhanI tIvratAnA kAraNe yoddhAonA netra raktavarNanA hoya che. vairamaya daSTinA kAraNe krodha paripUrNa ceSTAothI tenI bhaMvaro kheMcAyelI rahe che ane tenA kAraNe tenA lalATa para traNa bhRkuTI caDelI rahe che. te yuddhamAM mAro, kApo karatA hajAro yoddhAonA parAkrame sainikonA parAkramanI vRddhi thaI jAya che. haNahaNatA azvo ane ratho dvArA cArebAju bhamatA yuddhavIro, samarabho tathA zastracalAvavAmAM kuzaLa ane sajelA hAthAvALA sainika baMne bhramaro upara caDAvI, khaDakhaDATa aTTahAsya karatA, kilakilATa karatA, camakatI DhAla temaja kavaca dhAraNa karatA, madonmata hAthIo para ArUDha thaI prasthAna karatA yoddhAonI sAme jhajhUme che. yuddhakaLAmAM kuzaLatAnA kAraNe ahaMkArI yoddhAo pota-potAnI talavAro mAnomAMthI kADhIne phUrtipUrvaka, roSapUrvaka paraspara ekabIjA para prahAra kare che, hAthIonI sUMDha kApe che, jenAthI tenA hAtha kapAI jAya che. AvA bhayAnaka yuddhamAM mugara Adi dvArA marAyelA, kapAyelA, vidArita thayelA hAthI Adi pazuo ane manuSyonA vahetA lohIthI mArga kIcaDamaya banI jAya che. kukSInA phATI javAthI bhUmi para vikharAyelA evaM bahAra nIkaLelA AMtaraDAmAMthI lohI nIkaLatuM rahe che tathA taDaphaDatA, vikala, marmAhata, kharAba rItathI kApelA, pragADha prahArothI behoza banelA, gabaDatA vihaLa manuSyonA vilApanA kAraNe te yuddha ghaNuM ja karUNAjanaka hoya che. A yuddhamAM marAyela yoddhAonA bhaTakatA azvo, madonmatta hAthI ane bhayabhIta manuSya, mULathI kapAyelI dhvajAo, tUTelA ratha, kapAI gayelA mastaka, hAthIonA kalevara, naSTa thayelA zastra-astra ane vikharAyelA AbhUSaNa jyAM-tyAM paDelA hoya che. mRta kalevara para maMDalakAre-goLAkAre uDatA jhUMDonA jhUMDa kAgaDA ane gIdhanA paDachAyAnA kAraNe aMdhakAra chavAyelI yuddhabhUmi gaMbhIra ane bhayAvaha banI jAya che. A ghora saMgrAmamAM rAjA phakata senAne ja yuddhamAM mokalatA nathI paraMtu devaloka ane pRthvIne vikasita karatA bIjAnA dhananI kAmanA karanAra te rAjA sAkSAt smazAna samAna atIva raudra hovAnA kAraNe bhayAnaka ane jemAM praveza karavo atyaMta muzkela che evA saMgrAmarUpa saMkaTamAM sAme cAlIne praveza kare che. vivecana : prastuta pAThamAM saMgrAmanI bhayAnakatAnuM spaSTa citra upasthita karyuM che. para-dhananA Icchuka rAjAo Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 80 zrI praznavyAkaraNa sUtra kevI rIte nara-saMhArane mATe tatpara thaI jAya che, tenuM jIvaMta varNana che. adattAdAnanA Icchuka vyakti kevA ghora kRtya karavA prerAya che te joI zakAya che. vanavAsI yora : 7 avare pAikkacorasaMghA seNAvai-coravaMda-pAgaDDikA ya aDavIdesaduggavAsI kAlaharita rattapItasukkila-aNegasayaciMdha paTTabaddhA paravisae abhihaNati luddhA dhaNassa kajje / bhAvArtha :- sivAya page cAlIne corI karanAra corano samUha paNa hoya che. ghaNA evA cora senApati paNa hoya che ke je corane protsAhita kare che. corano A samUha aTavI pradezamAM rahe che. tenA kALA, lIlA, lAla, pILA ane zveta raMganA seMkaDo cihno hoya che. jene te potAnA mastaka para bAMdhe che. paradhananA lobhI te cora samudAya bIjA pradezamAM jaIne dhananuM apaharaNa kare che ane manuSyono ghAta kare viveyana : jJAtAsUtra Adi kathAtmaka AgamomAM aneka coro ane senApationuM vistRta varNana upalabdha che, je viSama aTavImAM nivAsa karatA ane lUMTa-phATa karatA hatA. pAMcaso-pAMcaso sazastra cora tenA daLamAM rahetA hatA je maravA ane mAravAmAM sadA taiyAra rahetA. tenuM sainyabaLa eTaluM sabaLa rahetuM ke te rAjyanI senAne paNa parAjita karI detA. prastuta sUtramAM tevA ja coro-senApationo ullekha karyo che. samudra DUMTArA :|8 rayaNAgarasAgaraM ummIsahassamAlA-ulAula-vitoyapota-kalakaletakaliyaM pAyAlasahassa-vAyavasavegasalila-uddhammamANadagarayarayaMdhakAra varapheNapaura-dhavala-pulapula-samuTThiyaTTahAsaM mAruyavicchubhamANapANiyaM jalamAluppIlahuliya avi ya samatao khubhiya-luliya-khokhubbhamANapakkhaliyacaliya-viulajalacakkavAla- mahANaIvegaturiyaApUramANagaMbhIraviula-Avatta-cavala-bhamamANaguppamANucchalata paccoNiyatta-pANiyapadhAviyakhara-pharusa-payaMDavAuliyasalila-phuTeMta vIi-kallola saMkulaM mahAmagaramaccha-kacchabhohAra-gAha-timi saMsamAra-sAvaya-samAhayasamuddhAyamANaka-pUraghorapauraM kAyarajaNahiyayakaMpaNaM ghoramArasaMtaM mahabbhayaM bhayaMkara paibhayaM uttAsaNagaM aNorapAraM AgAsaM ceva NiravalaMbaM / uppAiyapavaNa-dhaNiya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 _ 81 ] Nolliya uvaruvaritaraMgadariya-aivega-vegaM cakkhu pahamuccharaMtaM katthai-gaMbhIra-viula-gajjiya-gujiya-NigghAyagaruyaNivaDiya-sudIhaNIhAridUrasuccaMta-gaMbhIra dhugudhugaMtasaiM paDipaha rubhaMta-jakkha-rakkhasa-kuhaMDapisAyarusiya-tajjAya-uvasagga-sahassa saMkula bahUppAiyabhUyaM viraiyabalihoma-dhUvauvayAradiNNa-ruhiraccaNA karaNapayata-jogapayayacariyaM pariyaMta-jugaMta kAlakappovamaM duraMtaM mahANaINaIvaI-mahAbhImadarisa -NijjaM duraNuccaraM visamappavesaM dukkhuttAraM durAsayaM lavaNasalilapuNNaM asiyasiyasamUsiyagehi hatthaMtarakehiM vAhaNehiM aivaittA samuddamajjhe haNaMti, gaMtUNa jaNassa poe paradavvaharA NarA / bhAvArtha :- (parvokta cora sivAya bIjA anya prakAranA luMTArA paNa hoya che je dhananI lAlacathI samudramAM lUMTa calAve che. ahIM tenuM digdarzana karAvyuM che.) te lUMTArA ratnAkara-samudramAM caDhAI kare che. te samudra kevo hoya che? te samudra hajAro mojAonA AkramaNathI nAza pAmatA vyApArIonA jahAjamAM beThelA AkuLa-vyAkuLamanuSyonA camatkArothI yukta hoya che. sahasa pAtALa kaLazonA vAyuthI kSubdha, vegapUrvaka upara uchaLatA jaLakaNothI aMdhakAramaya hoya che. niraMtara pracura mAtrAmAM UThanArA zvetavarNanA phINa ja mAno te samudrano aTTahAsa che. tyAM pavananI prabaLa thapATothI jaLamAM khaLabhaLATa thato ja rahe che. pANInI taraMga mALAo tIvra veganI sAthe taraMgita thAya che. cAre bAju tophAnI havAo tene kSabhita karatI hoya che. te samudra pavananA AghAtathI kinArAnI sAthe TakarAtA jaLa pravAhathI tathA magaramaccha Adi jalIya jaMtuonA kAraNe atyaMta caMcaLa thaI jAya che. vacce ubharAtA, Upara UThelA parvatonI sAthe TakarAtA ane vahetA athAha jaLa samUhathI yukta che. gaMgA Adi mahAnadIonA vegathI te zIdhra saMpUrNa bharAI jAya che. tenA gaMbhIra ane athAha bhaMvaromAM jalajaMtu vyAkuLa thatA, upara-nIce uchaLe che, je vegavAna atyaMta pracaMDa khaLabhaLI rahela pANImAMthI UThanArI laherothI vyApta che. mahAkAya magaramaccho, kAcabAo, oham nAmanA jalIya jaMtuo, moTI mAchalIo, susumAro temaja vApada nAmanA pANInA jIvo paraspara TakarAvAthI tathA eka bIjAne gaLI javA mATe doDavAthI te samudra atyaMta ghora-bhayAnaka hoya che. tene jotAM ja kAyara mANasonA hRdaya kaMpI jAya che. te ghaNo ja bhayAnaka ane pratikSaNa bhaya utpanna karAvanAra che, atizaya udvegajanaka che. teno kinAro kyAM ya dekhAto nathI. te AkAzanI samAna nirAlaMbana che. utpAtathI utpanna thanArI, pavanathI prerita laheronA vegathI te netrapathane AcchAdita karI de che. te samudramAM kyAMka-kyAMka gaMbhIra meghagarjanAnI samAna gUMjatI, vyaMtara deve karelI ghora dhvani samAna tathA te dhvanithI utpanna thaI dUra-dUra sudhI sAMbhaLavAmAM AvatI pratidhvanisamAna gaMbhIra ane dhukudhuka karatI dhvani saMbhaLAya che. je pratipatha-pratyeka mArgamAM bAdhaka bananAra, yakSa, rAkSasa, kuSmAMDa temaja pizAca jAtinA kopita vyaMtaradevo dvArA utpanna karavAmAM Avela hajAro utpAto, upadravothI paripUrNa che. te bali, homa ane dhUpa dvArA karavAmAM AvatI devatAnI pUjA ane lohIthI karavAmAM AvatI arcanAmAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 82 | zrI praznavyAkaraNa sUtra prayatnazIla ane sAmudrika vyApAramAM nirata naukA-vaNiko (jahAjanA vepArIo) dvArA sevita che. te pralayakALanA kalpa samAna che. teno pAra pAmavo ghaNo ja kaThina che. te gaMgA Adi mahA nadIonA adhipati hovAnA kAraNe atyaMta bhayAnaka che. temAM yAtrA karavI te aneka saMkaTothI paripUrNa che. temAM praveza meLavavo paNa muzkela che. tene pAra karavo, kinAre pahoMcavuM paNa muzkela che tyAM sudhI ke teno Azraya levo paNa duHkhamaya che. te khArA pANIthI paripUrNa hoya che. evA samudramAM bIjAnA dravyanuM haraNa karanAra-DAku-cAMcIyA, upara uThelI kALI ane sapheda dhvajAvALA, ati vegapUrvaka cAlanArA, halesA mAranArAothI sajjita jahAjo dvArA AkramaNa karIne samudranI madhyamAM jaI, sAmudrika vyApArIonA jahAjone naSTa kare che. vivecana : A pAThamAM samudranuM varNana kAvyAtmaka zailImAM prastuta karavAmAM Avela che. dhananA lobhathI prerita thaIne vaNika-jana samudrayAtrA karatA hatA ane eka dezano mAla bIjA dezamAM laI jaIne vecatA hatA. prastuta pAThathI spaSTa thAya che ke samudrayAtrAmAM prAkRtika athavA daivika prakopa sivAya paNa eka moTo bhaya raheto hato, te bhaya mAnavIya arthAt samudranA lUMTArAno hato. A lUMTArA potAnA jIvanA jokhame lUMTavA ane mAravA mATe bhayaMkara sAgaramAM praveza karatA hatA. te naukA sahita vaNikone lUMTatA hatA ane tenA dhananuM ane kyAreka tenA prANonuM paNa apaharaNa karatA hatA. paradhananI Asakti kevI bhayaMkara che, tenuM darzana sUtrakAre A sUtra dvArA karAvyuM che. grAma Adi lUMTanArA :|9 NiraNukaMpA NiravayakkhAgAmAgara-Nagara-kheDa-kabbaDa-maDaMba doNamuha paTTaNA sama-NigamajaNavae ya dhaNasamiddhe haNaMti thirahiyaya-chiNNa lajjA baMdiggaha-goggahe ya giNhaMti dAruNamaI NikkivA NiyaM haNaMti chidati gehasaMdhi NikkhittANi ya haraMti dhaNadhaNNadavvajAyANi jaNavaya-kulANaM NigghiNamaI parassa davvAhiM je avirayA / bhAvArtha :- jenuM hRdaya anukaMpAthI zunya che, je A loka paralokanI paravAha karatA nathI evA loko dhanathI samRddha grAma, Akara,nagara, kheTa, karbaTa, maMDaba, patana, droNamukha, Azrama, nigama ane dezane naSTa kare che. te kaThora hRdayavALA, nihita svArthavALA, nirlajja loko mAnavone baMdhanagrasta banAvI temanI gAyo Adine haraNa karIne laI jAya che. dArUNa mativALA, kRpAvagaranA, nirdaya evA te luMTArA potAnA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 AtmIyajanonI paNa ghAta kare che. te gRhonI saMdhine chede che arthAt divAlamAM bAkoruM kare che. bIjAnA dravyothI virata-vimukha-nivRtta nathI evA nirdaya buddhivALA te cora, lokonA gharomAM rahelA dhana, dhAnya ane anya prakAranA samUhonuM haraNa kare che. vivecana : prastuta sUtramAM coranI manovRtti kevI che? tenuM darzana karAvyuM che. je nirdaya, anukaMpAhIna, adattAdAnanA duSphaLanI paravAha na karanArA, paralokanA DarathI rahita hoya te ja A kukRtyo kare che. - prAcIna kALamAM paNa lokonI aneka zreNIo tenI lAyakAta athavA viziSTatAonA AdhAre nirdhArita karavAmAM AvatI hatI. temAMthI keTalAka nAmono prastuta pAThamAM ullekha thayela che. jeno Azaya A pramANe che. (1) grAma - nAnI vastI, jyAM kheDUto vadhAre pramANamAM hoya. (2) Akara - jyAM suvarNa, cAMdI, trAMbA AdinI khANa hoya. (3) nagara(nakara) - jyAM koI prakArano karavero levAto na hoya. (4) kheDa(kheTa):- dhULanA prakArathI veSTita sthAna, vastI. (5) kabbaDa(karbaTa) - jyAM thoDAka manuSya rahetA hoya-kunagara. () marDaba:- jenI AsapAsa koI gAma-vastI na hoya. (7) droNamukha- jyAM jaLamArga ane sthaLamArgathI jaI zakAya tevI vastI, (8) pAna(pATana) - jyAM jaLamArga athavA sthaLamArgathI sAmAna-vastuo Ave che tevI vastI. (9) Azrama - jyAM tApasajanono nivAsa hoya. (10) nigama - jyAM vaNikajana, vyApArIvarga vadhAre rahe che. (11) janapada - deza, pradeza. adattAdAnanuM bhayAnaka phaLa :|10 taheva keI adiNNAdANaMgavesamANA kAlAkAlesusaMcaraMtA ciyakApajjaliyasarasa-dara-daDDa kaDDiyakalevare ruhiralittavayaNa-akkhaya-khAiyapIya-DAiNibhamaMtabhayaMkaraM jaMbuyakkhikkhiyaMte ghUyakayaghorasadde veyAluTThiya-Nisuddha-kahakahiyapahasiya-bIhaNaga-NirabhirAme aidubbhigaMdha-bIbhacchadarisaNijje susANavaNa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra suNNaghara leNa-aMtarAvaNa-girikaMdara-visamasAvaya samAkulAsu vasahIsu kilissaMtA sIyAtava-sosiyasarIrA daDDhacchavI Nirayatiriya-bhavasaMkaDa-dukkha saMbhAra veya-NijjANi pAvakammANi saMciNaMtA, dullahabhakkhaNNa-pANabhoyaNA pivAsiyA jhujhiyA kilaMtA maMsa-kuNimakaMdamUla jaM kiMci kayAhArA uvviggA uppuyA asaraNA aDavIvAsaM urvati vAlasaya-saMkaNijja / bhAvArtha :- A prakAre keTalAka (cora) adattAdAnanI gaveSaNA karatAM kALa ane akALa arthAtu samaya ane kasamaya ardharAtri Adi viSamakALamAM smazAnAdi sthAnomAM bhaTakatA rahe che. tyAM citAomAM baLI rahelI, lohI AdithI yukta aDadhI baLelI ane kheMcI lIdhelI lAzo paDelI hoya che. lohIthI lathapatha mRta zarIrone pUrNa rUpe khAIne ane lohI pIne cArebAju pharatI DAkaNonA kAraNe te atyaMta bhayAnaka jaNAya che. tyAM ziyALa-gIdhaDA, ghuvaDono DarAmaNo avAja thaI rahyo che. bhayotpAdaka temaja vidrupa pizAconA khaDakhaDATa hAsyathI te atizaya bhayAnaka ane asuMdara dekhAya che ane te tIvra durgadhathI vyAkha temaja dhRNAjanaka hovAnA kAraNe bhISaNa dekhAya che. te coro AvA smazAnavat sthAno sivAya vanomAM, zUnyagharomAM, layano zilAmaya gharomAM, mArgamAM banAvelI dukAnomAM, parvatonI guphAomAM, viSama sthAnomAM ane siMha-vAgha Adi hiMsaka prANIothI vyApta sthAnomAM (rAjadaMDathI bacavAnA uddezyathI) DarapUrvaka, kleza bhogavatAM cAre bAju pharyA kare che. tenA zarIranI cAmaDI ThaMDI ane garamIthI zuSka thaI jAya che. ThaMDI-garamInI tIvratAthI tenI cAmaDI baLI jAya che, caherAnI kAMti maMda thaI jAya che. te narakabhavamAM ane tiryaMcabhavamAM bhogavavA yogya pApakarmano saMcaya kare che arthAtu adattAdAnanuM pApa eTaluM tIvra hoya che ke narakanI ane tiryaMcagatinI tIvra vedanAone niraMtara bhogavyA vagara chuTakAro maLato nathI. teone khAvA yogya anna ane pANI paNa durlabha hoya che. teo kyAreka tarasathI pIDita rahe che, kyAreka bhUkhathI pIDita rahe che; kyAreka mAMsa, mRta zarIra, kyAreka kaMdamULa Adi khAI AnaMda mAne che. te niraMtara udvigna rahe che, haMmezAM utkaMThita rahe che. tenuM koI zaraNa ke rakSaka hotuM nathI. A prakAre te jaMgalamAM rahe che, jemAM seMkaDo sarSo(ajagaro, varU, siMha, vAgha) Adino bhaya rahe che arthAt te jaMgala jherIlA ane hiMsaka jaMtuone kAraNe haMmezAM zaMkAzIla banI rahe che.. 11 ayasakarA takkarA bhayaMkarA kAsa harAmotti ajja davvaM iti sAmatthaM kareti gujjhaM / bahuyassa jaNassa kajjakaraNesu vigghakarA mattapamattapasutta- vIsatthachiddaghAI vasaNabbhudaesu haraNabuddhI vigavva ruhiramahiyA pareMti NaravaimajjAyamaikkaMtA sajjaNa jaNadugachiyA sakammehiM pAvakammakArI asubhapariNAyA yadukkhabhAgI NiccAvila duhamaNivvuimaNA ihaloe ceva kilissaMtA paradavvaharA NarA vasaNa saya smaavnnnnaa| bhAvArtha :- akIrtikara, apayazajanaka kAma karanArA te bhayaMkara cora gupta maMtraNA ke vicAraNA karatA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 rahe che ke Aje konA dravyanuM haraNa karavuM ? te ghaNA manuSyonA kAryamAM vighnakArI hoya che. te matta-nazAne kAraNe bebhAna athavA pramAdamAM sUtelA ane vizvAsa rAkhanArA lokonI avasara joI ghAta karI nAkhe che. vyasana-saMkaTa, vipatti ane abhyudaya-harSa AdinA prasaMgomAM corI karavAnI buddhivALA hoya che. (vRka) varuonI jema lohI--pipAsu thaI sarvatra bhaTakatA rahe che. te rAjAo, rAjyazAsananI maryAdAonuM atikramaNa karanArA, sajjana puruSo dvArA niMdita temaja pApakarma karanAra(cora) potAnA ja karelAM duSkarmonA kAraNe azubha pariNAmavALA ane duHkhanA bhAgIdAra thAya che. haMmezAM vyAkuLa, du:khamaya, azAMtiyukta cittavALA, bIjAnA dravyanuM haraNa karanArA(cora)A bhavamAM seMkaDo kaSTothI gherAIne kleza pAme che. corya karmanuM duSpariNAma | 12 taheva kei parassa davvaM gavesamANA gahiyA ya hayA ya baddharuddhA ya turiyaM aidhADiyA puravaraM samappiyA coraggaha- cArabhaDacADukarANa tehi ya kappaDappahAraNiddayaArakkhiya-kharapharusavayaNa - tajjaNa-galacchallucchallaNAhiM vimaNA, cAragavasahiM pavesiyA NirayavasahisarisaM tatthavi gomiyappahAra dUmaNaNibbhacchaNakaDuyavayaNa-bhesaNagabhayAbhibhUyA akkhitta - NiyaMsaNA maliNadaMDikhaMDa - NivasaNA ukkoDAlaMcapAsa- maggaNaparAyaNehiM dukkhasamudIraNehiM gommiyabhaDehiM vivihehiM baMdha | : 85 bhAvArtha :- pUrvokta bIjAnA dhananI(dravyanI)zodhamAM pharatA rahetA keTalAka cora(ArakSako, polIsa dvArA) pakaDAI jAya che ane tene mAravAmAM Ave che, baMdhanothI bAMdhavAmAM ane kArAgAramAM keda karavAmAM, nagarajano samakSa AkhA zaheramAM pheravavAmAM Ave che, moTA nagaronA polisa Adi adhikArIone soMpI devAmAM Ave che. cokIdAra, guptacara, cAbukonA prahArathI, tIkSNa ane kaThora vacanonI dhAka-dhamakIthI tathA gaLu dabAvavAthI, A prakAranI apamAnajanaka kriyAthI, prahArothI tenuM mana khedayukta banI jAya che. te corone narakAvAsa jevA kArAvAsamAM parANe pUravAmAM Ave che. tyAM paNa te kArAgAranA adhikArIo dvArA vividha prakAranA prahAro, aneka prakAranI yAtanAo, tarjanAo, kaTuvacano temaja bhaya utpAdaka vacanothI bhayabhIta thaIne duHkhI thAya che. tenA paheravAnA-oDhavAnA vastra kheMcI levAmAM Ave che. tyAM tene melAM, karacalIyukta, phATelA vastra paheravA maLe che. vAraMvAra te kedI pAsethI lAMca-rUzvata mAMgavAmAM tatpara evA kArAgAranA rakSako dvArA aneka prakAranA baMdhanothI tene bAMdhavAmAM Ave che. vivecana : prastuta sUtramAM cauryarUpa pApakarma karanArAnI durdazAne pragaTa karI che. adattAdAna karanAranI A prakAranI durdazA lokamAM pratyakSa joI zakAya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 8 | zrI praznavyAkaraNa sUtra yorane jAMdhavAnA dhana :13 kiM te ? haDi-NigaDa-bAlarajjuya-kudaMDaga-varatta-lohasaMkala-hatthaMduya vajjhapaTTa-dAmaka-NikkoDaNehi aNNehi ya evamAiehiM gommigabhaMDovagaraNehi dukkhasamudIraNehiM saMkoDaNamoDaNAhiM vajjhaMti maMdapuNNA / saMpuDa-kavADalohapaMjara bhUmighara-Niroha-kUva cAraga-kIlaga-juya-cakkavitatabaMdhaNakhaMbhAlaNa-uddhacalaNa-baMdhaNavihammaNAhi ya viheDayaMtA avakoDagagADha-urasirabaddha-uddhapUriya phuraMta-ura-kaDagamoDaNA-meDaNAhiM baddhA ya NIsasaMtA sIsAveDha uruyAvala-cappaDaga-saMdhibaMdhaNa-tattasalAga-sU iyAkoDaNANi tacchaNavimANaNANi ya khArakaDuya-titta- NAvaNajAyaNA- kAraNasayANi bahuyANi pAviyaMtA urakkhoDI-diNNa-gADhapellaNa- aTThigasaMbhaggasapaMsuligA galakAlakalohadaMDa-ura-udara vatthi-paTTi paripIliyA matthaMta hiyayasaMcuNNiyaMgamaMgA ANattIkiMkarahiM / keI avirAhiya-veriehiM jamapurisa-saNNihehiM pahayA te tattha maMdapuNNA caDavelA-vajjhapaTTapArAiMchiva-kasa-lattavaratta-NettappahArasayatAliyaMgamaMgA kivaNA laMbaMtacammavaNaveyaNavimuhiyamaNA ghaNakoTTima-NiyalajuyalasaMkoDiyamoDiyA ya kIrati NiruccArA asaMcaraNA, eyA aNNA ya evamAIo veyaNAo pAvA paarveti| bhAvArtha :- prazna- yorane bAMdhavAnadhano yA cha ? uttara-3-4551nIkI , he thorane meM mAM paDezavAmAM Ave che. soDhAnI kheDI, Aya AdinA vALamAMthI banAveluM doraDuM, jene cheDe lAkaDuM hoya tevo doraDAno phAMsalo bAMdhavAmAM Ave che, cAmaDAmAMthI banelI moTI rassI (dorI), loDhAnI sAMkaLa, hAthakaDI, cAmaDAno paTTo, paga bAMdhavAnI rassI tathA niSkoDana-eka vizeSa prakAranuM baMdhana, A sarva tathA A prakAranA anya anya du:khajanaka sAdhano dvArA jelanA karmacArIo te coroe bAMdhIne pIDA pahoMcADe che. te kamanasIba coranA zarIrane bharIne 4ii hevAmAM Ave che.hIne oTI (sa-1631)mA nApI bhA'-42vAza hevA, loDhAnA piMjarAmAM nAkhI devA, bhUmigRha(bhoMyaruM) talagharamAM baMdha karI devA, kUvAmAM utAravA, kArAgRhamAM sAMkaLathI bAMdhavA, aMgomAM khIlA ThokavA, tenA khaMbhA para dhUsara rAkhI tene gADAmAM jotaravA, gADInA paiDA sAthe bAMdhI devA, bAhu, jAMgha ane mastakane kheMcIne bAMdhI devA, ItyAdi baMdhana che. adharmI-jelanA adhikArIo dvArA A prakAranA baMdhanathI corane bAMdhavAmAM Ave che, pIDita karavAmAM Ave che. te adattAdAna-corI karanArAnI garadana nIcI karIne, chAtI ane mAthu kheMcIne bAMdhI de che tyAre te nizvAsa choDe che athavA kasIne bAMdhavAnA kAraNe teno zvAsa rokAI jAya che athavA AMkho bahAra Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 | 87 | nIkaLI jAya che. tenI chAtI dhaDaka-dhaDaka thavA lAge che. tenA aMga maraDI nAMkhavAmAM Ave che. tene vAraMvAra uMdhA karavAmAM Ave che. te azubha vicAromAM DUbyAM rahe che ane ThaMDA zvAsa choDe che. corane A pramANe yAtanA devAmAM Ave che- kArAgAranA adhikArIonI AjJAnuM pAlana karanArA karmacArI cAmaDAnI dorIthI tenuM mastaka kheMcIne bAMdhI de che. banne jAMghane cIrI nAkhe che athavA vALI de che. ghuMTaNa, koNI, kAMDu Adi kASTamaya yaMtrathI bAMdhavAmAM Ave che. tapAvelA loDhAnA saLIyA ane soI zarIramAM cUbhAvavAmAM Ave che. vasUlAthI lAkaDAnI jema tenuM zarIra cholavAmAM Ave che. marmasthaLone pIDita karavAmAM Ave che. lavaNa Adi kSArapadArtha, lImaDA Adi kaDavA padArtha ane lAla maracAM Adi tIkhA padArtha, tenA komaLa aMgo para chAMTavAmAM Ave che. A prakAre pIDA pahoMcADavAnA seMkaDo upAyo-prakAro dvArA yAtanAo prApta kare che. temaja chAtI para lAkaDuM rAkhI, jorathI dabAvavAthI athavA lAkaDA dvArA mAravAthI tenA hADakAM bhAMgI jAya ane pAMsaLI DhIlI paDI jAya che. mAchalI pakaDavAnA kAMTAnI samAna ghAtaka, kALA loDhAno aNIdAra daMDa tenI chAtI, peTa, gudA ane pIThamAM bhoMkavAthI te atyaMta pIDAno anubhava kare che. adattAdAna karanAranuM hRdaya valovI nAMkhavAmAM Ave che ane tenA aMga-pratyaMgane chedavAmAM Ave che. verI banelA polisa athavA yamadUtonI samAna kArAgAranA karmacArI tene mAre che. A prakAre te abhAgI, maMdapuNyacorane kArAgAramAM thappaDo, muTTIo, carmapaTTAo, loDhAnA kuzo, loDhAnA tIkSNa zastro, cAbuko, lAto, moTA doraDAM ane netaranI soTInA seMkaDo prahArothI trAsa daI pIDita karavAmAM Ave che. zarIra paranA ghAnI vedanAthI te bicArA coronA mana udAsa banI jAya che, mUDha banI jAya che. loDhAnA ghaNathI kuTI-kuTIne banAvelI banne beDIo paherAvI rAkhavAnA kAraNe tenA aMga sukAI jAya che, zithila banI jAya che. tene niruccAra karI devAmAM Ave che arthAt tenuM bolavAnuM baMdha karI devAmAM Ave che. te pharI zakatA nathI. tenuM cAlavAnuM- pharavAnuM rokI devAmAM Ave che. pApI puruSa A ane AvA prakAranI aneka vedanAo prApta kare che. ArakSakonI kuzaLatA :14 adaMtidiyA vasaTTA bahumohamohiyA paradhaNammi luddhA phAsiMdiya-visayativvagiddhA itthigayarUvasaddarasagaMdhaiTTharaimahiyabhogataNhAiyA ya dhaNatosagA gahiyA ya je NaragaNA, puNaravi te kammaduvviyaddhA uvaNIyA rAyakiMkarANa tesiM vahasatthaga pADhayANaM vilaulIkAragANaM laMcasayageNhagANaM kUDakavaDamAyA NiyaDI-AyaraNa paNihi-vaMcaNavisArayANaMbahuvihaaliyasayajapagANaM, paraloya-parammuhANaM Nirayagai gAmiyANaM tehiM ANatta-jIyadaMDA turiyaM ugghADiyA puravare siMghADaga-tiya-caukkacaccara-caummuhamahApahapahesuveta-daMDa-lauDa-kaTThale?-patthara paNAlipaNollimuTThi Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa 2 -tayA-pAyAbdi-nApu-khara-pAra-ma-mahiyArI | bhAvArtha :- jeoe potAnI IndriyonuM damana karyuM nathI paraMtu svayaM IndriyonA dAsa banI gayA che, je tIvra AsaktinA kAraNe mUDhahitAhitanA vivekathI rahita banI gayA che, bIjAnA dhanamAM lubdha che, je sparzendriyanA viSayamAM tIvra vRddha che, strI saMbaMdhI rU5, zabda, rasa ane gaMdhamAM ISTa rati tathA ISTabhoganI tRSNAthI vyAkuLa banelA che, je mAtra dhananI prAptimAM ja saMtoSa mAne che, evA manuSyagaNa-cora, rAjAnA puruSo dvArA pakaDI levAmAM Ave che chatAM paNa (pahelAM evI yAtanAo bhogavavA chatAM paNa) te pApakarmanA pariNAmane samajatA nathI. te rAjapuruSa arthAt ArakSaka-polisa, vadha zAstranA jANakAra hoya che. vadhanI vividha prakAranI vidhiomAM vizArada hoya che. anyAyayukta karma karanArane athavA corone giraphatAra karavAmAM catura hoya che. te tAtkAlika samajI jAya che ke A cora athavA laMpaTa che. te seMkaDovAra lAMca-rUzvata le che. jUTha, kapaTa, mAyA, nikRti(gADha mAyA) karI vezaparivartana Adi karI corane pakaDavAmAM tathA teno aparAdha svIkAra karAvavAmAM atyaMta kuzaLa hoya che. guptacaranA kAmamAM ati catura hoya che. te narakagAmI, paralokathI vimukha evaM aneka prakAre seMkaDo asatya bhASaNa karanAra corane te ArakSaka sarakArI karmacArIo samakSa upasthita karI de che. rAjakIya puruSo dvArA te corane prANadaMDanI sajA devAmAM Ave che, tene nagaramAM zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, caturmukha, mahApatha ane patha Adi sthAnomAM janasAdhAraNanI sAme pragaTarUpe laI javAmAM Ave che. tyAra pachI netaranI soTIthI, DaMDAthI, lAThIothI, lAkaDIothI, DhephAthI, paththarothI, lAMbI lAkaDIthI (eka vizeSa prakAranI lAThIthI), mukkAthI, latAothI, lAtothI, ghuMTaNothI, koNIothI mAra mArI tenA hADakAM bhAMgI nAMkhavAmAM Ave che. vivecana : - prastuta pAThamAM coronI yAtanAonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. temaja corInA mULa kAraNano nirdeza karyo che. tenA mukhya kAraNa A pramANe che- (1) Indriyone vazamAM na rAkhavI. (2) para dhanano lobha athavA Asakti. (3) parastrIno anurAga [parastrInuM sevana karavuM temAM abrahmanA doSa sAthe adattAdAnano paNa doSa lAge che kAraNa ke parastrI adatta che.] uparokta kAraNone vaza thaIne jIva adattAdAna mATe prerAya che. mULapAThamAM keTalAka sthaLono ullekha thayela che. tenA artha A pramANe che. zRMgATaka- siMghoDAnA AkArano trikoNano mArga. trika- jyAM traNa rastA maLatA hoya. catuSka- coka, be mArga jyAM krosa thAya. catvara- jyAM cArathI adhika mArga maLatA hoya. caturmukhacAre dizAomAM javAno mArga jyAMthI nIkaLe. mahApatha pahoLI saDaka, rAjamArga. patha- sAdhAraNa rasto. corane mRtyu daMDa :15 aTThArasakammakAraNA jAiyaMgamaMgA kaluNA sukkoTThakaMTha-galaka-tAlu-jIhA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 _ 89 ] jAyaMtA pANIyaM vigaya-jIviyAsA taNhAiyA varAgAtaMpiya Na labhaMti vajjhapurisehi dhADiyaMtA / tattha ya khara-pharusa-paDahaghaTTiya-kUDaggahagADharuTTaNisaTThaparAmuTThA vajjhayara-kuDijuyaNiyatthA surattakaNavIra-gahiyavimukka-kaMThe-guNa- vajjhadUyaAviddhamalla dAmA, maraNabhayuppaNNaseya-AyataNehuttupiyakiliNNagattA cuNNaguDiya sarIra rayareNubhariyakesA kusuMbhagokiNNamuddhayA chiNNa-jIviyAsA ghuNNaMtA vajjha yANabhIyA tilaM tilaM ceva chijjamANA sarIravikkittalohiolittA kAgaNimaMsANi-khAviyaMtA pAvA kharapharusaehiM tAlijjamANadehA, vAtigaNaraNArIsaMparivuDA pecchijjaMtA ya NagarajaNeNa vajjhaNevatthiyA paNejjati NayaramajheNa kivaNakaluNA attANA asaraNA aNAhA abaMdhavA baMdhuvippahINA vipekkhatA disodisiM maraNa-bhayuvvigA AghAyaNapaDiduvAra-saMpAviyA adhaNNA suulggvilggbhinnnndehaa| bhAvArtha :- aDhAra prakAranA corone athavA aDhAra prakAre corI karavAnA kAraNe tenA aMgone pIDita karavAmAM Ave che. tenI dazA atyaMta karuNAjanaka hoya che. tenA hoTha, kaMTha,gaLuM, tALavuM ane jIbha sUkAI jAya che. tenA jIvananI AzA naSTa thaI jAya che. te bicArA tarasathI pIDita thaI pANI mAge che paraMtu tene maLatuM nathI. kArAgAramAM vadhane mATe niyukta puruSa tene dhakkA mArIne athavA ghasaDIne laI jAya che. atyaMta karkaza, paTaha, Dhola vagADatA rAjakarmacArIo dvArA dhakkA mArI laI javAya che tathA tIvra krodhathI bharelA rAjapuruSo dvArA phAMsI athavA zULI para caDhAvavAne mATe daDhatA pUrvaka pakaDAya che te atyaMta apamAnita thAya che. tene prANadaMDa prApta manuSyone yogya be vastra paherAvavAmAM Ave che. tene raktakareNanA puSpanI mALA gaLAmAM paherAvavAmAM Ave che. tethI te vadhyadUta pratIta thAya che arthAt te sUcita kare che ke A puruSane turata ja mRtyudaMDa devAmAM Avaze. mRtyunA bhayanA kAraNe tenA zarIramAMthI parasevo chUTe che. A parasevAnI cikAzathI tenA badhA aMgo bhiMjAI jAya che. tenuM AkhuM zarIra cIkaNuM-cIkaNuM thaI jAya che. tenA moDhe tathA zarIre meSa lagADavAmAM Ave che. havAthI uDIne coTelI dhULathI tenA vALa rUkSa temaja dhULathI bharelA thaI jAya che. tenA mastakanA vALone kasuMbI-lAla raMgathI raMgI nAkhavAmAM Ave che. tenA jIvananI AzA nAza pAme che. ghaNAM ja bhayabhIta hovAnA kAraNe te lathaDatA cAle che. tene cakkara AvavA lAge che ane te vadhako(jallAdo)thI bhayabhIta rahe che. tenA zarIranuM chedana-bhedana karavAmAM Ave che. tenA ja zarIramAMthI kApelA ane lohIthI lipta mAMsanA nAnA-nAnA TukaDA karI tene ja khavaDAvavAmAM Ave che. kaThora ane karkaza sparzavALA paththara AdithI tene pITavAmAM Ave che. A bhayAnaka dazyane jovAne mATe utsuka pAgalo jevA strI-puruSonI bhIDathI te gherAI jAya che. nAgarikajana tene (A avasthAmAM) jove che. mRtyudaMDa prApta kedIno pozAka tene paherAvavAmAM Ave che ane nagaranI madhyamAMthI laI javAmAM Ave che. te samaye te cora dIna-hIna, atyaMta dayAjanaka dekhAya che. rakSaNa rahita, azaraNa, anAtha, abaMdhu, bAMdhavarahita, mitro dvArA tyajAyela te koI sahAyaka-saMrakSaka maLI jAya tevI AzAthI cArebAju jue che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 90 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra sAme upasthita motanA bhayathI atyaMta udvigna hoya che. tyAra pachI tene AghAtana-vadhasthaLa para pahoMcADI devAmAM Ave che ane te abhAgIne zuLI para caDAvI devAmAM Ave che. jenAthI tenuM zarIra cirAI jAya che. vivecana : prAcIna kALamAM corI karavI keTalo moTo aparAdha mAnavAmAM Avato hato ane corI karanArane keTalo bhISaNa daMDa devAmAM Avato hato ? te uparokta varNanathI spaSTa thaI jAya che. Adhunika kALamAM paNa corone bhayaMkaramAM bhayaMkara yAtanA bhogavavI paDe che. prastuta pAThamAM aDhAra prakAranA coro tathA corInA prakArono ullekha karavAmAM Avela che te aDhAra A pramANe che. bhalanaM kuzalaM tarjA, rAjabhAgo'valokanam / amArgadarzanaM zayyA, padabhaMgastathaiva ca // 1 // vizrAmaH pAdapatanamAsanaM gopanaM tathA / khaNDasya khAdanaM caiva, tathA'nyanmoharAjikam // 2 // pathyAgnyudakarajjUnAM pradAnaM jJAnapUrvakam / etA prasUtayo jJeyA aSTAdaza manISibhiH // 3 // (1) bhalana - Dare che zuM? huM badhuM saMbhALI laIza. tamAro vALa vAMko nahiM thavA dau. A prakAre kahIne corane protsAhana devuM te bhalana kahevAya che. (2) kuzala - cora maLe tyAre tene (kSemakuzaLa) khuzakhabara pUchavA. (3) tarjA :- corane corI karavA mATe hAtha Adino saMketa karavo. (4) rAjabhAga:- rAjAno kara Apavo nahi, TekSa chUpAvavo. (5) avalokana - cora mATe saMdhi Adi jovuM athavA corI karatAM joIne mauna rahevuM. (6) amArga darzana - coranI zodha karanArane khoTo (viparIta) mArga batAvavo. (7) zayyA :- corane sUvA mATe pathArI ApavI. (8) padabhaMga:- coranA padacihnane bhUMsI nAkhavA. (9) vizrAma - corane gharamAM chupAvavo athavA vizrAma devo. (10) pAdapatana :- corane namaskAra karavA, sanmAna ApavuM. (11) Asana :- corane besavA mATe Asana ApavuM. (12) gopana:- corane chupAvavA, chupAvIne rAkhavA. (13) khaMDakhAdana :- corane pakavAna Adi khavaDAvavA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zruta -1/adhyayana-3 | 81 (14)manyanmoDa4i :- yorane chUpI zata Avazya vastu bhovI. (15) 5thyahAna :- thA (2 42vA mATe ||2mpaa-tel mAhi Apa. (16) agnihAna:- (mona mAhinAvavAne bhATe yorane agni ApavI. (17) 685811 :- yorane pAvA bhATe 6 pAe 5g. (18) rajUpradAna :- corane corI karavA mATe athavA corI karIne lAvelA pazune bAMdhavA mATe dorI ke doraDAM devA. corInA A aDhAra prastuta kAraNa che. tethI spaSTa thAya che ke kharekhara corI karanAra ja cora nathI. paraMtu corImAM pratyakSa athavA apratyakSa rUpe sahAya karavI, salAha devI, uttejanA ApavI, corano Adara satkAra karavo Adi paNa corInI aMtargata 4 cha, hebha: caurazcaurArpako maMtrI, bhedajJaH kANakakrayI / annadaH sthAnadazcaiva, coraH saptavidhaH smRtaH // (1) svayaM yorI 2naa2|, (2) yorI zavanArA, (3) yorI 42vAnI samAI henaa|, (4) meha batAvanArA, kevI rIte kyAre ane kyA prakAre corI karavI ItyAdi batAvanArA, (5) corIno mAla (ochI kiMmatamAM)kharIdanArA, (6) corane khAvAnI sAmagrI denArA, jaMgala Adi sthAnomAM rasoI pddaayaa'naa2|, (7) yorane chupAcavA sthAna henaa|. mAsAta 12nA yo2 4DevAya che. corone devAmAM AvatI bhISaNa yAtanAo :16 te ya tattha kIrati parikappiyaMgamaMgA ullaMvijjati rukkhAsAlAsu kei kaluNAI vilavamANA, avare cauraMgadhaNiyabaddhA pavvayakaDagA pamuccaMte dUrapAtabahuvisamapattharasahA, aNNe ya gaya-calaNa-malaNaNimmaddiyA kIrati pAvakArI aTThArasakhaMDiyA ya kIrati muMDaparasUhi kei ukkattakaNNo?NAsA uppADiyaNayaNa-dasaNavasaNA, jibhidiyachiyA chiNNa-kaNNasirA paNijjate chijjate ya asiNA NivvisayA chiNNahatthapAyA pamuccaMte, jAvajjIvabaMdhaNA ya kIrati, kei paradavvaharaNaluddhA kAraggalaNiyala-juyalaruddhA cAragAe hatasArA sayaNavippamukkA mittajaNaNirakkhiyA NirAsA bahujaNa-dhikkAra-sadda-lajjAviyA alajjA aNubaddhakhuhA pAraddhA sIuNha-taNha-veyaNa-duhaTTaghaTTiyA vivaNNamuha vicchaviyA vihalamaila-dubbalA kilaMtA kAsaMtA vAhiyA ya AmAbhibhUyagattA parUDha-Naha-kesa-maMsu-romA chagamuttammiNiyagammi khuttA / tattheva mayA akAmagA baMdhiUNa pAesu kaDDiyA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 92 | zrI praznavyAkaraNa satra khAiyAe chUDhA, tattha ya viga-suNaga-siyAla-kola- majjAravaMda-saMsaDAsagatuMDapakkhigaNa-viviha-muhasayala-viluttagattA kayavihaMgA, kei kimiNA ya kuhiyadehA aNiTThavayaNehi sappamANA suThu kayaM jaM mautti pAvo tuTeNaM jaNeNa hammamANA lajjAvaNagA ya hoti sayaNassa vi ya dIhakAlaM / bhAvArtha :- tyAM vadha bhUmimAM tenA (koI-koI coronA) aMga pratyaMga kApavAmAM Ave che, tenA TukaDA karavAmAM Ave che. tene vRkSanI DALI para laTakAvavAmAM Ave che. tenA cAra aMgo-banne hAtha ane banne paga kheMcIne bAMdhavAmAM Ave che. koIne parvatanI Toca uparathI nIce pachADavAmAM Ave che, ghaNI UMcAI uparathI pachaDAvAnA kAraNe tene viSama-dhAradAra paththaronI coTa sahana karavI paDe che. koIne hAthInA paga nIce kacaDavAmAM Ave che. A adattAdAnanuM pApa karanArAne kuMThita dhAravALI kuhADI AdithI 18 sthAnomAM khaMDita karavAmAM Ave che. kAna, nAka, hoTha kApavAmAM Ave che, AMkha phoDavAmAM Ave che. ghaNAnA dAMta ane aMDakoza chedavAmAM Ave che. jIbha kheMcIne bahAra kADhavAmAM Ave che. zirAo kApavAmAM Ave che. pachI vadha bhUmimAM talavArathI kApI teno vadha karavAmAM Ave che. koI coranA hAtha ane paga kApI tene nirvAsita karI devAmAM Ave che arthAt dezavaTo ApavAmAM Ave che. keTalAka corane AjIvana-mRtyuparyata kArAgAramAM rAkhavAmAM Ave che. bIjAnA dravyanuM apaharaNa karavAmAM lubdha keTalAka corone kArAgAramAM sAMkaLa bAMdhI ane banne pagamAM beDIo nAMkhavAmAM Ave che. kArAgAramAM baMdhanagrasta banAvI tenuM dhana laI levAmAM Ave che. svajano te corano tyAga karI de che. rAjakopanA bhayathI koI svajana tenI sAthe saMbaMdha rAkhatA nathI. mitravarga tenI rakSA karatA nathI. sarva dvArA te tiraskArane pAtra bane che. te cAre bAjuthI nirAza thaI jAya che. ghaNA loko, adhikkAra che tamane" A prakAre kahe che. tethI te lajjita thAya che athavA te potAnA kALA kAmanA kAraNe potAnA parivArane lajjita kare che. te lajjAhIna manuSyone niraMtara bhUkhyA maravuM paDe che. corInA te aparAdhI, ThaMDI, garamI ane tarasanI pIDAthI taraphaDatA cIMcIyArI kare che. tenuM mukha(cahero) vivarNa-zoSAI gayeluM ane teja vagaranuM thaI jAya che. te haMmezAM vihvaLa, malina ane durbaLa banI jAya che, thAkelA-hArelA athavA karamAyelA rahe che. udharasa vagere aneka rogothI gherAyelA rahe che athavA bhojana sArI rIte na pacavAnA kAraNe tenuM zarIra pIDita rahe che. tenA nakha, keza ane dADhI, mUchonA vALa tathA rUMvATA vadhI jAya che. te kArAgAramAM potAnA ja maLamUtramAM levAyelA rahe che. (kAraNa ke maLamUtra tyAgavAne mATe tene kyAM ya bIjA sthAne javA devAmAM AvatA nathI.) jyAre A prakAranI asahya vedanAonA kAraNe te maravAnI IcchA na hovA chatAM paNa maraNane prApta thaI jAya che tyAre tenA mRtadehane pagamAM dorI bAMdhI kArAgAramAMthI bahAra kADhavAmAM Ave che ane khADAmAM pheMkI devAmAM Ave che. tyAra pachI varu, kUtarA, ziyALa zUkara, bilADI vagerenA samUha tathA sANasI samAna moDhAvALA anya pakSIo te zabane pIMkhI nAkhe che, te mRtadehane pakSI-gIdha Adi khAI jAya che, te mRta kalevaromAM kIDA paDI jAya che, te mRtadeha saDI jAya che. te mRtadeha utpanna thayelA kIDAothI durgadhayukta thaI jAya che. A rIte mRtyu pachI paNa tenI AvI durdazA thAya che chatAM paNa teno aMta Avato Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 . nathI) tyAra pachI paNa aniSTa vacanothI loko tenI niMdA kare che, tene dhikkAre che ke sAruM thayuM A pApI marI gayo athavA mArI naMkhAyo. tenA mRtyuthI saMtuSTa thayelA loko tenI niMdA kare che. A prakAre te pApI cora potAnA mota pachI paNa lAMbA samaya sudhI potAnA svajanone lajjita karatA rahe che. pApa ane durgatinI paraMparA :17 mayA saMtA puNo paraloga-samAvaNNA Narae gacchaMti NirabhirAme aMgArapalitta-kakappa accattha-sIyaveyaNa-assAudiNNa-sayayadukkha-sayasamabhidue, tao vi uvvaTTiyA samANA puNo vi pavajjati tiriyajoNiM tahiM pi NirayovamaM aNuhavaMti veyaNaM, te aNaMtakAleNa jai NAma kahiM vi maNuyabhAvaM labhaMti NegehiM Nirayagai- gamaNa-tiriya-bhava-sayasahassa-pariyaTTehiM / tattha viya bhavaMta'NAriyA NIya-kula-samuppaNNA AriyajaNe vilogavajjhA tirikkhabhUyA ya akusalA kAmabhogatisiyA jahiM NibaMdhati NirayavattaNibhavappavacakaraNa-paNolli puNo vi saMsArAvattaNemamUle dhammasui- vivajjiyA aNajjA kUrA micchattasuipavaNNA ya hoMti egaMta-daMDa-ruiNo veDhetA kosikArakIDovva appagaM aTThakammataMtu-ghaNabaMdhaNeNaM / bhAvArtha :- (cora potAnA duHkhamaya jIvanano aMta thavA para) paralokane prApta thaI narakamAM utpanna thAya che. naraka nirabhirAma-suMdaratA rahita che ane AgathI baLatA gharanI jema atyaMta uSNa vedanAyukta athavA atyaMta zItavedanA yukta hoya che. tyAM te tIvra azAtA vedanIya karmanI udIraNAnA kAraNe seMkaDo duHkhothI gherAyelA che. narakamAMthI nIkaLIne te pharI tiryaMca yonImAM janma le che. tyAM paNa te naraka jevI azAtA vedanAno anubhava kare che. te tiryaMca yonimAM anaMtakALa sudhI paribhramaNa kare che, anekavAra narakagati ane lAkhovAra tiryaMca gatimAM janma-maraNa karatAM-karatAM game te rIte jo manuSya bhava prApta karI le to tyAM paNa nIcakuLamAM utpanna thAya che ane anArya thAya che. kadAcit AryakuLamAM janma thAya topaNa tyAM lokothI bahiSkRta thAya che, pazuo jevuM jIvana pasAra kare che. te kuzaLatAthI rahita arthAt viveka vagaranA hoya che. te punaH prApta manuSyabhavamAM kAmabhogonI atizaya tRSNA ane anekavAra narakabhavomAM utpanna thavAnA kusaMskAranA kAraNe narakagatimAM utpanna thavA yogya pApa pravRttimAM rata rahe che ane saMsAra cakramAM paribhramaNa karAvanAra azubha karmono baMdha kare che. te dharmazAstranA zravaNathI vaMcita rahe che. pApakarmamAM pravRtta rahevAne kAraNe dharmazAstranuM zravaNa karavAnI ruci ja tenA hRdayamAM utpanna thatI nathI. te anArya puruSa, krUra, asatya, nidarya mithyAtvanA poSaka zAstrone aMgIkAra kare che. ekAMta hiMsAmAM ja tenI ruci hoya che. A prakAre rezamanA kIDAnI jema te ATha karmarUpI taMtuothI potAnA AtmAne pragADha baMdhanomAM jakaDI le che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 84 zrI praznavyAkaraNa 2 viveyana : adattAdAna pApanA phaLasvarUpa jIvanI te ja bhava saMbaMdhI vyathAonuM vistArapUrvaka varNana karyA pachI zAstrakAre parabhava saMbaMdhI durdazAnuM digdarzana karAvyuM che. corInuM phaLa bhogavavAne mATe corane narakamAM utpanna thavuM paDe che. nAraka jIva narakathI chuTakAro pAmIne pachInA bhavamAM narakamAM utpanna thatA nathI, mATe corano jIva tiryaMca yonimAM janma le che. tyAM paNa tene naraka jeTaluM kaSTa bhogavavuM paDe che. tiryaMca gatimAMthI te jIva pharIne tiryaMca thaI zake che mATe te vAraMvAra tiryacomAM ane vacce-vacce narakagatimAM janma leto rahe che. Ama janmamaraNa karatAM karatAM anaMtakALa vyatIta thaI jAya che. tyAra pachI kyAreka koI puNya prabhAve manuSyagati prApta kare topaNa nIca kuLamAM janma le che ane pazuo jevuM jIvana pasAra kare che. tenI ruci pApakarmamAM ja rahe che. pApI jIva potAnA AtmAne kevA prakAre karmathI veSTita kare che. te mATe sUtramAM rezamI kIDAnI suMdara upamA ApavAmAM Avela che. te kIDA potAnI ja lALathI pote potAne veSTita karanAra kozanuM nirmANa kare che. A rIte kIDA pote potAnA mATe ja baMdhana taiyAra kare che. te ja rIte pApI jIva svayaM potAnA karelA karmo dvArA baMdhAI jAya che. A rIte adattA dAnanA pariNAmanI paraMparA anaMtakAla paryaMta yAle che. saMsAra sAgara :18 evaMNaraga-tiraya-Nara-amara-gamaNa-peraMtacakkavAlaMjammajarAmaraNakaraNagaMbhIra dukkha pakkhubhiyapaurasalilaM saMjogaviyogavIcI-ciMtApasaMga-pasariya-vaha-baMdhamahalla-vipulakallolaM kaluNavilaviya-lobha-kalakaliMta-bolabahulaMavamANaNa-pheNaM tivvakhiMsaNapulaM pulappabhUya-roga-veyaNa parAbhavaviNivAyapharusa-dharisaNa-samAvaDiya-kaDhiNakammapatthara-taraMga-raMgaMta-Niccamaccu-bhayatoyapaTuM kasAya- pAyAlasaMkulaM bhava-sayasahassajalasaMcayaM aNataM uvveNayaM aNorapAraM mahabbhayaM bhayaMkaraM- paibhayaMaparimiyamahiccha-kalusa- maivAuvegauddhammamANaM AsApivAsa pAyAla-kAma-rai-rAgadosa-baMdhaNabahuvihasaMkappaviuladagarayarayaMdhakAraM mohamahAvatta bhogabhamamANaguppamANucchalatabahugabbhavAsapaccoNiyattapANiyaM-pahAviya-vasaNasamAvaNNa ruNNacaMDamAruyasamAhayA maNuNNavIcI-vAkuliyabhagga-phuTuMta'Ni?- kallolasaMkulajalaM pamAyabahucaMDaduTThasAvaya-samAhayauddhAya-mANagapUraghora-viddhaMsaNatthabahulaM / aNNANabhamaMta-macchaparihatthaM aNihutiMdiya mahAmagaraturiya-cariya-khokhubbhamANa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zruta -1/adhyayana-3 | 45 saMtAvaNicayacalaMta-cavala-caMcala-attANa asaraNa-puvakayakammasaMcayodiNNavajjaveijjamANa-duhasaya-vivAga-ghuNNaMtajala- samUhaM / iDDi-rasa-sAya-gAravohAra-gahiya-kammapaDibaddha-sattakaDDijjamANa-NirayatalahuttasaNNavisaNNabahulaM arai-rai-bhaya-visAya-sogamicchattaselasaMkaDaM aNAisaMtANa-kammabaMdhaNakilesa cikkhillasuduttAraM amara-Nara-tiriya-Nirayagai-gamaNakuDilapariyatta-vipulavelaM hiMsAliya-adattAdANa mehuNapariggahAraMbhakaraNakArAvaNANumoyaNa-aTThaviha aNiTThakammapiDiya-gurubhArokkaMtadugga-jaloghadUrapaNolijjamANa-ummugga-Nimagga-dullabhatalaM sArIramaNomayANi dukkhANi uppiyaMtA sAyassAyaparitAvaNamayaM ubbuDaNibbuDDayaM kareMtA cauraMtamahaMta-maNavayaggaM rudda saMsArasAgaraM aTThiyaM aNAlaMbaNamapaiThANa-mappameyaM culasIi-joNi sayasahassaguvilaM aNAlokamaMdhayAraM aNaMtakAlaM NiccaM uttatthasuNNabhayasaNNasaMpauttA vasaMti uvvigga- vAsavasahiM / jahiM AuyaM NibaMdhati pAvakammakArI, baMdhava-jaNa-sayaNa-mittaparivajjiyA aNiTThA bhavati aNAijjaduvviNIyA kuThANAsaNa-kusejja-kubhoyaNA asuiNo kusaMghayaNa-kuppamANa-kusaThiyA, kurUvA bahu-koha-mANa-mAyA-lohA bahumohA dhammasaNNa-sammatta-paribbhaTThA dAriddovaddavAbhibhUyA NiccaM parakammakAriNo jIvaNatthara-hiyA kiviNA parapiMDa-takkagA dukkhaladdhAhArA arasa-virasa-tucchakaya-kacchiparA parassa pecchatA riddhi-sakkAra-bhoyaNavisesa-samadayavihiNidaMtA appagaM kayata ca parivayatA iha ya purekaDAI kammAI pAvagAI, vimaNaso soeNa DajjhamANA paribhUyA hoMti sattaparivajjiyA ya, chobhA sippakalA samaya-satthaparivajjiyA jahAjAyapasubhUyA aviyattA Nicca-NIya-kammovajIviNo loyakucchaNijjA moghamaNorahA NirAsabahulA / bhAvArtha :- (baMdhanothI jakaDAyela te jIva anaMtakALa sudhI saMsAra sAgaramAM ja paribhramaNa karato rahe cha.) saMsAra sAga2- 2535 cha ? naraka, tiryaMca, manuSya ane devagatimAM gamanAgamana karavuM te saMsAra sAgaranI bAhya paridhi che. janma, jarA ane maraNajanya gaMbhIra duHkha rUpI jaLathI te bharelo che. temAM saMyoga, viyogarUpI lahero UThe che. vividha prakArano zoka samUha ja teno vistAra che. vadha ane baMdhana rUpI moTA vizALa mojA che. karuNAjanaka Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 | zrI praznavyAkaraNa sUtra vilApano pracura avAja che. apamAnarUpI phINathI yukta che. tIvra niMdA, niraMtara utpanna thatI vedanA, prAyaH anAdaranI prApti, kaThora vacano dvArA nirbharsanA-dhikkAra vagere jenA udayathI prApta thAya che, tevA jJAnAvaraNIyAdikliSTa karmarUpI pASANathI- caTTAnothI utpanna thayelA taraMgothI je caMcaLa che, avayaMbhAvI mRtyunA bhayarUpI taLa yukta che. kaSAya rUpI pAtALa kaLazothI yukta che. lAkho bhavanI paraMparA ja tenI jaLarAzi che. anaMta jIvonI apekSAe te anaMta che. Adhi vyAdhi Adi seMkaDo duHkhothI yukta hovAthI ugajanaka che. te asIma, apAra che, dustara hovAthI mahAbhaya rUpa che. 148 karma prakRtirUpa mahAmasya, magara AdijaLacara jIvothI vyApta hovAnA kAraNe bhayaMkara che. pratyeka jIvane mATe bhayajanaka che. aparimita tathA mahAna viSayavAsanA ane malina matirUpa, vAyunA vegathI vadhatI jatI AzA, tRSNA ane pipAsA rUpa pAtALathI yukta che. zabdAdi viSayomAM abhirUcirUpa kAmarati, anukULa viSayomAM prItirUpa rAga, pratikULa viSayomAM aprItirUpa dveSanA aMdhakArathI te vyApta che. moharUpa mahAvamaLo temAM utpanna thAya che. bhogarUpI te Avarta-vamaLomAM jIvo bhramaNa karI rahyA che, vyAkuLa thaI rahyA che, uchaLI rahyA che. te saMsAra sAgaramAM manuSya, pazu, pakSI Adi vividha prakAranA jIvo janma maraNa kare che. aneka duHkhothI pIDAtAM prANIonA rudanarUpa pracaMDa vAyuthI paraspara athaDAtA, amanojJa, duHkhonI paraMparA rUpa taraMgothI te saMsAra sAgara khaLabhaLI rahyo che. taraMgonI sAthe athaDAvAthI judA paDelA aniSTa parapoTAthI vyApta evA janma, jarA, maraNarUpa jaLathI bharelo che. pramAdarUpI atyaMta pracaMDa ane duSTa hiMsaka jaMtuo dvArA AghAta pAmelA ane Ama tema bhaTakatA prANIonA samUhano nAza karanAra anarthothI paripUrNa che. temAM ajJAnarUpa mahAmatya che. anupazAMta IndriyorUpa mahAmagaronA jhaDapI halana calanathI te atyaMta khaLa bhaLe che. duHkharUpa vaDavAnalano saMtApa temAM nitya vyApelo hoya che. te niraMtara parivartanazIla che ane pUrvakRta karmonA saMcaya rUpa che. trANa-zaraNa rahita jIvo ane pApakarmonA udayane bhogavavA rUpa seMkaDo du:kha tenA vahetA jaLa samAna che. Rddhi, rasa ane zAtA gauravarUpa jalajaMtu vizeSathI te saMsAra bharelo che. jJAnAvaraNIyAdi karmothI baMdhAyela prANI temAM sapaDAI jAya che. pUrvakRta karmo dvArA doraDAthI bAMdhelA kASThanI jema te prANIo narakanI tarapha kheMcAI rahyA che. narakAbhimukha thavAnA kAraNe te prANIo khinna ane atizaya zokayukta che. arati-rati, bhaya, viSAda, zoka tathA mithyAtvarUpa parvatothI te viSama banelo che. klezarUpa kIcaDathI te dustara che. cAra gatinuM paribhramaNa te samudranI bharatI che. hiMsA, asatya, adattAdAna, maithuna, parigraha, AraMbha karavo, karAvavo ane tenI anumodanAthI saMcita ATha karmonA bhArathI bhAre banelA tathA duHkharUpa jaLa samUhamAM atyaMta nimagna-pANImAM DUbatAM prANIone mATe saMsAra samudra alabhya taLa vALo che arthAt tenA taLane prApta karavuM durlabha che. temAM mAnavI zArIrika ane mAnasika duHkha anubhave che. zAtArUpa unmajjana[pANInI upara AvavuM ane azAtArUpa nimajjana [DUbavuM karavAmAM lIna banelA te jIvo narakAdi gatirUpa cAra vibhAgavALA tathA janma-maraNAdi duHkhothI mahAna, aMtarahita, bhayajanaka saMsAra sAgaramAM vase che. te jIva saMyama rahita che, tenuM koI AlaMbana nathI, koI AdhAra nathI. chadmasthonI apekSAe aprameya che athavA jene mApI zakAto nathI tethI aprameya che. 84 lAkha Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-3. jIvayoniothI yukta, prakAza rahita, aMdhakAra yukta A saMsAramAM anaMtakAla sudhI sadA bhayabhIta banelA, kiMkartavyatAthI vimUDha banelA, bhayasaMjJA Adi cAre saMjJAyukta banelA jIvo udvigna-duHkhiyArAonA vAsa samAna A saMsAramAM vase che. A saMsAramAM pApakarma karanArA prANI jyAM je gAma, kula AdinuM AyuSya bAMdhe che, tyAM ja te baMdhu, bAMdhavo, svajano ane mitrajanothI tiraskRta thAya che. te sarvane mATe aniSTa hoya che. tenA vacanane koI grahaNa karatuM nathI. te durvinIta-durAcArI hoya che, tene rahevAne mATe kharAba sthAna, besavAne mATe kharAba Asana, sUvAne mATe kuzadhyA, khAvAne mATe kharAba bhojana maLe che. te azucimaya-apavitra athavA gaMdA rahe che athavA azruti-zAstrajJAna vagaranA hoya che. tene kusaMghayaNa hoya che, tenuM zarIra pramANasara hotuM nathI. tenA zarIranI AkRti beDoLa hoya che, te kurUpa hoya che. tenAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha tIvra hoya che. tIvra kaSAyI hoya che ane moha AsaktinI tIvratA hoya che. te atyaMta Asaktiyukta hoya che, ghora ajJAnI hoya che. tenAmAM dharmasaMjJA-dhArmika samajaNa hotI nathI. te samyakdarzanathI rahita che. tene daridratAnuM kaSTa sadA satAvatuM rahe che. te sadA parakarmakArI-parAdhInapaNe kAma kare che, nokara-cAkara rUpe ja jIMdagI pasAra kare che, kRpaNa-ra- dIna-daridra rahe che, paradatta bhojananI IcchA rAkhanAra hoya che. te muzkelIthI duHkhapUrvaka AhAra meLave che ane te koI prakAre lukhA, sUkA, nIrasa evaM nissAra bhojanathI peTa bhare che. te bIjAonA vaibhava, satkAra, sanmAna, bhojana vastra Adi samudaya-abhyadaya joIne te potAnI niMdA kare che, potAnA durbhAgyanI niMdA kare che; udAsIna, zokanI AgamAM baLatA lajjita-tiraskRta thAya che. temaja te satyahIna, kSobhagrasta, tathA citrakalA Adi zilpajJAnathI rahita, vidhAothI zUnya ane siddhAMta-zAstranA jJAnathI zUnya hoya che. te yathAjAta ajJAnI pazu samAna jaDa buddhithI yukta, avizvasanIya athavA apratIti utpanna karanAra hoya che. te sadA halakA kArya karI potAnI AjIvikA calAve che, peTa bhare che. te lokaniMdita, asaphaLa manorathavALA, nirAzAthI grasta hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM sAgaranI vyApakatA, mahAnatA, asImatA, gaMbhIratA, bhayAnakatA vagere aneka vizeSatAone saMsAra sAthe sarakhAvI, saMsAra sAgaranuM tAdazya citra khaDuM karyuM che. pratyeka upamA sUtrapAThathI ja spaSTa che. |19 AsApAsa-paDibaddhapANA atthopAyANa-kAma-sokkhe ya loyasAre hoti apaccaMtagA(aphalavaMtagA)ya suThu vi ya ujjamatA, taddivasujjutta-kammakayadukkhasaMThaviya-sitthapiMDasaMcayaparA, pakkhINa davvasArA, Nicca adhuva-dhaNadhaNNakosa-paribhoga vivajjiyA, rahiya-kAmabhoga-paribhoga-savvasokkhA parasiri-bhogovabhoga-NissANa-maggaNaparAyaNA varAgA akAmiyAe viNeti dukkhaM, Neva suhaM Neva Nivvui uvalabhati accataviula-dukkhasaya-saMpalittA parassa davvehiM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 98 ] zrI praznavyAkaraNa 2 je avirayA / bhAvArtha :- adattAdAnanuM pApa karanArA prANI bhavAMtaramAM paNa aneka prakAranI AzAo, kAmanAo ane tRSNAonA pAzamAM baMdhAI rahe che. lokamAM sArabhUta manAtA artha upArjana temaja kAmabhoga saMbaMdhI sukhane mATe prabaLa prayatna karavA chatAM paNa tene saphaLatA prApta thatI nathI. tene hamezA udyama karavA chatAM paNa ghaNI muzkelIthI sikvapiMDa arthAt cAre bAju verAyeluM, pheMkI dIdheluM bhojana ja prApta thAya che. te prakSINa dravyasAra hoya che arthAtu kadAcitu koI uttama dravya maLI jAya to te paNa naSTa thaI jAya che athavA tenA ekaThA karelA dANAM paNa kSINa thaI jAya che. asthira dhana,dhAnya ane kozanA paribhogathI te haMmezAM vaMcita rahe che. kAma eTale zabda ane rUpa, bhoga eTale gaMdha, sparza ane rasa tenA bhoga upabhogathI prApta thanArA samasta sukhathI te vaMcita rahe che. bIjAnI lakSmInA bhoga-upabhogane potAne AdhIna banAvavAnA prayAsamAM tatpara rahevA chatAM, daridratA na IcchavA chatAM paNa kevaLa duHkhanA ja bhAgIdAra thAya che. teone sukha maLatuM nathI, zAMti-mAnasika svasthatA athavA saMtoSa paNa maLato nathI. je bIjAnA dravyothI-padArthothI virakta thayA nathI arthAt jeoe adattAdAnano parityAga karyo nathI, te atyaMta ane vipula seMkaDo duHkhonI agnimAM baLatA rahe che. coryakarma upasaMhAra : 20 eso so adiNNAdANassa phalavivAgo, ihaloio appasuho bahudukkho mahabbhao bahurayappagADho dAruNo kakkaso asAo vAsasahassehiM muccai, Na ya aveyalattA atthi u mokkhotti / evamAhaMsu NAyakula-NaMdaNo mahappA jiNo u vIravara-NAmadhejjo kahesI ya adiNNAdANassa phalavivAgaM / eyaM taM taiyaM pi adiNNAdANaMhara-daha-maraNa-bhaya- kalusatAsaNa-parasaMtikabhejja lohamUlaM evaM jAva cirapariciyamaNugayaM duraMtaM / tti bemi // taphayaM ahammalA samai II bhAvArtha :- adattAdAnanuM A phalavipAka-pariNAma che, je A loka ane paralokamAM(narakAdi bhavamAM) bhogavavuM paDe che. temAM alpasukha ane mahAduHkha che. te atyaMta bhayAnaka che, atyaMta gADha karma rUpI rajathI yukta che, atyaMta dAruNa che, kaThora che, atyaMta azAtAne utpanna karanAra che. hajAro varSo pachI temAMthI chuTakAro prApta thaI zake che, paraMtu tene bhogavyA vinA chuTakAro thato nathI. jJAtakulanaMdana mahAna AtmA zreSTha mahAvIra nAmathI vikhyAta jinezvara deve adattAdAnanuM A phaLa pratipAdita karyuM che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-3 99 ] A adattAdAna paradhana, apaharaNa, dahana, mRtyu, bhaya, malinatA, trAsa, raudradhyAna evaM lobhanuM mULa che. A prakAre te yAvata dIrghakAlathI paricita-abhyasta ane anugata che, teno aMta muzkelIthI thAya che. II trIjuM adharmadvAra samApta II vivecana : mULapAThano Azaya spaSTa che. mULamAM adattAdAnanA phaLa vipAkane akho kahevAmAM Avela che. A pATha hiMsA AdinA phaLa vipAkanA viSayamAM paNa prayukta thayela che. "alpa" zabdanA be artha ghaTita thAya che. abhAva ane thoDuM. ahiMyA banne artha ghaTita thAya che arthAt adattAdAnanuM phaLa sukhathI rahita che. je pUrvanA vistRta varNanathI spaSTa che. jyAre "alpa"no artha "thoDo" e pramANe karavAthI teno artha, lezamAtra, nAmamAtra thAya che. pahADa jevaDAM duHkhonI tulanAmAM te sukha rAI barAbara che. ahiMyA artha ane kAmabhogane lokamAM "sAra" kahyA che. te sAmAnya sAMsArika prANIonI daSTie samajavuM joIe. pAramArthika dRSTithI to artha--anarthonuM mULa che ane kAmabhoga AzIviSa sarpa samAna che. prastuta upasaMhAra sUtramAM adattAdAna Azravano upasaMhAra karyo che. temAM tenA phaLa vipAkanI dAruNatA pragaTa karI che. prAyaH prANAtipAta ane mRSAvAdanI samAna che. te kathana zrI jinezvara prabhu mahAvIre karyuM che. A Azrava saMsArI prANIone mATe cira paricita che, anAdikAlathI jIvanI sAthe che, janma maraNanI paraMparA vadhAre che ane duraMta-atyaMta prayatna pUrvaka teno aMta thaI zake che. adattAdananA A prakAranA svarUpane samajIne mokSArthI sAdhake viveka pUrvaka teno tyAga karavo joIe. I adhyayana-3 saMpUrNa | Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100] zrI praznavyAkaraNa sUtra cothuM adhyayana paricaya 909902 A9 04 9 graha zu09 A2 2 2 28 prathama zrutaskaMdhanuM A cothuM abrahmacarya adhyayana che. temAM cothA AzrayadvAra "abrahmacaryanuM varNana che. temAM paNa abrahmanuM svarUpa, tenA paryAyavAcI nAma, abrahmacaryabhAvonI utpatti, abrahmasevI, abrahmacaryanuM duSpariNAma Adi pUrvavat dvArathI varNana che. abrahAcaryanuM svarU5 - abrahma-kuzIla, brahmasvarUpa AtmabhAvamAM ramaNatA karavI te brahmacarya ane te bhAvathI zruta thaI IndriyonA viSayamAM ramaNatA karavI, temAM magna thavuM te abrahma-kuzIla che. devo, manuSyo, pazuo Adi saMsAranA samasta prANIo upara tenuM sAmrAjya che. sarva prANI tenI IcchA-abhilASAthI vyApta che. te prANIone phasAvavAmAM kIcaDa samAna che, pAza ane jAlanI samAna che. tenuM vizeSa varNana A pramANe che- AtmAne patita karAvanAra ane saMsArane vadhAranAra che. te abrahma moha karmanI saMtatine vadhAranAra, tapasaMyamanA vighAtaka, nimnajano dvArA sevita che ane jarA, maraNa, roga, zokanuM bhojana che. vItarAga evaM vItarAganA mArga para cAlanAra zramaNa-zramaNIone mATe te tyAjya temaja niMdita che. te vadha-baMdhananI dazAone prApta karAvanAra, saMsAra pravAhanA vardhaka evaM poSaka che. anAdi paricita evuM te abrahma abhyasta dUSaNa che. teno tyAga karI ane tenA pAlanamAM saphaLa thavuM atyaMta duSkara che. strI veda, puruSaveda ane napuMsakaveda tenA cihna che. kartavyanA bodhane, hitAhitanA vivekane naSTa karAvanAra che. buddhine viparIta athavA bhraSTa karAvanAra che. adharmanuM mULa temaja mokSa sAdhanAnuM virodhI che. abrahmanA bhAvo vividha prakAre pragaTa thAya che, te bhAvane pragaTa karavA zAstrakAre tenA 30 paryAyavAcI nAmo darzAvyA che. abahAbhAvonI utpatti :- abrahmacaryanuM mULa manamAM utpanna thato eka vizeSa prakArano vikArabhAva che. A vikArabhAva veda mohakarmanA udayathI ane AhAra, rUpa, strI saMyoga Adi nimittothI utpanna thAya che. kusaMgatathI paNa vikArabhAvone baLa maLe che. zarIra puSTa thAya, Indriyo baLavAna bane topaNa kAma vAsanAnA vikArabhAvo utpanna thaI zake che. mATe brahmacaryanI ArAdhanA karanAra sAdhakoe vividha tapazcaryA dvArA Indriyo para niyaMtraNa rAkhI, rasanendriyane saMyamita karI, pauSTika AhArano tyAga karavo anivArya che. abahAsevI :- kAmavAsanAmAM phasAyelA, mohita mativALA cAre jAtinA deva--bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika tathA manuSya ane tiryaMca jalacara, sthaLacara, khecara A sarva strI puruSa rUpe paraspara Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-4 _ [ 101 ] maithuna(abrahma) sevana kare che ane AtmAne mohanIya karmanA baMdhanamAM grasta kare che. manuSyomAM mahARddhi ane aizvaryanA svAmI rAjA, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, mAMDalika rAjA Adi vipula bhogopabhoganI sAmagrIthI saMpanna kroDapUrvanA AyuSya paryata kuzIlanuM sevana karavA chatAM paNa atRpta rahIne ja maraNane prApta thAya che. yugalika manuSya jenuM utkRSTa AyuSya traNa palyopamanuM hoya che; temAM paNa saMpUrNa yauvana avasthA rahe che, tene roga, vRddhatva, vyApAra, khetI Adi koI viddha nathI; asaMkhya varSo sudhI viSaya bhogonuM sevana karavA chatAM paNa te atRpta avasthAmAM ja mRtyune prApta thAya che. strInA nimittathI puruSane ane puruSanA nimittathI strIne vikArabhAvonI utpatti thAya che. maithuna vAsanAmAM Asakta parastrIgAmI puruSa potAnA niyama, samAjanI maryAdA, AcAra-vicArano bhaMga karI de che. saMyamamAM lIna brahmacArI puruSa paNa maithuna saMjJAne vazIbhUta thaI kSaNabharamAM cAritrathI bhraSTa thaI jAya che. yazasvI ane prasiddha brahmacArI paNa kuzIla sevanathI apayaza ane apakIrtinA bhAgI banI jAya che. parastrIgAmI A loka, paraloka baMne bagADe che arthAt sarvatra bhaya AkrAMta temaja duHkhamaya avasthAmAM samaya pasAra kare che. dA. ta. rAvaNa, maNiratha, pAratha Adi. prAcIna samayamAM abrahmane kAraNe strIone mATe moTA moTA yuddha thayA che, lohInI nadIo vahelI che. dA.ta. sItA, draupadI, rukSmaNI, padmAvatI, tArA, kaMcanA, ahalyA, suvarNagulikA, vidhummati, rohiNI Adi. te sivAya anya paNa aneka seMkaDo kleza, vaMdva yuddho paNa maithuna temaja strIonA nimittathI thayA che ane thatAM ja rahe che. abrahmacaryanuM duSpariNAma :- mohane vazIbhUta prANI abrahmamAM Asakta thaI mRtyu samaye azubha pariNAmothI naraka ane tiryaMcagatimAM jAya che. jyAM vibhinna bhayaMkara vedanAono anubhava kare che. te cAragati, covIsa daMDakarUpa saMsAra aTavImAM vAraMvAra paribhramaNa kare che. abrahmanuM phaLa atizaya du:khajanaka che, kSaNa mAtranuM sukha che ane apAra duHkhonuM bhAjana che. parastrIgAmI prANI abrahmanA sevanathI potAnI zAMtino bhaMga kare che; te niMdita thAya che; duSTa rIte vadha, baMdhana Adi avasthAne prApta thAya che; narakagatinA mahemAna bane che. te bhavobhava abrahmanI tuNAmAM paDI rahe che temaja bhoga sAmagrIthI vaMcita rahe che. te dIrghakALa sudhI aneka prakAranI bhISaNa dussaha yAtanAo bhogave che. duHkhavipAka sUtramAM paNa abrahmacaryanA dAruNa vipAkane aneka kathAo dvArA samajAvyo che. abrahmacaryanA pariNAmone jANI zAzvata sukha IcchanAre Indriya saMyama, manosaMyama rAkhI, vikArabhAvo upara vijaya meLavI, brahmacaryanI sAdhanA-ArAdhanA karavI joIe. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 | zrI praznavyAkaraNa sUtra ) cothuM adhyayana ! abrahmacarya aahAcarcanuM svarUpa :| 1 jaMbU ! ababhaMca cautthaM sadevamaNuyAsurassa logassa patthaNijjaM paMkapaNayapAsajAlabhUyaM thIpurisaNapuMsagaveyaciMdhaMtavasaMjamabaMbhaceravigghaM bheyAyayaNabahupamAyamUlaM kAyarakApurisaseviyaM suyaNa-jaNa-vajjaNijja uDDa-Naraya-tiriya-tillokapaiTThANa jarAmaraNarogasogabahulaM vadhabaMdhavighAya- duvighAyaM dasaNacarittamohassa heubhUyaM ciraparigaya-maNugayaM duraMtaM cautthaM ahammadAraM // bhAvArtha :- he jaMbU! cothuM AzravadvAra abrahmacarya che. te abrahmacarya devo, manuSyo ane asuro sahita samasta loka arthAtu saMsAranAM sarva prANIo dvArA prArthanIya che arthAtu saMsAranAM sarva prANI tenI IcchA athavA abhilASA kare che. te prANIone phasAvanAra paMka-kIcaDa samAna, panaka-zevALa samAna, jALa samAna che. strIveda, puruSa veda ane napuMsakaveda tenuM cihna che. A abrahmacarya tapazcaryA, saMyama ane brahmacaryane mATe vinna svarUpa che; sadAcAra, samyakracAritranuM vinAzaka ane pramAdanuM mULa che. kAyaro ane satvahIna prANIo dvArA tenuM sevana karAya che. sajjano-pApathI virata sAdhaka puruSo dvArA te varjanIya che. urdhvaloka-devaloka, narakaloka-adholoka ane tirachA loka-madhyaloka, A traNe lokamAM teno prasAra che. te roga, vRddhAvasthA, mRtyu ane zokane vadhAranAra che. mAravuM, baMdhanomAM nAMkhavA ane prANarahita karI devA chatAM teno aMta Avato nathI. te darzana mohanIya ane cAritra mohanIyanuM mULa kAraNa che. anAdi kALathI paricita che ane haMmezAM sAthe raheluM che. te duta che arthAt muzkelIthI, tIvra manobaLa, daDhasaMkalpa, ugratapasyA Adi sAdhanAthI ja teno aMta Ave che. evuM A abrahma nAmanuM cothuM adharmadvAra che. vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre krama prApta cothA abrahmacarya AzravanuM, tenI vyApaktAnuM ane tenA pariNAmanuM kathana karyuM che. abahAcarya :- brahmacarya eTale brahma svarUpa AtmAmAM ramaNa karavuM. brahmacaryano abhAva te abrahmacarya che. je maithuna rUpe lokamAM prasiddha che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-4. [ 103 ] abrAhmacaryanI vyApaktA - deva, manuSya ane tiryaMca gatinA jIvomAM tenuM ekachatrI sAmrAjya che. jenI cetanA atyaMta avikasita che tevA ekendriya jIvomAM paNa saMjJA rUpe, vRttirUpe ane AMzika pravRttirUpe vidyamAna che. strI, puruSa ane naMpusaka vedamAM teno udaya hoya che. abrahAcaryanuM pariNAma :- te aneka anarthonuM sarjana kare che, tenA pariNAme jIva janma-maraNa, vadha, baMdhananI paraMparAne vadhAre che. sAtvika puruSa daDha saMkalpa pUrvaka ja teno tyAga karI zake che. kAyara puruSo temAM calita thaI jAya che. abrahmanA 30 nAma :| 2 | tassa ya NAmANi goNNANi imANi hoti tIsaM, taM jahA- abaMbhaM, mehuNaM, varata, saMja, sevA , saMkho, vAha pathImAM, kha, moho, maNasaMkhobho, aNiggaho, vuggaho, vighAo, vibhaMgo, vibbhamo, ahammo, asIlayA, madhammatinI, , rAviMtA, RAmamo mAro, vera, radda, , caMdumALo, baMbhaceravigyo, vAvattI, virAhaNA, pasaMgo, kAmaguNotti ya / tassa eyANi evamAINi NAmadhejjANi hoti tIsaM / bhAvArtha :- abrahmacaryanA guNa niSpanna arthAt sArthaka trIsa nAma che, te A pramANe che- (1) abrahma (2) maithuna (3) caraMta (4) saMsargi (5) sevanAdhikAra (6) saMkalpI (7) bAdhanApada (8) darpa (9) mUDhatA (10) manaHsaMkSobha (11) anigraha (12) vigraha (13) vighAta (14) vibhaMga (15) vibhrama (16) adharma (17) azIlatA (18) gAmadharmatati (19) rati (20) rAgaciMtA (21) kAmabhoga mAra (rara) vaira (23) rahasya (24) guhya (25) bahumAna (26) brahmacaryacihna (27) vyApatti (28) virAdhanA (ra9) prasaMga (30) kAmaguNa, ItyAdi. te abrahmanA A trIsa nAma che. vivecana : prastuta sUtramAM abrahmacaryanA guNaniSpanna trIsa nAmanuM kathana karyuM che, tene vistArathI vicAratAM abrahmacaryanuM svarUpa spaSTa thaI jAya che. 1. avaMma :- akuzaLa anuSThAna, azubha AcaraNa hovAthI tene abrahma kahe che. 2. mehuja :- mithuna arthAt nara-nArInA saMyogathI thanAruM kRtya hovAthI tene maithuna kahe che. 3. varata:- samagra saMsAramAM vyApta hovAthI tene caraMta kahe che. 4. saMtAna :- strIo ane puruSanA saMsargathI utpanna thAya che tethI tene saMsarga kahe che. 5. sevAdAro :- corI Adi anya pApakarmonuM preraka hovAthI tene sevanAdhikAra kahe che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra 6. saMkhyA :- mAnasika saMkalpathI utpanna thatuM hovAthI tene saMkalpI kahe che. 7. nAthApAI :- pada arthAt saMyama sthAnone bAdhita karanAra athavA 'vAvanA pragAnAma' prajA arthAt sarvasAdhAraNane duHkhI karanAruM kRtya hovAthI tene bAdhanApada kahe che. 8. vaNo :- zarIra ane Indriyono darpa vizeSa puSTa thavAthI utpanna thatuM hovAthI tene darpa kahe che. 9. moho :- (ajJAnatA) aviveka-hitAhitanA vivekane naSTa karIne vyaktine mUDha banAve che. tethI tene moha kahe che. 10. mAMhomo :- mAnasika kSobhathI utpanna thAya che athavA manamAM kSobha, udvega utpanna kare che athavA manane calAyamAna karatuM hovAthI tene manaHsaMkSobha kahe che. 11. jillo :- manonigraha na karavAthI utpanna thatuM hovAthI tene anigraha kahe che. 12. guNo :- laDAI-jhagaDA kleza utpanna karAvanAra athavA viparIta graha-Agraha abhinivezathI utpanna thAya che tethI tene vigraha kahe che. 13. viyAo :- AtmAnA guNonuM ghAtaka che. tethI tene vighAta kahe che. 14.vimo :- saMyama Adi sadaguNono bhaMga karanAra che. tethI tene vibhaMga kahe che. 15. vibhano - bhramano utpAdaka arthAtu ahitamAM hitanI buddhi utpanna kare che. tethI tene vizvama kahe 16. damo :- pApanuM kAraNa che. tethI tene adharma kahe che. 17. satIta :- zIlanuM ghAtaka, sadAcaraNanuM virodhI che. tethI tene azIlatA kahe che. 18.gAmadhammati:- IndriyonA viSayabhUta zabdAdikAma-bhogonI ane gaveSaNA sevanarUpa hovAthI tene gAmadharmatRpti kahe che. 19. :- krIDA -saMbhoga karavArUpa hovAthI tene rati kahe che. 20. rAvata :- nara-nArInA zRMgAra hAva-bhAva vilAsa AdinA ciMtanathI utpanna thAya che. tethI tene rAgaciMtA kahe che. 21. vanamonama :- kAma bhogonI AsaktithI thanArA mRtyunuM kAraNa banI zake che. tethI tene kAmabhogamAra kahe che. rara. veraM:- vera virodhano hetu hovAthI tene vaira kahe che. 23. rahyAM :- ekAMtamAM karavAmAM AvatuM kRtya hovAthI tene rahasya kahe che. 24. gunsa - chupAIne karavAmAM AvatuM yA chupAvavA yogya karma hovAthI tene guhya kahe che. 25. vahumALo :- saMsArI jIvo dvArA bahumAnya hovAthI tene bahumAnya kahe che. ra6. vaMzavapo :- brahmacaryanA pAlanamAM vighna karanAra che. tethI tene brahmacarya vina kahe che. 27. vAvattA - AtmAnA svAbhAvika guNonuM vinAzaka hovAthI tene vyApatti kahe che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-4 105 | 28.viraha :- samyaka cAritranI virAdhanA karanAruM kRtya che. tethI tene virAdhanA kahe che. ra9.pa3o :- AsaktinuM prabaLa kAraNa hovAthI tene prasaMga kahe che. 80. I T :- kAma vAsanAnuM kArya hovAthI tene kAmaguNa kahe che. vivecana : pUrvokta trIsa nAmane vicAratA spaSTa thAya che ke abrahmacaryasevananuM mULa manamAM utpanna thanAra eka vizeSa prakArano vikAra che. mATe tene "manojJa" paNa kahela che. te utpanna thatAM ja manane DahoLI nAkhe che. A kAraNe tenuM nAma 'manmatha paNa che. manamAM utpanna thanAra A vikAra zuddha AtmasvarUpanI upalabdhimAM bAdhaka che, te cAritramAM vizna upasthita kare che. jyAre Indriyo baLavAna banI jAya, zarIra puSTa thaI jAya, tyAre ja kAmavAsanA utpanna thaI zake che. darpa nAmathI A spaSTa thAya che. tethI pUrNa brahmacaryanI ArAdhanA karanArA sAdhaka vividha prakAranI tapazcaryA karIne potAnI Indriyone niyaMtrita rAkhe che ane potAnA zarIrane paNa baliSTa banAvatA nathI. tenA mATe rasanendriya para niyaMtraNa rAkhavuM ane pauSTika AhArano tyAga karavo anivArya ja che. trIsa nAmomAM eka nAma saMsargI paNa che. tenAthI dhvanita thAya che ke abrahmacaryanA pApathI bacavA mATe vijAtIya saMsargathI dUra rahevuM joIe. vijAtIya saMsarga kAma vAsanAne utpanna kare che. abrahmacaryanA moha, vigraha, vighAta, vibhrama, vyApatti, bAdhanApada Adi je nAma che tenAthI jANI zakAya che ke A vikAra manamAM viparIta bhAvanAo utpanna kare che. kAmane vazIbhUta thayela prANI mUDha banI jAya che. te hitAhitane, kartavya akartavyane, zreya-azreyane yathArtha rUpe samajI zakatA nathI. teno viveka naSTa thaI jAya che. teno vicAra viparIta dizA pakaDI le che, tenA zIla-sadAcAra- saMyamano vinAza thaI jAya che. vigrahika ane 'vera' nAmathI spaSTa thAya che ke abrahmacarya laDAI, jhagaDA, yuddha, kleza AdinuM kAraNa che. prAcIna kALamAM kAmavAsanAne kAraNe anekAneka yuddha thayelA che. jemAM hajAro, lAkho manuSyonuM lohI reDAyela che. zAstrakAre svayaM AgaLa evA aneka udAharaNa pragaTa karyA che. Adhunika kALamAM paNa abrahma sevananI kuvRttinA kAraNe aneka prakAranA laDAI jhagaDA thatA ja rahe che, hatyAo paNa thatI rahI A rIte pUrvokta trIsa nAma abrahmacaryanA svarUpane ane tenAthI thanArA bhISaNa anarthone paNa sUcita kare che. ahAcarcanA sevaka jIvo :| 3 taM ca puNa NisevaMti suragaNA saaccharA mohamohiyamaI asura-bhuyaga-garula Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] zrI praznavyAkaraNa 2 vijju jalaNa-dIva-udahi-disi-pavaNa-thaNiyA, aNavaNNiya-paNavaNNiya-isi vAiya-bhUyavAiya kaMdiya mahAkaMdiya-kahaMDa-payaMgadevA, pisAya-bhUya-jakkharakkhasakiNNara-kipurisa-mahoragagaMdhavvA, tiriya-joisa-vimANavAsi-maNuyagaNA, jalayara-thalayara-khahayarA, mohapaDibaddhacittA avitaNhA kAmabhogatisiyA,taNhAe balavaIe mahaIe samabhibhUyA gaDhiyA ya aimucchiyA ya abaMbhe ussaNNA tAmaseNa bhAveNa aNummukkA daMsaNa-carittamohassa paMjaraM piva kareMti aNNoNNaM sevmaannaa| bhAvArtha :- apsarAo-devAMganAo sahita suragaNa-vaimAnika devo te abrahma nAmanA pApAzravanuM sevana kare che. jenI buddhi mohanA udayathI mUDha banI gaI che tevA asurakumAra, bhujaMga-nAgakumAra, garUDakumAra- suvarNakumAra, vidhutakumAra, agnikumAra, dIpakumAra, udadhikumAra, dizAkumAra, pavanakumAra tathA svanitakumAra. A daza prakAranA bhavanavAsI deva abrahmanuM sevana kare che. aNapatrika, paNapatrika, RSivAdika, bhUtavAdika, ndita, mahAkandita, kuSmAnDa ane pataMgadeva pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, kipuruSa, mahoraga ane gAMdharva A ATha prakAranA vyaMtara deva che. te sivAya madhyalokamAM vimAnomAM nivAsa karanAra jyotiSka deva, manuSyagaNa tathA jalacara, sthalacara ane khecara AkAzamAM uDanArA pakSI A paMcendriya tiryaca jIva abrahmanuM sevana kare che. jenuM citta mohathI grasta (pratibaddha che, jene prApta kAma-bhoga saMbaMdhI tRSNAno aMta thayo nathI, je aprApta kAma bhogone mATe tRSAtura che, je pragADha ane mahAna tRSNAthI duSTa rIte parAjita che, jenA mAnasane prabaLa kAmalAlasAe parAjita karyuM che, je viSayomAM atyaMta Asakta-mUcchita che. jene kAma vAsanAnI tIvratAthI thanArA duSpariNAmonuM bhAna nathI, je abrahmanA kIcaDamAM phasAyelA che ane je tAmasabhAva-ajJAnarUpa jaDatAthI mukta thayA nathI tevA diva-manuSya- tiryaMca] paraspara nara-nArInA rUpamAM maithunanuM sevana karatA potAnA AtmAne darzanamohanIya ane cAritramohanIya karmanA piMjarAmAM nAMkhe che arthAt te pote potAne mohanIya karmanA baMdhanathI grasta kare che. vivecana : pUrvokta sUtramAM abrahmanuM sevanakaranAra sAMsArika-prANIonuM kathana karyuM che. vaimAnika, jyotiSTha, bhavanavAsI ane vyaMtara A cAre nikAyonA devo, manuSyo tathA jalacara, sthaLacara ane khecara tiryaMca vagere sarva prANIo kAmavAsanAthI yukta che. prastuta pAThamAM abrahmacaryanuM sevana karanAra jIvonA kathanamAM sarva prathama devono ullekha karyo che. tenuM kAraNa e che ke anya gatinA jIvonI apekSAe devomAM kAmavAsanA vizeSa hoya che. te aneka prakAre viSaya sevana kare che. zrI sthAnAMga sUtramAM tenuM vistRta vivecana che. adhika viSaya sevananuM kAraNa tenuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-4 _ [ 107 ] sukhamaya jIvana che. vaikriyazakti paNa temAM sahAyaka hoya che. atre e dhyAna rAkhavuM Avazyaka che ke vaimAnika devonA be prakAra che. kalpopapanna ane kalpAtIta. bAra devaloka sudhInA deva kalpopapanna ane raiveyaka vimAno tathA anuttara vimAnonA deva kalpAtIta hoya che. abrahmanuM sevana kalpopapanna devo sudhI sImita che. kalpAtIta deva apravicAra-maithuna sevanathI rahita hoya che. tethI ja mULapAThamAM no-moriyama jeinI mati mohathI mUDha banI che tevA devo] vizeSaNano prayoga karela che. jo ke kalpAtIta devomAM paNa mohanI vidyamAnatA che chatAM paNa tenI maMdatAne kAraNe te maithuna pravRttithI virata hoya che. A rIte deva, manuSya ane tiryaMca abrahma nAmanA AzravanuM sevana kare che. cakravartIno viziSTa bhoga - 4 bhujjo ya asura-sura-tiriya-maNuyabhoga-raivihAra-saMpauttA ya cakkavaTTI sura-Naravai-sakkayA suravaruvva devaloe / bhAvArtha :- asura-vyaMtara devo, suro, yakSo, tiryaMco, manuSyo ane bhogomAM ratipUrvaka vihAra karatA, vividha prakAranI kAmakrIDAmAM pravRtta, devatAo, Indro ane nRpatio vaDe sanmAnita tevA cakravartI paNa kAmabhogathI tRpta thatA nathI. devalokanA mahardika devonI jema te sukha bhogavyA ja kare che. cakravartIno rAjya vistAra :| bhara8-pa- ra-gAma-navaya-puravara-logamuda-heDa-vUDa-mahaMvasNvaah paTTaNasahassamaDiyaM thimiyameyaNiyaM egacchattaM sasAgaraM bhujiUNa vasuhaM / bhAvArtha :- bharatakSetramAM parvato, nagaro, nigamo, vyApAra karanArI vastIo-janapado, rAjadhAnI Adi viziSTa nagaro, droNamukha-jyAM jaLamArga ane sthaLamArga bannethI jaI zakAya tevA sthAno, kheTa-dhULa nA prAkAravALI vastIo, karbaTa-kaccha, maDaMbo-jenI AsapAsa dUra sudhI koI vastI na hoya tevA sthAno, saMbAho-chAvaNIo, paTTaNa-vyApAra pradhAna nagarI, evI hajAro nagarIothI suzobhita ane surakSita, sthira lokonA nivAsavALI, ekachatra adhipatyavALI, samudraparyata pRthvIno upabhoga cakravartI kare che. cakravartInA vizeSaNa :|6 NarasIhA NaravaI NariMdA NaravasahA maruyavasahakappA abbhahiyaM rAyateyalacchIe Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI praznavyAkaraNa sUtra dippamANA somA rAyavasatilagA / bhAvArtha :- je cakravartI manuSyomAM siMhanI samAna zUravIra, nRpati, narendra-manuSyomAM sarvathI adhika aizvaryazALI, naravRSabha-svIkAra karelI javAbadArI nibhAvavAmAM samartha evA marubhUminA vRSabha samAna sAmarthyavAna, atyadhika rAja-teja rUpI lakSmI vaibhavathI daidIpyamAna, saumya--zAMta ane nirogI che. te rAjavaMzomAM tilakanI samAna zreSTha che. cakravartInA zubha lakSaNa : 7 | ravi-sati-saMva-varava-sosthiya-palA-nava-macchamma rahavaramA bhavaLa-vimALa-tuya-toraNa-gopura makhiyaLa-viyAvatta-mulala-paMcata suraiya varakapparukkha migavai-bhaddAsaNa- surucithUbha - varamauDasariya - kuMDala - kuNjrvaravasaha-pIva mavara lAya-phlaDa-khaLa-aThThAvaya pAva-bALa- bandhattamemehala-vInA jIna-chatta vAma-vAmiLi maMDaluM-mala-ghaMTA-vapoya-sUphasAra-jhumuddora-mana-hAra-TIR-Lekara bana-bAra vara jiLara-mayUravararAyahaMta-sArasa-cora-cavavA-miThThuLa-cAmara-2 -heDana-pIkSAvitti varatA-liyaMTa-siriyabhijJeya-meLi-hAM-sa-vimala-lakSa-PiIRvddhmaanng pasattha-uttama vibhattavarapurisalakkhaNadharA / bhAvArtha :sUrya, caMdra, zaMkha, zreSTha, cakra, svastika, patAkA, yava, matsya, kAcabo, uttamaratha, bhaga-yoni, bhavana, vimAna, azva, toraNa, nagaradvAra, maNiratna, naMdAvarta, svastika, mUsaLa, haLa, suMdara, suracita, kalpavRkSa, siMha, bhadrAsana, suruci--eka prakAranuM AbhUSaNa, stUpa, uttama mukuTa, muktAvalI hAra, kuMDaLa, kuMjara, suMdara vRSabha, dvIpa, merU parvata, garuDa, dhvajA, Indradhvaja, darpaNa, aSTApada-parvata athavA copATa ramavAnuM sAdhana, cApa-dhanuSya, bANa, nakSatra, megha, mekhalA, vINA, gADAno dhUMsara, chatra, dAma-mALA, dAminI--mALAno samUha, kamaMDaLa, kamaLa, ghaMTa, naukA, soya, samudra, kumudavana, magara, hAra, gAgara-strIonuM eka prakAranuM AbhUSaNa, nUpura, parvata, nagara, vaja, kinnara jAtinA vyaMtara deva vizeSa athavA vAdya vizeSa, mayUra, uttama rAjahaMsa, sArasa, cakora, cakravAka yugala, cAmara, DhAla, vAju, vipaMci-sAta tAravALI vINA, zreSTha paMkhA, lakSmIno abhiSeka, pRthvI, talavAra, aMkuza, nirmaLa kaLaza, zRMgAra-jhArI, vardhamAnaka A sarva zreSTha-puruSanA prazasta lakSaNo che. cakravartI tene dhAraNa kare che. vivecana : cakravartInA A lakSaNonI saMkhyAno nirdeza ahIM mULapAThamAM ke vivecanamAM nathI. puruSanA zubha Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta -1/adhyayana-4 | 108 | lakSaNa 3ra, 108, 1008 hoya che paraMtu A pAThanA lakSaNonI gaNatarI karatAM koI paNa saMkhyA maLatI nathI. yavatInI Rddhi :| 8 battIsaMvararAyasahassANujAyamaggA causaTThisahassapavarajuvatINa- NayaNakaMtA rattAbhA paumapamha koraMTagadAmacaMpaka-sutaviya-varakaNakaNihasavaNNA suvaNNA sujAyasavvaMgasuMdaraMgA mahagghavarapaTTaNuggayavicittarAgaeNimeNiNimmiya-dugullavaracINapaTTakosejja-soNisuttagavibhUsiyaMgA, varasurabhi gaMdhavaracuNNavAsa-varakusumabhariyasirayA kappiyacheyAyariyasukayaraiyamAlakaDagaMgayatuDiyapavara bhUsaNapiNaddhadehA ekAvalikaMThasuraiyavacchA pAlaba-palabamANasukayapaDauttarijjamuddiyA -piMgalaMguliyA ujjala-NevattharaiyacellagavirAyamANA, teeNa divAkarovva dittA, sArayaNava thaNiyamahu-ragaMbhIraNiddhaghosAuppaNNasamatta-rayaNa-cakkarayaNappahANA Nava NihivaiNo samiddhakosA cAuratA cAurAhiM seNAhiM samaNujAijjamANamaggA turayavaI gayavaI rahavaI NaravaI vipulakulavissuyajasA sArayasasisakalasomavayaNA sUrA tilokka-NiggayabhAvaladdhasadA samattabharahAhivA NariMdA sasela-vaNa-kANaNaM ca himavaMtasAgaraMtaM dhIrA bhuttUNa bharahavAsaM jiyasattU pavararAyasIhA puvvakaDatavappabhAvA NiviTThasaMciyasuhA, aNegavAsasayamAyuvaMto bhajjAhi ya jaNavayappahANAhiM lAliyaMtA atula sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhe ya aNubhavettA te vi uvaNamati maraNadhamma avitattA kAmANaM / bhAvArtha:- patrIsara zreSTha bhaTarA, mAmA tanI (yavatInI) pA71-71 thAlecha. te coMsaTha hajAra zreSTha mahArANIonI AMkhone priya hoya che. tenA zarIranI kAMti raktavarNI hoya che. te kamaLanA garbha-madhyabhAga, caMpAnA phUlo, koraMTakanI mALA ane tapelA sonAnI kasoTIpara kheMcelI rekhAnI samAna gauravarNavALA hoya che. tenA sarva aMgopAMga atyaMta suMdara ane suDoLa hoya che. moTA-moTA pattanomAM banAvelA vividha raMgonI haraNI tathA khAsa jAtinI haraNInA cAmaDA samAna komaLa ane bahumUlya valkalathI athavA haraNInA cAmaDAthI banela vastrothI tathA cInI vastrothI, rezamI vastrothI tathA kaTisUtrathI-kaMdorAthI tenuM zarIra suzobhita hoya che. tenuM mastaka uttama sugaMdhathI, zreSTha cUrNanI sugaMdhathI ane uttama phUlothI suzobhita hoya che. kuzaLa kalAcAryo, zilpIo dvArA nipuNatA pUrvaka banAvelI, sukha denArI, AnaMda denArI mALA, kaDA, bAjubaMdha tuTika tathA anya uttama AbhUSaNone te zarIra para dhAraNa kare che. ekAvalI hArathI teno kaMTha suzobhita rahe che. te lAMbI laTakatI dhotI ane uttarIyavastra pahere che. tenI AMgaLIo aMguThIothI pILI rahe che. te ujjavaLa AnaMdadAyaka ane caLakatA pozAkathI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 | zrI praznavyAkaraNa sUtra atyaMta zobhAyamAna hoya che. tejasvitAthI te sUrya samAna camake che. teno paDakAra zaradaRtunA navA meghanI dhvani samAna madhura, gaMbhIra ane snigdha hoya che. te prApta thayelA cauda ratnothI ane cakra ratnathI puruSomAM zreSTha gaNAya che. te navanidhionA adhipati hoya che. teno kozAgAra atyaMta bharapUra hoya che. tenA rAjyanI sImA cAturanta hoya che arthAt traNa dizAmAM samudrasudhI ane eka dizAmAM himavAna parvata sudhI hoya che. caturaMgiNIsenA-gajasenA, azvasenA, rathasenA, ane padAtisenA tenA mArgane anusare che. te azvonA adhipati, hAthIonA adhipati, rathonA adhipati, ane manuSyonA adhipati hoya che. te ucca kuLanA tathA vizruta arthAtu dUra dUra sudhI phelAyelA yaza vALA hoya che. tenuM mukha zarada RtunA pUrNa caMdramA samAna hoya che. te zUravIra hoya che. teno prabhAva traNe lokamAM phelAyela hoya che ane cAre bAju teno jayajayakAra thAya che. te saMpUrNa cha khaMDavALA bharatakSetranA adhipati dhIra, samasta zatruonA vijetA, moTA moTA rAjAomAM siMhanI samAna, pUrva janmamAM karela tapanA prabhAvathI prApta thayelA saMcita sukhane bhogavanAra, aneka varSazata arthAt seMkaDo varSanA AyuSyavAna ane manuSyomAM Indra cakravartI hoya che. parvato, vano ane jaMgalo sahita uttara dizAmAM himavAna nAmano varSadhara parvata ane zeSa traNa dizAomAM lavaNa samudraparyata samagra bharatakSetrano upabhoga karavA chatAM paNa, janapadomAM pradhAna-uttama patnIo sAthe bhoga-vilAsa karatAM jenI tulanA na karI zakAya evA zabda, sparza, rasa, rUpa, ane gaMdha saMbaMdhI kAma-bhogono anubhava karavA chatAM te kAmabhogothI tRpta thayA vinA ja mRtyune prApta thaI jAya che arthAt utkRSTa IndriyonA sukhabhogavaTAmAM tRpta karavAnI tAkAta nathI. kAraNa ke paugalika sukha kSaNabhaMgura che. vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre cakravartInI mahARddhinuM nirUpaNa karIne kAmabhoganI atRptine pradarzita karI che. cakavartInI raDhi - cha khaMDanA 32000 mugaTabaMdhI rAjAonA adhipati, 64000 devAMganA sama rANIo, cauda ratna, navanidhi, 84 lAkha hAthI, 84 lAkha ghoDA, 84 lAkha azva, 96 kroDa pAyadaLanA svAmI hoya che. dIrghakAla paryata 64000 priya patnIo sAthe pAMce IndriyonA anukULa bhogone bhogave che. tema chatAM tenI vAsanA zAMta thatI nathI. atRpti sAthe ja tenI jIvana lIlA saMkelAya jAya che. zAstrakAra abrahmacaryanuM bhayAnaka svarUpa samajAvI rahyA che. kAmabhoganA sevanathI koIne kadApi tRpti thaI nathI, thatI nathI ke thaze paNa nahIM. na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhoge na zAmyati / haviSA kRSNavarmeva bhUya evAbhivardhate // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutadha-1/adhyayana-4 | 111 / jema AgamAM ghI nAkhavAthI agni vizeSa prajvalita thAya che, zAMta thatI nathI. te ja rIte kAmabhogathI vAsanA kadApi zAMta thatI nathI. cakravartI samAna vipulatama bhogothI paNa saMsArI jIvane tRpti thatI nathI. to sAmAnya mAnavonA bhogopAbhoganA sAdhanothI tRpti kaI rIte thaI zake ? A tathyane prakAzita karavAnuM sUtrakAranuM eka mAtra lakSya che ke AvA kAmabhogano tyAga karI sujJa jIvo karmabaMdhathI virAma pAme. [cakravartInI RddhinA vistRta vivecana mATe juo-zrI jaMbUdvIpa prajJapti sUtra] vAsudeva ane baladevanI addhi ane zaurya :| 9 | bhujjo baladeva-vAsudevA ya pavarapurisA mahAbalaparakkamA mahAdhaNuviyaTTagA mahAsattasAgarA duddharA dhaNuddharA NaravasahA rAmakesavA bhAyaro saparisA vasudevasamuddavijayamAiyadasArANa pajjuNNa-paIva-saba-aNiruddha Nisaha-ummuya-sAraNagaya-sumuha-dummuhAINa jAyavANaM addhaduTThANa vi kumArakoDINaM hiyayadaiyA devIe rohiNIe devIe devakIe ya ANaMda-hiyayabhAvaNaMdaNakarA solasa rAyavarasahassANujAyamaggA solasadevIsahassavara-NayaNahiyayadaiyA NANAmaNikaNagarayaNamottiyapavAla-dhaNadhaNNasaMcaya-riddhisamiddhakosA hayagayarahasahassa-sAmI gAmAgara-Nagara-kheDa kabbaDa-maMDaba-doNamuha-paTTaNAsama-saMbAha-sahassathimiyaNivvuyapamu-iyajaNa-vivihasassa Nipphajja mANameiNi sarasariya talAgaselakANaNaArAmujjA- NamaNAbhirAmaparimaMDiyassa dAhiNaDDaveyaDDa girivibhattassa lavaNa-jalahi-parigayassa chavvihakAlaguNakAma-juttassa addhabharahassa sAmigA / dhIrakittipurisA ohabalA aibalA aNihayA aparAjiyasattu maddaNaripu sahassamANamahaNA sANukkossA amaccharI acavalA acaMDA miyamaMjulapalAvA hasiya- gaMbhIramahurabhaNiyA abbhuvagayavacchalA saraNNA / lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANa-pamANa paDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMgA sasisomAgArakaMtapiyadasaNA amarisaNA payaMDa-DaMDappayAra-gaMbhIradarisaNijjA tAladdhauvviddhagarulakeU balavagagajaMta-dariyadappiya muTThiyacANUramUragA riTuvasahaghAiNo kesarimuhavipphADagA dariyaNAgadappamahaNA jamala- jjuNabhaMjagA mahAsauNipUyaNArivU kaMsamauDamoDagA jraasNdhmaannmhnnaa| tehi ya aviralasamasahiyacaMdamaMDalasamappabhehiM sUramirIyakavayaM viNimmuyaMtehiM sapaDi daMDehiM, AyavattehiM dharijjaMtehiM virAyaMtA / tAhi ya pavaragirikuharaviharaNa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 112 zrI praznavyAkaraNa samuddhiyAhiM NiruvahayacamarapacchimasarIrasaMjAyAhiM amailaseyakamalavimukulajjaliyarayayagirisihara vimalasasikiraNa-sarisakalahoyaNimmalAhiMpavaNAhayacavalacaliyasalaliyapaNacciyavIipasariyakhIrodagapavarasAgaruppUracaMcalAhiM mANasasarapasarapariciyAvAsavisadavesAhiM kaNagagirisiharasaMsitAhiM uvAyappAyacavalajayiNasigghavegAhiM haMsavadhUyAhiM ceva kaliyA, NANAmaNikaNagamaharihatavaNijjujjalavicittaDaMDAhiM salilayAhiM NaravaisirisamudayappagAsaNakarIhiM varapaTTaNuggayAhiM samiddharAyakulaseviyAhi kAlAgurupavarakuMdarukkaturukkadhUvavasavAsa-visadagadhuvuyAbhirAmAhi cilligAhiM ubhaopAsaM vi cAmarAhiM ukkhippamANAhiM suhasIyalavAya viiiyNgaa| ___ ajiyA ajiyarahA halamUsalakaNagapANI saMkhacakkagayasattiNaMdagadharA pavarujjalasukayavimala kothUbhatirIDadhArI kuMDalaujjoviyANaNA puMDarIyaNayaNA egAvalIkaMTharaiyavacchA sirivacchasulaMchaNA varajasA savvouya-surabhikusumasuraiya palaMbasohaMta viyasaMta cittavaNamAlaraiyavacchA aTThasayavibhattalakkhaNa pasatthasuMdaravirAiyaMgamaMgA mattagayavariMda-laliya vikkama vilasiyagaI kaDisuttagaNIla pIya-kosijjavAsasA pavaradittateyA sAraya-Nava-thaNiya-mahura gaMbhIraNiddhaghosA NarasIhA sIhavikkamagaI atthamiyapavararAyasIhA somA bAravaipuNNacaMdA puvvakayatavappabhAvA NiviTThasaMciyasuhA aNegavAsasayamAuvaMtA bhajjAhi ya jaNavayappahANAhiM lAliyaMtA aula-saddapharisarasarUvagaMdhe aNuhavittA, te vi uvaNamati maraNadhamma avitattA kAmANaM / bhAvArtha :- baLadeva tathA vAsudeva jevA viziSTa aizvaryazALI temaja uttamottama kAma-bhogonA upabhoktA paNa jIvananA aMta sudhI bhoga bhogavavA chatAM paNa saMtoSa pAmatA nathI. baLadeva ane vAsudeva, puruSomAM atyaMta zreSTha hoya che, mahAna baLavAna ane uttama parAkramI hoya che. mahAna(sAraMga Adi) dhanuSane caDAvanAra, mahAna satvanA sAgara, zatruo dvArA aparAjeya, dhanurdhArI, manuSyomAM dhorI baLada samAna, svIkArela javAbadArI-bhArane saphaLatApUrvaka nirvAha karanAra, rAmabaLadeva ane kezava-vAsudeva (zrIkRSNa)A baMne bhAIo vizALa parivAra sahita hoya che. te vasudeva, samudra vijaya Adi zADa-mAnanIya puruSonA tathA pradhumna, prativa, zam, aniruddha, niSadha, bhu, sA29, 4, subhuSa, durmukha Adi yAdavo ane sADA traNa karoDa kumAronA hRdayone priya hoya che. te devI-mahArANI rohiNInA tathA mahArANI devakInA hRdayamAM AnaMda utpanna karanAra hoya che. soLahajAra mukuTabaMdha rAjA tenuM anusaraNa kare che. te soLahajAra sunayanA mahArANIonA hRdayane priya hoya che. tenA bhaMDAra vividha maNio, suvarNo, ratno, motI, mUMgA, dhana ane dhAnyanA saMcayarUpI RddhithI sadA bharapUra rahe che. te sahasa hAthIo, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-4 _ 113 | ghoDAo ane rathonA adhipati hoya che. tenA sahasa gAmo, Akaro, nagaro, kheTo, karmaTo, maDabbo, droNamukho, paTTano, Azramo, saMbAhonI surakSAne mATe nirmita killAmAM svastha, sthira, zAMta ane pramudita mAnavo nivAsa kare che. jyAM vividha prakAranAM dhAnya upajAvanArI bhUmi hoya che; jyAM moTA temaja suMdara sarovaro che, nadIo che; nAnA-nAnA taLAvo che, parvata che, vana che, daMpatione krIDA karavA yogya bagIcA che, udyAna che; tevA aneka prakAranA gAma-nagaronA te svAmI hoya che. te vaitADhaya parvata dvArA vibhakta lavaNa samudrathI gherAyela dakSiNArdha ardha-bharata kSetranA adhipati hoya che. (tAtparya e che ke bharatakSetranA cha khaMDa che. tenI madhyamAM pUrva pazcima lAMbo vaitADhaya parvata che, tenAthI bharatakSetranA be bhAga thAya che, dakSiNAddha ane uttarAddha. baMne vibhAgamAM traNa-traNa khaMDa hoya che. vAsudeva dakSiNAddha traNa khaMDanA adhipati hoya che.) te kSetra chae Rtuone anurUpa atyaMta sukhathI yukta hoya che. baLadeva ane vAsudeva dhairyavAna ane kIrtimAna hoya che. jenI dhIraja akSaya hoya che ane dUra dUra sudhI teno yaza phelAyela hoya che. te oghabalI hoya che arthAt tenuM baLa pravAharUpe niraMtara rahe che, nAza pAmatuM nathI. te sAdhAraNa mAnavonI apekSAe atyadhika baLavAna hoya che. tene koI pIDita karI zakatA nathI. te zatruo dvArA kyAre ya parAjita thatA nathI paraMtu sahasra zatruonA mAna-mardana karanAra hoya che. te dayALu, nirAbhimAnI, guNagrAhI, capaLatAthI rahita, vinAkAraNe krodha na karanAra, parimita ane madhura vacana bolanAra hoya che. te hAsyayukta, gaMbhIra ane madhura vANIno prayoga karanAra hoya che. te abhyAgata arthAtu sAme AvelA vyakti prati vAtsalyatA rAkhanAra tathA zaraNe AvelAnI rakSA karanAra hoya che. tenuM samagra zarIra sAmudrika zAstramAM batAvela uttama cihnothI, vyaMjanothI, tala, masA AdithI tathA zauryAdi guNothI saMpanna hoya che. mAna ane unmAnathI pramANasara tathA Indriyo ane avayavothI pratipUrNa hovAnA kAraNe tenA zarIranA sarva aMgopAMga suDoLa hoya che. tenI AkRti caMdranI samAna saumya hoya che ane te atyanta priya, darzanIya ane manohara hoya che. te aparAdhane sahana karI zakatA nathI athavA potAnA kartavya pAlanamAM pramAda karatA nathI. te pracaMDa-ugra daMDanuM vidhAna karanArA athavA baLavAna senAnA dhAraka ane gaMbhIra mudrAvALA hoya che. baLadevanI UMcI dhvajA tADa vRkSanA cihnathI ane vAsudevanI dhvajA garUDanA citathI aMkita hoya che. garjanA karI rahela abhimAnIomAM paNa abhimAnI muSTika ane cANura nAmanA pahelavAnonA abhimAnanuM khaMDana karanAra, riSTa nAmanA balIvarda-sAMDhano ghAta karanAra, kesarIsiMhanA mukhane phADanAra, jherI kALI nAganA viSanuM damana karanAra, vaikriya labdhithI vRkSa rUpe UbhelA yamala ane arjunane naSTa karanAra, mahAzakuni ane pUtanA nAmanA vidyAdhArIonA zatru, kaMsanA muguTane maraDI nAkhanAra arthAtu kaMsane pakaDIne nIce pachADIne tenA muguTane bhaMga karI denAra, jarAsaMdha jevA pratApI rAjAnuM mAna bhaMga karanAra hoya che. te saghana, samAna ane uMcI zalAkAothI nirmita tathA caMdramaMDaLanI samAna-kAMtiyukta sUryanA kiraNonI samAna cAre tarapha phelAyelA, kiraNorUpI kavacane vikheranAra aneka prakAranA pratidaMDothI yukta chatrone dhAraNa karavAthI atyaMta zobhAyamAna hoya che. tenI baMne bAju (vIMjhAI rahelA cAmarothI) sukhada ane zItala pavana karavAmAM Ave che. tecAmara] zreSTha parvatonI guphAmAM pArvatya pradezomAM vicaraNa karanAra Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra camarI gAyonA pUMchaDAmAM utpanna thayela tAjA; zveta kamala samAna, ujjavala svaccha, rajatagirinA zikhara ane nirmala caMdranA kiraNo samAna varNavALA tathA cAMdI samAna nirmaLa hoya che; pavanathI pratADita capaLatAthI cAlanAra; lIlA pUrvaka nRtya karatAM ane laheronA prasAra tathA suMdara kSIrasAgaranA salilapravAha samAna caMcaLa hoya che temaja te mAnasarovaranA vistAramAM paricita AvAsavALI,zvetavarNavALI, suvarNa giri[merU parvata para sthita tathA upara nIce javA-AvavAmAM atyaMta caMcaLa-vega yukta haMsalIo samAna hoya che. vividha prakAranA maNionI kAMtithI tathA tapta suvarNanI prabhAthI ujjavaLa ane raMgaberaMgI lAge che. te lAlityathI yukta ane narapationI lakSmInA abhyudayane prakAzita kare che. te zilpa pradhAna patano ane nagaromAM nirmita hoya che ane samRddhazALI rAjakuLomAM teno upayoga karavAmAM Ave che. te cAmara kALu, agaru, uttama kuMdarUka, cIDanI lAkaDI temaja turUSka, lobAnanA dhUpanA kAraNe utpanna thanArI sugaMdhanA samUhathI sugaMdhita hoya che. AvA cAmara baLadeva ane vAsudevanI baMne tarapha vIMjavAmAM Ave che. jenAthI sukhaprada tathA zItala pavanano prasAra thAya che. 114 te baLadeva ane vAsudeva aparAjita hoya che arthAt koI dvArA jItI zakAtA nathI. tenA ratha aparAjIta hoya che. baLadeva hAthamAM haLa, mUsaLa ane bANa dhAraNa kare che ane vAsudeva paMcajanyazaMkha, sudarzana cakra, kaumudIgadA, zakti vizeSa ane naMdaka nAmanuM khaDga dhAraNa kare che. atyaMta ujjavaLa temaja sunirmita kaustubhamaNi ane mugaTane dhAraNa kare che. kuMDalonI tejasvitAthI tenuM mukhamaMDala prakAzita thatuM rahe che. tenA netra puMDarika--zveta kamaLanI samAna vikasita hoya che. tenA kaMTha ane vakSasthaLa para ekAvalI hAra zobhato rahe che, tenA vakSasthaLamAM zrIvatsanuM suMdara cihna hoya che. te uttama ane yazasvI hoya che. sarvaRRtuonA sugaMdhamaya phUlothI gUMthelI lAMbI zobhAyukta ane vikasita vanamALAthI tenuM vakSasthaLa zobhAyamAna rahe che. tenA aMga upAMga ekaso ATha mAMgalika tathA suMdara lakSaNo--cihnothI suzobhita hoyache. tenI gati madonmata uttama hAthInI gati samAna lalita ane vilAsamaya hoya che. tenI kamara kaMdorAthI zobhita hoya che ane te lIlA tathA pILA vastrone dhAraNa kare che arthAt baladeva lIlA ane vAsudeva pILA rezamI vastrane dhAraNa kare che. te prakhara tathA dedIpyamAna tejathI birAjamAna hoya che. teno avAja zarada RtunA navA meghanI garjanA samAna madhura, gaMbhIra ane snigdha hoya che. te puruSomAM siMha samAna[pracaMDa parAkramanA dhaNI]hoya che. tenI gati siMha samAna parAkramapUrNa hoya che. te moTA moTA rAjasiMhonA tejane asta karanAra che athavA yuddhamAM tenI jIvanalIlAne samApta karI denAra hoya chatAM prakRtithI saumya--zAMta-sAtvika hoya che. te dvArakA nagarInA nagarajanone mATe pUrNa caMdra samAna AnaMdadAyaka hoya che, pUrva janmakRta tapanA prabhAvathI saMpanna hoya che. te pUrva saMcita Indriya sukhonA upabhoktA ane seMkaDo varSonA AyuSyavALA hoya che. AvA baladeva ane vAsudeva vividha dezonI uttama patnIonI sAthe bhoga vilAsa bhogave che; anupama zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdharUpa Indriya viSayono anubhava kare che paraMtu te paNa kAmabhogathI tRpta thayA vinA ja mRtyune prApta kare che. vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre vAsudeva ane baladevanI mahattama RddhinuM varNana karIne kAmabhoganI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-4 115 atRptatAnuM darzana karAvyuM che. vAsudeva-baladevanI Rdghi H- vAsudeva ane baladeva baMne bhAIo hoya che. eka avasarpiNIkAlamAM 12 cakravartI thAya. tema nava vAsudeva, nava prativAsudeva ane nava baladeva thAya che. vAsudeva prativAsudeva para vijaya prApta karI tenuM rAjya bhogave che. cakravartInI RddhithI ardhI Rddhi vAsudevanI hoya che. cakravartI cha khaMDanA adhipati-samrATa hoya che to vAsudeva traNa khaMDanA svAmI hoya che. vAsudeva 16000 rAjAnA adhipati, 16000 rANIonA svAmI hoya che. A prakAre anya viSayomAM jANI levuM joIe. balarAma ane zrIkRSNa nAmanA aMtima baladeva ane vAsudeva thaI gayA. sUtramAM tat saMbaMdhita varNana che. A banne prazasta puruSa yAdavakuLanA bhUSaNa hatA. A kuLamAM daza dazAra hatA. jenA nAma A pramANe che- (1) samudravijaya, (2) akSobhya, (3) stimita, (4) sAgara, (5) himavAna, (6) acala, (7) dhAraNa, (8) pUraNa, (9) abhicaMdra, (10) vAsudeva. A parivAramAM pa6 karoDa yAdava hatA, temAM sADA traNa karoDa pradhumna Adi kumAra hatA. balarAmanI mAtAnuM nAma rohiNI ane zrIkRSNanI mAtAnuM nAma devakI hatuM. tenA zastro tathA vastronA varNAdinuM varNana mULapAThathI ja spaSTa che. baLadeve muSTika nAmanA mallanuM hanana karyuM ane zrIkRSNae cANura mallano vadha karyo hato. riSTa nAmanA sAMDhane mAravo, kAliya nAgane nAthavo, yamalArjunane haNavA, mahAzakunI ane putanA nAmanI vidyAdharIono aMta karavo, kaMsa-vadha ane jarAsaMghanA mAnanuM mardana karavuM Adi ghaTanAono ullekha balarAma ane zrIkRSNathI saMbaMdhita che. AvA parAkramI vyaktio-hastionuM damana karavAnuM sAmarthya baLadevo ane vAsudevomAM hoya che. te asAdharaNa baLa, pratApa ane parAkramanA svAmI paNa bhogopa bhogathI saMtoSa pAmatA nathI, atRpta rahIne ja maraNane prApta thAya che. mAMDalika rAjAonI atRpti : 10 bhujjo maMDaliya - NaravariMdA sabalA saaMteurA saparisA sapurohiyAmaccadaMDaNAyaga seNAvai-maMtaNIi-kusalA NANAmaNirayaNavipula - dhaNadhaNNasaMcayaNihIsamiddhakosA rajjasiriM viulamaNuhavittA vikkosaMtA baleNa mattA te vi uvaNamaMti maraNadhammaM avitattA kAmANaM / bhAvArtha :- baLadeva ane vAsudevanA sivAya mAMDalika rAjA paNa hoya che. te paNa sabaLa--baLavAna athavA sainyasaMpanna hoya che. tenuM aMtaHpura-rANIvAsa vizALa hoya che. te sapariSada--parivAra athavA pariSadothI yukta / hoya che. zAMti karma karanAra-purohito, amAtyo-maMtrIo, daMDAdhikArIo, daMDa nAyako, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 11 zrI praznavyAkaraNa sUtra senApatio sAthe gupta maMtraNA karavAmAM ane nItimAM je nipuNa hoya che. A sarvathI yukta hoya che. tenA bhaMDAra aneka prakAranA maNiothI, ratnothI, vipula dhana ane dhAnyathI samRddha hoya che. te potAnI vipula rAjyalakSmIno anubhava karI arthAt bhaugopabhoga karI, potAnA zatruono parAbhava karI, tenA para Akroza karatAM potAno utkarSa kare che athavA akSaya bhaMDAranA svAmI thaI (potAnA) baLamAM unmata rahe che. te potAnI zaktinA abhimAnamAM garviSTa banI jAya che. evA mAMDalika rAjA paNa kAmabhogothI tRpta thayA nathI. te paNa atRpta rahIne ja kALadharma-mRtyune prApta thaI jAya che. viveyana : koI moTA sAmrAjayanI aMtargata eka pradezanA adhipatine mAMDalika rAjA kahevAya che. mAMDalika rAjAne mATe prayukta vizeSaNa sugamatAthI samajI zakAya che. akarmabhUmi ja manuSyonI zarIrasaMpadA ane bhogaatRpti :11 bhujjo uttarakuru-devakuru-vaNavivara-pAyacAriNo NaragaNA bhoguttamA bhoga lakkhaNadharA bhogasassirIyA pasatthasomapaDipuNNarUvadarisaNijjA sujAya savvaMgasuMdaraMgA rattuppalapattakaMtakaracaraNa-komalatalA supaiTThiyakummacArucalaNA aNupuvvasusaMhataMgulIyA uNNayataNutaMbaNiddhaNakkhA saMThiyasusiliTThagUDhaguMphA eNI kuruviMda vattavaTTANupuvvijaMghA samuggaNisaggagUDhajANU varavAraNamatta tullavikkama-vilAsiya gaI varaturagasujAyagujjhadesA AiNNahayavvaNiruvalevA pamuiyavaraturaga sIhaairegavaTTiyakaDI gaMgAvattadAhiNAvatta taraMgabhaMgura-ravikiraNa-bohiyavikosAyaM tapamhagaMbhIra viyaDaNAbhI sAhata soNaMdamusala dappaNa NigariyavarakaNa gaccharusarisa-varavairavaliyamajjhA, ujjugasama sahiya-jaccataNukasiNaNiddha-Aijja-laDahasUmAlamauyaromarAI, jhasavihaga sujAya pINakucchI jhasoyarA pamhaviyaDaNAbhI saMNayapAsA saMgayapAsA suMdarapAsA sujAyapAsA miyamAiyapINaraiyapAsA akaraMDuya kaNagaruyagaNimmalasujAyaNiruvahayadehadhArI, kaNagasilAtala pasatthasamatalauvaiya vitthiNapihulavacchA, juyasaNNibhapINaraiya pIvarapauTTha saThiya susiliTThavisiTThalaTThasuNiciyaghaNathirasubaddhasaMdhI, puravara phalihavaTTiya-bhuyA / bhuyaIsaraviulabhogaAyANaphalihaucchUDhadIhabAhU, rattatalovatiyamauyamaMsala sujAya-lakkhaNapasattha-acchiddajAlapANI, pIvarasujAyakomalavaraMgulI, taMbata liNasuiruilaNiddhaNakhA, NiddhapANilehA caMdapANilehA, sUrapANilehA, saMkhapANilehA, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta -1/adhyayana-4 | 117 / cakkapANilehA, disAsovatthiyapANilehA, ravisasi saMkhavaracakkadisA sovatthiyavibhattasuviraiyapANilehA varamahisavarAhasIhasadUlarisahaNAgavarapaDipuNNa viulakhaMdhA, cauraMgulasuppamANakaMbuvarasarisaggIvA, avaTThiyasuvibhattacittamaMsU, uvaciya maMsalapasatthasadadUlaviulahaNuyA, oyaviyasilappavAlabiMbaphalasaNNibhAdharoTThA, paMDurasasisakalavimalasaMkhagokhIrapheNakuMdadagarayamuNAliyAdhavaladaMtaseDhI, akhaMDadaMtA apphuDiyadaMtA aviraladaMtA suNiddhadaMtA sujAyadaMtA egadaMtaseDhivva aNegadaMtA huyavaha-NiddhatadhoyatattatavaNijjarattatalA tAlujIhA, garulAyataujjutuMgaNAsA, avadAliya-poMDarIyaNayaNA, kokAsiyadhavalapattalacchA ANAmiyacAvaruilakiNhabbharAjisaThiya- saMgayAyaya-sujAyabhumagA, allINapamANajuttasavaNA, susavaNA, pINamaMsala kavola-desabhAgA, aciruggayabAlacaMdasaMThiyamahANiDAlA, uDuvairiva paDipuNNa somavayaNA, chattAgAruttamaMgadesA, ghaNaNiciya-subaddhalakkhaNuNNaya-kUDAgAraNibha- piMDiyaggasirA, huyavahaNitadhoyatattatavaNijjarattakesaMtakesabhUmI sAmalI poMDa ghaNa Niciya- choDiyamiuvisadapasatthasuhumalakkhaNasugaMdhisuMdarabhuyamoyaga bhiMgaNIlakajjala pahaTThabhamaragaNaNiddhaNiguruMbaNiciyakuMciyapayAhiNAvattasamuddhasirayA, sujaaysuvibhtt-sNgyNgaa| lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA pasatthabattIsalakkhaNadharA haMsassarA kuMcassarA duMdubhissarA sIhassarA ujjassarA mehassarA sussarA sussaraNigghosA vajjarisahaNArAya saMghayaNA samacauraMsasaMThANasaMThiyA chAyAujjoviyaMgamaMgA pasatthacchavI NirAtakA kaMkaggahaNI kavoyapariNAmA sauNiposapiTuMtarorupariNayA paumuppalasarisagaMdhussAsa surabhivayaNA aNulomavAuvegA avadAyaNiddhakAlA viggagahiyauNNayakucchI amayarasa phalAhArA tigAuyasamUsiyA tipaliovamaTThiiyA tiNNi ya paliovamAiM paramAuM pAlaittA te vi uvaNamati maraNadhamma avitattA kAmANaM / bhAvArtha :- A prakAre devakarU ane uttarakurUkSetranA vanomAM ane guphAomAM page vicaraNa karanArA yugalika manuSya hoya che. te uttama bhogo ane bhogasAdhanothI saMpanna hoya che, prazasta lakSaNo AdinA dhAraka hoya che. te prazasta, maMgalamaya, saumya ane rUpa saMpanna hovAnA kAraNe darzanIya hoya che. sarva avayavo uttama hovAthI sarvAMgasuMdara zarIranA dhAraka hoya che. tenI hatheLIo ane pagonA talabhAga, tALavA, lAlakamaLanA pAMdaDAnI jema lAlimAyukta ane komaLa hoya che. tenA paga kAcabAnI samAna susthita ane suMdara AkRtivALA hoya che. tenI AMgaLIo anukramathI nAnI-moTI susaMhata, saghana-chidra Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 | zrI praznavyAkaraNa sUtra rahita hoya che. tenA nakha unnata, uparauThelA, pAtaLA, lAlavarNanA ane camakadAra hoya che. tenI baMne ghUMTI sapramANa, puSTa, saMhata tathA gupta hoya che. tenI jaMghAo haraNonI jaMghA samAna tathA karUviMda nAmaka tRNa ane vRta-sUtarakAtavAnI takalI samAna kramazaH vartula ane sthUla hoya che. tenA ghuTaNo DabbA ane tenA DhAMkaNanI saMdhinI samAna gUDha hoya che.ti svabhAvataH mAMsala puSTa hovAthI joI zakAtA nathI.] tenI cAla madonmata uttama hastinI samAna vikrama ane vilAsathI yukta hoya che arthAt te madonmata hAthInI samAna masta ane dhIragatithI cAle che. teno guhyadeza-guptAMga uttama jAtinA ghoDAnA guptAMganI samAna sunirmita ane gupta hoya che. jema uttama jAtinA ghoDAno gudAbhAga maLathI lipta thato nathI te prakAre yugala puruSono gudAbhAga paNa maLanA lepathI rahita hoya che. teno kaTibhAga-kamarano bhAga hRSTa-puSTa, zreSTha ane siMhanI kamarathI paNa adhika goLAkAra hoya che. tenI nAbhi gaMgAnadInA bhaMvara tathA dakSiNAvarta taraMgonA samUhanI samAna goLa tathA sUrya kiraNothI vikasita kamaLanI je ma gaMbhIra ane vizALa hoya che. tenA zarIrano madhyabhAga bhegI karela trikASThikA-mUsala, darpaNa, daMDayukta ane zuddhakarelA uttama suvarNathI nirmita talavAranI muTha ane zreSTha vajanI samAna kuza-pAtaLo hoya che. tenI romarAjI sIdhI, samAna, paraspara ghanIbhUta thayelI, svabhAvathI bArIka, kALI, suMvALI, prazasta, sobhAgyazALI, sukumAra ane sukomaLa hoya che. te matsya ane vihagapakSInI kukSI samAna uttama racanAthI yukta kukSivALA, jhaSodara- matsya jevA peTavALA hoya che. tenI nAbhi kamaLanI samAna gaMbhIra hoya che. pArthabhAga nIcenI tarapha jhUkelo hoya che. te saMgata-suMdara ane sujAta potAne yogya guNothI saMpanna hoya che. te pArthapramANopeta evaM paripuSTa hoya che. te evA dehanA dhAraka hoya che tathA je suvarNanA AbhUSaNanI samAna nimela kAMtiyukta, suMdara racanAyukta ane nirupahad arthAt rogAdinA upadravathI rahita hoya che. tenuM vakSasthaLa suvarNa zilA jevuM prazasta, samatala, upacita, puSTa ane vizALa hoya che. tenA khabhA dhuMsara jevA sthUla, puSTa ramaNIya hoya che tathA hADakAnA sAMdhAo atyaMta suDoLa, sugaThita, suMdara, mAMsala ane nasothI daDha banelA hoya che. tenI bhUjA sarparAjanA vizALa zarIra jevI, potAnA sthAnathI pRthaka karelI parighA- bhogaLo samAna dIrgha-lAMbI hoya che. tenA hAtha lAla hatheLIovALA, paripuSTa, komala, mAMsala, suMdara racanAyukta, zubhalakSaNothI yukta ane chedarahita hoya che. tenA hAthanI AMgaLIo puSTa, suracita, komaLa ane zreSTha hoya che. tenA nakha tAmravarNA, pAtaLA, svaccha, rUcira, suMdara, cIkaNA hoya che. tenA hAthanI rekhAo cIkaNI tathA caMdranI jema athavA caMdrathI aMkita, sUrya samAna camakadAra athavA sUryathI aMkita, zaMkha samAna athavA zaMkhanA cihnathI yukta cakra samAna yA cakranA cihnathI yukta, dakSiNAvarta svastikanA cihnathI aMkita, sUrya, caMdra, zaMkha, uttama cakra Adi zubha cihnathI yukta, suracita hoya che. tenA khaMbhA uttama pADA, zUkara, siMha, vAgha sAMDha ane gajanA skaMdhanI jema paripuSTa hoya che. tenI grIvA cAra aMgula pramANa parimita ane zaMkha jevI hoya che. tenI dADhI, mucho avasthita-na ghaTanArI, na vadhanArI hoya che arthAt sadA eka sarakhI rahe che tathA suvibhakta ane suzobhita hoya che. tenA hoThanI nIceno bhAga puSTa, mAMsayukta, suMdara tathA siMhanI dADhI samAna vistIrNa hoya che, tenA hoTha Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-4 _ 119 ] saMzuddha kAcamaNi, mUMgAmaNi ane bimbaphaLanI samAna lAlimAyukta hoya che. tenA dAMtonI paMkti caMdra khaMDa jevI nirmala, zaMkha, gAyanA dUdha jevI, nadInA jaLanA phINa jevI, zveta puSpa, jalakaNa tathA kamaLanI nALa samAna dhavala-zveta hoya che. tenA dAMta akhaMDa hoya che, eka--bIjA coMTelA hoya che, atIva--snigdha cIkaNA hoya che ane sujAta suracita hoya che. te batrIsa dAMtavALA hoya che. tenA tALavA ane jIbha agnimAM tapAvela ane pharI dhoyela svaccha suvarNanI samAna lAla hoya che. tenI nAsikA garUDanI samAna lAMbI, sIdhI ane UMcI hoya che. tenA netra puMDarika, zveta kamaLanI samAna vikasita, pramudita ane dhavala hoya che. tenI bhramaro thoDI nIce jhUkAvela dhanuSanI samAna manorama ane kRSNa hoya che. abhrarAjIvAdaLonI rekhAnI samAna kALI, ucita mAtrAmAM lAMbI ane suMdara hoya che. tenA kAna stabdha ane Ucita pramANopeta hoya che ane sAMbhaLavAnI zakti uttama hoya che. teno kapolabhAga tathA tenI AsapAsano bhAga paripuSTa tathA mAMsala hoya che. tenuM lalATa aSTamInA candranA AkAranuM tathA vizALa hoya che. tenuM mukhya maMDala pUrNa caMdramA samAna saumya hoya che. tenuM mastaka chatranA AkAranuM goLa ane unnata hoya che. tenA mastakano agrabhAga mudugara samAna sudraDha nasothI Abaddha, prazasta lakSaNothI suzobhita, unnata, zikharayukta bhavananI samAna ane goLAkAra piMDa jevo hoya che. tenA mastakanI cAmaDI agnimAM tapAvela zuddha suvarNa samAna lAlimAyukta hoya che. tenA mastakanA vALa zAlmalI vRkSanA phaLanI samAna saghana, sUkSma suspaSTa, mAMgalika, snigdha, uttama lakSaNothI yukta, suvAsita, suMdara,nIlamaNi ane kAjala samAna, kRSNa varNavALA tathA harSita bhramaronA jhUMDanI samAna kALI kAMtithIyukta, gucchArUpa kuMcita, ghuMgharALA, dakSiNAvarta-jamaNI tarapha vaLelA hoya che. tenA aMga suDoLa suvibhakta, yathAsthAna ane suMdara hoya che. te yugalika uttamalakSaNo tala Adi vyaMjano tathA guNothI[lakSaNo ane vyaMjanonA guNothI] saMpanna hoya che. te prazasta zubha mAMgalika batrIsa lakSaNonA dhAraka hoya che. te haMsa, krauMcapakSI, dubhi ane siMhanI samAna spaSTa avAjavALA hoya che. teno svara ogha hoya che arthAt avicchinna ane atruTita hoya che. teno svara meghagarjanA jevo hoya che mATe kAnone priya lAge che. tenA svara ane vyaMjana baMne suMdara hoya che. te vajaRSabhanArAcasaMghayaNa ane samacaturasa saMsthAnanA dhAraka hoya che. tenA aMga pratyaMga tejathI dedIpyamAna rahe che. tenA zarIranI cAmaDI suMdara hoya che. te nirogI hoya che. teonuM maLa dvAra kaMkapakSInI gudA samAna nIrogI hoya che, kabUtara jevuM teonuM AhAra pariNamana-mala nisarga hoya che. pakSInI jema temanA apAnadvAra, pikaeNtara = apAnadvAranI banne bAjunA pArthabhAga ane uru = sAthaLa vagere maLathI nirlepa rahe che. kamala ane utpala-nIla kamalanI sugaMdha samAna manohara gaMdhathI teno zvAsa ane mukha sugaMdhita rahe che. tenA zarIranA vAyuno vega sadA anukULa rahe che. te gauravarNa, snigdha zyAma hoya che arthAt koI gaura varNavALA ane koI zyAma varNavALA yugalika hoya che. tenuM peTa zarIrane anurUpa unnata hoya che. te amRtanI samAna rasayukta phaLano AhAra kare che. tenA zarIranI UMcAI traNa gAunI ane AyuSya traNa palyopamanuM hoya che. pUrNa traNa palyopamanuM Ayu bhogavIne te akarmabhUmi bhogabhUminA manuSya(aMtima kSaNa sudhI) kAmabhogothI atRpta rahIne ja mRtyune prApta thaI jAya che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 | zrI praznavyAkaraNa sUtra vivecana : kAmabhoganI atRptatAne samajAvavA sUtrakAre kramazaH A lokanA sAdhana saMpanna devo, cakravartI, vAsudeva baladeva, mAMDalika rAjAnA bhoganuM varNana karyuM. A sUtramAM bhogabhUmimAM ja vasatA yugalika manuSyonA bhoganuM nirUpaNa karyuM che. bhogabhUmi - manuSyanA 101 kSetromAM 15 kSetro karmabhUminA che. zeSa 8 kSetro akarmabhUminA che. jemAM asi, masi ke kRSi koI paNa prakAranA karmone sthAna nathI. tyAMnA mAnavo puNyavAna che. teo sahaja ane prAkRtika jIvana jIve che. daza prakAranA kalpavRkSo tene Indriya saMbaMdhI manavAMchita sukha pradAna kare che. kalpa vRkSothI ja temanI AvazyaktAnI pUrti thaI jAya che. tene bhogapabhoganA koI paNa sAdhananI achata rahetI nathI. ATalA dIrghakAla paryata pAMce IndriyonA anukULa viSayo bhogavavA chatAM tene tRpti thatI nathI. atRptapaNe ja tenuM mRtyu thaI jAya che. Googii :- A zabdamAM kaMka ane gahaNI zabda che. ahIM kaMka eTale pakSI che ane gahaNIno artha gudA-maladdAra che arthAt yugalikanuM mayadvAra kaMkapakSInI gudA samAna nirupalepa hoya che. ahIM AcArya vimala sUrie TIkAmAM gahaNI zabdane AhAra grahaNa sUcaka batAvIne kaMkapakSInA alpAhArathI yugalikano alpAhArI hovAno nirdeza karyo che. paraMtu aupapAtika sUtra ane prastuta sUtranA prAcIna TIkAkAre evo artha karyo nathI. jijJAsuoe papAtika sutramAM bhagavAna mahAvIranA A vizeSaNono artha jovo joIe. akarmabhUminI nArIonI zarIrasaMpadA ane atRpti :|12 pamayA vi ya tesiM hoMti sommA sujAyasavvaMgasuMdarIo pahANamahilAguNehiM juttA aikaMtavisappamANa-mauyasukumAlakummasaMThiya-siliTThacalaNA ujjumauyapIvara susaMhataMgulIo abbhuNNaya-raiya-taliNa-taMbasuiNiddhaNakhA romarahiyavaTTasaMThiyaajahaNNapasatthalakkhaNa akoppajaMghajuyalA suNimmiyasuNigUDhajANU maMsalapasatthasubaddhasaMdhI kayalIkhaMbhAirekasaThiyaNivvaNasukumAlamauyakomalaaviralasamasahiyasujAyavaTTapIvaraNiraMtarorU aTThAvayavIipaTThasaMTThiyapasattha-vicchiNNapihulasoNI vayaNAyAmappamANaduguNiya visAlamasalasubaddhajahaNavaradhAriNIo / vajjavirAiyapasatthalakkhaNaNirodarIo tivalivaliyataNuNamiyamajjhiyAo ujjuyasamasahiya jaccataNu-kasiNaNiddha-AijjalaDahasukumAlamauyasuvibhattaromarAI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta -1/adhyayana-4 / 121 / gaMgAvattagapayAhiNA-vattataraMga bhaMgaravikiraNataruNabohiyaakosAyaMta pauma-gaMbhIraviyaDaNAbhI aNubbhaDapasatthasujAyapINakucchI, saNNayapAsA sujAyapAsA saMgayapAsA miyamAyiyapINaraiyapAsA, akaraMDuyakaNagaruyagaNimmala-sujAyaNiruvahayagAyalaTThI kaMcaNakalasapamANa-samasahiyalaTThacucuyaAmelaga-jamalajuyalavaTTiya-payoharAo, bhuyaMgaaNupuvvataNuyagopuccha-vaTTasamasahiyaNamiyaAijjalaDahabAhA taMbaNahA maMsalaggahatthA komalapIvaravaraMguliyA NiddhapANilehA sasisUrasaMkhacakkavara sotthiya vibhattasuviraiya paannilehaa| pINuNNayakakkhavatthIppaesapaDipuNNa-galakavolA, cauraMgulasuppamANakaMbuvara sarisagIvA, maMsalasaMThiyapasatthahaNuyA, dAlimapupphappagAsapIvarapalaMba kuMciyavarAdharA, suMdarottaroTThA, dadhidagarayakuMdacaMdavAsaMtimaulaacchiddavimaladasaNA rattuppalapaumapattasukumAlatAlujIhA kaNavIramaulaakuDila abbhuNNaya-ujjutuMga-NAsA,sArayaNavakamala-kumuyakuvalayadalaNigarasarisa-lakkhaNapasattha-ajimhakaMtaNayaNA ANAmiyacAvaruila-kiNhabbharAisaMgayasujAyataNukasiNaNiddha-bhumagA, allINapamANajuttasavaNA,sussavaNA, pINamaTTagaMDalehA, cauraMgula-visAlasamaNiDAlA, komuirayaNiyaravimalapaDipuNNa somavayaNA, chattuNNayauttamaMgA, akavilasusiNiddhadIhasirayA / chatta-jjhaya-jUva-thUbha- dAmiNi-kamaMDalu-kalasa-vAvi-sotthiya-paDAgajava maccha-kambha-rahavara-makarajjhaya-aMka-thAla-aMkasa-adrAvayasupaiTThaamarasiriyA-bhiseya toraNa-meiNi-udahivara-pavarabhavaNa-girivaravarAyaMsa-sulaliyagaya-usabha- siih-caamrpstth-bttiislkkhnndhriio| haMsasarisagaIo koilamahuyarigirAo kaMtA savvassa aNumayAo vavagaya valipalitavaMga-duvvaNa-vAhi-dohagga-soyamukkAo, uccateNa ya NarANa thovUNamUsiyAo siMgArAgAra cAruvesA, suMdarathaNajahaNa-vayaNakaracaraNa-NayaNA lAvaNNarUvajovvaNaguNovaveyA NaMdaNa vaNavivara-cAriNIo acchArAovva uttarakurumANusaccharAo accheragapecchaNijjiyAo tiNNi ya paliovamAiM paramAuM pAlaittA tAo vi uvaNamaMti maraNadhamma avitittA kAmANaM / bhAvArtha :- yugolikonI strIo paNa saumya evaM sAtvika svabhAvavALI hoya che. sujAta, sarvAgathI suMdara hoya che. strIonA sarvapradhAna zreSTha guNothI yukta hoya che. tenA caraNa-paga atyaMta ramaNIya, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra zarIranA baMdhAraNamAM ucita pramANavALA, cAlavA samaye paNa ati komaLa, kAcabA samAna unnata ane manojJa hoya che. tenI AMgaLIo sIdhI, komaLa, puSTa ane susaMhata hoya che. tenA nakho unnata, prasannatA janaka, pAtaLA, nirmaLa ane camakadAra hoya che. tenA paganI ghUMTI sughaTita suzliSTha ane mAMsala hoya che. tenI banne jaMghAo rUMvATA rahita goLAkAra, zreSTha mAMgalika lakSaNothI saMpanna ane ramaNIya hoya che. tenA ghUMTaNo--goThaNa suMdara rUpathI nirmita tathA mAMsayukata hovAnA kAraNe nigUDha hoya che. tenA sAMdhAo mAMsayukta, prazasta tathA nasothI subaddha hoya che. tenI uparanI jaMghA-sAthaLa kadalI-staMbhathI paNa adhika suMdara AkAranI, koIpaNa ghAva AdithI rahita, sukumAra, komaLa, aMtararahita, samAna, pramANopeta, suMdara lakSaNothI yukta, sujAta, goLAkAra ane puSTa hoya che. tenI kammara aSTApada-dhUtavizeSanI vIcIonI samAna taraMgAkRti rekhAothI yukta, phalaka samAna zreSTha ane phelAyelI hoya che. te mukhanI laMbAInA pramANathI arthAt 12 aMgulathI bamaNI arthAt covIza aMgula pramANa vizALa, mAMsala-puSTa zreSTha jaghana kaTipradezathI nIcenA bhAgane dhAraNa karanArI hoya che. 122 tenuM peTa vajra samAna(vaccethI pAtaLuM) zobhAyamAna, zubhalakSaNothI saMpanna ane kRza hoya che. tenA zarIrano madhyabhAga trivalI-traNa rekhAothI yukta, kRza ane namelo--jhUkelo hoya che. tenI romarAjI sIdhI, ekasarakhI, paraspara maLelI svAbhAvika bArIka, kALI mulAyama, prazasta, lalita, sukumAra, komaLa ane suvibhakta, yathAsthAne goThavAyelI hoya che. tenI nAbhi gaMgAnadInA vamaLonI samAna dakSiNAvarta, taraMgamALA jevI, sUryanA kiraNothI tAjA khIlelA ane nahIM karamAyelA kamaLa samAna gaMbhIra ane vizALa hoya che. tenI kukSi anugbhaTa-anunnata, prazasta, suMdara ane puSTa hoya che. teno pArzvabhAga sannata-ucita pramANamAM nIce jhUkela, sugaThita ane saMgata hoya che tathA pramANopeta, ucitamAtrAmAM racita, puSTa ane ratida arthAt prasannatAprada hoya che. tenI gAtrayaSTi pIThanA unnata hADakAthI rahita, zuddha suvarNathI nirmita rucakanAmanA AbhUSaNa samAna nirmala ane suvarNanA teja samAna, sugaThita tathA nirogI hoya che. tenA banne payodhara--stana suvarNanA be kaLazonI samAna, pramANayukta, unnata, kaThora tathA manohara cUcu-payodharanA mukhavALA tathA goLAkAra hoya che. tenI bhujAo sarpanI AkRti samAna kramazaH pAtaLI, gAyanA pUMcha samAna goLAkAra, ekasarakhI, zithilatAthI rahita, sArI rIte nirmANa karela, subhaga evaM lalita hoya che. tenA nakho tAmravarNa--lAlimAyukta hoya che. tenA agrahasta-kAMDA athavA hatheLI mAMsala puSTa hoya che. tenI AMgaLIo komaLa ane puSTa hoya che. tenI hastarekhAo snigdha-cIkaNI hoya che tathA caMdra, sUrya, zaMkha, cakra ane svastikanA cihnothI yukta temaja sunirmita hoya che. tenI kAMkha tathA malotsargasthAna puSTa tathA unnata hoya che. temaja kapALa, paripUrNa tathA goLAkAra hoya che. tenI grIvA cAra aMgula pramANa ane uttama zaMkha jevI hoya che. tenI dADhI mAMsathI puSTa, susthira tathA prazasta hoya che. tenA(adharoSTha) nIcenA hoTha dADamanA khIlelA phUla jevA lAla, kAMtimaya, puSTa, thoDAlAMbA, saMkocAyelA ane uttama hoya che. tenA (uttaroSTha) uparanA hoTha paNa suMdara hoya che. tenA dAMta dahIM, jalabiMdu, kuMdanA phUla, caMdramA ane camelInI kaLInI samAna sapheda, aMtararahita eka-bIjAthI sunihita ane ujjavaLa hoya che. tenuM tALavuM ane jIbha raktakamaLanI jema lAla tathA kamaLapatranI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-4 123 | samAna komaLa hoya che. tenuM nAka kareNanI kaLI samAna, vakratAthI rahita, AgaLathI unnata sIdhuM ane UMcuM hoya che. tenA netra zaradaRtunA sUrya vikAsI navIna kamaLa, caMdra vikAsI kumuda tathA kuvalaya-nIlakamalanA patronA samUha samAna, zubhalakSaNothI yukta, kuTilatA-trirachApaNAthI rahita ane kamanIya hoya che. tenI bhramara thoDA namelA dhanuSanI samAna manohara, kRSNavarNA abhrarAji-vAdaLonI samAna suMdara, pAtaLI, kALI ane snigdha hoya che. tenA kAna suMdara AkAravALA ane samucita pramANathI yukta hoya che. tenA kAnonI zravaNazakti suMdara hoya che. tenI kapALanI rekhA puSTa, svaccha ane cIkaNI hoya che. tenuM lalATa cAra AMgaLa vistAravALuM ane ekasarakhA mApavALuM hoya che. tenuM mukha cAMdanIyukta nirmaLa ane saMpUrNa caMdramAnI samAna goLAkAra temaja saumya hoya che. tenuM mastaka chatranI samAna unnata hoya che. tenA mastakanA vALa kALA cIkaNA ane lAMbA-lAMbA hoya che. te nimnalikhita batrIsa lakSaNothI saMpanna hoya che. 1, chatra 2, dhvajA 3, yajJastaMbha 4, stupa 5, dAminI mALA 6 kamaMDala 7, kaLaza 8, vApI 9, svastika 10, patAkA 11,yava 12, matsya 13, kacchapa 14, pradhAnaratha 15, makaradhvaja (kAmadeva) 16, vaja 17, thALa 18, aMkuza 19, aSTApada-jugAra ramavAno paTTa athavA vastra. 20, sthApanikA-ThavaNI 21, deva 22, lakSmIno abhiSeka 23, toraNa 24, pRthvI ra5, samudra 26, zreSThabhavana 27, zreSThaparvata 28,uttamadarpaNa 29, krIDA karato hAthI 30, vRSabha 31, siMha 32, cAmara. tenI cAla haMsa jevI ane vANI koyalanA svaranI jema madhura hoya che. te kamanIya, tejathI yukta ane sarvane priya lAge che. tenA zarIra para karacalI paDatI nathI. tenA vALa sapheda thatA nathI. tenA aMgamAM koI prakAranI hInatA AvatI nathI, kurUpatA AvatI nathI, te vyAdhi, durbhAgya, saubhAgyahInatA ane zoka ciMtAthI mukta rahe che. teNInI UMcAI puruSothI thoDI ochI hoya che. zRMgAranA AgAra--ghara samAna ane suMdara vezabhUSAthI suzobhita hoya che. tenA stana, jaMghA, mukha(cahero), hAtha-paga ane netra sarva aMgo atyaMta suMdara hoya che. teNI lAvaNya, rUpa ane yauvananA guNothI saMpanna hoya che. naMdanavana pradezamAM vicaraNa karanArI apsarAo sarakhI uttarakurU bhogabhUmikSetranA yugalika manuSyonI apsarAo hoya che. teNI Azcaryajanaka ane darzanIya hoya che. teNI traNa palyopamanuM utkRSTa manuSyAyu bhogavIne traNa palyopama jeTalA dIrghakAla sudhI managamatA mAnavIya bhogopabhogano bhogavaTo karavA chatAM kAmabhogothI saMtuSTa na thatAM atRpta rahIne ja mRtyune prApta thAya che. vivecana : prastuta pAThamAM bhogabhUminI nArIonuM vistRta varNana karyu che. A varNanamAM tenA zarIranuM nakhazikha varNana che. akarmabhUminI strIonuM traNa palyopamanuM AyuSya hoya che. A jIvana maryAdA manuSyone mATe adhikatama che. ATalA lAMbA samaya sudhI tenuM yauvana akhaMDita rahe che, tene vRddhatva AvatuM nathI. jIvana paryata te AnaMdapUrvaka bhoga vilAsamAM magna rahe che chatAM aMte bhogothI atRpta ja rahIne mRtyu pAme Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 124 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra parastrImAM lubdha jIvonI durdazA - 13 mehuNasaNNAsaMpagiddhA ya mohabhariyA satthehiM haNaMti ekkamekkaM / visayavisaudIraesu avare paradArehiM hammati visuNiyA dhaNaNAsaM sayaNavippaNAsaM ya pAuNaMti / parassa dArAo je avariyA mehuNasaNNAsaMpagiddhA ya mohabhariyA assA hatthI gavA ya mahisA migA ya mAreti ekkmekk| maNuyagaNA vANarAya pakkhI ya virujjhati, mittANi khippaM havaMti sattU / samae dhamme gaNe ya bhiMdati pAradArI / dhammaguNarayA ya baMbhayArI khaNeNa ulloTThae carittAo / jasamaMto suvvayA ya pArvati ayasakittiM / rogattA vAhiyA pavarddhati rogavAhI / duve ya loyA duArAhagA havaMtiihaloe ceva paraloe, parassa dArAo je avirayA / taheva kei parassa dAraMgavesamANA gahiyA ya hayA ya baddharuddhA ya evaM jAva gacchati viula mohaabhibhuuy-snnnnaa| bhAvArtha :- je mAnava maithuna saMjJAmAM-vAsanAmAM atyaMta Asakta hoya che ane mohabhUta mUDhatA athavA kAma-vAsanA thI bharelA hoya che, te paraspara zastrothI eka bIjA upara ghA kare che. koI viSayarUpI viSanI udIraNA karanArI, vadhAranArI bIjAnI strIomAM pravRtta thaI athavA viSaya vAsanAne vazIbhUta te parastrIomAM pravRtta thaI bIjAo dvArA karAya che. jo parastrIgamanatA pragaTa thaI jAya to rAjA dvArA dhanano vinAza ane svajano-AtmIyajanono sarvathA nAza thAya che arthAtu tenI saMpati ane kuTuMbano nAza thaI jAya che. je parastrIothI virata nathI ane maithuna sevananI vAsanAmAM atyaMta Asakta che ane mohathI bharapUra che evA (manuSyo tathA)ghoDA, hAthI, baLada, bheMsa ane mRga vanya pazu paraspara laDIne ekabIjAne mArI nAkhe che. manuSyagaNa, vAMdarA ane pakSIgaNa maithuna saMjJAne kAraNe paraspara virodhI banI jAya che. mitra zatru banI jAya che. parastrIgAmI puruSa samaya-siddhAMto yA zapathono; ahiMsA, satya Adi dharmonI samAcArIno tathA gaNa-samAna AcAra-vicAravALA samUhano athavA samAjanI maryAdAono bhaMga kare che. dharma ane saMyama Adi guNomAM nirata brahmacArI puruSa paNa maithuna saMjJAne vazIbhUta thaI kSaNamAtramAM cAritra-saMyamathI bhraSTa thaI jAya che; moTA dAnezvarI ane vratone yathAtathya rUpe pAlana karanAra paNa apayaza ane apakIrtinA bhAgI banI jAya che. kSaya Adi rogothI gherAyela tathA koDha Adi vyAdhiothI pIDita prANI maithuna saMjJAnI tIvratAnI kharAba AdatathI roga ane vyAdhine vadhAre che arthAt maithuna sevananI adhikatA rogone ane ciMtAone vadhAre che. je manuSya parastrIthI virakta nathI, te A loka ane paraloka baMne lokamAM virAdhaka thAya che. A prakAre jenI buddhi tIvra moha athavA mohanIya karmanA udayathI naSTa thaI jAya che te parastrInI gaveSaNAmAM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-4 _ | 125 ] pakaDAI jatAM vadha baMdhana Adi Ihalaukika yAtanAone bhogave che ane mRtyu pAmatA paralokamAM yAvata (trIjA adhyayananI jema)adhogatine prApta kare che. vivecana : A sUtramAM sAmAnyatayA maithunasaMjJAthI utpanna thanAra aneka anarthono ullekha karyo che ane vizeSarUpe parastrIgamananA duSpariNAma pragaTa karyA che. mAnavanA manamAM jyAre maithunasaMjJA tIvra bane che tyAre tenI mati viparIta thaI jAya che ane teno viveka, kartavya-akartavyano bodha naSTa thaI jAya che. te potAnA hitAhitano, bhaviSyamAM thanAra bhayAnaka pariNAmono samyaka vicAra karavAmAM asamartha banI jAya che. A ja kAraNathI tene viSayAMdha kahela che. te samaye tene potAnA yaza, kuLa, zIla Adino aMzamAtra paNa vicAra hoto nathI kahyuM che ke dharma-zIlaM kulAcAra, zauryaM snehaM ca mAnavAH tAvadeva hyapekSante, yAvanna strIvazo bhavet // arthAt manuSya potAnA dharmanI, potAnA zIlanI, zaurya ane snehanI tyAM sudhI paravAha kare che jyAM sudhI te strIne vazIbhUta thatA nathI. sUtramAM vilaya visasa 3jIpa"kahIne strIone viSayarUpI viSanI udIraNA karanAra kahela che. A kathana puruSavarga para paNa samAna rUpe lAgu paDe che arthAt puruSa strIjanomAM viSaya-viSanI udIraNA karAvanAra hoya che. A kathanano abhiprAya e che ke jemAM strInA darzana, sAnidhya, saMsparza, Adi puruSanI kAmavAsanAnA udayamAM nimitta bane che. tema puruSanA darzana, sAnidhya, saMsparza Adi strIonI vAsanAnI udIraNAmAM nimitta bane che. strI ane puruSa banne eka-bIjAnI vAsanA vRddhimAM bAhya nimitta kAraNa banI zake che. upAdAna kAraNa puruSano athavA strIno AtmA svayaM ja che. aMtaraMga kAraNa vedamohanIya Adino udaya che tathA bahiraMga kAraNa strI-puruSanuM zarIra Adi che. bAhya nimitta prApta thatAM vedamohanIyanI udIraNA thAya che. abrahmacaryanuM bhayAnaka phaLa :14 mehuNamUlaM ya suvvae tattha tattha vuttapuvvA saMgAmA bahujaNakkhayakarA sIyAe dovaIe kae, ruppiNIe, paumAvaIe, tArAe, kaMcaNAe, rattasubhadAe, ahilliyAe, suvaNNaguliyAe, kiNNarIe, surUvavijjumaIe, rohiNIe ya, aNNesu ya evamAiesu bahave mahilAkaesu suvvati aikkatA saMgAmA gaamdhmmmuulaa| ababhaseviNo ihaloe tAva gaTThA, paraloe vi ya NaTThA mahayA mohatimisaMdhayAre ghore tasathAvarasuhumabAyaresu pajjattamapajjatta-sAhAraNasarIrapatteyasarIresu ya Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126 | zrI praznavyAkaraNa sUtra aMDaya poyaya-jarAuya-rasaya-saMseima sammucchima-ubbhiyauvavAiesuya, Narayatiriyadeva mANusesu, jarAmaraNarogasogabahule, paliovamasAgarovamAiMaNAIyaM aNavadaggaMdIhamaddhaM cAurata saMsAra-katAraM aNupariyaTTati jIvA mohavasasaNNiviTThA / / bhAvArtha :- (1) sItA, (2) draupadI, (3) rukmaNi, (4) padmAvatI, (5) tArA, (6) kaMcanA, (7) raktasubhadrA, (8) ahalyA, (9) suvarNagulikA, (10) kinnarI, (11) surUpa vidhummati (12) rohiNIne mATe pUrvakAlamAM manuSyono saMhAra karanArA, vibhinna graMthomAM varNita je yuddha thayelA sAMbhaLavAmAM Ave che, tenuM mULa kAraNa maithuna ja hatuM. maithunasaMbaMdhI vAsanAne kAraNe A sarva mahAyuddho thayA che. tenA sivAya anya paNa aneka strIonA nimittathI Indriya viSayamUlaka anya yuddho paNa thayA che. abrahmanuM sevana karanAra A lokamAM to naSTa thAya ja che, te paralokamAM paNa naSTa thAya che. moha vazIbhUta prANI trasa ane sthAvara; sUkSma ane bAdara; paryApta ane aparyApta; sAdhAraNa ane pratyeka zarIrI jIvomAM aMDaja-IDAthI utpanna thanAra, potaja, jarAyuja, rasaja, saMsvedima, ubhijja ane aupapAtika jIvomAM A prakAre naraka, tiryaMca, deva ane manuSyagatinA jIvomAM jarA, maraNa, roga ane zokanI pradhAnatAvALA moharUpI aMdhakArathI vyApta ane ghora, dArUNa paralokamAM aneka palyopama ane sAgaropama jeTalA sudIrgha samaya sudhI naSTa-viniSTa thatA rahe che. teo dAruNa dazA bhogave che tathA anAdi ane anaMta dIrgha mArgayukta ane cAra gatirUpa saMsArakAMtAramAM vAraMvAra paribhramaNa karatA rahe che. vivecana : prastuta sUtramAM prAcIna kALamAM strIonA nimitte thayela saMgrAmono ullekha karatAM sItA, draupadI Adi nAmono ullekha karavAmAM Avyo che. paraMtu te sivAya seMkaDo anya udAharaNa ItihAsamAM vidyamAna che. parastrI laMpaTatAne kAraNe thatA atyAcAro Aje paNa joI zakAya che. abrahmacaryanuM sevana aneka anarthonuM sarjana kare che, temAM paNa parastrIgamana atyaMta anarthakArI che. te AtmA kaluSita bane che. abrahmanuM eka pApa sevana anya aneka pApapravRttimAM preraka bane che. tethI ja tene adharmanuM mULa kahyuM che. tenI pApa pravRtti aneka jIvonA jIvanano nAza kare che. teno A loka ane paraloka duHkhapUrNa banI jAya che. te jIva cAragati rUpa saMsAramAM anaMtakAla sudhI paribhramaNa karI janma, jarA, maraNa, roga, zoka Adi anaMta duHkhone bhogave che. sUtrakAre saMsArI jIvonA bheda-prabheda vividha apekSAe karyA che. (1) tra-sthAvara (2) sUkSmabAdara (3) paryAptA, aparyAptA (4) pratyeka ane sAdhAraNazarIrI (5) aMDaja, potaja, garbhaja, rasaja, ubhijja, saMmUrchAima ane opapAtika jIvomAM (6) naraka, tiryaca, deva ane manuSya gatimAM saMsArI jIvo janma maraNa kare che. jIvanA bheda prabhedanA vizeSa spaSTIkaraNa mATe jUo prajJApanAsUtra. pratyeka Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha--1/adhyayana-4 _ [ 127 ] vargIkaraNamAM pratyeka saMsArI jIvono samAveza thaI jAya che. ahAhacaryano upasaMhAra :15 eso so abaMbhassa phalavivAgo ihaloio paraloio ya appasuho bahudukkho mahabbhao bahurayappagADho dAruNo kakkaso asAo vAsasahassehi muccai, Na ya aveyaittA atthi hu mokkhotti / evamAhaMsu NAyakulaNaMdaNo mahappA jiNo u vIravaraNAmadhijjo kahesI ya abaMbhassa phalavivAgaM eyaM / taM abaMbhaM vi cautthaM sadevamANuyAsurassaloyassa patthaNijja jAva cirapariciyamaNugayaM duraMta / tti bemi // | | vaDanja adambA mAM bhAvArtha :- abrahmarUpa adharmono A phaLa-vipAka che, je A lokamAM ane paralokamAM bhogavavo paDe che, alpasukha ane mahAduHkhadAyI che. A phaLavipAka atyaMta bhayaMkara che ane pragADha pApa-rajathI saMyukta che; atyaMta bhayaMkara ane kaThora che; azAtAjanaka che. hajAro varSe arthAt dIrghakALa pachI temAMthI chUTakAro maLe che paraMtu tene bhogavyA vinA chUTakAro prApta thato nathI. jJAtakulanaMdana mahAna AtmA zreSTha mahAvIra nAmathI vikhyAta jinezvara deve abrahmacaryanuM A phaLa pratipAdita karyuM che. A cotho Azrava abrahmacarya devatA, manuSya ane asura sahita lokanA sarva prANIo dvArA prArthanIya che yAvatuM dIrghakAlathI paricita-abhyasta ane anugata che, duraMta che, duHkhaprada che ane ghaNI muzkelIthI teno aMta Ave che. te cothuM adharmadvAra samApta che vivecana : caturtha Azrava dvArano upasaMhAra karatA sUtrakAre abrahmanA phaLanI dAruNatA ane bhayAnakatA pragaTa karI che. temaja sUtrokta kathana prabhu mahAvIranuM che tema kahIne tenI pUrNa prAmANikatAne pragaTa karI che. sUtramAM Avela vAva padanA pAThanI pUrti A ja adhyayananA prathama sUtramAM che. II adhyayana-4 saMpUrNa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128] zrI praznavyAkaraNa sUtra pAMcamuM adhyayana paricaya 909902 09 04 graha zu09 A2 2 2 28 A adhyayananuM nAma 'parigraha che. temAM parigrahanuM svarUpa, tenA paryAyavAcI nAma, parigrahI vyakti, teonA prayojana ane parigrahanA dAruNa pariNAmanuM varNana pUrvavat pAMca dvArathI karyuM che. parigrahanuM svarUpa - jIvane grahI-jakaDI rAkhe tene parigraha kahe che. jamIna, dhana, saMpatti, khetI, sonA, cAMdI, hIrA, jhaverAta, makAna, dukAna, strI, putra Adi sacitta ane acitta padArtha prANIone grahIjakaDI le che. tethI tene parigraha kahe che. A parigraha sthAnomAM lAbhanI sAthe lobha saMjJAnI vRddhi thatI rahe che. AkhA jagatanuM dhana koI lobhI vyaktine maLI jAya to paNa tene saMtoSa thato nathI. agnimAM jema jema ghI Adi sAmagrI nAkhavAmAM Ave tema te vRddhi pAme che tevI ja rIte jema lAbha thAya tema lobha vadhe che. parigraha mokSa mATe AgaLiyA samAna ane mamatvanuM mULa che. lobhAMdha vyakti hitAhitano viveka khoI bese che. bhAI bhAImAM, mitra mitramAM, pitA putramAM ane zeTha nokaramAM, te veranI vRddhi karAvanAra che. hiMsA ane mahAsaMgrAmanuM te nimitta che. parigrahanA 30 paryAyavAcI nAmaH-mUcha paravAho kutto ! mUchabhAva te parigraha che. mUchabhAvanuM pariNamana vastuno saMgraha karAve che ane saMgRhita padArtha para mUno bhAva jAgRta thAya che. baMne paraspara sApekSa che. tenI vizALatAnuM darzana karAvavA zAstrakAre tenA 30 nAmanuM kathana karyuM che. A sArthaka nAmomAM banne prakAranAM dravya ane bhAva parigrahano samAveza karavAmAM Avyo che. A trIsa nAma parigrahanA virATa rUpane sUcita kare che. zAMti, saMtoSa, samAdhithI jIvana vyatIta karavA IcchatI vyaktie parigrahanA A judA judA rUpone sArI rIte samajIne tyAga karavo joIe. parigrahadhArIH- (1) cAre jAtinA 99 prakAranA deva mahAna RddhinA dhAraka che. temAM paNa Indra, sAmAnika, trAyanTiMzaka, lokapAla, ahamaeNndra Adi vizeSa aizvaryanA svAmI che. devagaNa paNa potapotAnI pariSada sahita, parivAra sahita vizALa parigrahanA svAmI che. tenA bhavana, vimAna, AvAsa, yAna, vAhana, zayyA, bhadrAsana, siMhAsana, vastra, AbhUSaNa, zastra, aneka prakAranA maNiratna temaja labdhisaMpanna apsarAo (devIo)Adi tenA svAmItvamAM hoya che ane temAM te mUcchita hoya che. (2) caityastUpa, mANavaka staMbha, gAma, nagara, udhAna, jaMgala, devAlaya, sarovara, taLAva, vAvaDI, paraba ane vastI Adi sthAnone keTalAka devo mamatvapUrvaka svIkAra kare che. (3) AdevomAMthI koIdeva tiryalokanA varSadhara(vizALa) kSetra, dvIpasamudra, nadI, parvata, IkSakAra, dadhimukha, Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-5 | 129 ] zela, kUTa AdimAM rahe che. mahAna RddhinA svAmI evA A devo vipula aizvaryano anubhava, upabhoga, asaMkhya varSo sudhI karavA chatAM tRpta thatA nathI. atRptAvasthAmAM ja tyAMthI marIne bIjI gatiomAM cAlyA jAya che. parigrahanI lAlasAmAM devagaNa paNa tRpta thaI zakatA nathI to manuSyo athavA bIjA prANIonuM to kahevuM ja zuM? (4) akarmabhUmimAM rahenArA yugalika manuSya ane karmabhUmimAM rahenArA cakravartI, baLadeva, vAsudeva, mAMDalika rAjA, sAmAnya rAjA, rAjyakarmacArI, maMtrI, rAjakumAra, zeTha, zAhUkAra, senApati, purohita, sArthavAha Adi mahAna Rddhi, saMpatti ane manojJa bhogapabhoganI sAmagrIthI saMpanna hoya che. teo manohara-manojJa lalanAo ane putra parivArathI saMpanna hoya che. teo dhana-dhAnya, pazu, bhaMDAra, vyApAra, jamIna, jAyadAda, AbhUSaNa, vastra, hIrA, pannA, mANeka, motI, sonuM, cAMdI, jhaverAta, yAna, vAhana, ratha, pAlakhI Adi sukha sAmagrI ane bhogasAmagrathI paNa saMpanna hoya che. dAsa-dAsI, nokara Adi tenI sevAmAM hAjara rahe che. te mahAparigrahanA svAmInI mamatva, lobha, lAlasAnI agni zAMta thatI nathI ane aMte atRptapaNe ja mRtyu pAme che. (5) aneka sAmAnya manuSya, tiryaMca paNa potapotAne prApta parigraha, dhana, saMpatti, kuTuMba, parivAra, strI, putra, sukha, bhogasAmagrI, khAna, pAna, vastra, upakaraNa, makAna, dukAna AdimAM mamatva mUrchA rAkhe che. tene haMmezAM aprAptanI lAlasA rahe che. A lAlasAnI lAya zAMta na thavAthI te mahAparigrahI kahevAya che ane atRptapaNe mare che. (6) keTalAka loko parigraha mATe 64 vidyAo ane 72 kaLAo zIkhe che; asi, maNi, kRSi Adi karma kare che. dhanasaMgraha mATe teo jIvanaparyata vyApAra vANijya, khetI, kArakhAnA Adi seMkaDo upAya karatA rahe che. (7) parigraha mATe keTalAka loko hiMsaka kRtya kare che, jUTha, anaitika kRtyonuM sevana kare che. teo krodha, mAna, mAyA, lobha, kleza, jhagaDA, vera, virodha vadhAratA rahe che; IcchA, tRSNA, Asakti ane lobhamAM grasta rahe (8) A prakAre A parigrahanA pAzamAM samasta saMsAranA prANI phasAyelA hoya che. parigrahanuM prayojana :- jIvano mUcchabhAva athavA Asaktino bhAva tene bAhya padArtha tarapha AkarSaNa janmAve che. tenA pariNAme te padArthano saMgraha kare che ane potAnA jIvana mATe, parivAra mATe ane Indriya sukhanI IcchApUrti mATe tathA yaza-kIrti mATe paNa prANI parigrahanuM upArjana ane saMgraha kare che. saMgrahita padArthanuM rakSaNa karavAmAM mUcchita thAya che. A rIte jIvano mUcchabhAva ja tene parigrahamAM jakaDI rAkhe che. parigraha pApanuM kaTuM pariNAma - parigrahamAM Asakta banelA prANI tenA upArjanamAM, upabhogamAM ane saMrakSaNamAM aneka prakAranA pApakarmanuM AcaraNa karI karmano saMgraha kare che. A lokamAM tenA sanmArga ane sukhazAMti naSTa thAya che. lobhane vaza banelI vyakti bhUkha, tRSA, garmI, zaradI Adi kaSTone sahana Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 130 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra karI parigraha bhego kare che. aMte te parigrahane paravazapaNe choDI, AsaktithI bAMdhelA karmo sAthe laIne narakagati, tiryaMcagati AdimAM paribhramaNa kare che ane mahAna duHkho bhogavatA rahe che. vivekavAna vijJajanoe A parigraha, lobha, tRSNAnA pAzamAMthI mukta rahI AtmAne durdazAthI surakSita rAkhavo joIe. jIva anAdikALathI bhavobhavamAM vividha parigrahane avazapaNe choDI-choDIne marato rahe che ane ahIMthI paNa parigraha choDIne ja javAnuM che. jJAna ane viveka dvArA saMtoSa ane vairAgya bhAvanA dhAraNa karI A parigrahano saMpUrNa tyAga karavo joIe, te ja AtmA mATe zreyaskara che. saMpUrNa tyAga saMbhava na hoya to paNa AzA-tRSNAne rokI, parigrahanI maryAdA karI avazeSa parigrahathI nivRtta thavuM joIe. saMsAramAM rahevA chatAM parigrahanI maryAdA karavAthI, parigrahanA kaTu pariNAmathI te mukta rahI zake che ane eka divasa saMpUrNa parigrahanA tyAgI banI saMsAra paribhramaNathI mukta thaI zake che. A rIte prathama zrutaskaMdhanA pAMca adhyayanamAM kramazaH pAMce AzravanuM vistRta varNana che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutadha-1/adhyayana-5 | 131 / pAMcamuM adhyayana parigraha ODODODODIODODODODODODDDDDODODODIODODODODODG parigrahanuM sva35 :| 1 | jaMbU ! itto pariggaho paMcamo u NiyamA NANAmaNi-kaNaga-rayaNamahariharimala-saputtadAraparijaNa dAsI dAsa bhayaga pesa haya-gaya-go- mahisauTTa-khara-aya-gavelaga-sIyA-sagaDa-raha-jANa-jugga-saMdaNa- sayaNAsaNavAhaNa-kuviya dhaNadhaNNa-pANa-bhoyaNAcchAyaNa-gaMdha-malla-bhAyaNabhavaNavihiM ceva bahu-vihIyaM bharaha Naga-Nagara-Nigama-jaNavaya- puravara- doNamuhakheDa-kabbaDa-maDaMba saMbAha paTTaNa sahassa parimaMDiyaM / thimiyameiNIyaM egacchattaM sasAgaraM bhujiUNa vasuhaM / __ aparimiyamaNaMta-taNhamaNugaya-mahiccha-sAraNirayamUlo, lohakalikasAya mahakkhaMdho, ciMtAsayaNiciya viula sAlo, gAravapaviralliyagga viDavo, NiyaDi-tayApattapallavadharo pupphaphalaM jassa kAmabhogA, AyAsavisUraNA kalaha-pakaMpiyaggasiharo paravaIsaMpUio bahujaNassa hiyayadaio imassa mokkhavaramuttimagassa phalihabhUo / carima ahammadAraM / bhAvArtha :- zrI sudharmAsvAmIe potAnA pradhAna ziSya jaMbUsvAmIne kahyuM ke he jaMbU! cothA abrahma nAmanA AzrayadvAranI pachI A pAMcamo parigraha Azrava che. tenuM svarUpa A prakAre che. aneka maNio, suvarNo, karketana Adi ratno, bahumUlya sugaMdhamaya padArtha; putra, patnI sahita sarva parivAra; dAsI-dAsa, no42, yA42, preSya arthAt ayane bhATe bhosavA yogya abhayArI; ghoDI, hAthI, gAya, bhaiMsa, 6, Ave'1, 5420, gave (viziSTa tin| 542), zini, pANI , zaz2-151, 2tha, yAna, yujya arthAt be hAtha lAMbI vizeSa prakAranI savArI, caMdana, krIDAratha, zayana, Asana, vAhana, kuSya arthAt gharanA upayogamAM Avato vividha prakArano sAmAna; dhana, dhAnya(ghauM, cokhA Adi), peya padArtha, bhojana; paheravA oDhavAnA vastra; gaMdha-kapUra, Adi mALA-phUlonImALA; vAsaNa, bhavana Adi aneka prakAranI vastuone (bhogavIsevA chatai) aneuro parvatI, nagaro (42 2lita vastImao), nigamo(vyApAra pradhAna bhaMDago) janapado, mahAnagaro, droNamukho(jalamArga ane sthaLamArgathI joDAyela mArga) kheTa(cAre tarapha dhULanA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra | zrI praznavyAkaraNa sUtra koTavALI vastIo), kabUTo-nAnA nagaro-kaA, maDaMbo-jenI AsapAsa aDhI koza sudhI vastI na hoya, saMbAho, patano-jyAM nAnA nAnA pradezomAMthI vastuo kharIdavA mATe loko Ave che athavA jyAM vizeSa rUpe ratno Adino vyApAra thato hoya evA moTA nagarothI suzobhita bharatakSetra temaja sAgaraparyata pRthvInA ekachatra akhaMDa rAjyane bhogavavA chatAM parigrahathI prANIne tRpti thatI nathI. kyAre ya ane kyAM ya jeno aMta Avato nathI evI aparimita ane anaMta tRSNArUpa moTI IcchAnA sAra-pariNAmarUpa durgati ja parigraharUpI vRkSanA mULa jevI che. lobha, krodha, kleza, laDAI, jhagaDA, tenA mahAtkaMdho che. mAnasika saMtApa AdinI adhikatAthI athavA niraMtara utpanna thanArI seMkaDo ciMtAo tenI zAkhAo che. Rddhi, rasa ane zAtArUpa gaurava tenI zAkhAno vistIrNa agrabhAga che. nikRti ane bIjAne ThagavAne mATe thatI vaMcanA, ThagAI yA kapaTa ja te vRkSanI tvacA, chAla, patra, puSpa che. kAmabhoga ja A parigraharUpI vRkSanA puSpa ane phaLa che. tenuM agrazikhara-uparibhAga zArIrika zrama, mAnasika kheda ane klezathI ja kaMpAyamAna che. A parigraha(rUpa, Azrava, adharma)rAjA-mahArAjAo dvArA sanmAnita che; ghaNAM lokonA hRdayavallabha che ane mokSanA nirlobhatArUpa mArgane mATe AgaLiyA samAna che arthAt muktinA upAyarUpa nirlobhatA, akiMcanatA, mamatvarahitatArUpa guNo mATe parigraha bAdhaka che. A aMtima adharmadvAraAzrayadvAra che. vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre pAMcamA Azrava dvAra parigrahanuM svarUpa ane tenA pariNAmanuM nirUpaNa karyuM che. zrI abhayadeva sUrinI TIkAmAM abrahmano saMbaMdha parigraha sAthe batAvyo che. jyAM abrahmanuM sevana hoya tyAM parigraha avazya hoya ja che. bIjA tIrthakarathI 23mAM tIrthakaranA zAsanamAM cAra mahAvrata hatA temAM paNa strIno samAveza parigrahamAM karyo che arthAt cothA mahAvratano samAveza pAMcamA mahAvratamAM karyo che. parigrahana svarU5 :- gucchA parivAro vatto | muccha Asaktino bhAva parigraha che. te ja rIte mUcchanI sthAnabhUta sAdhana sAmagrIne paNa parigraha kahe che. sUtramAM tenA nAmano ullekha che. je spaSTa che. zAstrakAre vRkSanI upamAthI parigrahanuM svarUpa ane tenA anarthonuM kathana karyuM che. parigrahanuM pariNAma - kaSAyonI vRddhi, mAnasika saMtApa, saMgharSa ane saMkaleza tenuM pariNAma che. tethI ja te mokSamArgamAM bAdhaka che. parigrahanA 30 nAma :| 2 tassa ya NAmANi goNNANi hoti tIsaM, taM jahA- pariggaho, saMcayo, cayo, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-5 vaSayo, bihALa, samAro, saMto, Ayo, piMDo, labdhasAro, tA mahiA, paDinamo, lohappA, mahaddI, navaraLa, saravALA ya, mAro, saMpA'plAyao, Rtiko, pavittharo, agatyo, saMcavo, anuttI, AvAso, aviono, amuttI, tA, agattho, AtattI, asaMtoso ti ya / tassa eyANi evamAINi NAmadhijjANi hoMti tIsaM / 133 bhAvArtha :- te [parigrahanA] trIsa nAma che, te A pramANe che- (1) parigraha (2) saMcaya (3) caya (4) upacaya (5) nidhAna (6) saMbhAra (7) saMkara (8) Adara (9) piMDa (10) dravyasAra (11) mahecchA (12) pratibaMdha (13) lobhAtmA (14) maharSikA (15) upakaraNa (16) saMrakSaNA (17) bhAra (18) saMpAtotpAdaka (19) kalikadaMDa (20) pravistara (21) anartha (22) saMstava (23) agupti athavA akIrti (24) AyAsa (25) aviyoga (26) amukti (27) tRSNA (28) anarthaka (29) Asakti (30) asaMtoSa ItyAdi. te parigrahanA A trIsa nAma che. vivecana : parigrahanA paryAyavAcI trIsa nAma tenA svarUpane pragaTa kare che. 1) paddio :- zarIra, dhana, dhAnya Adi bAhya padArthone mamatva bhAvathI grahaNa karavA tene parigraha kahe che. 2) saMcayo :- koIpaNa vastuno adhika mAtrAmAM saMgraha thAya che tethI tene saMcaya kahe che. 3) thayo H- vastuo ekatrita thAya che tethI tene caya kahe che. 4) vaSayo :- maLelA padArthonI vRddhi thatI hovAthI tene upacaya kahe che. 5) bihALa :- dhanane bhUmimAM dATIne rAkhavuM, tijorImAM rAkhavuM yA beMkamAM jamA karAvavuM tevI pravRttio hovAthI tene nidhAna kahe che. 6) saMbhAro :- dhAnya Adi vastune athavA vastra Adine bharI rAkhavA rUpa pravRtti hovAthI tene saMbhAra kahe che. 7) saro :- saMkarano sAmAnya artha che bheLaseLa karavI. ahIM teno vizeSa abhiprAya che, mUlyavAna padArthomAM alpamUlya vastu meLavI rAkhavI. jenAthI mUlyavAna padArtho turaMta pragaTa na thAya ane tene koI grahaNa karI na le. A prakAranI pravRtti thatI hovAthI tene saMkara kahe che. 8) Avaro :- zarIra, dhana Adine AdarabhAvathI atyaMta prItibhAvathI surakSita rAkhAtA hovAthI tene Adara kahe che. 9) piMDo :- lAlacathI prerita thaI koI padArthano yA vibhinna padArthono Dhagalo karavo arthAt padArthane ekatra karavA te prakAranI pravRtti thatI hovAthI tene piMDa kahe che. 10) ravvasAro :- dravya arthAt dhanane ja sArabhUta samajavuM. dhanane prANathI adhika mAnI, jAnanA jokhame paNa dhanane mATe prayatnazIla rahevAthI tene dravyasAra kahe che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI praznavyAkaraNa satra 11) mahiA :- asIma IcchA yA asIma IcchAnuM kAraNa hovAthI tene mahecchA kahe che. 12) pahibaMdho :- koI padArthanI sAthe baMdhAI javuM, jakaDAI javuM. jema bhamaro sugaMdhanI lAlacamAM kamaLa ne bhedana karavAnI zakti hovA chatAM bhedI zakato nathI. tenI kaLImAM baMdha thaI jAya che(ane kyAreka mRtyuno grAsa banI jAya che) A prakAre strI, dhana AdinA mohamAM jakaDAI jAya che, tene choDavAnuM Icche chatAM choDI zakatA nathI. tethI tene pratibaMdha kahe che. 13) tohappA :- lobhano svabhAva, lobharUpa manovRtti hovAthI tene lobhAtmA kahe che. 14) mahaddI :- mahatI AkAMkSA athavA yAcanA thatI hovAthI tene mahatI yAcanA kahe che. 15) vaLa :- jIvana upayogI sAdhana sAmagrI. AvazyakatAno vicAra karyA vinA game tyAMthI sAdhana sAmagrI ekatra thatI hovAthI tene upakara kahe che. 16) saMvaLA :- maLelA padArthonuM AsaktipUrvaka saMrakSaNa thAya che tethI tene saMrakSaNA kahe che. 17) bhAro :- parigraha jIvanane mATe bhArabhUta che mATe tene bhAra kahe che. parigrahanA tyAgI mahAtmA laghubhUta thaIne nizciMta ane nirbhayapaNe vicare che. 18) saMpAkhAvo :- parigraha aneka prakAranA saMkalpo--vikalpono utpAdaka, aneka anartho temaja upadravono janaka che. tethI tene saMpAtotpAdaka kahe che. 19) liraDo :- parigraha kleza, yuddha, vaira, virodha, saMgharSa AdinuM pramukha kAraNa che, mATe tene kalikaphaMDa "klezano paTAro" kahevAya che. 20) pavittharo :- dhana, dhAnya Adino vistAra athavA vyApAra dhaMdhA Adino phelAvo, A sarva parigrahanuM ja rUpa che. tethI tene pravistara kahe che. 21) maLattvo :- parigraha anekavidha anarthonuM pradhAna kAraNa che. mamatva buddhithI prerita ane tRSNA ane lobhathI grasta thaI manuSya sarva anarthonuM pAtra banI jAya che. tene bhISaNa yAtanAo bhogavavI paDe che. tethI tene anartha kahe che. 22) sUMthavo :- saMstavano artha che paricaya- vAraMvAra nikaTatAno saMbaMdha. te mohanI Asaktine vadhAre che. mATe tene saMstava kahe che. 23) anutti :- potAnI IcchAo ke vAsanAonuM gopana na karavuM tenA para niyaMtraNa rAkhyA vinA svachaMdatA vadhAravI tene aNupti kahe che. 24) AvAso :- AyAsano artha che--kheda athavA prayAsa, parigraha ekaTho karavA mATe mAnasika ane zArIrika kheda thAya che--prayAsa karavo paDe che mATe tene AyAsa kahe che. 25) avioLo :- vibhinna padArthonA rUpamAM athavA dhana-makAna ke dukAna AdinA rUpamAM je parigraha ekatrita karyo che tene choDI na devo. camaDI tUTe paNa damaDI na chUTe evI vRtti hovAthI tene aviyoga kahe che. 2) amuttI :- mukti arthAt nirlobhatA--tenuM na hovuM arthAt lobhanI vRtti hovI. A prakArano mAnasika bhAva hovAthI tene amukti kahe che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-5 135 | 27) tA :- aprApta padArthonI lAlasA ane prApta vastuonI vRddhinI abhilASA hovAthI tene tRSNA kahe che. tRSNA parigrahanuM mULa che. 28) bAlyo :- parigrahanuM eka nAma anartha pUrve kahyuM che. tyAM anarthono artha upadrava-jhaMjhaTa, kharAba pariNAma, e pramANe karyo hato. ahIM anarthano artha nirarthaka che. pAramArthika hita ane sukhane mATe parigraha nirarthaka ane nirupayogI che. eTaluM ja nahIM paraMtu vAstavika hita ane sukhamAM te bAdhaka paNa che. tethI tene anarthaka kahe che. 29) sAsarI - mamatA, mUccha, gRddhino bhAva hovAthI tene Asakti kahe che. 30) saMtoso :- asaMtoSa paNa parigrahanuM eka rUpa che. manamAM bAhya padArthonA prati saMtoSa prApta na karavo bhale padArtha na hoya paraMtu aMtaramAM jo asaMtoSa che to te paNa parigraha che. kucha ho kutto A Agama ukti anusAra jo ke mUccha, mamatA, parigraha che. chatAM jina AgamamAM sarva kathana sApekSa che. mATe parigrahanA svarUpanuM pratipAdana karanAruM A kathana bhAvanI apekSAthI samajavuM joIe. mamatvabhAva parigraha che ane mamatva pUrvaka grahaNa karelAM dhana-dhAnya, mahela-makAna, kuTuMba-parivAra ane zarIra paNa parigraha che. A dravya parigraha che. A rIte parigrahanA be prakAra che- AtyaMtara ane bAhya. tene ja dravya parigraha ane bhAva parigraha kahe che. prastuta sUtramAM parigrahanA trIsa nAma kahyA che. te nAmomAM baMne prakAranA parigrahano samAveza karyo che. jemAM paheluM nAma sAmAnya parigrahanuM vAcaka che tyAra pachI saMcaya, caya, upacaya, nidhAna, saMbhAra, saMkara Adi keTalAka nAma pradhAnataH dravya athavA bAhya parigrahane sUcita kare che. mahecchA, pratibaMdha, lobhAtmA, agupti, tRSNA, Asakti, asaMtoSa Adi keTalAka nAma AvyaMtara bhAva parigrahanA vAcaka che. A rIte sutrakAre dravyaparigraha ane bhAvaparigrahano ullekha karyA vinA ja baMne prakAranA parigrahono A trIsa nAmomAM samAveza karyo che. vAstavika rIte bhAvaparigraha arthAt mamatvabuddhi ja ekAMta parigraha rUpa che. dravyaparigraha-bAhya padArtha tyAre ja parigraha bane che jyAre ene mamatvapUrvaka grahaNa karavAmAM Ave che. A rIte A trIsa nAma parigrahanA virATa svarUpane sUcita kare che. zAMti, saMtoSa, samAdhi ane AnaMdamaya jIvana pasAra karavA mATe parigrahanA svarUpane yathArtha rIte samajI teno tyAga karavo joIe. prayALa vimAphaLa khAmadhennAi hati tai - A sUtranA prAraMbhamAM ane aMtamAM baMne sthAne sUtrakAra parigrahanA nAmonI trIsa saMkhyAnuM spaSTa kathana karyuM che. tethI A sUtranA parvamAni zabdathI "anya A prakAranA aneka nAma hoya che evo artha thato nathI. tenA mATe zAstramAM patharAda vA tadaMIRITNa evo pATha hoya che. mATe ahIM trIsa nAmano ja artha karavAmAM Avyo che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 13 zrI praznavyAkaraNa satra parigrahI japo - hepa, manuSya :| 3 taM ca puNa pariggaraM mamAyaMti lohaghatthA bhavaNavara-vimANa-vAsiNo pariggaharuI pariggahe vivihakaraNabuddhI, devaNikAyA ya asura-bhuyaga-garula-vijju-jalaNa-dIvaudahi-disi-pavaNa thaNiya-aNavaNNiya-paNavaNNiya-isivAiya-bhUyavAiyakaMdiya-mahAkaMdiya- kuhaMDa-payaMgadevA, pisAya-bhUya-jakkha-rakkha-sakiNNarakiMpurisa-mahoraga-gaMdhavvA ya tiriyavAsI / paMcavihA joisiyA ya devA bahassaIcaMda-sUra- sukka- saNiccharA rAhu-dhUmakeu-buhA ya aMgArakA ya tattatavaNijjakaNayavaNNA je ya gahA joisimmi cAraM caraMti, keU ya gairaIyA aTThAvIsaivihA yaNakkhattadevagaNA NANAsaMThANa saMThiyAo yatAragAo ThiyalessA cAriNo ya avissAmamaDalagaI uvaricarA / uDDaloyavAsI duvihA vemANiyA ya devA sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhiMda baMbhaloya-laMtaka-mahAsukka-sahassAra-ANaya-pANaya-AraNa-accuyA kappavara vimANavAsiNo suragaNA, gevijjA aNuttarA duvihA kappAIyA vimANavAsI mahiDDiyA uttamA suravarA, evaM ca te cauvvihA saparisA vi devA mamAyaMti bhavaNavAhaNa-jANavimANa-sayaNAsaNANi ya NANAviha vatthabhUsaNANi ya pavarapaharaNANi ya NANAmaNipaMcavaNNadivvaM ya bhAyaNavihiM NANAviha kAmarUva-veuvviyaacchara gaNasaMghAe, dIva-samudde, disAo vidisAo ceiyANi vaNasaMDe, pavvae ya gAmaNayarANi ya ArAmujjANakANaNANi ya kUva-sara-talAga vAvi-dIhiyadevakula-sabhappava-vasahimAiyAI bahuyAI kittaNANi ya parigiNhittA pariggaha viula davvasAraM devAvi saiMdagA Na tittiM Na tuDhei uvalabhaMti / accaMta-viula lohAbhibhUyasaNNA vAsahara-ikkhugAra-vaTTa-pavvaya-kuMDala-ruyaga-varamANusottarakAlodahi-lavaNa-salila- dhpi-rikr-aNjnnk-sel-dhimuh-ovaauppaaykNcnnk-citt-vicitt-jmgvr-sihrikuuddvaasii| vakkhAra-suvibhattabhAgadesAsu akammabhUmisu kammabhUmisu je vi ya NarA cAuratacakkavaTTI vAsudevA baladevA maMDalIyA issarA talavarA seNAvaI ibbhA seTThI raTThiyA purohiyA kumArA daMDaNAyagA mADabiyA satthavAhA koDubiyA amaccA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1/adhyayana-5 ee aNNe ya evamAI pariggahaM saMciNaMti anaMta asaraNaM duraMtaM adhuvamaNiccaM asAsayaM pAvakammaNemmaM avakiriyavvaM viNAsamUlaM vahabaMdhaparikilesabahulaM aNaMtasaMkilesa kAraNaM, te taM dhaNakaNagarayaNaNicayaM piMDiyA ceva lohaghatthA saMsAraM aivayaMti savvadukkhasaNNilayaNaM / 137 bhAvArtha :- pUrva sUtrokta parigrahanA lobhathI grasta; parigraha pratye rUci rAkhanAra; uttama bhavanomAM ane vimAnomAM nivAsa karanAra(bhavanavAsI ane vaimAnika) mamatva pUrvaka parigrahane grahaNa kare che. devanikAya--samUha paNa vividha prakAranA parigrahane saMcita karavAnI buddhivALA che. te deva nikAya A pramANe che- asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dizAkumAra, pavanakumAra, stanitakumAra(dasa prakAranA bhavanavAsI deva)tathA ANapajJika, pANapajJika, RSivAdika, bhUtavAdika, kandrita, mahAkaMdita, kuSmAMDa, pataMgadeva ane pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, kimpuruSa, mahoraga, gAMdharva, (A soLa vyaMtaradevo che) tathA madhyalokamAM nivAsa-vicaraNa karanAra pAMca prakAranA jyotiSThadevomAM-bRhaspati, caMdra, sUrya, zukra, ane zani, rAhu, dhUmaketu, budha ane aMgAraka, tapAvelA suvarNanA varNa jevA maMgala, bIjA paNa ketuparyaMta graho jyotiSacakramAM phare che, te gatimAM prasannatAno anubhava karanAra che. aThThAvIsa prakAranA nakSatra devagaNa, aneka prakAranA saMsthAna-AkAravALA tArAgaNa, sthira lezyA--tejavALA arthAt sadA ekasarakhA tejavALA; manuSya kSetranI aMdara vicaraNa kare che(je madhyalokanI uparanA bhAgamAM samatala bhUmithI 790 yojanathI 900 yojana sudhInI UMcAImAM rahe che)tathA avizrAMta niraMtara-goLAkAre gati karanAra hoya che. A sarva devo parigrahane grahaNa kare che. (te sivAya) urdhvalokamAM nivAsa karanAra vaimAnika deva be prakAranA che. kalpopapanna ane kalpAtIta. saudharma, IzAna, sanatkumAra, mAhendra, brahmaloka, lAMtaka, mahAzukra, sahasrAra, ANata, prANata, AraNa, acyuta, A uttama kalpa-vimAnomAM vAsa karanAra kalpopapanna che. tenI upara nava greveyaka ane pAMca anuttara vimAnomAM rahenAra banne prakAranA deva kalpAtIta che. A vimAnavAsI(vaimAnika) deva mahAna RddhinA dhAraka zreSTha devo che. (pUrvokta) cAre ya prakAranI jAtinA devo potapotAnI pariSada sahita parigrahane grahaNa kare che. temAM mUrchAbhAva rAkhe che. A sarva deva bhavana, hAthI Adi vAhana, ratha Adi yAna, puSpaka Adi vimAna, zayyA, bhadrAsana, siMhAsana, prakRtiAsana, vividha prakAranA vastra temaja uttama prakaraNa arthAt zastro- astro; aneka prakAranA maNionA pacaraMgI divya bhAjano--pAtro; vaikriya labdhithI--IcchA anusAra rUpa banAvanAra kAmarUpA apsarAnA samUha; dvIpa, samudra, pUrva Adi dizAo; IzAna Adi vidizAo; caityo--mANavaka Adi athavA caityastUpo; vanakhaMDo ane parvato grAmo ane nagaro, ArAmo, udyAno, bagIcAo, jaMgalo, kUvA, sarovara, taLAva, vAvaDI, lAMbI vAvaDI, devakula, devAlaya, sabhA, prapA arthAt paraba ane vastI temaja ghaNA ja kIrtana yogya, stutiyogya, dharmasthAnone mamatvapUrvaka svIkAra kare che. A Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 | zrI praznavyAkaraNa satra prakAre vipula dravya yukta parigrahane grahaNa karavA chatAM Indro sahita devone paNa tRpti temaja saMtoSa thato nathI. A sarva deva atyaMta tIvra lobhathI abhibhUta saMjJAvALA che. varSadhara parvato-bharata Adi kSetrone vibhakta karanAra himavaMta, mahAhimavaMta Adi, ISakAra--ghAtakI khaMDa ane puSkaravara dvIpamAM pUrvArdha-uttarArdha khaMDane vibhakta karanAra dakSiNa ane uttara dizAomAM lAMbA parvata, vRttaparvata-zabdapAtI Adi goLAkAra parvata, kuMDalaparvata-jaMbudvIpathI agiyAramAM kuMDala nAmanA dvIpamAM maMDalAkAra parvata, rUcakavara parvata-teramAM rUcaka nAmanA dvIpamAM maMDalAkAra rUcakavara nAmano parvata, mAnuSotara-manuSyakSetranI sImA nirdhArita karanAra parvata; kAlodadhisamudra, lavaNasamudra, salilA(gaMgA Adi mahAnadIo), hadapati-pa5, mahApA Adi hRda-sarovara; ratikara parvata-AThamAM naMdIzvara nAmanA dvIpanA khUNAmAM sthita jAlaranA AkAranA cAra parvata, aMjanaka parvata-naMdIzvara dvIpanA cakravAlamAM rahelA kALA varNano parvata, dadhimukha parvata-aMjanaka parvatonI pAsenI 16 puSkaraNImAM sthita soLa parvata, avapAta parvata-vaimAnika deva manuSya kSetramAM AvavAne mATe jenA upara utare che te parvata-utpAta parvata, bhavanapati deva je parvata parathI manuSyakSetramAM Ave che-te tigiccha phUTa Adi, kAMcanaka parvata-uttarakurU ane devakupha kSetromAM sthita suvarNamaya parvata, citra-vicitra parvata-niSadha nAmanA varSadhara parvatanI pAse zItodA nadInA kinAre citrakUTa ane vicitrakUTa nAmano parvata, yamakavara parvata-nIlavaMta nAmanA varSadhara parvatanI pAse sItA nadInA kinArA para rahela be parvata, zikharI parvata-samudramAM sthita gostUpa Adi parvata, kUTa (naMdanavananA kUTa)AdimAM rahenAra devapaNa parigrahathI saMtoSa pAmatA nathI(to pachI bIjA prANIo mATe to kahevuM ja zuM?) te parigrahathI kevI rIte tRpta thaI zake ? vakSaskArothI suvibhakta devakuru, uttarakuru Adi akarmabhUmiomAM ane karmabhUmiomAM (mahAvidehanA batrIsa vijayo ane bharata AdimAM)je manuSya nivAsa kare che; yathA-cakravartI, vAsudeva, baLadeva, mAMDalikarAjA, Izvara, yuvarAja, moTA moTA ezvaryazALI loko, talavara (mastaka upara sonAnI paTTI bAMdhela rAjasthAnIya),senApati, IbhyaaMbADI sahita hAthIne DhAMkI zakAya teTalI vizALa saMpattinA svAmIzreSThI (zrI devatA dvArA alaMkRta cihnane mastaka upara dhAraNa karanAra zeTha), rASTrika-(rASTranI unnatiavanatinA vicArane mATe niyukta karelA adhikArI), purohita (zAMtikarma karAvanAra), kumAra (rAjaputra), diMDanAyaka(koTavAla sthAnIya rAjyAdhikArI), mADaMbika(maDaMbanA adhipati-nAnA rAjA), sArthavAha(ghaNA nAnA vepArIone sAthe laIne cAlanAra moTA vyApArI), kauTuMbika(moTA kuTuMbanA athavA gAmanA mukhya mANasa)ane amAtya(maMtrI), A sarva ane tenA sivAya anya manuSya parigrahano saMcaya kare che. te parigraha anaMta athavA pariNAma zUnya che; azaraNa-duHkhathI rakSA karavAmAM asamartha che; te parigraha duHkhamaya aMtavALo che. te adhuva che, anitya che ane pratikSaNa vinAzazIla hovAthI azAzvata che, pApakarmonuM mULa che. te jJAnIjanone mATe tyAjya che, vinAzanuM mULa kAraNa che; anya prANIonA vadha ane baMdhananuM kAraNa che athavA parigraha svayaM parigrahIne mATe vadha-baMdhana Adi aneka prakAranA ghora kalezanuM kAraNa banI jAya che. A prakAre te pUrvokta deva Adi dhana, sonuM, ratno, Adino saMcaya karatA lobhathI grasta thAya che ane samasta prakAranA duHkhanA sthAnarUpa A saMsAramAM paribhramaNa karatA rahe che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUta -/adhyayana-5 | 138 viveyana : prastuta sUtramAM parigrahanI vyApaktAnuM darzana karAvyuM che. devagatimAM parigraha saMjJAvizeSa balavattara hoya che ane manuSya gatimAM paNa tenuM sAmrAjya joI zakAya che. parigrahanA sAdhanabhUta padArtho anitya, adhruva, azaraNarUpa che. tema chatAM tenA prati jIvano mubhAva tUTato nathI. parigraha mATe thatI vizeSa pravRtti ane tenA duSpariNAmo: 4 pariggahassa ya aTThAe sippasayaM sikkhae bahujaNo kalAo ya bAvattari suNitaNAo lehAiyAo sauNaruyAvasANAo gaNiyappahANAo, causaTThi ca mahilAguNe raijaNaNe, sippasevaM, asi-masi-kisi-vANijjaM, vavahAraM atthasatthaI- satthaccharuppagayaM, vivihAo ya jogajuMjaNAo aNNesu evamAie su bahusu kAraNa- saesu jAvajjIva NaDijjae saMciNati maMdabuddhI / pariggahasseva ya aTThAe karaMti pANANa vahakaraNaM, aliya NiyaDisAisaMpaogeparadavvAbhijjA saparadAra abhigamaNAsevaNAe AyAsavisUraNaM kalahabhaMDaNaverANi ya avamANaNavimANaNAo icchamahicchappivAsasayayaMtisiyA taNhagehilohaghatthA attANA aNiggahiyA kareMti kohamANamAyAlohe / ___ akittaNijje pariggahe ceva hoMti NiyamA sallA daMDA ya gAravA ya kasAyA saNNA ya kAmaguNa-aNhagA va iMdiyalessAo sayaNasaMpaogA sacittAcittamIsagAI davvAiM aNaMtagAiM icchaMti parighettuM / sadevamaNuyAsurammi loe lohapariggaho jiNavarehiM bhaNio, Natthi eriso pAso paDibaMdho atthi savvajIvANa savvaloe / bhAvArtha - parigrahane mATe ghaNA loko seMkaDo zilpa athavA hunnara tathA ucca zreNinI nipuNatA utpanna karanAra lekhanathI laI zakanirUta-pakSIonI bolI sudhInI gaNitanI pradhAnatAvALI botera kaLAo zIkhe che. strIo AnaMda utpanna karAvanAra strIonI cosaTha kaLAone zIkhe che. koI zilpanI sevA kare che. koI asi Adi zastrone calAvavAno abhyAsa kare che. koI masikarma-lipi Adi lakhavAnI zikSA le che. koI kRSi-khetI kare che. koI vANijya, vyApAra zIkhe che. koI vyavahAra arthAt vivAdane dUra karavAnI zikSA le che. koI arthazAstra, rAjanIti, AdinI koI dhanurveda Adi zastra ane charI Adi zastrone pakaDavAnA upAyonI, koI aneka prakAranA vazIkaraNa Adi yogonI zikSA grahaNa kare che. A Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra prakAranA parigraha meLavavAnA seMkaDo upAyomAM pravRtti karI rahelA manuSyo jIvanaparyaMta nAcatA rahe che. jenI buddhi maMda che, je pAramArthika hitAhitano viveka karanArI buddhinI maMdatAyukta che, te parigrahano saMcaya kare che. 140 parigrahane mATe AvA kAryo ane pariNAmo thAya che- loko prANIonI hiMsAmAM pravRtta thAya che, khoTuM bole che, bIjAne ThagavAnA dhaMdhA kare che, kharAba vastunI bheLaseLa karIne bIjAne sArI vastu batAve che ane bIjAne dravyanI lAlaca Ape che. potAnI strI sAthenA gamanamAM zArIrika ane mAnasika khaMdane pAme che tathA bIjAnI strInI prApti na thavA para mAnasika pIDAno anubhava kare che. kleza, laDAI, vaira virodha kare che. apamAna tathA yAtanAo sahana kare che. IcchAo ane mahecchAo ane tRSNAthI niraMtara tRSNAzIla banI rahe che. aprApta dravyanI prAptinI lAlasA tathA prApta padArtho saMbaMdhI Asakti tathA lobhamAM grasta rahe che. te zaraNarahita ane Indriyo tathA mananA nigrahathI rahita thaI krodha, mAna, mAyA ane lobhanuM sevana kare che. A niMdanIya parigrahamAM ja nizcitarUpe mAyA, nidAna, mithyAtva rUpa traNa zalya hoya che. temAM ja mana, vacana, kAyarUpa traNa daMDa hoya che. temAM saddhi, rasa tathA zAtArUpa traNa gaurava hoya che; krodhAdi kapAya hoya che; AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigraha saMjJArUpa cAra saMjJAo hoya che. temAM ja kAmaguNa-zabdAdi IndriyonA pAMca viSaya tathA hiMsAdi pAMca AzravAra, Indriya vikAra tathA kRSNa, nIla ane kApota nAmanI traNa azubha lezyAo hoya che; svajanonI sAthe saMyoga paNa parigraha para AdhArita che. parihI asIma anaMta sacitta, acitta ane mizra dravyone grahaNa karavAnI IcchA kare che. devo, manuSyo ane asuro sahita trasa sthAvararUpa jagatamAM jinendra bhagavaMto tIrthaMkaroe (pUrvokta svarUpavALA) parigrahanuM pratipAdana karyuM che. vAstavamAM parigraha samAna anya baMdhana nathI. vivecana prastuta sUtramAM parigraha mATe karavAmAM AvatA vividha prakAranA kAryono ullekha karyo che. te kAryonuM sUtramAM tAdRza varNana che. te sivAya anya paNa ghaNA kArya che, jethI parigrahanI prApti, vRddhi temaja saMrakSaNa thaI zake che. mULa pAThamAM puruSonI botera kaLAo ane strInI cosaTha kaLAonuM nidarzana karavAmAM AvyuM che. prAcIna kALamAM A kaLAo pracalita hatI. teno saMkSipta paricaya samavAyAMga sUtra ane aMtagaDa sUtramAM che. strIonI 64 kaLA :- (1) nRtyakaLA (2) aucityakaLA (3) citrakaLA (4) vAjiMtra (5) maMtra (6) taMtra (7) jJAna (8) vijJAna (9) daMDa (10) jalastaMbhana (11)) gItagAna (12) tAlamAna (13) meghavRSTi (14) phalavRSTi (15) ArAmaropaNa (16) AkAragopana (17) dharmavicAra (18) zakunavicAra (19) kriyAkalpana (20) saMskRtabhASaNa (21) prasAdanIti (22) dharmanIti (23) vANIvRddhi (24) suvarNasiddhi (25) surabhinla (26) lIlAsaMcaraNa (27) hAthI-ghoDA parIkSaNa (28) strI-puruSa lakSaNa (29) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-5 [ 141 | suvarNa-ratnabheda (30) aSTAdaza lipi jJAna (31) tatkAla buddhi (3ra) vastusiddhi (33) vaidyakakriyA (34) kAmakriyA (35) ghaTabhrama (36) sAraparizrama (37) aMjanayoga (38) cUrNayoga (39) hastalAghava (40) vacanapATava (41) bhojyavidhi (42) vANijyavidhi (43) mukhamaMDana (44) zAlikhaMDana (45) kathAkathana (46) puSpagrathana (47) vakrokti jalpana (48) kAvyazakti (49) phAraveza (50) sakala bhASAvizeSa (51) abhidhAnajJAna (para) AbharaNaparidhAna (53) nRtya upacAra (54) gRhaAcAra, (55) zAThayakaraNa (56) para nirAkaraNa (57) dhAnya raMdhana (58) kezabaMdhana (59) vINAdinAda (0) vitaMDAvAda (61) aMkavicAra (ra) lokavyavahAra () aMtyakSarI (4) prazna pahelikA. uparokta kalA vijJAnathI prAcIna kALanI zikSApaddhati ane jIvana paddhatinuM suMdara citra ApaNI samakSa khaDu thaI jAya che. TUMkamAM potAnI parigrahavRttinuM poSaNa karavA vyakti game te pravRtti kare che. parigrahanuM duSpariNAma :- je cAre bAjuthI jIvane pakaDI rAkhe-jakaDI rAkhe te parigraha che. parigrahanI puSTi mATe tene hiMsA, asatya, corI Adi sarva pApasthAnanuM sevana karavuM ja paDe che. nItikAroe paNa kahyuM che ke arthAnAmarjane dukkhaM, arjitAm ca rakSaNe / / Aye dukkhaM vyaye dukkhaM, dhik ! aho dukkhabhAjanam // artha- dhananI prAptimAM duHkha che. prApta thayA pachI tenA saMrakSaNamAM duHkha che. tenA AvavA para duHkha ane javA para paNa duHkha che. dhikkAra che te duHkhanA bhAinarUpa dhanane. sAmAnya jana samAja tene sukhanuM kAraNa samaje che paraMtu te tenI bhrAMti ane mUDhatA che. vAstavamAM te vadha, baMdhana Adi aneka prakAranA klezanuM kAraNa che. zAstrakAra parigrahane 'salvadukagoNanayana kahyo che. parigraha sarva duHkhonuM ghara che. parigrahanuM bhayAnaka phaLa :| 5 | paralogammi ya NaTThA tamaM paviTThA mahayAmohamohiyamaI timisaMdhayAre tasathAvarasuhuma bAyaresu pajjattamapajjattaga-sAhAraNa-patteyasarIresu ya aNDayapoyaya-jarAuya-rasaya-saMseima-sammucchima ubbhiya-uvavAisu ya Naraya-tiriyadeva-maNussesujarAmaraNarogasogabahulesu paliovamasAgarovamAiM aNAiyaM aNavayaggaM dIhamaddhaM cAuratasaMsArakatAraM aNupariyaTTati jIvA lohavasa saNNiviTThA / eso so pariggahassa phalavivAgo ihaloio paraloio appasuho bahudukkho mahabbhao bahurayappagADho dAruNo kakkaso asAo vAsasahassehiM muccai Na ya aveyaittA atthi hu mokkhotti / / evamAsu NAyakulaNaMdaNo mahappA jiNo u vIravaraNAmadhijjo kahesI ya Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrI praznavyAkaraNa sUtra pariggahassa phalavivAgaM / eso so pariggaho paMcamo u NiyamA NANAmaNikaNagarayaNa-mahariha evaM jAva imassa mokkhavaramuttimaggassa phalihabhUo / tti bemi // // rima ahamnavAra samAM || bhAvArtha :- parigrahamAM Asakta prANI paralokamAM ane A lokamAM(sArI gatithI, sanmArgathI ane sukha zAMtithI)bhraSTa thAya che, ajJAna aMdhakAramAM praviSTa thAya che. tIvra mohanIyakarmanA udayathI; mohita buddhivALA; lobhane vaza thayelA jIva; trasa, sthAvara, sUkSma, bAdara paryAyomAM tathA paryApta ane aparyApta avasthAomAM sAdhAraNa ane pratyeka zarIrI jIvomAM; aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, saMsvedima, udbhijjI ane aupapAtika jIvomAM; naraka, tiryaMca, deva ane manuSyagatinA jIvomAM; jarA, maraNa, roga, zokanI bahulatAvALA; mahAmoharUpI aMdhakArathI vyApta ane ghora dAruNa paralokamAM anAdi, anaMta, dIrgha mArgavALA, cAra gatirUpa saMsAra kAnanamAM vAraMvAra aneka palyopama ane sAgaropamo jeTalA sudIrghakAla paryaMta paribhramaNa kare che. A parigrahano A phalavipAka che, je A loka ane paralokamAM bhogavavo paDe che. te alpasukha ane mahA duHkha dAyaka che, ghora-bhayathI paripUrNa che, pragADha karmarajathI yukta che, gADha karma baMdhanuM kAraNa che; dAruNa che, kaThora che ane azAtAno hetu che, hajAro varSe arthAt dIrghakAle tenAthI mukti maLe che paraMtu tenA phaLa bhogavyA vinA mukti nathI. jJAtakulanaMdana mahAna AtmA zreSTha mahAvIra nAmathI vikhyAta jinezvara deve parigrahanuM A phaLa pratipAdita karyuM che. A pAMcamuM AzravahAra parigraha aneka prakAranA candrakAMta Adi maNio; suvarNa, karketana Adi ratno tathA bahu mUlya anya dravyarUpa che yAvat A parigraha mokSanA mArga rUpa nirlobhatAne mATe argalA samAna che. // pAMcamuM (aMtima) adharmadvAra samApta // vivecana = sUtrakAre upasaMhAramAM parigrahanA dAruNa vipAkane pragaTa karyo che. cAra gati rUpa saMsAra paribhramaNa, temAM janma, jarA, maraNa, roga, zoka AzAtA Adi parigrahanuM pariNAma che. uparokta kathana vItarAgI prabhu vIranuM che tethI saMpUrNapaNe vizvasanIya che. // adhyayana-5 saMpUrNa // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-1/adhyayana-5 [ 143] AvyavahArano upasaMhAra :| 1 eehiM paMcahiM Asavehi, rayamAdiNittu aNusamayaM / cauvihagaiperaMtaM, aNupariyaTTati saMsAre // 1 // A pUrvokta pAMca AzravadyAronA nimittathI jIva pratisamaya karmarUpI rajano saMcaya karI cAra gatirUpa saMsAramAM paribhramaNa karatA rahe che. | 2 savvagaipakkhaMde, kAhiMti aNaMtae akayapuNNA / je ya Na suNaMti dhamma, soUNa ya je pamAyati // 2 // je puNyahIna prANI dharmanuM zravaNa karatA nathI athavA zravaNa karIne paNa tenuM AcaraNa karavAmAM pramAda kare che, te anaMtakALa sudhI cAra gatiomAM gamanAgamana (janma-maraNa) karatA rahe che. |3 aNusiTuM vi bahuvihaM, micchadiTThiyA je NarA ahammA / baddhaNikAiyakammA, suNati dhamma Na ya kareti // 3 // je puruSa mithyAdaSTi che; adhArmika che; jeNe nikAcita(atyaMtagADha) karmano baMdha karyo che, te aneka prakArathI zikSA maLavA para dharmane sAMbhaLe che paraMtu tenuM AcaraNa nathI karatA. | 4 kiM sakkA kAuM je, Necchai osaha muhA pAuM / jiNavayaNaM guNamahuraM, vireyaNaM savvadukkhANaM // 4 // samasta duHkhono nAza karavAne mATe zrI jinezvara bhagavAnanA guNayukta vacana madhura virecanaauSadha che. paraMtu niHsvArtha bhAvathI devAmAM AvelA A auSadhane je pIvAne IcchatA nathI, tenA mATe zuM kahI zakAya ? paMceva ya ujjhiUNaM, paMceva ya rakkhiUNa bhAveNaM / kammaraya-vippamukkaM, siddhivara-maNuttaraM jati // 5 // je prANI pAMca(hiMsA Adi Azravo)no tyAga karI pAMca(ahiMsA Adi saMvaro)nI bhAvapUrvaka rakSA kare che. te karmarajathI sarvathA rahita thaI sarvottama siddhi(mukti)prApta kare che. II prathama zrutaskaMdha saMpUrNa II Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 144] zrI praznavyAkaraNa 2 bIjo zrutaskaMdha - saMvaradvAra prathama adhyayana (4/EAAPopbopapapapapapapapapapapapapa dvitIya zrutaskaMdhanuM A prathama adhyayana che. temAM pAMca AzravanA pratipakSI pAMca saMvara paikI prathama saMvara ahiMsAnuM varNana che. tethI A adhyayananuM nAma 'ahiMsA' rAkhavAmAM Avela che. ahiMsA adhyayanamAM ahiMsAnuM svarUpa, ahiMsAnA 60 paryAyavAcI nAma, ahiMsaka sAdhaka, ahiMsaka vyaktinA AcAra vicAra ane prathama mahAvratanI pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che. ahiMsAnuM svarUpa :- hiMsAno abhAva te ahiMsA che. tIrthakara bhagavaMtoe saMsAranA samasta jIvonI dayA mATe (anukaMpAne mATe)ane tenI rakSA mATe A nigraMtha pravacana kahyuM che. ahiMsAnI pramukhatAthI ja tIrthakara upadeza Ape che. sarva mahAvratomAM mukhya ahiMsA mahAvrata ja che. tenI surakSAne mATe ja zeSa cAre mahAvrata che. zeSa cAre mahAvratothI ahiMsA mahAvratanI puSTi thAya che. ahiMsA pradhAna, samasta jIvonI anukaMpA-rakSA pradhAna A pravacana, AtmAne mATe hitakara che; A bhava parabhava baMnemAM kalyANa karanAra che; anya pravacanomAM ane siddhAMtomAM anuttara, zreSThattama, sarvottama che ane samasta pApo athavA duHkhone upazAMta karanAra arthAt teno aMta karanAra che. je rIte pakSIone AkAza, bhUkhyAne bhojana, tarasyAne pANI, samudramAM DUbatAne jahAja, rogothI pIDitone auSadha, jaMgalamAM sArthavAhono saMgha prANIne sukhaprada hoya che; tenAthI paNa adhikAra A ahiMsA bhagavatI trasa-sthAvara prANIo mATe mahAna kuzaLa, kSema, maMgaLakArI ane sukhAvaha che. ahiMsA bhagavatInA paryAyavAcI 60 nAma:- ahiMsA eka AtmaguNa che. te guNanA dhAraka vyaktimAM anya aneka guNo sahaja rIte pragaTa thAya che. te tenA vividha paryAyavAcI nAmathI spaSTa thAya che. sUtrakAre tenA 60 nAmono ullekha karyo che. ahiMsAnA dhAraka - tIrthaMkaraprabhue A ahiMsA bhagavatInuM samyaka rUpathI kathana karyuM che. aneka viziSTa jJAnI, labdhidhArI, tapasvI, dhIramati, atizaya lokottara buddhisaMpanna, AhAra-vihAramAM atizaya niyama saMpanna, svAdhyAya dhyAnamAM lIna, mahAvratadhArI, samiti guptivaMta, chakAyanA rakSaka, nitya apramatta rahenAra, zreSTha munivaro temaja tIrthakara bhagavaMtoe A ahiMsA bhagavatInuM samyapha pAlana karyuM che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha -raaidhyayana-1 [ 145 ] anya anaMta jIvoe ahiMsA mahAvratanuM ArAdhana karyuM che; vartamAnamAM saMkhyAtA jIva karI rahyA che ane bhaviSyamAM paNa anaMtAnaMta jIva A ahiMsA mahAvratanuM paripUrNa pAlana karI mukti prApta karaze. ahiMsako, mahAvratadhArIonI AhAracaryA :- zarIra ane AyuSyane dhAraNa karavA mATe manuSya mAtrane AhAranI AvazyakatA hoya che. AhAra vagara dIrgha samaya paryata saMyamacaryAnuM ArAdhana thaI zakatuM nathI. tethI ja jinezvara bhagavaMtoe AhArane mATe pUrNa asAvadha-pApa rahita ahiMsaka vRtti nirdiSTa karI che. ahiMsaka munie pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati Adi sthAvara temaja samasta traNa prANIonI dayA anukaMpAne mATe nirdoSa bhikSAnI gaveSaNA karavI joIe. te AhAra nava koTithI zuddha hovo joIe. (1-3) sAdhu svayaM AhArane mATe hiMsA na kare, na karAve, na anumode (4-6) svayaM AhAra na banAve, anya pAse na banAvaDAve, banAvatAne anumodana na kare (7-9) svayaM na kharIde, na kharIdAve, kharIdakaranArane anumodana na kare. A nava koTi che. mana, vacana, kAyA, A traNe ya yogothI tenuM zaddha pAlana kare. udagama, utpAdana ane eSaNA A 4ra doSothI rahita zuddha AhAra sAdhu prApta kare ane pUrNatayA jIva rahita, acita temaja niHzaMka AhAra pANInI gaveSaNA kare. sAdhunimnokta AcaraNa na kare. AhAra grahaNa karavA mATe gRhasthanA ghera dharmakathA na kare. zubhAzubha sUcaka lakSaNa, svapnaphaLa, jyotiSa nimita AdinuM kathana na kare. jAdUmaMtara Adi camatkArono prayoga na kare. koInI vaMdanA, satkAra, sanmAna Adi karI bhikSA prApta na kare. koInI hIlanA, niMdA, tiraskAra na kare. koIne bhayabhIta na kare, tADana-tarjana Adi na kare. abhimAna, mAyAcAra, gusso, hInatA na kare. mitratA, prArthanA(guNagAna) yA sevA karI AhAranI prApti na kare. sAdhue nimnokta kALajI levI joIe. ajJAta gharomAMthI[jyAM sAdhunA javA pUrve tenA AvavAnI koI jANakArI yA taiyArI na hoya tyAMthI] bhikSA prApta kare. bhikSA grahaNa karavAmAM koI prakArano AsaktibhAva, dveSabhAva na hoya, dInabhAva, udAsIbhAva na hoya; hatAza yA hInabhAva na hoya; koIpaNa prakAranA khedano anubhava karI khedakhinna na bane. saMyama nirvAha, cAritra nirmANa, vinaya, kSamA Adi guNa vRddhinI pravRttithI yukta thaI sAdhue AhAra pANInI gaveSaNA karavI joIe. A prakAre sAdhunI AhAra prApti paNa dravya temaja bhAvathI pUrNa ahiMsaka, asAvadha, pAparahita hovI joIe. tenuM yathArtha pAlana karavAthI ja bhikSu pUrNa ahiMsaka bane che. ahiMsA mahAvratanI pAMca bhAvanAo :- ahiMsA mahAvratanI rakSA mATe, samyagu ArAdhanA mATe tenI pAMca bhAvanAo kahI che. tenuM sAvadhAnIpUrvaka pAlana karavAthI ja saMyamanI ArAdhanA ane saphaLatA saMbhave che. prathama mahAvratanI bhAvanAonI vizeSatA che ke temAM samiti gupti rUpI aSTa pravacana mAtAno samAveza thaI jAya che. te pAMca bhAvanAo A pramANe che- (1) IryA bhAvanA (2) mana bhAvanA (3) vacana bhAvanA (4) eSaNA bhAvanA (5) AdAna-nikSepaNA bhAvanA. A pAMce bhAvanAnuM svarUpa mULapAThamAM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] zrI praznavyAkaraNa satra spaSTa karyuM che. teno sAra A pramANe che A rIte prathama mahAvratanI A pAMca bhAvanAomAM pAMce samitionA samyagu ArAdhanAnuM sUcana karyuM che. temaja mana-vacananI pavitratA rAkhavAnI preraNA karI che. sAdhakano bhAva pUrNa ahiMsaka hoya ane vRtti samyak hoya to ja ahiMsAnI ArAdhanA thaI zake che. te ja A pAMca bhAvanAono uddezya che. pAMca bhAvanAothI yukta prathama saMvaradvAra prathama mahAvrata-ahiMsAnuM A svarUpa che. tenuM yathArtha rIte pAlana karavuM joIe. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha -raaidhyayana-1 147 o) prathama adhyayana. | mahAvatA cha saMvaradvArano prAraMbha : jaMbU ! etto saMvaradArAI, paMca vocchAmi ANupuvvIe / jaha bhaNiyANi bhagavayA, savvadukkhavimokkhaNaTThAe // 1 // bhAvArtha :- zrI sudharmA svAmI kahe che ke he jaMbU! bhagavAne sarva duHkhothI muktinA upAyabhUta pAMca saMvaradvAro kahyA che. tene huM anukramathI kahIza. paDhama hoi ahiMsA, biiyaM saccavayaNaM ti paNNattaM / dattamaNuNNAya saMvaro ya, baMbhacera-mapariggahattaM ca // 2 // bhAvArtha :- (A pAMca saMvara dvAromAM) prathama ahiMsA che. bIjuM satya vacana che. trIjuM svAmInI AjJAthI daragrahaNa(adattAdAna veramaNa) che. cothuM brahmacarya ane pAMcamuM aparigraha che. tattha paDhama ahiMsA, tasa-thAvara-savvabhUya-khemakarI / tIse sabhAvaNAo, kiMci vocchaM guNuddesaM // 3 // bhAvArtha :- A saMvara dvAromAM prathama je ahiMsA che; te trasa ane sthAvara sarva jIvonuM kSemakuzaLa karanAra che. huM pAMca bhAvanAo sahita ahiMsAnA guNonuM thoDuM kathana karIza. vivecana : pAMca AzrayakAronuM varNana karyA pachI zAstrakAre ahIM pAMca saMvaradvAronA varNananI pratijJA karI che. saMvaranA aneka bheda prabheda anyatra upalabdha che paraMtu prastuta prasaMgamAM AzravanA pAMca bhedanI jema tenA pratipakSI saMvaranA paNa pAMca bhedanuM ja nirUpaNa che. saMvara:- Azrava nirodhaH saMvara : I [tatvArtha sUtra 6/1] Azravano nirodha te saMvara che athavA sacine tiSyane ApanuM maLi yena saH saMvara: | jenA dvArA AvatA karmo rokAya te Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra saMvara. 'karmanuM AvavuM' te Azrava che. to AvatA karmane rokavuM te saMvara che. naukAnA daSTAMtathI Azrava ane saMvarane samajI zakAya che. samudramAM sthita naukAmAM koI paNa kAraNasara chidra paDI gayuM ane naukAmAM pANI bharAvA lAgyuM. tyAra pachI nAvika te chidrone pUrI de; AvatA pANIne rokI de ane bharAyeluM pANI ulecI nAkhe; to te nAva surakSitapaNe kinAre pahoMcI jAya che. te ja rIte saMsAra sAgaramAM karma vargaNArUpI athAga jala che. zarIrarUpI naukA ane jIva rUpI nAvika saMsAra sAgaramAM paribhramaNa karI rahyo che. temAM hiMsA, asatya Adi chidra dvArA karmano pravAha Ave che, te Azrava che. jIvarUpI nAvika ahiMsA Adi dvArA te chidrane baMdha kare te saMvara che. bharAyelA pANIne ulecavA samAna pUrvakRta karmono nAza karavo te nirjarA che. jo saMvara ane nirjarAnI prakriyA yathArtha rIte thAya to te jIva saMsAra sAgarane tarI jAya che. anyathA karmanuM pANI bharAya javAthI jIvarUpI nAvika saMsAra sAgaramAM DUbI jAya che. prastuta kathananuM prayojana - "saba kurjara vimojakuE" sarva duHkhano kSaya karavA mATe prastuta kathana che. samasta duHkhothI chuTakAro meLavavAno A amogha upAya che, samasta karmothI rahita thaI zuddha AtmasvarUpane prApta karavuM. tenA mATe saMvaranI ArAdhanA karavI anivArya che. jyAM sudhI navA karmonuM Agamana rokAya nahIM tyAM sudhI karmapravAha AtmAmAM Avato ja rahe che ane jyAM sudhI karmapravAha cAlu hoya tyAM sudhI pUrNa zuddhi thatI nathI. A tathyane sUcita karavA mATe zAstrakAre kahyuM che ke saMvarakAronI prarUpaNAnuM prayojana sarva duHkhothI mukta thavuM, te che ane tene yathArtha jANyA vinA tenI sAdhanA thaI zakatI nathI. saMvaranA prakAra :- tenA pAMca prakAra che. ahiMsA, satya, adattAdAna viramaNa, brahmacarya ane aparigraha, ahIM A pAMce saMvaranuM kramazaH pratipAdana karyuM che. ahiMsAnuM prAdhAnya - pAMca saMvaramAM ahiMsA prathama che. te mULa vrata che. zeSa cAra vrata tenI rakSA mATe che. kahyuM paNa che ke Nighi8 ettha vayaM ikka ciya jiNavarehiM savvehiM / pANAivAyaveramaNamavasesA tassa rakkhaTThA // sarva tIrthakara bhagavaMtoe eka prANAtipAta viramaNa vratanuM kathana karyuM che. zeSa cAra vrata tenI rakSA mATe che. athavA pAMce vrata ahiMsA svarUpa che. satya, acaurya, brahmacarya Adi svadayA ane paradayAnuM kAraNa ja che. temaja 'tala thAvara savvapUtha homavarI' ahiMsA trasa ane sthAvara jIvone mATe kalyANakArI che. ahiMsAnA pAyA para jagatanA vyavahAro cAlI rahyA che. prathama adhyayana - ahiMsA saMvaradvAranuM mahAvya :| 1 tANi u imANi suvvaya ! mahavvayAI loyahiyasavvayAI suyasAgara-desiyAI tavasaMjamamahavvayAisIlaguNavaravvayAIsaccajjavavvayAiNaraya-tiriya-maNuya-devagai Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha -raaidhyayana-1 149 ] vivajjagAI savvajiNasAsagAI kammarayavidAragAI bhavasayaviNAsagAI duhasaya vamoyaNagAiM suhasayapavattaNagAI kApurisaduruttarAI sappurisaNiseviyAI NivvANa gamaNa saggappayANagAiM saMvaradArAI paMca kahiyANi u bhagavayA / bhAvArtha :- zrI sudharmA svAmIe potAnA aMtevAsI ziSya jaMbUsvAmIne kahyuM- he suvrata ! arthAt uttama vratonA dhAraka ane pAlaka jaMbU! A mahAvrata sarva lokone mATe hitakArI che. dhRtarUpI sAgaramAM teno upadeza karavAmAM Avyo che. A tapa ane saMyamarUpa mahAvrata che. A mahAvratomAM zIlano ane uttama guNono samUha che. satya ane dayA-komaLatA, saraLatA, niSkapaTatA temAM pradhAna che. A mahAvrata narakagati, tiryaMcagati, manuSya gati ane devagatithI mukti denAra che. sarva jina bhagavaMta tIrthakaro dvArA upadiSTa che. karmarUpI rajano nAza karanAra che. seMkaDobhavo-janma-maraNono aMta karanAra che. seMkaDo duHkhothI bacAvanAra che ane seMkaDo sukhomAM pravRtta karanAra che. A mahAvrata kAyara puruSo mATe duSkara che. sat puruSoe tenuM sevana karyuM che. (sevana kare che ane karaze.) te mokSamAM javAno mArga che. te svargamAM pahoMcADanAra che. A pAMca mahAvratarUpa pAMca saMvaradvAra bhagavAna mahAvIre kahyA che. vivecana : prastuta sUtramAM saMvarakAronuM mAhAsya pragaTa karyuM che. te mULapAThathI ja spaSTa che. ahIM saMvara mahAvratarUpa che. aNuvratamAM AMzika rUpe AzravanI prakriyA cAlu che jyAre mahAvratamAM traNa karaNa ane traNa yogathI pApanA pratyAkhyAna thAya che. sarva prakAre Azravano nirodha thAya che. tethI ja pAMca mahAvratane saMvara rUpa kahyA che. mahAvrata tapa-saMyama rUpa che. tenAthI saMvara ane nirjarA baMne thAya che. ahiMsAnA 60 nAma :| 2 | tattha paDhama ahiMsA jA sA sadevamaNuyAsurassa loyassa bhavai dIvo tANaM saraLa mArpha paThThA-bA, , samAdhI, sattI, vittI, saMtI, ya, vinaya, suyA, tittI, , vimurA, vatI, sanmArohaNa, mahatI, vohI, buddhI, dhirDa, mahI, riddhI, vikkI, ki, puddI, baMlA, madha, vizuddhI, nadI, viliviThThI, vALa, mAta, pano, vimUrva, rastha, siddhAvAno, maLAvo, jevINa , sivuM, samiI, sIla, saMjamo tti ya, sIlaparigharo, saMvaro ya, guttI, vavasAo, ussao ya, jaNNo, AyayaNaM, jayaNaM, appamAo, assAso, vIsAso, abhao, savvassa vi amAghAo, cokkha, pavittA, sUI, pUyA, vimala, pabhAsA ya, Nimmalayara tti Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 | zrI praznavyAkaraNa 2 evamAINi NiyayaguNaNimmiyAiM pajjavaNAmANi hoti ahiMsAe bhagavaIe / bhAvArtha - te pUrvokta pAMca saMvara dvAromAM prathama ahiMsA che. je lokamAM sarva deva, manuSya, asurane dvIpa samAna, trANa-zaraNarUpa, gati-pratiSThArUpa che. tenA aneka nAma che. yathA (1) nirvANa (2) nivRtti (3) samAdhi (4) zakti (5) kIrti (6) kAMti (7) rati (8) virati (9) zrutAMga (10) tRpti (11) dayA (12) vimukti (13) kSAnti-kSamA (14) samyakatvArAdhanA (15) mahatI (16) bodhi (17) buddhi (18) dhRti (19) samRddhi (20) Rddhi (21) vRddhi (rara) sthiti (23) puSTi (24) naMdA (25) bhadrA (26) vizuddhi (27) labdhi (28) viziSTa dRSTi (ra9) kalyANa (30) maMgala (31) pramoda (3ra) vibhUti (33) rakSA (34) siddhAvAsa (35) anAzrava (36) kevalIsthAnam (37) ziva (38) samiti (39) zIla (40) saMyama (41) zIla parigraha (42) saMvara (43) gupti (44) vyavasAya (45) urphIyA (46) yajJa (47) Ayatana (48) jayaNA-yatnA (49) apramAda (50) AzvAsa (51) vizvAsa (para) abhaya (53) sarvasva amAghAta (54) cokSa (55) pavitrA (56) zuci (57) pUtA (58) vimalA (59) prabhAsA (60) nirmalatarA, ItyAdi A ahiMsA bhagavatInA nija guNa nirmita-guNasaMpana paryAyanAma che. vivecana : sUtrakAre AzrayadvAranA kathanamAM hiMsAdi AzrayonI vyApaktAne samajAvavA tenA aneka paryAyavAcI nAmanuM kathana karyuM che. te ja rIte ahiMsA Adi saMvaranuM svarUpa samajAvavA tenA paryAyavAcI nAmonuM kathana karyuM che. hiMsAnI jema ahiMsAnA paNa be bheda che. dravya ahiMsA ane bhAva ahiMsA athavA svadayA ane paradayA. prastuta paryAyavAcI nAmanA spaSTIkaraNathI baMne prakAranI ahiMsAnuM svarUpa samajI zakAya che. A ahiMsA devo, manuSyo ane asuro sahita samagra lokane mATe dvIpanI samAna, trANa-rakSaNa karanAra che. te vividha prakAranA jagatanA duHkhothI pIDita jIvonI rakSA karanAra che. te zaraNadAtrI-jIvone zaraNa denAra che, kalyANa Icchaka jIvo mATe gatigamya che, prApta karavA yogya che tathA pratiSThA-samasta guNo ane sukhono AdhAra che. te ahiMsA bhagavatInA 60 nAmonuM spaSTIkaraNa A pramANe che(1) nirvANa :- muktinuM kAraNa, zAMti svarUpa che. tethI tene nirvANa kahe che. (2) nivRtti - durgAna rahita hovAthI tene nivRtti kahe che. te mAnasika svasthatArUpa che. (3) samAdhi - samatAnuM kAraNa che. tethI tene samAdhi kahe che. (4) zakti - AdhyAtmika zakti athavA zaktinuM kAraNa che. kyAMka "sa" nA sthAne "ta" pada maLe che. jeno artha che zAMti, ahiMsAmAM bIjAnA drohanI bhAvanAno abhAva hoya che mATe te zAMti paNa Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-ra/adhyayana-1 : [ 151] kahevAya che. (5) kIrti - kIrtinuM kAraNa che. tethI tene kIrti kahe che. () kAni:- ahiMsAnA ArAdhakamAM kAMti-tejasvitA utpanna thAya che mATe tene kAMti kahe che. (7) rati - prANImAtra pratye prIti, maitrI, anurakti,AtmIyatAne utpanna karavAnuM kAraNa hovAthI te rati kahe che. (8) virati - pApothI virakti rUpa hovAthI tene virati kahe che. (9) zvetAMga -sazAstronA adhyayana mananathI ahiMsAbhAva utpanna thato hovAthI tene zrutAMga kahe che. (10) tRpti - saMtoSavRtti paNa ahiMsAnuM eka aMga che. tethI tene tRpti kahe che. (11) dayA - kaSTa pAmatAM, maratAM yA duHkhI prANIonI karuNA bhAvathI rakSA karavI. yathAzakti bIjAnA duHkhone dUra karavAno prayatna karavo te dayA che ane te ahiMsAnuM ja svarUpa che. (12) vimukti - baMdhanamAMthI saMpUrNa rUpe mukta karanAra hovAthI tene vimukti kahe che. (13) zAMti :- kSamA AtmAno guNa che tethI te ahiMsA rUpa che. (14) samyakatvArAdhanA:- sabhyatvanI ArAdhanA athavA sevAnuM kAraNa hovAthI tene samyakatva ArAdhanA kahe che. (15) mahatI :- sarva vratomAM mahAna-pradhAna che, temAM sarva vratono samAveza thaI jAya che. tethI tene mahatI kahe che. (16) bodhi - dharmaprAptinuM kAraNa hovAthI tene bodhi kahe che. tattvano bodha karAvanAra che. (17) buddhiH- buddhinI sArthakatA denAra hovAthI tene buddhi kahe che. (18) dhRti cittanI vIratA, daDhatArUpa che. tethI tene dhRti kahe che. (19) samRddhiH - sarva prakAranI saMpannatAthI yukta, jIvanane AnaMdita karAvanAra che. tethI tene samRddhi kahe (20) addhi - lakSmI prAptinuM kAraNa hovAthI tene Rddhi kahe che. (21) vRddhi - puNya, dharma vRddhinuM kAraNa che. tethI tene vRddhi kahe che. (rara) sthiti:- muktimAM pratiSThita karanArI che. tethI tene sthiti kahe che. (23) puSTi:- puNya vRddhithI jIvanane puSTa banAvanAra athavA pApane ghaTADI puNyano vadhAro karanArI che. tethI tene puSTi kahe che. (24) naMdA - potAne ane bIjAne AnaMda denArI che. tethI tene naMdA kahe che. (25) bhadrA :- potAnuM ane paranuM bhadra-kalyANa karanArI che. tethI tene bhadrA kahe che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra | zrI praznavyAkaraNa 2 (ra) vizaddhi - AtmAne viziSTa zuddha banAvanArI che. tethI tene vizuddhi kahe che. (27) labdhi - ahiMsA kevaLajJAna Adi labdhionuM kAraNa che. tethI tene labdhi kahe che. (28) viziSTa daSTi - vicAra ane AcAramAM anekAMtapradhAna darzanavALI che. tethI tene viziSTa daSTi kahe che. (29) kalyANa - zArIrika temaja mAnasika svAsthanuM kAraNa che. tethI tene kalyANa kahe che. (30) maMgala :- ahiMsA pApano vinAza karanAra, sukhane utpanna karanAra ane bhavasAgarathI tAranAra che. tethI tene maMgala kahe che. (31) pramoda - potAne ane bIjAne harSa utpanna karAvanAra che. tethI tene pramoda kahe che. (32) vibhUti - AdhyAtmika aizvaryanuM kAraNa che. tethI tene vibhUti kahe che. (33) rakSA - prANIone duHkhathI bacAvanAra ane AtmAne surakSita rAkhanAra che. tethI tene rakSA kahe che. (34) siddhAvAsa - siddhomAM nivAsa karAvanAra, muktidhAmamAM pahoMcADanAra ane mokSanA heturUpa che. tethI tene siddhAvAsa kahe che. (35) anAzravAH- AvatAM karmono virodha karanAra che. tethI tene anAzrava kahe che. (36) kevalIsthAna - kevalIonA sthAnarUpa che. tethI tene kevalIsthAna kahe che. (37) ziva - sukha svarUpa, upadravono nAza karanAra che. tethI tene ziva kahe che. (38) samiti:- samyak pravRttirUpa che. tethI tene samiti kahe che. (39) zIla - sadAcAra svarUpA(samIcIna)AcAravALI che. tethI tene zIla kahe che. (40) saMyama - mana ane Indriyono nirodha tathA jIvarakSArUpa che. tethI tene saMyama kahe che. (41) zIlaparigraha:- sadAcAra athavA brahmacaryanuM ghara, cAritranuM sthAna che tethI tene zIlaparigraha kahe che. (42) saMvara:- Azravano nirodha kare che. tethI tene saMvara kahe che. (43) gupti - mana, vacana, kAyAnI duSTa pravRttine rokavArUpa che. tethI tene gupti kahe che. (44) vyavasAya - viziSTa, utkRSTa nizcayarUpa che. tethI tene vyavasAya kahe che. (45) uSNuya - prazasta bhAvonI unnati, vRddhi, samudAyarUpa che. tethI tene uchUya kahe che. (46) yaza - Atma devanI pUjA karavA mATe yajJa svarUpa che. tethI tene yajJa kahe che. (47) Ayatana - samasta guNonuM sthAna che. tethI tene Ayatana kahe che. (48) jayaNA - sarva jIvo pratye yatnA karAvanArI, vivekapUrNa vyavahAra karAvanArI che. tethI tene jayaNA kahe che. (49) apramAda:- pramAda- bedarakArInA tyAga svarUpa che. tethI tene apramAda kahe che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-ra/adhyayana-1 | 153 | (50) AzvAsa:- prANIo mATe AzvAsanarUpa che. tethI tene AzvAsa kahe che. (51) vizvAsa :- sarva jIvonA vizvAsanuM kAraNa che. tethI tene vizvAsa kahe che. (para) abhaya :- prANIone nirbhayatA denAra, svayaM ArAdhakane paNa nirbhaya banAvanArI che. tethI tene abhaya kahe che. (53) sarvano amAghAta - prANImAtranI hiMsAnA niSedharUpa athavA amArI ghoSaNA svarUpa che. tethI tene sarvaamAghAta kahe che. (54) cokSa :- cokhI (svaccha) zuddha, sArI rIte pratIta thanAra ahiMsA che. tethI tene cokSa kahe che. (55) pavitrA - atyaMta pavitra vajasamAna ghora AghAtathI paNa rakSaNa karanArI che. tethI tene pavitrA kahe che. (5) zuci: - bhAvanI apekSAe zuddha, hiMsA Adi malina bhAvothI rahita ane niSkalaMka hovAthI tene zuddha kahe che. (57) pUtA(ja) - bhAvathI AtmadevanI pUjA karavArUpa che athavA niSkalaMka che. tethI tene pUtA (pUjA) (58) vimalA -svayaM nirmala ane nirmalatAnuM kAraNa che. tethI tene vimalA kahe che. (59) prabhAsA - AtmAne teja denArI arthAt ahiMsA prakAzamaya che. tethI tene prabhAsA kahe che. (o) nirmalatarAH- atyaMta nirmaLa athavA AtmAne nirmaLa banAvanAra che. tethI tene nirmalatarA kahe che. sUtrokta nAma parathI ahiMsAnA atyaMta vyApaka temaja virATa svarUpane sahaja rIte samajI zakAya che. nirvANa, nivRtti, samAdhi, tRpti, kSAnti, bodhi, dhRti, vizuddhi Adi nAma sAdhakanI AMtarika bhAvanAone pragaTa kare che arthAt mAnavanI AvA prakAranI sAtvika bhAvanAo paNa ahiMsAmAM garbhita che. rakSA, samiti, dayA amAghAta Adi nAma ahiMsaka sAdhakanA vyavahAranA dyotaka che. duHkhothI pIDita prANIne duHkhathI bacAvavA te paNa ahiMsA che. bIjAne pIDA thAya tevuM kArya na karatAM; yatanA, sadAcAra ke samitinuM pAlana karavuM te paNa ahiMsAnuM aMga che. sarva jIvo para dayA-karuNA rAkhavI te paNa ahiMsA che. kIrti, kAnti, rati, pavitra, ci, pUtA-niSkalaMka Adi nAma tenI pavitratAnA prakAzaka che. nandA, bhadrA, kalyANa, maMgala, pramoda, Adi nAma ahiMsAnI ArAdhanAnA phaLane pragaTa kare che. tenI ArAdhanAthI ArAdhakanI cittavRtti kalyANamayI, maMgalamayI banI jAya che. A prakAre sUtrokta ahiMsAnA nAmothI tenA vividha rUponuM, tenI ArAdhanAthI ArAdhakanA jIvanamAM prAdubhUta thanArI prazasta vRttionuM ane tenA pariNAmanuM citra spaSTa upasI Ave che. ahiMsAnuM aMtima phaLa nirvANa che, te prastuta pAThathI jANI zakAya che. ahiMsAno mahimA - | 3 esA sA bhagavaI ahiMsA jA sA bhIyANa viva saraNaM, pakkhINaM viva Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] | zrI praznavyAkaraNa satra gamaNaM, tisiyANaM viva salilaM, khuhiyANaM viva asaNaM, samuddamajje va poyavahaNaM, cauppayANaM va AsamapayaM, duhaTThiyANaM va osahibalaM, aDavImajje va stthgmnnN| etto visiTThatariyA ahiMsA jA sA puDhavI-jala-agaNi-mAruya vaNassai bIya-hariya-jalayara-thalayara-khahayara-tasa-thAvara-savvabhUya-khemakarI / bhAvArtha :- A ahiMsA bhagavatI che te(saMsAranA samasta) bhayabhIta prANIone mATe zaraNabhUta , pakSIone mATe AkAzamAM gamana karavA samAna, tRSAtura prANIone mATe jala samAna, bhUkhyA mATe bhojana samAna, samudranI madhyamAM DUbI rahelA jIvone mATe jahAja samAna, copagA pazuone mATe Azraya sthAna samAna, duHkhothI pIDita rogI manuSyone mATe auSadhinA baLa samAna, bhayAnaka jaMgalamAM sArtha-saMghanI sAthe pharavA samAna che. zuM ! bhagavatI ahiMsA vAstavamAM pANI, anAja, auSadha, yAtrAmAM sArtha samUha Adi samAna ja che?] nahIM ! bhagavatI ahiMsA AnAthI paNa atyaMta viziSTa che. je pRthvIkAya, apakAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, bIja, haritakAya, jalacara, sthaLacara, khecara traNa ane sthAvara sarva jIvonuM kSemakuzaLa maMgala karanArI che. vivecana : prastuta pAThamAM ahiMsAno mahimA temaja tenI upayogitAnuM saraLa tathA bhAvapUrNa citra vividha upamAo dvArA abhivyakata karyuM che. ahiMsAne AkAza, pANI, bhojana, auSadha, jahAja Adi samAna kahI che paraMtu A upamAo pUrNa nathI. A padArtho ekAMtika ane AtyaMtika sukhanA kAraNa nathI. te kayAreka, vizeSa paristhitimAM duHkhanuM kAraNa banI zake che. jyAre ahiMsAnA sevanamAM kadApi aMza mAtra duHkha nathI, lezamAtra jokhama nathI. ahiMsAthI je AnaMda maLe che te ekAMtika ane AtyaMtika che. ahiMsAnI ArAdhanAthI nirvANanI prApti thAya che ane nirvANamAM prApta thato AnaMda sadA sthAyI rahe che. A Azayane spaSTa karavA mATe zAstrakAre patto nikitariyA haMsA zabdaprayoga karyo che. pUrvokta sarva upamAbhUta vastuthI atyaMta viziSTa che. mULa pAThamAM vanaspatino ullekha karavAnI sAthe bIja, haritakAya, pRthvIkAya Adi sthAvara ekendriyano ane jalacara AdinI sAthe trasano ane aMte sarvabhUta zabdane grahaNa karIne bhagavatI ahiMsAnA mahimAne pragaTa karyo che. ahiMsAthI prANImAtranuM kSemakuzaLa ja thAya che, koInuM akSama thatuM nathI. ahiMsAnA ArAdhaka mahApuruSo :| 4 esA bhagavaI ahiMsA jA sA aparimiya-NANadasaNadharehiM sIlaguNa viNaya tavasaMyamaNAyagehiM titthayarehiM savvajagajIvavacchalehiM tiloyamahiehiM jiNavarehiM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutas6 - 2 /adhyayana-1 155 (jiNacaMdehiM) suThudiTThA, ohijiNehiM viNNAyA, ujjumaIhiM vidiTThA, viulamaIhiM vidiA, puvvadharehiM ahIyA, veuvvIhiM paiNNA, AbhiNibohiyaNANIhiM suyaNANIhiM, maNapajjavaNANIhiM kevalaNANIhiM Amosahi pattehiM khelosahipatte hiM jallosahipattehiM vipposahipattehiM savvosahipattehiM bIyabuddhIhiM koTThabuddhIhiM payANusArIhiM saMbhiNNa- soehiM suyadharehiM maNabaliehiM vayabaliehiM kAyabalie hiM NANabaliehiM daMsaNa - baliehiM carittabaliehiM khIrAsavehiM mahuAsavehiM sappiyAsavehiM akkhINa- mahANasiehiM cAraNehiM vijjAharehiM / cautthabhattiehiM evaM jAva chammAsabhattiehiM ukkhittacaraehiM Nikkhittacarae hiM aMtacaraehiM paMtacaraehiM lUhacaraehiM samuyANacaraehiM aNNagilAehiM moNacaraehiM saMsaTTakappiehiM tajjAyasaMsaTTakappiehiM uvaNiehiM suddhesaNiehiM saMkhAdattiehiM diTThalAbhiehiM puTThalAbhiehiM AyaMbiliehiM purimaDDiehiM ekkAsaNiehiM NivviiehiM bhiNNapiMDavAiehiM parimiyapiMDavAiehiM aMtAhArehiM paMtAhArehiM arasAhArehiM virasAhArehiM lUhAhArehiM tucchAhArehiM aMtajIvIhiM paMtajIvIhiM lUhajIvIhiM tucchajIvIhiM uvasaMtajIvIhiM pasaMtajIvIhiM vivittajIvIhiM akhIramahusappiehiM amajjamaMsAsiehiM ThANAiehiM paDimaMThAIhiM ThANukkaDiehiM vIrAsaNiehiM NesajjiehiM DaMDAiehiM lagaMDasAIhiM egapAsagehiM AyAvaehiM appA ehiM aNiTThIvahiM akaMDUyaehiM dhuyakesamaMsulomaNahehiM savva gAyapaDikammavippamukkehiM samaNuciNNA, suyaharaviiyatthakAyabuddhIhiM / dhIramaibuddhiNo ya je te AsIvisauggateya kappA NicchayavavasAyapajjattakayamaIyA NiccaM sajjhAyajjhANa aNubaddhadhammajjhANA paMcamahavvaya carittajuttA samiyA samiisu, samiyapAvA chavviha jagavacchalA Niccamappa - mattA, eehiM aNNehiM ya jA sA aNupAliyA bhagavaI / bhAvArtha :A bhagavatI ahiMsA aparimita, anaMta kevaLajJAna darzanane dhAraNa karanAra, zIlarUpa guNa, vinaya, tapa ane saMyamanA nAyaka--tene caramasImA sudhI pahoMcADanAra, tIrthanI sthApanA karanAra, jagatanA samasta jIvo pratye vAtsalya dhAraNa karanAra, trilokamAM pUjita, jinavaronA kevaLajJAna-darzana dvArA samyarUpe svarUpa, kAraNa ane kAryanA daSTikoNathI nizcita karAyelI che. viziSTa avadhijJAnIo dvArA jaNAvAyelI che. te 'jJa'parijJAthI jANe che ane pratyAkhyAna rijJAthI tenuM sevana kare che. Rjumati manaH paryavajJAnIo dvArA joyela ane jANela che. vipulamati Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra manaHparyAvajJAnIo dvArA jJAta che. cauda pUrvadhArI munioe tenuM adhyayana karyuM che. vaikriya labdhinA dhAraka dvArA tenuM AjIvana pAlana karAya che. Abhinibodhika-matijJAnIoe, zrutajJAnIoe, avadhi jJAnIoe, mana:paryavajJAnIoe ane kevaLajJAnIoe, AmakhaiSadhi labdhinA dhAraka, zleSmaauSadhi labdhinA dhAraka, jalauSadhilabdhi dhAraka, vipruDauSadhi labdhi dhAraka, sarvoSadhi labdhi prApta, bIja budghi, koSTha buddhi, padAnusAribuddhi Adi labdhinA dhArakoe, saMbhinnazrota labdhinA dhArako, zrutadharo, manobalI, vacanabalI ane kAyabalI munioe, jJAnabalI, darzanabalI, tathA cAritrabalI mahApuruSoe, madhvAsava labdhidhArI sarpirAzravalabdhidhArI tathA akSINamahAnasa labdhinA dhArakoe, cAraNo ane vidyAdharoe, caturthabhaktiko yAvat (eka-eka upavAsathI laIne be, traNa, cAra, pAMca divasa A prakAre eka mAsa, be mAsa, traNa mAsa, cAra mAsa, pAMca mAsa,) cha mAsa sudhInA upavAsa karanAra tapasvIoe, A ja rIte utsiptacaraka, nikSiptacaraka, aMtacaraka, prAMtacaraka, rUkSacaraka, samudAnacaraka, annaglAyaka, maunacaraka, saMsRSTakalpika, tajjAta saMsRSTa kalpika, upanidhika, zudvaiSaNika, saMkhyAdattika, daSTalAbhika, aSTalAbhika, pRSThalAbhika, AcAmlaka, purimArthika, ekAzanika, nirvikRtika, bhinnapiMDapAtika, parimitapiMDapAtika, aMtAhArI, prAMtAhArI, arasAhArI, virasAhArI, rUkSAhArI, tucchAhArI, aMtajIvI, prAMtajIvI, rUkSajIvI, tucchajIvI, upazAMtajIvI, prazAMtajIvI, viviktajIvI tathA dUdha, mISTAna, ghIno jIvanabhara tyAga karanAre, madha ane mAMsathI rahita AhAra karanAre, kAryotsarga karI eka sthAna para sthira rahevAno abhigraha karanArAoe, pratimAdhArIoe, sthAnotkaTikoe, vIrAsanikoe, naiSadhikoe, daMDAyatikoe, lagaMDazAyikoe, ekapArzvakoe, AtApakoe, aprAvRtoe, aniSThIvakoe, akaMDUyakoe, dhUtakeza, zmazru, loma, nakha, arthAt mAthAnA vALa, dADhI, mUMcha ane nakhonA saMskArano tyAga karanArAoe, saMpUrNa zarIranA prakSAlana Adi saMskAranA tyAgIoe, zrutadharo dvArA tattvArthane avagata karanAra budghinA dhAraka mahApuruSoe(ahiMsA bhagavatInuM) samyak prakAre AcaraNa karyuM che. 156 (te sivAya)AzIviSa sarpa samAna, ugra tejathI saMpanna mahApuruSoe, vastu tattvano nizcaya ane puruSArtha bannemAM pUrNa kArya karanAra buddhithI saMpanna prajJa puruSoe, nitya svAdhyAya ane cittavRtti nirodharUpa dhyAna karanArAe tathA dharmadhyAnamAM niraMtara cittane sthira rAkhanArA puruSoe, pAMcamahAvrata rUpa cAritrathI yukta tathA pAMca samitiothI saMpanna, pAponuM zamana karanAra, cha jIvanikAyarUpa jagatanA vatsala, niraMtara apramAdI rahIne vicaraNa karanAra mahAtmAoe tathA anya viveka vibhUSita satyapuruSoe ahiMsA bhagavatInI ArAdhanA karI che. vivecana : keTalAka lokonI evI dhAraNA hoya che ke ahiMsA eka Adarza siddhAMta mAtra che. jIvanamAM teno nirvAha karI zakAto nathI. A dhAraNAne bhramapUrNa siddha karavA mATe sUtrakAre atyaMta vistArapUrvaka samajAvyuM che ke ahiMsA mAtra siddhAMta nathI te vyavahAra paNa che. anekAneka mahApuruSoe tenuM pUrNarUpe paripAlana karyuM che. tIrthaMkara bhagavaMtothI laI viziSTa jJAnanA dhArako, atizaya lokottara budghinA dhArako, vividha Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-1 157 | labdhiothI saMpanna mahAmunioe, AhAra-vihAramAM atizaya saMyamazIla, tapasvIoe ahiMsAnuM zaraNa svIkAryuM che. A vistata ullekhathI sAdhakonA cittanuM samAdhAna paNa karyuM che. je patha para anekAneka puruSoe gamana karyuM che te patha para loko niHzaMka bhAve gamana karI zake che. lokokti che mahAjano yena gataH sa panthAH arthAt je mArga para mahAjana-viziSTa puruSa cAlelA che te amArA mATe lakSya sudhI pahoMcavAno samyagu mArga che. mULa pAThamAM aneka jaina pAribhASika zabda prayoga che. jenI vyAkhyA karavI Avazyaka che, te A pramANe che. viziSTa prakAranI tapazcaryA karavAthI tapasvIone AzcaryakArI-labdhio zaktio svataH prApta thaI jAya che. temAMthI keTalAka labdhi dhArakono ahiMyA ullekha karyo che. AmalaiSivilabdhidhAraka :- tenA zarIrano sparza karatA ja sarva prakAranA roga naSTa thaI jAya. lekhauSadhilabdhidhAraka - jeno kapha sugaMdhita ane roganAzaka hoya. jallauSadhilabdhidhAraka - jenA zarIrano mela roga vinAzaka hoya. viDauSadhilabdhidhAraka- jenA maLa-mUtra roga vinAzaka hoya. savauSadhilabdhidhAraka :- jenA maLa-mUtra, kapha, mela Adi dareka vyAdhino nAza karanAra hoya. bIjabuddhidhAraka :- jema nAnA bIjathI vizALa vRkSa utpanna thaI jAya che. tema eka sAdhAraNa padanA sahAre aneka arthane vizeSa rUpe jANI zake tevI viziSTa buddhinA dhAraka. koSThabuddhidhArI - jema koThAramAM bharela dhAnya kSINa thatuM nathI tema prApta thayeluM jJAna dIrghakALa paryata teTaluM ja rahe che ochuM na thAya tevI zaktithI saMpanna sAdhaka. padAnusArIbuddhidhAraka :- eka padane sAMbhaLIne ja aneka padone jANavAnI zakti saMpanna. saMbhinnazrotasalabdhidhAraka :- ekaja IndriyathI dareka IndriyonA viSayane grahaNa karI zake tevI labdhinA dhAraka. zrutadhara - AcArAMga Adi sUtronA viziSTa dhAraka. manobalI :- jenuM manobaLa atyaMta deDha hoya. vacanabalI :- jenA vacanomAM kutarka, kharAba hetune nAza karavAnI viziSTa zakti hoya. kAyabalI- bhayAnaka parISaha ane upasarga Ave tyAre acaLa rahI zake tevI zArIrika zaktinA dhAraka jJAnabalI:- matijJAna Adi jJAnanA baLayukta. darzanabalI - sudRDha tattvArtha zraddhAnA baLathI yukta. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 cAritrabalI :- vizuddha cAritranI zaktithI yukta. mIrAzravI :- jenA vacana dUdhanI samAna madhura lAge tevA hoya. - jenI vANI madhathI paNa mIThI hoya. madhurAzravI :- sarpirAzravI :- jenA vacana ghInI samAna snigdha ane sneha bharela hoya. akSINamahAnasika :- samApta na thanArI bhojanalabdhi. A labdhinA dhArakamuni ekalA potAnA mATe lAvela bhojanamAMthI lAkhone saMtoSajanaka bhojana karAvI zake che paraMtu te bhojana khalAsa thatuM nathI. te bhojana tyAre ja khalAsa thAya che jyAre te bhojana je lAvyA hoya te svayaM bhojana karI le. cAraNa - AkAzamAM viziSTa uDDayana karavAnI zaktinA dhAraka. vidyAdhara :- vidyAnA baLathI AkAzamAM cAlavAnI zaktinA dhAraka. zrI praznavyAkaraNa sUtra uttiptacaraka - je pAtramAM bhojana banyuM hoya te pAtramAMthI thoDuM bhojana bahAra kADhayuM hoya temAMthI AhAra grahaNa karavo tevA abhigrahanA dhAraka. niliptacaraka :- banAvela vAsaNamAM rAkhela bhojanane ja grahaNa karanAra. aMtacaraka :- nIrasa athavA caNA Adi halakuM bhojana lenAra. prAMtacaraka :- jamyA pachI vadhyo ghaTayo ja AhAra levo, tevA prakArano abhigraha karanAra. rukSacaraka :- lukho sUko AhAra grahaNa karanAra. samudAnacaraka :- dhanavAna, nirdhana ane madhyama gharomAMthI samabhAvapUrvaka bhikSA grahaNa karanAra. annagdhAyaka :- ThaMDI-vAsI, amanojJa bhikSA svIkAranAra. maunacaraka :- mauna dhAraNa karI nizAcaLa karanAra. saMsRSTakalpika :- AhArathI kharaDAyelA hAtha athavA vAsaNamAMthI AhAra levAnI maryAdAvALA. tajjAtasaMsRSTakalpika - je padArthane grahaNa karavo che te AhArathI ja saMsRSTa hAtha athavA vAsaNamAMthI bhikSA levAnA abhigrahavALA, upanidhika :- dAtAnI najIkamAM ja rahelA padArthane grahaNa karavAnA abhigrahavALA. zudvaiSaNika :- koI prakAranA vikalpa vinA nirdoSa AhAranI gaveSaNA karanAra. saMkhyAdattika H- danionI saMkhyA nizcita karI AhAra lenAra. iSTalAbhika :- dRSTa sthAnathI devAmAM AvatA daSTa padArthane ja svIkAra karanAra. adRSTilAbhika :- pahelA na joyA hoya tevA dAtA pAsethI bhikSA levI. - pRSTalAbhika 6 H- mahArAja A vastu lezo ! evo prazna pUchyA pachI bhikSA lenAra. AcAlika :- Abila tapa karanAra. purimArthika :- divasanA be prahara pachI AhAra lenAra. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-1 [ 159 ] ekAsanika - ekAsaNA karanAra. nirvikRtika - ghI, dUdha, dahIM Adi vigaya rahita bhikSA lenAra. bhinnapiMDapAtika - vikharAyelA apiMDIbhUta padArthano AhAra karanAra. parimitapiMDapAtika - keTalA ghara levA ane keTalI mAtrAmAM AhAra levo teno nizcaya karIne pachI gaveSaNA karI AhAra lenAra. arasAhArI - rasahIna- hiMga Adi vaghArathI rahita AhAra grahaNa karanAra. virasAhArI :- nIrasa AhAra grahaNa karanAra. amanojJa rasayukta padArtha grahaNa karanAra. upazAMtajIvI :- bhikSAnA lAbha ane alAbhanI sthitimAM udvigna na thatA zAMtabhAve rahenAra pratimAsthAyika - eka mAsanI Adi bhikSanI pratimAone svIkAra karanAra. sthAnotsuTaka - ukaDu AsanathI eka jagyAe besanAra. vIrAsanika - vIrAsanathI besanAra(paga dharatI upara TekavI khuzI para beThelA manuSyanI nIcethI khurazI haTAvI lIdhA pachI jevuM Asana banI rahe che te vIrAsana che.) naiSadhika :- daDha AsanathI besanAra daMDAyatika :- daMDa samAna lAMbA thaIne sUnArA ke UbhA rahenArA. lagaMDazAyika :- mAthAne ane paganI eDIone dharatI para TakAvIne ane bAkInuM zarIra adhara rAkhIne sUnArA. ekapArSika - eka paDakhe sUnArA. AtApaka - ThaMDI, garamImAM AtApanA lenAra. aprAkRttika - vastra rahita thaI ThaMDI, garamI, DAMsa, macchara Adi parISaha sahanAra. aniSThIvaka - kapha, ghUMka na thuMkanAra. akaDuyaka - zarIramAM khaMjavALa Ave chatAM khaMjavALe nahi tevA. saMkSepamAM sarva mahAna puruSoe ahiMsAnI ArAdhanAthI ja samAdhi prApta karI che. tethI pratyeka kalyANakAmI jIvo mATe ahiMsA AcaraNIya che. ahiMsaka AcAravidhi :| dha pha rayuddhavi-T-mAna-mA-tA-ta-thAvara-savvapUrNanamAMtttthyaae suddhaM uMchaM gavesiyavvaM akayamakAriyamaNAhUyamaNuddiSTuM akIyakaDaM Navahi ya koDIhiM suparisuddhaM, dasahi ya dosehiM vippamukkaM, uggama-uppAyaNesaNAsuddhaM vavagayacuya cAviyacattadehaca phAsuyaM ca / Na Nisajja kahApaoyaNakkhAsuovaNIyaM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ti Na tigicchA-maMta-mUla- bhesajjakajjaheDaM, Na lakkhaNuppAya sumiNa joisa Nimitta kahakuhakappauttaM / Na vi DaMbhaNAe Na vi rakkhaNAe, Na vi sAsaNAe, Na vi DaMbhaNa rakkhaNa sAsaNAe bhikkhaM gavesiyavvaM / Na vi vaMdaNAe, Na vi mANaNAe, Na vi pUyaNAe, Na vi vaMdaNa - mANaNa- pUyaNAe bhikkhaM gavesiyavvaM / 160 bhAvArtha :- ahiMsAnA pAlana mATe udyata thayelA sAdhue pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya Adi sthAvara, be Indriya Adi trasa, A dareka prANIo pratye saMyamarUpa dayAne mATe zuddha nirdoSa bhikSAnI nimnokta kALajIpUrvaka gaveSaNA karavI joIe. je AhAra sAdhune mATe banAvelo na hoya, bIjA dvArA AdezathI banAvelo na hoya. je anAhUta hoya arthAt gRhastha dvArA nimaMtraNa daI athavA pharIthI bolAvIne dIdhelo na hoya, je anudiSTa hoya- je sAdhunA nimitte taiyAra karAvela na hoya, sAdhunA - udezyathI kharIdela na hoya, je nava koTithI vizuddha hoya, zaMkA Adi dasa doSothI rahita hoya, je udgamananA 16, utpAdananA 16 ane eSaNAnA 10 doSothI rahita hoya, deya vastumAMthI jIva jaMtu svataH alaga thaI gayelA hoya, vanaspatikAyika Adi jIva svataH athavA parataH koInA dvArA cyuta thayA hoya, dAtA dvArA dUra karavAmAM Avelo hoya athavA dAtAe svayaM dUra karI dIdhelo hoya. A pramANe je aceta, zuddha evI bhikSAnI gaveSaNA karavI joIe. bhikSAne mATe gRhasthane ghera gayelA sAdhue Asana para besIne dharmopadeza, kathAdi saMbhaLAvIne; cikitsA, maMtra, mULa, jaDIbuTTI, auSadha Adi batAvIne; strI, puruSa AdinA zubha lakSaNa, utpAta, bhUkaMpa, ativRSTi, duSkALa Adi, svapna, jyotiSa, nimittazAstra, camatkArika prayogo vagere batAvIne; gharanA mAlikanI ke gharanA putra AdinI rakhevALI karIne bhikSAnI gaveSaNA karavI na joIe. A rIte pUrvokta daMbha, rakhevALI ke zikSA A traNa nimittothI bhikSA grahaNa karavI na joIe. gRhasthane vaMdana, stavana ke tenI prazaMsA karIne, satkAra, sanmAna karIne athavA pUjA--sevA karIne athavA vaMdana, mAnana ane pUjana A traNe dvArA bhikSAnI gaveSaNA na karavI joIe. vivecana : prastuta sUtramAM ahiMsAnA ArAdhakanI AcAra vidhi samajAvI che. sAdhu saMpUrNa rIte ahiMsAnuM pAlana kare che. te potAnI jIvanopayogI nirdoSa vastune kaI rIte prApta kare che, te viSayane spaSTa karavA mATe bhikSA vidhinA niyamonuM spaSTIkaraNa karyuM che. sAdhu potAnA jIvana vyavahAra mATe svayaM hiMsA karatA nathI, karAvatA nathI temaja hiMsaka kAryanI anumodanA paNa karatA nathI. tema ja koI paNa vastunI prApti dInatA, lAcArI, mada ke anya koI paNa kaSAya pUrvaka na thAya te mATe satata jAgRta rahe che. tenA mATe sUtrokta niyamonuM avazya pAlana kare che. te pUrNa zuddha ane nirdoSa vastu prApta karIne teno upayoga kare che. sAdhu sAdhucaryAnA niyamonuM yathAtathya pAlana kare to ja ahiMsAnI ArAdhanA thaI zake che. sUtrokta pratyeka niyamapAlananuM lakSya svadayA athavA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-1 161 | paradayA ja che. bhikSAcaryAnA niyamonA vizleSaNa mATe juo-AcArAMga sUtra ane dazavaikAlika sUtra AhAra gaveSaNAmAM bhAvavizuddhi :| 6 Na vi hIlaNAe, Na vi ziMdaNAe, Na vi garahaNAe, Na vi hIlaNa jiMdaNa garahaNAe bhikkhaM gavesiyavvaM / Na vi bhesaNAe, Na vi tajjaNAe Na vi tAlaNA, Na vi bhesaNa tajjaNa tAlaNAe bhikkhaM gavesiyavvaM / Na vi gAraveNaM, Na vi kuhaNayAe, Na vi vaNImayAe, Na vigArava-kuhaNa-vaNImayAe bhikkhaM gvesiyvvN| Na vi mittayAe, Na vi patthaNAe, Na vi sevaNAe, Na vi mitta-patthaNa-sevaNAe bhikkhaM gavesiyavvaM / aNNAe agaDhie aduDhe adINe avimaNe akaluNe avisAI aparitaMtajogI jayaNaghaDaNakaraNacariyaviNayaguNajoga saMpautte bhikkhU bhikkhesaNAe fkharA | bhAvArtha :-[pUrvokta vaMdana, mAnana ane pUjAthI viparIta] gRhasthanI jAti AdinA AdhAre badanAmI karavA rUpa hIlanA karIne, AhAra ke dAtAnA doSa pragaTa karavA rUpa niMdA karIne, anya samakSa dAtAnA doSa pragaTa karavA rUpa gaha karIne athavA e hIlanA; nindA temaja gaha traNe ya karIne bhikSA grahaNa karavI na joIe. te ja rIte sAdhue bhaya dekhADI, tiraskAra karIne, khIjAIne, dhamakI ApIne ane thappaDa, mukI mArIne paNa bhikSA grahaNa karavI na joIe athavA bhaya, tarjanA, tADanA traNe ya karIne paNa bhikSAnI gaveSaNA karavI na joIe. Rddhi, rasa ane zAtAnA gauravathI; potAnI daridratA batAvIne; mAyAcAra karIne; krodha karIne; bhikhArInI jema dInatA batAvIne bhikSAnI gaveSaNA karavI na joIe temaja abhimAna, krodha, dInatA batAvI bhikSAnI gaveSaNA karavI na joIe. mitratA pragaTa karIne, prArthanA karIne ane sevA karIne athavA A traNe karIne bhikSAnI gaveSaNA karavI na joIe paraMtu ajJAtarUpe potAnA svajana, kuLa, jAti Adino paricaya ApyA vinA amRddha arthAt Asakti rahita, mUccha rahita thaIne AhAra ane AhAranA dAtA prati dveSa na karIne adInapaNe bhikSA grahaNa karavI joIe. bhojana Adi na maLavA para manamAM udAsInatA lAvyA vinA potAnA pratye hInatA, karuNatA ke dayAno bhAva rAkhyA vinA, khedarahita vacana bolIne, niraMtara mana, vacana, kAyAne dharma dhyAnamAM lagAvIne, prApta thayelA saMyama yogomAM yatnAzIla, aprApta saMyama yogonI prApti mATe udyamavaMta, vinayanuM AcaraNa karanAra ane kSamAdi guNothI yukta thaI, sAdhue bhikSAnI gaveSaNAmAM nirata-tatpara thavuM joIe. vivecana : A sUtramAM paNa zramaNonI bhikSAvidhinuM ja pratipAdana karyuM che. zAstrakAroe bhikSA vidhi dvArA saMpUrNa ahiMsakapaNe paNa zarIrano nirvAha karavAnI eka anokhI kalAnuM darzana karAvyuM che. sAdhanAno Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1dara | zrI praznavyAkaraNa sUtra AdhAra zarIra che ane zarIrano AdhAra AhAra che, tene nirdoSapaNe prApta karIne, mUccha rahita bhogavIne saMyamamAM parAkrama karavAthI ahiMsAnI ArAdhanA thaI zake che. pravacananI prakRSTatA :|7 imaM ca NaM savvajagajIva-rakkhaNa-dayaTThayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM, attahiyaM peccAbhAviyaM AgamesibhadaM suddhaM NeyAuyaM akuDilaM aNuttaraM savvadukkhapAvANa viusamaNaM / bhAvArtha :- (ahiMsAnI ArAdhanAne mATe vizuddha-nirdoSa bhikSA AdinA grahaNanuM pratipAdaka) A pravacana zramaNa bhagavAna mahAvIre jagatanA sarva jIvonI rakSA-dayAne mATe samIcIna rUpe kahyuM che. A pravacana AtmAne mATe hitakara che; paralokamAM zuddhaphaLa rUpe pariNata thAya che tathA bhaviSya kALamAM paNa kalyANakAraka che; A pravacana zuddha, nirdoSa che ane doSothI mukta karanAra che; nyAyayukta che, tarkasaMgata che; aTila che arthAtu mukti prAptino sarala sIdho mArga che- anuttara sarvottama che tathA samasta duHkho ane pApone upazAMta karanAra che. vivecana : prastuta sUtramAM nigraMtha pravacananI mahattAne pragaTa karI che. kevaLajJAnanI prApti pachI, jina nAma karmanA udaye, sarva jIvo para bhAva karuNA karI jinezvaro upadeza Ape che. vItarAgadazA arthAt pUrNa nigraMthadazA pragaTa thayA pachI je upadeza Ape tene pravacana kahe che. (1) vSTa veva ya ma ra pravacana -jenuM vacana utkRSTa hoya te pravacana che. A vyutpatti anusAra jinezvaranA vacanane pravacana kahe che. (2) jhaSTa vana pravana- zreSTha vacana ja pravacana che. A vyutpati anusAra zAstrane pravacana kahevAya che. (3) iSTadya vavana kavana- zreSTha puruSanuM vacana pravacana che. A vyutpatithI gurunA vacanane paNa pravacana kahevAmAM Ave che. A rIte pravacana zabda, jinavacana, zAstravacana ane guruvacana A traNeno vAcaka thaI zake che. prastutamAM pAyeva"(pravacana) zabda Agama vAcaka che. tIrthakara bhagavAna vItarAga hovAthI temanA vacana sarva jIvo mATe haMmezAM kalyANakArI, nirdoSa ane nyAyapUrNa che; pratyakSAdi pramANathI abAdhita che; saraLa ane anuttara che; sarva duHkhanAzaka hoya che. A rIte pravacananI mahattAne samajAvIne zAstrakAre bhavyajIvonI jinamArga pratyenI zraddhAne balavattara banAvI che. ahiMsA mahAvratanI pAMca bhAvanA 1. IrcAsamiti :[8 tassa imA paMca bhAvaNAo paDhamassa vayassa hoti pANAivAyaveramaNa Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-ra/adhyayana-1 13 ] prirkkhnntttthyaae| paDhama- ThANa-gamaNa-guNajoga juMjaNajugaMtara NivAiyAe diTThIe IriyavvaM, vaDa-paryA-tara-thAvara-vaiyAvaraNa pukha-satta-ta-vAta-va-mUtra -maTTiya-vIya-hariya-vijJAna annA pAtu satrapALa hIti vyA, Na NidiyavvA, Na garahiyavvA, Na hiMsiyavvA, Na chidiyavvA, Na bhiMdiyavvA, Na vaheyavvA, Na bhayaM dukkhaM ca kiMci labbhA pAvelaM, evaM IriyAsamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA asabalamasaMkiliTTha-NivvaNa caritta bhAvaNAe ahiMsae saMjae sulAtU I bhAvArtha :- pAMca mahAvratomAM prathama mahAvratanI pAMca bhAvanAo prANAtipAta viramaNa arthAtu ahiMsA mahAvratanI rakSA mATe che. jemAM prathama bhAvanA UbhA thavAmAM ane gamana karavAmAM potAne ane bIjAne pIDA na upajAve tevI rIte guNayogane joDanArI, ghusara pramANa arthAt lagabhaga sADA traNa hAtha AgaLanI jamIna upara daSTi rAkhI gamana karavuM joIe, niraMtara kIDa, pataMga, trasa, sthAvara jIvonI dayAmAM tatpara thaIne; phaLa, chAla, pravAla, pAMdaDA, kaMpaLa, kaMda, mULa, jaLa, mATI, bIja ane haritakAya Adino tyAga karyo che jeNe tevA munioe jIvonI rakSA karatAM samyak prakAre yatanA pUrvaka cAlavuM joIe. A rIte cAlanAra sAdhue nizcaya pUrvaka sarva prANInI avajJA karavI na joIe; tenI niMdA, gaha, hiMsA ke tenuM chedana-bhedana karavuM na joIe, tene vyathita karavA na joIe. pUvokta jIvone lezamAtra paNa bhaya athavA du:kha na pahoMcADavuM joIe. A rIte IryAsamitimAM mana, vacana, kAyAnI pravRttithI jeno aMtarAtmA bhAvita thAya che temanA cAritra ane pariNati-sabaLatA rahita, malinatA rahita, saMkleza rahita, akSata-niraticAra-akhaMDita hoya che te saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu hoya che. te mokSa sAdhaka hoya che. 2. manaHsamiti : 9 biiyaM ca- maNeNa pAvaeNaM pAvagaM ahammiyaM dAruNaM NissaMsaM vaha baMdha parikilesa bahulaM bhaya-maraNa-parikilesasaMkiliTuM Na kayAvi maNeNa pAvaeNaM pAvagaM kiMci vi jhAyavvaM / evaM maNasamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA asabalamasakiliTTha NivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsae saMjae susAhU / bhAvArtha - ahiMsA mahAvratanI bIjI bhAvanA mana samiti che. pApamaya adhArmika, dharmavirodhI, dAruNa, bhayAnaka, nRzaMsa arthAt nirdayatApUrNa, vadha, bandha ane pariphlezanI bahulatAvALA; bhaya, mRtyu Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra temaja klezathI sakliSTa, malina evA pApayukta vicAra manathI paNa karavA na joIe. A prakAranI manaHsamitinI pravRttithI jeno aMtarAtmA bhAvita thAya che temanA cAritra ane pariNati-sabaLatA rahita, malinatA rahita, saMkleza rahita, akSata-niraticAra-akhaMDita hoya che te saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu hoya che. te mokSa sAdhaka hoya che. 3. vayana samiti : 10 taiyaM ca - vaIe pAviyAe pAvagaM Na kiMci vi bhAsiyavvaM / evaM vai samii-jogeNa bhAvio bhavai aMtarappA asabalamasaMkiliTTha - NivvaNa-carittabhAvaNAe ahiMsae saMjae susAhU | 164 bhAvArtha :- ahiMsA mahAvratanI trIjI bhAvanA vacanasamiti che. pApamaya vANIthI aMzamAtra paNa sAvadha vacanano prayoga na karavo joIe. A prakAranI bhASAsamitinI pravRttithI jeno aMtarAtmA bhAvita thAya che, temanA yAritra ane parizati-sajaNatA rahita, bhavinatA rahita, saMdeza rahita, aksstniraticAra-akhaMDita hoya che te saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu hoya che. te mokSa sAdhaka hoya che. 4. AhAraiSaNA samiti : 11 cautthaM- AhAraesaNAe suddhaM uchaM gavesiyavvaM aNNAe agaDhie aduTThe adINe-akaluNeavisAI aparitaMtajogI jayaNa-ghaDaNa - karaNa - cariya- vijayaguNa joga saMpaogajutte bhikkhU bhikkhesaNAe jutte samudANeUNa bhikkhacariyaM ucha ghettUNa Agao gurujaNassa pAsaM gamaNAgamaNAiyAre paDikkamaNapaDikkaMte AloyaNadAyaNaM ya dAUNa gurujaNassa gurusaMdiTThassa vA jahovaesaM NiraiyAraM ca appamatto puNaravi aNesaNAe payao paDikkamittA pasaMte AsINasuhaNisaNe muhuttamittaM ca jhANasuhajoga NANasajjhAyagoviyamaNe dhammamaNe avimaNe suhamaNe aviggahamaNe samAhiyamaNe saddhAsaMvegaNijjaramaNe pavayaNavacchalabhAviyamaNe uTThaUNa ya pahaTThatuTThe jahArAyaNiyaM NimaMtaittA ya sAhave bhAvao ya viiNNe ya gurujaNeNaM upaviTTe / saMpamajjiUNa sasIsaM kAyaM tahA karayalaM, amucchie agiddhe agaDhie agarahie aNajjhovavaNNe aNAile aluddhe aNattaTThie asurasuraM acavacavaM aduyamavilaMbiyaM aparisADiyaM AloyabhAyaNe jayaM payatteNa vavagaya- saMjoga - maNiMgAlaM ca vigayadhUmaM akkhovaMjaNANulevaNabhUyaM saMjamajAyAmAyANimittaM saMjamabhAravahaNaTThayAe bhuMjejjA pANadhAraNaTThayAe saMjaeNa samiyaM / evaM Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-1 [ 15] AhArasamiijogeNaM bhAviobhavai aMtarappA asabalamasaMkiliTThaNivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsae saMjae susAhU / bhAvArtha :- ahiMsA mahAvratanI cothI bhAvanA eSaNA samiti che. AhAranI eSaNAthI zuddha arthAt eSaNA saMbaMdhI samasta doSothI rahita, madhukarIvRttithI aneka gharomAMthI gaucarInI gaveSaNA karavI joIe. bhikSA lenArA sAdhu ajJAta saMbaMdhavALA rahe; amRddha-AsaktithI rahita hoya; aduSTa-dveSathI rahita hoya arthAt bhikSA na denArA dAtA para dveSa na kare; AhAra na maLe to dIna na bane; mana, vacana kAyAnI samyak pravRttiomAM niraMtara rata rahe. prApta thayelA saMyama yogonI rakSA mATe yatnAzIla ane aprApta saMyama yogonI prAptine mATe prayatnavAna, vinayanuM AcaraNa karanAra tathA kSamA Adi guNonI pravRttithI yukta evI bhikSAcaryAmAM tatpara bhikSu aneka gharomAM pharIne thoDI thoDI bhikSA grahaNa kare; potAnA sthAne gurujanonI samakSa jaIne; muni gamanAgamananA aticAra doSonuM pratikramaNa kare; je AhAra pANI lIdhelA che tenA doSonI AlocanA kare; AhAra pANI batAvI de pachI gurujano athavA gurujano dvArA niyukta koI agragaNya sAdhunA Adeza anusAra jyAMthI je rIte bhikSA grahaNa karI che te rIte sarva aticAronI AlocanA karIne, apramata thaIne, vidhipUrvaka ane eSaNA doSonI nivRttine mATe pharIthI pratikramaNa, kAussaga kare. tyAra pachI zAMtabhAve sukhapUrvaka Asane besI, muhUrtabhara dharmadhyAna, gurunI sevA Adi zubhayoga, tattvaciMtana athavA svAdhyAya dvArA potAnA mananuM gopana karIne; citta sthira karIne zruta cAritrarUpa dharmamAM saMlagna manayukta thaIne; citta zUnyatAthI rahita thaIne; saMkalezathI mukta rahIne, kleza athavA dUrAgrahathI rahita manavALA thaIne; samAdhiyukta manavALA potAnA cittane upazama bhAvamAM sthApita karIne zraddhA, saMvega-mokSanI abhilASA ane karmanirjarAmAM cittane saMlagna karIne pravacanamAM vatsalatAmaya manavALA thaIne, sAdhu potAnA AsanathI UThIne, AnaMdita, saMtoSayukta thaIne yathArAtvika arthAtu dIkSA paryAyamAM nAnA-moTAnA kramAnusAra anya sAdhuone AhAra mATe AmaMtrita kare. lAvelA AhAranuM gurujano dvArA vitaraNa karyA pachI ucita Asana para bese. mastaka sahita zarIrane tathA hatheLIne sArI rIte joI-poMjI, AhAramAM anAsakta thaI, svAdiSTa bhojananI lAlasAthI rahita thaI tathA rasomAM anurAga rahita thaI dAtA athavA bhojananI niMdA karyA vinA, sArI vastuomAM Asakti rAkhyA vinA, akaluSita bhAve, lolupatAthI rahita thaIne AhAra kare. paramArtha buddhinA dhAraka sAdhu bhojana karavA samaye su-su avAja na kare, capa-capa avAja na kare ane na ati dhIme bhojana kare. na ati utAvaLe bhojana kare; bhojana jamIna upara na paDavA de; moTA pAtrAmAM, prakAzayukta sthAnamAM, yatanA pUrvaka, AdarapUrvaka ane saMyojana Adi doSothI rahita, aMgAra tathA dhUma doSathI rahita, gADInI dhurImAM tela pUravA athavA ghAva para malama lagAvavA samAna, phakata saMyamayAtrAnA nirvAha mATe ane saMyamanA bhArane vahana karavA mATe prANone dhAraNa karavAnA udezyathI samyaka prakAre yatnApUrvaka bhojana kare. A prakAre AhAra samiti(eSaNA samiti)nI pravRttithI jeno aMtarAtmA bhAvita thAya che, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1s | zrI praznavyAkaraNa 2 temanA cAritra ane pariNati-sabaLatA rahita, malinatA rahita, saMkleza rahita, akSata-niraticAraakhaMDita hoya che te saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu hoya che. te mokSa sAdhaka hoya che. 5. AdAnanikSepaNa samiti :12 paMcama- AyANaNikkhevaNasamiI- pIDha phalaga-sijjA-saMthAraga vattha- patta kaMbala-daMDaga rayaharaNa-colapaTTaga-muhapottiya-pAyapuMchaNAI, eyaM pi saMjamassa uvabUhaNaTThayAe vAyAtava samasaga sIyaparirakkhaNaTThAyAe uvagaraNaM rAgadosarahiyaM parihariyavvaM saMjameNa NiccaM paDilehaNa-papphoDaNa-pamajjaNayAe aho ya rAo ya appamatteNa hoi sayayaM NikkhiyavvaM ca gihiyavvaM ca bhAyaNabhaMDovahiuvagaraNaM / / evaM AyANabhaMDaNikkhevaNAsamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA asabalama saMkiliTThaNivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsae saMjae susAhU / bhAvArtha :- ahiMsA mahAvratanI pAMcamI bhAvanA AdAna-nikSepaNa samiti che. tenuM svarUpa A pramANe che. saMyamanA upakaraNa pATa-pIDha , phalaka, zayyA sastAraka ghAsanI pathArI, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, colapaTTaka, mukhavastrikA, prAdaprIMchana-pagalUchaNiyuM, (vastrakhaMDa) athavA te sivAyanA upakaraNa, saMyamanI rakSA athavA vRddhinA udezathI tathA pavana, AtApa, DAMsa, macchara, zIta AdithI zarIranI rakSA mATe dhAraNa kare athavA grahaNa kare. (zobhAnI vRddhi Adi anya koI prayojanathI nahIM) sAdhu haMmezAM A upakaraNonuM pratilekhana, prasphoTana eTale khaMkherIne jovA ane pramArjana karavAmAM, divasa ane rAtre satata apramata rahe tathA bhAjana, pAtra, mATInA vAsaNa, upadhi, vastra tathA anya upakaraNone yatanA pUrvaka rAkhe athavA grahaNa kare. A prakAre AdAna nikSepaNa samitinI pravRttithI jeno aMtarAtmA bhAvita thAya che, temanA cAritra ane pariNati-sabaLatA rahita, malinatA rahita, saMkleza rahita, akSata-niraticAra-akhaMDita hoya che te saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu hoya che. te mokSa sAdhaka hoya che. vivecana : ahiMsaka AcAra vidhi mATe bhikSA vidhinA nirUpaNa pachI zAstrakAre prathama mahAvratanI puSTi mATe kramazaH pAMca bhAvanAnuM kathana karyuM che. (1) IrSA samiti - Atmazuddhi mATe prayatnazIla sAdhaka yathA zakya kAyAne sthira rAkhe. paraMtu anivArya kAraNe gamanAgamana karavuM paDe to ahiMsA mahAvratane lakSyamAM rAkhIne gamana kare. sAdhakanI gamanAgamananI vidhi te irSA samiti che. sAdhaka ghUsara pramANa-sADAtraNa hAtha bhUmine joIne cAle, chakAya jIvonI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-1 . [ 17 ] virAdhanA na thAya te mATe sAvadhAna rahI gamanAgamana kare. padayAnA bhAva sAthe svadayAnA lakSya upayoga pUrvaka samAdhibhAve gamana karavuM te IrSA samiti che. (2) mana samiti -sva ke paranuM ahita thAya tevA pApakArI vicAro na karavA. manane prazasta vicAromAM lIna banAvavuM te manasamiti che. (3) vacana samiti :- saMpUrNa ahiMsaka thavA mATe prayatnazIla sAdhaka hiMsAkArI ke parapIDAkArI vacanano prayoga na kare. hita-mita-parimita bhASAno prayoga karavo te vacana samiti che. (4) eSaNA samiti:- bhikSAvidhi pramANe zuddha nirdoSa AhAra prApta karIne anAsakta bhAve bhogavavo te eSaNA samiti che. (5) AdAna nikSepaNa samiti:- saMyamI jIvanamAM upayogI upakaraNo yatanA pUrvaka grahaNa karavA, rAkhavA ane tene mUccha rahita bhogavavA te AdAna nikSepaNa samiti che. A pAMce bhAvanAnuM yathArtha rIte pAlana karanAra sAdhakanuM ahiMsA vrata puSTa bane che ane te ja mokSa sAdhaka che. ahiMsA mahAvrata upasaMhAra :13 evamiNaM saMvarassa dAraM sammaM saMvariyaM hoi suppaNihiyaM imehiM paMcahiM pi kAraNehiM maNa-vayaNa kAyaparirakkhiehiM NiccaM AmaraNataM ca esa jogo Neyavvo dhiimayA maimayA aNAsavo akileso acchiddo asaMkiliTTho suddho savvajiNa mnnunnnnaao| evaM paDhamaM saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaM tIriyaM kiTTiyaM ArAhiyaM ANAe aNupAliyaM bhavai / evaM NAyamuNiNA bhagavayA paNNaviyaM parUviyaM siddhaM pasiddhaM siddhavarasAsaNamiNaM AghaviyaM sudesiyaM pasatthaM / tti bemi // I padama saMvarI sama7 | bhAvArtha :- A prakAre mana-vacana ane kAyAthI pUrNarUpe surakSita, susevita A pAMca bhAvanAothI A saMvaradvAra-ahiMsA mahAvrata samyaka prakAre saMvata ane supraNihita-sthApita thaI jAya che. mATe vairyavAna tathA buddhimAna munie ahiMsA mahAvratanuM jIvanaparyata sadaiva pAlana karavuM joIe. A ahiMsA navA karmanA AgamanarUpa na hovAthI anAzrava che, azubha adhyavasAyathI rahita hovAthI akaluSa che, temAM pApanA zrota pravezI zakato nathI mATe te achidra che, karmarUpa pANInuM TIpuM paNa pravezI zakatuM na hovAthI aparizrAvI che, asaMkliSTa che, zuddha che, sarva tIrthakaro dvArA mAnya che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra pUrvokta prakAre saMvaradhAra sparzita, pAlita, zodhita, pUrNapAlita, kIrtita, ArAdhita ane (jinendra bhagavAnanI) AjJA anusAra pAlita thAya che. A rIte jJAtamuni bhagavAna mahAvIra svAmIe prajJApita karyuM che ane prarUpita karyuM che. lokamAM A zAsana zreSTha siddha che, kathana kareluM che, samyak prakAre upadezeluM che ane prazasta che. bhagavAne kahyuM hatuM ema huM kahuM chuM. || prathama saMvaradvAra samApta . vivecana : hiMsA AzravanuM kAraNa che. to tenI virodhI ahiMsA Azravane rokanArI che. te svAbhAvika ja jANI zakAya che. ahiMsA pAlanamAM be guNonI apekSA rahe che. dhairya ane buddhi arthAt viveka, vivekanA abhAvamAM ahiMsAnuM vAstavika svarUpa samajI zakAtuM nathI ane vAstavika Azayane samajyA vinA tenuM AcaraNa thaI zakatuM nathI. viveka hovA chatAM paNa sAdhakamAM jo dhairya na hoya to paNa tenuM pAlana karavuM muzkela che. ahiMsAnA upAsakone vyavahAramAM aneka muzkelIo Ave che; saMkaTa paNa sahana karavA paDe che. kasoTInA prasaMge dhIraja tenA vratomAM tene aDaga rAkhI zake che. tethI ja mULa pAThamAM miyA mavA A be padano prayoga karyo che. prastuta sUtramAM prathama ahiMsA saMvaradvArano upasaMhAra karyo che. A saMvaradvAramAM je je kathana karyuM che te prakAre tene samagra rUpe paripAlana karI zakAya che. pAThamAM Avela keTalAka viziSTa padonuM spaSTIkaraNa A pramANe che. anlaya :- yathA samaye vidhipUrvaka svIkAra karyuM hoya arthAt pratijJA-paccakhkhANa karyA hoya. pati :- niraMtara upayoganI sAthe AcaraNa karyuM hoya. sadiya :- A padanA saMskRta rUpa be thAya che zobhita ane zodhita. anya suyogya jIvone te vrata ApavuM te zobhita kahevAya che ane aticAra rahita pAlana karavuM te zodhita kahevAya che. tauri :- kinArA sudhI pahoMcADavAmAM AvyuM hoya arthAt vratane paripUrNa karyuM hoya. vidiya :- bIjAne upadiSTa karAyeluM hoya. gAriyaM :- pUrvokta rUpe saMpUrNatAthI ArAdhita karyuM hoya. I adhyayana-1 saMpUrNa I Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-2 169 bIjuM adhyayana paricaya 2000 2200 Open dvitIya zrutaskaMdhanuM A bIjuM 'satya' adhyayana che. A adhyayanamAM pAMca saMvara paikI dvitIya saMvara 'satya'nuM varNana che. A adhyayanamAM sUtrakAre satyamano adbhuta mahimA, satya vyavahAra mATe bhASA viveka, satyanA prakAra, satyanuM pariNAma ane satya mahAvratanI pAMca bhAvanAnuM pratipAdana karyuM che. satyano mahimA :- mokSamArgamAM ahiMsAnI ArAdhanA pramukha che, te ahiMsAnI samIcIna temaja saMpUrNa ArAdhanAne mATe satyanI ArAdhanA paNa nitAMta Avazyaka che. satya ahiMsAne alaMkRta kare che, suzobhita kare che. tethI asatyano tyAga karI satyano pUrNarUpathI svIkAra karavo joIe. satyavacana sarva mATe hitakara che, mahApuruSo dvArA svIkRta che. satyasevI ja sAcA tapasvI ane niyamaniSTha thaI zake che. satyanI bhAvapUrvaka ArAdhanA karanAra bhISaNa vipattimAM paNa game te rIte mArga meLavI le che. satyanA prabhAve vidyAo temaja maMtra siddha thAya che. satya sAgarathI paNa adhika gaMbhIra ane meruthI paNa adhika sthira hoya che, sUryathI paNa adhika prakAzamAna ane caMdrathI paNa adhika saumya hoya che. satya hoya topaNa varSanIya H-- (1) je saMyamanuM vighAtaka hoya (2) jemAM hiMsA athavA pApanuM mizraNa hoya (3) bheda pADanAra hoya (4) anyAyanuM poSaka hoya (5) doSAropaNavALuM hoya (6) vivAdapUrNa hoya (7) lokamAM niMdanIya hoya (8) sArI rIte joyeluM ke sAMbhaLeluM na hoya (9) AtmaprazaMsA ane para niMdArUpa hoya (10) jenAthI ziSTAcAranuM ullaMghana thatuM hoya (11) drohayukta hoya (12) jenAthI koIne paNa pIDA utpanna thAya. tevuM satya Azravayukta che ane te satya mahAvratadhArI mATe tyAjya che. satyanA prakAra :- satyanA apekSAe daza prakAra che. tenuM spaSTIkaraNa sUtrakAre daSTAMta ApIne karyuM che. bhASAjJAna H- prAcIna kALathI prasiddha cha bhASA che. (1) prAkRta (2) saMskRta (3) mAgadhI (4) zaurasenI (5) paizAcI (6) apabhraMza. gadya ane padyanA bhedathI tenA be be prakAra che. bhASA zuddhi mATe 16 prakAranuM vacana jJAna Avazyaka che. (1-3) ekavacana, dvivacana, bahuvacana (4-6) strIliMga, puruSaliMga ane napuMsakaliMga (7-9) bhUtakALa, vartamAnakALa, bhaviSyakALa (10) pratyakSavacana-A sajjana che. (11) parokSavacana- te guNavAna che. (12-15) prazaMsAkArI temaja doSa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 | zrI praznavyAkaraNa satra pragaTa karanAra vacananI caubhaMgI (16) adhyAtmavacana-mananI vAta acAnaka pragaTa thaI javI, jaldIthI bolI javuM. 'koThe so hoThe'nI ukti caritArtha thaI javI. A prakAranI bhASAonuM jJAna rAkhanAra ane viveka yukta bhASAno prayoga karanAra sAdhaka satya mahAvratanA ArAdhaka hoya che. satyana sapariNAma :- zAstrakAre satyane bhagavAna tulya kahyuM che. tenI tulanA ja tenA supariNAmane spaSTa kare che. satyabhASaNa A bhavamAM mAnasika zAMti samAdhine ane parabhavamAM sadgatine prApta karAve satya mahAvratanI pAMca bhAvanAo - satyavratanI puSTi mATe tenI pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che- (1) ciMtyabhASaNa (2) akrodha (3) nirlobhatA (4) nirbhayatA (5) hAsyatyAga. asatya bolavAnA mukhya pAMca kAraNa kahyA che. satyavratanA ArAdhake teno tyAga karavo ane tenA tyAgamAM AtmAne bhAvita karatA rahevuM joIe. (1) haMmezAM UMDo vicAra karI, nirava mRdu vacana bolavuM (2-3) krodha, lobha Adi kaSAyone vazIbhUta thaI na bolavuM (4-5) bhaya temaja hAsyavRttino sahAro na levo paraMtu vicArakatA, zAMti, nirlobhatA, mauna, gaMbhIratA dhAraNa karavI joIe. A pAMca bhAvanAothI puSTa thaIne satya saMvara AtmAne Azrava rahita banAvavAmAM pUrNa saphaLa bane che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-adhyayana-2 _ 171 | bIjuM adhyayana. satyamahAvata satyano mahimA : / 1 jaMbU ! biiyaM ya saccavayaNaM suddhaM suiyaM sivaM sujAyaM subhAsiyaM suvvayaM sukahiyaM sudiTTa supaiTThiyaM supaiTThiyajasaM susaMjamiya-vayaNa-buiyaM suravara-paravasabha- pavarabalavagasuvihiyajaNabahumayaM, paramasAhudhammacaraNaM, tava-NiyamapariggahiyaM sugaipahadesagaM ya loguttamaM vayamiNaM / vijjAhara gagaNa gamaNavijjANa sAhakaM saggamaggaM siddhipahadesagaM avitahaM, taM saccaM ujjuyaM akuDilaM bhUyatthaM atthao visuddhaM ujjoyakaraM pabhAsagaM bhavai savvabhAvANa jIvaloe, avisaMvAi jhtthmhurN| paccakkhaM dayivayaM va jaM taM accherakAragaM avatthaMtaresu bahuesu mnnusaannN| bhAvArtha :- zrI sudharmAsvAmIe jaMbU svAmIne kahyuM, he jaMbU! bIjuM saMvaradvAra satyavacana che. satya zuddha-nirdoSa, pavitra, zivakArI-sarva upadravothI rahita, sujAta-suMdara vicArothI utpanna, subhASitasamya prakAre bhASita hoya che. te uttama vratarUpa che ane samyavicAra pUrvaka kahevAyela che. tene jJAnIjanoe sArI rIte joyela che arthAt jJAnIonI daSTimAM satya kalyANanuM kAraNa che. te supratiSThita che, susthira kIrtivALu che. samIcIna rUpe saMyamayukta vANIthI jJAnIoe tene kahyuM che. satya suravaro-uttama koTinA devo, nara vRSabho-zreSThamAnavo, atizaya baLanA dhAraka ane suvihita mAnavo dvArA bahumata arthAt vizeSa prakAre mAnya che; naiSThika-munionuM dhArmika anuSThAna che. tapa ane niyama pUrvaka teno svIkAra karavAmAM Ave che. sadgati pathanuM pradarzaka che ane A satyavrata lokamAM uttama che. satya vidyAdharonI AkAzagAminI vidyAone siddha karanAra che; svarganA mArganuM tathA muktinuM pathadarzaka che; yathAtathya che arthAt mithyAbhAvathI rahita che; saraLa bhASAthI yukta che; kuTilatAthI rahita che; prayojanavaza yathArtha padArthanuM pratipAdaka che; sarva prakAre zuddha che; asatya yA ardhasatyanI bheLaseLathI rahita che arthAt asatyanuM saMmizraNa jemAM thatuM nathI te vizuddha satya kahevAya che athavA nirdoSa hoya che. A jIvalokamAM samasta padArthonuM visaMvAda rahita-yathArtha prarUpaka che; te yathArtha hovAnA kAraNe madhura che ane manuSyane vibhinna avasthAomAM Azcaryayukta kArya karanAra devatAnI samAna che arthAt manuSyo upara Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 172 / zrI praznavyAkaraNa 2 AvI paDela ghora saMkaTanI sthitimAM te satya devatAnI jema sahAyaka banI saMkaTamAMthI ugAranAra che. | 2 | sacceNa mahAsamuhamajjhe vi mUDhANiyA vi poyA / sacceNa ya udagasaMbhamammi vi Na vujjhai, Na ya maraMti, thAhaM te lahaMti / sacceNa ya agaNisaMbhamammi vi Na DajhaMti ujjugA maNussA sacceNa ya tattatella-taulohasIsagAI chivaMti, dhareti, Na ya Dajjhati maNussA / pavvayakaDakAhiM muccaMte Na ya maraMti sacceNa ya pariggahiyA, asipaMjaragayA samarAo Niiti aNahA ya sccvaaii| vahabaMdhabhiyogavera-ghorehiM pamuccaMti ya amittamajjha hiM Niti aNahA ya saccavAI / sAdevvANi ya devayAo kareMti saccavayaNe rayANaM / bhAvArtha :- koI mahAsamudramAM mUDha banela nAvikanuM vahANa paNa satyanA prabhAvathI DUbatuM nathI. satyanA prabhAve pANImAM thatA vamaLamAM paNa manuSya taNAto nathI, marato nathI, temAMthI ugarI jAya che. satya prabhAvathI bhayaMkara agnimAM mAnava baLato nathI. satyaniSTha, saraLa hRdayavALA jIvo satyanA prabhAvathI tapta ukaLatuM tela, tAMbu, lokhaMDa ane sIsAne hAthamAM levA chatAM paNa baLatA nathI. manuSyane parvatanA zikhara uparathI nIce gabaDAvavAmAM Ave, chatAM satyanA prabhAve maratA nathI. satyarUpI surakSA kvacane dhAraNa karanAra manuSya para cAre taraphathI talavAronA ghA paDavA chatAM, yuddha samaye talavAranA pAMjarAmAM jANe purAI gayA hoya tevA yoddhA satyanA prabhAve aMzamAtra IjA pAmyA vinA akSata rUpe bahAra nIkaLI jAya che. satyavAdI mAnava vadha, baMdhana, sabaLa prahAra ane ghora vaira virodhIonI madhyamAMthI mukta thaI jAya che. satyavAdI zatruonA gherAmAMthI koI paNa kSati vinA bahAra nIkaLI jAya che. devatA paNa satyavacananA anurAgI evA mAnavono saMga karavA Icche che, tenI sevA sahAyatA kare che. | 3 taM saccaM bhagavaM titthayarasubhAsiyaM dasavihaM, coddasapuvvIhiM pAhuDatthaviiyaM, maharisINa ya samayappaiNNaM, deviMda NariMdabhAsiyatthaM, vemANiyasAhiyaM, mahatthaM, maMtosahivijjAsAhaNatthaM, cAraNagaNasamaNasiddhavijja, maNuyagaNANaM vaMdaNijjaM amaragaNANaM accaNijjaM, asuragaNANa ya pUyaNijjaM, aNega pAsaMDipariggahiyaM, jaM taM logammi sArabhUyaM, gaMbhIrayaraM mahAsamuddAo, thirayaragaM merupavvayAo, somayaraM caMdamaMDalAo, dittayaraM sUramaMDalAo, vimalayaraM sarayaNahatalAo, surabhiyaraM gaMdhamAdaNAo, je vi ya logammi aparisesA maMtajogA javA ya Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha -ra/adhyayana-2 | 173 | vijjA ya jaMbhagA ya atthANi ya satthANi ya sikkhAo ya AgamA ya savvAI pi tAI sacce paiTThiyAiM / bhAvArtha :- tIrthakaro dvArA bhASita dasa prakAranA bhagavAna svarUpa satyane caudapUrvanA jJAtA mahAmunioe prAbhUto(pUrvagata vibhAgo)thI jANela che. mahAna maharSioe te satyane siddhAMta rUpe Apela che, sAdhuonA bIjA mahAvratamAM siddhAMta dvArA svIkRta karAyela che. devendro ane narendroe tenA artha kahyA che athavA devendro ane narendroe tenA artha tattvarUpathI kahyA che. A satya vaimAnika devo dvArA samarpita ane Asevita che. te mahAna prayojanavALuM che. satyanA prabhAvathI maMtra, auSadhi ane vidyAonI siddhi thAya che. te cAraNa (vidyAcAraNa- jaMghAcAraNa) Adi munigaNonI vidyAone siddha karanAra che. mAnavajano dvArA vaMdanIya che, stavanIya che arthAt svayaM satya tathA satyaniSTha puruSa manuSyonI prazaMsAstutinuM pAtra bane che eTaluM ja nahIM satyasevI manuSyo, amaragaNo-devasamUhone mATe paNa arcanIya tathA asurakumAra Adi bhavanapati devo dvArA paNa pUjanIya bane che. aneka prakAranA pAkhaMDI vratadhArI tene dhAraNa kare che. A prakAranA mahimAthI maMDita satya lokamAM sArabhUta che, mahAsAgarathI paNa gaMbhIra che, sumerU parvatathI adhika sthira ane aTala che, caMdramaMDalathI paNa adhika saumya-manane game tevuM AhalAdaka che, sUryamaMDalathI paNa adhika dedIpyamAna che, zaradaRtunA AkAzataLathI paNa adhika nirmaLa che, gaMdhamAdana (gajadaMta-girivizeSa)thI paNa adhika surabhi saMpanna che. lokamAM je sarva maMtro che, vazIkaraNa Adi yoga che, ja5 che, prajJapti prabhUti vidyAo che, dasa prakAranA jAMbhaka deva che, dhanuSa Adi zastra che, talavAra Adi zastra che athavA zAstra che, kaLAo che, Agama che, te sarva satyamAM pratiSThita che arthAt satyane ja Azrita che. vivecana : prathama saMvaradvAra ahiMsAnA vizALa vivecana bAda bIjA saMvaradvAramAM satyanuM nirUpaNa kyuM che. ahiMsAnI samIcIna temaja paripUrNa sAdhanA mATe asatyathI virakta thaI satyanI ArAdhanA Avazyaka che. satyanI ArAdhanA vagara ahiMsAnI ArAdhanA zakya nathI. vastutaH satya ahiMsAne pUrNatA pradAna kare che. te ahiMsAnA zaNagAra rUpa che. mATe ahiMsA pachI satyanuM nirUpaNa che. bIjA saMvaradvAranA prAraMbhamAM ja sUtrakAre satyane bhagavAna tulya kahIne teno aciMtya mahimA pragaTa karyo che. asatyanI dAruNatAnI sAme satyano anupama prabhAva joI, samajI, vicArIne koI paNa haLukarmI jIva satyanI ArAdhanAmAM saMlagna bane che. Ihalaukika, pAralaukika, bhautika ke AdhyAtmika koI paNa kAryanI siddhi satyathI ja thaI zake che. zAstrakAranuM kathana saraLa ane spaSTa che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra sadoSa satyano tyAga :| 4 saccaM vi ya saMjamassa uvarohakAragaM kiMci Na vattavvaM, hiMsAsAvajjasaMpauttaM bheyavikahakAragaM aNatthavAyakalahakAragaM aNajja avavAya-vivAyasaMpauttaM velaMba ojadhejjabahulaM pillajja loyagarahaNijjaM; duTuiMdussuyaM amuNiyaM appaNo thavaNA paresu jiMdA- Na taMsi mehAvI, Na taMsi dhaNNo, Na taMsi piyadhammo, Na taMsi kulINo, Na taMsi dANavaI, Na taMsi sUro, Na taMsi paDirUvo, Na taMsi laTTho, Na paMDio, Na taMsi bahussuo, Na vi ya taMsi tavassI, Na yAvi paraloyaNicchayamaI asi, savvakAla jAi-kula- rUva-vAhi-rogeNa vAvi ja hoi vajjaNijja duhao uvayAramaikkaMta, evaM vihaM saccaM vi Na vattavvaM / bhAvArtha :- je satya saMyamamAM bAdhaka hoya, tevuM satya aMza mAtra paNa bolavuM na joIe. je vacana satya hovA chatAM paNa hitakara nathI, prazasta nathI, hiMsAkArI che, tenI gaNanA satyamAM thatI nathI. je vacana(satya hoya topaNa) hiMsArUpa pApathI athavA hiMsA temaja pApathI yukta hoya, je bhedabhAva-phATaphUTa utpanna karAvanAra hoya, je vikathAkAraka hoya, strI AdithI saMbaMdhita, cAritranAzaka ke anya prakAre anarthano hetu hoya, je nirarthaka klezakAraka hoya athavA jenAthI kleza utpanna thAya, je bIjAnA doSone prakAzita karanAra hoya, je vacana anArya hoya, Arya puruSone bolavA yogya na hoya athavA anyAyayukta hoya, vivAdayukta hoya, je vivekazUnya ane dhRSTatAthI paripUrNa hoya, je nirlajjatAthI bharela hoya, je jana sAdhAraNa athavA satpuruSo dvArA niMdanIya hoya, evuM vacana bolavuM na joIe. je ghaTanAne pote sArI rIte joI na hoya, je vAta samyaka prakAre sAMbhaLela na hoya, jene sArI rIte yathArtha rUpe jANela na hoya te viSayamAM bolavuM joIe nahIM. potAnI prazaMsA ane bIjAnI niMdA paNa karavI na joIe. jema ke tuM buddhimAna nathI, tuM dhanyadhanavAna nathI, tuM dharmapriya nathI, tuM kulIna nathI, tuM dAnezvarI nathI, te zUravIra nathI, tuM suMdara nathI, tuM bhAgyavAna nathI, tuM paMDita nathI, tuM bahuzruta-aneka zAstrono jANakAra nathI, tuM tapasvI nathI, tane paraloka sabaMdhI nizcaya karavAnI buddhi paNa nathI, athavA je vacana harahaMmeza jAti (mAtRpakSa), kuLa (pitRpakSa), rU5(sauMdarya), vyAdhi(koDha AdinI bimArI), roga(jvara Adi)thI saMbaMdhita hoya, je pIDAkArI yA niMdanIya hovAnA kAraNe na bolavA yogya hoya athavA je vacana rAgadveSathI yukta temaja upacArathI rahita hoya, ziSTAcArane anukULa na hoya athavA upakAranuM ullaMghana karanAra hoya, A prakAranuM sabhRtArtha satyavacana bolavuM na joIe. vivecana : prastuta sUtramAM zAstrakAre satyanI vyAkhyAne vizALa banAvI che. kevaLa vastunA yathArtha svarUpane Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-adhyayana-2 _ 175 ] pragaTa kare tene ja satya kahevAtuM nathI. satya bhASA paNa jo sva-parane mATe aniSTakAraka hoya, bIjAne apriya, amanojJa hoya temAM koI paNa jIvanuM ahita thatuM hoya to te bhASA varyu che. jJAnIoe tenI gaNanA asatya bhASAmAM karI che. tethI ja sAdhuone karkaza, kaThora, chedakArI, bhedakArI, verakArI, virodhakArI bhASA bolavAno niSedha che. te uparAMta A sUtramAM vikathAono, nirarthaka ane vivAdakAraka bhASAno paNa niSedha karyo che. bolavA yogya vacana :| 5 | aha kerisagaM puNAI saccaM tu bhAsiyavvaM? jaMtaM davvehiM pajjavehi ya guNehiM kammehiM bahuvihehiM sippehiM Agamehi ya NAmakkhAyaNivAya-uvasagga-taddhiyasamAsa-saMdhi-pada-heu-jogiya-uNAi kiriyA-vihANadhAu- sara-vibhatti-vaNNajayaM tikallaM dasavihaM pi saccaM jaha bhaNiyaM taha ya kammuNA hoi / duvAlasavihA hoi bhAsA, vayaNaM vi ya hoi solasavihaM / evaM arahaMtamaNuNNAyaM, saMjaeNa kAlammi ya vattavvaM // bhAvArtha :- jo pUrvokta prakAranuM satya vacana paNa bolavA yogya nathI, to prazna upasthita thAya che ke kevA prakAranuM satya bolavuM joIe? je vacana dravya, guNa, paryAyanuM pratipAdaka hoya, kRSi vagere karmo, citrakalA vagere zilpothI yukta hoya, Agama saMmata arthathI yukta hoya, devadatta vagere nAma sUcaka hoya, 'bhavati' vagere traNe kALanuM AkhyAna karatuM hoya arthAt kriyApada rUpa hoya ke artha vagere avyaya sUcaka nipAtamaya hoya, pra, parA vagere upasarga sUcaka hoya, taddhitapada-jene aMte taddhita pratyata hoya tevA pada, yathA- nAbheya, aneka padanA meLathI banela samAsa vacana hoya, saMdhi thavAthI baneluM pada hoya, anumAna mATe heturUpa vacana hoya, je padonA avayavArthathI samudAyArtha jANI zakAya tevA yaugika vacana rUpa hoya; jema upakaroti, uNAdi pratyaya lAgavAthI nirmita pada hoya; kriyAsUcaka 'bhU', 'ho' vagere dhAtupada hoya; a, A vagere svaramaya vacana hoya athavA sAta svaramaya hoya; prathamA vagere vibhakti yukta hoya; ka kha vagere vyaMjanamaya vacana hoya to tevA vacana bolavA yogya che. trikALa viSayaka satya dasa prakAranA hoya che. jema zabda dvArA kahevAmAM Ave che, tema karmathI arthAt lekhana kriyAthI; hAtha, paga, AMkha AdinI ceSTAthI; moTuM batAvavuM Adi AkRtithI athavA jevuM kahevAya tevI ja kriyA karI batAvavAthI arthAt kathana anusAra amala karavAthI satya pragaTa thAya che. arihaMta bhagavAna dvArA anujJAta bAra prakAranI bhASA ane soLa prakAranA satya vacana yathA samaye saMyamIe bolavA joIe Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra vivecana :prastuta sUtramAM bolavA yogya bhASAnuM kathana karyuM che. satyabhASAnA daza prakAra che, yathA jaNavaya sammaya ThavaNA, nAme rUve paDuccasacce ya / vavahAra bhAva joge, dasame ovamma sacce ya // (1) janapadasatyaH- je deza pradezamAM, je vastu mATe je zabdano upayoga thAya che; tyAM te vastu mATe te ja zabdano prayoga karavo, jema mahArASTramAM mAtAne " AI " kahevuM, rAjAne "nAI" kahevA. (2) sammatasatya - ghaNA lokoe je zabdane je vastuno vAcaka mAnI lIdhela hoya, dA.ta. paTarANI mATe devI' zabda lokone mAnya che. mATe paTarANIne devI kahevuM te "sammata satya" che. (3) sthApanA satya - jenI mUrti hoya, tene te ja nAmathI kahevuM, jema ke zataraMjanA pAsAne hAthI, ghoDA, vagere kahevuM. (4) nAmasatya :- jenuM je nAma hoya tenAmAM tevA guNa na hoya, to paNa te zabdathI bolAvavA, jema ke kuLanI vRddhi na karanArane paNa kulavardhana kahevuM, IndrabhUtine Indra kahevuM. (5) rUpasatya:- sAdhunA guNa na hovA paNa veSa mAtrathI sAdhu hoya tene sAdhu kahevA. () pratItyasatya :- apekSA vizeSathI koI vacana bolavA, jema ke bIjI AMgaLInIapekSAe koI AMgaLIne nAnI-moTI kahevI; dravyanI apekSAe badhA padArthone nitya kahevA athavA paryAyanI apekSAe sarva padArthane kSaNika kahevA. (7) vyavahAra tya:- je vacana loka vyavahAranI draSTithI satya hoya, jema ke rasto to kyAMya jato nathI, paraMtu kahevAmAM Ave che ke A rasto amuka nagaramAM jAya che, gAma AvI gayuM Adi. (8) bhAvasatya - aneka guNo hAjara hoya to paNa koI mukhya guNanI vivakSA karIne kahevuM. jema ke popaTamAM lAla varNa che topaNa lIlA varNanI mukhyatAe tene lIlo kahevo. (9) yogasatya - saMyogAnusAra vastunuM kathana karavuM, jema ke daMDa dhAraNa karavAnA kAraNe koIne daMDI kahevo. (10) upamAsatya:- samAnatAnA AdhAre koI zabdano prayoga karavo, jema ke -mukhacaMdra Adi. bhASAnA bAra prakAra A pramANe che. (1)prAkRta (2) saMskRta (3) mAgadhI (4) paizAcI (5) zaurasenI (6) apabhraMza. A cha gadyamaya ane cha padhamaya hovAthI bhASA bAra prakAranI thAya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-ra adhyayana-2 177 | soLa prakAranA vacana A pramANe che-(1-3) vacanatrika- ekavacana, dvivacana, bahuvacana. (4-6) liMgatrika- strIliMga , puruSaliMga, napuMsakaliMga. (7-9) kAlatrika- bhUtakALa , vartamAnakALa, bhaviSyakALa. (10) pratyakSavacana- jema ke A puruSa che. (11) parokSavacana- jema ke te munirAja che. (12-15) upanItAdi catuSka- (1) uparIta vacana-guNa pratipAdaka vacana, jema ke A rUpavAna che. (2) a5nItavacana-doSa pragaTa karanAra vacana, jema ke A durAcArI che. (3) upanItApanI vacanaprazaMsAnI sAthe niMdAvAcaka vacana, jema ke- A rUpavAna che paraMtu duracArI che. (4) apanItopanIta vacana-niMdAnI sAthe prazaMsA pragaTa karanAra vacana, jema ke A durAcArI che paNa rUpavAna che. (16) adhyAtmavacana- je abhiprAyane koI chupAvavA Icche che tema chatAM akasmAta te abhiprAyane pragaTa karI denAruM vacana. A rIte saMyamI puruSe dasa prakAranA satyano , bAra prakAranI bhASAno ane soLa prakAranA vacanono tIrthakara bhagavAnanI AjJA anusAra, avasarane anukULa prayoga karavo joIe; jenAthI koIne pIDA utpanna na thAya, je hiMsAnuM kAraNa na bane. satya mahAvratanuM supariNAma :| 6 | imaM ca aliya-pisuNa-pharusa-kaDuya-cavalavayaNa-parirakkhaNaTThayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM attahiyaM peccAbhAviyaM AgamesibhadaM suddhaM NeyAyauM akuDilaM aNuttaraM savvadukkhapAvANaM viusamaNaM / bhAvArtha :- alIka-asatya, pizuna-cugalI; paruSa-kaThora, kaTu-karka ane capaLa-caMcaLatA yukta vacanothI sAdhuonuM rakSaNa karavA mATe tIrthakara bhagavAne pravacananuM suMdara rIte pratipAdana karyuM che. A bhagavata pravacana AtmA mATe hitakara che, janma-janmAMtaramAM zubha phaLa ApanAra che, bhaviSyamAM zreyaskara che, zuddha-nirdoSa che, cAya saMgata che, muktino sIdho mArga che, sarvathI utkRSTa che tathA duHkho ane pApone saMpUrNa rIte upazAMta-naSTa karanAra che. satya mahAvratanI pAMca bhAvanAo H 1. anuvIcibhASaNa :|7 tassa imA paMca bhAvaNAo biiyassa vayassa aliyavayaNassa veramaNa parirakkha- nntttthyaae| paDhama- soUNa saMvaraTuM paramaTuM suThu jANiUNaM Na vegiyaM Na turiyaM Na cavalaM Na kaDuyaM Na pharusaM Na sAhasa Na ya parassa pIDAkara sAvajja, saccaM ca hiyaM ca miyaM ca gAhagaM ca suddhaM saMgayamakAhalaM ca samikkhiyaM saMjaeNa kAlammi ya vattavvaM / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI praznavyAkaraNa sUtra evaM aNuvIisamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA saMjaya-karacaraNa-NayaNa - vayaNo sUro saccajjavasaMpaNNo / bhAvArtha :- bIjuM mahAvrata-satya mahAvratanI pAMca bhAvanA che. je asatya viramaNavratanI rakSA mATe che. A pAMca bhAvanAonuM vicArapUrvaka pAlana karavAthI asatya-viramaNarUpa satyamahAvratanI saMpUrNa rakSA thAya che. A pAMca bhAvanAomAM prathama anuvIci bhASaNa che. sadgurunI pAse satyavratarUpa saMvaranA arthane sAMbhaLIne ane tenA zuddha paramArtha-rahasyane samyak prakAre jANIne; Avega pUrvaka, zIghratA pUrvaka, capaLatA pUrvakanA vacana ke karkaza, kaThora vacana; sAhasika-vicAryA vinAnA ekAeka bolAyelA vacana; parapIDAkArI ke sAvadhakArI vacana na bolavA joIe. satya, hitakArI, parimita, grAhya- zrotAne arthanI pratIti ane prIti karAvanAra hovAthI grAhya, zuddha-nirdoSa, yathAsaMgata temaja pUrvApara avirodhI, spaSTa tathA samIkSita-pahelA buddhi dvArA samyak prakAranA vicArapUrvaka samayAnusAra ja bolavuM joIe. A prakAre anuvIci bhASaNa samitinA--yogathI jeno aMtarAtmA bhAvita hoya che te ane je hAtha, paga, AMkha ane mukhapara saMyama rAkhanAra zUravIra hoya che te satya ane Arjava dharma saMpanna hoya che. ra. krodha tyAga : 8 biiyaM - koho Na seviyavvo, kuddho caMDikkio maNUso aliyaM bhaNejja, pisuNaM bhaNejja pharusaM bhaNejja, aliyaM pisuNaM pharusaM bhaNejja, kalahaM karijjA, veraM karijjA, vikahaM karijjA, kalahaM veraM vikahaM karijjA, saccaM haNejja, sIlaM haNejja, viNayaM haNejja, saccaM sIlaM viNayaM haNejja, veso havejja, vatyuM havejja, gammo havejja, veso vatthaM gammo havejja, eyaM aNNaM ca evamAiyaM bhaNejja kohaggisaMpalitto tamhA koho Na seviyavvo / evaM khaMtIi bhAvio bhavai aMtarappA saMjayakara-caraNa - NayaNa - vayaNo sUro saccajjavasaMpaNNo / bhAvArtha :- bIjI bhAvanA krodha nigraha-kSamAzIlatAnI che. satyanA ArAdhake krodhanuM sevana na karavuM joIe. krodhI manuSya raudrabhAvavALo thaI jAya che. AvI avasthAmAM asatya bhASaNa thaI zake che te vaizUnyabIjAnI cugalInA vacano paNa bole che; kaThora vacana bole che; mithyA, pizUna, ane kaThora traNe prakAranAM vacana bole che; kleza kare che; vaira--virodha kare che; vikathA kare che tathA kleza--vaira-vikathA A traNe kare che. te satyano ghAta kare che. zIla sadAcArano ghAta kare che; vinayano ghAta kare che; satya, zIla, tathA vinaya A traNeno ghAta kare che. asatyavAdI lokamAM dveSanuM pAtra bane che, doSonuM ghara bane che ane anAdaranuM pAtra bane che; te dveSa, doSa ane anAdara A traNenuM pAtra bane che. krodhAgnithI prajvalita hRdayavALA manuSyo A Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-adhyayana-2 . | 179 | prakAranA ane anya prakAranAM sAvadya vacana bole che. satyavAdI banavA sAdhake krodhanuM sevana karavuM na joIe. A prakAre kSamAthI jeno aMtarAtmA bhAvita hoya che te ane hAtha, paga, AMkha ane mukha para saMyama rAkhanAra, zUravIra hoya che te sAdhako satya ane Arjava dharmathI saMpanna hoya che. 3. nirlobhatA :| 9 taiyaM- lobho Na seviyavvo, luddho lolo bhaNejja aliyaM khettassa va vatthussa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM, kittIe lobhassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM, iDDIe va sokkhassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM bhattassa va pANassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM, pIDhassa va phalagassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliya sejjAe va saMthAragassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM, vatthassa va pattassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM, kaMbalassa va pAyapuMchaNassa va kaeNa / luddho lolo bhaNejja aliyaM, sIsassa va sissiNIe va kaeNa / aNNesu ya evamAisu bahusu kAraNasae su luddho lolo bhaNejja aliyaM, tamhA lobho Na seviyavvo / evaM muttIe bhAvio bhavai aMtarappA saMjaya kara-caraNa-NayaNa vayaNo sUro saccajjavasaMpaNNo / bhAvArtha :- trIjI bhAvanA lobha nigraha che. satya mahAvratIe lobhanuM sevana karavuM na joIe. (1) lobhI ane lAlaca manuSya Asakta banI kSetra-khullI bhUmi ane vAstu-makAna Adine mATe asatya bhASaNa kare che. (2) lobha-lAlacu manuSya kIrti ane lobha-dhana prAptine mATe asatya bhASaNa kare che. (3) lobhI lAlacu manuSya Rddhi-vaibhava ane sukhane mATe asatya bhASaNa kare che. (4) lobhI lAlacu bhojanane mATe, pANI ne mATe asatya bhASaNa kare che. (5) lobhI lAlacu manuSya bAjoTha, pATiyA ane pATa prApta karavAne mATe asatya bhASaNa kare che. (6) lobhI lAlacu manuSya zayyA-saMstAraka mATe asatya bhASaNa kare che. (7) lobhI lAlacu manuSya vastra, pAtrane mATe asatya bhASaNa kare che. (8) lobhI lAlacu manuSya kambala ane pAdaprIMchana mATe asatya bhASaNa kare che. (9) lobhI lAlaca manuSya ziSya ane ziSyAne mATe asatya bhASaNa kare che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] zrI praznavyAkaraNa satra (10) lobhI lAlacu manuSya A prakAranAM seMkaDo kAraNo prayojanathI asatya bhASaNa kare che. lobhI vyakti mithyA bhASaNa kare che. lobha paNa asatya bhASaNanuM eka kAraNa che. mATe satyanA ArAdhake lobhanuM sevana na karavuM joIe. A prakAre mukti-nirlobhatAthI jeno aMtarAtmA bhAvita che ane je hAtha, paga, AMkha ane mukha para saMyama rAkhanAra, zuravIra hoya che te satya tathA Arjava dharmathI saMpanna hoya che. 4. nirbhayatA :10 cautthaM- Na bhIiyavvaM, bhIyaM khu bhayA aiMti lahuyaM bhIo abiijjao maNUso, bhIo bhUehiM gheppejjA, bhIo aNNaM vi hu bhesejjA, bhIo tavasajama vi hu muejjA, bhIo ya bharaM Na NittharejjA, sappurisaNiseviyaM ca maggaM bhIo Na samattho aNucaritraM, tamhA Na bhAiyavvaM / bhayassa vA vAhissa vA rogassa vA jarAe vA maccussa vA aNNassa vA evamAiyassa / ___ evaM dhejjeNa bhAvio bhavai aMtarappA saMjaya kara-caraNa-NayaNa-vayaNo sUro saccajjavasaMpaNNo / bhAvArtha :- cothI bhAvanA nirbhayatA-bhayano abhAva. sAdhake bhayabhIta na thavuM joIe. bhayabhIta manuSya aneka prakAranA bhayane jaldIthI pakaDI le che ane anyane bhayagrasta banAve che. bhayabhIta vyakti sadAne mATe asahAya ja hoya che. bhayabhIta vyakti bhUta preta Adi dvArA gherAya jAya che. bhayabhIta vyakti svayaM bhayabhIta bane che, bIjAne bhayabhIta banAve che. bhayabhIta vyakti kharekhara tapa ane saMyamane paNa choDI de che. bhayabhIta vyakti koI paNa prakAranA bhAra vahana karI zakatA nathI. bhayabhIta vyakti satyapuruSo dvArA sevita mArganuM anusaraNa karavAmAM samartha nathI. mATe koIpaNa prakAranA vyAdhi-kuSTa AdithI, jvara Adi rogothI, vRddhAvasthAthI, mRtyuthI athavA evA prakAranA anya ISTa viyoga AdinA bhayathI DaravuM na joIe. A prakAre vicAra karIne dhairyathI-nirbhayatAthI jeno aMtarAtmA bhAvita che te ane je sAdhu hAtha, paga, AMkha ane mukha para saMyama rAkhanAra zUravIra hoya che te satya tathA Arjava dharmathI saMpanna hoya che. pa. hAsyatyAga :11 paMcamagaM- hAsaMNa seviyavvaM, aliyAI asaMtagAiM japaMti hAsaittA / paraparibhavakAraNaM ca hAsaM, paraparivAyappiyaM ca hAsaM, parapIlAkAragaM ca hAsaM, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha -ra/adhyayana-2 [ 181 ] bheyavimuttikAragaM ca hAsaM, aNNoNNajaNiyaM ca hojja hAsaM, aNNoNNagamaNaM ca hojja mamma, aNNoNNagamaNaM ca hojja kamma, kaMdappAbhiyogagamaNaM ca hojja hAsaM, AsuriyaM kivvisattaNaM ca jaNejja hAsaM, tamhA hAsaM Na seviyavvaM / evaM moNeNa bhAvio bhavai aMtarappA saMjayakara-caraNa-NayaNa-vayaNo sUro saccajjavasaMpaNNo / bhAvArtha :- pAMcamI bhAvanA parihAsa parivarjana che arthAtu hAsyano tyAga karavo ane tenA sevanathI bacavuM. hasanAra vyakti alika--bIjAmAM rahelA guNone chupAvavA rUpa ane asata-avidyamAna hoya tene prakAzita karanAra azobhanIya ane azAMtijanaka vacanono prayoga kare che. hAsya bIjAnA parAbhavaapamAna tiraskAranuM kAraNa bane che. hAMsI-majAkamAM bIjAnI niMdA-tiraskAra ja priya lAge che. hAsya parapIDAkAraka hoya che. hAsya cAritrano nAza karanAra ane mokSa mArganuM bhedana karanAra hoya che. hAsya anyonya hoya che; pachI eka bIjAmAM parastrIgamana Adi kuceSTAnuM paNa kAraNa hoya che. eka bIjAnA marma--gupta ceSTAone prakAzita karI denAra banI jAya che. hAMsI-majAkamAM loko eka bIjAnI gupta ceSTAone pragaTa karI nAMkhe che. hAsya kAMdarSika athavA Abhiyogika-AjJAkArI sevaka jevA devomAM janma levAnuM kAraNa bane che. hAsya asuratA ane kilvISItA arthAt eka prakAranuM halakApaNuM utpanna kare che. [sAdhu saMyama ane tapanA prabhAvathI kadAcit devagatimAM utpanna thAya topaNa potAnI hAsyajanaka pravRtinA kAraNe halakI koTinA devomAM janma le che.] tethI hAsyanuM sevana na karavuM joIe. A prakAre maunathI jeno aMtarAtmA bhAvita hoya che ane je hAtha, paga AMkha ane mukhathI saMyata tathA zUravIra hoya che te sAdhu satya ane ArjavathI saMpanna hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM satya mahAvratanI rakSA mATe tenI pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che. Atma zuddhimAM udyamavaMta sAdhaka mATe mauna utsargamArga che. tema chatAM mAvajIvana mauna zakya nathI. tethI sAdhu AvazyaktAnusAra ja bhASAno prayoga kare. temAM zAstrokta niyamonuM pAlana kare. satya mahAvratanI puSTi mATe asatyano ane asatya bhASaNanA kAraNano tyAga anivArya banI jAya che. asatya bhASaNanA pAMca kAraNa che. teno tyAga ja tenI bhAvanArUpa che. te pAMca bhAvanAonuM svarUpa A pamANe (1) anuvIci bhASaNa - anuvattinA , niravAnubhASaNama niravadha bhASAno prayoga "anuvAcibhASaNa" kahevAya che. tattvArtha ane tattvArtha bhASyamAM paNa satyavratanI prathama bhAvanAne mATe Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 | zrI praznavyAkaraNa sUtra "anuvAcibhASaNa" zabdano ja prayoga karavAmAM Avyo che, mATe sArI rIte vicAra karIne bolavAnI sAthe-sAthe bhASA saMbaMdhI anya doSothI bacavuM te paNa A bhAvanAnI aMtargata che. (2) koI tyAga :- krodha evI vRtti che ke je mAnavInA vivekano nAza kare che. krodha samaye satu-asatunuM bhAna rahetuM nathI ane asatya bolAI jAya che. krodhanA AvezamAM bolAyeluM vacana asatya ja hoya che. satya mahAvratanI surakSA mATe krodhanA pratyAkhyAna athavA kSamAgRti Avazyaka che. (3) lobha tyAga :- zAstramAM lobhane samasta saguNono vinAzaka kahela che. lobhamAM lubdha vyakti mATe koIpaNa duSkarma karavuM muzkela nathI, mATe satyavratanI surakSA IcchanAre nirlobhavRtti dhAraNa karavI joIe. koI paNa vastu pratye lAlaca utpanna thavA devI na joIe. (4) bhaya tyAga :- bhaya manuSyanI moTAmAM moTI durbaLatA che. bhayanI bhAvanA Atmika zaktinA pragaTIkaraNamAM bAdhaka bane che, mANasanI sAhasikavRttine naSTa kare che, samAdhibhAvane mATe vinAzaka bane che, saMklezane utpanna karanAra che. bhayavRti sAdhakane satyamAM sthira rahevA detI nathI mATe satya bhagavAnanA ArAdhake nirbhaya banavuM joIe. (5) hAsya tyAga :- saMpUrNa yA adhikAMza satyane chupAvI asatyano Azraya lIdhA vinA bIjAnI hAMsI-majAka thaI zakatI nathI. tenAthI satyavratano vighAta thAya che ane bIjAne pIDA utpanna thAya che. mATe satya vratanA saMrakSaNa mATe hAsyavRttino tyAga karavo Avazyaka che. A rIte pAMca bhAvanAnuM pAlana karI, Agamokta Adarzone dhyAnamAM rAkhI, bhASA samitipUrvaka vacanaprayoga karavo joIe. jethI satya mahAvrata akhaMDa rahe che. satya mahAvrata upasaMhAra :12 evamiNaM saMvarassa dAraM sammaM saMvariyaM hoi suppaNihiyaM, imehiM paMcahiM vi kAraNehiM maNa-vayaNa-kAya-parirakkhiehiM NiccaM AmaraNaMtaM ca esa jogo Neyavvo dhiimayA maimayA aNAsavo akaluso acchiddo aparissAvI asaMkiliTTho svvjinnmnnunnnnaao| evaM biiyaM saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaMtIriyaM kiTTiyaM aNupAliyaM ANAe ArAhiyaM bhavai / evaM NAyamuNiNA bhagavayA paNNaviyaM parUviyaM pasiddhaM siddhaM siddhavarasAsaNamiNaM AghaviyaM sudesiyaM pasatthaM / tti bemi // || viGayaM saMvaravAra sama7 II bhAvArtha :- A prakAre mana-vacana ane kAyAthI pUrNarUpe surakSita, susevita A pAMca bhAvanAothI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-adhyayana-2 - 183 | A saMvaradvAra-satya mahAvrata samyak prakAre saMvRta ane supraNihita-sthApita thaI jAya che. dhairyavAna tathA buddhimAna munie satyavratanuM jIvanaparyata sadaiva pAlana karavuM joIe. A satya navA karmanA AgamanarUpa na hovAthI anAzrava che, azubha adhyavasAyathI rahita hovAthI akaluSa che, pApano zrota pravezI zakato nathI mATe te acchidra che, karmarUpa pANInuM TIpuM paNa pravezI zakatuM na hovAthI aparizrAvI che, asaMmpiSTa che, zuddha che, sarva tIrthakaro dvArA mAnya che. A prakAre (pUrvokta kathanAnusAra)satya nAmanuM saMvaradvAra yathAsamaya aMgIkRta, pAlita, zodhitaniraticAra Acarita, tIrita, aMta sudhI pAra pahoMcADanAra, kIrtita-anya samakSa Adara pUrvaka kathita, anupAlita-niraMtara sevita ane bhagavAnanI AjJA anusAra ArAdhita hoya che. A prakAre bhagavAna jJAtamunI, mahAvIra svAmIe prajJApita karyuM che, prarUpita karyuM che, prasiddha che, siddha che. lokamAM A zAsana zreSTha siddha che, samyaka prakAre kahela che, upadiSTa che ane prazasta che. |dvitIya saMvaradvAra samApta che vivecana : satya mahAvratano mahimA apAra che temaja tenuM pAlana paNa duSkara che. tema chatAM saMyamamAM samarpita mahAtmAone A mahAvratanuM pAlana sahaja thaI zake che mATe mokSArthI sAdhakoe lakSyapUrvaka vacana ane mananuM niyaMtraNa karI A mahAvratanI zuddha ArAdhanA karavI joIe. > & || adhyayana-ra saMpUrNa II Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184] zrI praznavyAkaraNa satra trIjuM adhyayana paricaya 89 902228 229 2008 29 929 dvitIya zrutaskaMdhanuM A trIjuM acaurya adhyayana che. tene 'dattAnujJAta' paNa kahevAya che. temAM pAMca saMvara paikI tRtIya acaurya saMvaranuM varNana che. A adhyayanamAM sUtrakAre acauryanuM svarUpa, acaurya mahAvratanA ArAdhaka ane tenI pAMca bhAvanAnuM kathana karyuM che. acauryanuM svarU5 - nagaramAM ke jaMgalamAM koI nAnI, moTI, sacitta ke acitta vastune svAmInI AjJA vinA grahaNa na karavI te acaurya vrata che. adattanA cAra prakAra che. svAmI adatta, guru adatta, rAjA adatta ane tIrthakara adatta. mahAvratadhArI sAdhaka A cAre prakAranA adattano tyAga kare che. A prakAranuM jinezvara kathita A trIjuM mahAvrata AtmAne mATe hitakArI che. tenA lAbha A pramANe che. AgAmI bhavamAM zubha phaLa ApanAra che. bhaviSyamAM kalyANa karanAra che. paradravyanI tRSNAno aMta lAvanAra, pApone ane pApanA phaLone zAMta karanAra che. A mahAvratanI surakSA temaja saphaLa ArAdhanA mATe pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che. acaurya mahAvatanI pAMca bhAvanA :- (1) nirdoSa sthAna (2) nirdoSa saMstAraka (3) zayyA parikarma varjana (4) anujJAta AhArAdi (5) sAdharmika vinaya. A trIjA mahAvratanI A pAMca bhAvanA adatta mahAvratanI sUkSmatA ane bhAvAtmakatAthI paripUrNa che. vinaya, sevA, bhakti na karavI, sAmuhika AhAra Adino avivekathI upayoga karavo te asteya mahAvratanI virAdhanA che. yogyAyogya makAna, saMstArakanA viSayamAM koIpaNa saMkalpa yA pravRtti karavI, AdhAkarma yA parikarma doSayukta makAnano upayoga karavo, samUhamAM rahetA anya pratye sevA bhAva na rAkhavo ke sevAnI pravRtti na karavI, zakti anusAra tapa, vratapAlana, samAcArI pAlana AdimAM uNapa rAkhavI, kajIyA, kadAgraha, vivAda, vikathA, kaSAya karavo, mAyA-prapaMca, paraniMdA, tiraskAra vagere bhAvo paNa adatta che. sAdhu dharmanA AcAranuM pAlana na karavuM te tIrthakara adatta-bhagavAnanI AjJAnA cora kahevAya che. A viSayanI pUrNa sUkSmatA ane vizALatAne samajIne paripUrNa sAvadhAnI sAthe A trIjA asteya mahAvratarUpa saMvaradvAranuM mana, vacana, kAyAthI pAlana karavuM joIe. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-3 trIjuM adhyayana acaurya mahAvrata (dattAnujJAta) 185 G asteyanuM svarUpa : 1 jaMbU ! dattamaNuNNAya saMvaro NAma hoi taiyaM suvvayaM ! mahavvayaM guNavvayaM paradavva haraNapaDiviraikaraNajuttaM aparimiyamaNaMta-taNhANugaya-mahicchamaNavayaNa kalusa-AyANa - suNiggahiyaM susaMjamiya-maNa- hattha - - pAyaNihuyaM NiggaMthaM NiTThiyaM NiruttaM NirAsavaM NibbhayaM vimuttaM uttamaNara-vasabha - pavarabalavagasuvihiya-jaNasammataM paramasAhu-dhammacaraNaM / bhAvArtha :- hai suvrata dhAraka jaMbU ! trIju saMvaradvAra 'dattAnujJAta' nAmanuM che. A trIjuM mahAvrata che. guNavRddhinA kAraNarUpa guNavrata che. A parakIya dravya-padArthonA haraNathI nivRttirUpa che arthAt A vratamAM bIjAnI vastuonA apaharaNano tyAga karavAmAM Ave che. A vrata aparimita, anaMta tRSNAthI anugata, mahAbhilASAthI yukta mana temaja vacana dvArA pApamaya paradravya haraNano sArI rIte nigraha kare che. A vratanA prabhAvathI mana eTaluM saMyamazIla banI jAya che ke hAtha ane paga paradhana grahaNa karavAthI virakta thaI jAya che. A [vrata dhAraNa karanAra] bAhya ane AtyaMtara graMthIothI rahita che. sarva dharmonA puruSArthanA paryaMtavartI che. sarvajJa bhagavaMtoe tene upAdeya kahyuM che. te Azravano nirodha karanAra che, nirbhaya che. tenuM pAlana karanArAne rAjAno ke zAzanano bhaya raheto nathI ane lobha paNa tene sparza karato nathI. A vrata pradhAna, naravRSabhapravara, baLavAna tathA suvihita sAdhujano dvArA sammata che. zreSTha sAdhuonuM dharmAcaraNa che. athavA parama uttama dharmAcaraNa che. vivecana : dvitIya saMvaradvAranA nirUpaNa pachI sUtrakramAnusAra acaurya nAmanuM tRtIya saMvaradvAranuM nirUpaNa che. asatyanA tyAgI te ja thaI zake che je adattAdAnanA tyAgI hoya. adattAdAna karanArA satyano nirvAha karI zakatA nathI mATe satyasaMvara pachI asteya saMvaranuM nirUpaNa karyuM che. zAstrakAre prastuta sUtramAM trIjuM saMvaradvAra acaurya mahAvratanuM svarUpa ane tenA prabhAvane pragaTa karyo che. prAraMbhamAM zrI sudharmA svAmIe potAnA pradhAna aMtevAsI ziSya jaMbUne 'suvrata' saMbodhana karyuM che. A prakAranuM saMbodhana ziSyano utsAha Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] vadhAravA mATe che. acaurya mahAvata :- tene adattAdAna viramaNa vrata paNa kahe che. koInA dvArA datta-dIdheluM hoya tene AdAna-grahaNa karavuM te dattAdAna ane koInA dvArA na dIdheluM hoya tene grahaNa karavuM tene adattAdAna-corI kahevAya che. teno tyAga te acaurya mahAvrata che. temAM jIvanaparyata tRNa jevI tuccha vastu paNa adatta grahaNa thatI nathI. acaurya vratano prabhAva - tRSNA prApta vastuno vyaya na thAya tevI IcchA ane lAlasAaprApya vastunI IcchA|yukta duSTa manano nigraha thAya che. mana saMyamazIla banI jAya che. A loka ane paralokamAM upakAranuM kAraNa bane che. suraMgamiya-mana-ha~-pAya ni :- A vizeSaNa dvArA zAstrakAre ema sUcita karyuM che ke mana samyaka prakAre niyaMtrita thaI jAya to hAtha ane paganI pravRtti svataH rokAI jAya che. je tarapha mana jatuM nathI te tarapha hAtha paganI paNa gati thatI nathI. A sUcanA sAdhakone mATe ghaNI mahattvapUrNa ane upayogI che. sAdhakoe sarvaprathama potAnA manane saMyata banAvavAno prayatna karavo joIe. mana saMyata thaI gayA pachI vacana ane kAyA anAyAse ja saMyata thaI jAya che. zeSa padono artha sugama che. datta anujJAna mahAvatanI ArAdhanAnI vidhi :| 2 na- 2 pAnA-para-fma---makuMva-roLamuda-saMvAdapttttnnaa-smgyNc kiMci davvaMmaNi-mutta-silappavAla-kaMsa-dUsa-rayaya- varakaNagarayaNamAiM paDiyaM pamhuTuM vipaNaTuM, Na kappai kassai kaheuM vA gihiuM vA ahiraNNasuvaNNiyeNa samaleThThakaMcaNeNaM apariggahasaMvuDeNaM logammi vihariyavvaM / bhAvArtha :- A adattAdAna viramaNa vratamAM grAma, Akara,nagara, nigama, kheTa, karbaTa, maDaMba, droNamukha, saMbAha, paTTana, Azrama AdimAM uttama maNi, motI, zilA, pravAla, kAMsu, vastra, cAMdI, sonuM, ratna Adi koIpaNa vastu paDI hoya, koI tene bhUlI gayuM hoya to te laI levA koI vyaktine kahevuM athavA svayaM laI levuM kalpatuM nathI. sAdhue cAMdI-suvarNanA tyAgI thaI, pASANa ane suvarNamAM samabhAva rAkhI, parigrahathI sarvathA rahita ane sarva IndriyothI saMvRtta-saMyata thaIne ja lokamAM vicaravuM joIe. | 3 jaM vi ya hujjAhi davvajAyaM khalagayaM khettagayaM raNamaMtaragayaM vA kiMci puppha-phala-tayappavAla-kaMda-mUla-taNa-kaTTha-sakkarAi appaM ca bahuM ca aNuM ca thUlagaMvA Na kappai uggahammi adiNNammi gihiuMje, haNi haNi uggahaM aNuNNaviya gihiyavvaM, vajjeyavvo savvakAlaM aciyatta gharappaveso aciyattabhattapANaM AviyattapIDhapanA-sikkA-saMthArA-vattha-patta-va-vaMga-haraNa Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-ra/adhyayana-3 187 Nisijja-colapaTTaga-muhapottiya - pAyapuMchaNAi bhAyaNa - bhaMDovahi-uvagaraNaM paraparivAo parassa doso paravavaeseNaM jaM ca giNhai parassa NAsei jaM ca sukayaM, dANassa ya aMtarAiyaM dANavippaNAso pesuNNaM ceva macchariyaM ca / ne vi ya pIDha-tana-simbA-saMsthAna-vattha-pAya-vala-muhapottiyapaay-puNchnnaai bhAyaNa-bhaMDovahiuvagaraNaM asaMvibhAgI, asaMgaharuI, tavateNe ya vaiteNe ya rUvateNe ya AyAre ceva bhAvateNe ya, saddakare jhaMjhakare kalahakare verakare vikahakare asamAhikare sayA appamANabhoI sayayaM aNubaddhavere ya NiccarosI se tArisa NArAhae vayamiNaM / bhAvArtha :- koI paNa vastu je khaLAmAM paDI hoya athavA khetaramAM paDI hoya, jaMgalamAM paDI hoya; jema ke phUla, phaLa, chAla, pravAla, kaMda, mUla, ghAsa, lAkaDA athavA paththara Adi hoya te alpa hoya ke vadhu, nAnI hoya ke moTI paNa tenA mAlikanA dIdhA vinA, tenI AjJA prApta karyA vinA grahaNa karavI kalpatI nathI. AjJA prApta karyA vinA ghara ane sthaMDila bhUmi paNa grahaNa karavA ucita nathI. na avagrahanI AjJA laIne ja te sthAna grahaNa karavuM joIe tathA jyAM prema na hoya tevA gharamAM praveza karavo na joIe. je gharanA lokomAM sAdhu pratye aprIti hoya tevA gharomAM koIpaNa vastune mATe praveza na karavo joIe. aprItikA2ka gharethI AhAra-pANI tathA pITha-phalaka, zayyA-saMstAraka, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, viziSTa kAraNathI levA yogya lAkaDI, pAdaproMchana, vastrakhaMDa temaja bhAjana, mATInA pAtra tathA vastra Adi upakaraNa paNa grahaNa na karavA joIe. sAdhue bIjAnI niMdA karavI na joIe, temaja bIjAne doSa paNa devo na joIe ke koI upara dveSa karavo na joIe. je (AcArya, upAdhyAya, sthavira, rogI athavA zaikSa Adi) bIjAnA nAmathI je koI paNa vastu grahaNa kare che tathA je upakArane athavA koInA sArA karelA kAryane chupAve che; naSTa kare che; je dAnamAM aMtarAya kare che; je dAnano vipraNAza kare che; dAtAnA nAma chupAve che, je paizunya arthAt bIjAnI cugalI kare che ane mAtsarya IrSyA--dveSa kare che; te sarvajJa bhagavAnanI AjJAthI viruddha che mATe tenAthI bacavuM joIe. je pITha, bAjoTha, pATa, pathArI, saMstAraka, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, Asana, colapaTTaka, muhapatti ane pAdaproMchana Adi, pAtra, mATInA pAtra, anya upakaraNono je AcArya Adi sAdharmikomAM saMvibhAga(ucitarUpathI vibhAga)karatA nathI te asteya vratanA ArAdhaka thatA nathI. je asaMgraharUci arthAt eSaNIya pITha, phalaka Adi gacchane mATe Avazyaka athavA upayogI upakaraNone je svArthI (AtmabharI)hovAnA kAraNe saMgraha karatA nathI; je tapanA cora che(tapasvI na hovA chatAM tapasvInA rUpamAM potAno paricaya Ape che); je vacanasDena-vacananA cora che; je rUpanA cora che(suvihita sAdhu na hovA chatAM sArA sAdhuno veza dhAraNa kare che); je AcAranA cora che(AcArathI bIjAno vizvAsaghAta kare Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra che); je bhAvacora che(bIjAnA jJAnAdi guNonA AdhAre pote potAnI jAtane jJAnInA rUpamAM pragaTa kare che); je zabdakara che-rAtre ucca svarathI svAdhyAya kare che athavA gRhastho jevI bhASA bole che; je gacchamAM bheda utpanna thAya tevuM kArya kare che; je klezakArI, verakArI ane asamAdhikArI che; je zAstrokta pramANathI haMmezAM adhika bhojana kare che, je haMmezAM bIjAnI sAthe vaira rAkhe che; sadA krodha karatA rahe che; evA puruSa A asteya vratanA ArAdhaka banatA nathI. vivecana : prastuta sUtramAM asteya vratanI ArAdhanAnI vidhi vistAra pUrvaka samajAvI che. asteya vratanA ArAdhake koIpaNa vastu te mUlyavAna hoya ke mUlyahIna hoya, thoDI hoya ke vadhAre hoya, dhULa ke paththara jevI tuccha vastu hoya, tema chatAM jemAM AdAna pradAnano vyavahAra thato hoya te vastu ApyA vagaranI grahaNa karavI na joIe. zAstramAM anujJA denAra pAMca kahyA che- (1) devendra (2) rAjA (3) gRhapati-gRhastha (4) zayyAdAtA (5) sAdharmika sAdhu. je vastunA je mAlika hoya tenI AjJA grahaNa karIne vastu grahaNa thaI zake che. je vastunA mAlika koI na hoya tevI ghAsa, kAMkarA Adi tuccha vastunI AvazyaktA hoya to zakrendranI AjJA laI grahaNa karI zakAya che. ApaNA A dakSiNa bhArata kSetranA adhipati zakrendra che. mULa pAThamAM A vrata yA saMvara mATe "tattamaUMya saMva' (datta-anujJAta saMvara) zabdano prayoga che. 'dattasaMvara' kahela nathI tenuM tAtparya e ja che ke pITha, phalaka, Adi vastu koI gRhasthanA svAmitvamAM hoya tene svAmI Ape to ja grahaNa karavuM joIe ane je dhULa yA taNakhalA jevI tuccha vastuonA koI svAmI hotA nathI, je save sAdhAraNa mATe mukta che tene devendranI anujJAthI grahaNa karavAmAM Ave che. tene zakrendranI AjJA laIne grahaNa karavAthI vratano bhaMga thato nathI. temaja karma-nokarmarUpa pudgalane grahaNa karavAmAM ke jAhera rastA para cAlavAmAM vratabhaMga thato nathI. kAraNa ke temAM AdAna pradAnano vyavahAra nathI. sAdhu datta athavA anujJAta vastuno ja upayoga karI zake che. prastuta pAThamAM tapano cora Adi padono prayoga karyo che. teno ullekha dazavaikAlika sUtramAM paNa Avyo che. spaSTIkaraNa A pramANe che. tapa: stana - svabhAvathI ja kRzakAya sAdhune koI pUche ke zuM Apa tapasvI cho ? tyAre te sAdhu pote tapasvI na hovA chatAM tapasvI tarIke oLakhAve athavA luccAIpUrvaka javAba Ape ke sAdhunuM jIvana tapomaya ja hoya che. A rItanA aspaSTa uttarathI samAjamAM tapasvI tarIkenI dhAraNA utpanna karAvI de che. AvA sAdhune tapaHstena kahe che athavA chatI zaktie tapasyA kare nahIM te tapacora kahevAya che. tAtparya e che ke tapanI bhAvanA, abhyAsa ke parAkrama karavA joIe. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-raaidhyayana-3 | 189 ] vaca stana - A ja rIte kuzaLa vyAkhyAtA sAdhuno yaza kapaTa dvArA svayaM svIkArI le che. luccAIthI potAne vAgmI pragaTa karanAra sAdhu vacana cora che athavA mahAvratonuM barAbara pAlana na kare te vratacora kahevAya che. rUpaHstana:- sAdhu veSane anurUpa vyavahAra na kare athavA sAdhuveSathI viparIta vezabhUSA rAkhe, Avazyaka upakaraNa na rAkhe te rUpastana kahevAya che. koI suMdara rUpavAna sAdhunuM nAma koIe sAMbhaLyuM hoya te koI bIjA rUpavAna sAdhune joIne pUche che zuM amuka rUpavAna sAdhu tame ja cho? te sAdhu na hovA chatAM paNa te sAdhu jo hA kahe athavA kapaTa pUrvaka goLagoLa uttara de ke jenAthI prazaMsA karanAranI dhAraNA banI jAya ke A te ja prasiddha rUpavAna sAdhu che. AvuM kahenAra sAdhu rUpano cora che. AcArastana, bhAvasena:- pratilekhana, pratikramaNa, bhikSAcarI Adi AcAranI upekSA kare te AcArastana ane pavitra vicAra Adi bhAvaddhi na rAkhe te AcAra bhAvaskena kahevAya. tAtparya e che ke tapamAM, vratamAM, mahAvratamAM, sAdhu veza maryAdAmAM, sAdhvAcAramAM ane bhAvazuddhimAM upekSA karato hoya to te teno cora kahevAya che. asteya ArAdhaka koNa ? | 4 aha kerisae puNAI ArAhae vayamiNaM? je se uvahi-bhatta-pANa-saMgahaNadANa-kusale accaMtabAla-dubbala-gilANa-vuDDa-khavaga-pavatti-AyariyauvajjhAe sehe sAhammie tavassI kula-gaNa-saMgha-ceiyaDhe ya NijjaraTThI veyAvaccaM aNissiyaM dasavihaM bahuvihaM karei / Na ya aciyattassa gihaM pavisai, Na ya aciyattassa giNhai bhattapANaM, Na ya aciyattassa sevai pIDha phalaga-sijjA-saMthAraga-vattha-pAya-kaMbala-daMDagarayaharaNa-Nisijja-colapaTTaya-muhapottiyaM pAyapuMchaNAi-bhAyaNa-bhaMDovahiuvagaraNaM Na ya parivAyaM parassa jaMpai, Na yAvi dose parassa giNhai, paravavaeseNa vi Na kiMci giNhai, Na ya vipariNAmei kiMci jaNaM, Na yAvi NAsei diNNasukayaM, dAUNaM ya Na hoi pacchAtAvie, saMbhAgasIle saMggahovaggahakusale se tArisae ArAhae vayamiNaM / bhAvArtha :- kevA prakAranA manuSya A vratanA ArAdhaka thaI zake che? (A vratanA ArAdhakanuM varNana A pramANe che.) je vastra, pAtra Adi dharmoupakaraNa ane AhAra-pANI grahaNa karavAmAM tathA saMvibhAga karavAmAM kuzaLa hoya. je atyaMta bAla, durbala, bimAra, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra vRddha ane mA khamaNanA tapasvI sAdhunI, pravartaka, AcArya, upAdhyAyanI, navadikSita sAdhunI tathA sAdharmika-liMga ane pravacanathI samAnadharmI sAdhunI, tapasvI, kula, gaNa, saMghanI cittanI prasannatA mATe ane nirjarAne mATe sevA karanAra hoya. je anizcita arthAt yazakIrti AdinI kAmanA vinA dasa prakAranI vaiyAvacca, anna-pANI Adi aneka prakArathI kare che. je aprItikAraka gRhasthanA gharamAM praveza karatA nathI ane te aprItikAraka gRhasthanA gharanA AhAra-pANI grahaNa karatA nathI. je aprItikArakane tyAMthI pITha, phalaka, zayyA, saMstAraka, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, Asana, colapaTTaka, muhapati ane pAdaprIMchana paNa letA nathI. te bIjAnI niMdA(para parivAda) karatA nathI ane bIjAnA doSane grahaNa karatA nathI. je bIjAnA nAme(potAnA mATe) kAMIpaNa grahaNa karatA nathI ane koIne dAnAdi dharmathI vimukha karatA nathI. te bIjAnA dAna Adi sArA kRtyano athavA dharmAcaraNano apalApa karatA nathI. je dAnAdi daIne ane vaiyAvacca Adi karIne pazcAttApa karatA nathI evA AcArya upAdhyAya Adine mATe saMvibhAga karanAra, sArI rIte grahaNa karavAmAM ane anyano upakAra karavAmAM kuzaLa sAdhaka ja asteya vratanA ArAdhaka thaI zake che. vivecana : asteyavratanA ArAdhakamAM kaI-kaI yogyatA hoya tenuM kathana sUtrakAre karyuM che, je mULapAThathI spaSTa che. temAM vaiyAvacca(sevA)nA dasa bheda kahyA che. te A prakAre che. veyAvaccaM vAvaDabhAvo iha dhammasAhaNanimittaM / annAiyANa vihiNA, saMpAyaNamesa bhAvattho // Ayariya-uvaNjhAe thera-tapasvI-gilANa-sehANaM / sAImbiya-ta-na-saMpa-sAthe tamada zAyaa artha - dharmanI sAdhanAne lakSe AcArya Adine mATe vidhipUrvaka annAdi upayogI vastuo saMpAdana karavI te vaiyAvacca kahevAya che. vaiyAvacca karavA yogya pAtra dasa che (1) AcArya (2) upAdhyAya (3) sthavira (4) tapasvI (5) glAna (6) zaikSa (7) sAdharmika (8) kula (9) gaNa (10) saMgha sAdhue A dasanI sevA karavI joIe. mATe vaiyAvaccanA paNa dasa prakAra che. (1) AcArya saMghanA nAyaka, pAMca AcAranuM pAlana karanAra, karAvanAra. (2) upAdhyAya- viziSTa zruta saMpanna, jJAnanA dhAraka ane sAdhuone sUtra bhaNAvanAra. (3) sthavira- zruta, vaya athavA dIkSAnI apekSAe vRddha sAdhu. zrutasthavira-ThANAMga, samavAyAMga Adi AgamonA vizeSa jANakAra, vayasthavira-$0 varSathI adhika uMmaravALA ane dIkSArthIvira-ochAmAM ochI 20 varSanI dIkSAparyAyavALA. (4) tapasvI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-ra/adhyayana-3 191] mAsakhamaNa Adi viziSTa tapasyA karanAra. (5) glAna- bImAra sAdhu. (6) zaikSa- navadIkSita sAdhu. grahaNa ane Asevana zikSA prApta karavAnI kriyAmAM saMlagna sAdhu. (7) sAdharmika- samAna samAcArIvALA sAdhu. (8) kula- eka gurunA ziSyono samudAya athavA eka vAcanAcArya pAse jJAna-adhyayana karanAra. (9) gaNa-aneka kulano samUha. (10) saMgha- aneka gaNono samUha, sAdhu-sAdhvI- zrAvakazrAvikAono samUha. A sarvanI vaiyAvacca karmanirjarAnA hetuthI karavI joIe; yaza, kIrti, Adi mATe nahIM. bhagavAne vaiyAvaccane AtyaMtara tapa kahyuM che. tenuM sevana karavAthI sAdhakane bamaNo lAbha thAya che. vaiyAvacca karanAra karmanirjarAno lAbha le che ane jenI vaiyAvacca karavAmAM Ave che tenA cittamAM samAdhi, sukha-zAMti utpanna thAya che. ArAdhanAnuM phaLa :5 imaM ca paradavvaharaNaveramaNa-parirakkhaNaTThayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM attahiyaM peccAbhAviyaM AgamesibhaI suddhaM NeyAuyaM akuDilaM aNuttara savvadukkhapAvANaM viuvasamaNaM / bhAvArtha :- paradravyanA apaharaNathI viramaNa(nivRtti) rUpa A asteya vratanI rakSA mATe bhagavAna tIrthakara deve A pravacana samIcIna rUpe kahyuM che. A pravacana AtmA mATe hitakArI, AgAmI bhavamAM zubha phaLa denAra ane bhaviSyamAM kalyANakArI che. A pravacana zuddha che; nyAyayukta-tarkathI saMgata che; aTila-muktino saraLa mArga che; sarvottama che tathA samasta duHkho ane pApone saMpUrNarUpe zAMta karanAra vivecana : prastuta sUtramAM asteya vrata saMbaMdhI jina pravacanano mahimA ane vratanA pAlanakartAne prApta thanAra phaLano paNa nirdeza karyo che. acaurya mahAvratanI pAMca : 1. nirdoSa upAzraya : 6 tassa imApaMca bhAvaNAo hoti paradavva-haraNa-veramaNa-parirakkhaNaTThayAe / paDhama-devakula-sabhAppavAvasaha-rukkhamUla-ArAma-kaMdarAgara-giri-guhA-kammata ujjANa jANasAlA-kuviyasAlA-maMDava-suNNaghara-susANa-leNa-AvaNe aNNammi ya evamAiyammi daga-maTTiya-bIya-hariya-tasapANa-asaMsatte ahAkaDe Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 | zrI praznavyAkaraNa satra phAsue vivitte pasatthe uvassae hoi vihariyavvaM / AhAkammabahule ya je se Asitta-sammajjiya-uvalitta-sohiyachAyaNa- dUmaNa-liMpaNa aNuliMpaNa-jalaNa-bhaMDacAlaNaM aMto bahiM ca asaMjamo jattha vaDDai saMjayANa aTThA vajjiyavvo hu uvassao se tArisae suttapaDikuTe / evaM vivittavAsavasahisamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA NiccaMahigaraNakaraNakArAvaNa pAvakammavirao dattamaNuNNAya uggaharuI / bhAvArtha :- paradravya haraNa viramaNa(adattAdAna tyAga) vratanI rakSA karavA mATe pAMca bhAvanAo che. pAMca bhAvanAomAMthI prathama bhAvanA che- vivakta evaM nirdoSa vasatinuM sevana karavuM. te A pramANe chedevakula-devAlaya, sabhA-vicAra vimarzanuM sthAna athavA vyAkhyAna sthAna, paraba, Avasatha-parivrAjakone rahevAnuM sthAna, vRkSamULa, ArAma-latAmaMDapa AdithI yukta. bagIcA, kaMdarA, guphA, Akara-khANa, parvataguphA, karma-jenI aMdara cuno Adi taiyAra karavAmAM Ave che, karmAnta-luhAra AdinI zALA, udyAnaphUlavALA vRkSothI yukta bagIco, yAnazAlA-ratha Adi rAkhavAnI jagyA. kuNyazALA-gharano sAmAna rAkhavAnuM sthAna, maMDapa-vihAra Adine mATe athavA yajJa Adine mATe banAvavAmAM Avela maMDapa, zUnyaghara, smazAna, layana, pahADamAM banela ghara tathA dukAnamAM ane AvA prakAranA anya sthAnomAM jyAM saceta pANI, mATI, bIja lIlotarI na hoya, kIDI, makoDA Adi trasa jIvothI rahita hoya, jene gRhastha potAnA mATe banAvyuM hoya, prAsuka, nirjIva hoya. strI puruSa ane napuMsakanA saMsargathI rahita hoya ane A kAraNe je prazasta hoya. evA upAzrayamAM sAdhue rahevuM joIe. kevA prakAranA upAzrayasthAnamAM na rahevuM joIe ? sAdhuonA nimitte hiMsA thAya tevA AdhAkarmanI bahulatAvALA, jalano chaMTakAva karyo hoya tevA, saMmArjita-sAvaraNIthI sApha karelA, utsikta-pANIthI sIMcelA, zobhita- sajAvelA, chAdana-DAbha Adi pAtharelA, dUmana-kalI nAmanAM ghAsa pAtharelA, limpana-chANathI lIMpelA, analiMpana-lIMpelAne pharI lIMpelA, jvalana-agni pragaTAvI garama karelA athavA prakAzita karelA, bhaMDa cAlana-sAdhune mATe sAmAnane pheravyo hoya tevA A sarva sthAna-upAzraya sAdhuo mATe varjanIya che. A prakAranA sthAnamAM rahevAno sAdhu mATe zAstramAM niSedha che. A prakAre vivikta-nirdoSa sthAna-vasatirUpa samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhu haMmezAM durgatinA kAraNabhUta pApakarma karavA, karAvavAthI virata hoya che, datta ane anujJAta avagrahanI ruciyukta hoya che. 2. nirdoSa saMtAraka :7 biiyaM-ArAma-ujjANa-kANaNa-vaNappadesabhAge jaM kiMci ikkaDaM ca Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-ra/adhyayana-3 ruDhiLanaM 4 natumAM 2 parAmara'-jhula-305-pattAnta-mUyana-vAya(vandraya) zu - pA-tayakhavAta-va-mULa-taLa kru-sApha zik megnohissa aTTA, Na kappae uggahe adiNNammi giNhiuM je haNi haNi uggahaM aNuNNaviyaM giNhiyavvaM / 193 evaM uggahasamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA NiccaM ahigaraNa - karaNakArAvaNa-pAvakamma-virae dattamaNuNNAya uggaharuI / bhAvArtha :- bIjI bhAvanA nirdoSa saMstArakagrahaNanI che. te A pramANe che- ArAma,udyAna kAnana- nagarasamIpavartI vana--nagarathI dUrano vanapradeza Adi sthAnomAM je koIpaNa(acitta) IkkaDa jAtinuM ghAsa tathA kaThina ghAsanI eka jAti, jaMtuka--pANImAM utpanna thanArA ghAsa, parAnAmanuM ghAsa, merA-mUMjanA taMtu, kUrca-kUMcI banAvavA yogya ghAsa, kuza, darbha, palAla, mUyaka nAmanuM ghAsa, vallaja(vaccaka) ghAsa, puSpa, phaLa, tvacA, pravAla, kaMdamULa, tRNa, kASTa ane zarkarA Adi dravya saMstAraka upadhine mATe grahaNa kare che. A upAzrayanI aMdaranI vastu paNa dAtA dvArA dIdhelI na hoya to te grahaNa karavI kalpatI nathI. tAtparya e che ke upAzrayanI anujJA laI levA chatAM upAzrayanI aMdarathI ghAsa Adi levuM hoya to tene mATe pRthaka AjJA prApta karavI joIe. A prakAre avagraha samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhu haMmezAM durgatinA kAraNabhUta pApakarma karavA, karAvavAthI virata hoya che, datta ane anujJAta avagrahanI ruciyukta hoya che. 3. zayyA parikarma varjana : 8 | taiyaM - pIDhaphalagasijjAsaMthAragaTThayAe rukkhA Na chiMdiyavvA, Na cheyaNeNa bheyaNeNa sejjAkAriyavvA, jasseva uvassae vasejja sejjaM tattheva gavesijjA, Naya visamaM samaM karejjA, Na NivAya pavAyaDassugattaM, Na DaMsamasagesu khubhiyavvaM, aggI dhUmo Na kAyavvo, evaM saMjamabahule saMvarabahule saMvuDabahule samAhibahule dhIre kAeNa phAsayaMto sayayaM ajjhappajjhANajutte samie ege carijja dhammaM / evaM sejjAsamiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA NiccaM ahigaraNa karaNa kArAvaNa-pAvakamma-virae dattamaNuNNAya uggaharuI / bhAvArtha - trIjI bhAvanA zayyA parikarma varjana che, te A pramANe che- pITha, phalaka, zayyA ane saMstArakane mATe vRkSonuM chedana na kare. vRkSonuM chedana, bhedana karIne zayyA taiyAra na karAve. sAdhu je upAzrayamAM nivAsa kare che, tyAM ja zayyAnI gaveSaNA kare. tyAMnI bhUmi jo viSama(UMcI--nIMcI) hoya to tene sama na kare. pavana vagaranA sthAnane adhika pavanavALuM athavA adhika pavanavALA sthAnane pavanarahita- ochA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 | zrI praznavyAkaraNa sUtra pavanavALuM banAvavA mATe utsuka na thAya, A pramANe karavAnI abhilASA paNa na kare. DAMsa-macchara AdinA viSayamAM kSubdha na thAya ane tene dUra karavA mATe dhumADo Adi na kare. A prakAre saMyamanI bahulatA, saMvaranI bahulatA, kaSAya temaja IndriyonA nigrahanI bahulatA, samAdhinI bahulatAvALA dhairyavAna muni kAyAthI A vratanuM pAlana karatA niraMtara AtmadhyAnamAM nirata rahIne, samiti yukta rahIne ane ekAkI rAgadveSathI rahita thaI dharmanuM pAlana kare. A rIte zayyA samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhu haMmezAM durgatinA kAraNabhUta pApakarma karavA karAvavAthI virata hoya che, datta ane anujJAta avagrahanI ruciyukta hoya che. 4. anujJAta bhakta :| 9 cautthaM- sAhAraNa piMDapAyalAbhe sati bhottavvaM saMjaeNaM samiyaM Na / sAyasUpAhiyaM, Na khaddhaM, Na vegiya, Na turiya, Na cavalaM, Na sAhasa, Na ya parassa pIlAkarasAvajja taha bhottavvaM jaha se taiyavayaM Na sIyai / sAhAraNapiMDapAyalAbhe suhumaM adiNNAdANavayaNiyamaviramaNaM / / evaM sAhAraNapiMDapAyalAbhe samiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA NiccaM ahigaraNa-karaNa-kArAvaNa-pAvakammavirae dattamaNuNNAya uggaharuI / bhAvArtha :- cothI bhAvanA anujJAta bhakta Adi che. sarva sAdhuone mATe sAdhAraNa sapramANita AhAra-pANI Adi maLavA para sAdhu samyapha prakAre, yatanA pUrvaka zAka ane supanI adhikatAvALuM bhojana-sarasa-svAdiSTa bhojana adhika(ke zIghratA pUrvaka) na vApare. tethI anya sAdhuone aprIti utpanna thAya ane te bhojana adatta thaI jAya che. vegapUrvaka kavala-koLiyA gaLe na utAre, jaldI jaldI tarApUrvaka, caMcaLatA pUrvaka na vApare ane vicAryA vagara paNa na vApare. je bIjAne duHkhakAraka hoya te rIte ane doSayukta AhAra na vApare. sAdhue trIjA vratamAM bAdhA na Ave e rIte bhojana karavuM joIe, sAdhAraNa-sammilita AhAra pANI samyaka prakAre vApare te adattAdAna viramaNavratanI sUkSma rakSA karavA mATeno niyama che. A prakAre sammilata bhojananA lAbhamAM samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhu haMmezAM durgatinA kAraNabhUta pApakarma karavA, karAvavAthI virata hoya che, datta ane anujJAta avagrahanI ruciyukta hoya che. 5. sAdharmika vinaya :10 paMcamagaM- sAhammie viNao pauMjiyavvo, uvagaraNapAraNAsu viNao Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-ra/adhyayana-3 195 pauMjiyavvo, vAyaNapariyaTTaNAsu viNao pauMjiyavvo, dANagahaNapucchaNAsu viNao pauMjiyavvo, NikkhamaNapavesaNAsu viNao pauMjiyavvo, aNNesu ya evamAisu bahusu kAraNa saesu viNao pauMjiyavvo / viNao vi tavo, tavo vi dhammo, tamhA viNao pauMjiyavvo gurusu sAhusu tavassIsu ya / evaM viNaeNa bhAvio bhavai aMtarappA NiccaM ahigaraNa karaNakArAvaNapAvakammavirae dattamaNuNNAya uggaharuI / bhAvArtha :- pAMcamI bhAvanA sAdharmika vinaya che. sAdharmika pratye vinayano prayoga (vyavahAra) karavo joIe. rugNatA Adi sthitimAM upakAranI bhAvanAthI ane tapasyAnI pAraNA pUrtimAM sAdhu vinayano prayoga kare. sAdhu vAcanA-sUtragrahaNamAM ane parivartanA--gRhItasUtranI punarAvRttimAM vinayano prayoga kare. bhikSAmAM prApta anna Adi bIjA sAdhuone devAmAM tathA tenI pAsethI levAmAM ane vistRta athavA zaMkita sUtra-artha saMbaMdhI pRcchA karavAmAM muni vinayano prayoga kare. sAdhu upAzrayathI bahAra nIkaLatAM ane praveza karatA samaye vinayano prayoga kare. te sivAya A prakAranA anya seMkaDo kAraNomAM vinayano prayoga kare kAraNa ke vinaya paNa tapa che ane tapa paNa dharma che. mATe sAdhu vinayanuM AcaraNa kare. (kAryonA prasaMgamAM)gurujanono, sAdhuono ane tapa karanAra tapasvIono vinaya kare. A prakAre vinayathI yukta aMtaHkaraNavALA sAdhu haMmezAM durgatinA kAraNabhUta pApakarma karavA karAvavAthI virata hoya che, datta ane anujJAta avagrahanI ruciyukta hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM trIjA mahAvratanI paripUrNatA mATe pAMca bhAvanAnuM kathana karyuM che. te bhAvanAo A pramANe che. (1) nirdoSa yAcita sthAnaka :- sAdhu nirdoSa sthAnamAM tenA mAlikanI AjJA laIne nivAsa kare. sAdhu je sthAnamAM rahe tene upAzraya kahe che. sUtrapATha parathI pratIta thAya che ke prAcIna samayamAM sAdhu devAlaya, vRkSanA mULa, bagIcA, udhAna Adi koI paNa sthAna je nirdoSa hoya ane strI, puruSa Adi rahita hoya temAM nivAsa karatA hatA. (2) nirdoSa yAcita saMstAraka :- je sthAnamAM nivAsa kare temAM je zayyA, saMstArakanI AvazyaktA hoya te nirdoSa ane yAcita hoya teno ja upayoga kare. A kathanathI spaSTa thAya che ke sAdhune nirdoSa sthAna ane saMstArakanI yAcanA pRthak pRthak karavAnI hoya che. (3) zayyA parikarmavarjana :- sAdhu je sthAnamAM nivAsa kare che, temAM potAnI anukULatA mATe koI paNa prakArano pheraphAra na kare. pATa-pATalA Adine nAnA-moTA, UMcA ke nIcA karAvavA, bArI bAraNAmAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra pheraphAra karAvavo, DAMsa maccharAdi mATe jALI naMkhAvavI vagere pravRtti zayyAparikarma kahevAya che. sAdhu teno tyAga kare. 196 (4) sAdharmika saMvibhAga H- bhikSA vidhithI prApta thayelo nirdoSa AhAra, pANI, vastra, pAtra Adi koI paNa upadhimAM sAdhu sAdharmikano saMvibhAga karIne bhogave. sAdhu kapaTapUrvaka zreSTha vastune bhogavI levAnI vRtti na rAkhe, kAraNa ke A prakAranI vRtti eka prakAranI corI che. (5) sAdharmika vinaya :- sAdharmika sAdhuomAM koI glAna, vRddha, tapasvI Adi hoya to AvazyaktAnusAra vinayapUrvaka tenI sevA kare. te uparAMta samAcArInuM pAlana, AhArAdinuM ke jJAnanuM AdAna pradAna vinayapUrvaka kare. A pAMce bhAvanAnuM pAlana karanAra sAdhakanuM trIjuM mahAvrata puSTa thAya che. acaurya mahAvrata upasaMhAra : 11 evamiNaM saMvarassa dAraM sammaM saMvariyaM hoi, suppaNihiyaM, evaM jAva paMcahiM vi kAraNehiM maNa-vayaNa - kAya - parirakkhiehiM NiccaM AmaraNaMtaM ca esa jogo yavvo dhiimayA maimayA aNAsavo akaluso achiddo aparissAvI asaMkiliTTho suddho savvajiNamaNuNNAo / evaM taiyaM saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaM tIriyaM kiTTiyaM ArAhiyaM ANAe aNupAliyaM bhavai / evaM NAyamuNiNA bhagavayA paNNaviyaM parUviyaM pasiddhaM siddhaM siddhavarasAsaNamiNaM AghaviyaM sudesiyaM pasatthaM / tti bemi // // tattva saMvaravAra samatte // bhAvArtha :- A prakAre mana, vacana ane kAyAthI pUrNarUpe surakSita, susevita A pAMca bhAvanAothI A saMvaradvAra-acaurya mahAvrata samyak prakAre saMvRta ane supraNihita--sthApita thaI jAya che. dhairyavAna tathA buddhimAna munie acaurya mahAvratanuM jIvanaparyaMta sadaiva pAlana karavuM joIe. A acaurya mahAvrata navA karmanA AgamanarUpa na hovAthI anAzrava che, azubha adhyavasAyathI rahita hovAthI akaluSa che, pApano zrota pravezI zakato nathI mATe te achidra che, karmarUpa pANInuM TIpuM paNa pravezI zakatuM na hovAthI aparizrAvI che, asaMkliSTa che, zuddha che, sarva tIrthaMkaro dvArA mAnya che. A prakAre (pUrvokta kathanAnusAra)acaurya nAmanuM saMvaradvAra yathAsamaya aMgIkRta, pAlita, zodhita-niraticAra Acarita, tIrita, aMta sudhI pAra pahoMcADanAra, kIrtita--anya samakSa Adara pUrvaka kathita, anupAlita-niraMtara sevita ane bhagavAnanI AjJA anusAra ArAdhita hoya che. A prakAre Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdhara adhyayana-3 197 bhagavAna jJAtamunI, mahAvIra svAmIe prajJApita karyuM che, prarUpita karyuM che, prasiddha che, siddha che. lokamAM A zAsana zreSTha siMha che. A samyak prakAre kahyuM che, upadiSTa che ane prazasta che. / trIjuM saMvaradvAra samApta // vivacena : A sUtra pratyeka saMvaradvAramAM eka samAna che. A upasaMhAra sUtrathI adhyayananI samApti thAya che. A adhyayanamAM sAdhune mATe datta anujJAta athavA acArya mahAvrata saMbaMdhI jhINavaTathI varNana che. aMte trIjA A saMvara rUpa mahAvratane puSTa karavA pAMca bhAvanAonuM prarUpaNa che. pAMce bhAvanAnuM svarUpa jotAM spaSTa thAya che ke sUtrakAranI apekSAe 'adattAdAna'-'corI'no artha vyApaka che. kevaLa koI adatta vastune grahaNa karavI te ja corI nathI paraMtu tenA sthAnamAM pUchyA vinA rahevuM, anyanA prANa haraNa karavA, sAdharmiko sAthenA koI paNa vyavahAramAM kapaTavRtti rAkhavI, vagere pravRtti paNa eka prakAranI corI che. tethI sAdhake sAvadhAnI ane saraLatA pUrvakanA vyavahArathI trIjA mahAvratanuM pAlana karavuM joIe. // adhyayana-3 saMpUrNa // 2. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 198] zrI praznavyAkaraNa sUtra cothuM adhyayana paricaya 909902 A9 04 graha zu09 A2 2 2 28 dvitIya zrutaskaMdhanuM A cothuM brahmacarya adhyayana che. temAM pAMca saMvara paikI caturtha saMvara brahmacaryanuM varNana che. temAM sUtrakAre brahmacaryanuM svarUpa, brahmacaryano abhuta mahimA, brahmacaryanI vividha upamA, brahmacarya poSaka AcAra, brahmacarya vratanI puSTi mATe pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa karyuM che. brahmacaryanuM svarUpa - brahma-AtmasvarUpamAM ramaNatA karavI. pAMce ya IndriyonA viSayabhoganI Asaktino tyAga karavo tene brahmacarya kahe che. bahAcaryano mahimA :- pAMca mahAvratomAM A mahAvrata vizeSa sthAna dharAve che. anekavidha tapomAM brahmacaryane uttama-zreSTha tapa kahela che. prastuta adhyayanamAM brahmacaryane 'bhagavAna' zabdathI upamita karela brahmacarya jJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya, samyaktva Adi guNonuM mULa che. tenI hAjarImAM manuSyanuM aMtaHkaraNa sthira thaI jAya che arthAtu brahmacaryanI samyagu ArAdhanAthI cittavRtti asthira rahetI nathI; gaMbhIratAnI vRddhi thAya che. te sAdhujano dvArA sevita, saumya, zubha ane kalyANakara che, mokSano paramamArga ane siddhagatinA ghararUpa che. te zUravIra, vIra puruSo dvArA vizuddhapaNe ArAdhita che. te citta zAMtinuM sthAna che, durgatine rokanAra sagatinuM pathadarzaka che. lokamAM uttama mahAvrata che. brahmacarya mahAvrata tIrthakaro dvArA upadiSTa che. A mahAvrata verabhAva, kaSAyabhAvathI mukta karAve che, siddha gatinA daravAjAne khole che, badhA pavitra anuSThAnone sAra yukta banAve che. brahmacaryanA abhAvamAM sadanuSThAna sArahIna thaI jAya che. brahmacaryanA pratApathI sAdhaka narendra ane devendronA paNa namaskaraNIya, sanmAnanIya, pUjanIya banI jAya che. je brahmacaryanuM pUrNa zuddha pAlana kare che te yathArtha zramaNa che, brAhmaNa che, sAcA tapasvI, susAdhu, RSi, muni, saMyati ane bhikSu che. brahmacaryanI vividha upamA :- te padmasarovaranI pALa-bhitinI samAna, gADInA ArA samAna athavA dhurI samAna, vRkSanA aMdhasamAna, mahAnagaranA koTa, daravAjA temaja tenA AgaLiyA samAna, dhvajAnI dorI samAna che. A vrata vizuddha aneka guNothI susaMpanna che. ukta sarovara Adi jema pALa AdithI ja surakSita rahe che, tema brahmacarya mahAvratanA AdhArathI ja sarva mahAvrata surakSita che. tenI akhaMDatAmAM ja sarva mahAvratonI akhaMDatA TakI zake che. brahmacaryanA vinAzamAM vinaya, zIla, tapa, niyama sarva guNa samUhano Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rtala-2/adhyayana-4 _ 199 ] vinAza thaI jAya che. AvI rIte A brahmacarya bhagavAna ja sarva vratonA prANa svarUpa che. brahmacaryanA poSaka AcAra :- snAna tyAga, maMjana tyAga, meladhAraNa, adhikatama maunavratanuM pAlana brahmacaryanI sAdhanAnA Avazyaka aMga che. kezaloca, kSamA, Indriya damana, IcchAnirodha, bhUkha tarasa sahana karavA, namra rahevuM, ThaMDI, garamI sahana karavA, lAkaDA para athavA bhUmi para zayana, gocarI arthe pharavuM, lAbha-alAbha, mAna-apamAna, DAMsa, maccharane sahana karavA, aneka niyama, abhigraha, tapasyAo vagere aneka niyamothI AtmAne bhAvita karavArUpa AcaraNathI brahmacaryavrata sthira, daDha, sudaDha thAya che ane te pUrNa zuddha rahe che. AvI rIte A brahmacaryanuM rakSaNa jinopadiSTa che. tenuM zuddha pAlana AtmAne mATe A bhavamAM kalyANakArI che. A brahmacarya mahAvratanI surakSAnA heturUpa pAMca bhAvanAo che. bahAcarya mahAvratanI pAMca bhAvanAo :- (1) vivikta zayanAsana (2) strIkathA varjana (3) rUpadarzana tyAga (4) bhogavelA bhoganA smaraNano tyAga (5) svAdiSTa AhArano tyAga. - A pAMca bhAvanAnA mAdhyamathI sAdhakane saMyamita ane niyamita banavAnuM sUcana che. anAdikALanA paudgalika padArthanA AkarSaNano tyAga karI susAdhu aMtarmukha bane ane AtmabhAvamAM tallIna rahe, te ja mahAvratanI sAdhanAmAM saphaLa thaI zake che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 200 zrI praznavyAkaraNa satra ala cothuM adhyayana brahmacarya mahAvata commoDomaDDDDDDDDDDDDDDDDDDG brahmacaryano mahimA :| 1 | jaMbU ! itto ya baMbhaceraM uttama-tava-Niyama-NANa-dasaNa-caritta-sammattaviNayamUlaM, yama-niyama-guNappahANajuttaM, himavaMtamahaMtateyamaMta, pasatthagaMbhIrathimiyamajjhaM, ajjavasAhujaNA cariyaM, mokkhamaggaM, visuddhasiddhigaiNilayaM, sAsayamavvAbAhamapuNabbhavaM, pasatthaM, soma, subhaM, sivamayalamakkhayakaraM jaivara sArakkhiyaM, sucariyaM, subhAsiyaM, Navari muNivarehiM mahApurisadhIrasUradhammiyadhiimaMtANa ya sayA visuddhaM, savvaM bhavvajaNANuciNNaM, NissaMkiya NibbhayaM NittusaM, NirAyAsaM NiruvalevaM NivvuidharaM NiyamaNippakaMpaM tavasaMjamamUladaliyaNemmaM paMca mahavvayasurakkhiyaM samiiguttiguttaM / jhANavarakavADasukayaM ajjhappa-diNNaphalihaM saNNaddhocchaiyaduggaipahaM sugai pahadesagaM ca loguttamaM ca / vayamiNaM paumasara-talAgapAlibhUyaM mahAsagaDaaragatuMbabhUyaM, mahAviDimarukkha-khaMdhabhUyaM mahANagarapAgArakavADaphalihabhUyaM rajjupiNiddhova iMdakeU visuddhaNegaguNasaM-piNaddhaM, jammi ya bhaggammi hoi sahasA savvaM saMbhaggamathiyacuNNiyakusalliyaM pallaTTa-paDiya-khaMDiya-parisaDiya-viNAsiyaM viNayasIlatavaNiyamaguNasamUhaM / taM baMbhaM bhagavaMtaM / bhAvArtha :- he jaMbU! adattAdAna viramaNavrata pachI brahmacaryavrata che. te brahmacarya anazana Adi tapanuM, niyamonuM, jJAnanuM, darzananuM, cAritranuM, samyakatvanuM ane vinayanuM mULa che. te ahiMsA Adi yamo ane guNomAM pradhAna niyamothI yukta che. te himavAna parvatathI paNa mahAna ane te jovAnuM che, prazasta che, gaMbhIra che. tenI hAjarImAM manuSyanuM aMtaHkaraNa sthira thaI jAya che. te saralAtmA-sAdhujano dvArA Asevita che ane te mokSano mArga che. vizuddha-rAga AdithI rahita-nirmala, siddhinA ghara samAna che. brahmacarya zAzvata Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-4 _ | 201 | ane avyAbAdha sukhadenAra tathA punarbhavathI rahita banAvanAra che. te prazasta-uttamaguNoyukta, saumya-zubha athavA sukharUpa che. te ziva-sarvaprakAranA upadravothI rahita, acaLa ane akSaya padane denAra che. te uttama munio dvArA surakSita che, samyaka prakAre Acarita che ane upadiSTa che. zreSTha munIo-mahApuruSo temaja je zUravIra, dhArmika ane vairyazALI che, te haMmezAM arthAt kumAra Adi avasthAomAM paNa vizuddharUpe tenuM pAlana kare che, te kalyANanuM kAraNa che. bhavyajano dvArA tenuM ArAdhana-pAlana karavAmAM Avela che. te zaMkA rahita che arthAt brahmacArI puruSa viSayo prati niHspRha hovAthI, loko tenA mATe zaMkAzIla rahetA nathI. azaMkanIya hovAthI brahmacArI nirbhaya rahe che. tene koIno bhaya hoto nathI. A vrata nissAratAthI rahita zuddha cokhAnI samAna che. te khedathI rahita ane rAga AdinA lepathI rahita che, cittanI zAMtinuM sthaLa che ane nizcitarUpe avicaLa che. te tapa ane saMyamano mULAdhAra-pAyo che. pAMca mahAvratomAM vizeSarUpe surakSita, pAMca samitio ane traNa guptiothI gupta(rakSita) che. tenI rakSA mATe uttama dhyAnarUpa sunirmita kapATa tathA adhyAtma-sadbhAvanAmaya citta ja (dhyAna-kapATane daDha karavAne mATe) lAgelI argalA-AgaLiyA che. A vrata durgatinA mArgane rokanAra ane sadgatinA mArgane pradarzita karanAra che. te brahmacarya lokamAM uttama che. A vrata kamaLothI suzobhita taLAva (kudaratI baneluM taLAva)ane taDAga (puruSo dvArA banAvela)nI samAna(manohara) che, dharmanI pALI samAna che arthAt dharmanI rakSA karanAra che, paiDAnI nAbhi samAna che. brahmacaryanA sahAre ja kSamA Adi dharma TakI rahe che. te vizALa vRkSanA thaDanI samAna che. jema vizALa vRkSanI zAkhA, prazAkhAo, kUMpaLo, pAMdaDA, puSpa, phaLa Adino AdhAra thaDa hoya che tema samasta prakAranA dharmano AdhAra brahmacarya che. te mahAnagaranA prakAranA-parakoTAnA kapATanA AgaLiyA samAna che. te dorIthI bAMdhela IndradhvajanI samAna che, aneka nirmaLa guNothI vyApta che. tenA bhaMgathI tarata ja sarva vinaya, zIla, tapa ane guNono samUha phUTelA ghaDAnI jema saMbhagna thaI jAya che; dahIMnI jema mathita thaI jAya che; loTanI jema cUrNa thaI jAya che; kAMTA lAgela zarIranI jema zalya mukta thaI jAya che; parvatathI paDelI zilAnI jema khaMDita athavA cIrelI ke toDelI lAkaDInI jema khaMDita thaI jAya che tathA vikharAyelA lAkaDAnI samAna vinaSTa thaI jAya che, te brahmacarya bhagavAna che. vivecana brahmacaryavratane dhAraNa ane pAlana karavAthI ja adattAdAna veramaNa vratanuM sabhyaprakAre paripAlana thaI zake che. mATe adattAdAna viramaNa pachI brahmacarya vratanuM nirUpaNa karyuM che. cothA saMvara dvAra-brahmacaryanA prAraMbhamAM ja zAstrakAre brahmacaryano aciMtya mahimA pragaTa karIne sarva sAdhakone brahmacaryanA pAlana mATe prerita karyA che. brahmacaryano mahimA :- brahmacarya eTale brahmasvarUpa AtmAmAM ja ramaNatA karavI. AtmasvarUpamAM ramaNatA thatAM ja sarva Azrava dvArono(karmabaMdhano) nirodha thaI jAya te sahaja che. tethI ja bahmacaryane sAdhanAnA pratyeka aMga jJAna, darzana, cAritra, tapa, niyama, saMyama AdinuM mULa kahyuM che. brahmacaryanA pAlana vinA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 202 zrI praznavyAkaraNa sUtra arthAt pAMce IndriyomAM Asakta thaIne koI paNa anuSThAna ke ArAdhanA zakya nathI. eka apekSAe viSayonI viraktithI ja sAdhanAno prAraMbha thAya che ane te ja sAdhanA kramazaH AgaLa vadhatA ajara, amara, avinAzI padanI prApti karAve che. sUtrakAre aneka upamAthI brahmacaryanuM mahAbhya pragaTa karyuM che. taLAvanI pALa, cakranI nAbhi, vRkSanuM thaDa, prAkAranI argalA, Indradhvaja Adi upamA mULapAThathI ja spaSTa che. mULanA nAzathI vRkSano nAza, pAyAnA nAzathI samasta ImAratano nAza thAya, te ja rIte brahmacaryanA nAzathI te sAdhakanA ghora, vrata, tapa, japa Adi samasta niSphaLa jAya che. bhUNa pAThamAM brahmayayana bhATe 'sayA visuddha' vizeSAno prayoga 42vAmAM Avesa cha.TI. teno artha sadA arthAt 'kumAra Adi sarva avasthAomAM karyo che. brahmacarya uttamottama dharma che ane te pratyeka avasthAmAM AcaraNIya che. AhaMta paraMparAmAM tathA pratyeka paraMparAomAM paNa brahmacaryano asAdhAraNa mahimA gavAyo che ane avivAhita mahApuruSoe pravrajyA arthAtu saMnyAsa grahaNa karyAnA agaNita udAharaNa upalabdha che. batrIsa upamAothI maMDita bahAcarya :| 2 | taM baMbhaM bhagavaMtaM- gahagaNaNakkhattatAragANaM vA jahA uDuvaI / maNimuttasilappavAlarattarayaNAgarANaM ca jahA samuddo / verulio ceva jahA maNINaM / jahA mauDo ceva bhUsaNANaM / vatthANaM ceva khomajuyalaM / araviMdaM ceva pupphajeTuM / gosIsaM ceva caMdaNANaM / himavaMto ceva osahINaM / sItodA ceva NiNNagANaM / udahIsu jahA sayaMbhUramaNo / rugayavare ceva maMDaliyapavvayANaM pavare / erAvaNa iva kuMjarANaM / sIhovva jahA miyANaM pavare / suvaNNagANaM ceva veNudeve / dharaNo jahA NAgiMdarAyA / kappANaM ceva baMbhaloe / sabhAsu ya jahA bhave suhammA / Thiisu lavasattamavva pavarA / dANANaM ceva abhayadANaM / kimirAu ceva kaMbalANaM / saMghayaNe ceva vajjarisahe / saMThANe ceva samacauraMse / jhANesu ya parama sukkajjhANaM / NANesu ya paramakevalaM tu pasiddhaM / lesAsu ya paramasukkalessA / titthayare ceva jahA muNINaM / vAsesu jahA mahAvidehe / girirAyA ceva maMdaravare / vaNesu jahA NaMdaNavaNaM pavaraM / dumesu jahA jaMbU sudaMsaNA vissuyajasA jIe NAmeNa ya ayaM dIvo / turagavaI gayavaI rahavaI NaravaI jaha vIsue ceva rAyA / rahie ceva jahA mahArahagae / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-4 _. [ 203 | evamaNegA guNA ahINA bhavaMti eggammi baMbhacere / jammi ya ArAhiyammi ArAhiyaM vayamiNaM savvaM sIlaM tavo ya viNao ya saMjamo ya khaMtI guttI muttI taheva ihaloiya-paraloiyajase ya kittI ya paccao ya, tamhA NihueNa baMbhaceraM cariyavvaM savvao visuddhaM jAvajjIvAe jAva seyaTThisaMjao tti / evaM bhaNiyaM vayaM bhgvyaa| bhAvArtha :- brahmacaryanI batrIsa upamAo A prakAre che- (1) grahagaNa, nakSatro ane tArAgaNamAM caMdramA pradhAna hoya che. te prakAre samasta vratomAM brahmacarya pradhAna che. (2) maNi, muktA, zilA, pravAla ane lAla(ratna)nI utpattinA sthAnomAM samudra pradhAna che. (3) maNiomAM vaiduryamaNi uttama che. (4) AbhUSaNomAM mugaTa zreSTha che. (5) samasta prakAranA vastromAM (kSImayugala) kapAsanA vastra zreSTha che. (6) puSpomAM kamaLapuSpa zreSTha che. (7) caMdanomAM gozIrSa caMdana zreSTha che. (8) auSadhio-camatkArika vanaspationA utpatti sthAnamAM himavAna parvata uttama che. (9) nadIomAM zItodA nadI pradhAna che. (10) samasta samudromAM svayaMbhUramaNa samudra mahAna che. (11) mAMDalika arthAtu goLAkAra parvatomAM rUcakavara (teramA dvIpamAM sthita) parvata pradhAna che. (12) hAthIomAM Indrano airAvata hAthI zreSTha che. (13) vanya prANIomAM siMha pradhAna che. (14) suvarNakumAra devomAM veNudeva zreSTha che. (15) nAgakumAra jAtinA devomAM dharaNendra pradhAna che. (16) kalpomAM brahmaloka kalpa uttama che. (17) upapAta sabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya sabhA ane sudharmA sabhA A pAMceya sabhAomAM sudharmA sabhA zreSTha che. (18) sthitiomAM lavasaptama, anuttaravimAnavAsI devonI sthiti pradhAna che. (19) sarvadAnomAM abhayadAna zreSTha che. (20) sarva prakAranA kaMbalomAM kRmirAga kaMbala uttama che. (21) saMghayaNomAM vajaRSabhanArAca saMghayaNa zreSTha che. (rara) saMsthAnomAM samacaturagna saMsthAna uttama che. (23) dhyAnomAM zukla dhyAna pradhAna che. (24) samasta jJAnomAM kevaLajJAna pradhAna che. (25) lezyAomAM paramazukla lezyA sarvottama che. (26) sarvamuniomAM tIrthakara uttama che. (27) sarva kSetramAM mahAvideha kSetra vizALa che. (28) parvatomAM girirAja sumerU sarvottama che. (29) samasta vanomAM naMdanavana pradhAna che. (30) samasta vRkSomAM sudarzana vRkSa vikhyAta che. (31) rAjAomAM azvAdhipati, gajAdhipati ane rathAdhipati vikhyAta che. (32) rathikomAM mahArathI rAjA zreSTha hoya che. te ja rIte sarva vratomAM brahmacarya vrata sarvazreSTha che. A rIte eka brahmacaryanI ArAdhanA karavAthI anekaguNa svataH prApta thaI jAya che. brahmacarya vratanuM pAlana karavAthI nigraMtha pravrajyA saMbaMdhI sarva vratanuM akhaMDarUpe pAlana thaI jAya che. temaja zIla, tapa, vinaya ane saMyama, kSamA, gupti, mukti, nirlobhatAnuM pAlana thaI jAya che. brahmacarya vratanA prabhAvathI A loka ane paraloka saMbaMdhI yaza ane kIrti prApta thAya che. te vizvAsanuM kAraNa che arthAt brahmacArI upara sarvane vizvAsa hoya che. mATe ekAgra sthira cittathI traNa karaNa ane traNa yogathI vizuddha sarvathA nirdoSa Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] zrI praznavyAkaraNa satra brahmacaryanuM jIvanaparyata mRtyunA Agamana sudhI pAlana karavuM joIe. A prakAre bhagavAna mahAvIre brahmacarya vratanuM kathana karyuM che. vivecana : sUtrakAre A batrIsa upamAo dvArA brahmacaryanI zreSThatA siddha karI che. teno Azaya sugama che. mahAvratonuM mULa brahmacarya :| 3 | taM ca ima paMca mahavvayasuvvayamUlaM, samaNamaNAilasAhusuciNNaM / veravirAmaNapajjavasANaM, savvasamuddamahodahititthaM // 1 // titthayarehi sudesiyamaggaM, NarayatiricchavivajjiyamaggaM / savvapavittisuNimmiyasAraM, siddhivimANaavaMguyadAraM // 2 // deva-NariMda-NamaMsiyapUrya, savvajaguttamamaMgalamaggaM / duddharisaM guNaNAyagamekkaM, mokkhapahassa vaDiMsagabhUyaM // 3 // bhAvArtha - bhagavAnanuM te kathana A pramANe che- A brahmacaryavrata pAMca mahAvratarUpa zobhanIya vratonuM mULa che. zuddha AcAra yA svabhAvavALA munio dvArA bhAvapUrvaka samyaka prakAre sevita che. te vairabhAvanI nivRtti ane teno aMta karanAra che tathA samasta samudromAM svayaMbhUramaNa samudranI samAna taravAmAM muzkela tevA saMsAra sAgarane taravAnA upAyarUpa hovAthI tIrtha svarUpa che. tIrthakara bhagavaMtoe brahmacarya vratanA pAlana rUpamArga gupti AdinuM samyak prakAre kathana karyuM che. te narakagati ane tiryaMcagatinA mArgane rokanAra che. sarva pavitra anuSThAnone sArayukta banAvanAra tathA mukti ane vaimAnika devagatinuM dvAra kholanAra brahmacarya che. devendro ane narendro dvArA paNa jene namana karAya che, te mahApuruSone mATe paNa brahmacarya pUjanIya che. sarva jagatamAM utama maMgalamArga che. te duddharSa che arthAt koI teno parAbhava karI zakatA nathI athavA duSkara che. te sarva guNono advitIya nAyaka che. brahmacarya ja evuM sAdhana che. je anya sarva sadguNone ane ArAdhakane prerita kare che. tethI te mokSamArgano mugaTa samAna che. vivecana : A traNa gAthAmAM brahmacaryanA prabhAvanuM pratipAdana che, je gAthAthI ja spaSTa che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-4 _ 205 | bahAcarca vighAtaka nimitta ane rakSAnA amogha upAyo - | 4 jeNa suddhacarieNa bhavai subaMbhaNo susamaNo susAhU / sa isI, sa muNI, sa saMjae, sa eva bhikkhu, jo suddhaM carai baMbhaceraM / imaM ca rai-rAga-dosa- mohapavaDDaNakara, kiM majjha-pamAyadosapAsattha-sIla karaNaM abbhaMgaNANi ya tellamajjaNANi ya abhikkhaNaMkakkha-sIsa-kara-caraNa vayaNa-dhovaNa-saMbAhaNagAyakamma-pari maddaNA nnulevnn-cunnnnvaas-dhuvnn-sriir-primNddnn-baausiyhaliya-bhaya-padya - vA-DipaTTa-gac-ma vecchA-velaMbA gALa ya siMgArAgArANi ya aNNANi ya evamAiyANi tava-saMjama-baMbhacera-ghAovaghAiyAI aNucaramANeNaM baMbhacera vajjiyavvAiM savvakAlaM / bhAvArtha :- brahmacarya mahAvratanuM nirdoSa rIte pAlana karanAra subrAhmaNa, suzramaNa ane susAdhu kahevAya che. je zuddha brahmacaryanuM AcaraNa kare che te RSi arthAt tatvadeSTA che. te muni-tatvanuM vAstavika manana karanAra che. te saMyata ane sAcA bhikSu che. brahmacaryanA pAlana karanArA puruSoe nimnokta vyavahArono tyAga karavo joIe. rati-IndriyonA viSayo prati rAga; pArivArikajano pratye sneha, dveSa ane moha ajJAnanI vRddhi karanAra, pramAda doSa tathA pArthastha-zithilAcArI sAdhuonA zIla-AcAra, ghI AdinuM mAliza; tela lagAvIne snAna karavuM; vAraMvAra bagala, mastaka, hAtha, paga, ane mukha vagere dhovA; mAliza karavuM; paga Adi dabAvavA, pagacaMpI karAvavI; parimardana karavuM; samagra zarIra masaLavuM; sAbu lagAvavo, lepa karavo; sugaMdhita cUrNa-pAvaDarathI zarIrane sugaMdhita banAvavuM, agara vagere sugaMdhI dravyono dhUpa devo; zarIrane maMDita karavuM; zobhAyukta banAvavuM; bAkuzika karmo karavA; nakha, vALa, ane vastrone zobhAyukta banAvavA; hAMsI, ThaThThA-mazkarI karavI, vikArayukta bhASaNa karavuM; nATaya, gIta, vAjIMtra, naTo, nRtyakAro ane jallo-dorI para ramata dekhADanArAo, mallo- kustIbAjonA tamAsA jovA tathA evA prakAranI anya pravRtti je zRMgAranA sthAna che, jenAthI tapazcaryA, saMyama ane brahmacaryano upaghAta-AMzika vinAza athavA ghAta-pUrNataH vinAza thAya che. brahmacaryanuM AcaraNa karanArAoe sadAne mATe AvA kAryono tyAga karavo joIe. |5 bhAviyavvo bhavai ya aMtarappA imehiM tava Niyama sIla jogehiM NiccakAlaM / kiM te? aNhANaga-adaMtadhAvaNa-seya-mala-jalladhAraNaM mUNavaya-kesaloyakhama-dama-acelaga-khuppivAsalAghava-sIusiNa- kaTThasijjA-bhUmiNisijjAparagharapavesa-laddhAvaladdha-mANAvamANa- jiMdaNa- dasamasaga-phAsa-Niyamatava-guNa-viNaya-mAiehiM jahA se thirataragaM hoi baMbhacera / imaM ca abaMbhacera-viramaNa-parirakkhaNaTTayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 206 ] zrI praznavyAkaraNa satra attahiyaM peccAbhAviyaM AgamesibhadaM suddhaM NeyAuyaM akuDilaM aNuttaraM savvadukkha- pAvANaM viusamaNaM / bhAvArtha :- A tyAjya vyavahAronA tyAganI sAthe sUtrokta tapa, niyama, zIla yukta vyApArothI aMtarAtmAne bhAvita karavo joIe. te vyApAra kyA che? snAna na karavuM, dAMta na dhovA, sveda(pasIno) dhAraNa karavo. zarIra para jAmelA mela tathA tenAthI bhinna thayela melane dhAraNa karavo. maunavrata dhAraNa karavuM. kezanuM laMcana karavuM, kSamA, Indriya nigraha, acalakatva-vastra rahita thavuM athavA alpa vastra dhAraNa karavA. bhUkha tarasa sahana karavI, lAghavatA-alpa upadhi rAkhavI, ThaMDI garamI sahana karavI, kASTa zayyA, bhUmi niSadhA arthAtu jamIna para Asana, anyanA gharamAM praveza-zayyA, bhikSA Adi mATe gRhasthanA gharamAM javuM ane maLe athavA na maLe temAM samabhAva rAkhavo. mAna, apamAna, niMdA, DAMsa, maccharano parISaha sahana karavo. niyama athavA dravyAdi saMbaMdhI abhigraha dhAraNa karavo, tapa tathA mUlaguNa ane vinayAdithI aMtaHkaraNane bhAvita karavuM joIe. jenAthI brahmacaryavrata atyaMta sthira athavA daDha thAya che. abrahma nivRtti(brahmacaryavratanI rakSA mATe bhagavAna mahAvIre A pravacana kahyuM che. A pravacana AtmAnA hitane mATe che, paralokamAM suphaLa pradAyaka che, bhaviSyamAM kalyANanuM kAraNa che, zuddha che, nyAya yukta che, kuTilatAthI rahita che, anuttara sarvottama che, sarva duHkha ane pApanuM upazAmaka che. vivecana : prastuta be satramAM kramazaH brahmacaryanA bAdhaka ane sAdhaka niyamonuM kathana che. anAdi kAlanA mohanIya karmanA daDhatama saMskAranA kAraNe kAmavAsanA eTalI prabaLa che ke sAdhaka AMzika paNa asAvadhAna banI jAya to teno udaya thaI jAya che ane varSonI prayatna pUrvakanI sAdhanA niSNANa banI jAya che. tethI sAdhake pAMce IndriyamAMthI koI paNa IndriyanA viSayane poSaNa maLe, je pravRttithI kAmarAganuM bIja aMkurita thavAnI zakyatA hoya tevI pravRtti manathI paNa na karavI joIe. sUtramAM te pravRttiono vistRta ullekha che. sAdhake zArIrika vAsanAjanya pravRttiono tyAga karI potAnA aMtima lakSya para ja manane kendrita karavuM joIe. tethI brahmacaryanA pUrNa ArAdhakoe zAstrokta sarva vidhiniSedhonuM aMtaHkaraNathI, Atma zodhananA uddezyathI pAlana karavuM joIe. A prakAranA AcaraNathI ja tenA mahAvrata surakSita rahe che. surakSita brahmacaryanA alaukika tejathI sAdhakanI samagra sAdhanA tejomaya banI jAya che, tenI adbhuta AMtarika zaktio pragaTa thAya che; AtmA tejano puMja banI jAya che ane brahmacArI sAdhakanA caraNomAM mastaka surendra-asurendra ane nAgendra namAve che. brahAcarca mahAvratanI pAMca bhAvanA : 1. vivikta zayanAsana :6 tassa imA paMca bhAvaNAo cautthavayassa hA~ti abaMbhaceraviramaNa Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-ra/adhyayana-4 207 ziva-5krayAC I 14ma-2 -sayaLAsaLa-dhara-juvAra-gaLa-AITH-navavadha-sAlaabhiloynn-pcchvtthug-psaahnng- NhANigAvagAsA, avagAsA je ya vesiyANaM, acchaMti ya jattha itthiyAo abhikkhaNaM mohadosa- rairAgavaDDaNIo, kahiMti ya kahAo bahuvihAo, te vi hu vajjaNijjA / itthi-saMsatta saMkiliTThA, aNNe vi ya evamAI avagAsA te hu vajjaNijjA / jattha maNovibbhamo vA bhaMgo vA bhaMsaNA [bhasaMgo] vA aTTaM ruddaM ca hujja jhANaM taM taM vajjejja'vajjabhIrU aNAyayaNaM aMtapaMtavAsI / evamasaMsattavAsavasahI samii - jogeNa bhAvio bhavai aMtarappA, ArayamaNa- virayagAmadhamme jiiMdie baMbhaceragutte / bhAvArtha :- cothA brahmacarya viramaNa vratanI rakSA mATe A pAMca bhAvanAo che. prathama bhAvanA A prakAre che- zayyA, Asana, gRhadvAra(gharano daravAjo), AMgaNuM, gavAkSa-jharUkhA, zALA-sAmAna rAkhavAno rUma, abhilokana-besIne jovAnuM UMcuM sthAna, pazcAtagRha--pachavADuM, prasAdhanaka athavA zRMgAra sthAna, snAnagRha ItyAdi sarva sthAna-strI saMsakta-nArInA saMsargayukta hovAthI varjanIya che. te sivAya vezyAonuM sthAna temaja jyAM strIo UThatI-besatI hoya; vAraMvAra moha, dveSa, kAmarAga ane sneharAga vardhaka kathA vArtA thatI hoya; te sthAnano tyAga kare. te uparAMta strInA saMsarganA kAraNe saMkliSTa--saMkleza yukta je sthAna hoya teno tyAga kare. jyAM rahevAthI manamAM vibhrama-caMcaLatA utpanna thAya, brahmacaryano bhaMga thAya athavA AMzika rUpe khaMDana thAya, Arta ke raudra dhyAna thAya, te te anAyatano--ayogya sthAnano pApabhIru-brahmacArI tyAga kare. A rIte asaMsaktavAsa-strIonA saMsarga yukta sthAnanA tyAgarUpa samitinA yogathI yukta aMtaHkaraNavALA sAdhaka brahmacaryanI maryAdAvALA tathA IndriyanA viSayothI virakta, jitendriya ane brahmacaryathI gupta-surakSita hoya che. ra. strIkathA varjana : 7 biiyaM - NArIjaNassa majjhe Na kahiyavvA kahA - vicittA vibboyavilAsa - saMpauttA hAsasiMgAra - loiyakahavva mohajaNaNI, Na AvAha-vivAha Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 208 zrI praznavyAkaraNa satra vara-kahA, itthINaM vA subhaga-dubbhagakahA, causaddhiM ca mahilAguNA, Na vaNNadesa-jAi-kula-rUva- NAma-Nevattha-parijaNa-kahA itthiyANaM, aNNA vi ya e vamAiyAo kahAo siMgAra- kaluNAo, tavasaMjamabaMbhaceraghAovaghAiyAo aNucaramANeNaM baMbhacera Na kahiyavvA, Na suNiyavvA, Na ciMtiyavvA / evaM itthIkahAviraisamiijogeNaM bhAvio bhavai aMtarappA ArayamaNavirayagAmadhamme jiiMdie baMbhaceragutte / bhAvArtha :- bIjI bhAvanAnuM svarUpa A pramANe che. strIonI vacce aneka prakAranI vArtA-vAto kare nahIM. je vAto strIonI kAmuka ceSTAothI ane vilAsa-smita-kaTAkSa AdinA varNanathI yukta hoya, jemAM hAsyarasa ane zRMgArarasanI pradhAnatA hoya; sAdhAraNa lokonI kathA jevI hoya; je moha utpanna karAvanAra hoya; dvirAgamana-lagna saMbaMdhI vAto; strIonA saubhAgya-durbhAgyanI vAto; tevI koI paNa prA2nI to 2 nahi. striimon| yosa gue(sAo) strImonA raMga-35-heza-ti-huNa -sauMdarya-meha-prameha-5minI, vitrinI, stinI, zaMjinI vagere ghara tathA tenA pozA tathA Aptajano saMbaMdhI kathAo tathA A prakAranI anya kathAo zRMgArarasa ke karuNatA utpanna karAvanAra hoya, tapa-saMyama tathA brahmacaryano ghAta-upaghAta karanAra hoya. AvI kathAo brahmacaryanuM pAlana karanArA sAdhujano kare nahIM, sAMbhaLe nahIM ane tenuM manamAM ciMtana paNa kare nahIM. A prakAre strIkathA virati-samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhaka brahmacaryanI maryAdAvALA tathA IndriyanA viSayothI virakta, jitendriya ane brahmacaryathI gukha-surakSita hoya che. 3. sImonA 35 zanano tyAga :|8 taiyaM-NArINaM hasiya-bhaNiya-ceTThiya-vipekkhiya-gai-vilAsa-kIliyaM, vibboiya-NaTTa-gIya-vAiya-sarIra-saMThANa-vaNNa-kara-caraNa-NayaNa-lAvaNNarUva-jovvaNa-payoharAdhara vatthAlaMkAra-bhUsaNANi ya, gujjhogAsiyAI, aNNANi ya evamAiyAiM tava-saMjama-baMbhacera-ghAovaghAiyAiM aNucaramANeNaM baMbhaceraM Na cakkhusA, Na maNasA, Na vayasA pattheyavvAiM pAvakammAI / evaM itthIrUvavirai-samiijogeNa bhAvio bhavai aMtarappA ArayamaNavirayagAmadhamme jiidie baMbhaceragutte / bhAvArtha :- trIjI bhAvanA A prakAre che. jenAthI tapa, saMyama tathA brahmacaryano ghAta-upaghAta thAya tevA strIonA hAsyane, vikArayukta bhASaNane, hAtha vagerenI ceSTAone, viprekSaNa arthAtu kaTAkSayukta Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rtala-2/adhyayana-4 _ 209 ] nirIkSaNane, gatine, cAlane, vilAsa ane krIDAne; vakrokti arthAtu anukULa ISTa vastunI prApti thavA para abhimAnapUrvaka karela tiraskArane, nATaka, nRtya, gIta, vAjIMtra, vINA Adi vAdyonA vAdanane, zarIranI AkRti, sapheda, kALo, Adi varNa; hAtha, paga temaja netronI suMdaratA, rUpa, yauvana, stana, oSTha, vastra, alaMkAra ane AbhUSaNa; kapALano cAMdalo Adine tathA tenA gopanIya aMgone ane strIonA anya aMgopAMga athavA ceSTAone; brahmacaryanuM pAlana karanAra muni AMkhothI jue nahIM, manathI vicAre nahIM ane vacanathI tenA saMbaMdhamAM kAMI bole nahIM ane pApamaya kAryonI abhilASA kare nahIM. - A prakAre strI rUpadarzana viratirUpa-samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhaka brahmacaryanI maryAdAvALA tathA IndriyanA viSayothI virakta, jitendriya ane brahmacaryathI gukha-surakSita hoya che. 4. pUrvabhoga ciMtana tyAga :| 9 cautthaM- puvvaraya-puvvakIliya-puvvasaMgaMthagaMtha-saMthuyA je te- AvAhavivAha-collagesu ya tihisujaNNesu ussavesu ya siMgArAgAracAruvesAhiM hAvabhAva palaliya-vikkheva-vilAsa- sAliNIhi aNukUla-pemmigAhiM saddhiM aNubhUyA sayaNasaMpaogA, uusuhavarakusuma-surabhi cNdnn-sugdhivr-vaam-dhuuv-suhphrisvattha-mUla-guNovaveyA, ramaNiMImomya-pa3ra-pa3-khaTTA--ma7mutttthig-velNbg-khg-pvg-laasg-aaikkhg-lNkh-mkh-tuunnill tuMbavINiya tAlAyara-pakaraNANi ya bahUNi mahurasaragIya-sussarAI, aNNANi ya evamAiyANi tava-saMjama-baMbhacera-ghAovaghAiyAiM aNucaramANeNaM baMbhaceraMNa tAiMsamaNeNa labbhA dahUM, Na kaheuM, Na vi sumariuM je / evaM puvvaraya-puvvakIliya-virai-samii-jogeNa bhAvio bhavai aMtarappA ArayamaNa-virayagAmadhamme jiiMdie baMbhaceragutte / bhAvArtha - cothI bhAvanA A prakAre che- gRhasthAvasthAmAM pUrve karela ramaNa arthAt viSayayoga, pUrve karelI jugAra Adi krIDA, pUrvanA sagraMtha-zvasurakuLa-zvasurapakSa saMbaMdhI, sALA Adi saMbaMdhI, tathA saMzrata-pUrvajonA paricita mANaso saMbaMdhI smaraNa karavuM na joIe. te sivAya lagnasaMbaMdhI, cUDAkarma, zizumuMDana tathA parvatithiomAM yajJo, nAgapUjA AdinA utsavo para zRMgAranA ghara samAna sajelA hAvabhAva(mukhanI ceSTA, cittano abhiprAya), pralalita-lAlitya yukta kaTAkSa, vikSepa, coTalA, patralekhA, AMkhomAM AMjaNa Adi zRMgAra, vilAsa, hAtha, neNa ane AMkhonI vizeSa prakAranI ceSTA A sarvathI suzobhita, anukULa premI strIonI sAthe anubhava karela aneka jAtanA zayana prayoga, RtunA uttama Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210] zrI praznavyAkaraNa sUtra vAsadravya, dhUpa, sukhada sparzavALA vastro, AbhUSaNo, tenA guNothI yukta, ramaNIya Atodya-vAjIMtronA dhvani, gIta, pracura naTa,nartaka-nAcanArA, jala-doraDA para khela dekhADanAra, malla- kustIbAja, mauSTika-mukkAbAjI karanAra, velaMbaka-viduSaka, kathA vArtA saMbhaLAvanArA, plavaka-kUdanAra, rAsagAnAra athavA rAsalIlA karanAra, zubha-azubha batAvanAra, lakhaUMcA vAMsa para khela karanArA, makha-citro laIne bhIkha mAMganAra, tUNa nAmanuM vAjIMtra vagADanAra, vINA vagADanAra, tAlAcara-eka jAtano tamAso batAvanAra, A badhAnI ramato, gAnAranA vividha prakAranA madhura avAja vALA gIta tathA suMdara svara ane A prakAranA bIjA viSayo je tapa, saMyama ane brahmacaryanA ghAta-upaghAta karanArA che. tene brahmacaryanA pAlaka zramaNo jue nahIM tathA te saMbaMdhI vAtacIta kare nahIM tathA pUrvakALamAM joyela ke sAMbhaLela hoya tenuM smaraNa paNa kare nahIM. A prakAre pUrvarata-pUrvakrIDAvirati-samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhaka brahmacaryanI maryAdAvALA tathA IndriyanA viSayothI virakta, jitendriya ane brahmacaryathI gupta-surakSita hoya che. pa. snigdha, sarasa bhojana tyAga :10 paMcamagaM-AhAra-paNIya-Niddha-bhoyaNa-vivajjae saMjae susAhU / vvgyvIra-vada-Si-LavaLI-testa-suta-vaMDa-macchaDira-madu- hukkAvigi-pricttkyaahaare Na dappaNaM Na bahuso Na NiigaM Na sAyasUpAhiyaM Na khaddhaM, tahA bhottavvaM jahA se jAyA-mAyA ya bhavai, Na ya bhavai vibbhamo Na bhaMsaNA ya thaHsa . evaM paNIyAhAra-virai-samii-jogeNa bhAvio bhavai aMtarappA ArayamaNavirayagAmadhamme jiiMdie baMbhaceragutte / bhAvArtha :- pAMcamI bhAvanA A pramANe che. praNIta ane snigdha (ghI yukta) bhojananA tyAgI, saMyamI sAdhu, dUdha, dahIM, ghI, mAkhaNa, tela, goLa, khAMDa, sAkara, madha, khAdyaka-pakavAna ane vigaya vinAno AhAra kare, te darpakAraka-Idriyone uttejita kare tevo AhAra na kare. te divasamAM bahu vAra na khAya ane dararoja-niraMtara na khAya, dALa ane zAkanI adhikatAvALA ane prabhUta-pracura bhojana na kare. tenI saMyamayAtrAnA nirvAha mATe jarUrI hoya teTalo ja hita ane mita AhAra kare. jenAthI manamAM vibhramacaMcaLatA utpanna na thAya ane dharma(brahmacarya)thI calita na thAya. A rIte praNIta-AhAranI viratirUpa samitinA yogathI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhaka brahmacaryanI maryAdAvALA tathA IndriyanA viSayothI virakta, jitendriya ane brahmacaryathI gukha-surakSita hoya che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-4 . 211 | vivecana : brahmacarya mahAvratanI surakSA mATe pAMca bhAvanAnuM nirUpaNa che. te pAMce bhAvanAmAM vAsanAnA saMskArane uddIpita karanAra pravRttino tyAga che. brahmacarya vrata mahAna che, teno prabhAva alaukika che paraMtu tenuM pAlana atyaMta kaThina che. tethI sAdhake tenA mATe atyaMta sAvadhAna rahevuM joIe. zrI uttarAdhyana sUtramAM brahmacaryanI rakSA mATe nava vADanuM pratipAdana karyuM che. prastuta prasaMgamAM kathita pAMca bhAvanAno temAM samAveza thaI jAya che. (1) vivikta zayanAsana - sAdhaka je sthAnamAM nivAsa kare te sAdhanAne anukULa hovuM joIe. strI AdithI saMsakta sthAna sAdhanAmAM bAdhaka bane che. tethI strI AdithI rahita sthAnamAM sAdhu nivAsa kare. (2) strIkathA tyAga :- brahmacArI sAdhaka strIo saMbaMdhI kAmuka ceSTAonA vilAsa, hAsya Adi; strIonI vezabhUSA Adi; tenA rUpa, sauMdarya, jAti, kuLa, bheda-prabheda tathA vivAha Adi saMbaMdhita vAto na kare. A prakAranI vAta paNa mohajanaka hoya che, saMyamamAM bAdhaka che. 3) strI rUpadarzanatyAga:-trIjI bhAvanAno saMbaMdha mukhyataH cakSuIndriyanI sAthe che. je dazya kAma-rAgane vadhAranAra hoya, mohajanaka hoya, Asakti jagADanAra hoya tevA dezyanuM brahmacArI puruSa darzana na kare. strIonuM hAsya, vAtacIta, vilAsa, krIDA, nAca, zarIra, AkRti, rUpa, raMga, hAtha-paga,AMkha, lAvaNya, yauvana Adi upara brahmacArI puruSa najara na kare. sUryanI sanmukha daSTi paDatAM ja turata tene dUra karI levAya che, te ja rIte uparokta dezya para daSTi paDI jAya topaNa turaMta tene dUra karI le (4) pUrvanA bhoga smaraNano tyAga :- pUrvanA bhoganuM smaraNa paNa cittane caMcaLa ke saMbhrAnta banAve che, sAdhaka potAnI vartamAnanI sAdhakAvasthAne bhUlI jAya che. A prakAranI sthiti saMyama ghAtaka che, tethI teno tyAga kare. (5) snigdha-saMdara bhojana tyAga :- AhAra ane vAsanAne gADha saMbaMdha che tethI atyaMta gariSTa AhAra, Indriyone aniyaMtrita banAve tevo AhAra ke pracura mAtrAno AhAra brahmacArI mATe sarvathA varya che. sAdhake nirasa, lukho-sUko ane sAtvika AhAra kare. A rIte brahmacArIe hitakArI bhojana sAthe parimita bhojana ja karavuM joIe ane te paNa niraMtara nahIM, pratidina nahIM arthAtu vacce-vacce anazana, uNodarI Adi tapanI ArAdhanA karavI joIe. je sAdhake A bhAvanAonuM samyaka prakAre pAlana kare che, tenuM brahmacaryavrata akSuNNa rahI zake che. ahIM eka spaSTatA jarUrI che. Agama racanA puruSanI pradhAnatAne lakSamAM rAkhIne thaI che. A Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 212 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra kAraNathI ahIM brahmacArI puruSane strIsaMga, strIkathA, strInA aMgopAMgonuM nirIkSaNa vagere varjananuM vidhAna karyuM che, te ja rIte nArI sAdhikA-brahmacArINIne mATe puruSano saMga, puruSakathA vagerenuM varjana samajI levuM joIe. napuMsakonI rItabhAtanuM avalokana brahmacArI ane brahmacArINI bannene mATe samAna bhAve varjita che. [ahIM sUtra 10mAM kaMIka vicAraNIya zabdo pratromAM maLe che. te saMbaMdhI spaSTIkaraNa pAMcamA saMvaradvAranA aMte vizeSa nodha'mAM juo.] brahmacarya mahAvrata upasaMhAra :11 evamiNaM saMvarassa dAraM samma saMvariya hoi suppaNihiyaM imehiM paMcahi vi kAraNehiM maNa-vayaNa-kAya-parirakkhiehiM / NiccaM AmaraNaMtaM ca eso jogo Neyavvo dhiimayA maimayA aNAsavo akaluso acchiddo aparissAvI asaMkiliTThI svvjinnmnnunnnnaao| evaM cauttha saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaM tIriyaM kiTTiyaM ArAhiyaM ANAe aNupAliyaM bhavai / evaM NAyamuNiNA bhagavayA paNNaviyaM parUviyaM pasiddhaM siddhaM siddhavarasAsaNamiNaM AghaviyaM sudesiyaM pasatthaM / tti bemi // I vakalpe saMvaralA samai I. bhAvArtha :- A prakAre mana-vacana ane kAyAthI pUrNarUpe surakSita, susevita A pAMca bhAvanAothI A saMvaradvAra-brahmacarya mahAvrata samyaka prakAre saMvRta ane supraNihita-sthApita thaI jAya che. dhairyavAna tathA buddhimAna munie brahmacarya yoganuM jIvanaparyata sadeva pAlana karavuM joIe. A brahmacarya navA karmanA AgamanarUpa na hovAthI anAzrava che, azubha adhyavasAyathI rahita hovAthI akaluSa che, pApano zrota pravezI zakato nathI mATe te achidra che, karmarUpa pANInuM TIpuM paNa pravezI zakatuM na hovAthI aparizrAvI che, asaMkliSTa che, zuddha che, sarva tIrthakaro dvArA mAnya che. A prakAre (pUrvokta kathanAnusAra)brahmacarya nAmanuM saMvaradvAra yathAsamaya aMgIkRta, pAlita, zodhita-niraticAra Acarita, tIrita-aMta sudhI pAra pahoMcADanAra, kIrtita-anya samakSa Adara pUrvaka kathita, anupAlita-niraMtara sevita ane bhagavAnanI AjJA anusAra ArAdhita hoya che. A prakAre bhagavAna jJAtamunI, mahAvIra svAmIe prajJApita karyuM che, prarUpita karyuM che, prasiddha che, siddha che. lokamAM A zAsana zreSTha siddha che. samyak prakAre kahela che, upadiSTa che ane prazasta che. | caturtha saMvaradvAra samApta . Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-4 [ 213 ] vivecana : A brahmacarya mahAvratanuM vistRta varNana 3ra upamA ane pAMca bhAvanA sAthe pUrNa thAya che. pAMca bhAvanAono vistAra jJAnacakSune ughADanAra che. A bhAvanAonuM ciMtana ane anuciMtana karI tenuM samyagu AcaraNa karanAra sAdhaka brahmacaryano ArAdhaka thaI zake che. A pAMca bhAvanAo brahmacaryanI vADarUpa che. anyatra nava vADa ane dasa brahmacarya samAdhinuM varNana paNa zAstramAM Ave che. te sarva brahmacaryanI surakSA mATe kahevAya che. sAdhake sAdhanAnI saphaLatA mATe sarva prakAranA prayatnathI brahmacarya mahAvratanuM pAlana karavuM joIe. II adhyayana-4 saMpUrNa II Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 214] zrI praznavyAkaraNa satra pAMcamuM adhyayana paricaya che 2029 2029 28 Je Bka zu dvitIya zrutaskaMdhanuM A pAMcamuM 'aparigraha' adhyayana che. temAM pAMca saMvara paikI pAMcamAM saMvara aparigrahanuM varNana che. temAM aparigrahano mahimA, aparigrahanI mahattAdarzaka aneka upamA, aparigraha mahAvratanA pAlana mATe nirdoSa gocarI vidhinuM vistRta varNana che ane aMte aparigraha bhAvanAnI puSTi mATe pAMca bhAvanAnuM nidarzana che. aparigrahanuM svarUpa - amUcchabhAva, anAsaktabhAva te ja aparigraha che. aparigrahano mahimA - AsakitabhAva bhavabhramaNAnuM kAraNa che. tethI viparIta aparigrahabhAva siddhinuM kAraNa che. je mamatvabhAvano tyAga karI, Indriya ane manane niyaMtrita karI, vivekapUrvaka saMyamanuM pAlana kare che, te ja zramaNa-bhikSu che. maMdara merunA zikharanI samAna A mahAvrata mokSamArganA zikharabhUta che. te zreSTha vRkSanI upamAthI yukta che. jemAM samyakatva mUla che. anAzrava ane mokSa teno sAra che. bhikSA vidhi :- aneka prakAranA eSaNA doSo, sAvadha(pApakArI) karmothI yukta AhAra grahaNa karavo aparigrahI zramaNane kalpato nathI. 16 uddagamanA, 16 utpAdananA, 10 eSaNAnA, A 42 doSo uparAMta nIcenA doSono paNa tyAga karavo joIe. (1) racita (2) paryavajAta (3) dAnArtha (4) puNyArtha (5) vanIpakArtha (6) zramaNArtha (7) pazcAtakarma (8) pUrvakarma (9) nityakarma (10) atirikta (11) maukharya (12) svayaMgrahaNa. 4ra doSothI rahita temaja, navakoTi parizuddha AhAra grahaNa karavo. bhojana vidhithI arthAt paribhogeSaNAnA pAMca doSonA pUrNatayA parityAga pUrvaka AhAra grahaNa karavo joIe. vinA kAraNa AhAra na karavo ane AhAra tyAganA cha kAraNa upasthita hoya tyAre AhArano tyAga karavo. Abhyatara parigraha tyAga :- sAdhu AtyaMtara parigraharUpa kaSAya, kalaSatA, sneha, mamatva, mohabhAva,AsaktibhAva, AkAMkSA, lAlasAthI rahita bane; caMdananI samAna samapariNAmI; harSa zokathI rahita bane; dIrghakaSAya, raMjabhAva, nArAjI Adi gAMThothI rahita bane. sAdhu sarva pratye vAtsalyabhAva rAkhe; saraLa bane; sukha duHkhamAM nirviSayI bane arthAt paulika sukha yA duHkhane ciMtanano viSaya na banAve; tenI upekSA karI svAdhyAya, dhyAna, sevA AdimAM saMlagna rahe. aparigraha mahAvratanI pAMca bhAvanAo : A aparigraha mahAvratanI surakSAne mATe bhAvanI apekSAthI pAMca bhAvanAo kahevAmAM AvI Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 . | 215 | che. zrotendriya Adi pAMce Indriyono nigraha karavo te A mahAvratanI pAMca bhAvanA che. sAdhane zabda Adi pAMce Indriya viSayo to prApta thatA ja rahe paraMtu temAM Asakta na thavuM, tenI IcchA paNa na karavI. teNe rAga ane dveSa jevA vikRtabhAvone utpanna thavA na devA, upekSAbhAva taTastha bhAvamAM lIna thaI, IndriyAtIta banI, saMyamano sAco AnaMda prApta karavo joIe. je pAMce IndriyonA viSayathI virakta banI zake che te ja aparigraha mahAvratanI ArAdhanA karI zake che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 21 / zrI praznavyAkaraNa satra ala pAcamuM adhyayanA aparigraha mahAvrata OtomamaDeomamDODODowDODDEDODODODODODODEODODODG jina prajJapta tetrIsa bola :| 1 jaMbU ! apariggahasaMvuDe ya samaNe AraMbha pariggahAo virae, virae koha mANamAyAlohA / ege asaMjame / do ceva rAgadosA / tiNNi ya daMDA, gAravA ya, guttIo tiNNi, tiNNi ya viraahnnaao| cattAri kasAyA jhANa- saNNA-vikahA tahA ya huti curo| paMca ya kiriyAo samii-iMdiya-mahavvayAiMca / chajjIvaNikAyA, chacca lesAo / satta bhayA / aTTha ya mayA / Nava ceva ya bNbhcervyguttii| dasappagAre ya samaNadhamme / eggArasa ya uvAsagANaM paDimA / bArasa ya bhikkhupaDimA terasa kiriyAThANA ya / cauddasa bhUyagAmA / paNNarasa paramAhammiyA / gAhA sola- sayA / sattarasa asaMjame / aTThArasa abaMbhe / eguNavIsai NAyajjhayaNA / vIsaM asamAhiTThANA / egavIsA ya sabalA ya / bAvIsaM parisahA ya / tevIsae sUyagaDajjhayaNA / cauvIsavihA devA / paNNavIsAe bhAvaNA / chavvIsA dasAkappavavahArANaM uddesaNakAlA / sattAvIsA aNagAraguNA / aTThAvIsA AyArapakappA / eguNatIsA pAva-suyA / tIsaM mohaNIyaTThANA / egatIsAe siddhAiguNA / battIsA ya jogsNgghe| tittIsA AsAyaNA / ekkAiyaM karittA eguttariyAe vuDDIe tIsAo jAva u bhave tigAhiyA viraipaNihIsu ya evamAisu bahusu ThANesu jiNapasatthesu avitahesu sAsayabhAvesu avaTThiesu saMkaM kaMkhaM NirAkarittA saddahae sAsaNaM bhagavao aNiyANe agArave aluddhe amUDhamaNavayaNakAyagutte / bhAvArtha :- zrI sudharmAsvAmIe potAnA pradhAna aMtevAsI ziSya jaMbUne saMbodhana karatAM kahyuM, he Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 . [ 217 ] jaMbU! je AraMbha parigraha ane krodha, mAna, mAyA tathA lobhathI virata che, te aparigraha saMvarathI saMvRta zramaNa kahevAya che. eka prakArano asaMyama(bheda vivikSA vinA), rAgadveSa rU5 be prakAranA baMdha, traNa prakAranA daMDa, garva, gupti ane virAdhanA; cAra prakAranA kaSAya, dhyAna, saMjJA, vikathA; pAMca-pAMca prakAranI kriyA, samiti, Indriya ane mahAvrata; cha prakAranI lezyA ane chakAyanA jIva; sAta bhaya, ATha mada, brahmacarya vratanI nava gupti(vADa-surakSA), dasa zramaNadharma, agiyAra zrAvaka pratimA, bAra zramaNa pratimA, tera kriyA sthAna; cauda bhUtagrAma (jIvanA bheda), paMdara paramAdhAmI deva, soLa sUtrakRtAMga sUtranA adhyayana; sattara asaMyama, aDhAra abrahmacarya; ogaNIsa jJAtA sUtranA adhyayana; vIsa asamAdhisthAna; ekavIsa sabaladoSa; bAvIsa parISaha; trevIsa sUyagaDAMga sUtranA adhyayana; covIsa prakAranA deva; pAMca mahAvratanI paccIsa bhAvanAo; dazA-kalpa-vyavahAra, A traNa sUtranA chavvIsa uddezaka; aNagAranA satyAvIsa guNa; aThyAvIsa AcArakalpa; ogaNatrIsa pApasUtra; mahAmohanIya karmabaMdhanA trIsa sthAna; siddhonA ekatrIsa guNa; batrIsa yoga saMgraha; tetrIsa AzAtanA. A prakAre ekathI tetrIsa sudhInA, eka ekanI vRddhi karatAM A bolomAM ane viratimUlaka evA aneka sthAnomAM zraddhAna ane heyopAdeyanA vivekathI yukta thaIne muni tyAgavA lAyaka sthAnono tyAga kare ane ArAdhanA karavA lAyakanI ArAdhanA kare. A prakAre jinezvara devo dvArA prarUpita satya ane zAzvata bhAvavALA A aneka avasthita sthAnomAM saMdeha ane AkAMkSAne dUra karI nidAna, gArava ane lubdhatAthI rahita thaI, jJAna yukta mana vacana kAyAthI gupta(saMyamI)bane tathA jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM daDha zraddhA kare. vivecana : parigraha tyAgarUpa aparigraha mahAvratanuM svarUpa A adhyayanamAM varNita che. dravyathI AraMbha parigrahanA tyAgI ane bhAvathI cAre kaSAyanA tyAgI zramaNa parigraha tyAgI kahevAya che. te zramaNonI viziSTatA mATe sUtramAM te tetrIsa bolanuM varNana karyuM che. temAMthI zramaNo asaMyama, baMdha, kaSAya, daMDa vagereno tyAga kare; dhyAna, samiti, mahAvrata AdinuM sevana kare, chakAya, paramAdhAmI Adi jIvo para anukaMpA rAkhe tathA jJAtAsUtranA adhyayana vagerenuM jJAna karI anuprekSA kare. te tetrIsa bolano svarUpa vistAra A pramANe che (1) asaMyama eka che- aviratirUpa eka svabhAvanA kAraNe athavA bhedanI vivakSA na karatAM, saMgrahAyanI apekSAe asaMyama sAmAnya rUpe eka che. muni teno tyAga kare. (2) baMdhana be prakAranA che- rAgabaMdhana ane dveSabaMdhana. muni baMne prakAranA baMdhanathI dUra rahe. (3) daMDa traNa che- manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa. gArava traNa prakAranA che- RddhigArava, rasagArava, sAtA gArava. gupti traNa prakAranI che- managupti, vacanaguNi, kAyagupti. virAdhanA traNa prakAranI che Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra jJAna virAdhanA, darzanavirAdhanA ane cAritravirAdhanA. muni daMDa, garvano tyAga kare; virAdhanAthI dUra rahe ane guptithI gupta ane yukta rahe. 218 (4) kaSAya cAra che-- krodha, mAna, mAyA, lobha. dhyAna cAra che- ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna, zukladhyAna. saMzA cAra prakAranI che- AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigrahasaMjJA. vikathA cAra prakAranI che- strIkathA, bhojanakathA, rAjakathA, dezakathA. muni kaSAya, saMjJA ane vikathAno tyAga kare, bedhyAnano tyAga kare ane be dhyAnanuM sevana kare. (5) kriyAo pAMca che- kAyikI, adhikaraNakI, prAddheSikI, paritApanikI ane prANAtipAtikI. samiti pAMca che-- IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAna nikSepaNa samiti ane pariSkAkA samiti. Indriya pAMca che- sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotrendriya. mahAvrata pAMca che-- ahiMsAmahAvrata, satyamahAvrata, asteyamahAvrata, brahmacaryamahAvrata ane aparigrahamahAvrata. muni samiti, mahAvratanuM sevana-pAlana kare. kriyAothI dUra rahe ane Indriyono nigraha kare, tene vazamAM rAkhe. (6) cha jIvanikAya arthAt saMsArI jIvonA cha varga che- (1) pRthvIkAya (2) apkAya (3) teukAya (4) vAyukAya (5) vanaspatikAya (6) trasakAya. A sarva jIvonuM jJAna karI viveka sAthe muni tenI dayA pALe, rakSA kare. lezyAo cha che- (1) kRSNalezyA (2) nIlalezyA (3) kApotalezyA (4) tejolezyA (5) padmalezyA(6) zuklalezyA. muni kRSNAdi traNa azubha lezyAno tyAga kare ane tejo Adi traNa lezyAnA pariNAma rAkhe. (7) bhaya sAta che- (1) Alokabhaya (2) paralokabhaya (3) AdAnabhaya (4) akasmAtabhaya (5) AjIvikAbhaya (6) apayazabhaya (7) mRtyubhaya. muni A sAte bhayano tyAga kare. (8) mada ATha che- (1) jAtimada (2) kulamada (3) baLamada (4) rUpamada (5) tapamada (6) lAbhamada (7) sUtramada (8) aizvaryamada. muni ATha madano tyAga kare. (9) brahmacarya gupti nava che- (1) vivikta zayanAsana sevana (2) strIkathA tyAga (3) strIyukta Asanano parityAga (4) strInA rUpAdi darzanano tyAga (5) strIonA zRMgAra, karuNA tathA hAsyAdi saMbadhI zabda--zravaNano tyAga (6) pUrvakALamAM bhogavela bhogonA smaraNano tyAga. (7) praNIta AhArano tyAga (8) prabhUta-ati AhArano tyAga (9) zArIrika vibhUSAno tyAga. muni A brahmacarya rakSaka niyamonuM pAlana kare. (10) zramaNadharma dasa che- (1) kSamA (2) nirlobhatA (3) Arjava (4) mArdava (5) lAghava (6) satya (7) saMyama (8) tapa (9) tyAga (10) brahmacarya. muni A zramaNa dharmanuM sevana kare. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 _ 219 ] (11) zramaNopAsakanI pratimA agiyAra che- (1) darzana pratimA (2) vrata pratimA (3) sAmAyika pratimA (4) pauSadha pratimA (5) kAyotsarga pratimA (6) brahmacarya pratimA (7) sacittatyAga pratimA (8) ArasmatyAgapratimA (9) prepyaprayogatyAga pratimA (10) udiSTatyAga pratimA (11) zramaNabhUta pratimA. vizeSa vivaraNa dazA zrutaskaMdha sUtrathI jANavuM joIe. muni A pratimAonuM zuddha prarUpaNa kare. (12) bhikSanI pratimA bAra che- prathama pratimA yAvatu sAtamI pratimA. te dareka eka eka mAsanI che. AThamI, navamI ane dasamI pratimA eka eka aThavADiyAnI (sAta divasanI), agiyAramI eka ahorAtrinI ane bAramI eka rAtrinI che. tenuM vizeSa vivaraNa dazAzrutaskaMdha sUtrathI jANavuM joIe. muni A pratimAonI yathArtha prarUpaNA kare ane pAlana karavAnI bhAvanA-manoratha kare. (13) phiyAsthAna 13 che- (1) arthadaMDa (2) anarthadaMDa (3) hiMsAdaMDa (4) akasmAtadaMDa (5)daSTiviparyAsadaMDa (6) mRSAvAdadaMDa (7) adattAdAnadaMDa (8) adhyAtmadaMDa (9) mAnadaMDa (10) mitradveSadaMDa. (11) mAyAdaMDa (12) lobha daMDa (13) IryApathika daMDa. vizeSa vivecana sUyagaDAMga Adi sUtrothI jANI levuM joIe. muni A kriyAonuM varjana(tyAga) kare. (14) bhUta arthAt jIvono samUha 14 prakArano che- (1) sUkSma ekendriya paryApta (2) sUkSma ekendriya aparyApta (3) bAdara ekendriya paryApta (4) bAdara ekendriya aparyApta (5) beIndriya paryApta (6) beIndriya aparyApta (7-8) teIndriya paryApta-aparyApta (9-10) caurendriya paryApta-aparyApta (11-12) asaMjJI paMcendriya paryApta-aparyApta (13-14) saMjJI paMcendriya paryApta ane aparyApta.A sarva jIvanA bhedone jANe ane tenI hiMsA na kare. (15) paramAdhAmI devanA paMdara prakAra che- nAraka jIvone trIjI naraka sudhI jaI aneka prakAranI pIDA denAra asurakumAra deva paramAdhArmika kahevAya che, te paMdara prakAre che- (1) aMba (2) aMbarISa (3) zyAma (4) zabaLa (5) raudra (6) mahAraudra (7) kALa (8) mahAkALa (9) asipatra (10) dhanu (11) kuMbha (12) vAlaka (13) vaitaraNika (14) kharasvara (15) mahAghoSa. muni A devone jANe ane teo para sama pariNAma rAkhe. (16) gAthASoDazaka- sUyagaDAMga sUtranA 16 adhyayana, jemAM 'gAthA' nAmanuM adhyayana 16 muM che, te adhyayanonA nAma A pramANe che- (1) samaya (2) vaitAlIya (3) upasargaparijJA (4) strIparijJA (5) narakavibhakti (6) vIrastuti (7) kuzIla paribhASA (8) vIrya (9) dharma (10) samAdhi (11) mArga (12) samavasaraNa (13) yathAtathya (14) graMtha (15) yamakIya (16) gAthA. A adhyayanono svAdhyAya kare ane temAM varNita bhAvonI samyaka zraddhA, ArAdhanA kare. (17) asaMyamanA sattara prakAra che- (1) pRthvIkAya asaMyama (2) apakAya asaMyama(3) teukAya asaMyama (4) vAyukAya asaMyama (5) vanaspatikAya asaMyama (6) beIndriya asaMyama (7) teIndriya asaMyama (8) caurendriya asaMyama (9) paMcendriya asaMyama (10) ajIva asaMyama (11) prekSA asaMyama Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | zrI praznavyAkaraNa 2 (12) upekSA asaMyama (13) pratiSThApana asaMyama (14) apramArjana asaMyama (15) mana asaMyama (16) vacana asaMyama (17) kAya asaMyama. A asaMyamanA prakArone samaje ane tenAthI dUra rahe. pRthvIkAya Adi nava prakAranAM jIvonI yatanA na karavI, teno AraMbha karavo te pRthvIkAya Adi asaMyama che. vastra, pAtra, pustaka Adi ajIva vastuo ayatanA pUrvaka grahaNa karavI, te ajIva asaMyama che. dharmopakaraNonI yathAsamaya, yathAvidhi pratilekhanA na karavI, prekSA asaMyama che. saMyama kAryamAM pravRtti na karavI ane asaMyama kAryamAM pravRti karavI upekSA asaMyama che. maLa-mUtra AdinuM zAstrokta vidhi anusAra pratiSThApana na karavuM te apahRtya asaMyama che. vastra-pAtra Adi upadhinuM vidhi pUrvaka pramArjana na karavuM te apramArjana asaMyama che. manane prazasta ciMtanamAM na joDavuM te mana asaMyama che. aprazasta, mithyA, athavA mizra bhASAno prayoga karavo vacana asaMyama che ane kAyAthI sAvadha vyApAra karavo te kAya asaMyama che. (18) abrahmacaryanA 18 prakAra che- audArika zarIradvArA mana-vANI -kAyAthI abrahmacaryanuM sevana karavuM, karAvavuM ane anumodavuM. te ja rIte vaikriya zarIra dvArA mana, vacana, kAyAthI abrahmanuM sevana karavuM, karAvavuM, anumodavuM. baMne maLI aDhAra bheda che. A sarvano muni tyAga kare. (19) zAta adhyayana- jJAtAdharmakathA aMgasUtranA 18 adhyayana A prakAre che- (1) uslipta (2) saMghATa (3) aMDa (4) kUrma (5) zailakaRSi (6) tuMba (7) rohiNI (8) mallI (9) mAkaMdI (10) caMdrikA (11) davadava (12) udaka (13) maMDUka (14) tetali (15) naMdIphaLa (16) amarakaMkA (17) AkIrNa (18) suSamA (19) puMDarika. muni A adhyayanomAM varNita zikSAone jIvanamAM utAre. (2) asamAdhisthAna 20 che- (1) drata cAritva-saMyamanI upekSA karIne jaldI jaldI cAlavuM (2) apramArjitacAritva- bhUminuM pramArjana ryA vinA UThavuM, besavuM, cAlavuM vagere (3) duSpamArjita cAritva-vidhipUrvaka bhUmi vagerenuM pramArjana na karavuM. (4) atirikta zayyAsanikatva-maryAdAthI adhika Asana athavA zayyA-upAzraya sthAna grahaNa karavA.(5) rAtvikaparibhASitva-potAnAthI vaDila AcAryano vinaya na karavo, avinaya karavo. (6) sthaviropaghAtitva-dIkSA, vaya ane zrutathI sthavira munionA cittane koIpaNa vyavahArathI duHkha pahoMcADavuM. (7) bhUtopaghAtitva-jIvono ghAta karavo. (8) saMjvalanatA-vAta vAtamAM krodha karavo athavA IrSyAgnithI baLavuM (9) krodhanatA-kopazIla thavuM. (10) praSThimAMsakatA-pITha pAchaLa koInI niMdA karavI. (11) abhakSyamavadhArakatA-vAraMvAra nizcayakArI bhASAno prayoga karavo (12) navA navA kleza utpanna karavA (13) zAMta thayelA jUnA klezane navesarathI jAgRta karavA (14) sacitta rajayukta hAtha-pagavALA dAtA pAsethI AhAra grahaNa karavo. (15) niSiddhakALamAM svAdhyAya karavo. (16) kleza utpanna thAya tevuM kArya karavuM, vAto karavI athavA temAM bhAga levo. (17) rAtrinA samaye moTA avAjathI bolavuM, zAstrapATha karavo (18) jhaMjhAMjharatva-gaNa, saMgha athavA gacchamAM bheda utpanna karAvavo athavA mAnasika pIDA utpanna karanArA vacana bolavA. (19) sUryodayathI sUryAsta sudhI bhojana kya karavuM. (20) eSaNAsamiti anusAra gaveSaNA Adi na karavI. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-adhyayana-5 221 | muni A sarva doSono tyAga kare. asamAdhinA vIsa bolonuM varNana samavAyAMga sUtra ane dazAzrutaskaMdha sUtramAM paNa che. (21) sabaLadoSa - cAritrane kaluSita karanAra doSa sabaLadoSa kahevAya che, te 21 che- (1) hastakarmakaravuM (2) maithunasevana karavuM. (3) atikramAdirUpathI rAtri bhojana karavuM. (4) AdhAkarmathI duSita AhAra karavo. (5) zayyAtaranA AhAranuM sevana karavuM. (6) uddiSTa Adi doSayukta AhAra karavo. (7) tyAgelA azanAdino upayoga karavo.(8) cha mAsamAM eka gaNano tyAga karI bIjA gaNamAM javuM. (9) eka mAsamAM traNavAra nAbhipramANa pANImAM avagAhana karavuM. (10) eka mAsamAM traNavAra mAyAcAranuM sevana karavuM. (11) rAjapiMDanuM sevana karavuM. (12) saMkalpa pUrvaka prANIonI hiMsA karavI. (13) saMkalpa pUrvaka mRSAvAda karavo. (14) saMkalpa pUrvaka corI karavI (15) jANI joIne sacitta bhUmi upara kAyotsarga karavo (16) jANI joIne, bhInI sacetaraja yukta bhUmi para, saceta zilA para athavA dhULayukta lAkaDAM para suvuM, besavuM. (17) bIja tathA jIvathI yukta anya koI sthAna para besavuM (18) jANI joIne kaMdamULa khAvuM. (19) eka varSamAM 10 vAra nAbhipramANa jaLamAM agavAhana karavuM. (20) eka varSamAM dasavAra mAyAnuM sevana karavuM. (21) vAraMvAra sacitta jaLathI lipta hAtha AdithI AhArAdi grahaNa karavA. A sarvano muni tyAga kare. (rara) parISaha - saMyamI jIvanamAM thanArA kaSTa, jene samabhAvapUrvaka sahana karIne sAdhu karmonI viziSTa nirjarA kare che tene parISaha kahe che. parISaha rara che- (1) kSudhA (2) pipAsA (3) zIta (4) uSNa (5) daMza-mazaka (6) acala [nirvastratA athavA alpa ane jIrNa vastrone dhAraNa karavA] (7) arati-saMyamamAM aruci (8) strI (9) caryA (10) niSadyA (11) zayyA-upAzraya (12) Akroza (13) vadha (14) yAcanA (15) alAbha levAnI IcchA hovA chatAM paNa Avazyaka vastunI prApti na thavI] (16) roga (17) tRNa sparza (18) jalla-melane sahana karavo (19) satkAra-puraskAra-Adara satkAramAM abhimAna ke anAdaramAM viSAda thavo (20) prajJA- viziSTa buddhinA abhAvamAM khedano anubhava (ra1) ajJAnaviziSTa jJAnanA abhAvamAM khedano anubhava (22) darzana parISaha. A bAvIsa parISaho para vijaya prApta karanAra saMyamI viziSTa nirjarAno bhAgI bane che. (23) sUyagaMDAga sUtranA 27 adhyayana che. prathama zrutaskaMdhanA pUrvokta 16 adhyayana ane dvitIya zrutaskaMdhanA sAta adhyayana maLI 23 thAya che. dvitIya zrutaskaMdhanA sAta adhyayana- (1) puMDarika (2) kriyAsthAna (3) AhAraparijJA (4) pratyAkhyAnakriyA (5) aNagArazruta (6) AdrakumAra (7) nAlaMdA. muni A adhyayanonuM samyaka jJAna ane zraddhAna kare. (24) cAra nikAyanA devonA avAMtara bheda-24 che. 10-bhavanavAsI, 8-vANavyaMtara, pa-jyotiSTha ane 1vaimAnika. muni A devonI zuddha samajaNa rAkhe. mitAMtarathI mULapAThamAM Avela " deva" zabdathI devAdhideva arthAt tIrthakara samajavuM joIe. jenI saMkhyA 24 prasiddha che. muni A devAdhi devonI zuddha zraddhA rAkhe.] Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara | zrI praznavyAkaraNa sUtra (25) paccIsa bhAvanA- eka-eka mahAvratanI pAMca-pAMca bhAvanAo hovAthI pAMca mahAvratanI 25 bhAvanA thAya che. A bhAvanAo mahAvratane puSTa karanArI che mATe tenI yathAvat ArAdhanA kare. (26) chavvIsa uddezaka- dazAzrutaskaMdhanA-10, bRhatakalpanA-6 ane vyavahArasUtranA-10 kula maLIne chavvIsa uddezaka thAya che. muni A uddezakomAM varNita sAmAnya ane vizeSa paristhitinA AcAranuM jJAna karI yogya vartana kare. (27) sAdhunA mULa guNa 27 che- pAMca mahAvrata, pAMca Indriya nigraha, cAra krodhAdi kaSAyono parihAra. bhAvasatya karaNasatya, yogasatya, kSamA, vIrAgatA, mana, vacana, kAyAno nirodha, jJAnasaMpannatA, darzana saMpannatA, cAritra saMpannatA, vedanAdi sahana, mAraNAMtika upasargasahana. anya vivekSAthI 27 guNa A pramANe che. vataSaka pAMca mahAvrata ane rAtribhojana tyAga, pAMca Indriya nigraha, bhAvasatya, karaNasatya, kSamA, vItarAgatA, mananirodha, vacananirodha, kAyAnirodha, cha kAyanI rakSA, yogayuktatA, vedanAdhyAsa, (parISahasahana) ane mAraNAMtika saMlekhanA. A prakAre aNagAranA 27 guNa hoya che. muni tene sadA dhAraNa kare tathA te guNono vikAsa kare. (28) prakalpa- AcAra prakalpa 28 che. AcAra zabdathI AcArAMga sUtranA baMne zrutaskaMdhonA 25 adhyayana ane prakalpa zabdathI nizItha sUtranA udghAtika, anughAtika ane AropaNA traNa adhyayana, sarva maLI 28 adhyayana grahaNa karAya che. A prakalpa adhyayanonuM jJAna karI muni saMyamAcAramAM sAvadhAna rahe ane kyAreka lAgatA doSonuM yogya prAyazcitta kare. (29) pApaDyutaprasaMga- tenA ra9 bheda A pramANe che. (1) bhauma (2) utpAta (3) svapna (4) aMtarikSa (5) aMga (6) svara (7) lakSaNa (8) vyaMjana. A ATha prakAranA nimitta zAstronA sUtra, vRtti ane vArtikanA bhedathI 24 bheda thaI jAya che. temAM vikathAnuyoga, vidyAnuyoga, maMtrAnuyoga, yogAnuyoga ane anyatIrthika pravRttAnuyoga, A pAMcane sammilita karavAthI pApazrutanA ra9 bheda thAya che. matAMtarathI aMtima pAMca pApazrutonA sthAne gaMdharva, nATaya, vAstu, cikitsA ane dhanurveda no ullekha maLe che. A pApa zAstranI gaNatarImAM AvatA jJAna ane tenA upayogathI muni dUra rahe. (30) mohanIyasthAna- mohanIya karma baMdhanA 30 sthAna che. te A pramANe che(1) je vyakti trasa prANIone pANInI aMdara nAkhIne, pANI dvArA tene AkrAMta karIne mAre che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (2) je vyakti manuSya vagerenA mAthAne bhInA cAmaDAthI bAMdhI (vIMTALI)ne mAre che ane haMmezAM evA azubha pApamaya kArya karatA rahe che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (3) je vyakti prANInA moDhAne hAthathI baMdha karIne temaja koI makAnamAM baMdha karIne tyAM vilApa karatAM tene mAre che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 . 223] (4) je vyakti agnine jalAvI atyaMta dhumADAyukta agni sthAnamAM koI manuSya, pazu vagere prANIone temAM praveza karAvIne dhumADAthI teno zvAsa rUMdhana karI mAre che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (5) je vyakti koI prANInA uttama aMga, mAthA upara mugara(hathoDA) Adino prahAra kare che athavA ati saMkleza yukta cittathI tenA mAthAne pharasI vagerethI kApIne mArI nAkhe che, te mahAmohanIya karmane bAMdhe che. (6) je vyakti veza badalIne koI manuSyane pATIyAthI athavA DaMDAthI mArIne, teno ghAta kare che ane pote AnaMdathI hase che, te mahAmohanIya karmane bAMdhe che. (7) je vyakti gUDha(gupta) pApAcaraNa karI mAyAcArathI potAnI mAyAne chUpAve che, asatya bole che ane sUtrArthano apalApa kare che, te mahAmohanIya karmane bAMdhe che. (8) je vyakti akRta duSTakarmano athavA potAnAM karelAM ghora duSkarmano Aropa bIjA upara nAkhe che, athavA anya vyaktio dvArA karela duSkarmano koI bIjA upara Aropa mUkI kahe ke tame A duSkArya karyuM che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (9) je vyakti jANavA chatAM paNa sabhAmAM satyAmRSA (jemAM satya ochuM ane asatya vadhAre evI) bhASA bole che ane lokonI sAthe haMmezAM kalaha karato rahe che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (10) rAjAno amAtya(pradhAna) potAnA rAjAnI ja patnIone athavA dhana meLavavAnAM dvArono nAza karIne aneka sAmata vagerene vikSubdha karIne rAjAne adhikAra vagarano karI, kADhI mUke che; rAjya para rANIo para ane rAjyanA dhana para svayaMno adhikAra jamAvI le che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (11) je vyakti pote paraNela hovA chatAM kahe ke "huM kuMvAro chuM" ane strIomAM Asakta thaIne ane tene AdhIna thaI jAya che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (12) je pote svayaM abrahmacArI che chatAM "huM brahmacArI chuM" ema kahe che, te baLadonI vacce gadheDAnI samAna besUro avAja karato phare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. je ajJAnI puruSa potAnuM ja ahita karanAra, mAyAcAra yukta asatya vacana bole che ane strIonA viSayamAM Asakta rahe che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (13) je rAjA vagereno Azrita thaIne tenI khyAtithI, prasiddhithI potAno nirvAha kare che. je rAjAne pote samarpita thAya che, sevA kare che ane pachI te ja rAjAnA dhanamAM lubdha thAya che te puruSa mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (14) koI aizvaryazALI puruSe athavA janasamUhe koI nirdhana puruSane aizvaryavALo banAvI dIdho hoya Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 | zrI praznavyAkaraNa sUtra tyAra pachI IrSoSathI prerita thaIne, kaluSatAyukta cittathI upakArI puruSanA athavA janasamUhanA bhogaupabhoga saMpadAmAM aMtarAya pADe to, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (15) jema nAgaNI potAnA ja IMDAMne khAya jAya che, evI rIte je puruSa potAnuM bhaluM karanAra svAmIno, senApatino athavA dharmapAThakano vinAza kare che, te mahAmohanIya karmane bAMdhe che. (16) je vyakti rASTranA nAyakano athavA nagaranA netA mahAyazasvI zeThano ghAta kare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (17) je vyakti ghaNA mANasonA netAno tathA prANIone mATe dvIpa samAna trANarUpa (rakSaNahAra) evA aneka lokonA upakArI puruSano ghAta kare che, te mahAmohanIyakarmane bAMdhe che. (18) je vyakti dIkSA levAne mATe upasthita che athavA je pravrajita thaIne saMyamamAM upasthita che ane parama tapasvI che, tene aneka prakAre DarAvIne, bhramita karIne dharmathI bhraSTa kare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (19) je ajJAnI puruSa anaMtajJAnI, anaMta darzanI evA jinezvaranA avarNavAda bole athavA kare to. te mahAmohanIya karmane bAMdhe che. (20) je vyakti Savaza nyAyayukta mokSa mArgano apakAra kare che arthAtu aneka pratikULa AcaraNo kare che ane mokSa mArganI niMdA karato ghaNA lokone mokSamArgathI gruta kare che, tenAthI bhAvita kare che arthAt te duSTa vicArothI lipta kare che, te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (21) je ajJAnI puruSe, je je AcAryo pAsethI athavA upAdhyAyo pAsethI zruta jJAna lIdhuM che, vinaya dharmane prApta karyo che, tenI ja niMdA kare arthAtu "te kaMI jANatA nathI, svayaM te cAritrathI bhraSTa che", ItyAdi kathanathI tenI badanAmI kare, to te mahAmohanIya karmano baMdha kare che. (rara) je AcArya, upAdhyAya ane potAnA upakArIjanonI sevA, vinaya, bhakti karI samyaka prakAre tene saMtoSa Apato nathI ane sanmAna karato nathI paraMtu bahu abhimAna kare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (23) je vyakti vidvAna, bahuzruta na hovA chatAM potAne mahAzrutano dhAraka chuM tema kahe ane potAne vizALa svAdhyAyavAdI ane zAstra pAThaka kahe, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (24) je pote tapazcaryA karato na hoya chatAM potAne mahAtapasvI kahevaDAve, te lokamAM sahuthI moTo cora che. evA bhAvacora hovAnA kAraNe, te mahAmohanIya karmane bAMdhe che. (25) sevA-suzraSAne mATe koI rogI Adino saMyoga prApta thavA para samartha hovA chatAM "mAruM A kaMI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 . rarapa | paNa kArya karato nathI" AvA niSphara, dayA rahita abhiprAyathI tenI sevA vagere karato nathI, kartavyanuM pAlana karato nathI. te A mAyAcAramAM pa, dhUrta, kaluSita citta thaIne bhavAMtaramAM potAnI abodhi (ratnatraya dharmanI aprApti)nuM kAraNa banatAM, mahAmohanIya karma bAMdhe che. (26) je vyakti sarvatIrthonuM, saMghonuM bhedana karavAne mATe kleza upajAvanAra kathAo kare arthAt evA vacanono vAraMvAra prayoga kare, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (27) je potAnI prazaMsAne mATe ke strI puruSone potAnAM karavA mATe maMtronA adhArmika prayogono vAraMvAra upayoga kare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (28) je manuSya saMbaMdhI athavA pAralaukika devabhava saMbaMdhI bhogomAM tRpta na thatAM vAraMvAra tenI IcchA karato rahe che, Asakti pUrvaka sevana karato rahe che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (ra9) je ajJAnI, devonI Rddhi(vimAna Adi saMpatti), dhuti(zarIra ane AbhUSaNonI krAMti), yaza ane varNa(zobhA)no tathA tenAM baLa, vIryano avarNavAda kare che, teno asvIkArayukta tiraskAra, niMdA kare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. (30) je devo, yakSo ane vyaMtarone na jovA chatAM "huM tene dekhuM chuM" athavA "mArI pAse devo Ave che" evuM kahe che, te devonA nAmathI potAnI pUjAnI IcchAvALo ajJAnI puruSa, mahAmohanIya karma bAMdhe che. AvA mahAkarma baMdhanA sthAnakonuM muni kyAre ya sevana na kare. (31) siddhAdigaNa :- siddha bhagavAnamAM AdithI arthAtu siddhAvasthAnA prathama samayathI ja vidyamAna guNa siddhidiguNa kahevAya che. "siddhA " padano artha siddhAti" siddhonA AtyaMtika guNa te 31 che.(1-5) matijJAnAvaraNIya Adi pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya karmano kSaya. (6-14) nava prakAranA darzanAvaraNIya karmono kSaya (15-16) sAtA-asAtA vedanIyanokSaya (17) darzanamohanIya no kSaya (18) cAritramohanIyano kSaya (19-22) cAra prakAranA AyuSya karmano kSaya (23-24)be prakAranA gotrakarmano kSaya (25-26) zubhanAmakarma- azubhanAmakarmano kSaya (27-35) pAMca prakAranAM aMtarAya karmano kSaya. A siddhonA guNone prApta karavA muni puruSArtha kare ane A guNothI saMpanna siddha paramAtmA pratye pramodabhAva rAkhe. prakArotarathI 31 guNa A prakAre che. pAMca saMsthAna, pAMca varNa, pAMca rasa, be gandha, ATha sparza ane 3 veda (strI-puruSa-napuMsaka veda) thI rahita hovAthI 28 guNa tathA akAyatA, asaMgatA ane arUpitva sarva maLI 31 guNa thAya che. (32) yogasaMgraha- batrIsa yogasaMgraha arthAt mokSa sAdhaka mana, vacana, kAyAnA prazasta vyApAra kahela Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] zrI praznavyAkaraNa 2 che. tenA dvArA mokSanI sAdhanA suMdara rIte saMpanna thAya che. te A pramANe che1. AlocanA : vrata-zuddhine mATe ziSya potAne lAgelA doSonI guru pAse AlocanA kare. 2. nirapalApaH ziSya kahelA doSo AcArya koIne na kahe. 3. Apa7 dadharma : Apattio Ave tyAre sAdhaka potAnA dharmamAM daDha rahe. 4. anizcitopadhAna: Azraya vinA, apekSA vinA tapazcaraNa kare. 5. zikSAH sUtra ane arthanuM paThana-pAThana temaja abhyAsa kare. 6. nispati karma H zarIranI sajAvaTa, zRMgAra vagere na kare. 7. azAtatA : yaza, khyAti, pUjAdi vagere mATe potAnuM tapa pragaTa na kare - ajJAta rAkhe. 8. alobhatA bhakata, pAna ane vastra, pAtra vageremAM nirlobha pravRtti kare. 9. titikSA: bhUkha, tarasa vagere parISahone sahana kare. 10. Arjava : potAno vyavahAra nicchala tathA saraLa rAkhe. 11. zaci: satya bole ane saMyama pALavAmAM zuddhi rAkhe. bhAvonI, hRdayanI pavitratA rAkhe. 12. samadaSTiH zaMkA vagere doSo dUra karIne samyakdarzanane zuddha rAkhe. 13. samAdhi: cittane saMkalpa-vikalpathI rahita, zAMta rAkhe. 14. AcAropagata : potAnA AcaraNane mAyAcArathI rahita rAkhe. AcAraniSTha rahe. 15. vinayopagataH vinaya yukta rahe, abhimAna na kare. 16. dhRtimati : potAnI buddhimAM vairya rAkhe, dInatA na kare. 17. savega : saMsArathI bhayabhIta rahe ane niraMtara mokSanI abhilASA kare. 18. prasidhi: hRdayamAM mAyA zalya na rAkhe. ekAgra citta rahe. 19. suvidhi: potAnA cAritranuM vidhipUrvaka samyapha pAlana kare. 20. saMvara: karmanAM AvavAnAM kArano-Azravano nirodha kare. 21. AtmadoSapasaMhAra : potAnA doSone roke arthAtu doSa na lAgavA de. rara. sarvakAma viraktatAH sarva viSayothI virakta rahe. 23. mUlaguNa pratyAkhyAna: ahiMsAdi mULa guNa viSayaka pratyAkhyAna kare athavA tenA doSono tyAga kare, tenAthI dUra rahe. 24. uttaraguNa pratyAkhyAna : Indriya nirodha Adi uttaraguNa viSayaka pratyAkhyAna kare athavA tenA doSono tyAga kare. 25. vyatsarga : vastrapAtra Adi bahAranI upadhi ane mUccha Adi Abhyantara upadhino parityAga Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha -raaidhyayana-5 227 ] 26. apramAda: potAnA devasika ane rAtrika Avazyaka kartavyamAM athavA AlocanAmAM pramAda na kare. 27. savAlavapratikSaNa potAnI samAcArInA pAlanamAM sAvadha rahe. 28. dhyAna saMvarayogaH dhyAnayoga dvArA AtmAne saMvarita kare arthAt dhyAnanA mAdhyamathI saMvaranI vRddhi kare. 29. mAraNAntika: mAraNAntika upasargo Ave chatAM kSobha na kare, manamAM zAMti rAkhe. 30. saMga parizA : saMga-parigrahanI parijJA kare arthAt tenA svarUpane jANIne tyAga kare. 31. prAyazcittakaraNa: potAnA doSonI zuddhi mATe nitya prAyazcitta kare. 32. mAraNAjika ArAdhanA : maraNa samaye saMlekhanApUrvaka jJAna, darzana, cAritra, tapanI viziSTa ArAdhanA kare. A batrIsa guNo AtmAmAM saMgraha karavA lAyaka che. muni e guNothI saMpanna thavA mATe sadA prayatnazIla rahe. (33) guru ratnAdhikanI 33 AzAtanA A pramANe che(1) zaikSa (nava dIkSita athavA alpa dIkSA paryAyavALA) sAdhu ratnAdhika(vadhAre dIkSA paryAyavALA) sAdhunI ati najIka cAle. (2) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhuthI AgaLa cAle. (3) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI pAse barAbarIthI cAle. (4)zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhune aDI aDIne Ubho rahe. (5) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI AgaLa Ubho rahe. (6) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI pAse barAbarIthI Ubho rahe. (7) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhune aDI aDIne bese. (8) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI AgaLa bese. (9) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI pAse barAbarIthI bese. (10) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI sAthe bahAra vicAra bhUmimAM(vaDInIta mATe) gayA hoya ane zaikSa AjJA vinA ratnAdhika sAdhuthI pahelAM upAzrayamAM AvI jAya. (11) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI sAthe bahAra uccAra bhUmimAM(vaDInIta mATe) jAya ane sAthe upAzrayamAM AvI IriyAvahi pahelAM kare. (12) ratnAdhika sAdhu rAtrimAM athavA vikAsamAM zaikSane pUche ke he Arya! koNa sUtA che ane koNa jAge che? te samaye zaikSa sAdhu sAMbhaLavA chatAM na sAMbhaLyuM karI javAba na Ape. (13) ratnAdhika sAthe vAta karavA yogya koI viziSTa vyakti Ave tyAre zaikSasAdhu tenI sAthe pahelAM vAta Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra28 ] zrI praznavyAkaraNa satra karI le. (14) zaikSa sAdhu azana, pAna, khAdima, svAdima laI AvIne pahelAM koI zaikSanI sAme AlocanA kare (varNana kare)pachI ratnAdhika sAme AlocanA kare. (15) zaikSa sAdhu azana, pAna, khAdima, svAdima lAvIne pahelAM koI zekSane batAve pachI ratnAdhikane batAve. (1) zaikSa sAdhu azana, pAna, khAdima, svAdima AhAra lAvIne pahelAM koI anya zaikSane AmaMtraNa Ape ane pachI ratnAdhikane AmaMtraNa Ape. (17) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI sAthe azana, pAna, khAdima, svAdima AhArane lAvIne ratnAdhika sAdhune pUchayA vinA bIjA koIne Ape. (18) zaikSa sAdhu azana, pAna, khAdima, svAdima AhAra lAvIne ratnAdhika sAdhunI sAthe bhojana karatAM jo uttama bhojana padArthane jaldI jaldI moTA koLiyAthI khAya. (19) ratnAdhika sAdhunA kaMIka kahe tyAre zaikSa sAdhu sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI nAkhe. (20) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhune asabhyatA bharelA vacana kahe. (21) ratnAdhika sAdhunA kaMIka kahe tyAre ' zuM che? ' ema zaikSa sAdhu rUkSatAthI bole. (22) zaikSa ratnAdhika sAdhune 'tuM kAro' karI bole athavA bolAve. (23) jema ratnAdhika sAdhu zaikSane kahe tema ja sAmo bole, jema ke- Arya! tame vaMdana,pratilekhana sArI rIte karatA nathI. to kahe 'tameja sArI rIte karatA nathI.' (24) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhu dharmakathA karatAM hoya tyAre 'jI hA ' ema zabdothI anumodana na kare. (25) ratnAdhika sAdhu kathA karatA hoya tyAre zaikSa ema kahe ke, 'tamane yAda nathI'. (26) ratnAdhika sAdhu dharmakathA karatA hoya tyAre zaikSa sAdhu ema kahe ke "have basa karo" ema te kathAne kApI nAkhe. (27) ratnAdhika sAdhu dharmakathA karatA hoya tyAre zaikSa pariSadanuM bhedana kare arthAt vikherI nAMkhe. (28)ratnAdhika sAdhu dharmakathA kare te samaye pariSada UbhI na thaI hoya, bhaMga na thaI hoya, bucchinna na thaI hoya ane vibhakta na thaI hoya arthAtu temaja vyavasthita beThelI hoya, te samaye zaikSa te pariSadane bIjI vakhata te ja kathA kare. (29) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhunI pathArI ke Asanane Thokara lagAve arthAta paga lagADIne ema ne ema ja cAlyo jAya; tene hAtha lagADI potAnI bhUla svIkAre nahIM, mithyA duSkRta kare nahIM. (30) zaikSa ratnAdhika sAdhunA Asana athavA pathArImAM bese athavA Ubho rahe athavA sUve. (31) (3ra) zaikSa sAdhu ratnAdhika sAdhuthI UMcA sthAne bese athavA samAna Asana para bese. (33) ratnAdhika sAdhu kaMIka kahe ane teno uttara zaikSa tyAM beThAM beThAM Ape. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 229 A AzAtanAothI mokSamArganI virAdhanA thAya che. tethI dareka sAdhu sAdhvI mATe te varjanIya che. mULa pAThamAM tetrIsa AzAtanA pachI 'suriMdA' zabda, keTalIka pratomAM che ane keTalIka pratomAM batrIsa yogasaMgraha pachI A zabda che paraMtu batrIsamAM ke tetrIsamAM bolamAM A zabda saMgata thato nathI. surendra cosaTha che. batrIsa ke tetrIsa thaI zakatA nathI. vyAkhyAomAM vANavyaMtarane choDI batrIsa surendra ane eka narendra bheLavI tetrIsa surendro batAvyA che. Avazyaka sUtramAM A tetrIsa bolamAM surendrano pATha nathI tethI prastutamAM surendrano pATha rAkhyo nathI. A sUtramAM sAtamA bola pachI sarva bolomAM eka eka bola ja che. mATe batrIsa tetrIsamAM paNa eka ja bola ucita che. prastuta sUtramAM aparigraha mahAvratarUpa saMvaranuM nirUpaNa karavA mATe sUtrakAre zramaNa nigraMthonA AcAravicAranuM kathana karyuM che. zramaNo ja aparigraha mahAvratonuM pUrNatayA pAlana karI zake che. zramaNo sarva prakAranA AraMbha parigrahanA tyAgI, mamatvarahita, kaSAya saMvara ane Indriya saMvarathI yukta hoya che. parigraha- patti-samantAt prAhyate lIvara anena parigrahaH / jenA vaDe jIva cAre bAjuthI grAhya-jakaDAI jAya tene parigraha kahe che ane aparigraha eTale parigrahano tyAga karavo. tenA be bheda che. bAhya parigraha tyAga ane AtyaMtara parigraha tyAga. je aparigraha mahAvratanuM pAlana kare che, te bAhya ane AtyaMtara parigrahano sarvathA tyAga kare che. sUtrakAre 33 bolanA mAdhyamathI zramaNone mATe heya, jJeya ane upAdeya bolanuM kathana karyuM che. yathAaparigraha mahAvratanA ArAdhaka asaMyama, rAga-dveSarUpa baMdhana, traNa daMDa, cAra kaSAya, pAMca kriyA, ATha mada, tera kriyAsthAna, sattara asaMyama vagere AtyaMtara parigraharUpa vaibhAvika bhAvono tyAga kare che. temAMthI keTalAka bola jJeya che, yathA-AcAra prakalpa, siddhAdi guNa vagerene jANe. sAdhanAne paripakva banAvavA mATe upAdeya bolanI ArAdhanA kare, yathA zramaNadharma, bhikSu pratimA vagere. A rIte vivekapUrvaka heya--zeya--upAdeyano bheda jANI vibhAvano tyAga karI aparigraha mahAvratarUpa saMvaranI ArAdhanA kare. ahIM vizeSatayA ApyaMtara parigraha-mUrchAbhAva, kaSAyabhAva ke vibhAvanA tyAganI mukhyatA che. dharmavRkSanuM rUpaka : 2 jo so vIravara - vayaNa - virai pavittharabahuvihippayAro sammatta - visuddhamUlo dhiikaMdo viNayaveio Niggaya - tellokka - viulajasa - NiviDa- pINa-pavara su jAyakhaMdho paMcamahavvaya-visAlasAlo bhAvaNatayaMtajjhANa- suhajoga - NANapallava varaMkuradharo bahuguNakusumasamiddho sIla-sugaMdho aNaNhavaphalo puNo ya mokkhavara bIjasAro maMdaragiri - sihara - cUliA iva imassa mokkhavara - muttimaggasa siharabhUo saMvaravara-pAyavo carimaM saMvaradAraM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 | zrI praznavyAkaraNa sUtra bhAvArtha :- zrI vIravara bhagavAna mahAvIranA vacana-AdezathI karelI parigRhanivRtinA vistArathI A saMvaravara-pAdapa eTaleke aparigraha nAmanuM aMtima saMvaradvAra aneka prakAranuM che. samyakadarzana tenuM vizuddha mULa che. dhRti-cittanI sthiratA tenuM kendra che. vinaya rU5 vedikA-cArebAjunuM parikara che. traNe lokamAM phelAyela vipulayaza tenuM saghana, mahAna ane sunirmita skaMdha che. pAMca mahAvrata tenI vizALa zAkhAo che. anityatA, azaraNatA vigere bhAvanAo tenI tvacA che. te dharmadhyAna, zubhayoga tathA jJAnarUpI pallavonA aMkurone dhAraNa karanAra che. aneka uttara guNarUpI phUlothI e samRddha che. te zIlanI saurabhathI bharapUra che ane te saurabha aihika phaLanI vAMchanAthI rahita sAtvika vRttirUpa che. A saMvaravRkSa anAzrava- karmAzravanA nirodharUpa phaLa yukta che. mokSa ja teno uttama bIjatAra che. meru parvatanA zikhara uparanI cUlikAnI samAna nirlobhatA mokSa mArganuM zikhara che. A rIte aparigraharUpa uttamasaMvaradvAra rUpI je vRkSa che te aMtima saMvaradvAra che. vivecana : aparigraha-pAMca saMvaradvAramAM aMtima saMvaradvAra che. sUtrakAre A saMvaradvArane vRkSanuM rUpaka ApI alaMkArika bhASAmAM prastuta kyuM che. sUtrakArano Azaya mULa pAThanA bhAvArthathI ja samajI zakAya che. aparigraha mahAvatanA ArAdhaka :| 2 ja kha6 mA--veda-qda-mahaMva-rogamuda-paTTasmgyN ca kiMci appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA tasathAvarakAyadavvajAyaM maNasA vi parighettuM, Na hiraNNasuvaNNakhettavatthu, Na dAsI-dAsa-bhayaga-pesa- hayagaya-gavelagaMca, Na jANa-jugga-sayaNAsaNAi, Na chattagaM,Na kuMDiyA,Na uvANahA, ja pehu-vIyA-tAttiyA , yAvi jaya-ta-taMva- lIlI - vasa-ra- nAyava-maLamuttAhIrapuDa-saMva-vaMta-maNi-ula-se-vAya-varatacmmpttaaii maharihAI parassa ajjhovavAya-lohajaNaNAI pariyaDDeuM guNavao, Na yAvi puppha-phala- kaMda-mUlAiyAiM saNasattarasAiM savvadhaNNAiM tihiM vi jogehiM parighettuM osaha- bhesajjabhoyaNaTThayAe saMjaeNaM / kiM kAraNaM? aparimiya NANadasaNadharehiM sIlaguNaviNayatavasaMjamaNAyagehititthayarehi savvajagajjIvavacchalehiM tiloyamahiehiM jiNavariMdehiM esa joNI jaMgamANaM ditttthaa| Na kappai joNisamuccheo tti teNa vajaMti samaNasIhA / bhAvArtha :- grAma, Akara, nagara, kheDa, karbaTa, maDaMba, droNamukha, pattana athavA AzramamAM rahela koI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-adhyayana-5 231 | paNa padArtha hoya, te alpa mUlyavAna hoya ke bahumUlyavAna hoya, pramANamAM nAnA hoya ke moTA hoya, te trasakAya-zaMkha Adi hoya ke sthAvarakAya-ratna Adi hoya, te dravya samUhane manathI paNa grahaNa karavA kalpanIya nathI. manathI grahaNa karavAnI IcchA karavI paNa yogya nathI. cAMdI, suvarNa, kSetra(khullI jagyA), vAstu (makAna, dukAna Adi)grahaNa karavA kalpanIya nathI. dAsI, dAsa, nRtya, niyatavRtti prApta karanArA sevaka-pagAradAra nokara, preSya(saMdeza laI janAra sevaka), ghoDA, hAthI, baLadavigere grahaNa karavA kalpanIya nathI. yAna-ratha, gADI Adi, yugya-DolI, zayana, Asana, chatra, chatrI vigere grahaNa karavA kalpanIya nathI. kamaMDala, pagarakhA, morapIMcha, vIMjaNo, tAlavratatADano paMkho, grahaNa karavA kalpanIya nathI.loDhuM, tAMbu, sIsu, kAMsu, cAMdI, sonA, maNi ane motInA AdhArarUpa sama sampaTa, zaMkha, uttama dAMta, ziMgaDA, zaila, paththara, pAThAMtara anusAra zleSa dravya, uttama vastra ane carmapAtra, A dareka vastu grahaNa karavI kalpatI nathI. A sarva padArtha bIjAnA manamAM grahaNa karavAnI tIvra AkAMkSA utpanna kare che, Asaktijanaka che. tenA rakSaNa ane vRddhinI IcchA utpanna thAya che arthAt koI paNa sthAne pUrvokta vastu paDI hoya to anya lokone te laI levAnI IcchA thAya che, tethI tenI rakSA karavA Icche che. tethI te padArthane grahaNa karavA sAdhune kalpanIya nathI. A prakAre puSpa, phaLa, kaMda, mULa vagere tathA saNa jemAM sattaramuM che evA sarva dhAnyo, auSadha, bheSaja athavA bhojana sAmagrI, mana, vacana, kAyAthI parigrahatyAgI sAdhu mATe grahaNa karavA kalpanIya nathI. tenuM kAraNa zuM che? aparimita-anaMtajJAna ane anaMta darzananA dhAraka, zIla-cittanI zAMti, guNa--ahiMsA vagere, vinaya, tapa ane saMyamanA nAyaka, jagatanA samasta prANIo upara vAtsalya dhAraNa karanAra, trilokamAM pUjanIya tIrthakara jinendra devoe potAnA kevaLajJAnathI joyuM che ke A puSpa, phaLa vagere trasajIvonI yoniutpatti sthAna che. te yonino uccheda-vinAza karavo yogya nathI. tethI zramaNomAM siMha samAna uttama muni puSpa, phaLa vagerenuM parivarjana kare che. vivecana : prastuta sUtramAM aparigraha mahAvratanA ArAdhakanA tyAganuM pratipAdana karyuM che. sUkSma, pUla, sacitta, acitta koI paNa padArtha hoya paraMtu sAdhu te padArthano ane tenI mUrchAno tyAga kare. padArthanI mUccha aneka anarthanuM sarjana kare che, anaMta karmonuM baMdhana kare che. tethI Atma svarUpamAM ja sthira thavA IcchatA pratyeka sAdhake pratyeka para padArthanI Asaktino ane padArthano tyAga karavo joIe. sannidhi-tyAga :| 4 = fja oyammAsa-saMga-tapa-gaMdu-mukti-patta-svaskkuli-veddhim-vrsrk-cunnnnkosg-piNdd-sihrinni-vtttt-moyg-khiirdhi-sppi- NavaNIya-tella-guDa-khaMDa-macchaMDiya-mahu khajjaga-vihimAiyaM paNIyaM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 232 ] zrI praznavyAkaraNa satra uvassae paraghare va raNNe Na kappai taM vi saNNihiM kAuM suvihiyANaM / bhAvArtha :- je koI odana, kulmASa-aDada athavA thoDA ukALela maga, bhuMjelA dhAnya vagere, gaMja-eka prakArano khAdya padArtha, tarpaNa-satta, bora vigerenuM cUrNa, loTa, phoDelI dhANI, palava, khAMDelA tala, sUpa-dALa zakhulI-lApasI, talapApaDI, jalebI athavA ImaratI-eka jAtanI mIThAI Adi, veDhima-puraNapoLI, varasaraka nAmanA khAdya padArtha, cUrNakoza-khAdya vizeSa, goLa Adino piMDa, zrIkhaMDa, vaDA, modaka, dUdha, dahIM, ghI, mAkhaNa, tela, goLa, khAMDa, khaDIsAkara, madha, mIThI pharasI purI ane aneka prakAranAM vyaMjana-zAka, chAsa, vigere vastuo suvihita-parigrahatyAgI, zobhana-AcArayukta sAdhuone upAzrayamAM, anya koInA gharamAM ke aTavImAM saMcaya karavo kalpanIya nathI. vivecana : pUrvokta pAThamAM aneka prakAranA khAdya padArthono ullekha che. sAdhu koI paNa kSetramAM ke koI paNa paristhitimAM hoya paraMtu teno saMcaya karavo kalpanIya nathI. saMcaya karavo te parigraha che. aparigraha mahAvratanA ArAdhaka bhaviSyanI AMzika paNa ciMtA ke vikalpa karatA nathI. jyAre je prApta thAya te amUrzita bhAve bhogave che. tethI koI paNa khAdya padArthano saMgraha karatA nathI. A sUtramAM kaMIka vicAraNIya zabdo pratromAM maLe che. te saMbaMdhI spaSTIkaraNa pAMcamA saMvaradvAranA aMte vizeSa nodha'mAM juo.] akalpanIya AhAra : 5 pi ya uddiTu-Thaviya-raiyaga-pajjavajAyaM pakiNNaM pAukaraNa-pAmiccaM mIsagajAyaMkIyagaDaM pAhuDaMca dANaTThapuNNapagaDaMsamaNavaNImagaTThayAe vA kayaMpacchAkamma purekammaM,NiikammamakkhiyaM airitaM moharaceva sayaMgAhamAhaDaM maTTiovalitaM, acchejja ceva aNIsaTuM jaMtaM tihisujaNNesu ussavesu ya aMto vA bahiM vA hojja samaNaTThayAe ThaviyaM hiMsAsAvajjasaMpauttaM Na kappai taM pi ya parighettu / bhAvArtha :- sivAya je AhAra audezika, sthApita, racita, paryavajAta, prakIrNa, prAduSkaraNa, prAmitya, mizrajAta, kritikRta, prAbhRta doSayukta hoya, jeAhAra]dAna mATe athavA to puNya mATe banAvela hoya je pAMca prakAranA zramaNo athavA bhikhArIone devA mATe taiyAra ryo hoya, prazcAtakarma athavA pura:karma doSathI dUSita hoya, nityakarma doSatI dUSita, prakSita, atizaya maukhara, svayaMgrAhya athavA Ahata hoya, mRtikopalipta, Acchedya, anisRSTa hoya athavA je AhAra madanatrayodazI vagere tithimAM yajJa athavA mahotsavomAM, upAzrayanI aMdara athavA bahAra sAdhuone ApavA mATe rAkhyo hoya je hiMsA, sAvadya Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-pa doSathI yukta hoya tevo AhAra sAdhuone levo kalpato nathI. vivecana : 233 pUrvokta sUtramAM aparigraha mahAvratanA pAlana mATe AhAranA saMcayano niSedha karyo che. kAraNa ke saMcaya karavo te parigraha che. prastuta sUtramAM vizeSa prakAranA tyAganuM sUcana che. sAdhu saMcaya na kare eTaluM ja nahIM paraMtu tAtkAlika grahaNa thato AhAra paNa nirdoSa ane zuddha hovo jarUrI che. kAraNa ke sAdhu AnvaMtara parigraharUpa mamatvabhAvanA sarvathA tyAgI hoya che. doSita AhArano svIkAra te deha parano mamatvabhAva ja che. tethI niSparigrahI sAdhaka teno paNa tyAga kare che. AhAra grahaNa saMbaMdhI doSonuM vistRta varNana zrI dazavaikAlika sUtra, AcArAMga sUtramAM karyuM che. mukhyatayA sAdhunA mATe banAvelo, kharIdelo, sAme lAvelo, anya bhikSu mATe rAkhelo vagere AhAra sAdhu grahaNa na kare. temaja AhAra niSpAdanamAM ke grahaNamAM koI paNa sUkSma ke sthUla jIvanI hiMsAnI saMbhAvanA hoya, dAtAne aprIti thAya, anyane AhAranI aMtarAya paDe tema hoya, ke zAsananI hIlanA thAya tevA prakArano AhAra grahaNa na kare. sUtramAM prayukta keTalAka viziSTa zabdonA artha A pramANe che, racita- sAdhunA nimitte modaka vagerene garama karIne pharI modaka rUpe taiyAra karelo AhAra. paryavajAta-- sAdhunA nimitte AhAranI eka avasthA badalIne bIjI avasthAmAM rUpAMtarita karelo AhAra. prakIrNaka- jamIna para vera vikhera paDelo athavA DhoLAto AhAra. prAduSkaraNa- aMdhakAramAM rAkhelo AhAra prakAzamAM lAvIne Apavo athavA prakAza karIne Apavo. pAmitya- sAdhanA nimitte udhAra lAvelo AhAra. maukharca- vAcALatA--bahu bolIne prApta karelo AhAra. svayaMgrAhya- svayaM potAne hAthe lIdhelo AhAra. Acchedya- nirbaLa pAsethI chInavIne lIdhelo AhAra. anisRSTa-- gRhastha-mAlika dvArA anujJAta na hoya athavA tIrthaMkaro dvArA anujJAta na hoya tevo AhAra. mizrajAta-- sAdhu ane gRhastha baMne mATe taiyAra karelo khAdya padArtha krIta- sAdhu mATe kharIdelo AhAra. prAbhUta- sAdhu nimitte jamaNavArano divasa badalIne taiyAra karelo AhAra. nityakarma- sAdhu nimitte dararoja thato AhAra athavA dararoja dAna mATe thato AhAra. prakSita- sacita pANI AdithI kharaDAyelA hAtha ke vAsaNathI bhikSA Ape te. Ahata- sAme lAvIne vahorAve te AhArAdi. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] zrI praznavyAkaraNa satra mRrikopalipta-mATI AdithI vAsaNanuM moTuM baMdha karela padArtha. kalpanIya bhikSA :|6 aha kerisayaM puNAi kappai ? jaM taM ekkArasa-piMDavAyasuddhaM kiNaNahaNaNa-payaNa-kaya-kAriyANumoyaNa-NavakoDIhiM suparisuddhaM, dasahi ya dosehiM vippamukaM uggama-uppAyaNesaNAe suddhaM, vavagaya-cuyacAviyacatta-dehaM ca phAsuyaM vavagaya-saMjoga-maNiMgAlaM vigayadhUmaM chaTThANa NimittaM chakkAyaparirakkhaNaTThA haNiM haNiM phAsueNa bhikkheNaM vaTTiyavvaM / bhAvArtha :- kevA prakArano AhAra sAdhu mATe grahaNa karavA yogya che? je AhAra ekAdazI (agiyAra)piMDapAtathI zuddha hoya, arthAt AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA piMDeSaNA nAmanA prathama adhyayananA agiyAra uddezakamAM prarUpita doSothI rahita hoya; kharIdavuM, hiMsA karavI ane pakAvavuM A traNa kriyAothI kRta, kArita ane anumodana, A nava koTithI pUrNarUpe zuddha hoya, je eSaNAnA daza doSothI rahita hoya; je udgama, utpAdana ane eSaNA arthAt gaveSaNA ane grahaNSaNArUpa eSaNAdoSathI rahita hoya; je sAmAnya rUpathI nirjIva banela, jIvathI vyuta thayela hoya, tethI je prAsuka-acetana banI gayo hoya; je AhAra saMyoga ane aMgAra-prazaMsA rUpa mAMDalAnA doSathI rahita hoya ane niMdarUpa dhUmadoSathI rahita hoya, je cha kAraNomAMthI koI kAraNathI grahaNa karAyela hoya ane cha kAyonI rakSA mATe svIkRta karAyela hoya evA prAsuka AhArAdithI haMmezAM nirvAha karavo joIe. vivecana : dehAsaktinA tyAgI sAdhaka zarIrano nirvAha anAsaktabhAve kaI rIte kare che? te mATe sUtrakAra vidhi ane niSedharUpe niyamonuM kramazaH pratipAdana kare che. A sUtramAM paNa bhikSAcaryAnA niyamonuM ja kathana che. sAdhu anAhAraka padanI prApti mATenI sAdhanA karI rahyA hoya to paNa sAdhanAnA AdhArabhUta zarIranA nirvAha mATe AhAra karavo paDe che. zAstramAM AhAra grahaNanA cha kAraNano ullekha che. yathA (1) kSudhA vedanIyanI upazAMti mATe (2) vaiyAvacca(AcArya vigere gurujanonI sevA zuzruSA karavA)nuM sAmarthya rahe te mATe (3) IryAsamitinuM samyaka prakAre pAlana karavA mATe (4) saMyamanuM pAlana karavA mATe (5) prANarakSA-jIvananirvAha mATe (6) dharmaciMtanane mATe. A ja kAraNamAMthI eka ke aneka kAraNe sAdhu AhAra grahaNa kare. AhAra grahaNa kare tyAre prAsuka(jIva rahita-aceta) ane eSaNIyagaucarI saMbaMdhI pratyeka doSa rahita-nirdoSa AhAra grahaNa kare. tenI AhAra gaveSaNAmAM, grahaNa karavAmAM ke paribhogamAM rasendriyanuM poSaNa na thAya ane anya jIvonI hiMsA na thAya, tenA mATe sAvadhAna rahe. mUcchabhAvano tyAga karIne zarIra nirvAha kare che. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-adhyayana-5 235 ] rogAnaMkamAM paNa auSadha saMgrahano niSedha :| 7 jaM pi ya samaNassa suvihiyassa u rogAyaMke bahuppakAraMmi samuppaNNe vAyAhiga- pittasiMbha(gha)-airittakuviya-tahasaNNivAyajAe va udayapatte ujjala-bala-viula kakkhaDapagADhadukkheasubhakaDuyapharuse caMDaphalavivAge mahabbhaye jIviyatakaraNe savvasarIraparitAvaNakare Na kappai tArise vi appaNo [taha] parassa vA osahabhesajja bhattapANa ca ta pi saNNihikaya / bhAvArtha :- suvihita-AgamAnukUla cAritranuM pAlana karanAra sAdhune jo aneka prakAranA jvara Adi roga ane AtaMka-jIvanane saMkaTamAM nAMkhanArI vyAdhi utpanna thAya; vAta, pitta athavA kaphano atizaya prakopa thAya; sannipAta-ukta be athavA traNa doSono eka sAthe prakopa thaI jAya; ujjavaLa-sukhanA lezamAtrathI rahita, vipula-dIrghakALa paryata bhogavavA yogya athavA karkaza-aniSTa ane pragADha-atyaMta duHkha utpanna thAya; te duHkha azubha, aniSTa, kaThora, dAruNa phaLa denAra hoya; bhayaMkara athavA jIvanano aMta karanAra hoya; samagra zarIramAM paritApa janaka duHkha utpanna thAya topaNa svayaM potAnA mATe athavA anya sAdhune mATe auSadha, bheSaja ke AhAra, pANIno saMcaya karavo kalpanIya nathI. vivecana : kasoTInA prasaMge paNa aparigraha mahAvratanA ArAdhakanI dhairyatA kevI hovI joIe ? te viSayane sUtrakAre spaSTa karyo che. pUrvakathita koI sAmAnya paristhitimAM koI svastha sAdhu AhAra pANI ke auSadhAdino saMcaya na kare paraMtu mAraNAMtika kaSTadAyaka paristhitimAM paNa AhAra pANI to nahIM paraMtu auSadha-bheSajano paNa saMcaya sAdhu karatA nathI. parigraha tyAganI A uccatama avasthA che. sAdhunA upakaraNa : 8 jaMpiya samaNassa suvihiyassa upaDiggahadhArissa bhavai bhAyaNa- bhaMDovahiuvagaraNaM paDiggaho pAyabaMdhaNaM pAyakesariyA pAyaThavaNaMca paDalAiM tiNNeva, rayattANaM ca gocchao, tiNNeva ya pacchAgA, rayaharaNa- colapaTTaga- muhaNaMtagamAIyaM / eyaM pi ya saMjamassa uvavUhaNaTThayAe vAyAyava- dasa- masaga- sIya-parirakkhaNaTThayAe uvagaraNaM rAgadosarahiyaM parihariyavvaM, saMjaeNa NiccaM paDilehaNa papphoDaNapamajjaNAe aho ya rAo ya appamatteNa hoi sayayaM NikkhiviyavvaM ca gihiyavvaM ca bhAyaNa bhaMDovahi-uvagaraNaM / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra36 ] zrI praznavyAkaraNa 2 bhAvArtha :- pAtradhArI suvihita sAdhunI pAse je pAtra, mATInA bhAjana, upadhi ane upakaraNa hoya che; yathA-pAtra, pAtrabaMdhana, pAtrakesarikA, pAtra sthApanikA-pAtra rAkhavAnuM vastra, traNa paTala, rajastrANa, gocchaka, traNa pacheDI, rajoharaNa, colapaTTaka, mukhAntaka-mukhavastrikA; A sarva upakaraNa saMyamanI vRddhi mATe hoya che. vAta-pratikULa vAyu, tApa-garamI, DAMsa, macchara ane ThaMDIthI rakSaNa mATe A sarva upakaraNone rAgadveSathI rahita thaIne sAdhue dhAraNa karavA joIe athavA rAkhavA joIe. haMmezAM tenuM pratilekhana karavuM joIe, prasphoTana-yatanA pUrvaka jhATakavAnI kriyA sahita pramArjana karavuM joIe. divasa tathA rAtrimAM satata apramata rahIne pAtra, upadhi ane upakaraNone mUkavA ane levA joIe. vivecana : prastuta sUtramAM pakida dhArisa A vizeSaNa padathI spaSTa karyuM che ke viziSTa jinakalpI sAdhuo mATe nahIM paraMtu pAtradhArI vikalpI sAdhuo mATe saMyamopayogI upakaraNo jarUrI che. te upakaraNano nAmollekha che. A upakaraNo saMyamabhAvanI vRddhi mATe ja hoya che, koI paNa prakAranA mamatva bhAvathI rAkhavA kalpatA nathI. sUtrokta upakaraNonI spaSTatA A pramANe che pAtra-AhAra Adi mATe lAkaDAnA, mATInA athavA tuMbaDInA pAtra. pAtrabaMdhana-pAtrAne bAMdhavAnuM vastra-jhoLI.pAtrakesarikA-pAtrAne lUchavAnuM vastra.pAtrasthApana-jenA upara pAtrA rAkhavAmAM Ave. paTala-pAtrA vIMTavAnAM traNa vastra. rajastrANa- pAtrA DhAMkavA mATenuM vastra. gocchaka- pAtrA Adine poMjavA mATenI poMjaNI. prAda-oDhavAnA vastro-pacheDI(traNa). rajoharaNa-ogho, colapahaka-kammara upara paheravAnuM vastra. mukhAnantaka-muhapati. A upakaraNono upayoga jo mUrchAbhAvathI thAya to sAdhunuM aparigraha mahAvrata dUSita thAya che. kahyuM che ke jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taMpi saMjama-lajjaTThA, dhAraMti pariharaMti ya / Na so pariggaho vutto, NAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto, ia vuttaM mahesiNA // artha :- muni je koI vastra,pAtra, kaMbala, pAdapraoNpzana vagere upakaraNa rAkhe che, te mAtra saMyama bhAvanI vRddhi mATe ke lajjAnA nivAraNa mATe ja rAkhe che. bhagavAna mahAvIre A upakaraNone parigraha kahyA nathI. kAraNa ke mUccha-mamatAbhAva parigraha che, maharSi prabhu mahAvIranuM A kathana che. A Agama kathanathI spaSTa thAya che ke prApta thayela upakaraNo pratye jo mamatvabhAva utpanna thAya Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 to e upakaraNa parigraha banI jAya che. A bhAvane pragaTa karavA mATe prastuta pAThamAM paNa rAvola radiya parihariyaLa eTale ke rAgadveSathI dUra rahIne teno upayoga karavo joIe. A pramANe ullekha che. nigraMthonuM AMtarika svarUpa : 237 9 evaM se saMjae vimutte NissaMge NippariggaharuI Nimmame NiNNehabaMdhaNe savvapAvavirae vAsIcaMdaNasamANakappe sama- tiNa- maNimuttAleTThakaMcaNe same ya mANAvamANaNAe samiyarae samiya rAgadose samie samiisu sammadiTThI same ya je savvapANabhUesu se hu samaNe, suyadhArae ujjue saMjae susAhU, saraNaM savvabhUyANaM savvajagavacchale saccabhAsae ya saMsAraMtaTThie ya saMsArasamucchiNe sayayaM maraNANupAraepArage ya savvesiM saMsayANaM, pavayaNamAyAhiM aTThahiM aTThakamma-gaMThIvimoyage, aTThamaya-mahaNe sasamayakusale ya bhavai, suhaduhaNivvisese, abbhiMtarabAhirammi sayA tavovahANammi suThujjue, khaMte daMte ya hiyaNiraye, rUriyAtami, mAlAmi, saLAsamim, AyALa-maMDa-matta bintevAsami, annAra-pAsavaLa-zveta- siMdhALa-natna-paThThiAvaLiyA sami, maLa-mutte vayagutte kAyagutte guttiMdie guttabaMbhayArI, cAI lajjU dhaNNe tavassI khaMtikhame jiiMdie sohie aNiyANe abahillesse amame akiMcaNe chiNNagaMthe Niruvaleve / bhAvArtha :- A prakAranA AcAranuM paripAlana karavAnA kAraNe te sAdhu saMyamavAna, vimukta-dhana dolata vagerenA tyAgI, niHsaMga-Asakti rahita, niSparigraharuci-aparigrahanI rucivALA, nirmama- mamatAthI rahita, niHsnehabaMdhana-premanA baMdhanathI mukta, sarvapApa virata, vAsIcaMdanakalpa-upakArI ane apakArI pratye samAna bhAvavALA hoya che. te tRNa, maNi, muktA ane mATInA DhagalAne samAna mAnanArA, mAna-apamAnamAM samatA dhAraNa karanArA, zamitaraja-pAparUpI rajane upazAMta karanArA, rAgadveSane zAMta karanArA, IryA Adi pAMca prakAranI samitiothI yukta, samyakdaSTi, beIndriya Adi sarva trasa prANIo ane bhUta-ekendriya(sthAvaro) upara samabhAva dhAraNa karanArA hoya che. te ja kharekhara sAdhu che. te sAdhu zrutanA dhAraka, Rju niSkapaTa-sarala, udyata-pramAda rahita tathA saMyamI che. te sAdhu sarva prANIo mATe zaraNabhUta hoya che, jagavatsala-jagatanA sarva jIvonA hitaciMtaka hoya che. te satyavAdI, saMsAra-janmamaraNanA aMtamAM sthita, saMsArano uccheda-aMta karanArA, sadAne mATe(bAla)mRtyu vagerenA pAragAmI, sarva zaMkAnA pAragAmI hoya che. pAMca samiti ane traNa guptirUpa ATha pravacana mAtAo vaDe ATha karmonI graMthIne bhedanArA, ATha karmono nAza karanArA, jAtimada, kulamada, vagere ATha madonuM maMthana karanArA ane svasamaya--svasiddhAMtamAM niSNAta hoya che. teo sukha duHkhamAM vizeSatA rahita arthAt sukhamAM Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra38 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra harSa ane duHkhamAM zokathI dUra rahe che. baMnne paristhitimAM samAna rahe che. te AtyaMtara tathA bAhya tArUpI upadhAnamAM samyaka prakAre udhata rahe che; kSamAvAna, IndriyonA vijetA; svakIya ane parakIya hitamAM nirata; IryAsamiti, bhASA samiti, eSaNAsamiti, AdAnabhAMDamAtranikSepaNa samiti ane maLa, mUtra, zleSma, siMghANa, nAsikAmala, jala, zarIramaLa vagerenA pratiSThApananI samitithI saMpanna; managupti, vacanagupti ane kAyaguptithI yukta; viSayothI vimukha, IndriyonuM gopana karanArA, brahmacaryanI guptithI yukta; sarva saMganA tyAgI; rajunI jema sarala; tapasvI, kSamAguNanA kAraNe sahanazIla; jitendriya, saguNathI zobhita athavA zodhita; nidAnathI rahita, cittavRttine saMyamanI paridhinI bahAra na javA denArA; mamatvathI vimukha; akiMcana-saMpUrNa rUpe niSparigrahI; snehanA baMdhanane toDanArA ane karmanA lepathI dUra rahenArA hoya che. vivecana : prastuta pAThamAM sAdhunA AMtarika jIvananuM ane bAhyAcAranuM atyaMta suMdara ane bhavya citra aMkita karyuM che. sAdhunA samagra AcaraNano sAra samabhAva ane svarUpa ramaNatA che. sAdhue krodhAdi kaSAyothI, mamatvabhAva ke AsaktinA baMdhanathI mukta thaI saMpUrNa akiMcanavRttine dhAraNa karavI. bAhya padArthono sarvathA tyAga karI kramazaH AgaLa vadhatA karma ane nokarmarUpa zarIrano paNa tyAga karIne zuddha AtmasvarUpamAM sthira thavuM te ja teno puruSArtha hoya che. sUtra kathita sAdhvAcAra bhAvArthathI spaSTa thaI jAya nigraMthonI 31 upamAo :10 suvimalavarakasabhAyaNaM va mukkatoe / saMkhe viva NiraMjaNe, vigayarAgadosa mohe / kummo viva iMdiesu gutte / jaccakaMcaNagaM va jAyarUve / pokkharapattaM va Niruvaleve / caMdo viva somabhAvayAe sUrovva dittatee / acale jaha maMdare girivare akkhobhe sAgaro vva thimie / puDhavI vva savvaphAsasahe / tavasA cciya bhAsa- rAsichaNNivva jAyatee |jliy-huyaasnne viva teyasA jalaMte / gosIsacaMdaNaM viva sIyale sugaMdhe ya / harayo viva samiyabhAve / ugghasiyasuNimmalaM va AyasamaMDalatalaM pAgaDabhAveNa suddhabhAve / soMDIre kuMjarovva / vasabhevva jAyathAme / sIhevva jahA miyAhive hoi duppadharise / sArayasalilaM va suddhahiyae / bhAraMDe ceva appamatte / khaggivisANaM va egjaae| khANuMceva uDDakAe / suNNAgArevva apaDikamme / suNNAgArAvaNassaMto NivAyasaraNappadIvajjhANamiva NippakaMpe / jahA khuro ceva egadhAre / jahA ahI ceva Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-2/adhyayana-5 p. [ 239] egadiTThI / AgAsaM ceva NirAlaMbe / vihage viva savvao vippamukke / kayaparaNilae jahA ceva urae / appaDibaddhe aNilovva / jIvovva apaDihayagaI / bhAvArtha :- zramaNa nigraMthonI vizeSatAne samajAvavA zAstrakAre temane 31 upamAothI upamita karyA (1) nirmaLa kAMsya pAtra jalanA lepathI mukta rahe che tema sAdhu rAga AdinA lepathI mukta, (2) zaMkhanI jema niraMjana arthAtu rAga AdinA kAluSyathI rahita, (3) kUrma-(kaccha5) kAcabAnI jema IndriyonuM gopana karanArA-guptendriya, (4) uttama zuddha suvarNanI jema zuddha AtmasvarUpane prApta, (5) kamalapatranI jema nirlepa, (6) candranI jema saumya, (7) sUryanI jema tapa tejathI dedIpyamAna, (8) meru parvatanI jema acala-parISaha AdimAM aDaga, (9) sAgaranI jema kSobharahita ane sthira, (10) pRthvInI jema samasta anukULa ane pratikULa sparzone sahana karanArA-kSamAzIla, (11) bhasmarAzithI AcchAdita agninI jema tapanA tejathI dIpta, (12) prajvalita agninI jema dedIpyamAna, (13) gozIrSa caMdananI jema zItala [upazAMta kaSAyI]ane zIlanI saurabhathI yukta, (14) (pavana rahita) sarovaranI jema prazAMta, (15) mAMjIne athavA ghasIne camakAvela nimeLa darpaNa talanI jema svaccha, pragaTarUpe mAyA rahita hovAthI nirmala. (16) gajarAjanI jema karmazatrune parAjita karavAmAM zauryavAna, (17) vRSabhanI jema svIkRta bhArano nirvAha karanAra, (18) mugAdhipati siMhanI jema parISaha AdithI aparAjita, (19) zaratkAlIna pANInI jema svaccha hRdayavALA, (20) bhAraMDa pakSInI jema apramata-haMmezAM sajAga, (21) geMDAnA zIMgaDAnI jema ekAkI-anyanI sahAyatAnI apekSA na rAkhanArA, (rara) sthANunI jema UrdhvakAyakAryotsargamAM sthita, (23) zunyagrahanI jema apratikarma, jema zunyaghara-atyaMta jIrNa-zIrNa-prAcIna paDelA makAnane sApha karI sajAvatA nathI, te ja rIte zarIranI sAja-sajAvaTathI rahita, (24) vAyurahita gharamAM, pragaTelA dipakanI jema vividha upasarga parISahanA prasaMge paNa zubha dhyAnamAM acaLa rahenArA, (25) zura-astrAnI jema eka dhAravALA, eka utsarga mArgamAM ja pravRtti karanAra, (26) sarpanI jema eka daSTivALA-potAnA lakSya para eka mAtra daSTi rAkhanArA, (27) AkAzanI jema nirAvalaMbIsvAvalaMbI, (28) pakSInI jema vipramuktapUrNa rIte aparigrahI, (29) sarpanI jema anya mATe nirmita sthAna para rahenAra, (30) pavananI jema apratibaddhapaNe vicaranAra, (31) deha rahita jIvanI jema apratihata gativALA-svecchApUrvaka yatra-tatra vicaranArA. vivecana : sutrokta upamA dvArA sAdhu jIvananI viziSTatA, ujjavalatA, saMyama prati aDagatA, svAvalaMbIpaNuM, apramatapaNuM, sthiratA, lakSa pratyenI sajAgatA, AMtarika zucitA, dehapratye anAsakti, saMyamanirvAha saMbaMdhI kSamatA AdinuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. A upamA dvArA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI praznavyAkaraNa sUtra phalita Azaya spaSTa che. zramaNonI vihAracaryA ane nigraMtha pravacana : 11 gA gA garAyaM Nayare Nayare ya paMcarAyaM dUijjate ya jiiMdie jiyaparIsahe Nibbhao viU saccittAcittamIsagehiM davvehiM virAyaM gae, saMcayAo virae, mutte, lahue, NiravakaMkhe jIviyamaraNAsavippamukke NissaMdhi NivvaNaM carittaM dhIre kAeNa phAsayaMte sayayaM ajjhappajjhANa jutte, Nihue, ege carejja dhammaM / imaM ca pariggahaveramaNa parirakkhaNaTTayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM attahiyaM peccAbhAviyaM AgamesibhaddaM suddhaM NeyAuyaM akuDilaM aNuttaraM savvadukkhapAvANaM viDavasamaNaM / bhAvArtha :- muni dareka gAmamAM eka ahorAtri ane dareka nagaramAM pAMca ahorAtri sudhI vicaratA raheche, kAraNa ke te jitendriya, parISaha vijetA, nirbhaya, vidvAna, gItArtha, saceta(jIvAdi), aceta(jIvAdi) ane mizra- AbhUSaNa yukta dAsa vagere mizrita dravyomAM vairAgyabhAva yukta hoya che. vastuono saMgraha karavAthI virata, muktinirlobha vRttivALA, laghu-traNa prakAranA gauravathI rahita ane parigrahanA bhArathI paNa rahita, jIvana ane maraNanI AzA-AkAMkSAthI haMmezAM mukta, cAritra pariNAmanA vicchedathI rahita-tenA cAritra-pariNAma haMmezAM vidyamAna rahe che; kyAreya bhagna thatA nathI. teo niraticAra-nirdoSa cAritranuM dhairyapUrvaka zArIrika kriyAo vaDe pAlana kare che. haMmezAM teo adhyAtma dhyAnamAM nirata, upazAMtabhAva yukta tathA ekAkI banIne dharmanuM AcaraNa kare che. parigraha viramaNavratanA parirakSaNanA hetuthI bhagavAne A pravacana--upadeza kahyo che. A pravacana AtmA mATe hitakArI che. AgAmI bhavomAM ucca prakAranuM phaLa ApanAra che ane bhaviSyamAM kalyANakArI che. te zuddha, nyAya yukta, akuTila, anuttara- sarvamAM zreSTha ane sarva duHkho tathA pApone zAMta karanAra che. vivecana : gAme gAme ya ArAya :- A sUtramAM munine nAnA gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri sudhI sthiratA karavAnuM kahyuM che. A bAbatamAM TIkAkAre kahyuM che ke- tattva bhikSupratimApratipannasApekSavA sUtramavAntavyam / - pra. vyA. AAmoya. rR. 8 A kathana bhikSu pratimA pratipanna aNagAra mATe che. sarva sAmAnya sAdhuo mATe A vidhAna nathI. ahIM bhikSunI bAra pratimA pratipakSa aNagArane na samajAtA jinakalpI athavA yathAlaMdika-viziSTa abhigrahadhArI zramaNa samajavA. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutadha-2/adhyayana-5 | 241 aparigraha mahApratanI pAMya bhAvanA : 1. zrotendriya saMyama :|12 tassa imA paMca bhAvaNAo carimassa vayassa hoMti pariggahavaramaNa parirakkha- NaTThayAe / paDhama- soiMdieNaM soccA saddAI maNuNNabhaddagAI / kiM te? varamuraya- muiMga-paNava-dahura-kacchabhi-vINA-vipaMcI-vallayi-vaddhIsagasughosa-NaMdi- sUsaraparivAiNI vaMsa-tUNaga-pavvaga-taMtI tala tAla tuDiya Nigghosa-gIya vaaiyaaii| NaDa-Nadraga-jallamallamATrigavela bagakahagapavagalAsaga- Aikkhaga-lakhamakha- tUNailla-tubavINiya- tAlAyarapakaraNANi ya, bahUNi mahura-saragIyasussarAI, kaMcI-mehalAkalAva-pattaragapahe raga-pAyajAlagaghaMTiya-khikhiNi-rayaNorujAliya-chuddiya-NeuracalaNa-mAliya-kaNagaNiyalajAlaga bhUsaNa sadANi, lIla caMkammamANANudIriyAI taruNIjaNahasiya-bhaNiya-kalaribhiya-maMjulAI guNa vayaNANi va bahUNi mahurajaNabhAsiyAI aNNesu ya evamAiesu saddesu maNuNNa bhaddaesu Na tesu samaNeNa sajjiyavvaM, Na rajjiyavvaM, Na gijjhiyavvaM, Na mujjhiyavvaM, Na viNigghAyaM AvajjiyavvaM, Na lubhiyavvaM, Na tusiyavvaM, Na hasiyavvaM, Na saI ca maiM ca tattha kujjA / puNaravi soiMdieNa soccA saddAI amaNuNNapAvagAiM / kiM te ? akkosa-pharusa-khisaNa-avamANaNa-tajjaNa-NibhaMchaNa- dittavayaNatAsaNa-ukkUjiya- raNNa-raDiya-kaMdiya-NigghuTTharasiya-kaluNa-vilaviyAI aNNesu ya evamAiesu saddesu amaNuNNa-pAvaesu Na tesu samaNeNa rUsiyavvaM, Na hIliyavvaM, Na NidiyavvaM, Na khisiyavvaM, Na chidiyavvaM, Na bhidiyavvaM, Na vaheyavvaM, Na duguMchAvattiyAe labbhA uppAeuM, evaM soidiya bhAvaNA bhAvio bhavai aMtarappA maNuNNA'maNuNNa- subbhidubbhi-rAga-dosappaNihiyappA sAhU maNavayaNakAyagutte saMvuDe paNihitidie carejja dhammaM / bhAvArtha :- parigraha viramaNavrata athavA aparigraha saMvaranI rakSA mATe aMtimavrata aparigraha mahAvratanI pAMca bhAvanAo che. temAMthI pahelI bhAvanA-zroteMdriya-saMyama A pramANe che. manane anukULa bhadra-zabdone sAMbhaLIne sAdhu rAga kare nahIM. te zabdo kyA ane kevA prakAranA che? Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 | zrI praznavyAkaraNa satra uttama muraja-mahAmardala, mRdaMga, paNava-nAnopaTaha, dUrda-eka prakAranuM vAdya jenuM mukha cAmaDAthI maDheluM ane kaLaza jevA AkAranuM hoya che. kacchabhI-vAdyavizeSa, vINA, vipaMcI ane vallakI (vizeSa prakAranI vINAo) vadvIsaka-vAdyavizeSa, sughoSA nAmano eka prakArano ghaMTa, naMdI-bAra prakAranA vAjAnA nirdoSa, sasUraparivAdinI-eka prakAranI vINA, vaMza-vAMsaLI, tUNaka ane parvaka nAmanuM vAdya, taMtrI-eka vizeSa prakAranI vINA, tala-hastatala-tAla-kAMsya tAla, A badhA vAjIMtronA avAja sAMbhaLIne tathA naTa-nartaka, jalla-vAMsa ke doraDA upara khelanAra, malla-muSTimala, viDambaka- vidUSaka, kathaka-kathA kahenAra, plavaka-kUdanArA, rAsa gAnArA vagere dvArA karavAmAM AvatA vividha prakAranA madhura avAjathI yukta susvara gItone (sAMbhaLIne) tathA karadhanI-kaMdorA, mekhalA(viziSTa prakArano kaMdoro) kalApaka-gaLAnuM eka AbhUSaNa, prataraka ane prahareka nAmanuM AbhUSaNa. ghUMgharU-jhAMjharI, nAnI nAnI ghUgharIvALAM AbhUSaNa, ratnorujAlaka-ratnonuM jAMghanuM AbhUSaNa, kSudrikA nAmanuM AbhUSaNa, nUpura, caraNamAlikA tathA kanakanigaDa nAmanuM paganuM AbhUSaNa ane jAlaka nAmanuM AbhUSaNa. A sarva dhvani-avAjane (sAMbhaLIne)tathA laTakamaTaka cAlatI strIonI cAlathI utpanna dhvani tathA taruNavayanI ramaNIonA hAsya, vAto tathA svaragholana yukta, madhura, suMdara zabda sAMbhaLI sAdhue temAM Asakta thavuM nahIM, rAga karavo nahIM, gRddhiaprAptinI avasthAmAM tenI prAptinI apekSA karavI nahIM, mugdha banavuM nahIM, te nimitte potAnA cAritrano ghAta karavo nahIM, lubdha banavuM nahIM, prApta thavA para prasanna thavuM nahIM. hasavuM nahIM. AvA zabdone yAda karavA nahIM ane vicAra paNa karavo nahIM. te sivAya zrotrendriyane mATe amanojJa-manamAM aprItijanaka abhadra zabdone sAMbhaLIne roSa (draSa) kare nahIM. te zabda kayA che, kevA prakAranA che? 'tuM marI jA' vagere Akroza vacana; paruSa-are mUrkha ItyAdi kaThora vacana; khiMsanA-niMdA, apamAna; tarjanA-bhayajanaka vacana, nirbhatsanA-'sAmethI dUra thA' vagere vacana; dIpta-krodha yukta vacana; trAsajanaka vacana; utnajita-aspaSTa ucca dhvani; rudana dhvani, raTita-rADo pADIne rovuM; krandanaviyogajanita vilApa; nivRSTa-nirdoSarUpa dhvani; rasita-jAnavaro jevo avAja; karuNA bharela zabda tathA vilApajanita zabda, A badhA zabdomAM tathA AvA prakAranA anya amanojJa ane abhadra zabdomAM sAdhue roSa karavo nahIM; tenI hilanA, niMdA, karavI nahIM. mAnava-medanI samakSa tene kharAba kahevA nahIM, amanojJa zabda utpanna karanAra vastunuM chedana bhedana karavuM nahIM ke teno nAza karavo nahIM. potAnA athavA bIjAnA hRdayamAM jugupsA utpanna karavI nahIM. A prakAre zrotendriya(saMyama)nI bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNavALA sAdhu manojJa ane amanojJa rUpa zubha-azubha zabdomAM, rAga-dveSanA saMvaravALA, mana, vacana ane kAyAnuM gopana karanArA, saMvarayukta ane guptendriya-IndriyonuM gopanakarIne dharmanuM AcaraNa kare. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zruta -2/madhyayana-5 | 243 2. yakSurindriya saMyama :13 biiyaM- cakkhuiMdieNa pAsiya rUvANi maNuNNAI bhaddagAI, sacittAcittamIsagAI kaDe potthe ya cittakamme lepakamme sele ya daMtakamme ya paMcahiM vaNNehi aNega saMThANa saMThiyAiM gaThimaveDhima-pUrima-saMghAimANi ya mallAI bahuvihANi ya ahiyaM NayaNamaNasuhayarAiM, vaNasaMDe pavvae ya gAmAgaraNayarANi ya khuddiya-pukkhariNi- vAvI-dIhiya-guMjAliya-sarasarapaMtiya-sAyara-bilapaMtiyakhAiya-NaI-sara-talAga-vappiNI-phulluppala-paumaparimaMDiyAbhirAme aNegasauNagaNa-mihuNa-viyarie varamaDava-viviha-bhavaNa-toraNaceiya-devakula-sabhAppavAvasaha-sukayasayaNAsaNa-sIya-raha-sagaDa- jANajugga-saMdaNa-NaraNArigaNe ya somapaDirUva-darisaNijje, alaMkiya-vibhUsie puvvakayatavappabhAva-sohaggasaMpautte NaDaNaTTaga-jallamalla- muTThiyavelabagakahagapavagalAsagaAikkhaga-lakhamakhatUNaillatuMba-vINiya-tAlAyara- pakaraNANi ya bahuNi sukaraNANi aNNesu ya evamAiesurUvesu maNuNNabhaddaesuNa tesu samaNeNa sajjiyavvaM, Na rajiyavvaM jAva Na saI ca maI ca tattha kujjA / puNaravi cakkhidieNa pAsiya rUvAiM amnnunnnnpaavgaaii| kiMte? gaMDi-koDhi ka-kuNi-uyari-kacchulla-pailla-kujja-paMgula-vAmaNa adhillaga-egacakkhu viNihayasappisallaga-vAhirogapIliyaM vigayANi, mayagakalevarANi sakimiNakuhiyaM ca davvarAsiM aNNesu ya evamAiesu amaNuNNa-pAvagesu Na tesu samaNeNaM rUsiyavvaM jAva Na duguMchA vattiyA vi labbhA uppAeuM, evaM cakkhidiyabhAvaNA bhAvio bhavai aMtarappA jAva carejja dhamma / bhAvArtha :- bIjI bhAvanA cakSurindriyano saMvara che. te A prakAre che- yAzindrayathI manoza-manane anuNa bhadra-suM82, sayetadravya, ayetadravya bhane mizra (syetaceta) dravyanA rUpone joIne rAga karavo nahIM. lAkaDA para, vastra para, citrita ke lekhita, mATI AdinA lepathI banAvela, paththara para kaMDArela, hAthIdAMta Adi para aMkita, pAMca varNanA ane vividha prakAranA AkAravALA, gUMthIne mALA AdinI jema banAvela, veSTita, pUrita, saMghAtima-phUla AdinI rAzi jema bhegA karela je rUpa AMkhane ane manane ati AnaMda utpanna karanAruM hoya to paNa tene joIne rAga bhAva kare nahI. mA4 zavanaDa, parvata, grAma, mA42, nagara tathA visitanIsa-bhagosane (zveta mAhi) Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra kamaLothI suzobhita ane manohara tathA jemAM aneka haMsa, sArasa, Adi pakSIonA yugala vicaratA hoya tevA nAnA jaLAzayo, goLa vAvaDI, corasa vAvaDI, dIdhiMkA-lAMbIvAvaDI, nahera, sarovaronI lAIna, sAgara, bila paMkti, loDhA AdinI khANomAM khodela khADAnI lAIna, khAI, nadI, sara-kholyA vinAnA kudaratI rIte banela jalAzaya, taDAga-taLAva, pANInI kyArI athavA uttama maMDapa, judI judI jAtanA bhavana, toraNa, caitya-smAraka, maMdiro, sabhA-mANasone besavA mATenA sthAna, paraba, AvasathaparivrAjakonA Azrama, sunirmita zayana-palaMga Adi, siMhAsana Adi Asana, zivikA-ratha athavA sAMjhAmika ratha ane nara-nArIono samUha, A sarva vastuo jo suMdara hoya, AkarSaka rUpavALI hoya, AbhUSaNo dvArA alaMkRta ane suMdara vastrothI sajAvela hoya, pUrve karelI tapasyAnA prabhAvathI saubhAgya prApta hoya to tene joIne) tathA naTa, nartaka, jalla, malla, mukkAbAja, vidUSaka, kathAkAra, plavaka, rAsa ramanAra, vArtAkAra, citrapaTa laIne bhIkha mAganArA, vAMsa upara khela karanAra, tUNaIlla-tUNA vagADanAra, tuMbaDAnI vINA vagADanAra tathA tAlAcaronA vividha prayoga joIne tathA kautuka joIne(Asakta bane nahIM) A prakAranA anya manojJa tathA darzanIya rUpomAM sAdhu Asakta thAya nahIM, anurakta bane nahIM tathA tenuM smaraNa ke vicAra paNa kare nahIM. te sivAya cakSurindriyathI amanojJa ane pApakArI rUpone joIne (roSa kare nahIM.) te (amanojJa rU5) kayA che? vAta, pita, kapha, ane sannipAtathI utpanna thatA gaMDarogavALAone; aDhAra prakAranA kuSTharogIne; jalodaranA rogIne; khaMjavALavALAne; zlIpada roganA rogIne; laMgaDAne, vAmana-ThIMgujIne; janmAMdhane; eka AMkhavALAne; vinihata cakSuvALAne arthAt janmapachI jenI eka athavA banne AMkho cAlI gaI hoya tevAne; pizAcagrastane athavA pIThathI cAlanArAne; viziSTa citta pIDArUpa vyAdhi athavA rogathI pIDitane (temAMthI koIne paNa joIne)tathA vikRta mRtaka kalevarone athavA kaNasatA kIDAthIyukta saDela-gaLela dravyarAzine joIne athavA te sivAya A prakAranA anya amanojJa ane pApakArI rUpone joIne zramaNo tenA prati rUSTa thAya nahIM yAvata manamAM jugupsA, dhRNA paNa utpanna kare nahIM. A prakAre cakSurindriya saMvararUpa bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNavALA banIne muni yAvat dharmanuM AcaraNa kare. 3. ghANendriya saMyama :14 taiyaM-ghANidiyaeNa agghAiya gaMdhAiMmaNuNNabhaddagAI-kiMte? jly-thlysarasa-pu-patta-pALabhoyaNa-6-tAra-patta-vAya-manana-ma-putArasa fpafmali-polIsa-sarasa-raMga-pUra-navA-sAra-vasuMdhuma-krolausiir-seycNdnn-sugNdhsaarNg- juttivaradhUvavAse uuya- piMDima-NihArimagaMdhie Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-ra/adhyayana-5 | 245 su aNNesu ya evamAiesu gaMdhesu maNNuNNabhaddaesu Na tesu samaNeNa sajjiyavvaM jAva Na sai ca mai ca tattha kujjA / puNaravighANidieNa agghAiya gaMdhAiM amnnunnnnpaavgaaii| kiMte? ahimaDaassamaDa-hatthimaDa-gomaDa-viga-suNaga-siyAla-maNuya-majjAra-sIha-dIviyamayakuhiya-viTThakimiNa-bahudurabhigaMdhesu aNNesu ya evamAiesugaMdhesu amaNuNNapAvagesu Na tesu samaNeNa rUsiyavvaM jAva paNihitidie carejja dhamma / bhAvArtha :- dhrANendriyathI manojJa ane suMdara gaMdha suMdhIne rAga Adi kare nahIM. te sugaMdha kaI ane kevI cha? pANI ane pRthvImA utpanna thanA2 sarasa puSya, 31, pAna, mona, tyasaSTha, 2, tamAlapatra; yoya-sugaMdhita tvayA, mana (o vizeSa prA2rnusa), bharumA-bharo, medArasa-sAyayIno 2sa, pAsa bhAMsI nAmamuM sugaMdhita dravya, sarasa gazIrSa yahana, pUra, savIM, agara, subhama; ddolgoLAkAra sugaMdhita phUla vizeSa; uzIra-khasa, zveta caMdana, zrIkhaMDa aneka dravyonA saMyogathI banela uttama dhUpanI sugaMdhane sUMghIne(rAgabhAva kare nahIM) tathA judI judI RtuomAM utpanna thatAM kAlocita sugaMdhavALA ane dUra dUra sudhI phelAtI sugaMdhathI yukta dravyomAM ane A prakAranI manohara nAkane priya lAge tevI sugaMdhanA viSayamAM munie Asakta thavuM nahIM yAvatu tenuM smaraNa ane vicAra paNa karavo nahIM. A uparAMta dhrANendriyathI amanojJa sugaMdhane suMghIne muni(roSa kare nahIM) te durgadha kaI che? bhRta sarpa, bhRta ghoDo, mRta hAthI, mRta gAya, tathA 54rI, tarI, ziyANa, manuSya, jiELI, siMha, citto, vagerenA marela, saDela mRtadeho, jemAM kIDA khadabadatAM hoya, dUra dUra sudhI durgadha phelAvanArI gaMdhamAM tathA A prakAranI bIjI amanojJa durgadhonA viSayamAM sAdhu roSa kare nahIM yAvata Indriyone vazamAM rAkhIne dharmanuM AcaraNa kare. 4. sanendriya saMyama :15 cautthaM- jibhidieNa sAiya rasANi maNuNNabhaddagAI / kiM te ? uggAhima vivihapANa-bhoyaNa-gulakaya-khaMDakaya-tella-ghayakaya-bhakkhesu-bahuvihesulavaNarasa saMjuttesu, NiTThANaga-dAliyaMba-sehaMba-duddha-dahi sAyaTThArasa bahuppagAresu bhoyaNesu ya maNuNNa vaNNagaMdharasaphAsa bahudavvasaMbhiesu aNNesu ya evamAiesu rasesu maNuNNa-bhaddae suNa tesu samaNeNa sajjiyavvaM jAva Na saI ca mai ca tattha kujjA / puNaravi jibhidieNa sAiya rasAiM amuNNapAvagAiM kiM te ? arasavirasa-sIya-lukkha-Nijjappa-pANa-bhoyaNAI dosINa-vAvaNNa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] zrI praznavyAkaraNa satra kuhiya-pUiya-amaNuNNa-viNaTThappasUya-bahudubbhigaMdhiyAiM titta-kaDuya-kasAyaabila-rasa-liMDaNIrasAI, aNNesu ya evamAiesu rasesu amaNuNNa-pAvagesu Na tesu samaNeNa rUsiyavvaM jAva carejja dhamma / bhAvArtha :- rasanA-IndriyathI manojJa ane suMdara rasono svAda laIne (temAM Asakta bane nahIM). e rasa kayA ane kevA che? ghI, tela, AdimAM taLIne pakAvela khAjA, Adi pakavAna; vividha prakAranA pAnaka-drAkSApAna Adi, goLa athavA sAkaranA banAvela, tela athavA ghIthI banelA mAlapUvA Adi; aneka prakAranA khArA-khATA Adi rasayukta padArtha; niSThAnaka-bahumUlya padArtho dvArA taiyAra kareluM dravya, dAlikAmla-khATIdALa, osAmaNa-rAyatA Adi, dUdha, dahIM, aDhAra prakAranA zAka yukta padArtha; AvA aneka prakAranA manojJavarNa, gaMdha, rasa, ane sparzathI yukta aneka dravyothI banela bhojanamAM tathA AvA prakAranA anya manojJa-lobhAvanAra rasomAM sAdhu Asakta bane nahIM athavA tenuM smaraNa tathA vicAra paNa kare nahIM. te uparAMta rasendriyathI amanojJa rasono AsvAda karIne (roSa kare nahIM.) te amanojJa rasa kayA che? arasa-hiMga AdinA saMskArathI rahita hovAnA kAraNe rasahIna: virasa-jUnA hovAnA kAraNe vigata rasa; ThaMDA,sUkA, snigdhatA rahita; nirvAha mATe ayogya bhojana-pANI tathA rAta-vAsI; vyApanna-raMga badalAI gayela; bagaDI gayela, saDI gayela-apavitra banI gayelA amanojJa athavA atyaMta vikRta banI javAnA kAraNe jemAMthI durgadha nIkaLavA lAge evA, tikata, kaDavA, kasAyelA, khATA, svAda rahita jUnA nIrasa padArthomAM tathA AvA prakAranA bIjA amanojJa tathA azubha rasomAM sAdhu roSa dhAraNa kare nahIM thAvat jitendriya banIne dharmanuM AcaraNa kare. 5. : sparzendriya saMyama :16 paMcamagaM- phAsidieNa phAsiya phAsAiM maNuNNabhaddagAiM / kiM te ? dagamaMDava-hAra-seyacaMdaNa-sIyala-vimala-jala-vivihakusuma-satthara-osIramuttiya-muNAla dosiNA-pehuNaukkhevaga-tAliyaMTa-vIyaNaga jaNiyasuhasIyale ya pavaNe gimhakAle suhaphAsANi ya bahUNi sayaNANi AsaNANi ya pAuraNaguNe ya sisirakAle aMgArapayAvaNA ya AyavaNiddhamauyasIya usiNa-lahuA ya je uusuhaphAsA agasuha-NivvuigarAe aNNesu ya evamAiesu phAsesu maNuNNabhaddagesu Na tesu samaNeNa sajjiyavvaM, Na rajjiyavvaM, Na gijjhiyavvaM, Na mujjhiyavvaM, Na viNigghAyaM AvajjiyavvaM, Na lubbhiyavvaM, Na ajjhovavajiyavvaM, Na tusiyavvaM, Na hasiyavvaM, Na saiM ca maiM ca tattha kujjA / Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutadha-2/adhyayana-5 / 247 / puNaravi phAsidieNa phAsiya phAsAI amaNuNNapAvagAiM / kiM te ? aNegavaha-baMdha-tAlaNaMkaNa-aibhArArovaNae, aMgabhaMjaNa-sUI-NakhappavesagAyapacchaNaNa lakkhArasa-khAra-tella-kalakalaMta-tauya-sIsaga-kAla lohasiMcaNa-haDibaMdhaNa-rajjuNigala-saMkala-hatthaMDuya-kuMbhipAgadahaNasIhapucchaNa-ubbaMdhaNa- sUlabheya gayacalaNamalaNa-karacaraNa-kaNNa-NAsoTThasIsaccheyaNa jibbhaccheyaNa-vasaNa NayaNa-hiyaya-daMtabhaMjaNa-jottalaya- kasappahArapAya-paNhi-jANu-patthara-NivAya-pIlaNa-kavikacchu-agaNi-vicchuyaDakkavAyAtava-daMsamasaga-NivAe duTTaNisajja-duNNi sIhiya- dubbhi-kakkhaDa-gurusIya-usiNa lukkhesu bahuvihesu aNNesu ya evamAiesu phAsesu amaNuNNapAvagesu Na tesu samaNeNa rUsiyavvaM, Na hIliyavvaM, Na NidiyavvaM, Na garahiyavvaM, Na khiMsiyavvaM, Na chiMdiyavvaM, Na bhiMdiyavvaM, Na vaheyavvaM, Na dugaMchA vattiyavvaM ca labbhA uppAeuM / __evaM phAsiMdiyabhAvaNAbhAvio bhavai aMtarappA, maNuNNAmaNuNNa-subbhidubbhirAgadosapaNihiyappA sAhU maNavayaNakAyagutte saMvuDeNaM paNihitidie carijja dhamma / bhAvArtha :- sparzendriyathI manojJa ane suMvALA sparzane sparzI rAgabhAva dhAraNa kare nahIM. te manojJa sparza kayA che? jalamaMDapa-jharaNAvALA maMDa5; hAra, zveta caMdana, zItala, nirmalapANI, vividha puSponI zayyA, khasakhasa, motI, padmanAla, caMdranI cAMdanI, morapIMcha, tADano paMkho; viMjaNAthI karAyela zItala pavana; unALAmAM sukhada sparzayukta aneka prakAranA zayano ane Asano; zItakAlamAM AvaraNa guNayukta arthAt ThaMDIthI rakSaNa ApanAra vastrAdi, aMgArAthI zarIrane tapAvanAra tApa; snigdha tela vigere padArtha; komala ane zItala, garama ane halakA, je Rtune anukULa, sukhadAI-sparza; zarIrane sukha ane manane AnaMda denAra hoya evA sarva sparzomAM tathA AvA prakAranA anya manojJa ane suMdara sparzomAM zramaNa Asakta bane nahIM; anurakta bane nahIM; pRddha bane nahIM, tene prApta karavAnI abhilASA paNa kare nahIM. temAM mugdha bane nahIM, potAnA ane pArakAnA hitano vighAta kare nahIM, lubdha bane nahIM, citta tallIna kare nahIM. temAM saMtoSanI anubhUti kare nahIM, hase nahIM ke tenuM smaraNa athavA vicAra paNa kare nahIM. temaja sparzendriyathI amanojJa ane asuMdara sparzone sparzIne dveSa kare nahIM. te sparza kayA che ? vadha, baMdhana, tADana, thappaDa, Adino prahAra; aMkana-tapAvelA loDhAnA saLIyA vaDe zarIra para DAma devArUpa nizAna; zarIranA aMganuM chedana; soyane nakhamAM bhoMkI devI; vAMsalA AdithI zarIranA avayavone cholavA; garama lAkhanA rasathI, kSAra yukta padArthathI tapAvelA telathI, Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrI praznavyAkaraNa sUtra atyaMta garama kathIrathI, sIsAthI, kALA loDhAthI zarIranuM siMcana karavuM, reDavuM; haDI baMdhana-zarIrane (pagane) lAkaDAnA khoDAmAM nAMkhavuM, doraDA ane beDI vaDe bAMdhavuM, hAthakaDI paherAvavI, kuMbhImAM pakAvavuM, agnithI bALavuM, liMga chedana karavuM, bAMdhIne uparathI laTakAvavuM, zULI para caDhAvavuM, hAthInA paga nIce kacaDAvavuM, hAtha-paga, kAna, nAka, hoTha athavA mastakano cheda karavo; jIbhane bahAra kheMcavI; aMDakoza, AMkha, hRdaya, dAMta toDavA athavA cAbuka dvArA prahAra karavo; eDI, ghUMTaNa para paththarano AghAta pahoMcADavo; mazInamAM pIlavA, kareMcanI phaLI, agni ane viMchInA DaMkha, ziyALAmAM ThaMDo pavana ane unALAmAM taDako lAgavo, DAMsa-maccharono sparza thavo, kuSTa-doSayukta kaSTadAyaka Asana; svAdhyAyabhUmimAM tathA durgaMdhamaya, karkaza, bhAre, ThaMDo, garama ane rukSa Adi aneka prakAranA sparzomAM ane A prakAranA anya amanojJa sparzomAM sAdhu rUSTa bane nahIM. tenI avahelanA, niMdA, gaha, priMsanA kare nahIM, azubha sparzavALA dravyanI kApakupa kare nahI, nAza kare nahIM, potAnA ke pArakA para ghRNAvRtti utpanna kare nahIM. A prakAre sparzendriya saMvaranI bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNavALA manojJa ane amanojJa, anukULa ane pratikULa sparzonI prApti thavA para rAgadveSa yukta vRttinuM saMvaraNa karanArA sAdhu mana, vacana ane kAyAthI gupta / hoya che. A prakAre sAdhu saMyatendriya banIne dharmanuM AcaraNa kare. vivecana : prastuta sUtromAM aparigraha mahAvratanI surakSA mATe pAMca bhAvanAnuM pratipAdana karyuM che. parigraha eTale mUrchAbhAva. mUrchA ke AsaktinA sthAna che pAMce IndriyanA viSayo. tethI pAMca bhAvanAnA rUpamAM sUtrakAre pAMce Indriyano saMyama ke nigraha karavAnuM sUcana karyuM che. IndriyonA viSayo zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzamAM jyAre saMyama bhAva jAgRta thaI jAya, temAM priya--apriya, ISTa-aniSTano bhAva vilaya pAmI jAya, tyAra pachI sAdhakanI padArtho pratyenI Asakti saheje chUTI jAya che. Asakti dUra thatAM te padArthonI saMgrahavRtti paNa parivartita thAya che. A rIte zAstrakAre bAhya parigraha virakti mATe AvyaMtara parigraha mUrchA ke AsaktinA tyAganI AvazyaktA jaNAvI che te pAMca bhAvanA A pramANe che. (1) zrotendriya saMvara (2) cakSurindriya saMvara (3) ghrANendriya saMvara (4) rasendriya saMvara (5) sparzendriya saMvara. pratyeka IndriyanA viSaya anubhUtinI dRSTie be prakAra che- manojJa ane amanojJa. Indriya potAnA viSayane grahaNa kare che. viSaya sAmAnyarUpe eka ja che, paraMtu tenuM grahaNa thatAM ja AtmAnA pUrva saMskAro ane saMjJA temAM priya--apriyano raMga bharI de che, je viSaya jene priya lAge tenA mATe manojJa ane je viSaya jene apriya lAge tenA mATe te amanojJa bane che. temaja eka ja viSaya pratyeka paristhitimAM paNa samAna rUpe pratIta thato nathI. jema ke unALAmAM zIta sparza manojJa lAge ane te ja zIta sparza ziyALAmAM amanojJa lAge che. A rIte dareka viSayamAM samajI levuM joIe. sAmAnya jIvone manojJa Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-adhyayana-5 [ 249] viSayamAM rAga ane amanojJa viSayamAM dveSabhAva utpanna thAya che. zrotendriya saMvara:- sAdhaka Indriyano saMvara kaI rIte kare ? kahyuM che ke na sakkA Na souM saddA, soyavisayamAgayA / rAga-dosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae // zroteMdriyanA viSayabhUta banelA zabdone sAMbhaLyA vinA rahI zakAtuM nathI paraMtu bhikSu tene sAMbhaLyA pachI utpanna thatAM rAga-dveSane choDI de. viSayonA grahaNa pachI potAnI vRttinA AdhAre priya-apriyano raMga caDhAvI je rAga-dveSano bhAva utpanna thAya che, te na karavo tene zrotendriya saMvara athavA nigraha kahe che. A rIte pAMce Indriyano saMvara samajI levo joIe. A rIte pAMce Indriyano nigraha karanAra sAdhakanuM aparigraha mahAvrata paripakva bane che. je sadda ruva-rasa-gaMdha mAgae, phAse ya saMpaNNa maNuNNa pAvae / gehI paosaM Na karejja paMDie, sa hoi daMte virae akiMcaNe // manojJa-amanojJa zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza prApta thavA para je paMDita puruSa rAga-dveSa karatA nathI te ja IndriyanA damanakartA, virata ane aparigrahI kahevAya che. [ahIM sUtra 15mAM kaMIka vicAraNIya zabdo pratromAM maLe che. te saMbaMdhI spaSTIkaraNa pAMcamA saMvaradvAranA aMte vizeSa nodha'mAM juo.] aparigraha mahAvrata upasaMhAra :17 evamiNaM saMvarassa dAraM sammaM saMvariyaM hoi suppaNihiyaM imehiM pi kAraNehiM maNavayakAya parirakkhaehiM / NiccaM AmaraNaMtaM ca esa jogo Neyavvo dhiimayA maimayA, aNAsavo akaluso acchiddo aparissAvI asaMkiliTTho suddho savvajiNa- mnnunnnnaao| evaM paMcamaM saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaMtIriyaM kiTTiyaM aNupAliyaM ANAe ArAhiyaM bhavai / evaM NAyamuNiNA bhagavayA paNNaviyaM parUviyaM pasiddha siddhaM siddhavarasAsaNamiNaM AghaviyaM sudesiyaM pasatthaM / tti bemi // bhAvArtha :- A rIte A aparigraha nAmanA saMvaradvAranuM samyaka prakAre sevana thatAM te surakSita thAya che. tethI mana, vacana kAyAnA yogathI parirakSita thayela dhairyavAna ane buddhimAna sAdhue A pAMce bhAvanAonuM, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrI praznavyAkaraNa sUtra sadA jIvana paryaMta pAlana karavuM joIe. A yoga Azravane rokanAra, nirmala,mithyAtva Adi chidrothI rahita, aparizrAvI, saMkalezahIna, zuddha ane samasta tIrthaMkarothI anujJAta che. A prakAre pAMcamu saMvaradvAra zarIra dvArA sparzita, pAlita, zodhita-paripUrNarUpe sevita, vacanadvArA kIrtita, anupAlita tathA tIrthaMkaronI AjJA anusAra ArAdhita che. jJAtamuni bhagavAne A prakAre pratipAdana karyuM che, yuktipUrvaka samajAvyuM che. A prasiddha, siddha ane lokamAM A zAsana zreSTha siddha che, samIcIna rUpathI kahela che, upadiSTa che. A prazasta saMvaradvAra pUrNa thayuM A pramANe huM(sudharmA) kahuM chuM. saMvaradvArano upasaMhAra : 18 eyA vayAI paMca vi suvvaya-mahavvayAiM heusaya-vibitta - pukkalAI kahiyAI arihaMta sAsaNe paMca samAseNa saMvarA, vitthareNa u paNavIsatiM / samiyasahiya-saMvuDe sayA jayaNa-ghaDaNa - suvisuddhadaMsaNe ee aNucariya saMjae caramasarIradhare bhavissai / paNhAvAgaraNe NaM ego suyakkhaMdho, dasa ajjhayaNA ekkasaragA dasasu ceva divasesu uddisijjaMti egaMtaresu AyaMbilesu Niruddhesu Autta- bhattapANaeNaM / bhAvArtha -- he suvrata ! A pAMca mahAvrata seMkaDo nirdoSa, puSTa hetuothI atyaMta vistRta kahela che. arihaMta zAsanamAM A saMvaradvAra saMkSepamAM kahyuM che paraMtu darekanI pAMca pAMca bhAvanA hovAthI vistArathI tenA paccIsa prakAra thAya che. je sAdhu IryAsamiti Adi paccIsa bhAvanAothI yukta hoya che athavA jJAnadarzanathI yukta 1 hoya che tathA kaSAya saMvara ane Indriya saMvarathI saMvRtta hoya che; je prApta saMyama yogonuM yatnA pUrvaka pAlana kare che ane aprApta saMyama yoganI prApti mATe prayatnazIla rahe che; haMmezAM vizuddha zraddhAvAna hoya che te A saMvaronI ArAdhanA karIne saMyata caramazarIra dhAraNa karanAra thaze. praznavyAkaraNamAM eka zrutaskaMdha che, eka saddaza daza adhyayana che. upayoga sahita AhAra-pANI grahaNa karanAra sAdhu dvArA je rIte AcArAMganuM vAMcana karAya che te ja rIte ekAMtara AyaMbilayukta tapazcaryA pUrvaka daza divasamAM tenuM (10 adhyayananuM) vAMcana karAya che. II pAMcamuM saMvaradvAra samApta II vivecana : A sUtramAM pAMce ya saMvaradvAranuM samApana karatA sUtrakAre kahyuM che ke jinazAsanamAM mULa rUpe pAMca Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrutaskaMdha-ra/adhyayana-5 ra51 | mahAvrato che jenuM seMkaDo nirdoSa ane puSTa hetuo vaDe vistRta vivecana che. ahIM tenuM saMkSipta varNana che. eka eka mahAvratanI pAMca bhAvanA, A rIte paMca mahAvratanI paccIsa bhAvanAo che. je mahAvratanA marmane spaSTa kare che. A sarva svarUpane samajI AcaraNa karI ArAdhanA karanAra muni muktine prApta kare che. pato suyaddho :- A sUtranA prAraMbhamAM be zrutaskaMdhanuM kathana upalabdha che ane aMte eka zrutaskaMdha hovAnuM kathana che. A baMne kathana sApekSa che. prAraMbhanuM kathana A vartamAna AzrayadvAra ane saMvaradvAra yukta sutranI apekSAe che ane aMtima kathana naMdIsUtra kathita prAcIna praznavyAkaraNanI apekSAe che. A pratomAM e gaha Ayaralsa A prakArano sUtrapATha aMte prApta thAya che, paraMtu A zabdonuM ahIM koI prayojana nathI. tethI prastutamAM te pATha rAkhela nathI. vizeSa mATe juo upAsaka dazA sUtranuM aMtima sUtra. I pAMcamuM (dasamuM) adhyayana saMpUrNa II vizeSa noMdha : praznavyAkaraNa sUtranI keTalIka pratomAM cothA ane pAMcamA saMvaradvAramAM kula traNa sthale AhAra viSayaka zabdonI vacce dArUmAMsa sUcaka zabdo jovA maLe che, je pAThamAM aprAsaMgika jaNAya che. batrIsa sUtronI gujarAtI, hiMdI, saMskRta vyAkhyA karanAra AcAryazrI ghAsIlAlajI mahArAja sAhebanA A praznavyAkaraNa sUtramAM dArUmAMsa sUcaka zabdo mULapAThamAM ane hiMdI, gujarAtI, saMskRta vyAkhyAomAM paNa nathI arthAt te zabdonI tyAM koIpaNa carcA nathI. batrIsa sUtranA mULapAThanI surAgame nAmanI pustakamAM paNa praznavyAkaraNa sUtranA A traNe ya sthaLe dArUmAMsa sUcaka zabdo nathI. Agama anubhavane lakSyamAM rAkhI sUkSma draSTie vicAratAM paNa A sahaja buddhigamya jevuM che ke dArUmAMsa jaina zramaNa zramaNopAsakane grahaNa karavA ke khAvAno saMkalpa paNa thaI zake nahIM arthAt jaina zramaNa zramaNopAsaka dArUmAMsanA mana, vacana, kAyAthI tyAgI hoya che. satya e che ke jaina zramaNa zramaNopAsaka dArUmAMsanI najIkamAM UbhA paNa rahI zakatA nathI. AvA madhamAMsathI ekAMta dUra rahenAra jaina zramaNonA parigraha mahAvratanA prasaMge khAvA-pIvAnI sAmagrInA saMgraha karavAnA niSedha sUtramAM "sAdhu dArUmAMsano saMgraha upAzrayamAM ke anyatra koI paNa sthaLe kare nahIM." AvA bhAvano Adeza vAkya zAstramAM hoya e koIpaNa rIte upayukta thaI zake nahIM. A kAraNe ema samajAya che ke AvA madhamAMsa sUcaka zabdo kyAre koI zAstranI pratomAM azuddhithI ke azuddha rItathI lipibaddha thaI gayA hoya ane pachI tenI nakalo paraMparAmAM cAlatI rahI hoya. amArI samakSa uparokta AcArya ghAsIlAlajI ma.sA.nI ane anya prato paNa AvI, jemAM dArUmAMsa sUcaka zabdo nathI ane vicAra vimarza karavAthI paNa te dArUmAMsa rahita pATha upayukta lAgatAM A prastuta saMskaraNamAM dArUmAMsa sUcaka zabdo na rAkhavAnuM nakkI karyuM. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5ra | zrI praznavyAkaraNa sUtra AkhA A praznavyAkaraNa sUtramAM A nirNayano upayoga traNa jagyAe karavAmAM Avyo che- (1) cothA saMvaradvAranA brahmacarya mahAvratanI pAMcamI bhAvanAnA prakaraNamAM sUtra-10 mAM, (2) zramaNa mATe khAdyasAmagrIno saMcaya karavAnA aparigraha mahAvratamAM Adeza sUtra-4 mAM, (3) aparigraha mahAvratanI cothI bhAvanA-rasanendriya saMyamanA prakaraNamAM sUtra-15 mAM. prastuta saMskaraNanA A traNe sthaLe mULapAThanA zabdomAM pUrvApara saMbaMdhamAM paNa pUrNa saMgati jovAya che. jyAre dArUmAMsanA zabdothI yukta pAThamAM ema jaNAya ke sAdhunI khAdha sAmagrInA vacce vacce A zabdo kema AvI gayA haze ? jarUra koIka bhUla thaI lAge che. kAraNa ke racanAdaSTithI ane viSaya prasaMganI daSTithI paNa A zabdo tyAM koI rIte upayukta thatA nathI. bhaviSyamAM AvanAra prakAzako, saMpAdako pAsethI paNa evI apekSA rAkhIe chIe ke teo paNa A saMskaraNanuM anukaraNa karI Adarza upasthita karaze ane koI paNa kAraNathI mULapAThamAM Avela vikRtinuM yogya saMzodhana karI saMpAdana prakAzana karaze tethI jainAgamonI avahelanA na thAya. II adhyayana-5 saMpUrNa in te praznavyAkaraNa sUtra saMpUrNa che Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha : [ 253 ] pariziSTa-1 ( akArAdinA kramathI keTalAka zabdonA artha aRvo = akartA, kriyA na karanAra apAva6i = anaMta sa rva = akRtya, hiMsAnuM eka nAma a ya= Azrava ijiriyA = akriyA, kriyArahita aMIRvo = anAzraya, ahiMsAnuM eka nAma aMjusa = aMkuza aM6i = anAtha aSNanI bahena-dikarI sAthe gamana karanArA ta = vAyu = sugaMdhita dravyavizeSa dura = asthira eIR = ghara sattA = atrANa, zaraNathI rahita anuttI = agupti, parigrahanuM trevIsamuM nAma asthisantha = arthazAstra, rAjanIti avaqte = acAkSuSa, AMkhathI na dekhAya te asthAtiya = arthAlIka, dhanasaMbaMdhI asatya kacchama7 = rIMcha, aMta = AMta kaccha = apsarA, devAMganA aMdu = AMdhra, AMdhrapradeza mAkhaphA = adhyAtmadhyAna sava = ardhacaMdranA AkAranI bArI aMgArUM = aMjanaka parvata akhasuda = alpasukha, sukhathI zUnya aThThANA = aAlikA, aTArI vatino advitIya, asahAya aTTa = Arta AMbaLA = Asakti nakuma = jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karma ya ra = ajagara makumayama = ATha madanuM maMthana karanAra ravi = kamaLa kAvaya = aSTApada, pazuvizeSa sarasa = mAnavajAti vizeSa ki= asthi, hADakAM livuM = alIka, mithyA aDavI = jaMgala avorDa naMbana = pITha pAchaLa hAtha bAMdhavA = IMDu avazva = avadha, pApa aMDaLa = IDAthI utpanna thanAra evA = udhaI, = hiMsAnuM eka nAma vibhAva= ajJAtabaMdhu MP4 (g) = deza vizeSa visaM = avizaMbha, hiMsAnuM eka nAma apaNA = anArya salamaDa= marelA ghoDAnuM kalevara alyo = anarthakArI, parigrahanuM eka nAma pi = talavAra Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 254 | zrI praznavyAkaraNa satra sivA= talavAranI dhAra samAna pAMdaDA vALA bApA = dukAna vRkSonuM vana Avapada = parivrAjakono Azrama sano = saMyamarahita, hiMsAnuM nAma AviyA = maMtraprayoga Anana = asaMyama Asana = Azrama asaMtoSa = asaMtoSa, parigrahanuM nAma Atti = Asakti, parigrahanuM eka nAma garA = adhogati, kugati sAniya = jIva vizeSa adama = sApanuM mRta zarIra mahAna = AdhAkarma-sAdhunA nimitte nirmita hithi = abhiprAya AvA = maMtra vizeSa Asima- AgAmI kALamAM kalyANakArI phuf@4 = eka jAtanuM ghAsa = khANa phagIR= ISakAra parvata AG = ADapakSI rUma = moTo zreSThI Atonna = Atodha, vAjuM = aMgAra, AhArano eka doSa AliyaT = corI raMtu = Indraketu mAliya = AbhASika deza laltha = zastra pakaDavAnI kaLA bona = vazIkaraNa Adi prayoga riyAmita = IryAsamitivaMta, gamana saMbaMdhI AnetA = kalagI sAvadhAnI yukta Anoda = eka prakAranI labdhi 3ola = eka jAtanuM pakSI zAyarI = vastumAM Adara buddhi rAkhavI, parigrahanuM ajarUti = kharala 3y = Rjumati nAmanA mana:paryava jJAnI mAtA = sthAna vizeSa saMcha = bhikSA bAyata = Ayatana, ahiMsAnuM 47 muM nAma dR(6) = UMTa, jalacara jIva mAthANI = khedanuM kAraNa, parigrahanuM 24 muM nAma sadupati = caMdramAM AthAnamaMDa = AdAna bhaMDa mAtra 3khAya = utpAta parvata TLavevAmita = nikSepanA samitivALA 36 = uddeza A mmasuvavavo = AyuSyakarmano upadrava, 3ra = jalodaravALA hiMsAnuM 12 muM nAma 36vana = upadravaNa, hiMsAnuM 9 muM nAma = Araba deza 3maya = udbhija-bhUmine phADIne utpanna thato Ama = bagIco jIva Ariya = Arya 3nI - urmi, lahera 21 muM nAma Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1/zabdArtha ? 25 5 ] 3mULa = umUlanA, hiMsAnuM bIjuM nAma vIra = kareNa 32 = peTanA baLathI cAlavAvALo sApa vizeSa aavu = kAna 325 = gheTAM 06 = loDhI, zekavAnuM eka pAtra 3vaDiyA = ThagAI karanAra Thaga pAsiye = kanyA saMbaMdhI jUTha 312 = parigrahanuM eka nAma ppaNi = kAtara 3vavo = upacaya, parigrahanuM cothuM nAma = koDI 3vALaer = upAnaha-jUrA ofunags = kapiMjala pakSI sattao = ucchaya, bhAvanI unnati, ahiMsAnuM 45 blaDa = nAnuM nagara, kasabo muM nAma vamaMDajU = kamaMDaLa 3phIra = uzIra, sugaMdhita dravya maMta = kArakhAnA vivuM = kANo, eka AMkhavALo = nokara li = ekendriyavALA jIva yafI = keLA pLIyA = haraNa pakaDavA mATe haraNIne laIne va2 = karaka pakSI pharanAra rama = UMTa karavA = airAvata, Indrano hAthI Rvata = karavata utArasa = elacIno rasa risA = kRSi vaLa = odana, bhAta vahAla = kaLaza, ghaTa vAva = apAta, parvata vizeSa varANAya = sonI saMda = auSadha varuecNa = kalyANakArI, ahiMsAnuM eka nAma vavava = kapaTa tti = klezanI peTI, parigrahanuM 19 muM nAma vaFT = asatyanuM eka nAma vaH = kapaTa chama = kAcabo jIvita = kapila pakSI chabI = vAdha, vAjiMtra vizeSa jIvoya = kabUtara va7 = khUjalInA rogI conona = gAla mAma = hiMsAnuM eka nAma, kaTakamardana vasa = cAmaDAno cAbuka Dutha = kaDavA vada = kathA karanAra, kathAkAra = kaThina tRNa vizeSa vaDara = eka prakArano sApa varuNa = sonA colNaT = kANo MLiyana = sonAnA banelA ghareNAM vizeSa jAva = haMsa vizeSa Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra zApurA = kAyara puruSa vAraMvuM = kAraMDaka pakSI vAhawA = chIMpA, zilUrI vahAvaja = kArdApaNa-eka prakArano sikko jittI = ahiMsAnuM pAMcamuM nAma pira = kinnara deva, vAdha vizeSa = kinnarI, devI vinaya = kRmi, kIDA njiriyA = prazasta yA aprazasta kArya jiriyALa = kriyAsthAna vITa = kIDA vIra = popaTa vahuDa = maraghA kUvAta = kolasAnI Aga zva = kUcI, pIMcho banAvavA yogya ghAsa suhala = kuTila, vAMko va= divAla zuLa = karathI mukta julAta = kodALI zuddha = krodhI suma = kAcabo junAla = aDada jurA = haraNa sujoDI = kulakoTi julA = kulala pakSI na = pakSInI eka jAti julA = kutIrtha sutiya = vizeSa prakAranuM haLa sufchoka = kuTIkroza pakSI suvicalIta = ghAsa Adi rAkhavAnuM ghara jusa = tRNa, ghAsa susaMya = durbaLa hADakAnI racanAvALA duDiyA = kharAba AkRtivALA judA = kuhaNa deza sudaMDha = devavizeSa, kUSmAMDa vasUDatuta = khoTu toLanAra jUDamALa = khoTu mApanAra vasUlA = dUra karma karanAra riva6 = corInuM eka nAma jUrva= kuvA vajaya = kaikaya deza vALa = kevaLInuM sthAna,ahiMsAnuM kazuM nAma samuda vAra = siMhanuM moDhuM phADanAra joDrana = kokIla hati = ziyALa varoSasiraLa = balidAnano eka prakAra di = kuSTha rogI jogAna = koNAlaka pakSI vorA = koraMga pakSI hota = uMdara samAna jIva #ona-sukha = moTo sUara joziol2 = rezamano kIDo tava = kaMka pakSI vaLa = kAMcanaka parvata vacaT = kaMcanA, eka strI vavI = kaMdorA vaDiyA = kuMDI-kamaMDala jItI = camaka, ahiMsAnuM chaThuM nAma Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha [ 257] vevamUtAruM kaMdamULa hatI = kSAMti, ahiMsAnuM teramuM nAma sa = kAMsAnuM pAtra vatha = skaMdha vajuna = kuMkuma liNi = pAyala, AbhUSaNa vizeSa sva = krauMcapakSI nahI = gaMDamALA zugara = hAthI ya = hAthI sTa = kharAba hAthavALA, ToMTA = hAthIono samUha kata = kuMDalAkAra parvata AvA = gadA, astravizeSa (ta = bhAlA, astra rala = anya vastuomAM bhaLeluM jhera jUtha = jIvavizeSa na = garuDa pakSI I = koMkaNadeza TecvUha = garuDa yUha jIta = bhAlA vaya = rojha, nIlagAya jIva = kI deza diyAda = girave rAkhelo, girave rAkhelo hana = pakSI mAla hajama karanArA hana = geMDA vAliya = gAya saMbaMdhI khoTu rahadaM = jaldI, zIdhra gAra = ghaDo hara = gadheDo mAtA = hiMsAnuM eka nAma hata = khasa deza fja =gIdha vahina = garoLI Tda = grAha, jalavastu hAtha = khAI zubha = abrahmanuM eka nAma hAliya = khAsika deza muratakhoro = gurupatnIgAmI = kubaDo muna = guDa gya = taLAI nokara = gopura, nagarano mukhya daravAjo g2= charA noug = be pagavALuM jAnavara kuditya = bhUkhyA mocho = paMjaNI = gAmaDuM 69 = gauDa deza henonahIM = eka prakAranI labdhi, zleSmanI labdhi bosa = pheNa vinAno sApa heva = corI koSa = godhA 2013 = koTavAla noma = gAyanuM klevara heDa = khAMDa nokiya = adhikArI vizeSa Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 258 ] zrI praznavyAkaraNa satra jo = godhA gopAla = gozIrSa nAmanuM zItala sarasacaMdana, iDUtaya = ziMgoDA, jaMtuvizeSa thievA = gAMTha kApanArA = gaMdhamAdana-parvatavizeSa baMdhAraNa = gaMdhahAraka deza vattha = grasta, jakaDAyelo thaya= ghI dharonI = garoLI yUtha-yU = ghuvaDa divya = ghaMTikA, ghuMgharu vaDara = cakora pakSI vavavavA = cakravAka, cakavA vajapuNe = cAkSuSa, AMkhathI jovAya te vezvara = cArathI vadhAre mArgono saMgama vaDA = cakalI vaDara = samUha vagara = camarI gAya va-mati = camacAdara va-meTTa = cAmaDAthI maDhelo paththara vaya = saMgraha thavo, parigrahano trIjo bheda varata = abrahmacaryanuM eka nAma variyA = nagara ane kilAnI vacceno mArga valaNa = caraNa, paga vanamAliya = AbhUSaNa vizeSa vA vAra = khuzAmatI vApUra = cANura malla vAra = kedakhAnuM vAra = gupta dUta vAva = dhanuSa vAsa = cAsa pakSI fja = citto vitata = citto athavA be khuravALA pazu rIna = cIna deza vilaya = cilAta dezavAsI carana = cIla variF = corI navarA = phUlonI DALI, vAdhavizeSa, phUlonI chAba vaMDo- uddhata, prANavadhanuM vizeSaNa vaLa = kauDI raMvAtiya = aTArI jqyA = cuMcaka chAla = bakarAnI eka jAti chappaya = eka kaLA vio = hiMsAnuM 21 muM nAma chIpala = hAtha dvArA cAlanArA jIvo zudi = AbharaNa vizeSa vachUta = peTanI jamaNI tarapha rahevAvALI mAMsagraMthi kanna = uttama jAti nita(va)yatnA, abhayadAna, ahiMsAnuM 48muM nAma galichA = jevI IcchA no = bhAvayajJa, ahiMsAnuM 46muM nAma gamapurisa = yamapuruSa, paramAdhAmI deva na vara= yamakavara parvata rAutha = jarAyu narasiMdha-mANasA = jarAsaMdha rAjAnA mAnanuM maMthana karanArA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha 259] kana TNa = jaLamAM rahenArA jIvo vagere moranI strI jAti garamA = jaLakAyanA jIvo hiMja = Dheka pakSI nitta = jaladeza athavA dorI para nAcanArA, khela paNa = nakula karanArA pAvara = nAka ga7ohi = eka prakAranI labdhi I = parvata najUtha = jaLo, jalo sthivALo = nAstikavAdI, nAstika nava= jo, java biheva = thApaNa navA = yavana loko fogi = sArayukta, asAratA rahita garaja = jaghana, jaMghA Di = mAyA nArisa = jevuM fkhavAya = pavana rahita nAla = jvALA fNavuDravara= mokSa nahi = jALiyo = saubhAgya snAna bAda = kAMTAothI DhAMkelAM hoya tevA jaMtu ja = snAyu navIna = cakora pakSI fkho = dhRNA rahita guya = yuga, juvA fNaplekha = nisaraNI jUthaRI = jugArI fpasaMda = sAra jUna = dhUpa LisaMto = nRzaMsa, krUra nona = be hAthanuM vAhanavizeSa-yugya no2 = nUpUra gata = yaMtra vANa = naMdImukha = pANImAM janma dhAraNa karanArA, tRNa vizeSa paMjANa = haLa navutha = zRMgAla, ziyALa ta32 = tra! tha = dhvaja ta2 = cora phAla = jaLajaMtu tata = vINA vagere 30ma = DAbha, tRNavizeSa tatiya = saMtApa 32 = saMgrAma taSkaLa = sat (satta) DALI = DAkaNa tava = tvacA (cAmaDI) hova = DaoNva jAti taraR = jaMgalI pazu kavitA = Dovilaka deza tainAtAla = vAjiMtra vizeSa fthAna = eNNikAlaga, eka prakAranuM pakSI, tanavara = mAthA para svarNapaTTa dhAraka rAjapuruSa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 20 | zrI praznavyAkaraNa 2 tatAna = taLAva raMtu = dagatuMDa pakSI tAniyaMTa = tAlapatranA paMkhA vaccha = dakSa-catura tti = tikta rasa, tIkho rasa tUraka vAjiMtra vizeSa tittI = tRpti, ahiMsAnuM 10muM nAma 60mapuSya = eka prakArano sApa ttiriya = titika deza yuvA = dayA, ahiMsAnuM 11 muM nAma ttira = tItara pakSI vara = kaMIka baLeluM timira = moTI mAchalI raMvani = dAvAnaLa niraMthayAra = ghora aMdhakAra dhvajAro- dravya sAravALo, parigrahanuM 10 muM nAma ttimaiMti = bahu ja moTI mAchalI vita = draviDa tithi = tiryaMca 9dapati = kheDUtanI eka jAti tivAthaLa = atipAta, hiMsAnuM nAma vADhi = dADha risiya = tarasyA tamiLa = mAlA tti = tithi vA2= daravAjo tutha = ghoDA vAliyara = khATI dALa tUNa7 = vAdya vagADanAra vinivedaya= jIva jaMtu vizeSa jika = corI raviya = citto tetna = tela laviya = eka prakAranI cakalI tomara = vANa ridiyA = vAva toraNa = toraNa kuN = kharAbakArya tatI = taMtrI, vINA du SyavALo = durgatimAM laI janAra, hiMsAnuM tava = tAmra eka nAma tuMDa = moTuM kuddha = dugdha thai = stana duhA = vRkSone pachADavAnuM mulgara thayaR = sthalacara devajuna = devamaMdira thAvara = sthAvara, ekendriya jIva voinuda = jalamArga ane sthaLamArga baMnemAMthI dhUma = sUpa javA yogya nagara thavA = thoDA na = nAnI hoDI, nAnI naukA o = priya, dayALu, guNavAna di = durbhAgya raphuvataqbhavo = vidhi-bhAgyanA prabhAvathI saMta = dAMta mATe Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha 261 | haMsA = sAmAnya bodha, zraddhAguNa paphamaya = pratibhaya = DAMsa, macchara parama = padma, kamaLa, (1)thati = saghana pALIyAra = vizeSa rUpathI haraNIone mAravA thatA = dhUrtarASTra mATe ja pharanAro dhamaNa = havA bharavAnI dhamaNa pawfu6 = pakkaNika deza thaLa = nADI pacchAya = DhAMkavAnuM vastra fdhatI = dhRti, ahiMsAnuM 28 muM nAma pamtta = paryApta, paryAptinI pUrNatAvALA jIva dhUma = dhUma, AhArasaMbaMdhI eka doSa paTTasa = praharaNa vizeSa pavana = jIvajaMtu vizeSa paSIR = jUlo | rottiya = nagara rakSaka paDavaMdho = pratibaMdha, bAhya padArthomAM snehabaMdha hovo ga6 = nartaka DisIsa1 = kRtrima zira, mastaka = naTa paDatuma = pratidhvani garatha = loDhAnuM bANa vAva = vAdha vizeSa for = niSkriya pUrva = panthava deza di = loDhAnI beDI pataravA = bhUSaNa vizeSa fNAma = vaNikonuM nivAsasthAna patetarara = pratyeka zarIra, eka zarIramAM eka foLo = nirguNa jIva hoya tevA jIva fpanna = nitya amAsA = atizaya dIptIvALI sthi-vALo = nAstikavAdI pamA = pramadA, strI bismata2 = nirmalatara, ahiMsAnuM 60muM nAma pramozo = pramoda foDa = kapaTa, mAyAcAra pathAva = prajApati jillAmAM = nirvANa, mokSa, ahiMsAnuM eka nAma paravAra = parastrI fkharuM = nivRtti, zAMti parazuM = dhanuSya bANa fbahApa = nidhAna, parigrahanuM 8 muM nAma parada9= corInuM bIju nAma pUma = nUma, DhAkaNuM para = vAdha vizeSa ne2 = nUpura parivAra IT = vyabhicAramAM sahAyaka dura = nehura deza paribaLa = parijana = samRddhidAyaka, ahiMsAnuM 24 muM nAma rAvajaya mata = maLamUtra Adi ki = vAdya vizeSa paraThavAnI vidhi sahita Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 ritAvaLaanho = paritApana Azrava- paravarI =parastrIgAmI hiMsAnuM 26 muM nAma pArikhava = pAriplava jaMtu parivaya(T) = kabUtara mahiyA6 = talavAranI myAna pAvIvo = pApakopa, hiMsAnuM 19 muM nAma pApatoma = pApalobha, hiMsAnuM eka nAma pAla = palvala, nAnuM taLAva palAla = palAla, poAla liovama = palyopama-upamAkALa vizeSa lita = pradIpta patiya = saphedavALa pava = pravacana padmA = pavA = paraba pavittA = pavitrA, ahiMsAnuM 55 muM nAma pavittharo-dhanano vistAra, parigrahanuM 20 muMnAma pavvIsaga = vAgha vizeSa palaya = be pagavALuM jAnavara paharaNa = zastra pahALa = pradhAna pahera = bhUSaNa vizeSa pADyuM = pagathI IR = koTa pArIkha = eka jAtanI mAchalI pALavo = prANavadha, hiMsAnuM paheluM nAma pALiyuM = pANI, jala pAosariyA =poMjavAnuM vastra pAvanAlaLa = khissu = pAva(ca)baMdhana= pAtrabaMdhana-pAtra jenAthI baMdhAya penvAviyuM - paralokamAM kalyANakara te peTTuna = morapicchA poLa = jAti vizeSa, pokkaNa deza povALI = puSkaraNI, coravAvaDI kuMdanArA, uchaLanArA zrI praznavyAkaraNa sUtra pAraLa = pUrti, vratanI pUrNAhUti pArasa = phArasa deza so = pAsa, jALa pivamaMsI = pakAvelu mAMsI nAmanuM dravya jaTAmAsI piccha = pUMchaDI piTTa = pITavuM pitta = zarIra saMbaMdhI eka doSa pivIliyA = kIDI piyaro - pitA vagere pUrvaja pittuLa = cugalIkhora piMDAya = AhArapANI piMgalallu = piMgalAkSa pakSI vidyuta - piMgula pakSI, lAla raMgano popaTa = piMDo = piMDa, parigrahanuM 9muM nAma nIvara = puSTa purtti = puSTi, ahiMsAnuM eka nAma puruvima = pRthvIkAya jIva yuddhaviyaMsi = pRthvIne Azrita rahenArA puliMgo = puruSArtha purohiya = purohita, zAMtikarma kartA pustiva = puliMga nAmano deza vizeSa Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha 263 vasthA = hoDInA vepArIo bAla = bhASa pakSI yathAva = pakSIonA baccA fmarA = bhiMgAraka pakSI poya-patina = eka jIva vizeSa mukliya = phoDelI dhANI pola = pauSadha, eka viziSTa vrata mu sara = zeSanAga pAsA = paMgu mUvaITH = jIvono samUha nava = pATa, pathArI, khurazI vagere beyAbiTTavA = bhedaniSThApana, hiMsAnuM nAma pasiMha = paridha, AgaLo monAliya = bhUmi saMbaMdhI khoTuM ofsuya = prAsuka, nirjIva baMdovALa bhaMDopakaraNa athavA mATInA vAsaNa paNosa = phasphasa, phephasA-zarIrano eka bhAga uDimAna = bhiMgimAla vaDara = eka deza vizeSa maya = khetara kheDyA pachI patthara phoDavAnuM moTuM vaza = bagalo lAkaDuM vaM = bApa, pitA maNi = pheNavALA sApa vazvara = eka anArya jAti macchavaMdhA = mAchalI pakaDanArA varaha = mora pachI = mAkhI vasAvA = bagalo kacchI = mizrI udaniya = bahalIka dezavAsI mana = dArU vahira= badhira-beharo mA = mAlisa vAra = bAdara nAma karmavALA maMR = bilADI vijAtta = vilvala deza maMDavaH jenI najIka koIvastI na hoya evI vastI vIra = bhayAnaka mathunu = mastaka vedvavA = viDambaNA mANasA = menA viMgura = baMjula pakSI madhu = madha mA = yoni mamaNa = aspaSTa uccAra karanArA makumuqifkha = caNAnI jema bhaTTImAM zeke che maya = mada mahA = bhaDaga jAti marada6 = mahArASTra deza mahA = sainika mArca = maruA, sugaMdhI phUla badhA = bhadrA, kalyANakArI, ahiMsAnuM ra5 muM nAma mahuvA = maruka deza mayaT = nokara malaya = malaya deza mAphac = sevaka mA = pahelavAna Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] zrI praznavyAkaraNa satra masa = mazaka, macchara muddha = mUrdhA, mastaka mahippA = mahAtmA mumura = agninA kaNo mahiblaya = mahAvrata murA = mahela mahA zuMbI = moTI kuMbhI muruDa = muphaMDa deza mahApada = rAjamArga musaMta = mUsaLa mahAsA pUtaLAripu = mahAzakuni ane pUtanA mudi = praharaNa vizeSa vidyAdharIonA zatru mudata = muhapati madivasa = aparimita mAMganAra, parigrahanuM 14 mI = mahatI, mahimAsaMpanna, ahiMsAnuM 15 muM muM nAma nAma madurA = madhamAkhI mUvara = muMgA madulA = madha mUvi = eka prakAranuM dhAnya magdhAya = madha lenArA mUnamna = garbhapAta Adi mULa karma mahura = mahura deza mUsA = khAMDavAnuM upakaraNa mahora = moTo sarpa methaLa = pRthvI mAdi = DhAla miya= meda, dhAtu mAnuNottara = manuSottara parvata meta = meda deza mArA = hiMsAnuM 7muM nAma mera = muMjanA taMtu mA = vanavAyu medalA = mekhalA mAnava = mAlava deza nova7 = mokSa mAla = mASa deza mo2 = mugara mittaetta = mitranI patnI nokiya = muSTipramANa, paththara mittalunA = pleccha jAti moyaT = modaka, lADU fmaya = mRga maMDa = maMDa5, rAvaTI mu = mRdaMga maMDu = meDhaka, deDako mulusa = maMgUsa, zarIra(chAtI) dvArA cAlato sarpa, maMjuya = maMduka, pANI jaMtu vizeSa maHT = totaDuM bolanArA = mauSTika deza fkaMga = majjA muphiya = mauSTika malla yama = mULavrata, AjIvana vrata muta = motI 2usa = rAkSasa Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha . [ 265 ] rajakA = rakSA, ahiMsAnuM 33muM nAma vibhUtI = vibhUti, ahiMsAnuM 32 muM nAma rAjumadda = raktasubhadrA vimA = vimukti, ahiMsAnuM 12 muM nAma rativara = ratikara parvata viyava = vyAgha ratat(6) = rati, prema vilApa = hAthInA dAMta raya = raja, karmaraja vihAra= maTha vagara = ratnAkara, samudra vasachi pAruM = vizvAsano avasara joIne rayonAliya= jAMghanuM bhUSaNa ghAta karanAra racaya = cAMdI visA = vizvAsa, ahiMsAnuM 51 muM nAma racAI = rajathI rakSaNa karanAra vastra vasuya = vizruta, prasiddha harakha = rajoharaNa vegavaMtI = vijaya patAkA ravi = surya veDhima = veSTima, jalebI raya = rasaja, rasomAM utpanna thanArA jIvo tiva= vedikA, cabutaro 26 = hAtha vevasthA = vedavihita, anuSThAnanA arthI rAtha6 = rAjya virUddha veti = vairyamaNi rivasama= ariSTa nAmano baLada vesara = pakSI vizeSa lio= RSi veramaM = hiMsAnuM 16muM nAma raha = haraNa vizeSa vaMgura = eka prakAranuM pakSI hara = ruru deza vala = vAMsaLI ropa = roma deza sa3 = zakuna pakSI, tItara diya= rohita, pavizeSa sa = zakadeza athavA jAti viDava = zAkhA gra savaF2 = zarkarA-retI viDA = kabUtaronA ghara saluna = talapApaDI nipAto = vinAza, hiMsAnuM 27 muM nAma sahI = sAkSI vidura = viSNamaya sAhebUda = zakaTayUha vitata = Dhola vagere vAjiMtro sagapraya = nakha sahitanA paga vALA viyeya paNa = vitata pakSI sava = seMkaDono saMhAra karanAra zastra, zataknI viki = vRddhi, ahiMsAnuM 21 muM nAma kSatti = zakti, trizUla viMopitta = eka viziSTa labdhinA dhAraka sattA = ahiMsAnuM 4thuM nAma viparI = vINA salUna = zArdula siMha Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] zrI praznavyAkaraNa 2 tala = bhAlA suddhA = vyAdha, zikArI sakhi = ghI suddhA = lobhagrasta savAra = zabara, bhilla jAti supa = hiMsAnuM eka nAma 69ta = zastra vizeSa hu = paththara, DhekuM samaya = siddhAMta nepa = pahADamAM baneluM ghara sammata-vasuddhamUtto = samyakatvarUpavizuddha mULa toti = corInuM eka nAma vALA todana = loDhAnI beDI sara= kAMciDo tohanara = loDhAnuM piMjaruM lava jaMtu vizeSa diMA = lobhAtmA, parigrahanuM 13 muM nAma sanhAya= jIva vizeSa tALa = zastra vizeSa sasatha = zazaka, sasaluM pA = hiMsAnuM ra9 muM nAma saLiyA = pakSImAra, zikArI vairUra= vaja sAta = zAkhA, vRkSanI DALI vaDara = bakula deza sAdiliya = sAhasI-vagara vicAryuM karanAra vahA2 = pakSakAra parvata-vijayone vibhakta sikha = zilpakaLA karanArA parvato siyAna = ziyALa vaguNI = vAgula iila = zrIkaMdalaka vo = varya, hiMsAnuM ra5 muM nAma sittapravAtta = zilApravAla vakR = bataka livuM = upadrava rahita, ahiMsAnuM 37 muM nAma vakRSaqya = goLAkAra parvata sidarI = zikharI nAmano parvata vahama = vakra zarIrI siraLa = dahIM ane sAkarathI banela zrIkhaMDa vaUvara = jaMgalamAM pharanArA lADa-edluDa= nAno jhaMDo vIsa = vAdhavizeSa nakkI = lAThI, lAkaDI vakhANa = khetaranI kyArI taLI = labdhi, ahiMsAnuM 27 muM nAma vaSiA = vAvaDI nayana = parvata khodIne banAveluM sthAna vizeSa vama = kavaca navA = laviMga vaya = vrata tAvavara = lavA pakSI, lAvaka nAmanuM pakSI varatta = cAmaDAnI DoDI vAsA = rAsa gAnArA varakha = mora jAtiya = lhAsika deza vaya = varAka, bicArA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-1/zabdArtha 267 vadi= daSTiviSa sApa saHi = sIsA vattajI = vINA sIda = siMhala deza vanaya= vallabha sUI = bRha vizeSa vAra = khetara vizeSa sumuda = sUcImukha, tIkSNa cAMcavALA vavasAmo = vyavasAya, ahiMsAnuM 44muM nAma su$ = popaTa vadhvara= barvara deza surya = sukRta vasA = carabI suyora = ghaMTanuM nAma vahaLa = naukA, hoDI suna = kUtaro vada = hiMsAnuM 8 muM nAma suya = popaTa vANiya = bhUjaparisarpa vizeSa suvALA = zrutajJAnI vArika = jALa laIne pharanArA suyA = zrutajJAna, ahiMsAnuM 9 muM nAma vAma = nAnA zarIravALA suvavijhumatI = surUpa vidyummatI vAmano vAlI = lokaviruddha suvAtiyA = suvarNaguTikA vAyara = bAdara, sthULa sulAi = zmazAna vAya = kAgaDA suhuma = sUkSma vAla = vALa sUruM = sUci, soI vAnaranuMya = vALanI dorI sUra sUvara vAva = kamaLa rahita athavA goLa vAvaDI sUtI = zuci, ahiMsAnuM pa6 muM nAma vA2= varSadhara himavAnuM Adi parvata sUya = dALa vAli = vAMsalo sUya = cADIkhora vAhI = vyAdha sUtra = zULI virukha = eka prakArano mahela sUraparivALI = vINA vizeSa vina = varu lekha = zyana, bAjapakSI vikatA = aMgahIna, vikalendriya setu = pula viSNu = vIMchI seya = sveda, parasevo sImA IIR = eka prakArano grAha tela = paththara sIyA = zibikA, moTI pAlakhI er = zalpaka jaMtu rItarika = zIla parigraha, ahiMsAnuM 41muM phera = zarIrapara kAMTAvALA jaMtu-zeLo nAma eraMva = rAyatA Adi Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ] zrI praznavyAkaraNa satra toya = rakta, lohI nAma soni = kaTi, kamara iaa = maithunanuM eka nAma sonthiya = svastika saphika = parasevAmAM utpanna thanArA jIva soma = saumya saraLa = saMrakSaNA, mohavaza zarIra AdinI toya= zoka rakSA karavI, parigrahanuM 14muM nAma soriyA = suvarono zikAra karanAra lina = sIMga saMvaraha = vyApta sulumAra = jaLacara, jaMtu vizeSa saMvama = utaravAno mArga = lAkaDAno ghoDo saMro = vastuonuM paraspara meLavavuM, parigrahanuM sthira = hAthInuM kalevara bIjuM nAma dALa-kha = pratidina saMjura = vyApta hatyaMjuya = hastAMduka, eka prakAranuM baMdhana, beDI saMyayana = hADakAnI zArIrika racanA ya = ghoDA saMvo = caya, vastuonI adhikatA, parigrahanuM puriya = hRdapuMDarika pakSI bIjuM nAma ripala = cAMDAla saMkaLa = zArIrika AkRti hata = haLa saMDAsa ta8 = saMDAsanI AkRtinI samAna haksa = hAsya moDhAvALA hiyaMta = hRdaya ane AMtaraDA 4 thavo = bAhya padArthano adhika paricaya, himavaMta = parvatanuM nAma parigrahanuM 22 muM nAma hiraNa = cAMdI cheya = khAtara khodanArA hIMga sattA = satvathI rahita sapa3khAvo = asatya Adi pApa karanArA, duniye = zIdhra parigrahanuM 18 muM nAma dULa = hUNa nAmanI jAti saMvaga = yuddharatha tathA devaratha hesiya= ghoDAno haNahaNATa saMvAda = vastI vizeSa dRDha = beDoLa zarIra saMba2 = sAMbhara mAro = saMbhAra, je sArI rIte dhAraNa karavAmAM Ave, parigrahanuM chaThuM nAma saMpuSTima = saMmUrchAima, garbhavinA utpanna thanArA jIva saMvadR siMhevo = saMvartaka saMkSepa, ahiMsAnuM eka Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-2vArtAo [ 29] pariziSTa-ra ( praznavyAkaraNa - vArtAo cothA abrahma nAmanA AzravAranA sUtra 14nA mULapAThamAM jeo mATe mahAyuddha thayA che tevI 13 kanyAono nAmollekha che. tenA caritro saMkSepamAM ahIM ApyA che. sItA : mithilA nAmanI nagarI hatI. tyAM janaka nAmanA rAjA hatA. tenI rANInuM nAma videhA hatuM. tene bhAmaMDala nAmano eka putra ane jAnakI (sItA) nAmanI eka putrI hatAM. sItA atyaMta rUpavatI ane sarva kalAomAM pAraMgata hatI. jyAre te vivAha yogya thaI tyAre rAjA janake svayaMvara maMDapa banAvyo ane deza-videzanA rAjAo, rAjakumAro ane vidyAdharone svayaMvarane mATe AmaMtrita karyA. rAjA janake pratijJA karI hatI ke je rAjakumAra svayaMvara maMDapamAM sthApita devAdhiSThita dhanuSanI pratyaMcA caDhAvaze tenA gaLAmAM sItA varamALA paherAvaze. yogya samaye rAjAo, rAjakumAro ane vidyAdharo AvI pahoMcyA, ayodhyApati rAjA dazarathanA putra rAmacaMdra paNa potAnA nAnA bhAI lakSmaNanI sAthe te svayaMvaramAM AvyA ane vArApharatI sahu janaka rAjAnI zarato anusAra dhanuSyanI pratyaMcA caDhAvavA AvavA lAgyA. pUrI tAkAtathI dhanuSya UpADavA chatAM dhanuSya koIthI TasathI masa na thayuM. aMte rAmacaMdrajI dhanuSyanI pratyaMcA caDhAvavA mATe UThayA. sarva rAjAo Azcaryacakita thayA, rAmacaMdrajIe dhanuSanI pAse pahoMcIne paMcaparameSThinuM dhyAna karyuM, dhanuSanA adhiSThAyaka deva tenAthI prabhAvita thayA ane zrI rAmacaMdrajIe jotajotAmAM dhanuSyane upADyuM ane tenA para bANa caDhAvyuM. sahue jayanAda karyo, sItAe zrI rAmacaMdrajInA gaLAmAM varamALA paherAvI, vidhi pUrvaka bannenuM pANigrahaNa thayuM. vivAha pachI zrI rAmacaMdrajI sItAne laIne ayodhyA AvyA. sahue ayodhyAmAM AnaMda ujavyo. A rIte thoDo samaya AnaMdollAsamAM vyatIta thayo. eka divasa rAjA dazarathanA manamAM IcchA thaI ke, rAmacaMdrano rAjyAbhiSeka karIne, saMsArano tyAga karIne huM muni banuM paraMtu karmanI gati nyArI che. jyAre rAmacaMdrajInI vimAtA kaikeyIe A kathana sAMbhaLyuM tyAre teNe vicAryuM ke rAjA jo dIkSA leze to mAro putra bharata paNa sAthe ja dIkSA leze. jethI bharatane dIkSA detA rokavA mATe teNe upAya zodhyo. teNe rAjA dazaratha pAse varadAna mAMgyuM ke mArA putra bharatane rAjyagAdI prApta thAya. rAjA dazarathane potAnI pratijJA anusAra A varadAna svIkAravuM paDyuM. pariNAme zrI rAmacaMdrajIe potAnA pitAnI AjJAnuM pAlana karavA ane bharatane rAjyano adhikArI banAvavA mATe sItA ane lakSmaNanI sAthe vanagamana karyuM. vanamAM bhramaNa karatAM karatAM teo daMDakAraNyamAM pahoMcyA ane tyAM parNakuTI banAvI ane rahevA lAgyA. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra eka divasa lakSmaNajI pharatAM-pharatAM te vanapradezamAM pahoMcyAM ke jyAM kharadUSaNano putra zaMka vAMsanA jaMgalomAM eka vRkSa sAthe pagabAMdhIne UMdho laTakI caMdrahAsakhaDaga meLavavAnI vidyA siddha karI rahyo hato. vidyAsiddhino samaya najIka AvatAM khaDaga AkAzamAMthI UtarI rahyuM hatuM. vanamAM pharavA nIkaLelA lakSmaNe AkAzamAM laTakatA camakatA caMdrahAsakhaDagane joyuM ane kutUhalavaza hAthamAM lIdhuM ane teno camatkAra jovAnI IcchAthI tene vAMsanA jaMgala para calAvyuM. saMjogovaza kharadUSaNa ane caMdranakhAnA putra tathA rAvaNano bhANeja zaMbukakumArane A khaDaga vALyuM. vAMsanI sAthe--sAthe tenuM paNa mAthu kapAI gayuM. jyAre lakSmaNajIne A khabara paDI tyAre temane khuba pazcAttApa thayo. temaNe rAmacaMdrajI pAse jaIne Akho vRtAMta saMbhaLAvyo. temane paNa duHkha thayuM. teo samajI gayA ke lakSmaNe eka khUba moTI vipattine UbhI karI che. jyAre zaMbukakumAranA mRtyunA samAcAra tenI mAtA caMdranakhAe jANyA tyAre te paNa ati krodhAyamAna thaI ane putraghAtaka sAthe badalo levA mATe te parNakuTImAM AvI pahoMcI. jyAM rAma-lakSmaNa beThA hatA. te AvI to hatI badalo levA paraMtu tyAM te rAma-lakSmaNanA divya rUpane joIne temanA para mohita thaI gaI. teNe vidhAnA prabhAvathI suMdara yuvatInuM rUpa banAvI lIdhuM ane kAmajvarathI pIDita thaIne ekavAra rAma pAse to bIjIvAra lakSmaNa pAse kAmAgni zAMta karavAnI prArthanA karI paraMtu svadArasaMtoSI, parastrItyAgI rAma-lakSmaNe tenI A tuccha prArthanA svIkArI nahIM. putranA vadhathI ane potAnI IcchApUrtinA abhAvathI caMdranakhAno roSa bhabhUkavA lAgyo. te sIghI potAnA pati kharadUSaNanI pAse AvI ane putravadhanI AkhI vAta kahI saMbhaLAvI. te vAta sAMbhaLIne kharadUSaNa kopajvAlAthI dagdha caIne vairano badalo levA mATe daMDakAraNyamAM pahoMcyo. lakSmaNa ane kharadUSaNa vacce yuddha thayuM. laMkAdhIza rAvaNane jayAre potAnA bhANejanA vadhanA samAcAra maLyAM tyAre te paNa laMkApurIthI AkAzamArga dvArA daMDakavanamAM pahoMcI gayo. tyAM sItAnuM rUpa joIne te mohita thayo. tenI vivekabuddhi naSTa thaI, potAnA ujjavaLa kuLane karyoketa thavAnI paravAha karyA vinA teNe sItAharaNano kuvicAra karyo. sannipAtanA rogInI jema kArmonmata rAvaNa sItAne prApta karavAnA upAya vicAravA lAgyo. tene eka upAya sUjhyo. teNe potAnI vidyAnA prabhAvathI jyAM lakSmaNa saMgrAma karI rahyA hatA, te tarapha moTethI siMhanAdano dhvani karyo. rAma A sAMbhaLI ciMtAmAM paDI gayA ke lakSmaNa moTI vipattimAM phasAyo che. ataH teNe mane bolAvavA mATe pUrvasaMskRtita siMhanAda karyo che. tethI teo sItAne ekalI mUkIne tarata lakSmaNanI madadane mATe nIkaLI paDayA. rAvaNa A avasaranI ja pratIkSAmAM hato. ekalI sItAnI pAse pahoMcyo ane sItAne UpADIne potAnA vimAnamAM besADI, AkAza mArgathI laMkAnI tarapha bhAgavA lAgyo. sItAno vilApa ane rudana sAMbhaLI rastAmAM jaTAyu pakSIe vimAnane rokavAno khUba prayatna karyo paraMtu tenI pAMkha kApIne tene rAvaNe nIce pADI dIdho ane sItAne laIne jhaDapathI laMkA pahoMcyo. tyAM tene azokavATikAmAM rAkhI. rAvaNe sItAne aneka pralobhana ApI tathA bhaya batAvIne potAne anukULa banAvavAnI khUba ceSTA karI. paraMtu sItA sadAcAranA mArgathI calita thaI nahIM. aMte teNe vidyA prabhAvathI zrIrAmanuM kapAyeluM mAthuM paNa batAvyuM ane kahyuM ke have rAmacaMdra A saMsAramAM nathI, tuM mane svIkArI le. sItA ekanI be na thaI, teNe rAma sivAya anya puruSane potAnA manamAM sthAna na ApyuM. rAvaNane paNa teNe anukULa--pratikULa aneka vacanothI adhamakRtya na karavA samajAvyo paraMtu te paNa potAnI haTha para aDaga rahyo. te 270 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-rIvArtAo 271 | A bAju zrIrAma lakSmaNanI pAse pahoMcyA to lakSmaNe pUchyuM- bhAI ! Apa mAtA sItAne parNakuTImAM ekalI mUkIne ahIM kema AvyA? rAma siMhanAdane mAyAjALa samajI ane tatkALa potAnI parNakuTImAM pAchA AvyA. tyAM sItAne na joIne tenA viyogathI vyAkuLa thaI mUcchita thaI gayA. lakSmaNa paNa yuddhamAM vijaya meLavI pAchA AvyA. potAnA moTAbhAInI A dazA ane sItAnuM apaharaNa jANIne te atyaMta duHkhI thayA. lakSmaNa dvArA zItopacArathI rAma sabhAna banyA ane baMne bhAI tyAMthI sItAnI zodhamAM cAlI nIkaLyA. mArgamAM temane RSyamUka parvata para vAnaravaMzI rAjA sugrIva ane hanumAna Adi vidyAdhara maLyAM. tyAMthI samAcAra maLyA ke rAvaNa ahIMthI ja akAzamArge sItAne laI gayo che. tethI baMne bhAIo, sugrIva, hanumAna Adi vAnaravaMzI senA tathA sItAnA bhAI bhAmaMDaLa Adi vidyAdharo sAthe laMkAmAM pahoMcyA. zrI rAme sItAne pAchI soMpavAnuM namrabhAve rAvaNane nivedana karyuM paraMtu rAvaNano aMtakAla najIka hovAthI hitakArI sUcana tene samajAyuM nahIM. aMte yuddhanI durdubhI vAgI, baMne pakSe agaNita manuSyono saMhAra thayo. chevaTe rAvaNa raNasaMgrAmamAM Avyo, rAvaNane parAjita karavAnI tAkAta vAsudeva lakSmaNa sivAya anyamAM na hatI. tethI ja je je yoddhao sAme AvyA te sarvano rAvaNe saMhAra karyo. zrIrAmanA pakSamAM hAhAkAra macI gayo. aMte rAmanA AdezathI lakSmaNa yuddhamAM AvyA. baMne taraphathI zastraprahAra thavA lAgyo. lakSmaNe rAvaNa dvArA prayukta sarva zastrone niSphaLa banAvyA. aMte krodhAvezamAM AvI rAvaNe aMtima zastra rUpe potAnuM cakra lakSmaNa para calAvyuM. paraMtu te lakSmaNanI traNa pradakSiNA karIne lakSmaNanA ja jamaNA hAthamAM jaIne aTakI gayuM. rAvaNa hatAza thaI gayo. basa! lakSmaNajIe te cakra ghumAvIne rAvaNa para choDyuM, cakra dvArA rAvaNanuM mAthuM kapAIne bhUmi para paDI gayuM. rAvaNa yamalokano atithi banI gayo. dropadI : kAMpilyapuramAM drupada nAme rAjA hatA, temanI rANInuM nAma calaNI hatuM. temane eka putra ane eka putrI hatA. putranuM nAma dhRSTadyumna ane putrInuM nAma draupadI hatuM. te vivAha yogya thaI tyAre rAjA drupade svayaMvara maMDapanI racanA karAvI tathA badhA dezanA rAjA-mahArAjAne svayaMvarane mATe AmaMtrita karyA. hastinApuranAM rAjA pAMDunA pAMceya putra-yudhiSThira, arjuna, bhIma, nakula ane sahadeva paNa A svayaMvara maMDapamAM pahoMcyA. maMDapamAM upasthita badhA rAjAo ane rAjaputrone saMbodhita karatA drupada rAjAe pratijJAnI ghoSaNA karI ke A vedhayaMtra che, tenA dvArA upara pharatI yaMtrastha mAchalInuM pratibiMba nIce rAkhela kaDAInA telamAM paNa pharI rahyuM che. je vIra puruSa nIce pratibiMbane joI, te mAchalIno dhanuSathI vedha karaze, tene dropadI varamALA paherAvaze. upasthita sarva rAjAoe potapotAnuM hastakauzalya batAvyuM paraMtu koI matsyavedha karavAmAM saphaLa thaI zakayA nahIM. aMte pAMDavono vAro Avyo. potAnA moTAbhAI yudhiSThiranI AjJA maLatA dhanurvidyAvizArada arjune potAnuM gAMDIva dhanuSa upADayuM ane tatkAla lakSyavedha karyo. lakSyavedhanA kAryamAM saphaLa thatAM ja arjunanA jayanAdathI sabhAmaMDapa guMjI UThayo. rAjA drupade paNa atyaMta harSita thaIne draupadIne Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 | zrI praznavyAkaraNa 2 arjunanA gaLAmAM varamALA paherAvavAnI AjJA ApI. dropadI potAnI dAsInI sAthe maMDapamAM upasthita hatI. te arjunanA gaLAmAM ja varamALA paherAvavA jaI rahI hatI paraMtu pUrvakRta nidAnanA prabhAvathI devayoge te mALA pAMceya bhAIonA gaLAmAM gaI. A rIte pUrvakRta karmAnusAra yudhiSThira Adi pAMce bhAIo draupadInA pati banyA. eka vakhata pAMDu rAjA rAjasabhAnA siMhAsana para beThA hatA. temanI pAse ja kuMtI mahArANI ane yudhiSThira Adi pAMca bhAI paNa beThA hatA. draupadI paNa tyAM ja hatI. tyAre AkAzamAMthI utarIne devarSi nArada sabhAmAM AvyA. rAjA vageree UbhA thaIne nArada RSinuM Adara-sanmAna karyuM. paraMtu dropadI koI kAraNasara temanuM ucita sanmAna karI zakI nahIM. tethI nAradajIe A apamAnano badalo levAnuM nakkI tyAra pachI nAradajI paribhramaNa karatA ghAtakI khaMDanA dakSiNArdha bharatakSetranI rAjadhAnI amarakaMkA nagarImAM pahoMcyA. tyAMnA rAjA padmanAbhe nAradajIne potAnI rAjasabhAmAM AvelA joIne temano AdarasatkAra karyo. kSemakuzaLa pUchayA pachI rAjAe nAradajIne pUchayuM- RSivara ! ApanI gati sarvatra abAdhita che. tethI kaho ke mArA aMtaHpura jevuM ramaNIya nArIothI suzobhita aMtaHpura anyatra Ape joyuM che? A sAMbhaLI nAradajI hasI paDyA ane bolyA- rAjanuM ! tuM potAnI nArIonA sauMdaryano garva kare che. tArA aMtaHpuramAM draupadI jevI koI suMdarI nathI, kharekhara to draupadInA paganA aMgUThAnI tulanA karI zake evI eka paNa suMdarI nathI. A sAMbhaLIne viSayavilAsAnurAgI rAjA padmanAbhanA manamAM draupadInA prati anurAgano aMkura aMkurita thaI gayo. teNe tatkSaNa pUrvasaMgatika devanI ArAdhanA karI. smaraNa karatA ja deva pragaTa thayA. rAjAe potAnA manoratha pUrNa karavAnI vAta temane karI. mahelamAM sUtelI dropadInuM deve zayyA sahita apaharaNa karI teNIne padmanAbhanA mahelanA kIDodyAnamAM lAvI mUkI. tyAM rAjA padmanAbhe tenI pAse prema yAcanA karI, vaibhava ane sukha-suvidhA vagerenuM pralobhana ApyuM. nItikuzaLa draupadIe vicAryuM-'A samaye A pApAtmA kAmAMdha thaI rahyo che. jo huM sApha InkAra karIza to vivekazUnya hovAthI kadAca A mAruM zIlabhaMga karavA mATe uddhata thaI jaze.' Ama, vicArIne draupadIe padmanAbhane kahyuM - 'rAjana ! Apa mane vicAravA mATe cha mahinAno samaya Apo. e pachI ApanI jevI IcchA hoya tema karajo. teNe vAta maMjura rAkhI. e pachI draupadI anazana Adi tapazcaryA karatI sadA paMcaparameSThInA dhyAnamAM lIna rahevA lAgI. pAMDavonI mAtA kuMtI draupadI haraNanA samAcAra laIne hastinApurathI dvArikA pahoMcI ane zrIkRSNane draupadInI zodha karavA vinaMtI karI. A samaye kalahapriya nAradaRSi paNa tyAM pahoMcI gayA. zrIkRSNa temane pUchyuM- 'muni ! ApanI gati sarvatra abAdhita che. aDhIdvIpamAM evuM koI sthAna nathI ke jyAM ApanuM gamana na thatuM hoya. ataH Ape kyAMya draupadIne joI hoya to kRpA karIne kaho. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2/vArtAo _ | 273 ] nAradajI bolyA-" janArdana! ghAtakIkhaMDamAM amarakaMkA nAme rAjadhAnI che. tyAMnA rAjA padmanAbhanA krIDodyAnanA mahelamAM meM draupadI jevI eka strIne joI hatI." nAradajI dvArA draupadInA khabara maLatAM ja zrIkRSNajI pAMceya pAMDavone sAthe laIne amarakaMkA tarapha ravAnA thayA. rastAmAM lavaNasamudra hato. jene pasAra karavo temane mATe zakya na hato. tyAre zrIkRSNa traNa upavAsa karIne lavaNasamudranA adhiSThAdAyaka devanI ArAdhanA karI. deva prasanna thaI zrIkRSNanI sAme upasthita thayA. zrIkRSNajInA kathanAnusAra samudramAM teNe rasto banAvI dIdho. phaLa svarUpe zrIkRSNa ane pAMce pAMDavo amarakaMkA nagarImAM pahoMcyA ane eka udyAnamAM rokAIne potAnA sArathI dvArA padmanAbhane sUcita karyo. padmanAbha potAnI senA laIne yuddha mATe AvI pahoMcyo. baMne vaccenA tumula yuddhamAM padmanAbhe pAMDavone parAsta karyA tyAre zrIkRSNa svayaM yuddhanA medAnamAM AvyA ane temaNe potAno paMcajanya zaMkha vagADayo. paMcajanyano bhISaNa nAda sAMbhaLIne padmanAbhanI trIjA bhAganI senA to bhAgI gaI, eka tRtIyAMza senAne temaNe sAraMga-gAMDIva dhanuSanI pratyaMcAnI TaMkArathI mUcchita karI dIdhI ane bAkInI senA ane padmanAbha potAnA prANa bacAvavAne mATe durgamAM ghusI gayA. zrIkRSNe narasiMhanuM rUpa lIdhuM ane nagarInuM dvAra, koTa ane aTArIone potAnA paMjAnA mArathI bhUmisAta karI dIdhAM, moTA-moTA vizALa bhavano ane mahelonA zikhara pADI nAkhyA. AkhI nagarImAM hAhAkAra thaI gayo, padmanAbha rAjA bhayathI kAMpavA lAgyA ane zrIkRSNanuM zaraNa svIkArI Adara pUrvaka draupadI temane soMpI. zrIkRSNa tene kSamA ApI ane abhayadAna ApyuM. tyAra pachI zrIkRSNa, draupadI ane pAMce ya pAMDavone laIne jayadhvani temaja AnaMdollAsanI sAthe dvArakA pahoMcyA. A rIte rAjA padmanAbhanI kAmavAsanA-maithuna saMjJAne kAraNe mahAbhAratanA samayamAM dropadIne kAraNe bhayaMkara saMgrAma thayo. kamaNI : kuMThinapura nagarInA rAjA bhISmanA be saMtAna hatA. eka putra ane eka putrI. putranuM nAma kamI hatuM ane putrInuM nAma rukSmaNI hatuM. eka divasa pharatAM pharatAM nAradajI dvArakA pahoMcyA ane zrIkRSNanI rAjasabhAmAM praviSTa thayA. zrIkRSNa temane praNAma karIne vinaya pUrvaka Asana para besADyA. nAradajIe kuzaLa maMgaLa pUchIne zrIkRSNanA aMtaHpuramAM gamana karyuM. tyAM satyabhAmA potAnA gRhakAryamAM vyasta hatI. ataH te nAradajInuM svAgata karI zakI nahIM. nAradajIne apamAna lAgyuM ane gussAmAM temaNe pratijJA karI ke- A satyabhAmAnI zoka lAvIne huM mArA apamAnano badalo laIza. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] zrI praznavyAkaraNa sUtra tatkALa te tyAMthI ravAnA thayA ane DinapuranA rAjA bhISmanI sabhAmAM pahoMcyA. rAjA bhISma ane temanA putra rukSmIe temanuM sanmAna karyuM. sabhAmAM thoDI vAta karI nAradajI aMtaHpuramAM pahoMcyA. rANIoe temano savinaya satkAra karyo. rukSmaNIe paNa temanA caraNomAM praNAma karyA. nAradajIe tene AzIrvAda ApyA-kRSNanI paTarANI thajo ! A sAMbhaLI rukmaNInA phaibAe AzcaryathI pUchayuM- munivara! Ape Ane A AzIrvAda kevI rIte ApyA? ane kRSNa koNa che? tenAmAM kayA-kayA guNa che? A rIte pUchatA nAradajIe zrIkRSNanA vaibhava ane guNonuM varNana karIne rukmaNInA manamAM kRSNa prati anurAga pedA karyo. tyAra pachI nAradajIe eka paTa upara rukSmaNInuM suMdara citra banAvyuM ane zrIkRSNane batAvyuM. citra eTaluM jIvaMta hatuM ke zrIkRSNa tene joIne ja bhAvavibhora thaI gayA ane rukSmaNI prati temane AkarSaNa thayuM. teo pUchavA lAgyA- nAradajI ! A koI devI che, kinnarI che ke mAnuSI che? jo A mAnuSI che to jene tenA karasparzano adhikAra prApta thaze te puruSa dhanya che. nAradajI hasIne bolyA-"kRSNa ! te dhanya puruSa to tame ja cho." nAradajIe rAjA bhISmane sarva vRtAMta kahyo. tadattara zrI kRSNa rAjA bhISma pAse rukSmaNI mATe yAcanA karI rAjA bhISma to saMmata thayA paraMtu rukSmIkumAra saMmata na thayo. teNe InkAra karI dIdho ke huM to zizupAlane mATe mArI bahenane devAno saMkalpa karI cUkyo chuM. ramIe zrIkRSNanA nivedana upara koI dhyAna ApyuM nahi ane mAtA-pitAnI anumatinI paNa paravAha karI nahIM. teNe svacchaMda buddhithI rAjakumAra zizupAlanI sAthe potAnI bahena rukmaNInA vivAhano nizcaya karI lIdho. zizupAla paNa moTI jAna laIne vivAhane mATe kuMDinapura AvavA nIkaLyo. kuDinapura pahoMcI nagaranI bahAra te eka udyAnamAM rokAyo. rukmaNI to zrIkRSNane manathI varI cUkI hatI. tethI potAnA manobhAva zrIkRSNane jaNAvyA ke rukmaNIne mATe A samaye tamArA sivAya koI zaraNa nathI. te tamArA pratye anurakta che ane haMmezAM tamAruM ja dhyAna kare che. teNe saMkalpa karI lIdho che ke kRSNa sivAya saMsAranA sarva puruSa mArA mATe pitA athavA to bhAI samAna che. ataH tame ja ekamAtra prANanAtha cho. jo tame samayasara AvavAnI kRpA nahIM karo to rukSmaNIne A saMsAramAM jozo nahIM ane eka niraparAdha abaLAnI hatyAno aparAdha ApanA nimitte thaze. ataH A samAcAra maLatA ja prasthAna karIne nizcita samaya pahelA ja rukmaNIne darzana Apo. A rIte pavanavegI dUta dvArA A samAcAra maLatAM ja zrIkRSNane harSathI romAMca thayo ane krodhathI temanI bhUjAo pharakI UThI. teo baladevane laIne tarata ja kuMDinapura pahoMcyA. tyAM nagaranI bahAra gupta rUpamAM teo eka bagIcAmAM rokAyA. temaNe potAnA AvyAnI ane sthAnanI sUcanA guptacara dvArA rukSmaNI ane tenI phaibAne ApI. te baMne A sUcanA meLavI ati harSita thayA. rukmaNInA vivAhamAM koI vidana pedA na thAya te mATe rukamI ane zizupAle nagaranA cAre bAjunA daravAjA upara kaDaka pahero rAkhyo hato paraMtu thavAnuM kAMI bIjuM ja hatuM. rukmaNInA phaibA dvArA pUrvAyojita yojanAnusAra yogya samaye pUjAnI sAmagrIthI susajjita thALI laIne maMgalagIta gAtI rukSmaNI potAnI sakhIonI sAthe mahelamAMthI nIkaLI. nagaranA dvAra para rAjA zizupAlanA paheredAroe temane rokyA ane kahyuM ke UbhA raho ! rAjAnI AjJA che ke koIne bahAra Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2vArtAo : 275 | javA devAnA nathI. rukmaNInI sakhIoe temane kahyuM- amArI sakhI zizupAlanI zubhakAmanAne mATe kAmadevanI pUjA karavA jaI rahI che. tame A maMgalakAryamAM zA mATe vighna nAkho cho? dvArarakSakoe A sAMbhaLIne khuzIthI temane bahAra javAnI saMmati ApI ane teo kAmadevanA maMdiramAM pahoMcyA. pUrva yojanAnusAra zrIkRSNa ane baladeva maMdiramAM AvI gayA hatA ane temaNe rukSmaNIno hAtha pakaDIne tene susajjita rathamAM besADI. ratha kuMDinapuranI bahAra pahoMcatAM ja temaNe paMcajanya zaMkhano nAda karyo, jenAthI nAgarika temaja sainiko kAMpI UThyA. zrIkRSNa jorathI lalakAratA kahyuM-" e zizupAla ! huM dvArakAdhipati kRSNa tArA AnaMdanuM kendra rukamaNIne laI jaI rahyo chuM. jo tArAmAM thoDuM sAmarthya hoyato choDAvI le." A lalakArane sAMbhaLI zizupAla ane rukSmInA kAna UbhA thaI gayA. te baMne krodhAvezamAM pota-potAnI senA laIne saMgrAma karavAne mATe raNasaMgrAmamAM upasthita thayA. paraMtu zrIkRSNa ane baLa deva baMne bhAIoe AkhI senAne thoDI ja vAramAM parAsta karI dIdhI. zizupAlane temaNe jIvanadAna ApyuM. zizupAla hArIne zaramathI moTuM nIcuM karIne pAcho cAlyo gayo. rukSmInI senA veravikhera thaI gaI. rukmaNInI prArthanAthI baMdIvAna banAvela temanA bhAI rukSmIne mukta karI rukSmaNI sAthe teo dvArakA pahoMcyA ane vidhivat lagna karyA. padmAvatI : bhArata varSamAM ariSTa nAme nagara hatuM. tyAM baLadevanA mAmA hiraNyanAbha rAjA rAjya karatA hatA. tenA moTA bhAInuM nAma raivata hatu. hiraNyanAbha rAjAne padmAvatI nAmanI eka kanyA hatI ane tenA bhAIne revatI, rAmA, sImA ane baMdhumati nAmanI cAra kanyA hatI. bhAI revata saMsAranA prapaMcothI mukta thaIne potAnA pitAnI sAthe prabhu nemanAtha pAse dIkSita thaI gayA hatA. saMyama svIkAra karatAM pahelA ja potAnI cAre putrIonA lagna balarAma sAthe karavA tevuM temaNe nizcita karyuM hatuM. A bAju hiraNyanAbha rAjAe padmAvatI mATe svayaMvara goThavyo. temAM balarAma, zrIkRSNa vagere deza-videzanA rAjAone AmaMtrita karyA. sarva rAjAo aneka AzA ane aramAna sAthe AvI gayA. dareka rAjAo zUravIra ane yuddhakuzaLa hatA. padmAvatIe sarvano paricaya meLavyo ane aMte zrIkRSNanA gaLAmAM varamALA paherAvI. sarvatra AnaMda saha jaya jayakAra vyApI gayo. keTalAka sajjana rAjAo padmAvatInI pasaMdagInI prazaMsA karavA lAgyA paraMtu sattAnA madamAM aMdha banelA keTalAka rAjAo zrIkRSNanI puNyavAnInI IrSyA karatA uzkerAI gayA ane zrIkRSNa sAthe yuddha karyuM. thoDIvAramAM to raNabhUmimAM kolAhala ane hAhAkAra vyApI gayo. A yuddhamAM aneka mAnavo mRtyunA mukhamAM pahoMcI gayA. zrIkRSNano vijaya thayo. padmAvatInA lagna zrIkRSNa sAthe ane raivatI Adi cAre bahenonA lagna balarAma sAthe AnaMda pUrvaka saMpanna thayA. tArA : kirDiMdhA nagaramAM vAnaravaMzI vidyAdhara Aditya rAjA rAjya karatA hatA. tene be putro hatA vAlI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 | zrI praznavyAkaraNa sUtra ane sugrIva. sugrIvanI patnInuM nAma tArA hatuM. te atyaMta rUpavatI ane pativratA hatI. eka divasa khecarAdhipati sAhasagati nAmano vidyAdhara tArAnuM rUpa-lAvaNya joI tenA para Asakta thaI gayo. te tArAne meLavavA mATe vidyAnA baLathI sugrIvanuM rUpa banAvIne tArAnA mahelamAM pahoMcyo. tArAe amuka cihnothI jANI lIdhuM ke mArA patinuM banAvaTI rUpa dhAraNa karIne A koI vidyAdhara Avyo che. ataH A vAta teNe potAnA putrone tathA jAmbavAna Adi maMtrIone karI. te paNa baMnne sugrIvane joIne AzcaryamAM paDI gayA. temane asalI ane nakalI sugrIvanI oLakha na paDI tethI temaNe baMne sugrIvane nagarInI bahAra kADhI mUkayA. baMne vacce ghora yuddha thayuM, paraMtu hArajIta koInI na thaI. nakalI sugrIva koIpaNa rIte hArato nahoto, dUra jato nahoto. asalI sugrIva vidyAdharonA rAjA mahAbalI hanumAnajI pAse Avyo ane teNe temane badhI vAta karI. hanumAnajI tyAM AvyA paraMtu baMne sugrIvamAM koI ja phera na jANI zakatA kAMI paNa samAdhAna na karI zakyA ane potAnA nagaramAM pAchA AvyA. asalI sugrIva nirAza thaIne zrI rAmacaMdrajInA zaraNamAM pahoMcyo. teNe potAnI duHkhakathA saMbhaLAvI. zrIrAma ane lakSmaNa tenI sAthe prasthAna karI kirkiMdhA AvyA. temaNe asalI sugrIvane pUchyuM te nakalI sugrIva kyAM che? tuM tene lalakAra ane tenI sAthe yuddha kara. asalI sugrIva dvArA lalakAratA ja yuddharasika nakalI sugrIva paNa ratha para ArUDha thaIne laDAIne mATe yuddhanA medAnamAM AvI pahoMcyo. baMne vacce khUMkhAra yuddha thayuM. rAma paNa asalI ke nakalIno nirNaya karI zakyA nahIM. nakalI sugrIvathI asalI sugrIva khUba parezAna thaI gayo. te nirAza thaIne punaH zrIrAmanI pAse AvIne kahevA lAgyo- deva! ApanA hovA chatAM mArI AvI durdazA thaI. Apa svayaM mane sahAyatA karo. rAme tene kahyuM- "tuM bhedasUcaka evuM koI cihna dhAraNa karI le ane tenAthI punaH yuddha kara. huM avazya tene tenA kAryanuM phaLa cakhADIza." asalI sugrIve tema ja karyuM. jyAre banne vacce yuddha thaI rahayuM hatuM tyAre zrIrAme nakalI sugrIvane oLakhIne bANathI tene viMdhIne tenuM kAma pUrNa karyuM. tethI sugrIva prasanna thaIne zrIrAma ane lakSmaNane svAgata pUrvaka kirDiMdhA laI gayo. tyAM temano satkAra ane sanmAna karyuM. sugrIva have potAnI patnI tArAnI sAthe AnaMdathI rahevA lAgyo. A rIte rAma ane lakSmaNanI sahAyatAthI sugrIve tArAne prApta karI ane jIvanabhara temano upakAra mAnato rahyo. kAMcanA : kAMcanAne mATe paNa saMgrAma thayo hato. paraMtu tenI kathA aprasiddha hovAthI ahI te ApavAmAM AvI nathI. koI TIkAkAra magadhasamrATa zreNikanI calaNA rANIne ja 'kAMcanA' kahe che. je hoya te, kAMcanA paNa yuddhanI nimitta banI che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-ra vArtAo 277 ] raktasubhadrA : subhadrA zrIkRSNanI bahena hatI. te pAMDuputra arjuna prati rakta-Asakta hatI. tethI tenuM nAma "raktasubhadrA" paDI gayuM. eka divasa te atyaMta mugdha thaIne arjunanI pAse cAlI AvI. zrIkRSNane jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre temaNe subhadrAne pAchI lAvavA mATe senA mokalI. senAne yuddha mATe AvatI joIne arjuna vivekamUDha thaIne vicAravA lAgyo- zrIkRSNanI sAthe yuddha kema karuM? teo mArA AtmIyajana che ane yuddha na karuM to subhadrAnI sAthe thayela premabaMdhana tUTI jaze. A rIte dvidhAmAM paDela arjunane subhadrAe kSatriyocita kartavyanA mATe protsAhita karyo. arjune potAnuM gAMDIva dhanuSa uThAvyuM ane zrIkRSNanI senA sAthe yuddha mATe taiyAra thaI gayo. arjunanA amogha bANothI zrIkRSNanI senAmAM hAhAkAra macI gayo. aMte arjunano vijaya thayo ane subhadrAe arjunanA gaLAmAM varamALA paherAvI dIdhI. baMne AnaMdathI gRhasthajIvana vyatIta karavA lAgyA. raktasubhadrAne prApta karavAne mATe arjune zrIkRSNa jevA AtmIyajananA viruddhamAM paNa yuddha karyuM. ahinikA : ahinnikAnI kathA aprasiddha hovAthI tenA para prakAza pADavo azakya che. ghaNA loko ahitrikAe padanA badale "ahiliyAe " mAne che. teno artha thAya che- ahilyAne mATe thayelo saMgrAma. jo A artha hoya to vaiSNava rAmAyaNamAM ukta 'ahilyA' nI kathA A pramANe che. ahilyA gautamaRRSinI patnI hatI. te suMdara ane dharmaparAyaNa strI hatI. Indra tenuM rUpa joIne mohita thaI gayA. eka divasa gautama RSi bahAra gayA hatA. Indra taka oLakhIne gautama RSinuM rUpa banAvyuM ane chalapUrvaka ahilyAnI pAse pahoMcIne saMyoganI IcchA pragaTa karI. nirdoSa ahilyAe potAno pati jANIne koI AnAkAnI na karI. Indra anAcAra sevana karI cAlyo gayo. jyAre gautamaRRSi AvyA tyAre temane A vRtAMtanI khabara paDI. teNe Indrane zrApa Apyo ke 'tArA zarIramAM eka hajAra chidra thAya.' tevuM ja thayuM. tyAra pachI Indra RSinI vAraMvAra stuti karI, tenA prabhAve RSie te bhAgonA sthAne ekahajAra netra banAvyA. paraMtu ahilyA pattharanI jema nizveSTa thaIne tapasyAmA lIna thaI gaI. te ekaja jagyAe gumasuma thaIne paDI rahetI. ekavAra zrI rAma vicaraNa karatAM karatAM AzramanI pAsethI pasAra thayA to temanA caraNono sparza thatA ja te jAgrata thaI UbhI thaI. RSie paNa prasanna thaI tene punaH apanAvI lIdhI. suvarNa guTikA : sidhu-sauvIra dezamAM vitabhaya nAme eka nagara hatuM. tyAM udayana rAjA rAjya karatA hatA. tenI mahArANInuM nAma padmAvatI hatuM. tene devadattA nAme eka dAsI hatI. ekavAra deza dezAMtaramAM bhramaNa karatA eka paradezI yAtrI te nagaramAM AvI pahoMcyo. rAjAe tene maMdiranI pAse dharmasthAnamAM utAryo. karmanA udaye te tyAM rogagrasta thaI gayo. rUNAvasthAmAM A dAsIe tenI khUba sevA karI. tenA phaLa svarUpe yAtrike prasanna thaIne A dAsIne sarva kAmanA pUrNa karavA mATe 100 goLIo ApI ane tenI mahattA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 | zrI praznavyAkaraNa sUtra samajAvI temaja prayoga karavAnI vidhi paNa batAvI. paraMtu strI jAti ane temAM paNa dAsI tethI goLInA sadupayoganI vAta kyAMthI sUjhe? dAsIe vicAryuM ke eka goLI khAuM ane huM svarUpavAna banI jAuM, tyArathI te suvarNaTikA tarIke prasiddha thaI. eka divasa tene vicAra Avyo ke huM svarUpavAna to banI paraMtu pati vinAnuM strInuM rUpa zuM kAmanuM? kone pati banAvuM? rAjAne to pati banAvAya nahIM kAraNa ke te vRddha che ane mArA mATe pitAtulya che. koI navayuvakane zodhavo joIe. vicAratAM vicAratAM tenI daSTimAM ujjayinInA rAjA caMdrapradyota AvyA. teNe manamAM caMdrapradyotanuM ciMtana karIne bIjI goLI gaLI. goLInA adhiSThAtA devanA prabhAvathI ujjayinI-nRpa caMdrapradyotane svapnamAM dAsInA darzana thayA. phaLa svarUpe suvarNaguTikAne maLavA mATe te Atura thaI gayA. te zIdhra gaMdhagaja nAmanA uttama hAthI para savAra thaIne vItabhaya nagaramAM pahoMcyA. suvarNaguTikA to tene maLavAne mATe pahelethI ja taiyAra beThI hatI. caMdrapradyotanA kahevAthI te tenI sAthe nIkaLI gaI. prAtaHkALe rAjA udAyana UThayA ane nitya-niyamAnusAra azvazALA AdinuM nirIkSaNa karatA karatA hastizALAmAM AvI pahoMcyA. tyAM badhA hAthIono mada sukAyelo joIne te AzcaryamAM paDI gayA. tapAsa karatAM karatAM rAjAne gajaratnanA mUtranI gaMdha AvI gaI. rAjAe tarata ja jANI lIdhuM ke ahIM gaMdhahastI Avyo che. te gaMdhathI ja hAthIono mada sukAI gayo che. Avo gaMdhahati caMdrapradyota sivAya bIjA koI pAse nathI. temaja rAjAe te paNa sAMbhaLyuM ke suvarNaguTikA dAsI paNa gAyaba che. ataH rAjAne khAtarI thaI gaI ke caMdrapradyota rAjA ja dAsIne bhagAvI laI gayo che. rAjA udAyane krodhita thaIne ujjayini para caDhAI karavAno vicAra karI lIdho. paraMtu maMtrIoe samajAvyuM-"mahArAja! caMdrapradyota koI sAdhAraNa rAjA nathI. te ghaNo bahAdura ane tejasvI che. eka dAsIne mATe tenI zatrutA karavI buddhimattA nathI ! paraMtu rAjA teonI vAtomAM saMmata na thayA ane caDhAI karavA mATe taiyAra thaI gayA. rAjAe kahyuM-"anyAyI, atyAcArI ane udaMDane daMDa devo mAruM kartavya che. aMte nizcaya thayo ke ' dasa mitra rAjAone sainya sAthe laIne ujjayinI para caDhAI karavI. ema ja thayuM. pota potAnI senA laIne dasa rAjA udAyana gRpanA daLamAM zAmila thayA. aMte mahArAja udAyane ujjayinI para AkramaNa karyuM. caMdrapradyota A samAcAra sAMbhaLIne vizALa senA laIne yuddha karavA mATe medAnamAM AvI gayA. baMne vacce ghamasANa yuddha thayuM. rAjA caMdrapradyotano gaMdhahastI tIvra gatithI maMDalAkAre pharato hato. tenA prabhAve zatrusenAnA hAthIomAM doDAdoDa thaI gaI. cAre bAju kolAhala ane kAramo kalpAMta hato. tyAM udAyane gaMdhahastInA pagamAM bANa mAryuM, te ghAyala thayo. hAthI tyAM ja dharAzAyI thayo. tenI sAthe caMdrapradyota paNa nIce paDyo. zatrusenAe tene jIvato pakaDI lIdho. rAjA udAyane tenA lalATa para "dAsIpati" zabda aMkita karI tene choDI dIdho. A rIte suvarNaguTikAne mATe paNa ghora saMgrAma thayo. rohiNI : - AriSTapuramAM rUdhira nAmaka rAjA rAjya karatA hatA, tenI rANInuM nAma sumitrA hatuM. tenI eka putrI hatI. tenuM nAma hatuM rohiNI. rohiNI atyaMta rUpavatI hatI.tenA sauMdaryanI vAta sarvatra phelAI gaI Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2vArtAo : 279 | hatI. tethI aneka rAjA-mahArAjAoe rUdhira rAjA pAse tenI yAcanA karI hatI. rAjA khUba vicAramAM paDI gayA ke kanyAnA vivAha konI sAthe karavA ? aMte teNe rohiNInA mATe yogya varane zodhavA mATe svayaMvara racavAno nirNaya karyo. rohiNI to pahelethI ja vasudevajInA guNo para mugdha hatI. vasudevajI paNa rohiNIne cAhatA hatA. vasudevajI te divasomAM guptarUpe dezATana karI rahyA hatA. rAjA rUdhira taraphathI jarAsaMdha Adi badhA rAjAone svayaMvaranI AmaMtraNa patrikA pahoMcI gaI hatI. jarAsaMdha Adi aneka rAjA svayaMvaramAM upasthita thayA. vasudevajI paNa svayaMvaranA samAcAra maLatAM tyAM AvyA. vasudevajIe joyuM ke A moTA-moTA rAjAonI pAse besavAthI mArA manorathamAM vidana paDaze. teo mRdaMga vagADanArAnI vacce tevo ja veza banAvIne beThA. vasudevajI mRdaMga vagADavAmAM ghaNA nipuNa hatA. teo mRdaMga vagADavA lAgyA. niyata samaye svayaMvaranuM kArya prAraMbha thayuM. jyotiSI dvArA zubha muhUrtanI sUcanA maLatA ja rUdhire rohiNIno svayaMvara maMDapamAM praveza karAvyo. rUpa rUpanA aMbAra samI rohiNIe potAnI haMsagAminI gati temaja nUpuranA jhaMkArathI tamAma rAjAone AkarSita karI lIdhA. sahu eka najare tene jotA hatA. rohiNI dhIre, dhIre potAnI dAsInI pAchaLa pAchaLa cAlI rahI hatI. badhA rAjAonA guNo ane tenI vizeSatAothI paricita dAsI kramazaH pratyeka rAjAnI pAse jaIne temanA nAma, deza, aizvarya, guNa ane vizeSatAonuM spaSTa varNana karatI jatI hatI. A rIte dAsI dvArA samudravijaya, jarAsaMdha Adi tamAma rAjAono paricaya meLavyo. rohINIe koIno svIkAra na karyo. te kramazaH AgaLa vadhatI hatI. tene AgaLa vadhatI joI vasudevajIe harSita thaI mRdaMganA sUramAM ja potAnA manobhAva vyakta karyA. rohiNI mRdaMgavAdakanA vezamAM rahelA vasudevanA Azayane samajIne atyaMta prasanna thaI gaI. turata ja vasudevajI pAse jaIne tenA gaLAmAM varamALA paherAvI dIdhI. eka sAdhAraNa mRdaMga vAdakanA gaLAmAM varamALA nAkhatI joIne badhA rAjA, rAjakumAra vikSubdha thaI gayA. AkhA svayaMvara maMDapamAM kolAhala thaI gayo. sahu bUmo pADavA lAgyA. "arere..! anartha thaI gayo ! A kanyAe kuLanI rIti-nIti para pANI pheravI dIdhuM. teNe AvA tejasvI, suMdara ane parAkramI rAjakumArone choDIne ane nyAya maryAdAne toDIne eka nIca vAdakanA gaLAmAM varamALA nAkhI ! jo teno vAdakanI sAthe anucita saMbaMdha athavA gupta prema hato to rAjA rUdhire svayaMvara racAvI kSatriyakumArone AmaMtrita karavAnuM nATaka kema karyuM? A to amAruM haLahaLatuM apamAna che." A prakAranA aneka AkSepa -vikSepothI teoe rAjAne parezAna karI dIdhA. rAjA rUdhira vimUDha ane Azcaryacakita thaIne vicAravA lAgyA ke vicArazIla, nItinipuNa ane pavitra vicArovALI hovA chatAM paNa rohiNIe A badhA rAjAone choDIne eka nIca vyaktinuM varaNa kema karyuM? rohiNI AvuM ajJAna pUrNa kRtya na karI zake. A anartha kema thayo? potAnA pitAne ciMtita avasthAmAM joIne rohiNIe vicAryuM ke "huM lajjA choDIne pitAjIne temano(potAnA patino) paricaya kevI rIte ApuM?" vasudevajIe potAnI priyAnA manobhAva jANI lIdhA. A bAju jyAre badhA rAjA krodhita thaIne potAnI senA sahita vasudevajI sAthe yuddha karavAne mATe taiyAra thaI gayA, tyAre vasudevajIe badhAne yuddha mATe AhvAna ApyuM. " kSatriyavIro! zuM ApanI vIratA temAM che ke Apa svayaMvara maryAdAno bhaMga karI anItipathanuM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra anukaraNa karo ? svayaMvaranA niyamAnusAra jyAre kanyAe potAnA Icchita varano svIkAra karI lIdho che, tyAre Apa loko zA mATe bAdhaka bano cho ? rAjA nyAya--nItinA rakSaka hoya che, nAzaka nahi. Apa sahu sujJa ane zANA cho, thoDAmAM vadhu samajo. 280 A nyAyasaMgata vAtane sAMbhaLI nItiparAyaNa sajjana rAjAo to tarata ja samajI gayA ane teoe yuddhamAMthI potAno hAtha kheMcI lIdho. teo vicAravA lAgyA ke A vAtamAM avazya koI rahasya che. A prakAranI nirbhIka ane gaMbhIra vANI koI sAdhAraNa vyaktinI na hoI zake. paraMtu durjana ane durAgrahI rAjA potAnA durAgraha para aTala rahyA. jyAre vasudevajIe joyuM ke have sAmanItithI kAma saphaLa thaze nahi, AvA durjana to daMDanIti-damananItithI ja samajaze, tyAre temaNe kahyuM, "jemane vIratAnuM abhimAna hoya te AvI jAva medAnamAM ! hamaNAM badhAne majA cakhADI dauM." vasudevajInA vacanothI durjana rAjAo uzkerAyA, uttejita thaIne zastraprahAra cAlu thaI gayA paraMtu zUravIra, yuddhavIra vasudevajIe zatru pakSanA samasta zastrono nAza karIne vijaya prApta karyo. rAjA rUdhira paNa vasudevajInA parAkramathI tathA temanA vaMzano paricaya meLavI mugdha thaI gayA. harSita thaIne temaNe vasudevajI sAthe rohiNInA lagna karI dIdhA. rohiNIne sAthe laIne vasudevajI potAnA nagaramAM pAchA AvyA. te vasudeva-rohiNIno putra balarAma ja zrIkRSNanA moTAbhAI hatA. A rIte kinnarI, surUpA ane vidyunmatIne mATe paNa yuddha thayuM. A traNe ya aprasiddha che. keTalAya loko vidhrunmatIne eka dAsI kahe che, je koNika rAjA sAthe saMbaMdhita hatI ane tenA mATe yuddha thayuM hatuM. A rIte kinnarI paNa citrasena rAjA sAthe saMbaMdhita manAya che, jenA mATe rAjA citrasenanI sAthe yuddha thayuM hatuM. je hoya te, saMsAramAM jJAta--ajJAta, prasiddha--aprasiddha, agaNita mahilAonA nimitathI bhayaMkara yuddha thayA che. ////////// Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pazizaSTa-/sUtranI gAvAmI | 281 / pariziSTa-3 sUtramAM AvelI gAthAo iNamo aNhaya-saMvara viNicchayaM pavayaNassa NissaMdaM / vocchAmi NicchayatthaM, subhAsiyatthaM mahesIhiM // paMcaviho paNNatto, jiNehiM iha aNhao annaaiio| hiMsAmosamadattaM, abbaMbha pariggahaM ceva // jArisamo ja NAmA, jaha ya kao jArisaM phalaM dei / je vi ya kareMti pAvA pANavahaM taM NisAmeha // eehiM paMcahiM asaMvarehiM, rayamAdiNittu aNusamayaM / cauvihagai peraMtaM, aNupariyaTati saMsAre // savvagaipakkhade, kAhiMti aNaMtae akayapuNNA / je ya Na suNaMti dhammaM, soUNa ya je pamAyati // aNusiTuM vi bahuvihaM, micchadiTThiyA je NarA ahammA / - baddhaNikAiya kammA, suNati dhamma Na ya kareti // kiM sakkA kAuM je, Necchai osahaM muhA pAuM / jiNavayaNaM guNamahuraM, vireyaNaM savvadukkhANaM // 8 paMceva ya ujjhiUNaM, paMceva ya rakkhiUNaM bhAveNaM / kammaraya-vippamukkaM, siddhivara-maNuttaraM jaMti // jaMbU etto saMvaradArAI, paMca vocchAmi ANupuvvIe / jaha bhaNiyANi bhagavayA, savvadukkha vimokkhaNaTTAe // paDhama hoi ahiMsA biiyaM saccavayaNaM Ni paNNataM / dattamaNuNNAya saMvaro ya baMbhacera-mapariggahattaM ca // 10 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 282 / zrI praznavyAkaraNa sUtra 11 12 tattha paDhamaM ahiMsA, tasa-thAvara-savvabhUya-khemakarI // tIse sabhAvaNAo, kiMci vocchaM guNuddesaM // paMca mahavvaya suvvaya mUlaM, samaNamaNAila sAhu suciNNaM / - vera virAmaNa pajjavasANa, savvasamudda mahodahitittha // titthayarehiM sudesiyamaggaM, Narayatiriccha vivajjiya maggaM / savvapavitti suNimmiya sAraM, siddhi vimANaM avaMguyadAraM // deva-NariMda-NamaMsiyapUrya, savvajaguttama maMgala maggaM / duddharisaM guNaNAyagamekkaM, mokkhapahassa vaDiMsaga bhUyaM // 14 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-4 pariziSTa-4 283 | pariziSTa-4 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSTAMka viSaya pRSNaka 159 233 53 158 158 190 159 7 agarUmo akartuvAda-sAMkhyamata aMkaDuyaka aNajjao adattAdAnanA prakAra adakhalAbhika annaglAyaka anAtmavAda anisRSTa aniSThIvaka aprAkRttika arasAhArI asamAdhisthAna asaMyamanA 17 prakAra akSINamahAnasika aMtacaraka 54 AhaMta I | IzvarasRSTi utsita caraka upanidhika upAdhyAya upazAMta jIvI uvveyaNao ekAtmavAda ekAsanika eka pArthika kabbaDa-kabUTa kAyabalI kAlavAda kriyA pAMca kriyA sthAna tera 158 158 50 223 159 159 159 220 219 1pa9 1pa9 83 157 57 218 158 158 Akara 219 191 157 12) 'A 158 190 koSThabuddhidhArI kaMkaggahaNI khuddo kheTa-kheDa khaMDarakkha ga | gaNa 189 233 AcAblika AcArya AcArastana Acchedya aNArio AtApaka AmarSoSadhi labdhidhAraka Azrama Azrava AzAtanA 159 grAma 83 157 110 158 cakravartInI Rddhi cAraNa cAritrabalI corInA prakAra 158 227 9) Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 284 | zrI praznavyAkaraNa satra pRSNaka viSaya pRSNaka 233 25 158 57. 158 rara5 paryavajAta paryApta pAmitya pAvo purimArdika puruSArthavAda pRSThalAbhika prakalpa prakIrNaka prajApatisRSTi pratimAsthAyika pravacana prAduSkaraNa prAbhRta prAMtacaraka phAsiyaM pAliyaM Adi 233 53 159 19O 12 viSaya caMDo ja| janapada jallauSadhi labdhidhAraka NikkaluNo NigghiNo Niddhammo NippivAso NirayavAsagamaNaNighaNo Niravayakkho NissaMso tajjAtasaMsRSTakalpika tapasvI tapa:stana tiryaMcagati droNamukha | nagara narakagati narakabhUmi - kSetravedanA nigama nityakarma niyativAda nirvikRtika nikSiptacaraka paibhao pattana padAnusArI buddhi dhAraka paramAdhAmI devo parimitapiMDa pAtika parigraha parISaha 188 233 233 158 168 barbara 24 153 233 51 218 pa7 159 120 158 bIjabuddhidhAraka bIhaNao bauddhavAda-skaMdhavAda brahmacaryanI gupti nava bhogabhUmi mada ATha madhurAzravI manobalI maraNa vemaNassa mahabbhao mizra jAta mohamahabbhayapayaTTao mohanIya sthAna 218 158 157 157 219 159 229 rara1 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 _. 285 | viSaya pRSNaka pRSNaka 233 zleSmauSadhilabdhidhAraka zaikSa 158 233 157 191 218 176 190 83 24 221 225 viSaya maukharya mauna caraka prakSita maMDaba yadacchAvAda yamapuruSa (paramAdhAmI devo) yavana yogasaMgraha rupa:stana | rukSa caraka lagaMDa zAyika vacanabalI vacananA soLa prakAra vaca stana vAsudeva-baladevanI Rddhi vidhivAda vidyAghara vipuDauSadhilabdhiAraka virasAhArI vIrAsanika za | zake zabara zAkAhArI nirjIva IMDA zudvaiSaNika zUnyavAda 189 158 159 157 177 187 115 57 158 158 157 57 159 171 zramaNa dharma satya bhASAnA 10 prakAra sthavira sanakha pada sabala doSa samudAnacaraka sapirAzravI sarvoSadhi labdhidhAraka svabhAvavAda sthAnotkaTaka sAdharmika sAdhunA 27 guNa sAhasio siddhAdi guNa strIonI 64 kaLA saMkhyAdattika saMgha saMbhinna zrota labdhi dhAraka saMvara saMskRSTa kalpika sAMkhyamata kSIrAzravI jJAnabalI 222 225 158 14) 157 158 159 191 159 24 157 147 158 17 55 158 158 157 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama gotra zAstra ja cAla ga aa aa aa gA zAstra Aga zAstra Agama karyA vagara ja yoga mAmada ApI zAstra Ayo rAja kA mane mA zA chAza na thaI thI ya mA zAstra A ja ka aa aa aa mana zAstra Agata zA E aa aa ga aa ga aa aa gA zAstra Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org