Book Title: Aagam 05 Bhagavati Daanshekhariyaa Vrutti Ang Sutra 5 Part 01
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006211/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [05] zrI bhagavatI [aGga]sUtram-1 namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH "bhagavatI" mUlaM evaM vRttiH (aparanAma- "vyAkhyAprajJapti") [mUlaM evaM dAnazekharasUri racitA vRttiH ] [Adya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) punaH saMkalanakartA muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) - 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [05], aMga sUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ~1~ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama 3 [-] "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [-], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [-] mUlaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH GOODOOO jayatyanekAntavAdakaNThIravaH / syAdvAdasudhAmbhonidhirjayati niSThitArtho'In zrI ananta haMsa ziSya - zrI dAnazekharasUrikRta TIkayA samalaMkRtaM gaNabhRdbhagavatsudharmasvAmisUtritaM zrIbhagavatI sUtram / mudraNakArikA - jainazvetAmbara zrImAla dezAntargata zrIratnapUrIya (ratalAma) zreSThi ruSabhadeva kezarImalanAmnI saMsthA / --+++*+++ idaM pustakaM 'zrI jaina vijayAnanda prInTIMga presa' iti mudraNAlaye phakIracanda maganalAla badAmI ityanena mudritaM / vIrasaMvata 2462 vikramasaMvata 1992 sana 1935 prati 300 ] paNyam ru. 3-4-0 [ Rs. 3-4-0 Co bhagavatI (aGga) sUtrasya mUla "TAiTala peja" 2~ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka H, varga H, aMtar-zataka H, uddezaka - mUlaM muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama All Rights Reserved ] Printed by Fakirchand Maganlal Badami at the Jain Vijayanand" Printing Press, Kanpith Bazaar Surat and Published by Rishabhdev Keshrimal's Jain Swetambar Pedhi, Ratlam. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAGkA: 868 + 114 viSaya: zatakaM 1 uddezaka: 01 calana uddezaka: 02 du:kha uddezaka: 03 kAMkSApradoSa malAMka:: 001 026 034 046 052 069 079 085 094 102 105 118 119 122 123 138 139 140 141 142 ... 151 uddezaka: 04 karmaprakRti uddezaka: 05 pRthvI uddezaka: 06 yAvaMta uddezaka: 07 nairayika uddezaka: 08 bAla | uddezaka: 09 gurutva uddezaka: 10 calata zatakaM 2 uddezaka: 01 skaMdaka uddezaka: 02 samudghAta uddezaka: 03 pRthvI uddezaka: 04 indriya uddezaka: 05 anyatIrthika uddezaka: 06 bhASA uddezaka: 07 deva uddezaka: 08 camaracaMcA uddezaka : 09 samayakSetra uddezaka: 10 astikAya pRSThAMka: 009 009 zatakaM - 3...... uddezaka : 01 camaravikurvaNA 034 046 052 056 068 074 079 082 086 092 092 102 103 104 105 110 111 112 113 114 118 118 bhagavatI (aGga) sUtrasya viSayAnukrama mUlAMka: | viSaya: ....... zatakaM - 3 uddezaka: 02 camarolpAta 170 178 184 189 191 193 201 205 206 207 210 211 212 ... 215 220 223 225 241 244 253 262 uddezaka: 03 kriyA uddezaka: 04 yAna uddezaka : 05 strI uddezaka : 06 nagara uddezaka: 07 lokapAla uddezaka: 08 devAdhipati uddezaka: 09 indriya uddezakaH 10 pariSad zatakaM 4 uddezakA 14 lokapAla vimAna uddezakA: 5-8lokapAlarAjadhAnI uddezaka: 09 nairayika uddezakaH 10 lezyA zatakaM - 5...... uddezakaH 01 ravi uddezaka: 02 vAyu uddezaka: 03 jAlagraMthikA uddezaka: 04 zabda uddezaka: 05 chadmastha uddezaka: 06 Ayu uddezakaH 07 pudgala uddezaka: 08 nirgranthIputra Pe 122 129 132 134 134 135 139 139 4~ 140 140 140 140 141 141 142 142 147 150 mUlAMka: 264 271 272 277 278 286 291 300 302 313 317 320 ... 327 339 345 351 353 355 361 dIpa-anukramAH 1087 viSaya: ....... zatakaM - 5 uddezaka: 09 rAjagRha uddezakaH 10 candramA zatakaM 6 uddezaka: 01 vedanA uddezaka: 02 AhAra uddezaka: 03 mahA-Azrava uddezaka : 04 sapradezaka uddezaka: 05 tamaskAya uddezaka: 06 bhavya uddezaka: 07 zAlI uddezaka: 08 pRthvI uddezaka: 09 karma uddezaka: 10 anyayUthika zatakaM - 7..... 151 157 157 162 365 uddezaka: 08 chadmastha 167 371 uddezaka: 09 asaMvRta muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH uddezaka: 01 AhAra uddezaka: 02 virati uddezaka: 03 sthAvara uddezaka: 04 jIva uddezaka : 05 pakSI | uddezaka: 06 Ayu uddezaka: 07 anagAra pRSThAMka: 171 174 174 174 176 176 183 194 197 198 201 206 207 209 209 214 217 219 220 220 224 226 228 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 mUlAkA: 868 + 114 bhagavatI (aGga)sUtrasya viSayAnukrama dIpa-anukramA: 1087 mUlAMka: viSaya: pRSThAMka: mUlAMka: viSaya: pRSThAMka: malAka: viSaya: pRSThAMka: zatakaM - .....zataka - 10 zatakaM - 12 377 uddezaka: 10 anyatIrthika 232 482 uddezaka: 03 AtmaRddhi 542 uddezaka: 05 atipAta . zatakaM -8 234 487 uddezaka: 04 zyAmahastI 546 uddezaka: 06 rAha 381 uddezaka: 01 pudgala 234 | uddezaka: 05 deva 550 uddezaka: 07 loka 389 | uddezaka: 02 AzIviSa 490 uddezaka: 06 sabhA 552 uddezaka: 08 nAga 397 uddezaka: 03 vRkSa 493 uddezakA: 07-34 aMtardavIpa 554 uddezaka: 09 deva 400 | uddezaka: 04 kriyA zatakaM- 11 560 uddezaka: 10 AtmA 401 | uddezaka:05 AjIvika 494 | uddezaka: 01 utpala zatakaM - 13 405 | uddezaka: 06 prAsakaAhAra 499 uddezaka: 02 zAlaka 563 uddezaka: 01 pRthvI 410 uddezaka: 07 adattAdAna 500 uddezaka: 03 palAza 567 | uddezaka: 02 deva 412 | uddezaka: 08 pratyanika 274 501 uddezaka: 04 kumbhika 568 uddezaka: 03 naraka 422 | uddezaka: 09 prayogabandha 284 502 uddezaka: 05 nAlika 569 uddezaka: 04 pRthvI 430 | uddezaka: 10 ArAdhanA 304 503 uddezaka: 06 padma 584 uddezaka: 05 AhAra zatakaM -9 504 uddezaka: 07 karNika 585 | uddezaka: 06 upapAta 438 uddezaka: 01 jambU 505 uddezaka: 08 nalina 589 uddezaka: 07 bhASA 440 uddezaka: 02 jyotiSka 506 uddezaka: 09 zivarAjarSi 593 uddezaka: 08 karmaprakRti 444 | uddezakA: 03-30 aMtadvipa 510 | uddezaka: 10 loka 594 uddezaka: 09 anagAravaikriya 445 | uddezaka: 31 asoccA 514 uddezaka: 11 kAla uddezaka: 10 samudaghAta 451 uddezaka: 32 gAMgeya 525 uddezaka: 12 AlabhikA zatakaM- 14...... 460 | uddezaka: 33 kuNDagrAma ... | zatakaM - 12..... 596 uddezaka: 01 carama 441 uddezaka: 34 puruSaghAtaka 529 uddezaka: 01 zaMkha 600 uddezaka: 02 unmAda zatakaM - 10..... / 534 uddezaka: 02 jayaMti 603 uddezaka: 03 zarIra 473 | uddezaka: 01 dizA 537 uddezaka: 03 pRthvI 604 uddezaka: 04 pudagala 447 | uddezaka: 02 saMvRtaanagAra 538 uddezaka: 04 pudagala 612 uddezaka: 05 agni muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: ... ~54 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAGkA: 868 + 114 viSaya: ...... zatakaM uddezaka: 06 AhAra uddezaka: 07 saMzliSTa uddezaka: 08 aMtara mUlAMka: 615 618 624 631 636 637 660 666 670 672 673 677 682 683 687 688 689 ... 693 699 703 14 uddezaka: 09 anagAra uddezakaH 10 kevalI zatakaM 15 --gozAlaka zatakaM 16 uddezaka: 01 adhikaraNa uddezaka: 02 jarA uddezaka: 03 karma uddezaka: 04 jAvaMtiya uddezaka: 05 gaMgadatta uddezaka: 06 svapna uddezaka: 07 upayoga uddezaka: 08 loka uddezaka: 09 balindra uddezaka: 10 avadhi uddezakaH 11-14 dadvipAdi0 zatakaM 17...... uddezaka: 01 kuMjara uddezaka: 02 saMyata uddezaka: 03 zailezI pRSThAMka: bhagavatI (a) sUtrasya viSayAnukrama mUlAMka: pRSThAMka 706 708 715 716 721 727 728 733 736 740 742 749 750 753 758 760 761 765 766 viSaya: ...... zatakaM - 17 768 769 uddezaka: 04 kriyA uddezakA: 6-11 uddezaka: 12 ekendriya uddezakA: 13-17 zatakaM 18 uddezaka: 01 prathama uddezaka: 02 vizAkhA uddezaka: 03 mAkaMdIputra uddezaka: 04 prANAtipAta uddezaka: 05 asukumAra uddezaka: 06 guDavarNA uddezaka: 07 kevalI uddezaka: 08 anagArakriyA uddezaka: 09 bhavyadravya uddezakaH 10 somila zatakaM - 19..... uddezaka: 01 lezyA uddezaka: 02 garbha uddezaka: 03 pRthvI uddezaka: 04 mahAzrava uddezaka: 05 carama mUlAMka: ~6~ vqi 774 775 779 781 783 785 786 789 792 793 801 803 806 815 822 uddezaka: 06 davIpa uddezaka: 07 bhavana muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[05], aMgasUtra- [05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 829 dIpa- anukramAH 1087 pRSThAMka: viSaya: ..zatakaM uddezaka: 08 nirvRtti uddezaka: 09 karaNa uddezakaH 10 vyaMtara 19 zatakaM 20 uddezaka: 01 beIndriya uddezaka: 02 AkAza uddezaka: 03 prANavadha uddezaka: 04 upacaya uddezaka: 05 paramAN uddezaka: 06 aMtara uddezaka: 07 bandha uddeza: 08 bhUmi uddezaka: 09 cAraNa uddezakaH 10 Ayu zatakaM 21 varga: 9 zAlI Adi varga:2-8 mUlaalasI, vaMza, ikSu, seDiya, amaruha, tulasI zatakaM 22 varga:1-6tAr3a, nimba, agasti vaiMgana, siriyaka, puSpakalikA zatakaM 23 varga: 94 AlU, lohI, Aya, pAThA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAkA 868 + 114 viSaya: zatakaM 24 uddezaka: 01 nairayika uddezaka : 02 parimANa uddezaka : 03 - 11 nAgAdikumArA uddezaka: 12-16 pRthvyAdi mUlAMka:: 835 843 844 846 853 857 861 975 991 | uddezaka: 17-20 beIndriyAdi uddezaka: 21 - 24 manuSyAdi zatakaM 25 uddezakA: 1-12 lezyA, dravya, saMsthAna, yugma, paryava, nirgantha saMyata, ogha, bhavya, abhavya, samyagdRSTi, mithyAdRSTi zatakaM 26 | uddezakA: 1-11 jIva, lezyA, pakhiya, dRSTi, ajJAna, jJAna, saMjJA, veda, kaSAya, upayoga, yoga zatakaM 27 uddezakA: 1-11 jIva Adi- jAva 26 zataka pRSThAMka bhagavatI (aGga) sUtrasya viSayAnukrama mUlAMka: pRSThAMka viSaya: zatakaM 28 uddezakA: 1-11 jIva Adi- 992 995 998 1003 1016 1018 1033 jAva 26 zataka zatakaM 29 - uddezakA: 1-11 jIva Adi- jAva 26 zataka zatakaM 30 uddezakA: 1-11 samavasaraNa, lezyA Adi zatakaM 31 uddezakA: 1-28 yugma, naraka, upapAta Adi viSayakA: zatakaM 32 uddezakA: 1-28 nAraksya --- udvartana, upapAta lezyAdi zatakaM - 33 ekendriya zatakAni 12 zatakaM 34 ekendriya zatakAni 12 pRSThAMka: dIpa- anukramAH 1087 viSaya: zatakaM 35 ekendriya zatakAni - 12 zatakaM 36 bendriya zatakAni 12 zatakaM - 37 trindriya zataka zatakaM 38 caturindriya zataka zatakaM 39 asaMjJIpaMcendriya zatakAni zatakaM 40 saMjJIpaMcendriya zatakAni zatakaM 41 1068 se | uddezakA: 1- 196 rAziyugma, ---1079 tryojarAzi, dvAparayugmarAzi kalyojarAzi ityAdi ~7~ mUlAMka: 1044 1058 1061 1062 1063 1064 1080 se upasaMhAra gAthA --1086 parisamAptaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatI- mUlaM evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA anaMtahaMsajI ke ziSya zrI dAnazekharasUrijI racita vRtti kI prata sabase pahale "zrI bhagavatIsUtra" ke nAmase sana 1935 (vikrama saMvata 1992) meM ruSabhadeva kezarImala saMsthA dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI mahArAja sAheba | pUjyapAda zrI abhayadevasUrijIne bhI bhagavatIjI sUtra para eka vizAla vRtti kI racanA ki hai, jo hamArI "Agama suttANi saTIkaM" evaM "savRttika Agama sUtrANi" me mudrita huI hai / * hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45- Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira zataka-varga-uddezaka - mUlasUtra- Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA zataka, uddezaka Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake, bArthI tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake / hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age baDhate hue hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alagaalaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa [-] die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ || || aisI do lAina khIMcI hai| hamane eka anukramaNikA bhI banAyI hai, jisame pratyeka zataka, varga evaM uddezaka likha diye hai, sAthameM isa sampAdana ke pRSThAMka bhI die hai, jisase abhyAsaka vyakti apane cahite zataka yA viSaya taka AsAnI se pahu~ca zakatA hai / aneka pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa bhI likhI hai, jisame usa pRSTha para cala rahe qhAsa viSayavastu kI, mUla pratameM rahI huI koI-koI mudraNa-bhUla kI yA kramAMkana sambandhI jAnakArI prApta hotI hai / abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isi ko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| .. muni dIparatnasAgara...... ~8~ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [1] (05) zrIbhagavatIjosUtrasya zrIdAnazekharasUrisaMkalitAvizeSavRttiH 1zatake 1 uddezaH prata sUtrAMka dIpa anukrama zrIvIraM namasthitvA tatvAvagamAya sarvasavAnAm / vyAkhyA durgapadAnAmuddhiyate bhagavatIvRtteH // 1 // zrIpatriMzatsahasraprathamagaNikRtapraznayuktyuttaraGgazcatvAriMzacchatAntaHsthitatatavividhoddezahaMsAptaraGgaH |dNddoiNddnaalaadbhutcritsrojnmlkssmiivivaahprjnyptishriitddaagH | prathayatu sumanomAnasAnAM vinodam // 2 // atha zAstrasthAdAveva paJcaparameSThinamaskAraM kurvannAha _ namo arihaMtANamityAdi (sU01) sugama evaM tAvat parameSThino namaskRtya AdhunikajanAnAM zrutajJAnasyAtyupakAritvAt tasya ca dravyabhAvazrutarUpatvAd bhAvazrutasya ca dravyazrutatakatvAta saMjJAkSararUpaM dravyazrutaM namaskurvanAha-bhAvacDrIbhagavatyaGgabRhattisamuddhatau / zrIbrAjhIsaMsmRtiM kuryAmahAryAnandavAnaham // 3 // namo baMbhIe livIetti (sU02) I lipiH-akSaravinyAsaH, sA cASTAdazavidhApi zrIAdijinena svasutAyA brAhmInAmnyA darzitA tato brAmItyabhidhIyate, Aha c-| "lehaM lipIvihANaM jiNeNa baMbhIaiM dAhiNakareNe"tyato brAhmI vizeSaNaM liperiti, ziSyamatimaGgalArtha maGgalopAdAnamiti proktameva, tade atra bhagavatI-sUtre prathama zatakaM Arabhyate zataka-1, uddezaka: 1 Arabdha: Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [2] gAthA dIpa anukrama [3] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [2] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH PROCEEDSOCIATION CONGRES vamasya zAstrasyaikazrutaskaMdharUpasya sAtirekAdhyayanazatamitasya uddezakadazasahastrIbhUtasya patriMzatsahasrapraznapramitasya aSTAzItisahasrA| dhikalakSadvayapramANapadarAzermaGgalAdIni darzitAni, atha prathamazate granthAntaraparibhASayA adhyayane ca dazodezakAH syuH, tadgAthAmimAmAha| rAyagiha calaNa 1 dukkhe 2 kaMkhapaose2ya pagai4 puDhavI o5 jAvaMte 6 neraie7 vAle8 gurue9 ya calaNAo 10 | 1| 'rAyagihe 'ti luptasaptamyekavacanatvAd rAjagRhe nagare vakSyamANodezakadazakasyArtho vIreNa darzita iti vyAkhyeyam evamanyatrApi jJeyam, 'calaNa'tti calanaviSayaH prathamoddezakaH, 'calamANe calie' ityAdyarthanirNayArthaH 1, 'dukkhe' tti duHkhaviSayo dvitIyaH 'jIvA bhadaMta ! svayaMkRtaM duHkhaM vedayanti ?" iti praznanirNayArthaH 2, 'kaMkhapaose' tti kAMkSA-mithyAtvamohanIyodayasamuttho'nyA| nyadarzanAbhilASarUpo jIvapariNAmaH sa eva prakRSTo doSo jIvadUSaNaM kAMkSApradoSaH tadviSayastRtIyaH, 'jIvena bhadanta ! kAMkSAmohanIyaM karma kRtamityAdinirNayArthaH 3, 'pagai'tti prakRtayaH - karmabhedAH, 'kati bhadaMta ! karmaprakRtayaH ?' ityAdinirNayArtha caturthaH 4, | 'puDhavIo'tti 'kati bhadaMta ! pRthivyaH ?" ityAdisUtravAcyaH paJcamaH 5, 'jAvaMte' tti 'yAvato bhadaMta ! AkAzAntarAt sUrya udeti' iti SaSThaH 6, 'neraie'tti 'nairayiko bhadaMta ! niraye utpadyamAna' iti saptamaH 7, 'vAle'tti 'ekAntabAlo bhadaMta manuSya' iti aSTamaH 8, 'gurue'tti 'kathaM bhadaMta ! jIvA gurukatvamA gacchanti' iti navamaH 9, ca samuccayArthaH 'calaNAo'tti bahuvacana ni dezAccalanAdyA dazamoddezakasyArthAH, tatsUtraM caivaM- "anyayUthikA bhadaMta ! evamAkhyAMta- 'calat acalita' miti, sUtram / prathamazatodezakasaMgrahaNIgAthArthaH // tadevaM kRtamaGgalAdikRtyo'pi prathamazatAdau vizeSAt maGgalamAha namo suparasatti (sU0 3 ) ~10~ 11 zatake 1 uddezaH DIGIGISIDJOGA 20 11211 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [4] zrIbhagavatI sUtram "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [3] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH namo'stu zrutAya - dvAdazAGgIrUpAyArhatpravacanAya / vaNNaotti (sU04) iha sthAnake nagaravarNako vAcyaH, granthagaurava bhayAdiha tasyAlikhitatvAt sa caivaM riddhatthimiyasamiddhe, riddhaM purabhavanAdibhirvRddha, | stimitaM - sthiraM, svacakrAdibhayavarjitatvAt, samRddhaM - dhanadhAnyAdivibhUtiyuktatvAt tataH padatrayasya karmadhArayaH, 'pamuiyajaNajANavae' pramuditA dRSTA janA nagaravAstavyAH jAnapadAca- janapadabhavAstatrAyAtAH santo yatra tat pramuditajanajAnapadamityAdiraupapAtikAt savyAkhyAno'tra dRzyaH, 'tassa NaM' ti SaSThyAH paJcamyarthatvAt tasAdrAjagRhAnagarAt 'bahiya'tti bahistAt 'uttarapuracchi me tti uttarapaurastya digbhAga IzAnakuNividigbhAge guNazilakaM nAma caityaM vyantarAyatanaM 'hottha'tti babhUva, iha ca yanna vyAkhyAsyate tatprAyaH sugamatvAdityavaseyamiti / te kAleNaM teNaM samarpaNaM samaNeti (sU0 5 ) "zramu tapasi khede ce 'ti vacanAt zrAmyati - tapasyatIti zramaNaH, athavA saha zobhanena manasA vartata iti samanAH, zobhanatvaM ca manaso vyAkhyAtaM stavaprastAvAt, 'bhagavaM'ti bhagavAn aizvaryAdiyuktaH, pUjya ityarthaH, 'mahAvIre' tti mahAMvAsau durjayAntarariputiraskaraNAdvIraceti mahAvIraH 'Adikare' tti Adito dharmam-AcArAdizrutaM karotItyAdikaraH 'sahasaMbuddhe' tti saha-Atmanaiva saMbuddho, nAnyopadezata ityarthaH 'dhammavaracAuraMta'tti trayaH samudrAturthazca himavAn ete catvAro'ntAH pRthivyantAH teSAM svAmI yathA cakravartI tathA bhagavAn caturdharmacakravatIM iti, 'teNa 'mityAdi zakrastavavyAkhyAnaM sugamatvAnna vitriyate / ~11~ 1 zatake 1 uddezaH Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [7-11] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [7-11] sUtram gAthA 'teNa'mityAdi (sU07) tena kAlena tena samayena zramaNasya bhagavato mahAbIrasya 'jeTTe'ti prathamaH 'aMtevAsI ti ziSyaH 'iMdabhUi'tti indrabhUtiriti mAtApitakRtanAmA 'nAma'ti vibhaktivipariNAmAt nAmnetyarthaH, 'sattussehe'tti saptahastocchyaH 'vajArisahanArAyasaMghayaNe'tti | saMhananaM-asthisaJcayavizeSaH, iha vajrAdInAM lakSaNamidam-'risaho ya hoi paTTo vajaM puNa kIliyaM viyANAhi / ubhao makaDabaMdho nArAyaM taM biyANAhi ||1||ti vacanAt vajrarSabhanArAcasaMhananaH, 'kaNaga'tti kanaka-suvarNa tasya yaH pulako lavaH tasya yo nikaSa:| kapapaTTake rekhAlakSaNaH 'pamhale'tti padmapakSmANi-kesarANi tadvadgauro yaH sa tathA, 'uggatave'tti ugraM apradhRSyaM tapaH-anazanAdi yasya saH ugratapAH, 'dittatavetti dIna-jAjvalyamAnadahana iva karmavanagahanadahanasamarthatayA jvalitaM tapo-dharmadhyAnAdi yasya sa tathA, 'tattatave'tti taptaM tapo yenAsau taptatapAH, 'orAle'tti udAra:-pradhAnaH, 'ghore'tti ghoro-nipuNaH, parIpahendriyAdiripugaNavinAzamAzritya nirdaya ityarthaH, 'ghoraguNe'tti ghorA-anyairduranucarA guNA-mUlaguNAdayo yasya sa tathA, 'ucchUTasarIre'tti ucchUTa-ujjhitaM raja iva vapuryana tatsaMskAratyAgAt sa tathA, 'saMkhitta'tti saMkSiptA-zarIrAntInatvena isvatAM gatA vipulA-anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthatvAdvipulA vistIrNA-anekayojanamAnA tejolezyA-tIvratapolamdhiprabhavA tejo-18 jvAlA yasya sa tathA, 'sabbakhara'tti sarve akSarasaMnipAtA-varNoccArarUpAste yasya jJeyatayA santi, adUrasAmaMte viharatIti yogaH, tatra dUra-viprakRSTaM sAmaMtaM ca -saMnikRSTaM taniSedhAdadUrasAmaMta, nAtidUre nAtinikaTa ityarthaH, sa kiMbhUta ityAha 'ujANu'tti UrdU jAnunI yasya saH utkaTukAsana iti, 'jhANakoha'tti dhyAnaM dharmadhyAnAdikaM tadeva koSTha:-kuzUlastatra praviSTa iti, 'uhAetti dIpa anukrama [8-15] // 2 // ... atra gautamasvAmina; varNanaM kriyate ~12~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga uddeza: prata sUtrAMka [7-11] gAthA utthAnaM utthA UrdhvavartanaM tayA uttiSThati 'AyAhiNa'ni AdakSiNAt dakSiNahastAdArabhya pradakSiNaM parito bhramaNaM AdakSiNaprada-1 kSiNaM karoti 'vaMdaiti vandate vAcA stauti 'namasaiti namaskaroti 'pajjuvAsa'tti paryupAsIna:-sevamAnaH zrIgautama evaM vakSyaIRImANaprakAra vastu avAdIta , 'seiti tat yaduktaM pUjyaiH 'calacalita'mityAdi 'nUrNa'ti nizcitaM 'calamANe calie'ti (209) / calat-sthitikSayAdudayamAgacchat vipAkAbhimukhIbhavadudayat karma tacalitaM proktam 1 'udIrijati udIraNA nAma anudayaprApta / cireNAgAminA kAlena yadvedayitavyaM karmadalikaM tadAkRSyodaye prakSepaNamudIraNA tayA udIryamANaM prathamasamayAdinA kAlenodIri-1 tamuktaM 2 'veijamANe'tti vedyamAnaM-sthitikSayAdudayaM prAptaM udIraNAkaraNena vodayamupanItaM AdhasamayAdikAlena yat karmadalikaM IT tadveditaM syAt 3 'pahija'tti prahANaM tu jIvapradezebhyaH, patanasamaye prahIyamANaM karma prahINaM syAt 4 'chijjamANe ti chedana mA dIrghakAlakarmathitikAnAM rakhatApAdanaM apavartanAkaraNena kuryAt , tat samaye samaye chiyamAnaM chinnaM syAt 5 'bhijjamANe ti bhedst| HzubhAzubhakarmaNastIvarasasthApavartanAkaraNena mandatAkaraNaM, samaye samaye rasato bhidyamAnaM karma bhinnam 6'DajjhamANe ti dAhastu / karmadalikadArUNAM dhyAnAgninA tadrUpApanayanaM karmAbhAvajananaM, tasyApyantarmuhUrtatvenAsaMkhyasamayasthAdisamaye dahyamAnaM dagdhaM 7'mijamANe'tti mriyamANaM AyuHkarma mRtaM, maraNaM dyAyuHpudgalAnAM kSayaH, taccAsaMkhyeyasamayavarti sthAt , tasya ca janmAghasamayAdArabhya AvIcikamaraNena kSaNe kSaNe maraNasadbhAvAt niyamANaM mRtam 8'nijarija'tti nitarAm-apunarbhAvena kSIyamANaM karma nirjIrNamiti, nirja-1 raNavAsaMkhyasamayabhAvitvena tatprathamasamaya eva nirjIyamANaM nirjIrNam 9, tadevametAnnava praznAna gautamena vIraH pRSTaH sannavAca-'hatA |goyama'tti haMta iti evametaditi abhyupagamavacanaM, evametAni nava padAni karmAdhikRtya vartamAnAtItakAlasAmAnAdhikaraNyajijJA dIpa anukrama [8-15] ... 'calamANe caliye' ityAdi nava praznA: ~13~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [7-11] gAthA dIpa anukrama [8-15] zrIbhaga vatI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH sayA pRSTAni nirNItAni, athaitAni calanAdIni mithaH kiM tulyArthAni bhinnAni vA iti pRcchAnirNayaM darzayitumAha-'ee NaM bhaMte 'ti iti vyaktam, 'egaDa'tti ekaprayojanAni ca 'nANAghosa'tti iha ghoSA udAttAdayaH 'nANAvaMjaNa' ti vyaMjanAni - akSarANi 'udAhu'tti utAho nipAto vikalpArthaH 'nANaH'tti nAnArthAni iha caturbhaGgI padeSu dRSTA, tatra kAnicidekArthAni ekavyaJjanAni, yathA kSIraM kSIraM 1 tathA anyAni ekArthAni nAnAvyaJjanAni yathA kSIraM paya iti 2 tathA anyAni anekArthAni ekavyaJjanAni yathA arkagavyamAhipANi kSIrANi 3 tathA anyAni nAnArthAni nAnAvyaJjanAni yathA ghaTapaTamukuTalakuTazakaTAdIni 4, evaM catubhaGgIsaMbhave'pi dvitIyacaturthabhaGgako atra praznavatre gRhItau, calanAdIni catvAri padAnyAzritya dvitIyaH, chidyamAnAdIni paJca padAnyAzritya caturthaH, kathaM AdyAni catvAri padAnyekArthAnI tyAzaMkyAha-'uppannapakkhassa'ti iha ca SaSTyA stRtIyArthatvAt utpannapakSeNa, utpAdaparyAyo viziSTaH kevalotpAda eva, yataH karmakSaye phaladvayaM kevalajJAnamokSaprAptI, tatraitAni padAni kevalotpAdapakSaviSayatvAdekArthAnyuktAni tat kathaM ? - calitaM sat udIrayati, udIritaM sat vedyate, viditaM sat anubhUyate, (anubhUtaM sat) prahIyate, tasmAdekArthAnyetAni, kevalotpAdapakSasAdhakAnItyarthaH, atha zeSANi anekArthAni paJca padAni pratipAdayitumAha-'chijjamANe' tti chidyamAnaM chinnamitipadaM sthitibandhAzrayaM yataH sayogikevalI yoganirodhaM kartukAmo vedanIyanAmagotrAkhyAnAM tisRNAM prakRtInAM dIrghasthitikAnAM sarvApavartanayA antarmuhUrtakaM sthitibandhaM kuryAt bhidyamAnaM bhinnamitipadamanubhAgavandhAzrayaM tatra yasmin kAle sthitighAtaM karoti tasminneva kAle rasaghAtamapi karoti ato rasaghAtakaraNena pUrvasmAdbhinnArthaM padametat dahyamAnaM dagdhamiti - padaM pradezabandhAzrayaM, anantAnAM pradezAnAM karma dalikAnAM paJcaha svAkSaroccAraNakAlaparimANayA saMkhyAtasamayayA guNazreNIracanayA pUrva . // 3 // ~14~ zatake 1 uddezaH Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: uddeza: prata sUtrAMka [7-11] gAthA racitAnAM zailezIkaraNAvasthAbhAvisamucchinnakriyadhyAnAgninA prathamasamayAdArabhya yAvadantyasamayastAvat pratisamayamasaMkhyeyaguNazrIbhaga dvAnAM karmapudgalAnA dahanaM dAha iti dahanArthenedaM pUrvamAdbhinnArtha, tathA niyamANaM mRtam etatpadaM AyuHkarmaviSaya, yataH AyuHpudgalAnAM pratisamayaM kSayo maraNaM,anena ca maraNArthena pUrvamAdbhinnapadaM, tathA nirjIyamANaM nirjIrNam etat padaM sarvakarmAbhAvaviSayaM nirjaraNArthena pUrvapaHdebhyo bhinnam ,athaitAni padAni nAnArthAni kasya pakSasthAbhidhAyakatayA pravRttAni ityAzaMkyAha-vigayapakkhassa'tti vigataM vigamoIBI vastuno'vasthAntarApekSayA vinAzaH sa eva pakSo-vastudharma: tasya vA pakSaH-parigraho vigatapakSaH tasya vigatapakSasya, vAcakAnIti zeSaH, | vigamatvaM vihAzeSakarmAbhAvo'bhimato, jIvena tasthAprAptapUrvatayA'tyantamupAdeyatvAt , tadarthatvAcca puruSaprayAsasyeti, etAni tvevaM | vigamArthAni bhavanti-chidyamAnapade hi sthitikhaMDanaM vigama uktaH, bhidyamAnapade tvanubhAvabhedo vigama uktaH, dahyamAnapade tvakarmatAbhavanaM vigama uktaH, priyamANapade punarAyuHkarmAbhAvo vigama uktaH, nirjIyamANapade svazeSakarmAbhAvo vigama uktaH, tadevametAni / vigatapakSapratipAdakAni kevalotpattau sarvakarmavigamAbhidhAnarUpasUtrAbhiprAyavyAkhyAnena nirNItAni / | ihAyapraznottarasUtradvaye mokSatattvaM cintitaM, mokSaH punarjIvasya, tena jIvAzca nArakAdayazcaturviMzatividhA uktAH, yadAha-"naraiyA 1 asurAI 10 puDhavAI 5 diyAdao 3 ceva / paMciMdiyatiriya 1 narA 1 vaMtara 1 joisiya 1 vemANI 1 // 1 // " tatra nArakAn sthityAdimizcitayannAha-'neraiyANa'ti, nirgatamayam-iSTa phalaM yeSAM te nirayAH teSu bhavA nairayikAH teSAM nairayikANAM, 'dasa vAsasahassa'tti prathamapRthivIprathamaprastaTApekSayA, 'tettIsaM'ti saptamapRthivyapekSayA utkRSTA, zeSA sarvApi kAlakhitimadhyamA jJeyA ? / 'kevaikAla-| msa'tti prAkRtazailyA kiyatA kAlena 'AnamaMti'tti 'anazvasa prANane' itidhAtupAThAt makArasthAgamikatvAt , evaM prANamaMti, etadeva aroM elinpaidmetfelturateHunMEMPERAPHERAPHIBIDI HORITOPATANDARDKARISHMAITHIMATALABIRHATION saka dIpa anukrama [8-15] ~150 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zatake uddeza: sUtrAMka [7-11] gAthA mishraichimnimalsimuuidinunciatioinamriduisiamentaries padadvayamarthataH spaSTayannAha-'UsasaMti nIsasaMti vatti, yadevoktamAnamaMti tadevoktamucchvasaMti yadevoktaM prANati tadeva niHzvasanti, 'jahAUsAsapae ti etat praznottaraM prajJApanAsaptamapade yathA tathA vAcyaM, taccedaM 'goyamA! sayayaM saMtayAmeva ANamati vA pANama0 | usa0 nIsa 'sayayaMti-satataM nirantarameva 'saMtayAmeva'tti naikasamaye'pi tadviraho'stItibhAvaH 2 / atha teSAmAhAraM praznayabAha-'AhArahiti AhAramarthayante-prArthayante ityevaMzIlAH AhArArthinaH 'jahA pannavaNAe'ti yathA prajJApanAyAH 'AhAra-|| padasyASTAviMzatitamassoddezakaH, padazabdalopAta , prathame AhAroddezake tathA vAcyo, nairayikANAM sthityAdidvAragAMdhAmAha-'Thiti ussAsAhAra'ci sthityucchvAsAcuktAveva 'AhAra'tti AhAravidhirvAcyA, sa caivaM-neraiyANa bhaMte ! kevaikAlassa AhAraTTe samuppaJjA', AhArArthaH-AhAraprayojanam, goyamA! neraiyANaM duvihe AhAre pannatte, taMjahA-AbhogaNivvatie aNAbhogaNibvattie, AbhoganirvartitaH-AhArayAmItIcchApUrvakaniSpannaH, anAbhogastvevamAhArayAmItIcchAmantareNa, prAvRTkAle pracuratara|prazravaNAdyabhivyaGgayazItapudgalAhAravaTa, tattha NaM je se aNAbhogaNivva se NaM aNusamayamavirahie AhArahe samuppAi, anusamayaRIpratikSaNaM avirahitaM (prati) samaya nadanIyakarmodayata ojAhArAdinA prakAreNa, tattha NaM je AbhogaNibbattie se NaM asaMkhejasamaie aMtomuhuttie AhArahe samuppajai, AhArayAmItyabhilASa eSAmasaMkhyasAmayikAntamuhUrtAnivartitaH 4 / 'kiMvAhAraiti'ni kiMsvarUpa vA vastu nArakA AhArayanti, goyamA! dabbao aNaMtapaesiyAI-anantapradezavanti pudgaladravyANi, tadanyeSAmayogyatvAt , khecao asaMkhejapaesAvagADhAI-asaMkhyAtapradezAvagADhAni, tannyUnatarapradezAvagADhAni tu teSAM na grahaNaprAyogyAni, anantapradezAvagADhAni tu na bhavantyeva, sakalalokasyApyasaMkhyeyapradezaparimANatvAt , kAlao aNNataraTTiyAI-jaghanyamadhyamotkRSTasthitikAni, sthitivA dIpa anukrama [8-15] ||4|| ... atra nArakANAM AhAra viSayaka varNanaM kriyate ~16~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake prata sUtrAMka [7-11] gAthA zrIbhaga |hArayogyaskaMdhapariNAmenAvasthAnaM ityarthaH, bhAvaovaSNamaMtAI gaMdhamaMtAI rasamaMtAI phAsamaMtAI AhAreMti, jAI bhAvao vaSNamaMtAI | AhAreMti tAI ki egavaNNAI AhAreMti jAva kiM paMcavaNAI AhAreMti ? goyamA! ThANamaggaNaM paDucca egavaNNAIpi AhAreMti jAva 1 uddezaH II paMcavaNNAIpi AhAraiti, vihANamaggaNaM pahuca kAlavaNNAIpi AhAreMti jAva sukillAIpi AhAraiti, tatra 'ThANamaggaNaM paDuca'tti tiSTha-IN ntyasimiti sthAna-sAmAnyaM yathaikavarNamityAdi, 'vihANamaggaNaM paDucca'tti vidhAna-vizeSaH kAlanIlAdiriti 6, jAI vaNNao! | kAlavaNNAI AhAreMti tAI kiM egaguNakAlAI AhAreMti jAva dasaguNakAlAI AhArati ? saMkhejaguNakAlAI0 asaMkhejaguNakAlAI0 aNaMtaguNakAlAI AhAreMti ?, goyamA! egaguNakAlAiMpi AhAreMti jAva aNaMtaguNakAlAIpi AhAreMti 7, evaM nIlavaNNAI 8, pIya-17 |vaNNAI 9, rattavaNNAI 10, sukillAI 11, evaM gaMdhao'vi subbhigaMdhAI 12 dubbhigaMdhAI 13, rasaovitti jAI bhAvao rasamaMtAI | kiM titta 1 kaDaya 2 aMbila 3 mahura 4 kasAya 5 pariNayAI AhArati 18, evaM jAI bhAvao phAsamaMtAI tAI ThANamaggaNaM paDucca No / egaphAsAI AhAraiti No duphAsAI AhAreMti no tiphAsAI AhAreMti, ekasparzAnAmasaMbhavAt , anyeSAM cAlpaprAdezikatAsUkSmapariNAmAbhyAM grahaNAyogyatvAt, cauphAsAiMpi AhArati jAva ahaphAsAIpi AhAreMti, bahupradezatAbAdarapariNAmAbhyAM grahaNayogyatvAditi, yathA ekasmin sahakAre gurutvaM 1 mRdutvaM 2 zItatvaM 3 snigdhatvaM 4 evaM catvAraH sparzAH, etadviparItAstvanye catvAraH sparzAH | jJeyAH, vihANamaggaNaM paDuca kakkhaDAIpi AhArati jAva lukkhAIpi AhArati 19, jAI phAsao kakkhaDAI AhAraiti tAI ki ega guNakakakhaDAI AhAreMti jAva aNaMtaguNakakkhaDAIpi AhAraiti?, goyamA ! egaguNakakkhaDAIpi jAva arNataguNakakkhaDAIpi AhA| reMti 20-27, evaM akRSi phAsA bhANiyabvA jAva aNaMtaguNalukkhAI AhAreMti, tAI kiM puDhAI AhAreMti apuTAI AhAreMnti ?, goyamA! dIpa anukrama [8-15] ~17~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga B, aMtar-zataka , uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [7-11] sUtram gAthA | puDhAI AhAreMti, no apuDhAI AhAreMti 28, puTThAIti-Atmapradezasparzavanti, tat punarAtmapradezasparzanamavagAhakSetrA bahirapi bhavati ata zatake 1 uddezaH | ucyate-jAI bhaMte ! puTThAI AhAreMti tAI kiM ogADhAI AhAreMti aNogADhAI AhAreMti ?, goyamA ! ogADhAI, no aNogADhAI abagADhAnIti-AtmapradezaiH saha ekakSetrAvagADhAnItyarthaH 29, jAI bhaMte ! ogADhAI AhAreMti tAI ki aNaMtarogADhAI AhAreMti paraMparogADhAI AhAreMti !, goyamA! aNaMtarogADhAI AhAreMti, no paraMparogADhAI AhArati, anantarAvagADhAnIti-yeSu pradezeSu AtmA avagA-IN | DhasteSveva yAni avagADhAni tAni anantarAvagADhAni, antarAbhAvenAvagADhatvAt , yAni ca tadanantaravartIni tAni avagADhasaMbaMdhAta | paraMparAvagADhAnIti 30, jAI bhaMte ! aNaMtarogADhAI tAI ki aNUI AhAreMti ? bAyarAI AhAreMti ?, goyamA! aNUIpi AhAreMti bAyarAiMpi AhAreti, tatrANutvaM pAdaratvaM cApekSika teSAmeva AhArayogyAnAM skaMdhAnAM pradezapayA vRddhAnAmavaseyam 31, jAI bhaMte! aNUIpi AhAreMti bAdarAIpi AhArati tAI ki uI AhAreMti ? evaM aho'vi tiriyapi ?, goyamA! uDupi AhArati evaM ahomAvi0 tiriyapi0 32, jAI bhaMte ! uDupi AhAreMti ahevi0 tiriyapi AhAreti tAI kiM Adi AhAreMti majjhe AhAreMti paJjaba| sANe AhAreMti ?, goyamA ! tihAvi, ayamarthaH-AbhoganirvartitasyAhAraspAMtahirtikasyAdimadhyAvasAneSu sarvatrAhArayantIti 33, jAI bhaMte ! AI majjhe avasANevi AhArati tAI kiM savisae AhAreMti ? avisae AhAreMti ?, goyamA ! savisae, no avise| AhAreMti, tatra vaH svakIyo viSayaH spRSTAvagAhAnaMtarAvagADhAkhyaH skhaviSayaH tasmin AhArayanti 34, jAI bhaMte ! savisae | AhAreti tAI kiM ANupubbi AhAreMti ? aNANupubbi AhAreMti ?, goyamA ! ANupulvi AhAreMti, tatrAnupUrdhyA yathA''sana, | nAtikramya 35, jAI bhaMte ! ANupuyi AhAreti tAI kiM tidisi AhAreti ? jAva chadisi AhAreMti ?, goyamA ! niyamA dIpa anukrama [8-15] ~18~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: batI prata sUtrAMka [7-11] gAthA zrIbhaga- chadisiM AhAreMti, iha nArakANAM lokamadhyavartitvena paNNAmapyUrdhAdidizAmalokenAnAvRtatvAt SaTsu dikSu AhAragrahaNamasti, tata 1 zatake |uktaM-niyamAt padizi, diktrayAdivikalpAstu lokAntavartiSu pRthivIkAyikAdiSu dizAM trayasya dvayasya ekasyAzcAlokenAvaraNe / 1 uddezaH sUtram bhavaMtIti, yadyapi varNataH paMcavarNAnItyAyuktaM tathApi prAcuryeNa yadvarNagaMdhAdiyutAni dravyANyAhArayanti tadarzayati 'ussaNNakAraNaM| RIpaDuba'ti bAhulyalakSaNaM kAraNamAzritya, tatra ca prakRtyazubhAnubhAva eva kAraNamiti, vaNNao kAlanIlAI, gaMdhao dambhigaMdhAI,IR rasao tittakaDuyarasAI, phAsao kakkhaDaguruyasIyalukkhAI, etAni ca prAyo mithyAdRSTaya evAhArayanti, na tu bhaviSyattIrthakarAdaya ||iti, atha tAni yathAsvarUpANyeva nArakA AhArayanti anyathA vetyasyAmAzaGkAyAmabhidhIyate tesi porANe vaNNaguNe gNdhgunne| | rasaguNe phAsaguNe vippariNamaittA paripIlaittA parisADaittA parividdhaMsaittA, vipariNAmAdayo vinAzArthatvenaikArthA eva dhvanayaH, aNNe | kAya apucce vaNNaguNe gaMdhaguNe rasaguNe phAsaguNe uppAettA AyasarIrogADhe poggale sambappaNayAe AhArati, sambappaNayAetti sarvAtmanA, sarvairAtmapradezairityarthaH 36, vyAkhyAtaM sUtrasaMgrahagAthAyAH kiMvA''hAreMtItipadam , atha 'savvao vAvI'ti vyAkhyAyate, tatra sarvataH pradezaH kiM vApizabdAt abhIkSNaM nArakA AhArayanti, tazcaivaM-neraiyA NaM bhaMte ! kiM savyao AhAraiti sabbao pari-1 ANAti sabao UsasaMti sacao nIsasaMti vA abhikSaNamAhAreMti, evaM pUrvavat sarvatra yojyaM, Ahacca AhAreMti 4 ?, haMtA goyamA! neraiyA savvao AhAraiti, 'savvao'ti sarvAtmapradezaH, 'abhikkhaNaM'ti anavarataM paryAptatve sati 'Ahaceti kadAcita, na sarvadA, aparyAptakAvasthAyAmiti 37, 'kaibhAgaM'ti AhAratayopAttapudgalAnAM katibhAgaM AhArayanti ?, taccaivaM-neraiyA. je | poggale AhArattAe giDaMti te NaM tesiM poggalANaM seyAlaMsi katibhAgamAhAreMti ? kaibhAgamAsAeMti ?, goyamA ! asaMkhejaibhA dIpa anukrama [8-15] ~19~ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [7-11] gAthA dIpa anukrama [8-15] "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [7-11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH sUtram zrIbhaga- gamAhAreti, anaMtabhAgamAsAeMti, 'seyAlaMsi'ti eSyatkAle, grahaNakAlottarakAlamiti, 'asaMkheja' ti atra kecidAhuH gavAvatI- diprathamavRhadgrAsa grahaNamiva kazcid gRhItAsaMkhyeyabhAgamAtrAn pudgalAnAhArayati, tadanye tu patanti, anye punarAhuH asaMkhijaibhAgamAhAretiti zarIratayA pariNamayanti, zeSAstu kiTTIbhUya manuSyAbhyavahRtAhAravanmalIbhavanti, na zarIratvena pariNamantItyarthaH, 'aNaMtabhAgaM ti AhAratayA''tapudgalAnAmanantabhAgamAkhAdayanti tadrasAdIn rasanAdIndriyadvAreNopalabhante 38, 'savvANi vatti sarvANyevAhAradravyANi AhArayanti tathaivaM-neraiyA NaM bhaMte! je pomgalA AhArattAe pariNamaMti te kiM savve AhAreti No savve AhAraiti 1, goyamA ! sacce aparisesie AhAreti, iha viziSTagrahaNa gRhItA AhArapariNAmayogyA eva grAhyAH, ujjhitazeSA ityarthaH, anyathA pUrvAparatrayorvirodhaH syAt, dRSTA caivaM vyAkhyA, yadAha - "jaM jaha sutte bhaNiyaM taheba jar3a taM viyAlaNA Natthi / kiM kAliyANuogo diTTo diTTippahANehiM 1 // 1 // 39, 'kIsa va 'tipade padasamudAyopacArAt kIsattAetti dRzyaM, svabhAvatayA kIdRzatayA - kena prakAreNa kiMrUpatayA 'bhukho'ti bhUyo bhUyaH pariNamanti AhAradravyANi, nera0 je poggale AhArattAe givhaMti te NaM tesiM poggalA kIsattAe bhujo 2 pariNamaMti1, goyamA ! soiMdiyattAe jAva phAsiMdiyattAe, aNidvattAe akaMtattAe appiyattAe ama | NunnattAe amaNAmattAe aNicchiyattAe abhijjhiyattAe ahattAe no ur3atAe dukkhattAe no suhattAe eesiM bhujo 2 pariNamaMti, tatrAniSTatayA - sAmAnyenAvallabhatayA, akAMtatayA sadA sadbhAMvenAkamanIyatayA, apriyatayA sarveSAmeva dveSyatayA, amanojJatayA kathayA'pyamanoramatayA, amanogamyatayA cintayA'pi amanogamyatayA, anIpsitatayA AptumaniSTatayA ekArthArthate zabdAH, abhijjhiyattAe-- abhidhyeyatayA, tRpteranutpAdakatvena punarapyabhilApanimittatayA, ahattApatti gurupariNAmatayA, no ur3atAe, no SILICICIK CICILTI ~20~ 11 zatake uddezaH ||6|| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [12] gAthA dIpa anukrama [16-17] zrIbhaga vatI sUtram "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [12] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH laghupariNAmatayeti saMgrahagAthArthaH 40|| atha nArakAhAraviSayaM praznacatuSTayamAha'neraiyANa' mityAdi0 (sU. 12). 'puvvAhAriya'tti ye pUrvakAle AhRtAH saMgRhItA abhyavahRtA yA 'poggala' ci pudgalaskaMdhAH te 'pariNaya'tti pariNatA vapuSpari gatiM gatA iti prathamaH praznaH 1, 'AhAriya'tti AhRtAH pUrvavat 'AharijamANa'tti ye vartamAnakAle AhiyamANAH saMgRhyamANAH pudgalAH pariNatAH iti dvitIyaH praznaH 2, 'aNAhAriya'tti ve atItakAle anAhutAH, 'AharijissamANa'ti yenAgate kAle AhariSyamANAH pudgalAste pariNatAH iti tRtIyaH praznaH 3, tathA aNAhAriyA aNAharijissamANani atItAnAgatAharaNa kriyAniSedhAccaturthaH 4, iha ca yadyapi catvAra evaM praznA uktAH tathApyete triSaSTiH saMbhavanti, yataH pUrvAhRtAH AhiyamANA AhariSyamANAH 3 anAhRtA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 3 itIha pad bhaGgAH sUcitAH, tadekaikapadAzrayaNena paT 6 dvikayoge 15 trikrayoge 20 catuSkayoge 15 paMcakayoge 6 padayoge eka 1 iti, athaitadvayaktirvizeSato vikriyate, yathA AhRtAH 1 AhiyamANAH 1 AhariSyamANAH 1 anAhatAH 1 anAhiyamANAH 1 anAhariSyamANAH 1 atItavartamAnAnAgatakAla bhedairekaka yogA jAtAH Sad, atha dvikayogAH paJcadaza, te caiva yathA AhRtA AhiyamANAH 1 AhRtA AhariSyamANAH 2 AhatA anAhatAH 3 AhRtA anAhiyamANAH 4 AhRtA anAhariSyamANAH 5 AhiyamANA AhariSyamANAH 6 AhiyamANA anAhRtAH 7 AhiyamANA anAhiyamANAH 8 AhiyamANA anAhariSyamANAH 9 AhariSyamANA anAhatAH 10 AhariSyamANA anAhiyamANAH 11 AhariSyamANA anAhariSyamANAH 12 anAhatA anAhiyamANAH 13 anAhRtA anAhariSyamANAH 14 anAhiyamANA anAhariSya ~21~ zatake 11 uddezaH Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [12] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 1 zatake 1 uddezaH prata sUtrAMka [12] gAthA mANAH 15, atha trikayogAH, AhRtA AhiyamANA AhariSyamANAH 1 AhRtA AhiyamANA anAhutAH2 AhRtA AhiyamANAanAhiyamANAH 3 AhiyamANA anAhariSyamANA anAhatAH 4 AhRtA AhariSyamANA anAhRtAH 5 AhRtA AhariSyamANA anAhiyamANAH 6 AhRtA AhariSyamANA anAhariSyamANAH7 AhRtA anAhRtA anAhiyamANA: 8 AhRtA anAhatA anAhariSyamANAH | 9 AhRtA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 10 AhriyamANA AhariSyamANA anAhatAH 11 AhiyamANA AhariSyamANA anAhiyamANAH 12 AhiyamANA AhariSyamANA anAhariSyamANAH 13 AhiyamANA anAhRtA anAhiyamANAH 14 AhriyamANA anAhatA anAhariSyamANAH 15 AhriyamANA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 16 AhariSyamANA anAhatA anAhiyamANAH | 17 AhariSyamANA anAhatA anAhariSyamANAH 18 AhariSyamANA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 19 anAhRtA anAhiyamANA | anAhariSyamANAH 20 evaM trikayoge jAtA viMzatiH, atha catuSkayogAH-AhatA AhiyamANA AhariSyamANA anAhRtAH 1 AhRtA AhiyamANA AhariSyamANA anAhiyamANAH 2 AhatA AhriyamANA AhariSyamANA anAhariSyamANAH 3 AhRtA Aha-| riSyamANA anAhRtA anAhiyamANAH4 AhRtA AhariSyamANA anAhRtA anAhariSyamANAH 5 AhRtA AhariSyamANA anAhiya-| mANA anAhariSyamANAH 6 AhRtA AhiyamANA anAhatA anAhiyamANAH 7 AhRtA AhriyamANA anAhRtA anAhariSyamANAH 8 AhRtA AhriyamANA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 9 AhriyamANA AhariSyamANA anAhatA anAhiyamANAH 10 AhiyamANA AhariSyamANA anAhRtA anAhariSyamANAH 11 AhiyamANA AhariSyamANA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 12 AhariSyamANA anAhatA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 13 AhRtA anAhRtA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 14 AhriyamANA anAhRtA anA dIpa anukrama [16-17] ||7|| ~22~ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [12] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [12] 1 uddeza: gAthA hiyamANA anAhariSyamANAH 15, evaM catuSkayoge jAtAH paJcadaza, atha paJcakayogAH pad-AhRtA AhriyamANA AhariSyamANA anAhatA anAhiyamANAH 1 AhRtA AhriyamANA AhariSyamANA anAhatA anAhariSyamANAH 2 AhRtA AhiyamANA AhariSya HER zatake | mANA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 3 AhatA AhariSyamANA anAhRtA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 4 AhRtA Ahiya| mANA anAhRtA anAhiyamANA anAhariSyamANaH 5 AhiyamANA AhariSyamANA anAhatA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 6, evaM paJcakayoge jAtAH pad , AhRtA AhriyamANA AhariSyamANA anAhatA anAhiyamANA anAhariSyamANAH 1 SaDyoge tu eka eva bhaGgaH, evamekakadvikatrikacatuSkapaJcakapaDyogairjAtAH sarve'pi militAtriSaSTibhedAH, atrottaraM 'goyame tyAdi vyaktam / atha | vapussaMparkalakSaNapariNAmAta pudgalAnAM pariNAmAdayo bhavanti tadarzanArtha praznayanAha neraiyANaMti (sU. 12) jahA pariNayA tahA ciyatti, tatra citAH-kAyena cayaM gatAH, upacitAH punarbahuzaH pradezasAmIpyena zarIre citA eva, udI ritAH svabhAvato'nuditAn pudgalAn udayaprApte karmadalike karaNavizeSeNa prakSipya yAn vedayate, udIraNAlakSaNaM tvidaM-'jaM karaNeIRINAkar3iya udaye dii udIraNA esaa'| tathA veditAH svarasavipAkena pratisamayamanubhUyamAnA aprismaaptaashessaanubhaavaaH,nirjiirnnaaH| kAtsnyenAnusamayaM saMpUrNahAni gatAH, etatpadasaMgrahagAthA vyAkhyAtArthA / pudgalAnAzrityemAmaSTAdazasUtrImAha neraiyANaM0 (sU013) 'kaivihA poggalA miaMtitti, tIvamaMdamadhyarasabhedena bhedavantaH syuH udvartanApavartanAkaraNAbhyAM, 'kammadabbati samAnajAtI dIpa anukrama [16-17] |... atra pudgalAnAM pariNAma saMbaMdhI-varNanaM kriyate / ~23~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [13] dIpa anukrama [82] zrIbhagavatIsUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [13] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 105 yakarmadravyarAzirvargaNA, tAmadhikRtya Azritya karmadravyavargaNAsatkA ityarthaH, 'aNU ceva'tti sUkSmAtha bAdarAyeti, yata audArikAdidravyANAM madhye karmadravyANyeva sUkSmANi, evaM cayAdayaH zabdArthabhedena vAcyAH, kiMtu cayopacayastrayoH 'AhAradavya'tti AhAdravyavargaNAmadhikRtyoktaM tatrAyamabhiprAyaH - vapurAzritya cayopacayau prAgukta AhAradravyebhya eva syAtAM nAnyataH, ata AhAradravyavargaNAmAzrityoktamiti, udIraNAdayastu karmadravyANAmeva syuH ataH tatsatrepUktam- karmadravyavargaNAmadhikRtyeti, 'uyahiMsuti 3 apavartitavantaH, ihApavartanaM karmasthityAderadhyavasAyavizeSeNa hInatA''pAdanam, etadupalakSaNatvAdudvartanamapi dRzyaM taca sthityAdevRddhikaraNaM, 'saMkAmiMsu'tti 3 saMkramitavantaH, tatra saMkramaNaM mUlaprakRtyabhinnAnAmuttaraprakRtInAmadhyavasAyavizeSeNa parasparaM saMcAraNaM, tathA cAha - "mUlaprakRtyabhinnAH saMkramayati guNata uttarAH prakRtIH / nanvAtmA'mRrtatvAdadhyavasAyaprayogeNa || 1 ||" anyastvevamAha"mosUNa AuyaM khalu daMsaNamohaM carittamohaM ca / sesANaM pagaINaM uttaravihisaMkamo bhaNio || 1 ||" etadeva nidarzyate - yathA kasyacit sadvedyamanubhavato'zubhakarmapariNatirevaMvidhA saMjAtA yena tadeva sadvedyamasadvedyatayA saMkrAmatIti, evaM vartamAnAnAgatayorapi vAcyaM, 'nihAttisu' ti3 nighattAn kRtavantaH, iha vizliSTAnAM madhye mithaHpudgalAnAM nicayaM kRtvA dhAraNaM rUDhizabdena nighattamucyate, udvartanApavartanavyatiriktakaraNAnAmaviSayeNa karmaNo'vasthAnamiti 'nikAiMsu 'tti 3 nikAcitavaMto- nitarAM baddhavantaH, nikAcanaM caiSAmeva pudgalAnAM mithovizliSTAnAmekIkaraNamanyo'nyAvagAhitAgniprataptapratihanyamAnasUcI kalApasyeva sakalakaraNAnAmaviSayatvena karmaNAM vyavasthApanaM, bheiyetipadasaMgrahagAthA gatArthA / atha pudgalAdhikArAdidaM sUtracatuSkamAhaneraiyANamiti vyaktaM (sU0 14) ~24~ 1 zatake 1 uddezaH // 8 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [14] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagata batI prata sUtrAMka [14] uhA sUtram dIpa anukrama [19] 'teyAkaMmattAe'tti tejaHzarIrakArmaNazarIratayA tadrUpatayA vA 'tItakAlasamae'tti kAla:-samayaH atItakAlasyotsarpiNyAdeH / paramanikRSTo'zo'tItakAlasamayaH 'paDappaNNa"tti pratyutpanno-vartamAnaH evaM trikAlasvarUpaM vAcyaM,uttaramadhyeyaM, atItAnAgatayo- 1 zatake | vinaSTAnutpannatvena asacyAt tadvipayagrahaNapratiSedhaH, pratyutpannatve'pyabhimukhAn gRhNAti, nAnyAn , 'gahaNasamayapurakkhaDe'tti | grahaNasamayaH puraskRto-vartamAnasamayassa purovatI yeSAM te grahaNasamaya puraskRtAH grahISyamANA itiyAvat , UdIraNA ca pUrvagRhItAnAmevAto'tItakAlasamayagRhItAnudIrayanti, vartamAnagRhyamANAnAM grahISyamANAnAM vA niSedhaH, tata uktaM-'no paTuppaNNe'tyAdipadadvayaM, vedanAnijasasUtrayorapyeSevopapattiriti / atha karmAdhikArAdevayamaSTasUtrI nerajhyANaM bhaMte! jIvAo kiM caliyaMti (mU015) | jIvapradezebhyazcalitaM-anavasthAnazIlaM taditaravacalitaM tadeva vanAti, evamudIraNAvedanApavartanAsaMkramanidhattanikAcanAni bhAvyAni, nirjarA ca pudgalAnAM niranubhAvIkRtAnAmAtmapradezebhyaH zAtanaM, sA niyamAccalitasya karmaNo, nAcalitasya, iha ' saGgrahaNIgAthA gatArthA, kevalamudayazabdenodIraNA gRhIteti / uktA nArakavaktavyatA,atha caturvizatidaMDakakramAgatAmasurakumAravaktavyatAmAha-asuraku-I7 mAravaktavyatA nArakavaktavyatAvanneyA, yataH 'ThiIUsAsAhAre'tyAdigAthoktAni 40 sUtrANi pariNayacie' iti gAthoktAni 6 bheDayacie" iti gAthoktAni 18 'baMdhodaye' iti gAthoktAni 8, tadevaMca dvisaptatiH sUtrANi nArakaprakaraNoktAni trayoviMzatAvasurAdinakaraNeSu samAni, navaraM-vizeSo'yaM-ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaMti ityuktaM balIndramAzritya, yataH-"camara bali sAramahiya"ti,0 | 'sattaNDaM thovANa'ti saptAnAM stokAnAmuparIti gamyate, stokalakSaNaM cedaM-"haTTassa aNavagallassa niruvakissa jNtunno| ege UsAsanI ... atra 'samaya' viSayaka varNanaM kriyate ~25~ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1], mUlaM [15-17] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 1 zatake prata 1 uddezaH sUtrAMka [15-17] dIpa anukrama [20-23] sAse esa pANutti vuccai // 1 // satta pANUNi se thove, satta thovANi se lave / lavANaM sattahanarie, esa muhune viyAhie / / 2 / / " idaM jagha-| nyamucchvAsAdimAnaM jaghanyasthitikAnAM,utkRSTaM cotkRSTasthitikAnAM,'cautthabhattassa'tti caturthabhaktamityekopavAsasya saMjJA, ekatra | dine bhuktvA'horAtramatikramya tRtIye bhute iti bhAvaH, nAgakumAravaktavyatAyAM 'ukoseNaM do desUNAI paliovamAIti yaduktaM tadutta|razreNimAzritya, yataH-"dAhiNa divaDa paliyaM do demaNuttarillANa"miti, muhutta huttassa'tti muhUrtaH-uktalakSaNa eva, pRthaktvaM dviprabhRtirAnavabhyaH saMkhyAvizeSaH, evaM 'suvaNNakumArANaviti nAgakumArANAmiva suparNakumArANAmapi sthityAdi vAcyaM, jAva thaNiyakumArANaMti yAvat stanitakumArANAM / atha pRthivyAdisthityAdInyAha-'puDhavI'tyAdi vyaktamAvanaspatisUtrAt , navaraM 'aMtomuhu'ti muhUrtasthAntarantamurhataM, mitramuhUrtamityarthaH 'ukoseNaM bAvIsaM vAsasahassAIti tat kharapRthivImAzrityoktaM,yadAha-"saNhA ya 1 muddha 2 vAlu" 'vemAyAe'tti viSamA vividhA vA mAtrA-kAlavibhAgo vimAtrA tayA, idamuktaM syAt-viSamakAlA pRthivIkAyikAnAmucvAsAdikriyA, iyatkAlAditi yA na nirUpayituM zakyA, 'jahA neraiyANa'mityatidezAt 'khettao | asaMkhejapaesogADhAI kAlao aNNayaraThiDyAI' ityAdi dRzya, nivAghAe'tti vyAghAtaH AhArasya / | lokAntarniphuTeSu koNeSu sthAta, nAnyatra, pasu dikSa, kathaM ?, catasRSu pUrvAdidikSu Urdhvamadhazca pudgalagrahaNaM | karoti, tatsthApanA caivaM 'vAghAyaM' vyAghAtaM 'paDuca'tti pratItya, thyAghAto lokAntakoNeSu syAt | tatra ca 'siya tidisiM'ti syAt-kadAcit tisRSu dikSu AhAragrahaNaM sthAna , kathaM ?, yadA pRthvIkAyiko'dhastane uparitane vA koNe sthitaH syAt tadA'dhastAdalokaH pUrvadakSiNayozcAlokaH, evaM tisRNA // 9 // ~26~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [15-17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata OMM sUtrAMka uddezaH [15-17] dIpa anukrama [20-23] malokAvRtatvAt tadanyAsu tisRSu dikSu pudgalagrahaNaM syAt,evamuparitanakoNe'pi pudgalagrahaNaM vAcyaM, yadA'dha upari vA'loko na syAcadA catasRSu, yadA pUrvAdInAM SaNNAM dizAmanyatarasyAmalokaH syAt tadA paJcakhapi, 'sesa'ti zeSa bhaNitAvazeSaM tathaiva yathA nArakANAM tathA pRthivIkAyikAdInAmapi, taccheda-'jAI bhaMte! lukkhAI AhAreMti tAI kiM puDhAI apuSTAI ogADhAI aNogADhAI' ityAdi, 'nANataMti nAnAtvaM-bhedaH pRthivyAdInAM nArakApekSayA''hAraM pratIda-katibhAgamAhAreMti iti, evaM phAsAiMti AhArapudgalAn sparzayanti, sparza| nendriyeNa AhArapudgalAnAM katibhAgaM spRzantItyarthaH, 'sesaM jaha'tti, taccaiva-'puDhavikAiyANaM bhaMte ! puvvAhAriyA poggalA pariNayA', ityAdi prAgvadvayAkhyeyaM, pRthvIvadaptejovAyUnAM svarUpaM jJeyaM, navaraM 'ThiItti (16 mU.)'jA jassa'ci jaghanyamantarmuhUrta sarveSAM,utkRSTaM tu trayANAM apAM sapta varSa sahasrANi, tejasAmahorAtratrayaM vAyUnAM trINi varSasahasrANi jAva vaNassaitti vanaspatInAM daza, ityuktA pRthivyA-IT dipaJcakasthitiH 'theMdiyANa'tidvIndriyANAM dvAdaza varSANi, dvIndriyAhArasUtraM caivaM 'tattha NaM'ti tasyAyamarthaH-asaMkhyAtasAmayika AhA|rakAla: syAt , sa cAvasArpaNyAdirUpo'pyasti ata ucyate-AntamauhUrtikaH, tatrApi vimAtrayA aMtarmuhUrtasamayAsaMkhyAtatvasyAsaMkhyeyabhedatvAditi 'baMdiyANaM duvihe'tti lomAhAra oghato varSAdiSu yaH pudgalapravezaH, prakSepAhArastu kAvalikA, tatra prakSepAhAre bahavaH aspRSTA / eva zarIrAdantarbahica vidhvaMsante, sthaulyasaukSmAbhyAM, ata eva Aha-je poggale pakkhevAhAratti, 'asaMkhijabhAga'ti, asaMkhyAtabhAgaM / 'aNegAIti asaMkhyeyabhAgAH aNAsAiMti rasanendriyata: aphAsAiMti sparzanendriyatA, samvatthovati sarvastokAH, anAkhAdhamAnAnAM aspRzyamAnAnAM cAnaMtabhAgavartino rasanendriyaviSayA iti,ye tvaspRzyamAnAste'nantaguNAH rasanendriyaviSayebhyaH sakAzAt, 'teMdiya'ti tricaturindriyayoH sthitiH ekonapazcAzad dinAni SaNmAsAca, tathA'hAre'pi nAnAtvaM aNAghAIti anAghAyamANAni, atraitdtiriktN| ~27~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [15-17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka satram [15-17] dIpa anukrama [20-23] zrIbhaga- ghANendriyaM, caturindriyANAM caMkSuradhikaM, etannAnAtvaM jJeyaM, pazcendriyatiravAM sthiti jaghanyato'tarmuhUrtA utkRSTatasvipalyopamA ca bhaNi- zatake vatI tvA ucchAso vimAtrayA vAcyaH, 'chahabhattassa'tti taddevakuruttarakurutiyakSu labhyate, manuSyasatre 'aTTamabhattassa'tti devakurvAdimithunaka- 1 uddeza INnarAnAzritya zeyamiti, 'vANamaMtarANaM'ti vyantarANAM sthitau nAnAtvaM, sthiteravazeSa prAguktamAhArAdi vastu yathA nAgakumArANAM, vyanta-IT rANAM nAgakumArANAM ca prAyaH sAdhAt , tatra vyantarasthitirjaghanyena daza varSasahasrANi utkarSaNa tu palyopamamiti, 'joisiyANaM ti tatra jyotiSkasthitirjaghanyena palyopamASTabhAgaH, utkarSeNa varSalakSAdhikaM palyopamaM, 'ussAsoti ucchavAsazca teSAM 'jahaNNeNaM ti pRthaktvaM | dviprabhRtirAnavamyaH, tatra yat jaghanya muhUrtapRthaktvaM taDvitrA muhUrtAH, utkRSTaM tadaSTau nava ca, AhArastathaiva jJeyA, 'vemANi'ti vaimA-17 nikAnAM 'ohiya'tti audhikI sAmAnyA, sA ca palyopamAdikA trayastriMzatsAgaropamAntA, jaghanyamucyAsapramANaM jaghanyasthitikadevAn itaratUtkRSTasthitikadevAMzvAzritya jJeyaM, atra gAthA 'jassa jai sAgarAI tassa ThiI tattiehiM pakvehiM / UsAso devANa vAsa-11 | sahassehiM AhAro // 1 // granthenaivaM caturviMzatidaMDA uktAH, evamuktA nArakAdikarmavaktavyatA, sA AraMbhapUrvikA ityAraMbhanirUpaNAyAha-10 jIvANaM bhaMte kimAyAraMbhatti(17sa.)AraMbho-jIvopaghAtaH,tatra AtmAnaM AtmanA vA khayamArabhante ityAtmAraMbhAH paramArabhante | pareNa bAM''raMbhayantIti parAraMbhAH tadubhayaM-AtmapararUpaM tadubhayena vA''rabhante iti tadubhayAraMbhAH,AtmaparobhayAraMbhavarjitAstvanAraMbhAH iti praznAH 4, navaraM astizabdakhAvyayatvena pahatvArthatvAdasti-vidyante santItyarthaH, 'egaiya'tti ekakA:-eke kecana jIvAH kadAcidAtmAraMbhAH kadAcit parAraMbhAH kadAcidubhayAraMbhAH, ete eva no'nAraMbhAH, bhinnArthatvaM vevam-eke jIvA asaMyatAH AtmAraMbhAH parAraMbhA vA iti, 'se keNatuNaM ti atha kena kAraNena ?, 'duvihA paNNatta'tti mayA'nyaizva kevalibhiH, anena sarvasarvavidA // 10 // ... 'AraMbha' viSayaka nirUpaNaM ~28~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [15-17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka Sha sUtrama [15-17] dIpa anukrama [20-23] HONDALINDAINITARIANTHARIANTASTEReatulashuphanstitution inter mata(tA)bhedamAha, pramattasaMyatasya hi zubho'zubhazca yogaH syAt , saMyatatvAt pramAdaparatvAca, tata Aha-'suhaMjogaM paDucca'tti zubhaMyoga-upayuktatayA pratyupekSaNAdikriyAkaraNaM, azubhayogaM tu tadevAnupayuktatayA, Aha ca-"puDhavIAukAe teUvAUvaNassaitasANaM / / / paDilehaNApamatto chaNhapi virAhao hoi // 1 // " "sabve pamattajogA samaNassa u hoi AraMbho" ataH zubhAzubhayogau AtmArabhAdikAraNaM, 'aviraI paDaca'tti, ihAya bhAvaH yadyapyasaMyatAnAM sUkSmaikendriyAdInAmAtmAraMbhAditvaM sAkSAnAsti tathA'pyaviratiM | pratItya tadasti teSAM, na hi te tato nivRttAH, ato'saMyatAnAmaviratistatra kAraNaM, nivRttAnAM ca kathaMcidAtmAraMbhAdhAraMbhakatve[nA]-10 pyanAraMbhakatvaM, yadAha-"jA jayamANassa bhave0"ti, 'se teNaTeNaM' atha tena kAraNeneti / athAtmAraMbhakAditvaM nArakAdicatu| viMzatidaMDakeSu bhAvayannAha-'neraiyANa ti vyaktaM, navaraM manuSyeSu saMyatAsaMyatapramattApramattabhedAH pUrvoktAH santi tataste yathA jI-| vAstathA'dhyetavyAH, kintu saMsArasamApanA itare ca te na vAcyAH, bhavavartitvAtteSAmiti,vyantarAdayo yathA nArakAstathA'dhyetavyAH, asaMyatatvasAdhAditi / atha salezyAstAn tairAtmAraMbhAdidaMDakaireva nirUpayannAha, tatra 'salessa'tti lezyAvanto jIvAH 'jahA ohiya'tti yathA odhikA:-sAmAnyA jIvA nArakAdyabhidhAnavizeSarahitA (stathA) vAcyAH, taccedaM salesANaM bhaMte ! jIvA kimAyA |raMbhA0, iti eko daMDaka: sAmAnyaH prathamaH, kRSNAdilezyAbhedAdanye Sad, evaM sarve sapta, navaraM kRSNAdilezyAtraye pramattApramattavi| zeSaNe na vAcye, yataH kRSNAdilezyAsu aprazastabhAvarUpAsu saMyatatvaM nAsti, yaccocyate-'pubbapaDivannao puNa aNNayarIe u lesAe'tti | tad dravyalezyAmAzrityeti jJeyaM, tatastAsu pramattAghabhAvaH, tatra sUtraM cedaM-'kaNhalesA NaM bhaMte ! jIvA kiM AyAraMbhA 41, goyamA! AyAraMbhA jAva no aNAraMbhA, se keNa0, goyamA ! aviraI paDucca'tti, evaM nIlakApotalezyAdaMDakau vAcyau, tathA tejolezyAde3-| ~29~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [15-17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zatake uddezaH sUtrAMka [15-17] dIpa jIvasthAnasya daMDakAH 3 vAcyAH, yathA audhikadaMDakastathaite'pi, navaraM teSu siddhA na bAcyAH, siddhAnAmalezyatvAt , taccaitrateulessA NaM bhaMte ! jIvA kiM AyA014, goyamA ! atthegaiyA AyAraMbhAvi jAva no aNAraMbhA 4, atthegaiyA no AyAraMbhA jAva aNAraMbhA 4, se keNadveNaM01, goyamA ! duvihA teulessA pannattA, taMjahA-saMjayA ya asaMjayA ya'ityAdi / atha bhavAbhAvahetukaM jJAnAdidharmakadambamAha ihabhavietti (mU018) | iha bhave-vartamAnajanmani yadvartate tadaihabhavikaM jJAnaM, evaM parabhave'naMtaramanugAmitayA yadvartate tatpArabhavikaM jJAnaM, tadubhaya'tti iha-| paralakSaNayorbhavayoryadanugAmitayA syAttattadubhayabhavikaM jJAnamiti praznaH, 'ihabhavie'tti uttaraM tathaiva, 'dasaNaMpi evameva'tti darzana-samyaktvamavaseyaM, mokSAdhikArAt , caritrasatraM vyaktaM, tatra vizeSaH punarayaM-cAritramaihabhavikameva, nahi cAritravAniha bhUtvA | tenaiva cAritreNa punazcAritrI syAt , yAbaJjIvAvadhikatvAttasya, anuSThAnarUpatvAcca cAritrasya zarIrAbhAve tadayogAta , ata evocyate| "siddhe no carittI no acaritI' no acaritIti aviraterabhAvAditi, evaM tapassaMyamAvapi vAcyau, cAritrarUpatvAcayoriti / asaMvuDe NaM (sU019) asaMvRto'nagAra:-avidyamAnagRhaH, sAdhurityarthaH, sijjhaiti sidhyati siddhiyogyaH syAt 'bujjhaiti utpannakevalajJAnatayA sarvajIvAdipadArthAn jAnAti, ta(ya)dArthAn jAnAti tadA budhyate ityucyate, muccaItti sa eva kevalI karmabhiH pratisamayaM vimuInAcyamAnI mucyate iti bhaNyate, 'parinibvAi'ti sa eva yathA yathA samayaM samayaM karmakSayamAmuyAt tathA tathA zItIbhavan pari anukrama [20-22] // 11 // ... asaMvRta anagArasya gati: saMbaMdhe spaSTikaraNam ~30 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [19] dIpa anukrama [24] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH nirvAtIti procyate sa eva Ayurantyasamaye sarvaduHkhAnAmantaM kuryAditi praznaH, uttaraM ca kaNThyaM, 'no iNDe samaDe' tti nAyamarthaH samartho balavAn. 'AuyavajjAo'tti yasmAdekatra bhavagrahaNe sakRdevAntarmuhUrtamAtrakAle evAyuSo bandhaH tata uktamAyurvarkhA iti, "siDhilabaMdhaNabaddhAo'tti zlathabandhanaM spRSTatA vA baddhatA vA nidhattatA vA tena baddhAH - AtmapradezeSu sambandhitAH pUrvAvasthAyAma (saMvRtatvAda) zubhatarapariNAmasya ca kathaMcidabhAvAditi zithilabaMdhanabaddhAH, etAzra zubhA eva draSTavyAH, asaMvRtabhAvasya nindAprastAvAt, tAH kimityAha-'dhaNiyabaMdhaNabaddhAo' tti gADhatarabaMdhanA baddhAvasthA vA nidhattAvasthA vA nikAcitAvasthA vA prakarotikartumArabhate, asaMvRtatvasyAzubhayogarUpatvena gADhataraprakRtibaMdhahetutvAd, Aha ca - "jogA payaDipaesaM "ti, paunaHpunyabhAve tvasaMvRtatvasya tAH karotyeveti, tathA 'hassakAla'tti havakAlasthitikAH dIrghakAlasthitikAH prakaroti, tatra sthitiH - upAttasya karmaNo'vasthAnaM tAmalpakAlAM mahatIM karotItyarthaH, asaMvRtatvasya kaSAyarUpatvena sthitibaMdhahetutvAd, Aha ca- "ThihamaNubhAgaM kasAyao kuNai"tti, tathA 'maMdANubhAve tyAdi, ihAnubhAvo vipAko rasavizeSa ityarthaH, tataca mandAnubhAvAH - paripelavarasAH satIrgADharasAH prakaroti, asaMvRtatvasya kaSAyarUpatvAdeva, anubhAgabaMdhasya ca kaSAyapratyayatvAditi, 'appapae se' tyAdi, alpaM- stokaM pradezAzraMkarmadalikaparimANaM yAsAM tAH tathA tA bahupradezAgrAH prakaroti, pradezabaMdhasyApi yogapratyayatvAdasaMvRtasya ca yogarUpatvAditi, 'AuyaM cetyAdi, AyuH punaH karma syAt kadAcid badhnAti syAt - kadAcit na badhnAti yasmAt tribhAgAdyavazeSAyuSaH parabhavAyuH prakurvanti iti, tena yadA tribhAgAdiH tadA badhnAti anyadA na banAtIti, tathA 'asAyetyAdi, asAtAvedanIyaM ca duHkhavedanIyaM karma punarbhUyo bhUya upacinoti - upacitaM karoti, nanu karmasaptakAntarvarttitvAdasAtavednIyasya pUrvoktavizeSaNebhya eva tadupaca ~31~ GICILIGICICK 1 zatake 1 uddezaH Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [19] dIpa anukrama [24] zrIbhagavatIsUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH JEDOCHODOLG yapratipatteH kimetagrahaNeneti, atrocyate, asaMvRto'tyantaduHkhito bhavitetipratipAdanena bhayajananAdasaMvRtvaparihArArthamidamityaduSTamiti, 'aNAiyaM'ti avidyamAnAdikaM, ajJAtikaM vA avidyamAnasvajanaM, RNaM vA'tItaM, RNajanitaduHsthatA (tikrAntaduHsthatA) nimittatayeti RNAtItaM, 'aNavayaggaM'ti avayamgaMti dezIvacano'ntavAcakastanniSedhAt aNavayaggaM, anantamityarthaH, 'dIhamaddha' ti dIrghAddhaM dIrghakAlaM dIrghAdhvaM vA dIrghamArga 'cAuraMta' ti caturaMtaM devAdigatibhedAt pUrvAdidigbhedAcca caturvibhAgaM, 'aNuparitti' punaH punarbhrAmyati, 'saMbuDe NaM' ti saMvRtaH sAdhuH pramattAzramattAdiH, sa caramazarIro'caramazarIratha syAt, tatra yaH caramazarIrastamAzrityedaM sUtraM- 'saMbuDe NaM' ti, anagAraH saMvRtatvAt sidhyati ityuktaM yastu tadanyaH sa viziSTaguNavikulaH san kiM devaH syAnnaveti praznayannAha - jIve Na miti (sU0 20 ) vyaktaM, navaraM asaMyataH - asAdhuH saMyamarahito vA 'avirae'tti prANAtipAtAdiviratirahitaH, vizeSAttapasi yo'nAyuktaH syAt so'pyaviratazca, 'apaDihae'tti atItApekSayA apratihataM na niSiddhaM anAgatApekSayA na pratyAkhyAtaM pApakarma-prANAtipAtAdi yena | saH apratihatapratyAkhyAtapApakarmA, 'io' tti ito- manuSyabhavAcyutvA mRtaH 'peca' tti pretya-janmAntare devaH syAt 1, 'je ime' tti ye ime pratyakSAH paJcendriyatiryaJco manuSyA vA 'gAmAgara'ti tatra grAmo -- janapadaprAyajanAzritaH, Akaro- lohAdyutpattisthAnaM, nakaraMkararahitaM, nigamo - vaNigjanapradhAnaM sthAnaM, rAjadhAnI-yatra rAjA khayaM vasati, kheTaM-dhUlIprAkAraM, karbarTa-kunagaraM, maDavaM sarvato dUra| vartisaMnivezAntaraM droNamukhaM jalasthalapathopetaM, pattanaM vividhadezAgatavastusthAnaM, tacca dvidhA - jalapattanaM sthalapattanaM ca, AzramaH -tApasAdisthAnaM, sannivezo-ghoSAdiH, 'akAmatavhAe'tti akAmAnAM nirjarAdyanabhilASiNAM satAM tRSNA-tRd akAmatRSNA tayA, eva ~32~ 1 zatake 11 uddezaH // 12 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [25] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [1], mUlaM [20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH makAmakSudhA, 'akAmabaMbha ceravAseNaM'ti akAmo vA nirabhiprAyoM brahmacaryeNa rUpAdibhogazUnyena vAso- rAtrau zayanamakAmabrahmacaryavAso'tastena, 'akAma'tti akAmA ye'snAnakAdayastebhyo yaH paridAhaH tena tatra sveda:- prasvedaH yAti ca lagati ceti jallo- rajo mala:- kaThinIbhUtaM rajaH paGko mala eva svedenAdrIbhUtaH 'bhujataraM vA' bhUyastaraM vA cahutaraM kAlaM yAvadAtmAnaM 'parikilesaMti' vibAdhayanti, 'kAlamAse 'ti kAlo- maraNaM tasya mAsaH kAlamAsaH tasmin kAlaM kRtveti 'uvaya'tti upapattAro bhavanti, 'kusumiya'tti saMjAtapuSpaM 'moyariya'tti saMjAtakusumavizeSa 'lavaiyati labakitaM saMjAtapallavalava maMkuravaditi 'thavaiya'ti stavakitaM jAtapuSpastavakaM 'gulaiya'tti jAtagulmakaM, gulmakaM latAsamUhaH, 'gucchiya'tti saMjAtagucchaM, gucchatha patrasamUhaH, 'jamaliyati yamalatayA-samazreNitayA tattarUNAM vyavasthitatvAt yamalitaM 'jugaliya'tti yugalatayA tattatrUNAM yugalitaM 'viNami'tti vinamitaM puSpaphalabhareNa, suvibhaktAH suniSpannatayA piNDyo lubyo maJjaryastA evAvataMsakAH - zekharakAstAn dhArayatIti yattatsuvibhakta piNDIlumbImaJjaryavataMsakadharaM 'sirIe'ti zriyA vanalakSmyA 'AiNNeti AkIrNAH svasva devadevIvRndairvyAptAH kvacittu 'viinna'tti vikIrNA - vizeSeNa pUrNAH, 'uvatthaDatti utpatadbhirnipatadbhiH krIDAsaktairuparyuparicchAditAH upastRtAH 'saMghaDa' samaMtatazcaradbhirAcchAditAH saMstutAH 'phuDa'tti spRSTA AsanazayanAdinA, sphuTA vA nirantara vyantarasuranikarakiraNoyotena 'avagADhaM 'tti gADhaM cADhamavagADhA: sakala krIDAkAraNasthAna bhogAdinA'dho'pi vyAptAH, prAkRtatvAdavagADhA iti, iha ca devatvayogyajIvAbhidhAne tadayogyaH sAmarthyAdavasIyate, 'atthegaie no deve siya'tti 'sevaM bhaMte tti yat mayA pRSTaM tad bhagavadbhiH pratipAditaM tadevaM itthameva bhadanta !, nAnyathA, anena bhagavadvacane bahumAnaM darzayati, evaM kRtvA zramaNaM0 gautamo vaMdate namasyati ceti // ~33~ 11 zatake 11 uddezaH Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H. uddezaka [2], mUlaM [21-22] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zrIbhaga sUtrAMka ER uddezaH [21-22] gAthA HOREAD MADNANDER THEIRRIORRIORADDHAHADEIO iti prathamazate prathamoddezakadurgapadavivaraNaM samAptam // atha dvitIya Arabhyate 1 zatake 'jIve NaM bhaMte ! sayaMkaDaM dukkhaM ti (sU0 21) svayaMkRtaM duHkhaM, na parakRtaM, vedayatIti praznaH, uttaraM tu yadudIrNaM tadvedayati, anudIrNasya karmaNo vedanameva nAsti, tata udIrNa vedayati, nAnudIrNa ca, 'evaM jAva vemANie' ityanena caturviMzatidaMDakaH sUcitaH, 'neraiyA NaM bhaMte ! saryakarDa dukkha'mityAdi / / athAyuHpradhAnatvAnnArakAdivyapadezasyAyurAzritya daMDakadvayaM, tatra 'egattapohattiya'tti kvacidvastuni ekatvabahutvArthayorvizeSo dRSTo, yathA samyaktvAderekaM jIvamAzritya padpaSTiH sAgarANi sAdhikAni sthitikAlaH proktaH, nAnAjIvAnAzritya punaH sarvAddhA, 'neraie.' iti vyaktaM, 'mahAsarIrA ya appasarIra'tti tatra jaghanyamalpatvamaMgulAsaMkhyeyabhAgamAtratvaM, utkRSTaM tu mahatvaM pazcadhanu zatamAnatvaM, etacca bhavadhAraNIyavapurapekSayA, uttaravaikriyApekSayA vA jaghanyamaMgulasaMkhyAtabhAgamAtratvaM itarattu dhanuHsahasramAnatvaM, vapurvaiSamyAmidhAne sati AhArocvAsayorveSamyaM sukhapratipAdyaM syAt tena AhArocchvAsapraznayoruttaramAha-'tattha Na'miti, tatra ye mahAzarIrAste bahutarAn pudgalAnAhArayanti, dRzyate hi loke bRhaccharIro bahUvAzI laghuzarIrabAlpabhojI hastizazakavana , idaM vyava-11 hArata uktaM, ko'pi sthUlavapuralpamaznAti ko'pi laghuvapubhUri bhuGkte (tathAvidha)manuSyavat , ussasaMti ucchAsatayA gRhNanti | | nissasaMti niHzvAsatayA muzcanti, 'abhikkhaM'ti abhIkSNaM-paunaHpunyeneti, 'Ahacca'tti kadAcidAhArayanti kadAcinna, |'neraiyA NaM bhaMte ! sabbe samakamma'tti samakarmasUtre 'pubbovavapaNagA ya pacchovavaNNaga'tti tatra pUrvotpannAnAmAyuSastadanyakarmaNAM ca bahutaravedanAdalpakarmatvaM, pazcAdutpannAnAM ca nArakANAmAyuSkAdInAmalpatarANAM veditattvAn mahAkarmatvaM, etacca dIpa anukrama [28-30] mAnAAAMRITamnnaturtiuithali atra zataka-1, uddeSaka: 1 samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 2 ArabdhaH ~34~ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [21-22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [21-22] zutake 3 uddeza: gAthA zrIbhaga- prasUtraM samAnasthitinArakAnAzrityoktaM, evaM varNasUtre pUrvotpannasyAlpakarmatayA vizuddho varNaH, pazcAdutpannasya ca bahukarmatvAdavizuddhataro varNa iti, evaM lezyAstre'pi, iha ca lezyAzabdena bhAvalezyA grAhyA, bAhyadravyalezyA varNadvAreNaivoktati, 'samaveyaNa'tti sama| vedanAH, 'saNNibhUya'tti saMjJA-samyagadarzanaM tadvantaH saMjJinaH saMjJino bhUtAH saMjJibhUtAH, tadviparItA asaMjJibhUtA-mithyAdRSTayaH, 'tattha NaM'ti tatra midhyAdarzanamapahAya samyagdarzanajanmanA samutpannA iti aho mahaduHkhasaMkaTamidamakasmAdasmAkamApatitaM na kRto| |jainadharmaH sarvakarmakSayakRt ato mahAvedanAste, anye tvasaMjJibhUtA-mithyAdRSTayaH te kRtakarmaphalamidamityevamavijAnanto'nupataptacittA | alpavedanAH syuriti, 'samakiriya'tti samA:-tulyAH kriyAH-karmabandhanivandhanabhUtA AraMbhabhikyAdikA yeSAM te samakriyAH, | 'AraMbhiya'tti AraMbha:-pRthivyAyupamardaH sa kAraNaM yasyAH sA AraMbhikI 'pAriggahiya'tti parigraho-dharmopakaraNavarjavastuskhI-11 kAro dharmopakaraNamUrchA vA sa heturyasyAH sA pArigrahikI, 'mAyAvattiya'tti mAyA-anArjavaM krodhAdirapi ca sa pratyayo-nimattaM | yasyAH sA mAyApratyayA, 'appaca'ni apratyAkhyAnena-nivRttyabhAvena kriyA-karmabaMdhAdikaraNamapratyAkhyAnakriyA, 'micchAdaM saNa'tti mithyAdarzanaM pratyayo-heturyasyAH sA mithyAdarzanapratyayA, nanu mithyAtvAviratikaSAyayogAH karmabaMdhahetava iti prasiddhiH, | iha tu AraMbhAdayaste'bhihitA iti kathaM na virodhaH?, ucyate, AraMbhaparigrahazabdAbhyAM yogaparigraho, yogAnAM tadrUpatvAta , zeSa- / | padaistu zeSavaMdhahetuparigrahaH pratIyate eveti, tatra samyagdRSTInAM catana eva, mithyAtvAbhAvAt , zeSANAM tu pazcApi, samyagmidhyAtvasya mithyAtvenaiveha vivakSitatvAditi / 'sabve samAuya'ti praznottaraM caturbhaGgayA sthAt , nibaddhadazavarSasahasrapramANAyupo yugapaccotpannAH 1 bhaGgaH, teSveva dazavarSasahasrasthitiSu narakeSu prathamamutpannAH apare tu pazcAditi 2 bhaGgaH, anyainibaddhaM kaizcidazavarSasa dIpa anukrama [28-30] ~35 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [21-22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [21-22] sUtram gAthA zrIbhaga- hasrasthitikeSu kaizcit paJcadazavarSasahasrasthitiSu ca utpattiH punayugapaditi 3 bhaGgaH, kecit sAgaropamasthitayaH keciddazavarSasahasrasthi 1 zatake batI- tayaH evaM viSamAyuSo viSamameva cotpannA iti 4 bhaGgaH, iha saMgrahagAthA-AhArAIsu samA kamme banne taheba lesAe / viyaNAe kiri- 2 uddeza: | yAe aauyuvvtticubhNgii|1|| 'asurakumArANaM'ti asurakumAraprakaraNamidamAhArAdipadanavakopetaM sacitaM 'jahA neraiya'tti, IN / tatrAhArasatre nArakasamAne'pi vizeSa ucyate, asurANAmalpazarIratvaM bhavadhAraNIyApekSayA jaghanyato'gulAsaMkhyeyabhAgamAnatvaM mahA zarIratvamutkarSataH saptahastamAnatvaM, uttaravaikriyApekSayA'lpazarIratvaM jaghanyamaGgulasaMkhyeyabhAga, mahAzarIratvaM utkarSato yojanalakSamAnaM, | tatraite mahAzarIrA bahutarapudgalAn AhArayanti, manobhakSaNalakSaNAhArApekSayA, devAnAM basau syAt , evaM saudharmadevAnAM saptahastamAnatayA mahAzarIrANAmanuttarasurANAM ca hastamAnatayA'lpazarIrANAM krameNa varSasahasradvayenAhAraH pakSadvayenocchvAsaH trayastriMzadvarSasahasrANyAhAraH trayastriMzatpakSarucchvAsa kammavaSaNalesAo pari(vaNNe)(chille)yavvAo'tti paryastayitavyAH,karmAdIni nArakApekSayA vi paryayeNa vAcyAni ityarthaH, tatra ye nArakAH pUrvotpannAste'lpakarmakazuddhataravarNazuddhataralelyA uktAH, asurAstu ye pUrvotpannAste mahA-I ta karmANo'zuddhavarNalezyAzceti, katham !, ye hi pUrvotpannA asurAste kaMdarpAdhmAtacittatvAt prabhUtamazubhaM karma saMcinvanti ato'bhidhI yante te mahAkarmANaH, athavA baddhAyuSo ye te tiryagAdiprAyogyakarmabandhanAt mahAkarmANaH, tathA azuddhavarNalezyAste, teSAM pUrvotpanAnAM hi kSINatvAcchubhakarmaNaH, pazcAdutpannAstvabaddhAyuSo'lpakarmANo bahutarakarmaNAmavandhanAt zubhakarmaNAmakSINatvAca zubhavarNAdayaH syuriti, vedanAvizeSazcAyam-ye saMzibhUtAste mahAvedanAH itare tvalpavedanAH, evaM nAgakumArAdayo'pi vAcyAH, 'puDhavikAiyA-IITian Na'miti 'AhArakammavaNNalessA jahA NeraiyANaM ti catuHsUtrANi nArakasUtrANIva pRthvIkAyikAbhilApenAdhIyante, AhAra dIpa anukrama [28-30] ~36~ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka R], mUlaM [21-22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [21-22] zrIbhaga zatake sUtram 2 uddezaH gAthA bhAvanA caivaM-pRthvIkAyikAnAmaMgulAsaMkhyeyabhAgamAtrazarIratve'pyalpavapustvamitaracetaH prajJApanAdavaseyaM, yataH 'puDhavikAie puDhavikAiyassa ogAhaNaTThayAe cauhANavaDie'tti, te ca mahAzarIrA lomAhArato bahutarAna pudgalAnAhArayanti, ucchusanti abhIkSNaM mahA- zarIratvAdeva, alpazarIrANAmalpAhArocchvAsatvamalpazarIratvAdeva, kAdAcitkaM tayoH paryAptaketarAvasthApekSamavaseya, tathA karmAdisatreSu pUrvapazcAdutpannAnAM pRthvIkAyikAnAM karmavarNalezyAvibhAgo nArakavadvAcyaH, vedanAkriyayostu nAnAtvamityAha-puDhavikAiyANaM savve samaveyaNatti, 'asapiNa'tti asaMjJino mithyAdRSTayo'manaskA vA 'asaNNibhUya'ti asaMjJibhUtAM, asaMjJinAM yA jAyate tAmityarthaH, etadeva vyanakti-'aNidAe'tti anirdhAraNayA vedanAM vedayanti, vedanAmanubhavanto'pi na pUrvIpAcAzubhakarmapariNatiri-| yamiti midhyAdRSTitvAdavagacchanti, amanaskatvAdvA mattamAtAdivaditi bhAvanA, 'mAImicchatti mAyAvanto hi teSu prAyeNotpadyante, yadAha-"ummaggadesao maggaNAsao gUDhahiyaya mAillo / sadasIlo ya sasallo tiriyAuM baMdhae jIvo // 1 // " tataste mAyina ucyante, athavA iha mAyA anantAnubandhikaSAyopalakSaNamato'nantAnuvandhikaSAyodayavanto'ta eva mithyAdRSTayo-mithyAtvodayabatina iti, tANaM NiyaiyAoM'tti teSAM-pRthvIkAyikAnAM niyatAH paJcaiva, natu triprabhRtayaH iti nigamanaM, 'jAva cauriMdiya'tti iha mahAzarIratvamitaraca svasvAvagAhanAnusAreNAvaseya, AhArazca dvIndriyAdInAM prakSepalakSaNo'pIti / 'paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahANeraitti pratItaM, navaramiha mahAzarIrA abhIkSNamAhArayantyucsanti ceti yaducyate tat saMkhyAtavarSAyuSo'pekSya, nAsaMkhyAtavarSAyuSaH, teSAM prakSepAhArasya paSThasyopari pratipAditatvAt , alpavapuSAM yat kAdAcitkaM tadaparyAptakatve lomAhArocvAsayorabhavanena | paryAptakatve ca tadbhAvena jJeyamiti,tathA karmasUtre yat pUrvotpannAnAmalpakarmatvamitareSAM mahAkarmatvaM ca (tat) tadbhavavedyAyuSkAdikarmApekSayA, dIpa anukrama [28-30] ~37~ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [21-22] gAthA dIpa anukrama [ 28-30] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [2] mUlaM [21-22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH tathA varNalezyAnunayoryat pUrvotpannAnAM zubhavarNAyuktaM tattAruNyAt, pazcAdutpannAnAM cAzubhavarNalezyAdi bAlyAdavaseyaM, loke tathaiva darzanAditi / tathA 'saMjayA saMjaya'tti saMyatAsaMyatA- dezaviratAH, 'maNussA NaM bhaMte ! te sabdhe samAhAragati ?, 'no iNaDe' ityutaraM, nAnAtvaM, te 'Ahaca AhAreti', Ahatya, kAdAcitkatvaM mahAzarIradevakurvAdimithunakanarAnAzritya, alpazarIrA abhIkSNam alpaM ca, bAlAnAM tathaiva darzanAt, saMmUrcchimamanuSyANAmalpavapuSAM nityamAhArasaMbhavAt yacceha pUrvotpannAnAM zuddhavarNAdi tattAruNyAt saMmUchiMmApekSayA veti, 'sarAgasaMjayatti akSINAnupazAntakaSAyAH, 'bIyarAgasaMjaya'tti upazAntakapAyAH kSINakaSAyAzca, 'akiriya'tti vItarAgatvenAraMbhAdInAmabhAvAda kriyAH, 'egA mAyAva'tti apramattasaMyatAnAmekaiva mAyApratyayA, 'kajai'tti kri yate bhavati, kadAciduDDAharakSaNa pravRttAnAmakSINakaSAyatvAditi, 'AraMbhiya'tti pramattasaMyatAnAM sarvaH pramattayoga AraMbha itikRtvA AraMbhikI syAd akSINakaSAyatvAcca mAyApratyayeti, 'vANamaMtara'tti vyantarA alpavedanAH syurasaMjJitvAt teSAmasurakumAravat, itare saMjJino vyantarA mahAvedanAH saMjJitvAdeva, yato'surAdiSu vyantarAnteSvasaMjJinaH saMjJinazca utpadyante tenaivamuktaM- 'vANamantarA saSNibhUyA asaNibhUyA ye 'ti, navaraM jyotiSkavaimAnikeSu svasaMjJino notpadyante ato vedanApade teSA~ jyotiSkavaimAnikAnAmevamadhIyate, navaraM veyaNAe dubihA joIsiyA mAImiccha0 amAIsammadivi0, tatra mAyimidhyAdRSTayo'lpavedanAH itare mahAvedanAtha zubhavedanAmAzrityeti / atha (sa) lezya lezyA bhedavizeSaNamAhArAdipadairnirUpayan daMDasaptakamAha- 'salessA NaM bhaMte! neraiyA sacce samAhAragati anena padenAhAra 1 zarIro 2 vAsa 3 karma 4 varNa 5 lezyA 6 vedanA 7 kriyo 8 papAtA 9 ramyapUrvoktanavapadopetanArakAdicaturviMzatidaMDako lezyApadavizeSitaH sUcitaH, tadanye ca kRSNalezyAdivizeSitAH pUrvoktanavapadopetA eva yathAsaMbhavaM nAra ~38~ 1 zatake 2 uddezaH // 15 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [21-22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata HAR sUtrAMka zrIbhagabatIsUtram [21-22] gAthA kAdipadAtmakAH pad daMDakAH sUcitAH, tadevaM ca eteSAM 7 daMDakAnAM yo yathA'dhyetavyastaM taM tathA darzayannAha-'ohiyANaM'ti tatrAdhikAnAM-pUrvektAnAM sAmAnyAnAM nArakAdInAM tathA salezyAnAmadhikRtAnAM 2 zuklalezyAnAM tu 3 saptamadaMDakavAcyAnAmeSAM trayANAmeko gamaH-sadRzaH pAThaH, salezyaH zuklalezyazcetyevaMvidhavizeSaNakRta eva tatra bhedaH, audhikadaMDakavadanayoH sUtramitihRdayaM RI tattha jassatthi' iti vakSyamANapadasyeha saMbaMdhAdyasya zuklalezyA'sti sa eva tadaMDako'dhyetavyaH, teneha paJcendriyatiyazco manuSyA vaimAnikAca vAcyAH, nArakAdInAM zuklalezyAyA abhAvAna , 'kiNhalesanIlalesANapi eko gamo' audhika evetyarthaH, vizeSa| mAha-'navaraM veyaNAe mAyimiccha0 amAyisamma' kRSNalezyanIlalezyadaMDake vedanAsUtre ca 'duvihA NeraiyA paNNattA-saNNibhUyA asapNibhUyA ya'ti audhikadaMDakAdhItaM nAdhyetavyam , asaMjJinAM prathamapRthivyAmevotpAdAt 'assaNNI khalu paDhama' itivacanAt , prathamAyAM tu kRSNanIlalezyayorabhAvAt , tarhi kimadhyetavyaM ?,'mAyitti amAyitti' ete mAyino mithyAdRSTayaca mahAvedanAH | syuH, yataste'zubhAmukaesthitiM kuryuH, prakRSTAyAM tasyAM mahatI vedanA syAt , itareSAM tu vipriitaa| 'maNussA kiriyAsu'tti | manuSyapade kriyAsUtre sarAgavItarAgatve paThite, te tu kRSNanIlalezyadaMDakayo dhyetavye, kRSNanIlodaye saMyamasya niSiddhatvAt , tthaa| manuSyANAM 'kAulessAe'tti kApotalezyAyA daMDako nIlAdilezyAdaMDakavadadhyetavyaH, NavaraM geraietti navaraM nArakA vedanAsUtre audhikadaMDakavadvAcyAH, te caivaM neraiyA duvihA paM0, taM0-saMnibhU0 asaNNibhUyA yatti, asaMjJinAM prathamapRthivyutpAdena kApotale|zyAsaMbhavAt iti, 'teulessApamhalessa'ti tejapAlezye yasya syAtAM tamAzritya yathaudhikadaMDakA tathaitI daMDakau bhaNitavyo, nAra-10 kavikalendriyANAM tejovAyUnAM cAdyAstina eva, bhavanapati(pRthvyambu)vanaspativyantarANAmAdyAzcatasraH, paJcendriyatiryaGmanuSyANAM dIpa anukrama [28-30] MAdmicMADIMADHDHINDHRADHAOAD, ~39~ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [21-22] gAthA dIpa anukrama [ 28-30] zrIbhaga batIsUtram "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [2] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH mUlaM [21-22] 10 SaT jyotiSAM tejolezyA vaimAnikAnAM tisraH prazastAH, Aha ca "kivhA nIlA kAU teUlesA ya bhavaNavaMtariyA / joisasohammIsANa teulesA muNeyacyA // 1 // kappe saNakumAre mAhiMde caiva baMbhaloge y| eesu pamhalesA teNa paraM sukalessA u ||2|| puDavI Au vaNassai vAyara patteya lesa cacAri -tejolezyAntAH / gavbhayatiriyana resuM challessA tibhi sesANaM || 3 ||" 'sarAgabIyarAgA naM bhANiyavya'tti kriyAsUtre manuSyAH sarAgavItarAgAH adhItAH iha tu tathA na vAcyAH, tejaH padmalezyayorvItarAgatvAsaMbhavena, zuklalezyAyAmeva vItarAgatvasaMbhavAt 'sarAgA vItarAgA ya' iti na vAcyaM pramattApramattAstUcyante, 'gAha'tti uddezakAditaH sUtradvAragAthA gatArthA jJeyA || 'lessANaM bIo uddeso tti (sU023) prajJApanAyAzcaturudezakAllezyApadAd dvitIyoddezakaH sukhAvabodhAya bhaNitavyaH, 'jAva iDi'tti RddhivaktavyatAM yAvat, tacaiva'kai NaM bhaMte ! lessA paNNacA ?, goyamA ! chalessA' evaM sarvatra praznottaraM vAcyaM, yathA neraiyANaM tiSNi lessA 3 tericchiANaM 6 egiMdiyANaM 4 puDhaviAuvaNassaINaM 4 teuvAu viticauriMdiyANaM 3 paMcidiyatiriyamaNuyANaM 6 ityAdi bahu vaktavyaM yAvat 'eesiM NaM bhaMte ! jIvANaM kaNhalessANaM jAva sukalessANaM kayare2hiMto appaTTiyA vA mahar3iyA vA 1, goyamA ! kaNhalessehiMto nIlalesA mahaDDiyA, nIlalesehiMto kAulesA mahi0 2' ityAdi || atha pazavaH pazutvamanuvate iti yo manyate anAdAvapi bhave ekadhaiva jIvAvasthAnaM (ca) iti tadbodhanArthaM praznayannAha - jIvassa NaM bhaMte! tItadvApatti (sU0 24 ) *** atra 'lezyA' saMbaMdhe varNanaM prastUyate ~40~ zatake | 2 uddezaH // 16 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [24-27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga batI prata sUtrAMka [24-27] sUtram dIpa anukrama [31-34] | LI anAdAvatItakAle 'Adihassa'tti AdiSTasya-amuSya nArakAderityevaM vizeSitasya katividhaH saMsAratti saMsArasaMsthAnakAlA, amuSya jIvasya atItakAle kasyAM gatAvavasthAnamAsIditi praznaH, gautama ! caturvidho, nArakAdigatibhedAt , nArakAnugatasaMsArAva-| khAnakAlavidhA-zUnyakAlaH 1 azUnyakAlaH 2 mizrakAlazca 3, tirazcAM zUnyakAlo nAsti, teSAM dvau bhedau staH, manuSyadevAnAM taIR2 uddeza: trividho'pyasti, Aha ca-"suno'subo mIso tiviho saMsAraciTThaNAkAlo / tiriyANa sunnavajo sesANaM hoi tiviho'vi // 1 // " | tatrAzUnyakAlastAvaducyate, azUnyakAlasvarUpaparijJAne satItarau sujJAnau sthAtA, tatra vartamAnakAle saptapRthivISu ye nArakA vartante | teSAM madhyAdyAvanna kazcidudvartate na vA'nya utpadyate tAvanmAtrA eva te Asate sa kAlastAbArakAnaGgIkRtyAzUnya iti paThyate, Aha | ca-"AiTThasamajhyANa neraiyANaM na jAya eko'vi / uvvaTTai anno vA ubavaJjai so asunno u // 2 / / " mizrakAlastu teSAmeva nArakANAM madhyAdekAdaya udvRttAH yAvadeko'pi zeSastAvanmizrakAlaH, zUnyakAlastu yadA ta evAdiSTasamayikA nArakAH sAmastyeno-II | ittAH neko'pi teSAM zeSo'sti sa zUnyakAla iti, Aha ca-"ubaTTe ekamibi tA mIso dharai jAva eko'vi| nilleviehiM sbvehiN| | vaTTamANehiM sunno u // 3 // " idaM mizranArakasaMsArAvasthAnakAlasUtraM na tameva nArakabhavamaGgIkRtya pravRttaM, api tu vArcamAnikanA| rakajIvAnAM gatyantaragamanena tatraivotpattimAzrityoktaM, yadi punastameva nArakabhavamaGgIkRtyedaM sUtraM syAt tadA'zUnyakAlApekSayA | mizrakAlAnantaguNatA sUtroktA na syAt , Aha ca-"evaM te puNa jIve paDucca suttaM na tambhavaM ceva / jai hoja tabbhavaM to aNaMtakAlo na saMbhavai // 4 // " kasmAditi cet , ucyate, ye vArttamAnikA nArakAH te svAyuSkakAlasyAnte udvarttante, asaGkhyAtameva ca tadAyuH, ata utkarSato dvAdaza mauhartikAzUnyakAlApekSayA mizrakAlasyAnantaguNatvAbhAvaprasaGgAditi,Aha ca-"kiM kAraNamAdiTTA neraiyA ? je ~41~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [24-27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [24-27] MO gAthA zrIbhaga | imaMmi samayaMmi / te ThitikAlassaMto jamhA savve khavinaMti // 5 // " 'sabvatthove asuSNa'tti, nArakANAmutpAdodvartanAvirahakAlasyo| tkarSato'pi 12 muhUrtapramANatvAt , 'missakAle aNaMtaguNa'tti mizrAkhyo vivakSitanArakajIvanirlepanAkAlo'zUnyakAlApekSayA anantaguNaH syAt, yato'sau nAraketarabhavevAgamanagamanakAlA, sa ca trasavanaspatyAdisthitikAlamizritaH sananantaguNaH syAt, vanaspatyAdigamanAgamanAnAmanantatvAt , sa ca nArakanilepakAlo banaspatisthiteranantabhAge vartate, uktaM ca 'thovo asunnakAlo so ukkoseNa baarsmuhutto| tatto ya arNataguNo mIso nillevaNAkAlo // 6 // AgamaNagamaNakAlo tasAitarumIsio annNtgunno| aha nillevaNakAlo arNatabhAge vaNaddhAe // 7 // " 'suNNakAle aNaMtaguNeci sarveSAM vivakSitanArakajIvAnAM prAyo vanaspatiSvanantAnantakAlAvasthAnAta , etadeva vanaspatiSvanantakAlAvasthAnaM nArakabhavAntarakAla utkRSTo dezitaH samaye, uktaM caHI"suNNo ya aNaMtaguNo so puNa pAyaM vaNassaigayANaM / eyaM ceva ya nArayabhavaMtaraM desiyaM jehU~ ||8||"ti, 'tirikkhajoNiyANaM savvatthove'tti, sa cAntarmuhUrtaH, ayaM yadyapi sAmAnyena tirazcAmuktastathApi vikalendriyasammRLimAnAmavaseyaH, teSAmevAntarmuhUrtavirahakAlasyoktatvAt , yadAha-'bhinnamuhutto vigalidiesu samucchimesuvi sa eva" ekendriyANAM udvattanopapAtavirahAbhAvena shuuny-|| kAlAbhAva eva, Aha-"ego asaMkhabhAgo varada uvvahaNocavAyammi / eganigoe nicaM evaM sesesuvi sa eva / / 9 / / " pRthivyAdiSu punaH-"aNusamayamasaMkhijA egiMdiya iMti ya cayaMti'tivacanAdvirahAbhAvaH, missakAlo'NaMtaguNo nArakavat , zUnyakAlastu tirazcA nAstyeva, yato vArttamAnikasAdhAraNavanaspatInAM tata uddhRttAnAM sthAnamanyannAsti,'maNussadevA jahA NeraiyA' teSAmazUnyakAlasya dvaad-10||17|| zamuharttapramANatvAt , Aha ca-"evaM narAmarANavi tiriyANaM Navari Nasthi suSNaddhA / jaM niggAyANa tesiM bhAyaNamaNNaM tao natthi aamerOTOKAROCHOOTOHORIHORIHOTI dIpa anukrama [31-34] ~42~ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [24-27] gAthA dIpa anukrama [31-34] zrIbhaga vatI sUtram CHINESS "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [2] mUlaM [24-27] // 10 // kiM saMsAra eva jIvasthAnaM uta mokSe'pi ityAzaGkAyAM pRcchAmAha-'aMta kiriyaM' ti (sU025) karmaNAmanto- vinAzastasya kriyA antakriyA tAM, mokSaprAptilakSaNAmiti, 'aMta kiriyApayaMti, taca prajJApanAviMzatitamaM padaM netavyaM tacedam-- 'jIve NaM bhaMte! aMtakiriyaM karejA ?, go0 ! atthegaie kariA, atthegaie noTa, evaM Nerahae jAva vemANie' bhavyaH kuryAt, netara iti, 'neraie NaM bhaMte! Neraiesu varamANe aMtaM kareA ?, go0 ! no iNamaTThe samaGke' ityAdi, navaraM 'maNussesu aMtaM karejA,' manuSyeSu varttamAno, nArako manuSyIbhUta ityarthaH / karmavazAdanta kriyAyA abhAve kecijIvA deveSUtpadyante atastadvizeSamAha - 'aha bhaMte ' ityAdi (026) vyaktaM, navaramatheti paripraznArthaH, 'asaMjaya bhaviyadavvadevANaM'ti, iha prajJApanATIkA likhyate-asaMyatAH - cAritrazUnyAH bhavyA- devatvayogyAH ata eva dravyadevAH, te midhyAdRSTayaH abhavyA bhavyA vA asaMyatabhavyadravyadevAH zramaNaguNasAmAcAryanuSTAnayuktA dravyaliGgadhAriNo gRdyante, te hyakhilakriyAprabhAvAdevoparimatraiveyakeSu utpadyante iti, asaMyatAca te satyapyanuSThAne cAritrapariNAmazUnyatvAt natu te kathamabhavyA bhavyA vA zramaNaguNadhAriNaH syuH 1, atrocyate, teSAM mahAmithyAdarzana mohaprAdurbhAve satyapi cakravarttiprabhRtipUjAsatkArasanmAnadAnAn sAdhUnavalokya tadarthaM pravrajyAkriyAkalApAnuSThAnaM prati zraddhA syAt, tataJca te yathoktakriyAkAriNa iti, tathA 'avirAhiyasaMjamANaM'ti, abhagnacAritrANAM, sajjvalanakaSAya catuSkasAmarthyAt pramattaguNasthAnakAdvA svalpamAyAdido pasambhave'pyanAcaritacAritraghAtAnAmityarthaH, tathA 'virAhiyasaMjamANaM'ti, tadviparItAnAM, 'abirAhiya saMjamA saMjamANaM'ti, abhapradezaviratizrAddhAnAM 'virAhiyasaMjamAsaMjama 'tti tadviparItAnAM, 'asaNNINaM' asaMjJinAM darduramatsyoragAdInAM sammUrcchimAnAM manolabdhirahitAnAmakAmanirjarAvatAM, 'tAvasANaM'ti tApasAnAM patitapatrAdyupabho ~43~ zatake 2 uddezaH Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka R], mUlaM [24-27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [24-27] sUtramA gAthA zrIbhaga- gavatAM bAlatapasvinA, 'kaMdappiya'tti, kandarpaH-parihAsaH sa yeSAmasti te kAndapikAH teSAM kAndapikANAM, vyavahAratazcaraNavatA kanda- 1 zatake vatI- paMkotkucyAdikArakANAmityarthaH, Aha ca-"bhumanayaNavayaNadasaNacchadehiM karapAyakaNNamAIhiM / taM taM karei jaha jaha hasai paro appa- 2 uddezaH NA ahasaM ||11||'crgtti carakaparivrAjakA dhATyAdibhaikSyopajIvinakhidaNDina ityarthaH, athavA carakAH-kacchoTAdayaH paritrAbhAjakAH-kapilamunisunavo'tasteSAM, 'kibdhisayANaM ti kilviSaM pApaM tadasti yeSAM te kilbiSikAH teSAM, vyavahAratazcaraNavatAM jJAnAdyavarNavAdinAM cetyarthaH, 'tericchiyANa'ti tathA tiravAM gavAvAdInAM dezaviratibhAjAM, 'ajIvatti AjIvikAnAMpAkhaNDinAM,nAgnyadhAriNAM gozAlakaziSyANAmityanye,AjIvanti yA avivekilokato labdhipUjAravyAtyAdimiste (ye te) AjIvikAsteSAM, Amiogi'tti abhiyogaH pareSAM vazIkaraNAdi rUpavidyAmantrAdimiH, sa ca dvidhA, yadAha-"duviho khalu abhiogo, IN dabve bhAve ya hoi nAyavyo / davammi hoi jogo, vijA maMtA ya bhAvammi // 1 // " te vyavahAratazcaraNayanta eva matrAdiprayoktAraH, yadAha-"koUya bhUikamme pasiNApasiNe nimittamAjIbI / iDirasasAyaguruo amiogaM bhAvaNaM kuNai // 1 // " kautukaM-saubhAgyAdyartha / / snapanakaM, bhUtikarma jvaritAdibhUtidAnaM, praznApraznaM svamavidyAdi, 'saliMgANa'ti rajoharaNAdisAdhuliGgavatAM, kiMvidhAnAmityAha-IN |'dasaNavAvaNNANaM'ti darzanaM samyaktvaM vyApana prabhraSTaM yeSAM te darzanavyApanAsteSAM, nilavAnAmityarthaH, 'devaloesu uvavaja-18 mANANaM ti, anena devatvAdanyatrApi kecidutpadyante iti pratipAditaM, virAhiyasaMjamANaM jahanneNaM bhavaNavAsIsu, ukko| seNaM sohammakappe'tti iha kazcidAha-virAdhitasaMyamAnAmutkarSeNa saudharme kalpe iti yaduktaM tatkathaM ghaTate ?, draupadyAHsukumArikAbhave virAdhitasaMyamAyA IzAnotpAdazravaNAn iti, atrocyate, tasyAH saMyamavirAdhanA uttaraguNaviSayA bakuzatvamAtrakAriNI, na sthUla STOaayaapaarDE THERE dIpa anukrama [31-34] ~44~ Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [24-27] gAthA dIpa anukrama [31-34] zrIbhaga batIsUtram "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2] mUlaM [24-27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH FCC000 guNavirAdhaneti, saudharmotpAdazca mUlaguNavirAdhanAyAM syAt, yadi punarvirAdhanAmAtramapi saudharmotpattikAraNaM syAt tadA cakuzAdInAmapi uttaraguNAdiprati sevAvatAM kathamacyutAdipUtpattiH syAt 1, kathaJcidvirAdhakatvAt teSAM tenottaraguNavirAdhanAyA IzAnotpAdo yukta eva 'asannINaM jahanneNaM bhavaNavAsisu, ukkoseNaM vANamaMtaresu'tti, iha yadyapi 'camarabali sAramahiya 'mityAdivacanAdasurAdayo maharddhikAH, 'paliocamamukosaM vaMtariyANaM 'ti vacanAcca vyantarA alparddhikAH, tathA'pyata eva vacanAdavasIyate - santi vyanta| rebhyaH sakAzAdalparddhayo bhavanapatidevAH / asaMjJI deveSUtpadyata ityuktaM sa cAyuSA iti tadAyunnirUpayannAha - 'kai vihe 'ti, 'asapiNa'tti (sU027) asaMjJI san yat parabhavaprAyogyaM karma banAti tada saMkhyAyuH, niraiyaasaNiyAue 'tti nairayika prAyogyamasaMzyAyunairayikAsaMjJyAyuH evamanyAnyapi / etaccAsaMjJyAyuH sambandhamAtreNApi syAt yathA mikSoH pAtramiti, 'dasavAsa'tti 10 varSasahasrANi ratnaprabhAprathamaprataramAzritya, 'ukkoseNaM pAliovamassa asaMkhijar3abhAgaM 'ti, ratnaprabhA 4 prastaTe madhyasthitikaM nArakamAzritya kathaM 1 yataH - prathama prastaTe 10 varSasahasrA jaghanyA, utkRSTA tu navatisahasrANi 2 pra0 10 lakSANi jaghanyA u0 90 lakSANi sthitiH, eSaiva 3 pra0 jaghanyA u0 pUrvakoTI, eSaiva 4 pra0 ja0 itarA tu sAgaropamasya 10 bhAgaH, evaM palyopamAsaGkhyeyabhAgo madhyamA sthitiratra sthAt, 'tirikkhajoNi' tti tiryaksUtre yaduktaM 'paliovamassa' tti tanmithuna katirazvo'dhikRtyeti, 'maNussAue' tti jaghanyA antarmuhUtaM, utkarSataH palyopamAsaGkhyeyabhAgo mithunakanarAnAzritya 'devA jahA Nera0' yathA asaMjJiviSayaM nArakAyuH tacca pratItamevaM devaviSayaM tadapi bhavanapativyantarAnAzrityAvaseyaM, 'eyassa NaM bhaMte !" ityAdinA yadasaMjJyAyuSo'lpabahutvamuktaM tadasya asaGkhyAtAyuSaH asaGkhyAta bhedatvAt hasvadIrghatvamAzritya jJeyamiti // ~45~ 11 zatake 2 uddezaH Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUla+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H. aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [28] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrAmaga 1 zatake 3 uddezaH prata sUtrAMka [28] ||prthmshte dvitIyoddezakavivaraNam // .1-2 // yaduktaM 'kaMkhapaose'tti etaddarzayannAha-kaMkhAmohaNi' (028) kAGkSAmohanIyaM-mithyAtvamohanIyaM kRtaM-kriyAniSpAdyamiti praznaH, iha caturbhaGgI dRSTA, se bhaMte'tti tasya karmaNo he bhadanta ! kimiti prazne,'deseNaM ti dezena jIvasyAMzena dezaH-kAD|kSAmohanIyakarmaNo'zaH kRtaH1 bhaGgaH, dezena-jIvAMzena sarva kAGkSAmohanIyaM kRtaM 2 bhaGgaH, sarveNa-sarvAtmanA dezaH kAGkSAmohanIyasya kRtaH 3 bhaGgaH, sarveNa sarva karma kRtaM 4 bhaGgaH, atrotram-"sabveNaM sabve kaDetti, yatkiJcitkAGkSAmohanIyaM tat sarvAtmanA sarvajIvapradezAMzaiH kRtaM, nadezeneti / takriyA ca trikAlaviSayA, tAM darzayabAha-"karisu' (sU029) atItakAle kRtavantaH, haMtA ! akAryuH, 'kareMti' samprati kurvanti, karissaMti' kariSyanti c|| kRtasya karmaNazcayAdayaH syustAn darzayannAha'kaDaciya'tti gAThA, 'Aditie'tti Aditrike kRtacitopacitalakSaNe ca, 'ubhaya'tti sAmAnyakriyayA kAlatrikakriyAbhedAcca caturbhedAH, 'tibheyA pacchima'tti pazcimA udIritaveditanijI moha pudgalAtribhedAH, sAmAnyakriyAvirahAta , tinnitti trayastrividhA iti, nanvAye sUtratraye kRtacitopacitAnyuktAni uttare tu kasmAnnodIritaveditanirNAinIti, ucyate, kRtaM citamupacitaM ca karma ciramapyavatiSThate iti karaNAdInAM trikAlakriyAmAtrAtiriktaM cirAvasthAnalakSaNaM kRtatvAdyAzritya kRtAdInyuktAni, udIraNAdInAM tu na cirAvasthAnamastIti trikAlayanniA kriyAmAtreNaiva tAnyamihitAni iti udIritAdInAM tAtkAlatvAt trikAlaviSayataivAsti, 'tehiM'ti (sU030) taistaiH zaGkAdihetubhiH, kimityAha-zaGkitA jinoktapadArthAn prati sarvato dezato vA saJjAtasaMzayAH, kAsittA:| saJjAtAnyAnyadarzanagrahAH, vicikitsitAH-saJjAtaphalazaGkAH, bhedasamApannAH zaivaM jaina vA zAsana prazastaM iti ca mate_dhIbhAvaM dIpa anukrama [35] // 19 // atra zataka-1, uddeSaka: 2 samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 3 Arabdha: ~46~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [38] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [3], mUlaM [31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH gatAH, kalusie - naitadevamiti mativiparyAsaM gatAH, jIvAnAM kAGkSAmohanIyavedanamidamavaseyaM,' se nUNaM'ti, (sU0 31) tadevaM nUnaM satyaM niHzaGkaM yajinaiH praveditaM iti mano dhArayan sthirIkurvan prakurvan 'ciTTha'tti ceSTamAno vidheyatapodhyAnAdiSu 'saMvare' tti | saMvRNvan anyamatebhyo nivarttayan, sarvatra mano yojyaM / 'atthitta' ti (sU032) astitvamaGgulyAderaGgulyAdibhAvena satvaM, uktaM ca"sarvamasti svarUpeNa, pararUpeNa nAsti ca / anyathA sarvabhAvAnAmekatvaM saMprasajyate // 1 // " yathA mRddravyasya piNDaprakAreNa sattA ghaTarUpatayA sattAyAM 'nasthittaM nasthitte' tti nAstitvamaGgulyAderaGguSThAdibhAvenAsattvaM yathA mRdo nAstitvaM tantvAdirUpaM mRnnAstitvarUpe paTe iti pariNamati tathA syAt, 'paogasa 'tti sakArasyAgamikatvAt prayogeNa jIvavyApAreNa 'vIsasa'tti vizra sAzabdo''tra svabhAvArtho dRzyaH, 'paogasAvitti prayogeNApi tadastitvAdi, yathA kulAlavyApArAt mRtpiNDo ghaTatayA pariNa mati, aGguliRjutA vA vakratayeti, 'bIsa sAvitti yathA zubhrAbhramazubhrAbhratayA iti nAstitvasya nAstitvapariNAme prayogavizrasayorevAmRnyudAharaNAni, vastvantarApekSayA mRtpiNDAderastitvasya nAstitvAt, 'jahA te' te iti taba matena astitvaM, zeSaM tathaiva, 'atthittaM atthitte gama Nijja' miti astitvamastitvenaiva gamanIyaM, sadvastu saccenaiva prajJApanIyamiti dvAvAlApako, 'jahA te ' ( sU034)te- taba bhadanta ! 'etthaM'ti etasmin mayi sannihitasvaziSye gamanIyaM, 'tahA te ihaM gamaNijvaM'ti tathA tenaiva samatAlakSaNaprakAreNopakAradhiyA vA 'ihaM'ti iha asmin gRhipAkhaNDikAdau jane gamanIyaM, vastu prakAzanIyamiti praznaH, uttaraM vyaktaM 'pamAyapaJcayaM joganimattayaM' ti (sU035) pamAyo ya muNiMdehiM bhaNio aTTabheyao / annANaM saMsao ceva, micchAnANaM taheba ya // 1 // rAgo doso mainso, dhammaMmi ya aNAyaro / jogANaM duppaNIhANaM, aTTahA vaJjiyadhvao || 2 ||" evaMvidhapramAdapratyayaM, yogo ~47~ Em 11 zatake 13 uddezaH Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [35] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [35] manaHprabhRtivyApAraste nimitta heturyatra tattathA badhnAti, 'pamAe'tti pramAdaH kasmAt pravahati-pravartate iti kiMvahaH, pAThAntareNa UP | kiMgrabhavaH, yogaprabhavaH manovacA kAyayogaprabhavaH, sa kiMprabhavo', vIryaprabhavaH, bIrya dvidhA-sakaraNamakaraNaM bA, tatra alezyakeva- uddezaH R lino yatkevalajJAnaM tadakaraNaM, tadiha nAdhikriyate, yastu manaHprabhRtisAdhyaH salezyo jIvapradezaparispaMdAtmako vyApAraH sa sakaraNaM vIrya, kiMgrabhavaM ?, zarIraprabhavaM, zarIraM kiMprabhavaM ? 'evaM satitti evaM jIvasya kAGkSAmohanIyakarmabandhatve sati, 'asthiti asti-vidyate, na tu nAsti, yathA gozAlakamate nAsti jIvAnAM utthAnAdi, puruSArthAsAdhakatvAt , niyatita eva puruSArthasiddhaH, yadAha-"prAptavyo niyativalAzrayeNa yo'rthaH, so'vazyaM bhavati nRNAM zubho'zubho vA / bhUtAnAM mahati kRte'pi hi prayatne, nAbhAvyaM / bhavati no bhAvino'sti naashH||1||" evamaprAmANikAyA niyaterabhyupagamaH kRtaH syAt , tena 'uhANe'tti utthAna-UrthIbhavanaM / 'kamme tti karma-utkSepaNAvakSepaNAdi, 'bale'tti balaM-zArIraH prANaH 'vIrie'tti vIrya utsAhaH 'purisa'tti puruSakAraparAkramaH | pauruSAbhimAnaH // 'appaNA ceva'tti (sU0 36) Atmanaiva-svayameva jIvaH, udIrayati, karaNavizeSeNAkRSya bhaviSyatkAle vedyaM | | kSapaNAyodayAvalikAyAM pravezayati, tathaiva garhate atItakarma, saMvRNoti vArttamAnikaM karma, 'taM taM bhaMte!' atra praznAH 4, tatrottaram-nodIrNa, tadudIraNA'bhavanAt , nAnudIrNa, kathaM ?, cireNa bhaviSyadudIraNa abhaviSyadudIraNaM ca karma nodIrayati, udIraNAbhavikaM udIraNAyogyatA prAptatvAt anudIrNa zIghrabhaviSyadudIraNaM karmodIrayati, udayenAnantarasamaye pazcAtkRtaM-atItatA nItaM yattadapi nodIrayati / itthaM kAdhAmohanIyassodIraNoktA, tasyaivopazamanamAha-'appaNA ceva uvasAmeha'tti, upazamanaM mohanIya- syaiva, yadAha-"mohassevovasamo khAovasamo cauNha ghAINaM / udayakkhayapariNAmA, aTTAhavi hoMti kammANaM // 1 // " upazamaH HOCERODH MHATRAPHAIRECEETPORESEARCH dIpa anukrama [42] ~48-~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [36] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata 'zrIbhagabatAsUtram 3 uddezaH sUtrAMka [36] ko nAma ?, udIrNasya kSayo'nudIrNasya ca vipAkataH pradezatazcAnanubhavana, sarvathaiva viSkambhitodayatvamityarthaH, ayaM cAnAdimidhyAdRSTeraupazamikasamyaktvalAme upazamazreNigatasya vA, 'aNudiSaNa'ti, udIrNasya svavazyaMvedanAdupazamanAmAvaH, udIrNa sadvedyata / iti vedanAsUtraM 'udipaNaM veeI' anudIrNasya vedanAbhAvAt , veditaM sanniIyate iti nirjarAsUtraM, tatra 'udayANaMtara'tti udayejanAnaMtarasamaye yatpazcAtkRtaM-atItatAGgamitaM tannirjasyati-pradezataH zAtayati, atra saGgrahagAthA "taieNa udIreMti, uvasAmiti ya | puNovi vIeNaM / vedeti niareMti ya padamacautthehiM sabvehi // 1 // " atha kAGganamohanIyavedanAdinirjarAMtasatra 24 daNDakeSu yojyaM, tazcaivam-'kahaSNaM bhaMte! NeraDyA NaM kaMkhAmohaNija kammaM vedeti ?, go ! tehiM tehiM kAraNehiM0 haMtA! veeMti', yaavtstnitkumaaraaH| teSu ca yatra 2 jIvapadaM AgataM tatra 2 nArakAdipadamadhyeyamiti, pazcendriyANAmeva zaGkitatyAdayaH naikendriyAdInAmatasteSAM tadvize-- pamAha-'No tatkAi vatti, tarko-vimarzaH, sItvaM prAkRtatvAt , sannA itti saMjJA arthAvagraharUpaM jJAnaM, 'pannA itti prajJA-aze-| paviSayaM jJAnaM, 'maNe'tti manaH smRtyAdi vizeSamatibhedarUpaM, 'vAyAi'tti vAk-vacanaM, pRthvIkAyavadapkAyAdicaturindriyAnta-|| sUtrANyadhyeyAni, tiryapaJcendriyAdIni vaimAnikAntasUtrANi odhikajIvAmilApenevAdhyeyAni / atha zramaNAnAzritya kAGkSAmohaHnIyavedana praznayanAha-'asthi NaM bhaMte 'tti(sU038)nigranthAH-sAdhavaH, nANaMtarehinti ekasmAt jJAnAdanyAni jJAnAntarANi | taistaiAnAntaraiH zavitAH, kathaM jJAnaviSayAzaGkA sthAt !, manaHparyAyajJAna viSayabhUtAnAM manodravyANAmavadhinaiva dRSTatvAt manaHpa-10 ryAyajJAnaM pRthaga kimuktaM ? iti jJAnataH zaGkA, atrottaram-manaHparyAyajJAnaM manomAtragrAhakamadarzanapUrvakaca, avadhijJAnaM tu kiJcid | | manovyatiriktadravyagrAhaka kizcicobhayagrAhaka darzanapUrvakaM ca / 'dasaNaM ti sAmAnyArthAvabodho darzanaM, tatra yadi nAmendriyAni dIpa anukrama [43] ~49~ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zAmaga prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama |ndriyanimittasAmAnyArthAvabodho darzanaM, tadA kimekazcakSurdarzanaM, anyastvacakSurdarzanam , athendriyAnindriyabhedAnedaH tadA cakSupa iva 1 zatake zrotrAdInAmapi darzanabhAvAt paDindriyanoindriyajAni darzanAni syuH, na dve eveti, atra samAdhiH-sAmAnyavizeSAtmakatvAt vastunaH kvacidvizeSataH kvacicca sAmAnyataH, tatra cakSurdarzana miti vizeSataH, acakSudarzanamiti sAmAnyataH, yaca prakArAntarato'pi nirdezasya / sambhave cakSurdarzanamacakSurdarzanaM cetyuktaM tadindriyANAmaprAptakAritvaprAptakAritvavibhAgAta , manasastvaprAptakAritve'pi prAptakArIndriyavargasya tadanusaraNIyasya bahutvAt tadarzanasyAcakSurdarzanasyAcakSurdarzanazabdena grahaNaM, athavA darzana-samyaktvaM, tatra zaGkA-'micchattaM / jamudiNNaM taM khINaM aNudiyaM ca uvasaMta'miti kSAyopazamikalakSaNaM, aupazamikalakSaNamapyevaM, yadAha-"khINami uhapNaMmI aNudijaMte | |ya sesamicchatte / aMtomuhuttamittaM ubasamasamma lahai jIvo // 1 // " tato'nayoH ko vizeSa uktaH, atra samAdhizca-kSayopazame hita udIrNasya kSayaH anudIrNasya ca vipAkAnubhavApekSayA upazamaH, pradezAnubhavatastUdayo'styeva, upazame tu pradezAnubhavo'pi nAstIti, uktaM ca-"veei saMtakammaM khobasamiesu nANubhAvaM se| uvasaMtakasAo uNa vedeha na saMtakammati // 1 // " 'carittaM'ti tatra cAritraM / dvidhA-sAmAyikaM chedopasthApanIyaM ca, tatra prathama sarvasAvadyaviratirUpaM tatUdayo'(pavratAdirUpama)nyadapi tallakSaNameva, tatko'nayo| bhedaH iti zaGkA, atra samAdhiH-RjuvakrajaDAnAM prathamacaramajinasAdhUnAmAzvAsanAya chedopasthApanIyamuktaM, vratAropaNe hi manAka | sAmAyikAzuddhAvapi batAkhaNDanAcAritriNo vayaM, cAritrasya vratarUpatvAditi buddhiH syAt , sAmAyikamAtre tu tadazuddhau bhagna nacA-18 ritraM, cAritrasya sAmAyikamAtratvAdityanAzvAsasteSAM svAditi, Aha-"riubaMkajaDA purimeyarANa sAmAie vayAruhaNaM / maNayamasuddhe'vi jao sAmaie huti hubayAI // 1 // " liGga-sAdhuveSaH, tatra madhyamajinairyathAlabdhavasvarUpaM liGga sAdhUnAmuktaM, tadA kimiti prathama [45] ~50 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [45] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [3], mUlaM [38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH caramajinairacelatvaM zubhravastratvaM coktamiti zaGkA, atra samAdhiH RjujaDavakrajaDaRjuprAjJa ziSyAnAzritya bhagavadupadezaH, pravacanaM1 zatake -Agamastatra zaGkA-madhyamajinaizcaturyAmo dharmaH prathamAntimajinaitha paMcayAmaH prokta iti, atra samAdhiH sugamaH, 'pAvayaNaM' ti pravacanamadhIte vetti veti prAvacanikaH, tatraika evaM kuryAdanyastvevamiti kimatra tacvamiti zaGkA, samAdhizrAtra- mohanIyakSayopazamavize- 13 uddezaH peNotsargApavAdavyavahAranizcayAdivividhatvena prAvacanikAnAM vicitrA pravRttiriti, 'kappaM'ti, kalpo dvidhA - jinakalpaH sthavira kalpazca tatra prathamo nAzyAdimahAkaSTarUpaH, itaro vastrapAtrAdiparibhogarUpaH, tato dvAvetau kathaM karmakSayAya ?, atrottaram - avasthAbhedena jinoktatvAt dvAvapi karmmakSayakarau, 'magga'ti mArga:- pUrvapuruSasAmAcArIrUpaH, sa ca keSAMcidanekavidhakAyotsargakaraNAdyAvazyakasAmAcArIrUpaH, tadanyeSAM tu na tatheti zaGkA, atrottaram - gItArthAzaThaprarUpitA'sau sarvA'pi na viruddhA, AcaritalakSaNopetatvAt, uktaM ca- "asaDhAiNataNavaJja, gIyatthaavAriyaMti mjjhtthaa| AyaraNA'ci hu ANatti vayaNao subahu mannaMti || 1||" iti, 'mata'ti AcAryANAmAgame'samAno'bhiprAyaH, kathaM ?, siddhasenaH kevalino yugapajjJAnaM darzanaM ca, jinabhadragaNistu bhinnasamaye tau dvAvapi kevalino manyate, jIvasvarUpatvAt yathA tadAvaraNakSayopazame samAne'pi krameNaiva matizrutopayogau na ca ekataropayoga itarakSayopazamAbhAva iti vAcyaM tatkSayopazama utkRSTataH SaTSaSTisAgarANi, kathaM ?, "dovAre vijayAisu gayassa"tti vacanAt iti zaGkA, ihaivaM samAdhiH- "jugavaM do natthi upaogA,' tacca jinapraNItameva, Aha ca- 'aNuvakayaparANuggaha0 'tti, 'bhaMga'ti bhaGgAdhyAdisaMyogabhaGgakAH, tatra dravyato nAmaikA hiMsA na bhAvata ityAdi caturbhaGgI uktA, tatra prathamo'tra bhaGgo na yujyate, yataH kila dravyato hiMsA IyasamatyA gacchataH sAdhoH pipIlikAdivyApAdanaM, neyaM hiMsA, talakSaNAyogAt, tathoktaM ca- "jo u pamatto puriso *** atra jJAna-darzana upayoga saMbaMdhe bhinna-bhinna ve mata viSayaka carcA ~51~ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 1 zatake 4 uddezaH prata sUtrAMka [38] zrIbhaga / tassa u joga paDucca je sattA / vAvajaMtI niyamA tesi so hiMsao hoi // 1 // " uktaivaM hiMsA iti zaGkA, atrottaraM-etadgAtho- batI- tahiMsAlakSaNasya dravyabhAvahiMsAzrayatvAt , dravya hiMsAyAstu maraNamAtratayA rUDhatvAt iti, tathA 'naye'tti nayA:-dravyAstikA- sUtram HdayaH, yadeva dravyato nityaM vastu tadeva paryAyato'nityaM kathaM iti zaGkA, atrottaram-dravyApekSayA nityaM, paryAyApekSayA anityaM, janakApekSayA ya eva putraH sa eva pautrApekSayA piteti, 'niyama'tti, niyamaH-abhigrahaH, sa cAnekadhA, kathaM ?, yadi nAma sarvaviratisAmAyikaM tadA kimanyena pauruSyAdinA ?, sAmAyikenaiva sarvaguNAvApteriti zaGkA, anottaram-yataH satyapi sAmAyike yuktaH | pauruSyAdiniyamaH apramAdahetutvAt 'pamANaM'ti pramANa-pratyakSAdi, tatrAgamapramANa-Adityo bhUmerupariyojanazatairaSTAbhiH saJcarati, cakSuHpratyakSaM ca tasya bhuvo nirgacchato grAhakamiti kiM tattvaM?, anottaram-na hi samyak pratyakSamidaM, dUrataradezato vibhramAditi // ||1shte 3 tRtIyoddezakavivaraNam // anantaroddezake karmodIraNavedanAyuktaM, tasyaiva bhedAdIna darzayituM dvAragAthoktamamidhAtamAha-kammapayaDIe'tti (mU039) prajJApanA| 23 karmaprakRtipade prathama uddezako jJeyaH, tadvAcyAnAmatra sahagAthA'sti, sA ceyaM-'kai pagaDI'ti dvAram , tacaivam-'kai NaM| bhaMte ! kammapagaDIo paM01, go0! aTTha, 'kiha baMdhAtti, 'kahapNaM bhaMte ! jIve aTTha kammapagaDIo dhai ?, go.! nANAva| raNiJjassa udaeNaM daMsaNAvaraNijaM kammaM niyacchAI viziSTodayAvastha jIvastadAsAdayatItyarthaH, darisaNAvaraNi jassa udaeNaM dasaNa| mohaNija kammaM niggacchai, vipAkAvayaM karoti, darisaNamohaNi assa kammassa udaeNaM micchataM niyacchai, micchareNa udizeNaM | | evaM khalu jIve aTTha kammapagaDIo baMdhai', na caivamihetaretarAzrayadoSaH, karmabandhapravAhasthAnAditvAditi, 'kahahiM ThANehi' ti, dIpa anukrama [45] atra zataka-1, uddeSaka: 3 samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 4 ArabdhaH ~52~ Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUla+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H. aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [39] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mulaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata orm zatake uddezaH sUtrAMka [39] | 'jIve NaM bhaMte ! NANA0 kammaM kaihiM ThANehiM baMdhai ?, go0! dohi, taM0--rAgeNa ya doseNa ya / kai veei batti, 'jIve NaM bhaMte ! | kai ka0 veei ?, go0 atthegaie veei, atthegaie no veeDa, jo veei se aTTha, jIve NaM bhaMte ! nANAvaraNijaM kammaM beei ?, go! atthegaie veei, atthegaie no ei, kevalino'vedanAt , 'raie NaM bhaMte ! NANAvaraNizaM veei ?, go! NiyamA veei', 'aNu-IR bhAgo kaiviho tti, kasya karmaNaH katividho rasa iti, tathaivam -'NANAvaraNijassa kammassa kaivihe aNubhAge paNNate?, go0] dasavihe paNNatte, taM0-soyAvaraNe soyavinANAvaraNe' ityAdi, dravyendriyAvaraNo bhAvendriyAvaraNaceti / atha karmacintAdhikArAta | mohanIyamAzrityAha-"jIveNaM'ti (sU040) mohaNijeNa"ti mithyAtvamohanIyena 'uieNaM'ti uditena 'uvaTThAejA' upatiSThet , upasthAna paralokakriyAM kuryAta, niyata ityarthaH, 'bIriyattAe'tti vIryANAM bhAvo vIryatA tayA, 'avIriya'tti bIryAbhAvena avidyamAnavIyatayA, iti praznaH', 'no abIri'tti, vIryahetukatvAdupasthAnasyeti, 'cAlabIriya'tti bAla:-samyaganavabodhAdviratyabhAvAca mithyASTiH tasya yA vIryatA-pariNativizeSastayA, 'paMDiyabIritti paNDitaH-sarvavirataH, 'bAlapaMDiyavI| riya'tti vAlapaNDito-dezavirato viratyaviratisadbhAvAt , atra mithyAtve vedite mithyAdRSTitvAJjIvasya bAlavIryeNaivopasthAnaM syAt , netarAbhyAM, upasthAnavipakSo'pakramaNamatastadAha-'avakkameja' apakramed-avasat , uttamaguNasthAnakAt hInataraM gacchet , 'bAla| vIriyatti mithyAtvamahodaye samyaktvAt saMyamAta dezasaMyamAdvA apakrAmet , mithyAdRg syAditi, 'no paMDiya'ttina paNDitabIyatayA, yataH paNDitavIryaNa pradhAnatara guNasthAnakaM brajet , nApakAmeta , siya bAlavIriya'tti syAta-kadAciccAritramohanIyodayena saMyamAdapagatya bAlapaNDitavIryeNa dezavirataH syAt, vAcanAntaraM tvevam-'bAlavIriyattAe, no paMDiyabIriyattAe no dIpa anukrama [46-47] ~53. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [40-41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zIbhaga vatI zatake uddezaH prata sUtrAMka [40-41] mpa HTRIATTARATARTER rulemamalnewsATPITarul S TANDING pAlapaMDiyavIriyattAe tatra ca mithyAtvamohodaye bAlavIryasyaiva bhAvAdanyavIryaniSedha iti / udIrNavipakSatvAdupazAntasyetyupazamastradvayam , 'uvaTThAeja paMDiya'tti, udIrNAlApakApekSayopazAntAlApakayorayaM vizeSaH-prathamAlApake sarvathA mohanIyenopazAntena // satA upatiSTheta kriyAsu paNDitavIryeNa, upazAntamohAvasthAyAM paNDitavIryasyaiva bhAvAt , itarayorabhAvAt, dvaistu kAzcidvAcanAmAzrityedaM vyAkhyAtaM-mohanIyenopazAntena (na mithyAk,) sAdhuH zrAddho vA [mithyAraka] sthAt iti, dvitIyAlApakaH 'avaka| meja bAlapaMDiyabIriya'tti, upazAntamohanIyena saMyatatvAt bAlapaNDitabIyeMNApakrAman dezavirataH syAt , dezatastasya mohopa zamasadbhAvAt , natu mithyAram, mohodaya eva tasya sadbhAvAt , mohopazabhasya cehAdhikRtatvAta iti / 'se NaM bhaMte'tti, saH asau| | jIvaH 'AyAe'tti AtmanA, 'aNAyAe'tti anAtmanA parataH apakrAmati-apasarpati ?, pUrva paNDitarucirbhUtvA pazcAnmiarucimithyArucirvA syAt , 'veemANe tti mohanIyaM mithyAtvamohanIyaM cAritramohanIyaM vA vedayan saH, udIrNamoha ityarthaH, se kahameyaMti, atha katha?-kena prakAreNa etad agrakramaNaM, evaMti mohanIyaM vedayamAnasyeti, ihottaram-'gautame tyAdi, 'pubbi se eyaMti pUrva apakramaNakAlAt prAga asau apakramaNakArI jIvaH, etajIvAdi ahiMsAdi vA vastu, 'evaM yathA jinaruktaM rocate zraddhatte kuryAdvA, idAnIM-mohanIyodayakAle sa jIvaH, etat-jIvAdi ahiMsAdi vA evaM-yathA jinaruktaM na rocate na zraddhatte na | kuryAdvA, 'evaM khalu'tti evaM-uktaprakAreNa etad-apakramaNaM evaM-mohanIyabedane iti / mohanIyAdhikArAta sAmAnyakarma cinta-| yannAha-'se nUNa ti 'paesakAme tti pradezAH-karmapudgalA jIvapradezeSvantarbhUtAstadrUpaM karma pradezakarma, 'aNubhAgakamme tti anubhAgaH teSAmeva karmapradezAnAM saMvedyamAnatAviSayo rasastanapaM karma anubhAgakarma, 'tattha 'ti tatra yata pradezakarma tatriya dIpa anukrama [48-49] MPOROMADE MOCTORICHATRAPAGE MADEE // 23 ~54~ Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [40-41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga vatI RKe prata sUtrAMka [40-41] | mAdvedayati, vipAkasyAnanubhavane'pi karmapradezAnAmavazyakSapaNAt , pradezebhyaH pradezAniyamAcchAtayatItyarthaH, anubhAgakarma ca tathA saMvedayati vA na vA, yathA mithyAtvaM tatkSayopazamakAle'nubhAgakarmatayA na vedayati,pradezakarmatayA tu vedayatyeva,iha ca pradezAnubhAgarUpe dvividhe karmaNi vedayitavye prakAradvayamasti / / karmakharUpamarhateva jJAyate iti darzayannAha-'NAyameya'ti jJAtaM sAmAnyenAvagataM | | etad-vakSyamANaM vedanAprakAradvayaM arhatA jinena 1, 'surya'ti smRtaM-pratipAditamanucintitaM vA 'vinnArya'ti vividhaiH dezakA lAdivibhAgarUpaitiM vijJAtaM, 'imaM kammati 'ayaM jIve'tti, anena dvayorapi pratyakSatAmAha, kevalitvAdarhataH, 'ajjhovaga-1 | miyAe tti prAkRtatvAta abhyupagamaH-pravrajyApratipattito bhUmizayanabrahmacaryakazalucanAdInAmaGgIkAraH tena nirvRttA Abhyupaga-1 | mikI tayA vedanayA vedayiSyati, bhaviSyatkAlanirdezaH bhaviSyadvastuviziSTajJAnatAmeva dyotayati, atIto vartamAnazca punaranubhavadvAreNAnyasyApi jJeyaH sambhavati, uvakami'tti upakramyate'nenetyupakramaH-karmavedanopAyastatra bhavA aupakramikI-svayamudIrNasyodIraNAkaraNenodayaM nItasya vA karmaNo'nubhavastayA aupakramikyA vedanayA vedayiSyati, 'ahAkammati yathAkarma-baddhakarmAnatikramaNa 'ahAnikaraNa'ti nikaraNAnAM-niyatAnAM dezakAlAdInAM karaNAnAM-vipariNAmahetUnAM (anati) krameNa yathA 2 tat karma bhagabatA dRSTaM tathA 2 vipariNasthati ityuktaM / anantaraM karma cintitaM, taca pudgalAtmakaM iti paramANyAdipudgalAMcintayamAha-'esaRI NaM bhaMte! poggale'tti (sU042) eSaH-paramANuH, uttaratra skandhagrahaNAt,'atItaM'ti atItaM anantaM zAzvataM samayaM kAlaM 'bhuvI'ti || abhUta , ityetad vaktavyaM syAt ?, sadbhUtArthatvAt , 'paTuppatti pratyutpanna-vartamAnaM, vartamAnasyApi zAzvatatvasadbhAvAd , evamanAgatasyApIti, khaMdheNeti iti vacanAt skandhagrahaNaM, tena skandhe traya AlApakA bAcyAH, evaM jIvapadenApi // jIvAdhikArAt DHADIMIDCHINADITIOHITIOCTRIDICIPEHDCHHOCHHAP NADAN POG dIpa anukrama [48-49] ~55 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga-pa batI mutram prata sUtrAMka [43] chAsthavaktavyatAmuddezakAntaM yAvadAha-'saMjameNaM'ti (sU043) saMyamena-pRthivyAdirakSaNarUpeNa saMvareNa-indriyakaSAyanirodhena,etacaU zatake gautamenAnenAbhiprAyeNa pRSTaM, yaduta upazAntamohAvasthAyAM sarvavizuddhAH saMyamAdayaH syuH, vizruddhasaMyamasAdhyA ca siddhiriti, sA uddezaH na chamasthasya syAditi, aMtaM kareM'ti bhavAntakAriNaH, 'aMtimasarIritti antimavapuSaH-caramadehAH,'Ahohiya'tti 'Aho-IH |hie NaM bhaMte ! maNUse tItamaNataM sAsaya'miti daNDakatrayaM, tatra adhaH-paramAvadheradhastAdyo'vadhiH saH adho'vadhistena yo vyavaharatya-II sAvadho'vadhikaH, parimitakSetrAdhika iti, paramohiya'tti paramAdho'vadhikaH, sa dravyataH sarvarUpidravyANi kSetrato'loke'saGkhyAta-10 lokamAtrAlokakhaNDAni kAlato'saGkhyAtAvasarpiNIH pazyed , asau paramAvadhika jJAnaviSayaH, tasyAntarmuhartAtparataH kevalotpattiH 'alamatyutti alamastu-paryAptaM bhavatu / / / iti prathamazate caturthoddezakavivaraNam anantaroddezakAnte arhadAdaya uktAH, te pRthivyAM syuH athavA pRthivIta uddhRttA manujatvamavAptAH santaste syuriti pRthivIsvarUpa-| mAha-'chaNhaMpi juyalANa' (110gAthA),tatra dakSiNottaradigbhedato'surAdinikAye SaTsu yugaleSu padasaptatirbhavanalakSamiti,SaDyuga-IN | lAnAmayaM vibhAgaH-'cautIsA caucacA aTThattIsaM ca sayasahassAo / paNNA cattAlIsA dAhiNao huMti bhavaNAI // 1 // caucaula kkhabihUNA tAvaiyA ceva uttaradisAe / 'puDhavi'tti 'jIvAvAsasayasahassa'tti pRthivyAdiSu jIvAvAsAnAM-jIvAvasthAnasthA| nAnAM zatasahasrAH asaGkhyAtAH syuH, 'puDhaviThiI ogAhaNa'tti, gAhA (15) 'puDhavi'tti pRthivyAdiSu jIvAvAseSu iti draSTa-| vyaM, 'Thii'tti 'sUcanAta satra'miti nyAyAta sthitisthAnAni vAcyAni, ogAhaNa'tti avagAhanAsthAnAni,zarIrAdipadAni vyaktA dIpa anukrama [51] // 24 // atra zataka-1, uddeSaka: 4 samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 5 Arabdha: ~56~ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [44-46] + gAthA: dIpa anukrama [52-63] "bhagavatI"- aMgasUtra -5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [44 46] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CDC JCcccccucsU sUtram zrIbhaga-nyeva, evaM sthitisthAnAdIni daza dvArANi ihodeza ke vAcyAni iti gAthAsamAsArthaH, vistarArthastvevam- 'ega megaMsi NirayAbatIvAsaMsi ' ekaikasminnarakAvAse 'ThiiThANa 'tti AyuSo vibhAgAH, 'asaMkheja' tti sakhyAtItAni kathaM ?, prathamapRthivyapekSayA jaghanyA sthitirdazavarSasahasrANi utkRSTA tu sAgaropamaM etasyAM caikaikasamayavRdhdhyA asaGkhyAtAni sthitisthAnAni syuH, asaruyeyatvAt sAgaropamasamayAnAmiti, narakAvAsApekSayA'pyasaGkhyeyAnyeva tAni teSu ca jaghanyotkRSTavibhAgazcaivam prathamaprastaTe jaghanyA 10 varSasahasrANi utkarSato navatiriti pratinarakaM bhinnarUpaM saMbaikasamayAdhikA dvitrisamayA0 evaM yAvadasaGkhyAtasamayAdhikA jaghanyA sthitiH, 'tappA uggukkosiya'tti tasya-vivakSitanarakAvAsasya prAyogyA - ucitA utkarSikA tatprAyogyotkapiMkA, idamapi sthitisthAnaM vicitraM, vicitratvAdutkarSasthiteH evaM sthitisthAnAni nirUpya krodhAdyupayuktatvaM nArakANAM vibhAgena darzayannAha 'kiM ko hovauttA 4' iti prazne sarve'pi tatra pratinarakaM jaghanyasthitikAnAM sadaiva bhAvAt teSu ca krodhopayuktAnAM bahutvAt saptaviMzatirbhaGgAH syuH, 'samayAhiyAe 'tti ekA disakhyAtasamayAdhikajaghanyasthitikAnAM tu kAdAcitkatvAt teSu krodhAdyupayuktAnAM ekatvAnekatvasambhavAdazItirbhaGgakAH, ekendriyeSu tu sarvakaSAyopayuktAnAM bahUnAM bhAvAdabhaGgakamAheti "sambhavati jahiM viraho asItI gaMgA tahiM karejAhi / jahiyaM na hoi viraho, abhaMgayaM sattavIsA vA // | 1 ||" ayaM ca tatsasyApekSo viraho draSTavyaH, na tUtpAdApekSayA, yato ratnaprabhAyAM 24 muhUrttA utpAda viraha kAlaH, tatazca yatra saptaviMzatirbhaGgAH tatrApi virahabhAvAdazItiM prAmoti, saptaviMzatezvAbhAva eva, 'samve'vi tAva hujja'ti pratinarakaM jaghanyasthitikAnAM nArakANAM sadaiva bahUnAM sadbhAvAt nArakabhavasya bahukrodhavanyAt sarva eva krodhayuktAH syurityeko bhaGgaH, 'ahave'tyAdi, atra dvitricatusaMyogabhaGgA darzitAH, tatra atra zataka -1, uddeSaka: 5 eva vartate, yat prata-saMpAdane 'uddezaka: 4' iti mudritaM tat mudraNa skhalanA dRzyate ~57~ 1 zatake 4 uddezaH Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [44-46] + gAthA: dIpa anukrama [ 52-63] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [44-46] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri - racitA vRttiH 985090508386 dvikasaMyoge bahuvacanaM amuMcatA paD bhaGgAH, trikasaMyoge 12 bhaGgAH krodhe nityaM bahuvacanaM, mAnamAyayorekava vanAmeti prathamaH, mAnakatve mAyAbahutve dvitIyaH, mAne bahutve mAyaikatve 3 mAnamAyayorbahutve 4, krodhamAnalobhairitthameva catvAraH krodhamAyAlobharitthameva catvAraH, evaM jAtAH 12, catuSkasaMyoge svaSTau kathaM 1, krodhe bahutvena mAnamAyAlo bhaikatvenaikaH, evaM lobhe bahutvena 2 evametAvekavacanAntamAyayA jAtau evaM bahuvacanAntamAyayA dvau evaM jAtAthatva ra ekavacanAntamAnena, evaM bahuvacanAntamAnena, jAtA evamaSTau jaghanyasthitinArakeSveva saptaviMzatirbhaGgA uktAH, jaghanya sthitinArakA bahavaH syustena krodhe bahuvacanameva, athAzItibhaGgA ucyante - krodhAdyekatvena 4 bahutvenApi 4, dviksaMyoge 24 tathAhi - krodhamAnayorekatvabahutvAbhyAM catvAraH krodhamAyayoH 4 krodhalobhayoH 4 mAnamAyayoH 4 mAnalobhayoH 4 mAyAlobhayoH 4 iti dvikayoge 24, trikasaMyoge 32, tathAhi - krodhamAnamAyAsyekatvena 1 eSveva mAyAbahutvena dvitIyaH evametau mAnaikatvena dvAveva, anyau tahahutvena 4, krodhakatvena 4 krodhabahutvena 4, evamau krodhamAnamAyAtrike jAtAH, tathaivASTau krodhamAyAlobheSu tathaivASTau mAyAmAnalobheSu evaM jAtAH 32, catuSkasaMyoge 16, krodhAdiSvekatvenaikaH, lobhasya bahutvena dvitIyaH evametau mAyaikatvena tathA'nyau mAyAbahutvena, evamete catvAro mAnaikatvena, catvAro mAnavahutvena ca, evamaSTau krodhakatvena, anye aSTau krodhabahutvena ceti jAtAH poDaza, sarve militA evamazItibhaGgAH, ete ca. jaghanya sthitA bekAdisaGkhyAtAntasamayAdhikAyAM bhavanti, atra saptaviMzatyazItibhaGgakavyaktijJeyA, yathA-imIse NaM bhaMte! rayagappabhAe puDhabIe tIsAe meraiyAvAsasayahassesu egamegaMsi NirayAvAsaMsi jahaniyAe Thiie baTTamANA poraiyA kiM kohoba uttA mANovauttA mAyovaDatA lobhovauttA 1, goyabhA ! sabve'vi tAva hoU kohova uttA, ahavA kohovauttA ya mANovautte ya, atra zataka -1, uddeSaka: 5 eva vartate, yat prata-saMpAdane 'uddezaka: 4' iti mudritaM tat mudraNa skhalanA dRzyate ~58~ 11 zatake 4 uddezaH // 25 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [44-46] + gAthA: dIpa anukrama [52-63] zrIbhaga vatI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [44-46]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 300100 1 ahavA kohAvauttA ya mANovauttA ya 2 ahavA kohovautte ya mAyovauttA ya 3 ahavA kohovauttA ya mAyovautsA ya, evaM sattAvIsaM bhaMgA NeyacyA, bhAvanA caivaM yathA sarvepi krodhopayuktAH 6tyekaH prathamo bhaGga 1 atha dvikayogAH - krodhopayuktAH mAnopayuktaH 1 krodhopayuktA mAnopayuktAH 2 krodhopayuktA mAyopayuktaH 3 krodhopayuktA mAyopayuktAH 4 krodhopayuktA lobhopayuktaH 5 krodhopayuktA lobhopayuktAH 6 dvikayoge jAtAH pad, atha trikayogAH-krodhopayuktaH mAnopayukto mAyopayuktaH 1 krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktAH 2, krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktaH 3 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktAH 4 krodhopayuktA mAnopayukto lobhopayuktaH 5 krodhopayuktA mAnopayukto lobhopayuktAH 6 krodhopayuktA mAnopayuktA lobhopayuktaH 7 krodhopayuktA mAnopayuktA lobhopayuktAH 8, krodhopayuktA mAyopayukto lobhopayuktaH 9 krodhopayuktA mAyopayukto lobhopayuktAH 10, krodhopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktaH 11 krodhopayuktAH mAyopayuktA lobhopayuktAH 12, evaM trikayoge jAtA dvAdaza, atha catuSkayogAHkrodhopayuktA mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktaH 1, krodhopayuktAH mAnopayukta mAyopayukta lobhopayuktAH 2, krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktA lobhopayuktaH 3 krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktA lobhopayuktAH 4 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayukto lobhopayuktaH 5 krodhopayuktatA mAnopayuktA mAyopayukto lobhopayuktAH 6, krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktaH 7 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktAH 8, evaM catuSkayogA jAtA aSTau ityekaSaDdvAdazaaSTayogamIlane sarve jAtAssaptaviMzatimitAH / 'imIse' NaM bhaMte! iyaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi NirayAvAsaMsi samayA| hiyAe jahaNNadvitIe baTTamANA NeraDyA kiM kohobattA mANovauttA mAyovauttA lobhovaDatA 1, go0! kohobate ya 1 mANo atra zataka -1, uddeSaka: 5 eva vartate, yat prata-saMpAdane 'uddezaka: 4' iti mudritaM tat mudraNa skhalanA dRzyate ~59~ JGICICICHICCJELJ00,0 1 zatake 4 uddeza: Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [44-46] gAthA: dIpa anukrama [ 52-63] zrIbhaga batI sUtram JLL "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [44-46 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH vautte ya 2 mAyovautte ya 3 lobhovautte ya 4 kohovauttA ya 5 mANovauttA ya 6 mAyovauttA ya 7 lobhovauttA ya 8, ahavA kohAvauttA ya mANovautte ya, evaM asIti bhaMgA bhaNiyabvA, athAzItirbhaGgA ucyante yathA krodhopayukto mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktaH, ekatvena catvAro jAtAH, krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktAH, bahutvenApi catvAraH, sarve ekakayogA aSTau atha dvikayoge caturviMzatibhaGgA yathA - krodhopayukto mAnopayuktaH 1 krodhopayuktA mAnopayuktaH 2 krodhopayukto mAnopayuktAH 3 krodhopayuktA mAnopayuktAH 4 evaM krodhopayukto mAyoyuktaH5 krodhopayuktA mAyopayuktaH, 6 krodhopayukto mAyopayuktAH 7 krodhopayuktA mAyopayuktAH 8 krodhopayukto lobhopayuktaH 9 krodheopayuktA lobhopayuktaH 10 krodhopayukto lobhopayuktAH 11 krodhopayuktAH lobhopayuktAH 12 evaM mAnopayukta mAyopayuktaH 13 mAnopayuktA mAyopayuktaH 14 mAnopayukto mAyopayuktAH 15 mAnopayuktA mAyopayuktAH 16 evaM mAnopayukto lobhopayukta : 17 mAnopayukto lobhopayuktAH 18 mAnopayuktA lobhopayuktaH 19 mAnopayuktA lobhopayuktAH 20, evaM mAyopayukto lobhopayuktaH 21 mAyopayuktA lobhopayuktaH 22 mAyopayukto lobhopayuktAH 23 mAyopayuktA lobhopayuktA: 24, evaM krodhamAnAbhyAM 4 krodhamAyAbhyAM 4 krodhalobhAbhyAM 4 mAnamAyAbhyAM 4 mAnalobhAbhyAM 4 mAyAlobhAbhyAM 4 dviksaMyogA ekatva bahutvAbhyAM 4 catvAro bhavanti, sarve mIlitA jAtAzraturviMzatimitAH, trikasaMyoge dvAtriMzad bhavanti, yathA krodhopayukto mAnopayukto mAyopayuktaH 1, krodhopayukto mAnopayukto mAyopayuktAH 2 krodhopayukto mAnopayuktA mAyopayuktAH 3 krodhopayukto mAnopayuktA mAyopayuktaH 4, krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktaH 5, krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktAH 6 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktaH 7 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktAH 8 krodhopayukto mAnopayukto lobhopayuktaH 9 krodhopayukto atra zataka -1, uddeSaka: 5 eva vartate, yat prata-saMpAdane 'uddezaka: 4' iti mudritaM tat mudraNa skhalanA dRzyate 60~ 9 zatake 4 uddezaH // 26 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [44-46] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake prata sUtrAMka [44-46] zrIbhaga vatIsUtram gAthA: ptpaattit tmrpput taaraa vaayaatti trppr putrtppaa ppppu trppu niyaaytu | mAnopayukto lobhopayuktAH 10 krodhopayukto mAnopayuktAH lobhopayuktaH 11 krodhopayukto mAnopayuktA lobhopayuktAH 12 krodhopayuktA mAnopayukto lobhopayuktaH 13 krodhopayuktA mAnopayukto lobhopayuktAH 14 krodhopayuktAH mAnopayuktA lobhopayuktaH 15 | krodhopayuktA mAnopayuktA lobhopayuktAH 16 krodhopayukto mAyopayukto lobhopayuktaH17 krodhopayukto mAyopayukto lobhopayuktAH 18 krodhopayukto mAyopayuktA lobhopayuktaH 19 krodhopayukto mAyopayuktA lobhopayuktAH 20 krodhopayuktA mAyopayukto lobhopayuktaH 21 krodhopayuktA mAyopayukto lobhopayuktAH 22 krodhopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktaH 23 krodhopayuktA maayopyuktaa| lobhopayuktAH 24 mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktaH 25 mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktAH 26 mAnopayukto mAyo|payuktA lobhopayuktaH 27 mAnopayukto mAyopayuktA lobhopayuktAH 28 mAnopayuktA mAyopayukto lobhopayuktaH 29, mAnopayuktA |mAyopayukto lobhopayuktAH30, mAnopayuktA mAyopayuktA lobhopayukta: 31, mAnopayuktAH mAyopayuktA lobhopayuktAH 32, krodhamAnamAyAtrike'STau krodhamAnalobheSvaSTau krodhamAyAlomeSvaSTau mAnamAyAlomeSvaSTau, evaM trikasaMyogairjAtA 32 bhedAH, cataSkasaMyoge | poDaza bhavanti, yathA krodhopayukto mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktaH 1,krodhopayukto mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktAH 2 krodhopayukto mAnopayukto mAyopayuktA lobhopayuktaH 3, krodhopayukto mAnopayukto mAyopayuktAH lobhopayuktAH 4, krodhopayukto | mAnopayuktA mAyopayuktaH lobhopayuktaH 5 krodhopayukto mAnopayuktAH mAyopayukto lobhopayuktAH 6, krodhopayukto mAnopayuktA |mAyopayuktA lobhopayuktaH 7,krodhopayukto mAnopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktAH 8,krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayukto lobho. |payuktaH 9, krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayukto lobhopayuktAH 10 krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktA lobhopayuktaH 11 paamaa pyaannnrriyaannn peeppr paarppnnnaar dIpa anukrama [52-63]] ~61 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [44-46] + gAthA: dIpa anukrama [ 52-63] zrIbhaga batI sUtram micmcm "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [44-46] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ROGOCHER ON HO krodhopayuktA mAnopayukto mAyopayuktA lobhopayuktAH 12, krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayukto lobhopayuktaH 13 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayukto lobhopayuktAH 14 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktA lobhopayuktaH 15 krodhopayuktA mAnopayuktA mAyopayuktA lobhoSayuktAH 16, evaM sarve jAtAH azItirbhaGgAH, bhagavatIprathamazate paJcamoddezake bhaGgakasaGkhyA // // atha avagAhanAdvAram / tatra 'ogAhaNa Thiti' tti avagAhante Asate yasyAM sA avagAhanA-tanuH, tadAdhArabhUtaM ca kSetraM, tasyAH sthAnAni pradezavRddhA vibhAgA avagAhanAsthAnAni, tatra 'jahaNNi' tti jaghanyA aGgulAsakhyeya bhAgamAtrA sarvanarakeSu 'tappAuragu' tti tatprAyogyotkarSikA, yathA trayodazaprastaTe dhanussaptakaM hastatrayamaGgulaSTuM ca, 'ahaNNiyAe 'tti ekAdisaGkhyAtAntapradezAdhikajapanyAvagAhanAyAM varttamAnAnAM nArakANAM stokatvAt krodhAdyupayukta eko'pi labhyate ato'zItirbhaGgAH, 'asaMkhejapaesa' ti asaGkhyAtapradezAdhikAyAM tatprAyogyotkRSTAyAM ca nArakANAM bahutvAt krodhe bahutvasadbhAvAnmAnAdiSvekatvabahutvasambhavAt 27 bhaGgAH, zarIradvAre sattAvIsaM bhaGgAH, vaikriyataijasakArmaNavapuHSu saptaviMzatirvAcyeti, nanu vigrahagatI kevale taijasakArmaNazarIre sthAtAm, tayoralpatvenAzItirbhaGgAnAM sambhavati, kathamucyate tayoH saptaviMzatireveti, atrocyate, satyametat kevalaM vaikriyava puranugatayostayorihAzrayaNaM, kevalayostayodhAnAzrayaNamiti saptaviMzatireva, 'chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNI'ti SaNNAM saMhananAnAM madhyAdekatareNApi saMhanenAsaMhananI, kasmAdityAha - 'nevaDI' ti, naivAsthyAdIni teSAM santi, asthisaJcayarUpaM ca saMhananamucyate ato'saMhananI, 'aNiSTha'tti ipyante smetISTAH tanniSedhAdaniSTAH akAntAH 'amaNuNNa'tti na mAnasikasaMvedanena zubhatayA jJAyante ityamanojJAH, 'amaNAma'tti na manasA amyante-gamyante punaH 2 smaraNato ye te amano'mAH 'saMghAyattAe'tti saGghAtatathA zarIra ~62~ OG DOG HOGACJIC JOC J 9 zatake 5 uddezaH // 27 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [47] (05) zrIbhaga zatake vatI udezaH prata sUtrAMka [47] rUpasazcayatayetyarthaH, saMsthAnadvAre 'kiMsaMThiyatti kiM saMsthitaM saMsthAnaM yeSAM tAni kiMsaMsthitAni, 'bhavadhAraNitti bhavadhAraNaM-nijajanmAtivAhanaM prayojanaM yeSAM tAni bhavadhAraNIyAnIti, 'uttarakheuvva'tti pUrvavaikriyApekSayA uttarakAlabhAvIni vaikriyANi, | 'huMDasaMThiya'tti sarvatrAsaMsthitAni, dRSTidvAre 'sammAmicchAdasaNe asIItti(sU047)mithadRSTInAmalyatvAta,tadbhAvasthApi c| kAlato'lpatvAdeko'pi labhyate ityazItirbhaGgAH / jJAnadvAre 'tinni nANAI niyama'tti ye sasamyaktvA naraka utpadyante teSAM prathamasamayAdArabhya bhavapratyayasyAvadhijJAnasya bhAvAt trijJAnina eva te, ye tu mithyAdRSTayaste saMnibhyo'saMjJibhyotpadyante, tatra ye saMjJibhyaste bhavapratyayAdeva vibhaGgasya bhAvAcyajJAnino, ye tyasaMjJibhyasteSAmAdyAdantama'hattAt parato vibhaGgotpattiriti teSAM pUrvamajJAnadvayaM, pazcAd vibhaGgotpattAvajJAnatrikamityucyate-'tiNNi aNNANAI bhayaNAe'tti, bhajanayA-vikalpanayA, kadAcit dve | kadAcitrINi ityarthaH, atrArtha gAthe syAtAm-"assannI naraemuM pajato jeNa lahai vibhaMgaM / nANA timeva tao annANA doNi tiNNeva // 1 // sannI neraiemuM uralaparicAyaNaMtare samae / vibhaMga ohiM vA aviggahe viggahe lahai / / 2 / " AminibodhikajJAna-1 |vat saptaviMzatibhaGgopetAni AdyAni trINi jJAnAni ajJAnAni cA, iha ca trINi jJAnAni iti yaduktaM tadAbhinibodhikasya punargaNa nena, anyathA dve eva te vAcye syAtA, 'tiNi aNNANAI' ityatra yadi matizrutAjJAne vibhaGgAt pUrvakAlabhAvinI vivakSyete / tadA'zItirbhaGgA labhyante, alpatvAtteSAM, kintu jayanyAvagAhanAste, tato jaghanyAvagAhanAzrayeNaivAzItirbhaGgAsteSAM jJeyAH, yogadvAre | HevaM kAyajoe'tti iha yadyapi kevalakArmaNakAyayoge'zItibhaGgAH sambhavanti tathApi tasyAvivakSaNAt sAmAnyakAyayogAzrayaNAcca sptviNshtiruktaaH| upayogadvAre 'sAgarovautta'tti AkAro-vizeSAMzagrahaNazaktistena saheti sAkAraH, tadvipakSo nirAkAra, gAthA: dIpa anukrama [64-65] ~63~ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [48-49] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [48-49] zrIbhagabatIsUtram gAthA: L: sAmAnyagrAhItyarthaH, 'NANattaM lesAsu'tti ratnaprabhAvacchepapRthivIprakaraNAnyadhyeyAni, kevalaM lezyAsu vizeSaH, tAsAM bhinnatvAt , tadarzanAyAha-'taiyAe mIsiya'tti vAlukaprabhASAM uparitananarakeSu kApotA, adhastaneSu nIlalezyA syAditi yathAsambhavaM praznapatre uddezaH | uttarasUtre cAdhyetavye, gAthAnusArataH sUtrAmilApa evaM kAryaH 'sakarappabhAe NaM bhaMte! paNavIsAe narayAvAsasayasahassesu ekamekasi | |NirayAvAsaMsi kara lesAo paM01, go, egA kAulessA paNNatA, sakarappabhAe NaM bhaMte ! jAva kAulesAe vaTTamANA NeraiyA kiM kohovauttA ityAdi jAva sattAvIsaM bhaGgAH, asurakumAraprakaraNe 'paDilomA bhaMga'tti(sU048)nArakaprakaraNe hi krodhamAnAdinA krameNa bhaGgakanirdezaH kRtaH, asurakumAraprakaraNeSu tu lobhamAyAmAnakrodhAdayaH pratilomato cAcyAH, ata evAha-"sabve'vi tAba, hojjA lobhovaucA, devA hi prAyo lobhavantaH syuH tenAsurakumArAH sarve'pi lobhopayuktAH 1, dvikasaMyoge tu lobhopayuktatve bahutvaM mAyopayuktatve ekatvabahutvAbhyAM dvau bhaGgo, evaM saptaviMzatirbhaGgAH 'NANattaM jANiyavvaM'ti, nArakANAmasurAdInAM saMhanana-10 saMsthAnalezyAma nAnAtvaM jJAtavyamiti, 'causaTThIeNaM bhaMte ! asurakumArAvAsasayasahassesu egamegaMsi asurakumArAvAsaMsi asurakumA-15 rANaM sarIrA kiMsaMghayaNI?, go0! asaMghayaNI, je poggalA iTThA kaMtA 6 te tesiM saMghAyattAe pariNamaMti, evaM saMThANevi, navaraM bhavadhAraNiA samacauraMsasaMThiyA, uttarave ubbiyA annayarasaMThANasaMThiyA, evaM lesAsuvi, kati lessAo paM01, go0! cttaarit| kiNhA nIlA kAu teulesA, causaTThIe NaM jAva kiNhalessAe vaTTamANA kiM kohAbauttA 41, go! sabvevi tAva hojA lohovauttA, evaM nIlA kAu teuevi, nAgakumArAdiSu culasIe nAgakumArAvAsasayasahassesu ityevaM praznasUtreSu nAnAtvamavagamya sUtrA-INISin | bhilApaH kArya iti / evaM puDha vikAiyANaM sambesuvi ThANesu abhaMgaya(49)ekaikasmin pRthivIkAyike kapAyopayuktA bahavo labhyante | dIpa anukrama [66-67] | ~64~ Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [48-49] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: BE prata sUtrAMka [48-49] gAthA: tenAbhaGgaka dazasvapi sthAneSu yojyaM, navaraM 'teulesAe'tti pRthvIkAyikalezyAdvAre tejolezyA vAcyA, sA ca yadA devaloka-1 cyuto deva eko'nekA vA pRthvIpUtpadyate tadA sA syAt , tatra tadekAdibhavanAdazItibhaGgAH syuH, zeSANi tu nArakabadvAcyAni, |'NANattaM jANiyabvaM'ti nAnAtvaM yat pUrvoktaM, tacedaM zarIrAdiSu saptasu jJeyam-'asaMkhijesu NaM puDhavikAiyAvAsasayasahassesa | puDhavIkAiyANaM kaha sarIragA paM01, go0 tiSNi, taM0-orAlie teyae kammae, eteSu ca 'kohovauttA' ityAdi vAcyaM, tathA 'asaMkhejA NaM puDhavIkAiyA NaM kiMsaMghayaNI?, tathaiva navaraM poggalA amaNunA maNunA sarIrasaMghAyacAe pariNamaMti' evaM saMsthAnadvArepi, 'kiMsaMThiyA paNNatA ?, go. huMDasaMThiyAvi' iti vAcyaM, na tu 'duvihA sarIragA paNNacA, taM0-bhavadhAraNiJjA uttaraveubbiyA ye'ti, yataH pRthvIkAyikAnAM tadabhAvAt , atha lezyAdvAre-'puDhavIkAiyA NaM bhaMte ! kailesA paM01, go0 cattAri, taM0-kiNhA nIlA HI kAu teu' AdyAsu tisRSvabhaDakameva, tejolezyAvidhiH pUrvokta eva, dRSTidvAre idaM vAcyaM-'asaMkhejapuDhavikAiyANaM kiM sammadiTTIDImiccha0 sammAmiccha01, go0 micchaviTThI', zeSaM tathaiva, jJAnadvAre 'puDhavikAiyA NaM bhaMte! ANI anANI ?, go0 anANI' yogaRIdvAre 'puDhavikAiyA ki maNajogI vaya kAyajogI?, go0 no maNa0 no vaya kaayjogii'| 'evaM AukAiyAvi'ci, pRthvI|vadapkAyikA bAcyAH,dazasvapi sthAneSu abhaGgA vAcyAH,tejolezyAyAmapi tathaivAzItibhaGgAH,yato devazyuto'tra utpadyata iti / teukAe' ityAdi. 'sambesavi ThANesa'ti sthitisthAnAdidazaskhapi abhaGgaka, krodhAdhupayuktAnAmekadaiva bahanA teSu bhAvAta, iha devo|| notpadyata iti tejolezyA teSu nAsti, tatastadasambhavAnnAzItirapItyabhaGgakaM, eteSu sUtrANi pRthvIkAyasamAni, kevalaM vAyukAyasUtreSu zarIradvAre evamadhyeyaM-'asaMkhijesuNa bhaMte ! bAukAiyANaM kaha sarIragApaM0, go0 cattArita0-orAlie veumbie teyae kammae' FORDETAIDEHUROHIDIOERIOEDEOMADHANAGEET dIpa anukrama [66-67]] ~65 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [50 ] + gAthAH dIpa anukrama [68] zrIbhaga vatI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [5], mUlaM [50 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH OLDEN G 'vaNa phaie 'tti vanaspatayaH pRthvIvadvAcyAH, dazaskhayi sthAnakeSu bhaGgakAbhAvAt tejolezyAyAM ca tathaivAzItibhaGgasadbhAvAditi / nanu pRthivyavvanaspatInAM dRSTidvAre sAkhAdanabhAvena samyaktvaM karmagrantheSvabhyupagamyate, tata eva ca jJAnadvAre matijJAnaM zrutajJAnaM ca, alpAzcaita eva tato'zItirbhaGgAH samyagdarzanAminibodhika zrutajJAneSu bhavantu naivaM pRthivyAdiSu sAsvAdana bhAvasyAtyantaviralatvena avirvAkSitatvAt tata evocyate- 'ubhayAbhAvo puDhavAiesa vigalesu hoi ubavanno' tti, ubhayaM pratipadyamAnapUrvapratipannarUpaM iti / 'baMdiya'tti (sU050) jehiM ThANehiM NeraiyANaM asIti bhaMgA tehiM ThANehiM vediyateMdiyacauriMdiyANaM asII caiva, tatra ekAdisaGkhyA| tAntasamayAdhikAyAM jaghanyasthitau 1 jaghanyAvagAhanAyAM ca 2, tatraiva ca saGkhyeyAntapradezavRddhAyAM 3 mizradRSTau 4 ca, nArakANAmazItirbhaGgAH uktAH, vikalendriyANAmapyeteSu sthAneSu mizradRSTivarjeSvazItireva, alpatvAt teSAM krodhAdyupayukta syaikaikasya sambhavAn, | mizradRSTistu vikalendriyeSu na syAt iti na vikalendriyANAM tatrAzItibhaGgasambhava iti, ihaiva vizeSAbhidhAnAyAha-'Navara' miti, dRSTidvAre jJAnadvAre ca nArakANAM saptaviMzatiruktA vikalendriyANAM tu abbhahiyaMti, abhyadhikAni azItirbhaGgakAnAM ca bhavati, kvetyAha- samyaktve, alpIyasAM hi vikalendriyANAM sAkhAdanabhAvena samyaktvaM, alpatvAcca teSAmekatvasyApi sambhavAdazItirbhaGgAH, evaM matijJAne zrutajJAne ca, tathA 'jehI' tyAdi, yeSu sthAneSu nArakANAM saptaviMzatirbhaGgAH teSu sthAneSu dvitricaturindriyANAM bhaGgakAbhAvaH tAni ca prAguktAzItibhaGgakasthAnAvazeSANi mantavyAni bhaGgakAbhAvazca krodhAdyupayuktAnAmekadaiva bahUnAM bhAvAditi, vikalendriyasUtrANi pRthvIkAyasUtrANIvAdhyeyAni, navaramiha lezyAdvAre tejolezyA nAdhyetavyA, dRSTidvAre 'beiMdiyA NaM bhaMte ! kiM sammadiTThI miccha0 sammAmiccha01, go0 ! sammadiTThI miccha0 (No) sammAmicchaddiDDI "sammahaMsaNe vadyamANA bediyA kiM kohobattA' iti prazne 66~ zatake 5 uddezaH | // 29 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [50 ] gAthAH dIpa anukrama [ 68 ] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [5], mUlaM [50 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CJCJCJCDC_CC_DOC uttaramazItibhaGgAH, jJAnadvAre ca veiMdiyA NaM bhaMte! kiM nANI annANI ?, go0 ! NANIvi annANIvi, jai nANI dunANI - mainANI suyanANI' zeSaM tathaivAzItirbhaGgAH / yogadvAre - 'beiMdiyA NaM bhaMte! kiM maNa0 vaya0 kAyajogI?, go0 NomaNa0 vaya0 kAyajogIvi,' evaM trIndriya caturindriyasUtrANyapi / 'pacidie' ityAdi, 'jahiM sattAvIsaM bhaMga'tti yatra nArakANAM saptaviMzatirbhaGgAstatra paJcendriyatirakSAM abhaGgakaM tacca jaghanyasthityAdikaM pUrvadarzitameva, bhaGgakAbhAvazca krodhAdyupayuktAnAM bahUnAM bhAvAd, ekadaiva teSu bhAvAditi sUtrANIha nArakasUtravadadhyeyAni, navaraM zarIradvAre ayaM vizeSaH, 'asaMkhijesu NaM bhaMte! paMcidiyatirikkhajogiyAvAsesu paMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM kevaiyA sarIrA paM0 1, go0 ! cattAri, taM0-orAlie veuccie teyae kammae' sarvatra cAbhaGgakaM teSAM / saMhananadvAre, 'paMcidiyatirikkhajoNiyANa kiM saMghayaNA paM0 1, go0 cha saM0 evaM saMsthAne cha saMThANA / lezyAdvAre 'challesA' maNu| ssAvitti yathA nArakA dazasu dvAreSu abhihitAH tathA manuSyAH syuH, 'jehitti tatra nArakANAM jaghanyasthitau ekAdisaGkhyAtAntasamayAdhikAyAM 1 jaghanyAvagAhanAyAM 2 tasyAmeva sakhyAtAnta pradezAdhikAyAm 3 mithe ca 4 azItirbhaGgA uktAH, manuSyANAmapyeteSvazItibhaGgAH, tatkAraNaM ca tadalyatvameva, nArakANAM manuSyANAM ca sarvathA sAmyaparihArAyAha- 'jesu sattAvIsa 'nti | nArakANAM yeSu saptaviMzatiruktA manuSyANAM teSvabhaGgakaM yato nArakANAM bAhulyena krodhodaya eva syAt tena teSAM saptaviMzatirbhaGgA uktasthAneSu yujyante, manuSyANAM tu pratyekaM krodhAdyupayogavatAM bahUnAM bhAvAnna kapAyodaye vizeSo'sti, tena teSAM teSu sthAneSu bhaGgakAbhAvaH, ihaiva vizeSamAha-'navaraM' ti yeSu sthAnakeSu nArakANAmazItiH teSu manuSyANAmapyazItiH, tathA 'jesu sattAvIsA tesu abhaMgayaM' navaraM manuSyANAmidamabhyAdhikaM yaduta jaghanyasthitau teSAmazItiH, natu nArakANAM tatra saptaviMzatirukteti abhaGgakaM tathA AhArakazarIra ~67~ PANCH 1 zatake 5 uddezaH Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [5], mUlaM [50] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake vatI prata sUtrAMka Deer [50] dIpa anukrama [68] batAM azItiH, AhArakavatAM manuSyANAmalpatvAt , nArakANAM tu tannAstyeva, ityetadabhyadhikaM manuSyANAmiti, iha ca nArakasatrANAM manuSyasUtrANAM ca zarIrAdiSu caturpu jJAnadvAre vizeSamAha-'asaMkhijesu NaM bhaMte ! maNussAvAsesu kaisarIrA pannAttA ?, go0! paMca, taM0-urA0 veu0 AhArae teyae kammae, asaMkhijesu jAva orAliyasarIre baramANA bhaMte! maNUsA ki kohovauttA? 4, go! kohAvauttA 4' evaM sarvazarIreSu, navaramAhArakeSvazItibhaGgAnAM vAcyA, evaM saMhananadvAre'pi 'maNussA NaM bhaMte ! kiMsaMghayaNA paM0 1. |go cha, saMsthAnadvAre 'chasaMThANA' leNyAdvAre 'challesA' jJAnadvAre 'nANANi paMca jAya kevalanANaM' eSu ca kevalabajeSu amajaka. kevale tu kapAyodaya evaM nAsti iti / 'vANamaMtare' tyAdi vyantarAdayo dazakhapi sthAneSu bhavanapativadvAcyAH, yatra asurAdInA mazItirbhaGgA yatra ca saptaviMzatistatra vyantarAdInAmapi te tathaiva vAcyAH, bhaGgakAstu lobhamAdau kRtvA 'lohovauttA' ityadhyeyAH, LI bhavanapativyantarajyotiSkAdInAM vizeSamAha-'NavaraM jANattaM jANiyadhvaM jaM jassa'ti, yat lejhyAdigataM yasya jyotipkAdestata | nAnAtvaM jJAtavyaM tasyeti, tatra lezyAyAM jyotiSkANAmekA tejolezyA, jJAne ca trINi jJAnAni ajJAnAni ca trINi, asaMjJinAM tatropapAtAbhAvena, asaMjyutpAdena cAparyAptAvasthAyAmapi vibhaGgasya sadbhAvAt trINyajJAnAni, tathA vaimAnikAnAM leNyAdvAre tejolezyAdayastisro lezyA vAcyAH, jJAnadvAre jJAnAni ajJAnAni ca trINi, 'saMkhejesu NaM bhaMte ! vemANiyAvAsasayasahassesu egamegaMsi vemANiyAvAsasi kevaiyA ThiiThANA paNNatA ? ityAdi // iti prathamazate paJcamodezakavivaraNam / / ___ atha paSTho vyAkhyAyate, 'jAvaMte' ityAdidarzanAyAha-'jAvaiyAo'tti (51 sU0) yatparimANAt 'uvAsaMtarAo'tti avakAzAntarAt AkAzavizeSAt avakAzarUpAntarAlAdvA, yAvatyAkAze sthita iti, 'udayaMte'tti udayan-udgacchan 'cakkhu // 30 // atra zataka-1, uddeSaka: 5 samApta:, atha zataka-1 uddezaka: 6 Arabdha: ~68~ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6], mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: batI prata sUtrAMka sUtram [1] pharisati cakSuSo-dRSTeH sparza iva sparTI, na tu sparza eva, cakSuSo'prAptakAritvAt , 'habvati zIghraM, sa sUryaH sarvAbhyantaramaNDale saptacatvAriMzati yojanAnAM sahasreSu dvayoH zatayoH triSaSTau ca sAdhikAryA vartamAna udaye dRzyate, tadastamaye'pyevaM iti, maNDala| vicAraH sthaanaantraadvseyH| 'savao samaMta'tti sarvato dikSu, samantAt vidikSu ca, 'obhAsaI'tti avabhAsayati ISat sthUlameva prakAzayati, 'uovei' bhRzaM udyotayati, tavei'tti tapati-zItanAzaM kuryAt iti, (prabhAsayati) yathA sUkSma vastu dRzyate tathA kuryAt iti, atha kSetramAzrityAha-'taM bhaMte'tti yat kSetramavabhAsayati udyotayati tapati prabhAsayati tat kSetraM kiM bhadanta spRSTaM aspRSTaM vA'vabhAsayati ?, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM, go0 puTuM, no apuTTha obhAsei, tao ogADhaM aNogADhaM?, googAI, no aNogAda, evaM arNatarogAda, no paraMparogAda, taM bhaMte ! kiM aNuyaM bAyaramobhAsada ?, go0 aNuMpi obhAsei cAyapi obhAsei, taM kiM ur3a tiriya ahe obhA01, goupi 3, taM bhaMte ! kiM AI majjhe aMte obhAsei 1, go AIpi 3, taM bhaMte ! savisae avisae?, go0 savi0 no avisae, taM bhaMte ! ANupubdhi aNANupuci obhA0, go! ANupu0 no aNANuputaM bhaMte ! kaidisi obhAsai ?, goNiyamA chaddisiMti, eteSAM padAnAM 'ujoei0 iti padatrayeNa yojanA vAcyA, 'puDha'ti spRSTa kSetra prabhAsayati, atha sparzanAmAha-'se nUrNa'ti, sabvaMti'tti prAkRtatvAt sarvataH sarvAsu dikSu'sabvAvaMti'tti sarveNa cA aatpen| |AptiH-prAptiryasya kSetrasya tatsarvApti, sarveNa vA Atapena Apo-vyAptiryasya tatsarvApaM, saha vyApena AtapavyAptyA yat ttsvyaapN,| | itizabdaH sAmAnyArthaH, 'phusamANakAlasamayaMmi'tti spRzyamAnakSaNe, athavA spRzataH paryasya sparzanAyAH kAlasamayaH spRza|tkAlasamayaH, Atapeneti gamyate, yAvat kSetraM spRzati sUryaH, 'tAvaiyaMti tAvat kSetraM spRzyamAnaM spRSTamiti, 'hante'tyuttaraM dIpa anukrama [69] ~69~ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [52] dIpa anukrama [70] "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [6], mUlaM [52 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH sUtram zrIbhUga-spRzyamAnaspRSTayozcaikatvaM mantavyamiti prathamasUtrAt, sparzanAmevAdhikRtyAha- "loyaMte bhaMte! aloyaMtaM' ti (52 sU0) lokAntaH sarvato'lokAntaM alokAnto lokAntaM, ihApi 'puDhaM phusara' iti, yojyaM, yAvanniyamAt padizaH, etadbhAvanA caivaM spRSTama lokAntaM lokAntaM spRzati, spRSTatvaM ca vyavahArato dUrasthasyApi dRSTaM, yathA cakSuHsparzaH, avagADhaM-Asannamiti, tadapi anantarAvagADham avyavadhAnena sambarddha, na tu paramparAbagADhaM zRGkhalAkaTikAvat paramparAsambaddhaM taM cANuM spRzati, alokAntapradezamAtraM, sUkSmatvAt, bAdaramapi ca bahudezatvAt tamUrdhvamadhastiryag ca spRzet, UrdhvAdidikSu lokAnta vyAlokAntasya ca bhAvAt tamAdau madhye'nte ca spRzati, katham ?, AdimadhyAntakalpanAt tiryagUrdhvAdholokaprAntAnAM taM ca svaviSaye spRzati spRSTAvagADhAdau, nAviSaye'spRSTAdAviti, taM cAnupUrvyA, AnupUrvI ceha prathamasthAne lokAntaH tato dvitIyasthAne alokAnta ityavasthAnatayA spRzet, anyathA tu sparzanaiva na syAt taM ca SaTsu dikSu spRzet, lokAntasya pArzvatassarvato'lokAnta sadbhAvAt vidikSu ca sparzanA nAsti, dizAM loka viSkambhapramANatvAt vidizAM ca tatparihAreNa bhAvAt evaM dvIpasAgarAntamutreSu spRSTAdipadabhAvanA kAryA, dvIpAnta sAgarAnte 'chasi' ti asyaivaM bhAvanA yojanasahasrAvagADhA dvIpAca samudrAH syuH, tatazcoparitanAnadhastanAMzca dvIpasamudra pradezAnAzrityordhvAdhodigdvayasparzanA cAcyA, pUrvAdidizAM tu pratItaiva samantatasteSAmavasthAnAt 'udayaMte potaMtaM'ti' nayAmudakAntaM potAntaM-nauparyavasAnaM ihApyu cchrayApekSayA UrdhvadikasparzanA vAcyA, jalanimaJjane beti, 'chiddate dusaMtaM'ti, chidrAnto 'dUta' ti chidrAnto dRSyAntaM vastrAntaM spRzati, ihApi padikasparzabhAvanA batrocchrayApekSayA, athavA kambalarUpavatra poTTalikAyAM tanmadhyotpannajIvabhakSaNena tanmadhyarandhrApekSayA lokAntasUtravat padikasparzanA bhAvayitavyA, 'chAyaMte 'ti iha chAyAbhedena padigbhAvanaivam Atape vyomavarttipa ALCCCCCCCCCC ~70~ zatake uddezaH // 31 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6], mUlaM [13] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: Signed 1 zatake 6 uddezaH prata sUtrAMka [53] dIpa anukrama [72] zrIbhagama | kSiprabhRtidravyasya yA chAyA tadanta AtapAntaM caturdikSu spRzati saH, tathA tasyA evaM chAyAyA bhUmeH sakAzAt tat dravyaM yAvadu- vatI macchUpo'sti, tatazca chAyAnta AtapAntaM Urdhvamadhazca spRzati, athavA prAsAdavaraNDikAderyA chAyA tasyA bhitteravatarantyA ArohantyA sUtram | vA anta AtapAntamUrdhvamadhazca spRzatIti, athavA chAyAtapayoreva pudgalAnAM asaGkhyeyapradezAvagAhitvAducchyasadbhAvastatsad| bhAvAcordhvAdhovibhAgaH, tataH chAyAnta AtapAntamUrdhvamadhazca spRzet iti bhAvanIyaM / sparzanAdhikArAt prANAtipAtAdipApasthAnakamasparzanAmAha-'asthi'tti, (53 mU0) asti ayaM pakSaH, 'kiriyA kajaI' iti kriyata iti, kriyA-karma sA kriyate-bhavati, 'puDhe tyAdi, vyAkhyA pUrvavat , 'kaDA kajjaItti kRtA bhavati, akRtasya karmaNo'bhAvAt , AtmakRtameva karma sthAt , nAnyathA, 'aNANupubbi'tti, pUrvapazcAdvibhAgo yatra nAsti sA anAnupUrvI ucyate, 'jahA neraiyA tahAegidiyavajA bhANiyabbA' nArakavadasurAdayo vAcyA ekendriyavarjAH, teSAM hi dipade 'nivyAghAeka chadisaM, vAghAyaM paDuca siya tidisaMti' ityAdi | vizeSAmilApasya jIvapadoktasya bhAvAda , ata emAha-egi diyA jahA jIvA tahA bhANiyabbA, 'peja'tti, anabhivyakta| mAyAlobhakhabhAvamabhiSvaGgamAtraM prema, 'dose'tti anamivyaktakrodhamAnasvarUpamagrItimAtraM dveSaH, 'abhakkhANe tti asaddopAvi karaNam , pesunna'tti pracchannamasadoSAviSkaraNaM, 'paraparivAe'tti prakINaM pareSAM guNadoSavacanaM, 'arairaha'tti aratiH-mohanIyodayAcittodvegaH ratiH-viSayeSu mohanIyodayAJcittAbhiratiH, aratiratiriti,'mAyAmose' tRtIyakapAyadvitIyAzravayoH saMyogAH, anena ca sarvasaMyogA upalakSitAH, athavA veSAtarakaraNena yatparavaJcanaM tanmAyAmRpA, 'micchAdasaNasalle'tti, mithyAdarzanaM zalyamiva vividhavyathAnibandhanatvAt , mithyAdarzanazalyamiti // evaM gautamadvAreNa karma prajJaptam , taba zAzvataM, ataH zAzvatAneva ~71 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6], mUlaM [14] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [14] dIpa anukrama [73-76] zrIbhaga- lokAdibhAvAn rohakAkhyamunidvAreNa darzayitumAha-'AlINe'tti (sU. 54) gurusamAzritaH saMlIno vA 'bhaddapatti anupatA 1 zatake vatI- pako guruzikSAguNAt 'sattame uvAsantare'tti saptamapRthivyA adhovAkAzamiti, atra saGgAhagAthA vAcyA, tatra "uvAsaMti, uddezaH sUtram sapta avakAzAntarANi 'vAya'tti tanuvAtA 7 dhanavAtAH 7'ghaNaudahi'tti ghanodadhayaH sapta, 'puDhavitti sapta pRthvyaH,'dvIvatti jambUdvIyAdayo'sakhyAtAH sAgarA-lavaNAdayo'pi asaGkhyAtAH, 'vAsa'tti varSANi bharatAdIni 7,'nerajhyAIti 24 daNDakAH, | 'asthi'tti astikAyAH paJca, 'samaya'tti kAlavibhAgAH, karmANyaSTau lezyAH 6, dRSTayo mithyAdRSTyAdayaH 3, darzanAni 4 jJAnAni 5 saMjJAH 4 zarIrANi pazca yogAH 3 upayogI dvau dravyANi 6 pradezA anantAH paryavA apyanantAH 'a'tti atItAddhA anAgatAddhA sarvAddhA vA, atraivaM sUtrAmilApaH 'pubbiM bhaMte ! loe pacchA savvaddhA'iti, etAni sUtrANi zUnyajJAnAdivAda nirAsena vicitravAhyAdhyAtmikavastusattAbhidhAnArthAni, zambhukRtatvanirAsena vA'nAditvAbhidhAnArthAni / atha gautamamukhenAha-'kaivihA 'ti (sU. 55) AkAzapratiSThito vAtaH-tanuvAtaghanavAtarUpaH, tasya cAkAzAntaroparisthitatvAt , AkAzaM tu svapratiSThitameva, n| tatpratiSThAciMtA kAryA, tathA vAtapratiSThita udadhiH, dhanodadhestanughanavAtoparisthitatvAt 2, udadhipratiSThitA pRthivI, dhanodadhInAMImuparisthitatvAt ratnaprabhAdInAM, bAhulyApekSayA cedaM uktaM, anyathA ISatyAgbhArA pRthvI AkAzapratiSThitaiva 3 sugama, pRthvIpratiSThi-14 | tAnasasthAvarAH prANAH, idamapi prAyikameva, yataH AzAzavimAnagiristhitA api te santi iti 4, ajIvAH-zarIrAdipudgalAH, te jIvapratiSThitAH, jIveSu teSAM sthitatvAt 5, jIvAH karmapratiSThitAH, karmasu anudayAvasthakarmapudgalasamudayarUpeSu saMsArijIvAnAmAthi // 32 // tatvAta , athavA jIvAH karmamiH pratiSThitA:-nArakAdibhAvenAvasthitAH 6, tathA ajIvA jIvAsaGgrahItA?, manobhAvAdeH pudgalAnAM DOSTOCHODHRIAGar ~72~ Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 55 ] gAthA: dIpa anukrama [73-76] zrIbhaga vatI sUtrama "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6], mUlaM [ 55 ] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH jIvaiH saGgRhItatvAt, atha jIvapratiSThitAstathA ajIvA jIvasaGgRhItA ityetayoH ko bhedaH 1, ucyate, pUrvasmin vAkye AdhArAdheyabhAva uktaH, uttare tu saGgrAhyagrAhakabhAva iti bhedaH, yacca yasya saGgrAhyaM tattasyAdheyamiti arthApattiH syAt yathA apUpasya tailamityAdhArAdheyabhAvo'pyuttaravAkye dRzya iti 7, 'jIvA kamma'tti jIvAH karmasaGgRhItAH, saMsArijIvAnAmudayaprAptakarmavazavarttitvAt, ye ca yadvazAste tatra pratiSThitAH, yathA ghaTe rUpAdaya ityevamatrApyAdhArAdheyatA dRzyA 'se jahAnAmae'tti, (sU0 56) sa yathAnAmakaH kazcitpuruSo basti itiM, 'ADove' tti ATopayet -- vAyunA pUrayet, 'uSpiM siyaM'ti uparisitaM 'pi bandhane' iti dhAtoH ke pratyaye cArSatvAt sitaM bandhaM granthiM banAti karotIti ' se AuyAe 'ti saH apkAyaH, 'tassa vAukAyassa'ti tasya vAyukAyasya ca ' uppiM'ti uparitale sarvopari tiSThati, 'hante'tyuttaraM yathA vAyurAdhAro jalasya evamAdhArAdheyabhAva AkAzaghanavAtAdInAmiti bhAvaH, 'athAI' ti astAghaM- agAdhamiti, astAgho vA nirastAdhastalamiveti, 'ataraM 'ti tarItumazakyaM 'aporisaM'ti na vidyate puruSaH pramANamasyeti apauruSeyaM 'poggale' tti karmazarIrAdipudgalAH 'aNNamaNNabaddha'tti anyo'nyaM jIvAH pudgalAnAM pudgalA jIvAnAM ca sambaddhA iti, 'aNNamaNNapuDa' tti pUrvaM sparzanAmAtreNa anyo'nyaM spRSTA| stato'nyo'nyaM gADhatarasambaddhA iti 'aNNamaNNa mogADha' tti paraspareNa lolIbhAvaM gatAH, snehapratibaddhA iti, atra rAgAdirUpaH | snehaH, 'aNNamaNNaghaDa' tti anyo'nyaM ghaTA samudAyo yeSAM te anyo'nyaghaTAH tadbhAvastattA tayA anyo'nyaghaTatayA 'harae'ti hRdo - nadaH syAd-bhavet, 'puNNe'tti pUrNo bhRtaH, 'puNNappamANe tti pUrNapramANaH, tathA (yadvA) pUrNa jalenAtmano mAnaM yasyeti pUrNAtmamAnaH 'bolahamANe' tti vyapaloTyan atijalabharaNAt chardyamAnajala iti, 'bosa' tti jalaprAcuryAdeva kasan- sphArIbhavan ~73~ DH DOD zatake 6 uddezaH Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [56-57] dIpa anukrama [77-78] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6], mUlaM [ 56-57] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH varddhamAna iti, 'samabharaghaDa' tti samabharavAsau ghaTazceti samAsaH, samabharaghaTaH tadbhAvastattA tayA samabharaghaTatayA samarabharaghaTa iva sarvathA | bhRtaghaTAkAratayeti, 'aheNaM' ti athArthaH, mahaMtI 'sayAsarva' sadA Azravati ISat kSarati jalaM yaiste AzravAH - sUkSmarandhANi, santo| vidyamAnAH sadA vA zatasaGkhyA vA AzravA yasyAM sA sadAzravA vA zatAzravA vA, evaM zatacchidrAM, chidraM mahattaraM ranthaM, 'ogAhi'tti avagAhayet, 'Asava'tti AzravadvAraiH chidrairiti, 'ApUra'tti ApUryamANA jaleneti zeSaH, 'vosahamANA' bhRtA satI nimaJjati, 'samabharaghaDa' tti hadakSiptasamabharaghaTavat, idasyAdhastyodakena saha tiSThati, yathA nauzca hadodakaM anyo'nyamavagAhate, evaM jIvapudgalayorbhAvanA / 'sayA samiyaMti (sU. 57) sadA-sarvadA 'samiyaM ti saparimANaM, athavA sadA-sarvatuSu samitamiti - rAtrau divasasya ca pUrvAparayoH praharayoH, tatrApi kAlasya snigdhetarabhAvamapekSya bahutvamalpatvaM vA'vaseyamiti, yadAha - 'paDhamacarimAu sisire0 ' ityAdi, lepitapAtraM bahirna sthApayet, sneharakSaNArthAyeti, sUkSmaH snehakAyaH prapatati, UrdhvaM adhava tiryak ca, vaitADhyAdAvadholokagrAmeSu tiryagloke, 'dIhakAlaM cihnai'tti taDAgAdipUraNAt, vidhvaMsamAgacchati alpatvAt tasyeti, // prathamazate paSThodezakavivaraNam 1-6 / / atha saptama Arabhyate--'ubavajamANe 'tti (su. 58) nanu utpadyamAna eva utpannaH kathaM nAraka ucyate ?, anutpannatvAt tiryagAdivaditi, atrocyate, utpadyamAna utpanna eva, tadAyuSkodayAd, anyathA tiryagAdyAyuSkAbhAvAnbhArakAyuSkodaye'pi yadi nArako nAsau tadanyaH ko'sAviti ?, 'kiM deseNaM' ti dezena dezena ca yadutpadanaM pravRttaM tad dezena dezaM tatra jIvaH kiM dezena svakIyAvayavena dezenanArakAvayavino'Mzatayotpadyate, athavA dezena dezamAzrityotpAdayan ve (0yitve)ti, evamanyatrApi, 'deseNaM savvaM'ti tatra dezena atra zataka -1, uddeSakaH 6 samAptaH, atha zataka - 1 uddeSaka : 7 ArabdhaH ~74~ zatake 6 uddezaH | // 33 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAka [58-59] dIpa anukrama [77-80] "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [7] mUlaM [58-59 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH zrIbhagavAvayavena sarvataH sarvAtmanA nArakAvayavitayotpadyata iti, 'sabveNaM desaM' ti sarveNa sarvAtmanA sarvato dezato-nArakAMzatayA vA, 'savveNaM savvaM'ti sarveNa sarvAtmanA sarvato nArakatayeti praznaH, atrottaraM na dezatayotpadyate, yato na pariNAmikAraNAvayavena kAryAvayavo nirvartyate tantunA paTApratibaddhapaTapradezavat yathA hi paTadezabhUtena tantunA paTApratibaddhaH paTadezo na kriyate tathA pUrvAvayavipratibaddhena taddezena uttarAvayavidezo na nirvarttyata iti 1 tathA na dezena sarvatayA, aparipUrNakAraNatvAt tantunA paTa iveti 2, na sarveNa | dezatayA sampUrNapariNAmikAraNatvAt samagraghaTakAraNairghaTaikadezavat 3, sarveNa sarvatayotpadyate, pUrNakAraNasamavAyAt ghaTavaditi 4, AhArasUtre 'pyevaM caturbhaGgI, 'savveNaM desa'ti 3, utpanyanantarasamayeSu sarvAtmapradezairAhArapudgalAn kAMzridAdatte kAMzcidvimuJcati, taptatApikA ghRtatailagrAhaka vimocakApUpavaditi dezamAhArayati, sarveNa sarvamiti 4, sarvAtmapradezairutpattisamaye AhArapudgalAnAdatta eva, | prathamatastailabhRtataptatApikAprathamasamayapatitApUpavaditi, sarvamAhArayati, yathA utpAdastadAhAreNa saha prAgdaNDakAbhyAM uktaH, a (ta)| thotpAdapratipakSatvAdudvarttanAdaNDa kastadAhAradaNDakena saha vAcyaH, nodvarttanA anutpannasya syAdityutpannatadAhAradaNDakau ca ta (tata udvarttanA''hAradaNDakau vAcyAditi, evaM tAvadaSTAmirdaNDakairdezasarvAbhyAM utpAdAdi cintitam, athASTAbhirevArddha sarvAbhyAmutpAdAdi cintyate, 'Neraietti jahA paDhamilleNaM'ti, yathA dezena tathA'rddhanApi, nanu dezasyArddhasya ca ko vizeSaH 1, ucyate, dezastribhAgAdiranekathA arddha tvekadhA eveti / utpattirudvarttanA ca prAyo gatipUrvikA syAt iti gatisUtrANi 'viggahagaI 'tti ( 0 60) vigraho ! vakraM tatpradhAnA gatirvigrahagatiH tadvipakSa RjugatikaH, tatra jIvAnAM AnantyAt pratisamayaM vigrahagatimatAM tadvipakSaNANAM ca bahUnAM bhAvAd dvayorapi bahutvaM nArakANAmalpatvena vigrahagatimatAM kadAcidasambhavAt sambhave'pi ca ekAdInAmapi teSAM bhAvAt tadvipa batI sUtram ~75~ 1 zatake 7 uddezaH Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [60] dIpa anukrama [1] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRtti:) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [7], mUlaM [60] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH (CJCJICICIGDICEKCJIGJIGG kSANAM ca bahUnAM bhAvAdAha-'savve'vi tAva honA aviggahe 'tyAdi vikalpatrayam, 'jAvegiMdiyabaje' tti jIvAnAM nirvizeSANAM ekendriyANAM coktayuktyA vigrahagatitve tatpratiSedhe ca bahutvameveti na bhaGgatrayaM tadanyeSu tu trayameva, 'tiyabhaMgo' tti trikarUpo bhaGgatrikabhaGgo, bhaGgatrayamityarthaH / gatyadhikArAvayavanasUtram 'mahADa 'ti ( sa. 61) maharddhiko vimAnaparivArAdyapekSayA 'mahajuiti mahAyutikaH zarIrAbharaNAdyapekSayA 'mahANubhAve tti mahAnubhAvo viziSTavaikriyAdikaraNAcintyasAmarthyaH, 'aviukati vyutkrAntiH - utpattistanniSedhAda vyutkrAntikaM, athavA vyavakrAntiH - maraNaM tanniSedhAdavyavakrAntikam, tad yathA syAdevaM ca cyavamAno jIvameva mRtikAle iti, cayaM vapuH 'cayamANeti tyajan kiJcitkAlaM 'hiri' tti hIpratyayaM lajjAnimittaM sa hi cyavanasamayena prakrAnta eva naraparibhujyamAnastrIgarbhAzayarUpaM utpattisthAnaM dRSTvA jihreti, hiyA ca nAhArayati, 'duguMchAvattiyaM'ti jugupsApratyayaM kutsAnimittaM zukrAderutpattikAraNasya kutsAhetutvAt, 'parI saha' tti parIpahazabdena aratiparISaho grAhyaH, tannimittaM, dRzyate'ratipratyayAlloke'pyAhAre vaimukhyaM syAditi, 'aheNaM'tti atha lajjAdikSaNAnantaraM AhArayati, bubhukSAvedanIyasya ciraM soDhumazakyatvAt, 'AhArija'tti kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedAbhidhAnena tadIyAhArasyAlpatoktA, 'pahINe'tti prakSINamAyuH syAt, 'jattha'tti yatra manujatvAdau 'tamAu'ti tanmanujatvAdyAyuH pratisaMvedayati-anubhavatIti, devanArakAyu niSedhAttiryagmanujAyuryugmaM gRhyate 'gabbhaM cakamitti (sU. 62 ) garbhaM vyutkrAman- garbhe utpadyamAnaH 'davviMdiya'ti nirvRtyupakaraNalakSaNAni, tAni hi indriyaparyAptau syurityanindriya ucyate, 'bhAviMdiya'tti labdhyupayogalakSaNAni tAni saMsAriNAM sarvAvasthAbhAvInIti, 'tappaDhamatti tasya- garbhavyutkramaNasya prathamatA tatprathamatA tayA, mAturojo jananyA ArttavaM zoNitamiti, pituH zukraM, tadubhayaM saMzliSTaM ~76~ 1 zatake 7 uddezaH // 34 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [62] dIpa anukrama [3] zrIbhaga batI sUtram "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRtti:) bhAga - 1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [7], mUlaM [62] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 030100 'jaM se'tti, yA tasya garbhasya mAtA 'rasavigaIDa' tti rasarUpA vikRtIdugdhAdyA rasavikArAn 'tadegadeseNaM'ti tAsAM - rasavi kRtInAmekadezastadekadezastena saha oja AhAyati, ucca ro- viSThA, prazravaNaM-mUtraM, khelo - niSThIvanaM, 'siMghANagaM' ti nAsikA zleSma 'kesamaMsu 'tti kezA:- kUrcarUpAH romANi - kakSAdikezAH, jIveNaM'ti garbhagato jIvaH, prabhuH- samarthoM mukhena kAvalikamAhAramAhArayituM ?, atrottaram -'no tiNamaDe' nAyamarthaH samarthaH, 'samvao'tti sarvAtmanA, 'abhikkhaNaM' ti punaH 2 'Ahaca'tti kadAcidAhArayati kadAcinnAhArayati tathAsvabhAvatvAt tato mukhena na prabhuH samarthaH kAvalikamAhAramAharttumiti bhAvaH, atha kathaM sarvata AhArayati ityAha-raso hiyate AdIyate yayA sA rasaharaNI, nAbhirnAlamityarthaH, mAtRjIvarasaharaNI putrajIvarasaharaNI, putrasya rasopAdAne kAraNatvAt kathamityAha-mAtRjIvaprativaddhA satI sA yataH putrajIvaM spRSTavatI, iha ca pratibaddhatA gADhasambandhaH, tadaMzatvAt spRSTatA ca sambandhamAtraM atadaMzatvAt, mAtRjIvarasaha 0 putrajIvarasa0 dve nADyau staH, tatastayozcAdyA mAtRjIvapratibaddhA putrajIvaspRSTA, tasmAnmAtRjIvarasaharaNyA pratibaddhayA putrajIvasparzanAt AhArayati, 'avarAvi'tti putrajIvarasaharaNyapi ca putrajIvapratibaddhA satI mAtRjIvaM spRSTavatIti, tasmAcinoti zarIraM, uktaM ca taMtrAntare-"putrasya nAbhau mAtuzca hRdi nADI nibadhyate / yayA'sau puSTimApnoti, kedAra iva kulyayA // 1 // " iti, 'matthuluMge' ti mastakabhejaka, anye'pyAhuH- medaH, phipphasAdi mastuluGgamiti bhAvaH, 'aDimiMja' tti asthimadhyAvayavaH, 'ammA piUNaM ti ambApaitRkaM zarIrAvayaveSu zarIropacArAt, 'kevaiyeti kiyatkAlaM garbhe tiSThati, 'jAvaiyaM'ti yAvatkAlaM 'se'tti tasya jIvasya bhavadhAraNIyaM- bhavadhAraNaprayojanaM, manuSyAdibhavopagrAhakamiti, 'avvAvaNNe'tti avyApannaM-avinaSTaM, 'ahe NaM'ti upacayAntimasamayAdanantarametat, ambApaitRkaM zarIraM ~77~ G......... zatake 7 uddezaH Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [6] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagavatI uddezaH prata sUtrAMka [63] matrama dIpa anukrama [84] 'voyasija'tti vyavakRSyamANaM hIyamAnaM / 'gabhagae samANe'tti, (mU. 63); garbhagataH san , mRtveti zeSaH, 'egaie'tti sa garbhaH rAjAdigarbharUpaH saMzitvAdivizeSaNAni ca garbhasthasyApi narakaprAyogyakarmabandhasambhavAbhidhAyitayoktAni,vIryalabdhyA vaikriya-|| labdhyA saGgrAmayatIti yogaH, athavA vIryalabdhiko vaikriyalabdhikazca sannityarthaH, parAnIkaM-zatrusainyaM zrutvA zrutibhyAM nizamya| manasA'vadhArya 'paese nicchubhai' garbhadezAdahiH kSipati, 'samohaNaitti samavahanti, samavahataH syAt , tathAvidhapudgalagraha-IN NArtha, saGgrAma saGghAmayati-yuddhaM kuryAt , 'kAmakAme'tti kAmau zabdarUpe 'asthakAmae'tti arthe-dravye kAmo-bAMchA yasyAsau arthakAmakaH, evaM rAjyakAmakaH, 'bhogakAmae'tti bhogA-gandharasasparzAsteSAM kAmaH bhogakAmakaH, 'atthakaMkhie'tti arthe / kAGkSA-gRddhirAsaktiryasyeti so'rthakAzitaH, arthapipAsitaH, pipAsA prApte'pyarthe'tRptiH, 'tacitte ti cittaM-sAmAnyopayogarUpaM 'tammaNe'tti mano-viziSTopayogarUpaM 'tallesetti lezyA-AtmapariNAmavizeSaH 'tadajjhava'tti adhyayasitaM-paribhogakriyAsa|mpAdana viSayamasyeti tadadhyavasitaH, 'tattibvajjhavasANe'tti ArambhakAlAdArabhya prakarSayAyi adhyavasAnaM-prayatnavizeSo yasya |saH 'tadaTThova'tti upayukto'vahitaH, 'tadappiyakaraNa'tti tasminneva arthAdau arpitAni-AhitAni karaNAni-indriyANi kRtakAritAnumatirUpANi yena saH'tambhAvaNa'tti tadbhAvanA-arthasaMskArastena bhAvito yaH saH 'eyaMmi'tti etasminnantare-saGgrAmakaraNAvasare, zramaNasya-sAdhoH 'mAhaNassa'tti mA hanetyevamAdizati svayaM sthUlaprANAtipAtAdinivRttatvAd yaH sa mAhanaH, athavA |brahmacaryasya dezataH sadbhAvAt bAmaNo dezaviratastasya vA, 'Ariya'ti AgadyAtaM pApakarmabhya ityArya, 'dhamma'tti dharmaH-zrutacArilakSaNaH puNya-tatphalabhUtaM zubhakarma 'aMbakhujae'tti AmraphalavatkunnaH accheja'AsIta sAmAnyataH ciTThaja' UrdhvasthAnena 'nisI // 35 // ~78~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [6] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata 1zatake zrIbhaga vatI sUtram uddazaH sUtrAMka [63] dIpa anukrama [84] uratie HEMINIREEMA amstartenmARMATHAMPOORITERARIDHIRIDHIGAR HARAurat ejA' niSadanasthAnena 'tuyaTeja' zayIta 'samamAgacchaI' samam-aviSama, 'sammati pAThe samyak anupaghAtahetutvAt , Agachati, mAturudagadyonyA niSkAmati, 'tiriyamAgacchaItti tirazcIno bhUtvA jaTharAgnirgantuM pravartate, vinighAtaM-maraNamApadyate, nirgamAbhAvAditi, garbhanirgatasya yat syAttadAha 'vaNNavajjhANi ya'tti varNaH-zlAghA vadhyo-hantavyo yeSAM tAni, athavA varNAd bAhyAni, azubhAni, 'se' tasya garbhanirgatasya baddhAni sAmAnyataH puSTAni-poSitAni, gADhataravandhato, 'nihattA' iti nidhattAni, | udvartanApavartanAkaraNavarjazeSakaraNayogyatvena sthApitAnItyarthaH, athavA baddhavAni, yataH kathaM ?, pUrva spRSTAni, 'kaDAIti kRtAninikAcitAni 'padvaviyAti prasthApitAni manuSyagatipaJcendriyajAtitrasAdinAmakarmasahodayatvena 'abhiniviTThAIti ami-| |niviSTAni tIbrAnubhAvatayA,'abhisamaNNAgayA'ti abhisamanvAgatAni udayAbhimukhIbhUtAni 'udiSaNAI'ti tatazcodIrNAni, |khata udIraNAkaraNenodIritAni, 'no uvasaMtAIti nopazAntAni, ato 'durUve'tti dUrUpAdi tatphalabhUtAni jJeyAni padAni, 'aNAdeya'tti ihaivamakSaraghaTanA-pratyAjAto samutpanno vA svAdanAdeyavacana iti / / prathamazate saptamodezakavivaraNam // / 'egaMtavAle'tti (sa. 64) ekAntabAlo mithyAdRg avirato vA, ekAntagrahaNena mizratAM vyavacchinatti, yaccaikAntavAlatve | samAne'pi nAnAvidhAyurvandhanaM tat mahArambhAdyunmArgadezanAditanukavAyatvAdyakAmanirjarAditattaddhetuvazAditi, ata eva bAlatve samA ne'pi aviratisamyagdRSTirmanuSyo devApureva prakaroti-panAti, na zepANi, 'NeraiyAuyaM kicatti nairayikAyurvayA nairapike utpa-II jayate, evaM devAyurapi, 'egaMtapaMDie'tti (sU. 65) ekAnta paNDitaH-sAdhuH 'AuyaM siya'tti samyaktvasaptake kSapite na badhnAti / / AyussAdhuH, aki-punarvadhAti, ata ityucyate-sthAt prakaroti-vabhAti, na cA, 'kevalameva'tti kevala:-sAmastyena 'dogai-17 atra zataka-1, uddeSaka: samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 8 Arabdha: ~79~ Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [65] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [65] 8 uddezaH dIpa anukrama [86] utti dvai gatI prajJAyate-avabudhyete kevalinA, tayoreva satvAditi, 'aMtakiriya'tti nirvANaM 'kappova'ti kalpeSu anuttaravi-| 1 zatake mAnAMtadevalokeSu utpattiH saiva kalpopapattikA, 'bAlapaMDieNa'ti zrAvakaH 'desaM uvaramaI'tti dezataH sthUlaprANAtipAtAdinA | uparamate-virataH syAt / 'kacchaMsi vatti (sa. 66) kacche-nadIjalapariveSTite ballathAdimati pradeze 'daviyaMsi'tti draviketRNAdidravyasamudAye 'valayaMsi batti balaye vRttAkAranadyAdhudakakuTilagatiyuktapradeze nUme-avatamase,gahane vRkSAdisamudAye, 'gahaNavidaggati gahanavidarge parvataikadezasthitavRkSavallIrUpe parvatavidurge-girikhunde bane ekajAtIyavRkSarUpe banavidurge-nAnAjAtIya-11 | tarurUpe, 'miyavittieti mRgairvRttiH-jIvikA yasya sa mRgavRttikA, 'saMkappe'tti mRgasaGkalpo badhAdhyavasAyo yasya sa mRga-1 saGkalpaH, 'paNihANe'tti mRgapraNidhAno-mRgavadhaikAgracittaH, 'miyavahAe' mRgabadhAya 'gaMta'tti gatvA, kacchAdAviti yogaH, 'ee miya'tti ete mRgA iti kRtvA, kUTaM ca-mRgagrahaNaheturga dipAzastadvandhamiti-kUTapAzaM 'uddAi'ti uddadAti-racayati, 'tao Nati tataH kUTapAzakaraNAt , 'kaikirie'tti katikriyaH,'je bhavie yo bhavyo-yogyo mRgavadhakartA 'jAvaM ca NaM'ti yAvantaM kAlamityarthaH, tasyAH kaHtyAha, uddavaNayAe kUTapAzadhAraNayA, tAvaM ca NaM' tAvantaM kAlaM 'kAiyAe' gamanAdikAyaceSTArUpayA 'ahigaraNa'tti adhikaraNena-kUTapAzakaraNarUpeNa 'pAusitti pradveSo-mRgeSu duSTabhAvaH tena nirvRttA prAdveSikI tayA,'tIhiM kiriyAhiM'ti tAmistisRbhiH kriyAbhiH spRSTaH, 'pAritAvitti mRge baddhe sati paritApanahetuH pAritApanikI tayA, prANAti-14 pAtakriyayA ca mRgaghAtina iti, Usavitta'ti utsal 'osakiUNa' U/kRtya 'nisaraitta'ci nisRjati, nikSipati, uK'ti bANaM,'AyayakaNaM'ti AyatakarNa-karNa yAvadAyataH-AkRSTaH karNAyataH, taM irdA 'AyAmettA' Ayamya-AkRpya ciDeja'tti ~80~ Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [66-70] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mulaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagana zatake vatI prata sUtrAMka [66-70] dIpa tiSThet , mRgavadhecchuH, anyazca ko'pi puruSastasya mRgaghAtecchoH, 'maggautti pRSThataH zrAgamya 'sayapANiNa'tti khakapANinA tasya zIrSa chindyAt , 'se yati sa ca umatti iSuH, 'pubbAyAmeNa'tti pUrvAkarSaNena taM 'miyaMti mRgaM 'vadhijjA' hanyAta , 'se NaM bhaMte ! purise'tti sa mRgavadhecchuzira chettA puruSaH kiM mRgavaireNa spRSTa iti, atha zira chet narahetukatvAdiSunipAtasya kathaM dhanurddharapuruSo mRgavadhena spRSTa ityAkUtavato gautamasya tadabhyupagatamevArthamuttaratayA prAha vIraH-gautama! kriyamANaM dhanuHkANDAdi kRtaM iti vyapadizyate, 'saMdhijamANe'tti sandhIyamAnaM pratyazcAyAmAropyamANaM kANDe dhanurvA''ropyamANapratyaJcaM sndhit-kRt-| MsandhAnaM syAta, 'nivittijamANe ti nirvaya'mAna-nitarAM cartulIkriyamANaM pratyaJcAkarSaNena nirvatita-vRttIkRtaM syAt 'Nisari-1 RIjamANo tti nisRjyamANaM kSipyamANaM kANDaM nisRSTaM, yadA ca nisRjyamAnaM syAt tadA nisRjyamAnatAyA dhanurddhareNa kRtatvAt | tena kANDaM nisRSTaM syAt , kANDanisargAca mRgastenaiva mAritaH he gautama ! 'je miya'ti yo mRga mArayati sa mRgavareNa spRSTaH, 'je purisaM'ti yaH puruSa mArayati sa puruSavareNa spRSTaH ityuttaraM, 'aMto chaNhaMti SaNmAsamadhye yadi mRgo mriyate tadA sa mRgavajAdhecchuH kAyikAdipazcakriyAbhiH spRSTaH(ghAtaka)tvAt , 'bAhiM chahaM'ti SaNmAsAt pahiH-parato yadi mRgamRtiH syAt tadA kAyi kAdicatasRbhiH spRSTaH, SaNmAsAcaM tasya prANAtipAtakriyA pazcamI na lagati ityuktaM vyavahAranayApekSayA, anyathA yadA kadAulspyadhikRtaprahArahetukaM maraNaM sthAt mRgAdeH tadaiva tasya prANAtipAtakriyA lagati, 'sattIe'tti zaktyA-praharaNavizeSeNa 'samabhiDIseja'tti hanyAta , 'kAiyAe'tti kAyikyA-vapuHspandarUpayA adhikaraNikyA-zaktikhaDgavyApArarUpayA prAdveSikyA-manoduSpra|NidhAnena paritApanikyA-paritApanarUpayA prANAtipAtakriyayA mAraNarUpayA zaktyA'bhidhvaMsakaH asinA vA zira chettA paJcakriyA anukrama [87-91]| ~81 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake prata sUtrAMka [71] sutramA dIpa anukrama [92] | spRSTaH, puruSavareNa vA-mAritapuruSavairabhAvena, kiMbhUtena ?'Asanna'tti Asano vadho yasmAd vairAttenAsannavadhakena, punaH kimbhUtena | 'aNava'tti anavakAlaNA-paraprANanirapekSA vRttiH-varttanaM yatra vaire tenAnavakAkSaNavRttikeneti / / kriyAdhikAra evedamAha-dvau puruSau | | 'sarisaya'ti (sU071) sadazakau kauzalyAdinA 'sarittaya'tti sahaktvacau 'sarivvaya'tti sadRgvayasau 'sarisabhaMDa'tti sahazAni bhANDAni-kAMsyapAtrAdIni mAtrA-gaNimAdidravyaparicchedaH upakaraNAni anekadhA''varaNapraharaNAdIni yayostI, 'bIriyavajjhAIti vIrya vadhya yeSAM tAni, 'siddhA NaM avIriya'ti sakaraNavIryAbhAvAdabIryAH siddhAH, 'selesiyapaDivaNNaya'tti zailezo-merustasya ca yA'vasthA sthiratAsAdhAt sA zailezI sA ca yoganirodhena paJcahastAkSaroccArakAlamAnA tAM pratipannakA ye te / zailezIpratipannakAH, 'laddhivIriekati vIryAntarAyakSayakSayopazamato yA vIryalabdhiH saiva taddhetutvAdvIryalabdhiH vIrya, tena || sabIryAH, eSAM zailezyavasthAnAM ca kSAyikameva labdhivIrya, 'karaNavIrieNaM'ti labdhivIryakAryabhUtA kriyA karaNaM tadrUpaM vIrya kara-18 NavIya, 'karaNavIrieNaM sIriyAvi abIriyA'vi, tatra savIryA utthAnAdikriyAvantaH, avIryAstadvipakSAH, te ca aparyA| sakAle avagantavyAH // iti prathamazate aSTamodezakavivaraNam 1-8 // | atha navamoddeze gurukAdipadasatram ,'AulIkareM ti(sU073) pracurIkurvanti karmabhiH parittIkariM'ti stokaM kuryuH krmbhiH| 'dIhIkaraMti' dIrgha pracurakAlamiti, isvIkareMti alpakAlamiti 'aNupariyati' paunaHpunyena bhramanti, 'bIIvayaMti' vyatibajanti, pasasthA cattAri, laghutvaparItatvahakhatvabyavivajanadaNDakAH prazastAH, mokSAGgatvAt , apasasthA cattAri,gurutvAkulatvadIrSAnuparivartanadaNDakAH aprazastAH, saMsArahetutvAn , 'sattame NaM'ti (sU. 74) iha ceyaM gurulaghutvavyavasthA, "nicchayao sabvaguruM atra zataka-1, uddeSaka: 8 samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 9 ArabdhaH ~82 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [74] dIpa anukrama [95] zrIbhaga batI sUtrama "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [9], mUlaM [74] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH cccciCGIGILIGH sabbalahuM vA na vijae dabvaM / babahArao ya juaha cAyarakhaMdhesu Na'NNesu // 1 // agurulahU cauphAsA arUvidavvA ya hoMti nAyavvA / sesA u aTThaphAsA gurulahuyA NicchayaNayassa // 2 // |" 'cauphAsa'tti sUkSmapariNAmAni, 'aTThaphAsa' tti bAdarANi, gurulaghu dravyaM rUpi, agurulaghudravya marUpi rUpi veti, vyavahAratastu gurbAdIni catvAryapi santi, tatra nidarzanAni - gururloSTaH adhogamanAt, laghurbhramaH UrdhvagamanAt, gurulaghu AkAzaM tatsvabhAvaccAt, avakAzAntarAdisUtrANyetAni etadgAthAnusAreNAvagantavyAni, tadyathA- 'ovAsa bAya ghaNaudahi' ti ( sUtre 54 gA.17-18) gAthAdvayaM sugamaM pUrvoktavyAkhyAnAt, 'beDabbiyateyAI paDuca'tti vaikriyataijasazarIre pratItya gurukalaghukA eva, yato vaikriyataijasavargaNAtmake te, yadAha - "orAliya veucciya AhAraga teya gurulaghU dabba"ti / jIvaM kArmaNazarIraM pratItya nArakA agurulaghukA eva, jIvasyArUpitvenAgurulaghutvAt kArmaNazarIrasya kArmaNavargaNAtmakatvAt agurulaghutvaM, Aha ca- 'kammagamaNabhAsAI eyAI agurulahuyAI'ti, 'nANattaM 'ti yasya yAni zarIrANi tasya tAni jJAtvA asurAdisUtrANi vAcyAni, asurAdidevA nArakavadvAcyAH, pRthivyAdayastu audArikataijase pratItya gurulaghavaH, jIvaM kArmaNaM ca pratItyAgurulaghavaH, vAyavastu audArikarvakriyataijasAni pratItya gurulaghavaH, evaM paJcendriya tiryaJco'pi manuSyAzcaudArikavaikriyAhArakataijasAni pratItyeti, 'dhammasthikAe' iha yAvatkaraNAd ahammatthikAe AgAsatthikAe padaM yAvat cautthaparaNaM agurulaghavaH, zeSANAM niSedhaH kAryaH, dharmAstikAyAdInAmarUpitayA agurulaghutvAditi, samayA amUrttAH karmANi ca kArmaNavargaNAtmakAni agurulaghUni, 'dabbalesaM'ti dravyataH kRSNalezyA audArikAdizarIravarNA odArIkAdikaM ca gurulaghu itikRtvA epApi guruladhvI, bhAvalezyA tu jIvapariNatistasyA amUrttatvAdaguruladhvIti / 'diTThI daMsaNaNANa'ti 'dRSTyAdI' ti dRSTyAdIni jIvaparyAyatvenAgurulaghutvAt caturthapadena ~83~ 1 zatake 9 uddezaH Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [74] dIpa anukrama [5] "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [9], mUlaM [74] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH zrIbhaga tI vAcyAni, ajJAnapadaM tviha jJAnavipakSatvAdadhItaM, anyathA prathamazatarohAkRtANDaka kurkuTIpraznaSaSThodeza ke 'diTThIdaMsaNanANe 'ti dvitIyagAthAyAM jJAnapadameva dRzyate, 'heDille'ti audArikAdIni gurulaghupadena, gurulaghuvargaNAtmakatvAt, 'kammayaM 'ti kArmaNaM caturthasUtram -padena, agurulaghudravyAtmakatvAt manovAgyogau caturthapadena vAcyA, kAyayogaH kArmaNavarjastRtIyena, gurulaghudravyAtmakatvAt, 'savve davva'tti sarvadravyANi dharmAstikAyAdIni sarvapradezAsteSAmeva nirvibhAgA aMzAH, sarvaparyavA varNopayogAdayo dravyadharmAH, ete pudgalAstikAyavadvAcyAH, gurulaghutvenAgurulaghutvena cetyarthaH yataH sUkSmANyamUrttAni ca dravyANi agurulaghUni, itarANi tu gurulaghUni pradezaparyavAstu tattadravyasambandhitvena tattatkhabhAvA iti, gurulaghutvAdhikArAdidamAha-'lAghavi' (075) alpopadhitvaM 'apiccha 'tti AhArAdiSu alpAbhidhyaH 'amuccha' tti upadhAvasaMrakSaNAnubandhaH 'agehi' tti bhojana karaNAdiSu nAsaktiH apratibaddhatA svajanAdiSu iti padapaJcakaM, 'pasatthaM' ti prazastaM sAdhUnAM jJeyaM, 'kaMvApaose' tti kAGkSA - darzanAntaragrahaH saiva prakRSTo doSaH kAMkSApradoSaH kAGkSApradveSau vA rAgadveSAvityarthaH, 'aNNautthiyANaM ti ( sU0 76) anyayUthaM vivakSitasaGghAdaparaH saGghaH, tadasti yeSAM te anyayUthikAH tIrthAntarIyAH evamAravyAnti sAmAnyataH, bhASante vizeSataH, pannaviMti - upapattibhiH 'parUviM'tti bhedakathanataH, dvayorjIvayorekasya vA samayabhedena AyurdvayakaraNe nAsti virodha ityuktam- 'ege jIve' ityAdi, 'AhaMsu' ti uktavantaH, mithyAtvaM cAsyaivaM - ekenAdhyavasAyena viruddhayorAyuSorbandhAyogAt yato jAtamAtro jIva ihabhavAyurvedayate, tadaiva tena yadi parabhavAyurbaddhaM tadA dAnAdhyayanAdInAM vaiyarthyaM syAditi, 'teNaM' ti ( 0 77 ) pAsAva cijjA' pArzvApatyAnAM pArzvaziSyANAM ayaM pArzvApatyIyaH 'there' ti zrImahAvIraziSyAH, 'sAmAiyaMti samabhAvarUpaM na jAnanti, sUkSmatvAt, 'ke bhe'tti kiM bhavatAmiti, 'AyANe ti AtmA naH ~84~ PICC zatake 9 uddeza: ||38| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [77] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: mstu zrIbhaga prata sUtrAMka [77] zatake uddezaH sUtram dIpa anukrama [98] asmAkaM mate sAmAyikaM, yadAha-'jIvo guNapaDivaNNo nayassa davaTThiyassa sAmaiyaMti, sAmAyikArtho'pi jIva eva, karmAnupAdAvatI nAdInAM jIvaguNatvAt , jIvAvyatiriktatvAt tadguNAnAM,evaM prtyaakhyaanaadyvgntvyN| jai bhetti yadi bhavatAM he AryAH! sAmAyihakamAtmA tadA 'avahaTTa'tti apahRtya-tyaktvA krodhAdIn kimartha garhadhyaM niMdAmi garihAmIti vacanAta , atrottaraM-saMyamAtheM / | 'garahA saMjame'tti abo garhite saMyamaH syAt , avadyAnumativyavacchedanAt , 'garahAvipatti gaheMba, 'savvaM dosaM'ti rAgAdikaM doSaM pUrvakRtaM pApaM dveSa vA pravinayati-kSapayati, 'sabbabAliya'ti bAlya cAlatAM mithyAtvaM vA aviratiM ca 'pariNAyatti parijJAya jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparikSayA ca pratyAkhyAyeti, 'evaM khuti evameva 'Ne'kyasmAkaM 'AyA saMjame tti AtmA saMyame 'uvahie'tti upahito-nyastaH sthAt, 'uvacie'tti upacitaH puSTaH, 'uvahie'tti upasthito bhavati, atyantAbasthAyI sthAta , 'pubdhi'ti pUrva 'adivANaM'ti kathaM adRSTAnAmityAdinA sarvatra sambandhaH, 'aNabhigameNaM' vistaravodhAbhAvena | | 'asuyANaM'ti azrutAnAM anyataH, 'amuyANaM'ti asmRtAnAM, darzanAkarNanAbhAvena, 'avvokaDANa'ti avyAkUtAnAM, gurumiranAkhyAtAnAM, 'abbocchinnANa'ti vipakSAdavyavaccheditAnAM, 'aNijjUDhANaM'ti mahAgranthAt saGkSapanimittaM gurumiranuddha| tAnAM 'aNuvadhAriyANaM'ti anupadhAritAnAM anavadhAritAnAM vA 'no saddahie'ti na addhitaH 'no pattie'tti na prItaHprItivipayIkRtaH, na rocitaH, apratyayato vA na cikIrSitaH, 'laddhAvaladdhi'tti labdhaM lAbho alabdhaM-alAbho lbdhaavlbdhiH| 'gAmakaMTaya'ti grAmo-indriyasamUhastasya kaNTakA iva kaNTakA-bAdhakAH zatravo vA graamknnttkaaH|| kAlAvavaizikaputraH pratyAkhyAnakriyayA siddha iti 'sehissa'tti (sU. 78) zrIdevatAzritasauvarNapadRvibhUSitaziroveSTanayuktapauralokanAyakasya, tanukasya paamaataavtu pookaamrr mraattttiyr paatt, ~-85 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [78] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 1 zatake 9 uddezaH prata sUtrAMka [78] dIpa anukrama [99] daridrasya 'kiviNa'tti rakasya kRpaNasya vA, 'apaJcakkhANa'tti apratyAkhyAnakriyA kriyate, aviratiM pratItya sarveSAM samaivasadRzItyuttaraM / 'AhAkamme tyAdi (sU. 79) AdhayA sAdhuvikalpena yat sacetanamacetanaM kriyate cIyate gRhAdikaM vyUyate vastrAdikaM / athire palohaitti (sa. 80) asthiraM dravyaM loSThAdi praloTati-parAvartate, adhyAtmacintAyAM tu jIvapradezebhyo'sthira | karma, tasya pratisamayaM calanenAsthiratvAt , praloTati-bandhodayanirjaraNAdipariNAmaiH parivartate, 'dhire Na paloi' sthiraM zilAdi na praloTati, avasthitatvAt , tathA asthiraM-bhaGgurasvabhAvaM tRNAdi bhajyate, evaM karmakSaye'pi asthiraM karma tadbhajyate-vyapaiti, tathA |sthiram-abhaGguraM ayAzalAkAdi na bhajyate, evamadhyAtmacintAyAM sthiro jIvaH sa ca na bhajyate, zAzvatatvAditi, jIvaprastA vAdidamAha-'sAsae bAlae'tti bAlako vyavahArataH zizuH, nizcayato'saMyato jIvaH, sa ca zAzvato dravyatvAt 'bAliyatta'ti | iha ikapratyayasya svArthikatvAt bAlatvaM vyavahArataH zizutvaM nizcayato'saMyatatvaM tadazAzvataM, paryAyatvAditi, evaM paNDitasUtramapi, navara paNDito vyavahAreNa zAkhazo jIvaH, nizcayatastu saMyata iti / / prathamazate navamodezakavivaraNam 1-9 // | 'annautthiyA NaM'ti (sa.81) 'calamANe acalie'tti calatkarma acalitaM, tena calitakAryAkaraNAta , vartamAnasyAtItatayA vyapadeSTumazakyatvAt , evamagre'pi vAcyaM, 'egayao na sAhaNNaMtitti ekataH ekatvena ekaskandhatayA vA na saMhanyaMti-na |saMhatau syAtAm , 'nasthi siNehakAe'tti nAsti snehaparyavarAziH, sUkSmatvAt , vyAdiyoge tu sthUlatvAt so'sti, dukkhattAe kajaMti'tti paJca pudgalAH saMhatya duHkhatayA-karmatayA kriyante, bhavanti ityarthaH, 'dukkhe'vi ya NaM'ti kApi ca 'se'tti | tat zAzvatamanAditvAt , 'saya'tti sadA 'samiyaMti sampaka samitaM vA cIyate-cayaM yAti, apacIyate-apacayaM yAti, 'purdiva // 39 // atra zataka-1, uddeSaka: 9 samApta:, atha zataka-1 uddeSaka: 10 Arabdha: ~86 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [10], mUlaM [81] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: batI prata sUtrAMka [81] sUtramA dIpa |bhAsa'tti bhASaNAtprAk 'bhAsa'tti vAgadravyasaMhatiH 'bhAsa'tti satyAdibhASA syAt , kAraNatvAt , vibhaGgajJAnitvena teSAM mata-IN mAtrametannirupapattikamunmattavacanavat , ato nehopapattirgaveSaNIyA, sarvatrApi 'bhAsejamANI bhAsA abhAsa'tti nisRjyamAnavAgdavyANyabhASA, vartamAnasamayasyAtisUkSmatvena vyavahArAnaGgatvAditi, bhAsAsamayaM viya'tti iha ktapratyayasya bhAvArthatvAt | vibhaktipariNAmAzca bhASAsamayavyatikrame ca 'bhAsiya'tti nisRSTA satI bhASA syAt , pratipAdyasyAbhidheye pratyayotpAdakatvAt , 'abhAsao NaM'ti abhASamANasya, bhASAbhASaNAt pUrva pazcAca tadabhyupagamAt , 'no khalu bhAsao'tti bhASyamANA,tasyA anubhyupagamAt iti, tathA 'pubdhi kiriyA dukkha'tti kriyA kAyikyAdikA sA yAvanna kriyate 'tAvat dukkha'tti du:khahetu 'kanjamANi'tti kriyamANA kriyA na duHkhahetuH, kriyAsamayavyatikrAntaM ca-kriyAyAH kriyamANatA vyatikramaNatA vyati-IN krame ca kRtA satI kriyA duHkheti, idamapi tanmatamAtramevAyuktam , athavA pUrva kriyA duHkhA'nabhyAsAt , kriyamANA kriyA na | duHkhA, abhyAsAta , kRtA kriyA duHkhA, anutApazramAdeH, 'karaNao dukkha'tti karaNamAzritya karaNakAle kurvataH, 'akaraNa-1 otti akaraNamAzrityAkurvata iti 'tA khalu sA karaNao dukkhatti, akriyamANatve duHkhatayA tasyA abhyupagamAt , 'sevaRIvattavya'ti atha evaM pUrvoktaM vastu vaktavyaM syAt , upapannatvAdakheti, athAnyayathikAntaramatamAha-akicaM'ti akRtya-anA gatakAlApekSayA anivartanIyaM, jIvairiti gamyam , duHkhamasAtaM tatkAraNaM vA karma, tathA akRtatvAdevAspRzya-abandhanIyaM, tathA kriyamANe vartamAnakAle, kRtaM atItakAle, taniSedhAdakriyamANe kRtaM, kAlatraye'pi karmaNo bandhaniSedhAta , akRtvA 2 AbhIkSNye | | dvirvacanaM, duHkhamiti prakRtameva, ke ityAha-prANabhUtajIvasaccAH, tallakSaNamidam-"prANA dvitricatuH proktA, bhUtAstu trvHsmRtaaH|| anukrama [102] ~-87 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [10], mUlaM [81] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga- jAnA vatI prata sUtrAMka [81] sUtram dIpa jIvAH paJcendriyA jJeyAH, zepAH saccA itiiritaaH||1||" 'veya'ti zubhAzubhakarmavedanA pIDAM vA vedayanti-anubhavanti, itye- zatake matad vaktavyaM syAt ?, etasyaivopapadyamAnatvAt , yAdRcchikaM loke sarva sukhaduHkhamiti, yataH-"atarkitopasthitameva sarva, citraM janAnAM ||10 udde. sukhaduHkhajAtam / kAkasya tAlena yathA'bhighAto, na buddhipUrvotra vRthA'bhibhAnAzAse kahameyaM ti atha kathametat ? bhadanta!, evamanyayUthikanyAyeneti praznaH, 'jaNNaM te aNNautthie' ityAyuktaM, mithyA caitadevaM-yadi caladeva prathamasamaye calitaM na syAt / matadA dvitIyAdiSyapi tadacalitameveti na kadApi caled , ata eva vartamAnasyApi vivakSayA atItatvaM na viruddhaM, yaccocyate 'cali-U |takAryAkaraNAdacalitameveti tadayuktaM, yataH pratikSaNamutpadyamAnasthAsakozAdivastuSvaMtyakSaNabhAvi vastu AdyakSaNe khakArya na kuryAta, asattvAt , ato yadantyasamaye calitaM kArya vivakSitaM pareNa tadAyasamaye calitaM yadi na kuryAt tadA ka iva doSotra , kAraNAnAM khasvakAryakaraNakhabhAvatvAditi, yathoktam 'dvau paramANU na saMhanyete, sUkSmatayA, snehAbhAvAta', tadayuktaM, ekasyApi paramANoH sneha-IN sambhavAt , sArddhapudgalasya saMhatatvena tairevAbhyupagamAt , yata uktam-"tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti, te mijamANAduhAvi tihAvi kajaMti, duho kaJjamANA egayao divaDe'tti anena hi sArddhapudgalasya saMhatatvAbhyupagamena tasya sneho'bhyupagata eva, ataH kathaM paramANvoH snehAbhAvena saGghAtIbhAvaH, yaccoktam-'ekataHsArddha etadapyacAru, paramANorIkaraNe paramANutvAbhAvaprasaGgAt / tathA yaduktaM 'paJca pudgalAH saMhatAH karmatayA syuH', tadapyasaGgataM, karmaNo'nantaparamANumayAnantaskandharUpatvAt , tathA karma jIvAvaraNasvabhAvamiSyate, tacca kathaM paJcaparamANuskandhamAtrarUpaM sadasaGkhyAtapradezAtmakaM jIvamAvRNuyAditi, tathA yaduktaM 'karma zAzvata' ngen | tadapyasaGgataM, karmaNaH zAzvatatve tatkSayopazamAdyabhAvena jJAnAdInAM hAnerutkarSasya cAbhAvaprasaGgAt , dRzyete jJAnAdihAnivRddhI, tathA| anukrama [102] GyaRDANAOTIONOMICHAEOSIMAMIndianraining ~88 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [81] dIpa anukrama [102] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [10], mUlaM [ 81] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 100000089 yaduktaM 'karma sadA cIyate, apacIyate ce 'ti tadapyekAntazAzvatatve nopapadyata iti yathoktaM 'bhASaNAtpUrvaM bhASA, taddhetutvAt tadasaGgatameva, aupacArikatvAt, upacArasya tavato'vastutvAt, upacArastAntrike vastuni sati bhavatIti tAntrikI bhASA'stIti siddhaM, yaccoktaM 'bhASyamANA abhASA, vartamAnasamayasyAvyAvahArikatvAt tadapyasamyaka, varttamAnasamayasyaivAstitvena vyavahArAGgatvAt, | atItAnAgatayozca vinaSTAnutpannatayA'sacvena vyavahArAnaGgatvAt yaccoktaM- 'bhASAsamayetyAdi' tadapyasAdhu, bhAgyamANAyA bhASAyA abhAve bhASAsamaya ityabhilApasyAbhAvaprasaGgAt yazca pratipAdyasyAbhidheyapratyayotpAdakatvAditi hetuH so'nekAntikaH, karAdicezanAmabhidheyapratipAdakatve satyapi bhASAtvAsiddheH, tathA yaduktam- 'abhASakasya bhASeti, tadasaGgataM, evaM hi siddhasyAcetanasya ca bhASAprAptiprasaGga iti, evaM kriyA'pi varttamAnakAla eva yuktA, tasyaiva saccAditi, yaccAnabhyAsAdikaM kAraNamuktaM taccAnekAntikaM, anabhyAsAdAvapi yataH kAcit sukhAdirUpaiva tathA yaduktaM 'akaraNataH kriyA duHkheti, tadasamyak, yataH karaNakAla eva kriyA duHkhA vA sukhA vA dRzyate, na pUrva pazcAdvA, tadasaccAt tathA yaduktaM 'akithamiti, yadRcchAvAdimatAzrayaNAt tadapyasAdhIyaH, yato yayakaraNAdeva karma duHkhaM sukhaM vA syAt tadA vividhaihalaukikapAralaukikAnuSThAnAbhAvaprasaGgaH syAt, abhyupagataM ca kiMcit pAralaukikAnuSThAnaM tairapi cetyetatsarva ajJAnavijRmbhitam uktaM ca vRddhaiH " paratitthiyavattavtraya padamasae dasamayami use / vibhaMgI'NAdesA maibheyA yAvi sA sannA ||1|| sambhUyamasanbhUyaM bhaMgA cattAri huti vibhNge| ummattavAyasarisaM to annANaMti nidiDaM ||2|| sadbhUte paramANau asadbhUtamarddhAdi 1 asadbhUte sarvagAtmani sadbhUtaM caitanyaM 2 sadbhUte paramANau sadbhUtaM niSpradezatvaM 3 asadbhUte sarvagAtmani asadbhUtamakartRtvamiti 4 ahaM puNagoyama' ti pratItArthameva, navaraM donhaM paramANupoggalANaM asthi siNe ~89~ 11 zatake 10 udde. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [81] dIpa anukrama [102] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [10], mUlaM [ 81] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 30430827449397 hakAetti ekasyApi paramANoH zItoSNasnigdharUkSasya sparzAnAmanyataradaviruddhaM sparzadvayamekadaivAsti, tatazca dvayorapi tayoH snigdhatvabhAvAt snehakAyo'styeva tatastau viSamasnehAt saMhanyete, idaM ca paramatAnuvRbhyoktaM, anyathA rUkSAvapi rUkSatvavaiSamye saMhanyete eva yadAha - "samaniddhayAi bandho, na hoi samalukkhayAivi na hoi / bemAyaniddhalukkhattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // 1 // 'ti, 'khaMdhe'vi ya NaM se asAsatti upacayApacayikatvAd, ata evAha 'sayA samiya' miti, 'puvi bhAsA abhAsa 'tti bhASyata iti bhASA, bhASaNAca pUrva na bhASyata iti na bhASA, 'bhAsijamANI ti zabdArthopapatteH, 'bhAsiyA abhAsa' ti zabdArthaviyo gAt, 'pubbi kiriya'tti karaNAtpUrva kriyaiva nAstIti asanvAdeva na duHkhA, sukhApi nAsAvasaccAdeva, kevalaM paramatAnuvRcyA aduHkheti uktaM, 'jahA bhAsa'tti vacanAt 'kajamANI kiriyA duHkhA saccAt, ihApi yat kriyA duHkhetyuktaM tatparamatAnuvRtyaiva, anyathA sukhApi kriyamANaiva kriyA, tathA 'kiriyA samayavitaM ca Na'miti dRzyaM ca 'kicaM dukkha mityanena karmasattAssveditA, pramANasiddhatvAdasya, tathAhi - yad dvayoriSTazabdAdiviSayasukha sAdhana sametayorekasya duHkhalakSaNaM phalamanyasyetarat tat na viziSTahetumantareNa sambhAvyate, kAryatvAt, ghaTavad, yazvAsau viziSTo hetuH sa karmeti, Aha ca "jo tulasAhaNANaM phale viseso Na so viNA heuM / kaJjattaNao goyama ! ghaDubba heU ya se kammaM // 1 // "ti, punarapyanyayUthikamatAntaramupadizannAha - 'iriyAvahi tti (sU. 82) IryA gamanaM tadviSayaH panthA IryApathaH tatra bhavA airyApathikI kevalayogapratyayaH karmabandha iti, 'saMparAiya'tti saMparaiti paribhramati prANI bhave emiriti samparAyaH (yA) - kapAyAH tatpratyayA yA sA sAmparAyikI - kapAyahetuH karmmabandha iti, 'parautthiyavattavyaM NeyabvaM ti iha sUtre anyatIrthika vaktavyaM svayaM vAcyaM tavedam- "jaisamayaM saMparAiyaM pakarei taMsa ~90~ 2 zatake 1 uddezaH // 41 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [82] dIpa anukrama [103] "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [1], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [10], mUlaM [ 82] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH zrIbhaga-mayaM iriyAvahiyaM pakareDa, iriyAvahiyAe pakaraNayAe saMparAiyaM paka0, saMparAiyapakaraNayAe iriyA0 pa0, evaM khalu egeNaM sama laghu cau eNaM do kiriyAo pakareha, taMjahA-hariyAvahiyaM saMparAiyaM ce 'ti, 'sasamayabattavvayAe NeyabvaM' sUtramiti gamyam, sA caivam'se kahameyaM bhaMte! evaM 1, gautamA ! jaNNaM te aNNautthiyA evamAikvaMti 4 jAva saMparAiyaM ce 'ti, je te evamAhaMsu micchaM ta e0, ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi 4 evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM evaM kiriye pakareDa' ityAdi, pUrvoktAnusAreNAdhyeyamiti, mithyAtvaM cAsyaivaM- airyApathikI kriyA akapAyodayaprabhavA itarA tu kaSAyaprabhayA iti kathamekasyaikadA tayoH sambhavo virodhAditi, atha kriyAvatAM jIvAnAmutpAda virahaprarUpaNAyAha - 'nirayagaI' (su. 83) ityAdi 'vatIpayanti vyutkrAntiH - jIvAnAmutpAdastadarthaM padaM vyutkrAntipadaM tacca prajJApanAyAM SaSTham, taccArthalezata evaM draSTavyam, paJcendriya tiryaGgamanuSyadevagatau utkarSato 12 muhUrttAH, jaghanyata ekasamaya utpAdavirahakAlaH, 'cauvIsaha muhuttA 1 satta ahorata 2 taha ya pannarasa 3 mAso ya 4 do ya 5 cauro 6 chammAsA virahakAlo y| 1 / / ukoso rayaNAisu savvAsu jahanao bhave samao emeva ya ovaNa saMkha puNa suravarutullA ( 0 rehiM samA ) || 2 ||" sA ceyam -- ego ya do ya tiSNi ya saMkha asaMkhA va egasamaeNaM / ubavajaMtevaiyA uccatAvi emeva // 3 // tiryaggatau na virahakAlo, yadvA minnamuhutto vigaliMdiyANa saMmucchimANa ya taheva / bArasa muhutta gabbhe ukosa jahannao samao |||4|| " ekendriyANAM tu viraha eva nAsti, manuSyeSu - 'bArasa muhutta ganbhe muddata saMmucchi me caubbIsaM / ukkosa virahakAlo dosu| vi ya jahanao samao ||5|| deveSu - "bhavaNavaNajoisohammIsANe cauvIsaha muhuttA ukosa virahakAlo paMcasuvi jahaNNao | samao // 6 // nava diNa vIsamuhuttA 3 bArasa dasa caiva diNa muhuttAo 4 | bAbIsA arddhaciya 5 paNayAla 6 asIha 7 divasasayaM ~91~ ADDED 2 zatake 1 uddezaH Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [10], mUlaM [83] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: laghuvRttI uddeza: prata sUtrAMka [83] dIpa anukrama [104] 7 // saMkheja mAsa ANaya 9 pANaemu 10 taha AraNa 11 cue 12 bAsA / saMkhijA viSNeyA, gevijesu ao bulaM ||daa heDimera vAtasayAI majjhe sahassAI uvarime lakkhA / saMkhijA viSNeyA jayA jahA(te jaha)saMkheNa tIsupi / / 9 / / paliyA asaMkhabhAgo, uko-10 so hoi virahakAlo ya / vijayAisu niddivo sabvesu jahanno samao // 10 // uvavAyavirahakAlo iya eso vaNNio ya devANa / ubbaNAvi evaM sabvesuvi hoi viSNoyA / / 11 / / jahaNNeNegasamao, ukkoseNaM tu hoi chammAsA / viraho siddhigaIe ubaddaNavajiyA | niyama ||12||"ci / / iti prathamazate dazamoddezakavivaraNam // ||vivaahprjnyptynggttttau prathamazatavivaraNaM sampUrNam // __ vyAkhyAtaM prathamazatam , atha dvitIyaM vyAkhyAyate-je imeM (sa. 84) ityAdi, yadyapyekendriyANAM AgamAdipramANAjIvatvaM pratIyate, tathApi taducchAsAdInAM sAkSAdanupalambhAt jIva(ccha)zarIrasya ca nirucvAsAderapi kadAciddarzanAt pRthivyAdicchAsAdizaGkA syAditi tannirAsAya sUtramidaM jJAtavyaM, ucchAsAdidravyANAM svarUpanirNayAya praznayabAha-'kiNNaM bhaMte ti (sU. 85)kimiti sAmAnyanirdezAt kAni-kiMvidhAni dravyANi iti 'AhAragamo neyavyo', prajJApanASTAviMzatitamAhArapAdokto jJeyaH, 'jIvebhagiMdiya'tti jIvA ekendriyAH, 'vAghAyanivAghAya'ti vyAghAtanirvyAghAtavanto bhaNitacyAH, tadyathA-puDhavikAiyANaM bhaMte ! kaidisaM ANamaMti pANamaMti 41, go0 nibbAghAeNaM chaddisi, vAghAyaM paDuccha siya tidisi ti, ityAdi, evamapakAyAdiSvapi, tatra nirvyAghAtena padizi-paD dizo yatrAnamanAdau tattathA, vyAghAtaM pratItya svAtridizaM caturdizaM paJcadizaM vA AnamaMti, yatasteSAM // 42 // | lokAntavRttAvalokena byAdidikSUcvAsAdipudgalAnAM vyAghAtaH saMmbhavati, 'sesA NiyamA chadisaMti' zeSAH-nArakAditrasAH - - HOHITTHATIODEOHINDIMOHITADITIOHITISATE atra zataka-1, uddeSaka: 10 samApta:, tat samApte zataka-1 api parisamApta atha zataka-2 Arabhyate zataka-2- uddezaka: 1 Arabhyate ~92~ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [85] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sutrAMka laghuvRttI [85] dIpa anukrama [107] zrIbhagapadizamAnamanti, teSAM hi trasanADyanta tatvAt , athakendriyANAmucchvAsAdibhAvAducchAsAdezca vAyurUpatvAt kiM vAyukAyAnAmapi zatake | ucvAsAdinA vAyunA bhavitavyaM utAnyena kenApi pRthivyAdInAmiva tadvilakSaNenetyAzaGkAyAM praznayanAha-'bAuyAe NaM'ti(sa.86) / 1 uddezaH |athocchavAsasthApi vAyutvAdanyenocchAsavAyunA bhAvya, tasyApyanyena, evamanavasthA, naivaM, acetanatvAttasya, kica-yo'yamuchAsa-IN vAyuH sa bAyutve'pi na vAyusambhabyaudArikavakriyazarIrarUpaH, tadIyapudgalAnAmAnaprANasaMjJitAnAmaudArikavaikriyazarIrapudgale|bhyo'nantaguNapradezatvena sakSmatayA etaccharIrAvyapadezyatvAt , tathA ca satyucchvAsAdInAmabhAva iti nAnavasthA, 'bAukAe || bhaMte'tti ayaM ca prazno vAyukAyaprastAvAdvihitaH, anyathA pRthivIkAyikAdInAmapi mRtvA khakAye utpAdo'styeva, sarveSAmeSAM || kAyasthiterasaGkhyAtatayA'nantatayA coktatvAta , yadAha-"asaMkhosappiNisappiNIu egidiyANa ya cauNhaM / tA ceva U aNaMtA|R | vaNNassaIe u boddhavvA // 1 // " tatra vAyukAyo vAyukAye eva anekazatasahasrakRtvaH 'uddAitta'ti apahatya-mRtvA tattheva'tti | | tatraiva vAyau 'paJcAyAi' pratyAjAyate utpadyate, 'puDhe uddAI' spRSTaH svakAyaparakAyazastreNa apadravati-mriyate, 'no apuDhe'tti, sopaIN kramApekSamidaM, 'nikkhamaha'tti niSkAmati skhakalevarAt , 'siya sasarIri'tti syAt-kathaJciccharIrI,'orAliya'tti audA-1 HIrikavakriyApekSayA'zarIrI taijasakArmaNApekSayA tu sazarIrI niSkAmati / / yathA bAyostathA kasyApi munerapi tatravotpattiH syAditi | darzayannAha-'maDAI 'ti (sa. 87) mRtAdiH-prAsukabhojI nirgranthaH-sAdhuH 'no niruddha ti aniruddhAtanajanmA, caramabhavAprApta | iti, ayaM ca bhavadayaprAptavyamokSo'pi syAdityAha-'no nirudabhavapavaMce tti prAptavyabhavavistAra iti, ayaM ca devamanuSyabhavapra|pazcApekSayA'pi syAdata Aha-'no pahINa'tti anahINacaturgatigamanaH, yata evamato 'no pahINasaMsAra'tti aprakSINasaMsArave ~93 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [87] dIpa anukra [ 109 ] zrIbhagalaghu cau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [87] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH COACH - vakarmA, ayaM ca sakucaturgatigamanato'pi syAdato 'no vocchinnasaMsAre 'tti avyucchinnasaMsRtigamanaH, ato 'abucchinna tti avyucchinnasaMsAravedyakarmA ato 'no niDiyaDe' na niSThitaprayojanaH, ato 'no niTThiyahakara Nijje' tti no-naiva niSThitArthAnA - miva karaNIyAni - kRtyAni yasya sa tathA, 'puNaravitti punarapi sa sAdhuH- 'iccasthati etamarthaM caturgatigamanalakSaNaM, tathA'nukkhAralopazca prAkRtatvAt, anena prakAreNa itthataM iti, pAThAntare itthaM tadbhAva itthatvaM manuSyAditvaM 'havaM' zIghraM 'Agacchai'tti Amoti, abhidhIyate ca kaSAyodayAt prapatitacaraNamunInAM bhavabhramaNaM, yataH- "jai uvasaMtakasAo, vahaha anaMtaM puNo'vi paDivAyaMti, sa ca saMsRtisaMzrito munijIvaH prANAdinA nAmaSaTrena kAla bhedena yugapacca vAcyaH syAditi vibhaNipuH praznayannAha'se 'ti (sU0 88) saH sAdhujIvaH kiMzabdaH prazne, vaktavyaH syAt, prAkRtatvAt kimasau vaktavyaH syAt ?, atrottaraM 'pANetti vattavyaM'ti tatra prANa ityetat taM prati vaktavyaM syAt yadocchrAsAdimatvamAtramAzritya tasya nirdezaH kriyate, evaM bhavanAdidharmavivakSayA bhUtAdizabdapaJcakavAcyatA tasya sAdhoH kAlabhedena vyAravyeyA, yadA tUcchvAsAdidharmairyugapadasau vivakSyate tadA prANo bhUto jIvaH sacco vijJo vedayitA ityevaM taM prati vAcyaM syAt, 'jamhA jIvetti yasmAjIvaH - AtmA'sau jIvati prANAn dhArayati, tathA jIvatvamupayogalakSaNaM AyuSkaM ca karma upajIvati - anubhavati tasmAjjIvaH, 'satte'ti saktaH- AsaktaH, zakto vA samarthaH sundarAsundarAsu ceSTAsu tathA saktaH sambaddhaH zubhAzubhakarmabhiH / / pUrvoktArthaviparyayamAha - 'maDAI' tyAdi (sU089) 'pAragae' | pAraM gataH saMsArAbdheH, 'paraMparagae' mithyAtvAdiguNasthAnakAnAM manuSyAdisumatInAM vA paramparayA - krameNa siddhiM gataH / saMyatAdhikAre skandakacaritaM vivakSuridamAha-'uppaNNanANadaMsaNadhare' (sU0 90) iha yAvatkaraNAta 'arahA jiNe kevalI sabvaSNU sabvadarisI ~94~ 2 zatake uddezaH // 43 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [90] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: a animar zrIbhaga prata sUtrAMka laghucI [90 dIpa uhanntatithiinsteritiheARIANTERARMIREAMINETRIANRAAT | AgAsagaeNaM chatteNaM' samavasaraNAntaM vAcyaM,'gaddabhAlassa'tti gaIbhAlAkhyaparibAjakasya, itihAsaH purANaM tat paJcamaM yeSAM te(pA) ra zatake caturvedAnAM, nirdhaNduH nAmakozaH, 'saMgovaMgANaM' aGgAni-zikSAdIni SaT, upAGgAni-taduktaprapaJcanaparAH prabandhAH, 'saare| 1 uddeza: |sAraka:-adhyApanena pravartakaH, sArako vA'nyeSAM vismRtasUtrAdissAraNAt , vArako'zuddhapAThaniSedhAta , dhArako'dhItapatradharaNAta , pAra|gAmI, 'saDaMgavI' paDaMgavit , 'sadvitaMtavisArae' kApilIyazAstrapaNDitaH,'saMkhANe' saGkhyAzAstre 'sikhAkappe'tti zikSA| akSarasvarUpanirUpakaM zAkhaM, kalpazca-tathAvidhasamAcAranirdezaka zAkhameva, chande-padye zAstre nirukte-zabdavyutpattizAkhe 'joisAmayaNe' jyotiHzAkhe, 'yabhannae'tti brAhmaNasambandhiSu 'paricAyaesu' parivrAjakasatkeSu nayeSu nItiSu, darzanevityarthaH, 'vesAliyasAyae'tti vizAlA-mahAvIramAtA tadapatyaM vaizAliko bhagavAn , tasya vacaH zRNoti tadrasikatvAt vaizAlikathAvakaH 'iNamakkhevaM' etamAkSepa-praznaM pRSTavAn 'mAgaha'tti magadhajanapadajAtatvAt mAgadhastasthAmantraNaM he mAgadha! 'vaDheI' saMsAravarddhanAta 'hAyaI saMsArahAnyeti, etAvat praznajAtaM tAvadAkhyAhi, ucyamAnaH-pRcchayamAnaH evam-anena prakAreNa zaGkitaH kimidamihottaraM idaM veti jAtazaGkaH, ida mihottaraM na sAdhu idaM ca sAdhu iti kAsitaH, asminnuttare datte kimasya pratItirutpatsyate naveti viciki| sitaH, bhedaM-matebhaGga kiMkartavyatAbyAkulatvalakSaNamApanno nAhamiha kiJcijAnAmIti svaviSayaM kAluSyaM samApannaH, 'no saMcA e'tti na zaknoti, 'pamokkhamakkhAi'ti pramucyate paryanuyogabandhanAt aneneti pramokSaH, uttaramAkhyAtu-vaktuM, vandAmaH|stumaH namasyAmaH-praNamAmaH satkArayAmaH-AdaraM kurmaH sanmAnayAmaH-ucitapratipattibhiH, kiMbhUtaM? 'kalyANa' kalyANahetuM 'maMgala' duritopazamahetuM 'daivataM' devaM iSTadevatApratimA caityamiva caityaM paryupAsayAmaH sevAmahe, 'anbhasthie' AdhyAtmikaH-AtmaviSayaH anukrama [112] ~95 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [90] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: R zrIbhaga prata sUtrAMka laghuvRttI [90] dIpa anukrama [112] INTaarinttra a watanAmatEELARAMICHHAmastianetsman p atnamurtheasirtantPRIHITRainthindian cintitaH smaraNarUpaH prArthitaH-amilapitaH saGkalpo-vikalpaH samutpannavAn , arthAn bhAvAn , bhAvAn lokasAntatvAdIn , 'heja- 2 zatake Iti anvayavyatirekalakSaNahetugamyatvAddhetUna , tAneva 'pasiNAI' praznAn , upapattimAtrANi kAraNAni, vyAkriyamANatvAd vyA- 1 uddezaH karaNAni, praSTuM itikRtvA 'sampehei'tti saMprekSate paryAlocayati, paribbAyAvasahe'tti maThaH kuNDikA-kamaNDalu kAcanikA-ra-IRI drAkSakatA karoTikA mRdAjanavizeSaH, bhRsikA-AsanavizeSaH, kesarikA-pramArjanAthaM cIvarakhaNDa, padanAlaka-trikASThikA azakaM I |tarupallavagrahaNArtha pavitraka-aGgalIyaka, gaNetrikA kalAcikAbharaNavizeSaH, 'pahAretta'tti pradhAritavAn saMkalpitavAn gamanAya-gantuM, 'goyamAIti gautama iti Amantryeti zeSaH, 'kAhe vatti kadA kasyAM velAyAM 'kiha vatti kena vA prakAreNa / sAkSAt darzanataH zravaNato vA, 'kevacireNa vatti kiyato vA kAlAt 'adarAgae tti are AgataH, sa cAvadhisthAnApekSayApi sthA athavA itaramArgApekSayA krozAdikamapyaraM syAdata ucyate-'bahasaMpatte'tti ISadUnaH samprApto bahusamprAptaH, 'adANapabanne'tti mArgapratipannaH, kimuktaM syAt ?, 'antarApahe vaitti vivakSitasthAnayorantarAlamAgeM vartata iti, 'padyaittae'tti | pravajituM, 'ambhuTTha'tti AsanaM tyajati, yazca gautamAbhyutthAnamasaMyataM prati tadbhAvisaMyatatvena, 'he khaMdaya'tti sambodhanamAtra IT khAgataM zobhanamAgamanaM taba skandaka! mu-atizayena svAgataM 'aNurAgarya'ti rephasyAgamikatvAt anurUpaM AgamanaM 'jeNeva iti yasyAM dizi idaM-bhagavatsamavasaraNaM 'teNeva' tasyAM dizi 'atthe samatthe'tti ayamarthaH samartha:-saGgataH, kiMti prazne, | uttaraM tu 'hantA asthi' sadbhUto'yamarthaH, 'se keNa ti goyamA! tahArUveti sa kA, Nati vAkyAlaGkAre, tathArUpo jJAnI tapasvI IT // 44 // |vA 'jeNaM'ti yena zAninA taya eSaH artha AkhyAtaH, 'rahassakaDe 'tti rahAkRtaH-pracchannakRtaH, hRdaya eva avadhAritatvAt ~964 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [90] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagA prata sUtrAMka laghuvRttI [90] dIpa anukrama [112] 'viyaha bhoi'tti vyAvRtte sUrya bhuGkte ityevaMzIlo vyAvRttabhojI, pratidinabhojIti bhAvaH, siMgAraMti zRGgAramiva zRGgAraM-ati-IIR zA2zatake zayazobhAvata , 'ANaMdipatti ISatsaumyatAdibhAvaiH, nanditaH saumyatAdibhAvaiH, 'paramANa'ti samRddhitaratAM prAptaH, 'pIyama-101 uddezaH Ne'tti prItiH prINanaM-ApyAyanaM manasi yasya sa prItamanAH, paramasomaNa'tti paramaM saumanasaM sumanaskatA saJjAtaM yasya sa para-1 masaumanasyaH, "visappatti harSeNa vistAraM bajat hRdayaM yasya sa tathA, 'dabbao NaM ege loe sate'tti pazcAstikAyamayaikadravyatvAllokasya sAnto'sau, AyAmo-daiyaM viSkambho-vistAraH, 'parikveveNa'ti paridhinA 'bhuvisu'tti abhavan , dhruvo'calatvAt , niyataH ekasvarUpatvAt , niyatarUpaH kAdAcitko'pi sa syAdata Aha-'sAsae'tti zAzvataH, pratikSaNaM sadbhAvAt , akSa yo'vinAzAta , avyayaH tatpradezAnAmavyayatvAt , avasthitaH paryAyANAmanantatayA avasthitatvAmityaH, vapaNapajjaya'tti varNavipazeSA ekaguNakAlatvAdayaH, evamanye'pi gurulaghuparyavAstadvizeSAH bAdaraskandhAnAM, agurulaghuparyavAH aNUnAM sUkSmaskandhAnAmamUrtAnAM ca, 'nANapajjatti jJAnavizeSAH, buddhikRtA vA avibhAgapalicchedAH arNatA, gurulaghuparyavA audArikAdizarIrANyAzritya itare tu kArmaNAdidravyANi jIvasvarUpaM vA''zritya, 'dabbao NaM egA siddhi'tti iha siddhiH siddhAdhArarUpA ISatprAgbhArA siddhizilA 'khettao'tti paJcacatvAriMzadyojanalakSANi AyAmaviSkambhAbhyAM, 'egA joyaNakoDi 42 lakSAH30 sahasrAH kiJcinyUnagavyUtadvayAdhike dve yojanazate etatparidhiH / 'bAlamaraNe duvAlasavihe'tti 'valae'tti balato-bubhukSA parigatatvena balavalAyamAnasya saMyamAdvA bhrazyato maraNaM balanmaraNaM 'vasaha'tti vazena indriyavazena Rtasya-pIDitasya mRtiH dIparUpAkSiptacakSuSaH zalabhasyeva yattadazA-maraNaM, 'aMtosallatti antaHzalyasya dravyato'nuddhRtatomarAdeH bhAvataH sAticArasya yat tadantaHzalyamaraNaM, ~97 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [90] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagA 2 zatake prata sUtrAMka 1 uzaH [90] dIpa anukrama [112] tasma bhavAya manuSyAdessato manuSyAdAveva baddhAyuSo yattattadbhavamaraNaM,'satthobADaNaM'ti zastrAdinA kSurikAdinA avapATanaM zakhA|vapATanaM, 'behANase'tti vihAyasi AkAze bhavaM vRkSazAkhAdyubaddhatvena caihAnasaM maraNaM 'giddhapiTTatti gRdhaiH-pakSimiH gRddhaiH-mAMsalubdhairvA zRgAlAdimiH spRSTasya-vidAritasya karikarabharAsabhAdizarIrAntargatatvena yattad gRdhraspRSTaM gRddhaspRSTaM vA, 'car3a'tti barddhate, saMsAravarddhanena, pAdapabadupagamanam-aspandatayA'vasthAnaM pAdapopagamanaM, idaM caturvidhAhAravarjitameva syAt , 'nIhArime'tti nirhA-IR | reNa nirvRttaM tabirhArima, upAdhaye yo mriyate tatkalevaranireraNAt , anirhArimaM yoSTavyAM mriyate iti, yadvA'nyatreha sthAne iGgi- tamaraNamucyate, tadbhaktapratyAkhyAnasyaiva vizeSa iti neha bhedena darzitamiti / 'saddahAmi'tti (sU091) nirgranthaM pravacanamahaM prati| padye 'pattiyAmi'tti (pratyemi) prItipratyayaM vA satyamidaM evaM tatra karomi, roe mi-cikIrSAmi, ambhuTThami etadaGgIkaromi, 'tahameya'ti tathaitan 'avitaha'tti satyametat 'asaMdiddhati asandigdhaM 'icchiyanti iSTametat 'paDicchiya'nti pratIpsita-prAptumiSTa, 'Alittetti A-Ipat jvalitaH 'palite'tti prakaNa jvalitaH, 'Alittapalitte'tti AdIptapradIpta iti.IN 'jhiyAyamANa'ti dhmAyamAne-dayamAne apyasAraM alpaM ca tatsAraM ceti alpasAraM-maNimuktAsvarNaTaGkakAdi, 'AyAe' aatmnaa| 'egataMti ekAntaM-vijanaM anta-bhUbhAgaM apakrAmati, eSa maNimuktAdikaraNDako mama nistArita:-apriniSkAsitaH 'khamAe'tiIN kSamAyai dhRtaye'nugAmitayA bhaviSyati, sthairyadharmayogAt sthairyaH vaizvAsiko vizvAsaprayojanatvAt sammataH taskRtakAryANAM sammata-| tvAt , bahuzo mato bahumataH, anu-vipriyakaraNasya pazcAdapi mato'numataH, 'bhaNDakaraDaga'ci bhANDakaraNDakam-AbharaNabhAjana tatsamAnaH, AdeyatvAt , 'mA NaM vAla'tti mA-niSedhe, vyAlA:-zvApadabhujagAH, 'phusaMtu'ti spRzantu itikRtvA 'sehAvi ~98~ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [2], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [91-95] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharari-racitA vRtti: prata sUtrAMka [91-95] dIpa anukrama [113117] zrIbhagata |ya'ti sedhituM pratyupekSaNAdikriyAkalApagrAhaNataH zikSita sUtrArthagrAhaNataH, 'sayameva'tti svayameva bhagavateya, pravAjituM rajoharaNAdi-18 laghuvRttI veSadAnena, AtmAnamiti gamyate, AcAra:-zrutAnuSThAna kAlAdhyayanAdi gocara-bhikSATanaM vinaya:-pratItaH vainayika tatphalaM karma-|1 uddezaH kSayAdi caraNa-cAritraM karaNaM-piNDavizudhdhyAdi yAtrA-saMyamayAtrA tadarthameva mAtrA-AhAragrahaNaM vRttiH-vartanaM yatra taM dharmamA-1 | khyAtu, icchAmIti yogaH, 'tuyaDiya'ti zayitavyaM, sAmAyikoccAraNAdipUrva, utthAyotthAya-viyudhya 2 pANehiM tiIR prANAdiSu caturSu yaH saMyamo-rakSA tena saMyaMtavyam-yatitavyaM, 'tamANAe'tti tadanantaramAjJayA Adezena khelaH-kaNThamukhazleSmA / siMghAnako-nAzAmalaH, samitaH saGgatamanaHpravRttikaH 'gutte'tti manoguptatvAdInAM nigamanaM, gupta-bramaguptiyuktaM brahma carati yH| | 'cAi'tti saGgatyAgavAn "lajjU' saMyamavAn rajjuriva vA rajjuH avakravyavahAra iti 'khaMtikhame ti kSAntyA kSamate na tvasama-n tayA yaH sa zAntikSamaH, 'sohiya'ti zodhito vA niraticAracAritratvAna , sauhRdaM-maitrI sarvaprANiSu tadyogAta sauhRdo vA 'appusmuni alpautsukyaH tvarArahita iti, 'abahillese ti avidyamAnA bahiH-saMyamAvahistAt lezyA-manovRttiryasya saH abahirlezyaH, 'daMte'tti dAntaH krodhAdidamanAta , panto vA rAgadveSayorantArthapravRttatvAt , 'puraotti mArgAnabhijJo mArgazanaramiva / / puraskRtya, ekAdazAGgImadhIte, iha kacidAha-nanu anena skandakacaritAtprAgevaikAdazAGgIniSpattiravasIyate, paJcamAGgAntarbhUtaM cedN| caritaM iti kathaM na virodhaH?, ucyate, zrIvIratIrthe kila nava vAcanAH, tatra sarvavAcanAsu skandakacaritAt pUrvakAle ye skandakacaritAbhidheyA arthAste caritAntaradvAreNa prajJApyante, skandakacaritotpattau ca sudharmaNA jambumadhikRtyAsyAM vAcanAyAM skandakacaritamevAzritya tadarthaprarUpaNA kRteti na virodhaH, athavA sAtizyatvAd gaNadharANAM anAgatakAlabhAvicaritavandhanamaduSTamiti, COU N DEPRATA ~99~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [91-95] dIpa anukrama [113 117] zrIbhagalaghuvRttI "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [91-95] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri - racitA vRttiH eQKXC700K bhAvaziSyApekSapAtIta nidezo'pi na duSTa iti 'bhikkhupaDimaM ti mikSUcitamabhigraha vizeSaM etatsvarUpaM cedaM 'gacchaviNikkhamittA paDivAr3a mAsiyaM mahApaDimaM / dattega bhoyaNassA pANassavi ega jA mAMsaM // 1 // " nanvayamekAdazAGgadhArI paThitaH pratimAzca viziSTazrutavAneva kuryAt yadAha "gacchecciya nimmAo, jA pubvA dasa bhave asaMsunnA / Navamassa taiyabatthU hoi jahaSNo suyAhigamo // 2 // " iti kathaM na virodhaH ?, ucyate, puruSAntaraviSayo'yaM zrutaniyamaH, tasya tu sarvavidupadezena pravRttatvAnna doSaH, 'ahAkappaM 'ti pratimAkalpAnatikrameNa 'ahAtacaM 'ti yathAtatvaM tasvAnatikrameNa 'ahAsamma ti yathAsAmyaM, samabhAvAnatikrameNa 'sohera' zobhayati pAraNakadine gurvAdantazeSa bhojanagrahaNAt 'tIraha' pUrNe'pyavadhau stokakAlAvasthAnAta 'pUrei' tatkatyapUraNAt kIrttayati pAraNaka dine idaM ca idaM ca tasyAH kRtyaM tacca mayA kRtamiti kIrttanAt 'aNupAleDa' tadanumodanAta evametatkrameNa sapta saptamAsAntAH, tato'STamI prathamasaptarAtraMdivA saptAhorAtra mAnA, evaM navamI dazamI ca etAstisro'pi caturthabhaktenApAnakena, 'rAIdiya'ti rAtriMdivA ekAdazI ahorAtrapramANA, iyaM ca SaSThabhaktena, 'egarAi'tti ekarAtrikI ceyamaSTamena syAt, 'guNarayaNasaMyacchati guNA eva ratnAni yatra sa guNaratnaH 2 saMvatsaro yatra tad guNaratnasaMvatsaraM tapaH, iha ca trayodaza mAsAH saptadazadinAdhikAH tapaHkAla iti, trisaptatidinAni pAraNakAlaH, sa ca evaM "papNarasa vIsa cauvIsa caiva cauvIsa paSNavIsA ya / cauvIsa ekavIsA cauvIsA sattAvIsA ya // 1 // tIsA tittIsAviya cauvIsa chavIsa aDavIsA y| tIsA battIsAviya sola| samAsesu tavadivasA ||2|| pArasa dasaTTa chavyaMca caura paMcasu ya timi timiti / paMcasu do do ya tahA, solasamAsesu pAraNagA ||3||" iha ca yatra mAse aSTamAditapaso yAvanti dinAni na pUryante tAvantyapretanamAsAdAkRSya pUraNIyAni adhikAni vA agreta 100~ 2 zatake 1 uddezaH // 46 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [2], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [91-95] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zrIbhagAna sUtrAMka laghavattau [91-95] dIpa anukrama [113117] namAse kSeptavyAni, 'cautthaM cauttheNeti caturtha bhaktaM yAvadbhaktaM tyajyate yatra taccaturthabhaktaM, iyaM copavAsasya saMjJA, evaM SaSThA zatake dikamapavAsadvayAderiti, 'aNikvitteNaM' avizrAntena 'diya'tti divase 'ThANukaDu'tti sthAnaM-AsanamutkaTukaM AdhAre putAla-IHD 1 uddezaH ganarUpaM yasyAsau sthAnotkaTukaH, 'bIrAsaNeNaM' vIrAsanena rAtrau, niSIdanAsanAkarSaNAt tathaiva sthityetyarthaH,'avAuDeNa' prAva| raNarahitena 'urAleNa' pradhAnena vipulena bahudinatvAt 'payatteNa' pradattena gurubhiranujJAtena 'pajahieNa' prakarSAdagIkRtena |'udaggeNa' uttarottara vRddhimatA 'udAttena' unnatabhAvavatA 'uttamena' uttamapuruSasevitatvena 'udAreNaM' audAryavatA niHspRha-10 tvAt 'mahAnubhAgeNa' mahAnubhAvena 'zuSko'nIrasavapuSTvAt , 'lukkhe ti bubhukSAvazena rUkSIbhUtatvAta , asthicavinaddhaH kiTi-In | kiTikA-nirmAsAsthisambandhI upavezanAdikriyAsamutthaH zabdastAM bhUtaH-prApto yaHsa kiTikiTikAbhUtaH dhamanIsaMtato-nADIvyApto mAMsakSayeNAdRzyamANanADIkatvAt 'jIbaMjIveNaM'ti anusvArasyAgamikatvAt jIvajIvena, jIvabalenetyarthaH, na vapurvaleneti, "bhAsaM| bhAsi tyAdi, kAlatrayanirdezaH glAyati glAnaH syAta , 'se jahAnAmae'tti se iti athArthaH, 'yatheti dRSTAntArthaH, nAmeti / sambhAvanAyAM, e iti vAkyAlaGkAre, 'kaTThasagaDiya'tti kASThabhRtA zakaTikA kASThazakaTikA 'pattasagaDiya'tti palAzAdipatrabhRtA gatrI 'pattatila'tti patrayuktatilAnA bhANDakAnAM ca mRnmayabhAjanAnAMbhRtA gatrI, aGgArabhRtagatrItyarthaH,'uNhe dittA' uSNastApastatra dattA, zuSkA satIti vizeSaNadvayamAIkASThAdInAmeva sambhavati,hutAzana iva bhasmarAzipraticchannaH, 'taveNaM teeNaM'ti tapastejasA eva,bahinistejAH,ataH zubhadhyAnAgninA jvalati, 'pubvarattAvara'tti pUrvarAtrazca-rAtreH pUrvabhAgaH aparAtrazca-rAtreH pazcimo bhAgastalakSaNo yaH kAlasamayaH kAlAtmakaH samayaH sa tathA tatra dharmajAgarikAM jAgrataH,kurvata ityarthaH,'taM asthi tAmeti tadevamapyasti tAvat ~101 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [91-95] dIpa anukrama [113 117] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [91-95] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH meti mama utthAnAdi, na sarvathA kSINamiti bhAvaH, 'saM jAtha tA me 'ti tat tasmAt yAvat tA iti bhASAmAtre me - mamAstIti 'jAba yatti yAvacca 'suhatthI'ti zubhArthI bhavyAn prati, suhastI vA puruSavaragandhahastI vA 'kallaM'ti zvaH 'pAu'tti prAduH- prakaTaprabhAtAyAM rAtrau 'phulla'tti utphullaM yadutpalaM padmaM kamalaca-hariNavizeSastayoH komalamunmIlitaM - unmIlanaM yatra tattathA, 'kaDAI hiM' iha padaikadezAtpadasamudAyo dRzyaH, tataH kRtayogyAdibhiH, tatra kRtA yogAH - pratyupekSaNAdivyAyArA yaiste kRtayoginaH, AdizabdAt priyadharmANo dRDhadharmANa iti, 'viulaM' ti 'vipula girimehaghaNa'tti ghanameghasanikAzaH - sAndrajaladasadRzaM devAnAM sanipAtaH--samAgamo ramaNIyatvAdyatra taM 'saMlehaNa'tti saMlikhyate- kRzIkriyate anayA iti saMlekhanA tasyA jhosaNA sevA, tayA 'jhusie' tti juSTaH sevitaH 'bhattapANa'ti pratyAkhyAtabhaktapAnasya kAlaM maraNaM 'itikaDu' itikRtvA 'saMpehei'tti samprekSate - paryAlocayati, 'uccAra'ti pAdapopagamanAdArAduccArAdibhUmIH pratilekhayati, uccArAdestasya karttavyatvAt tadbhUmipratilekhanaM na nirarthakaM, 'sahi bhattAI' ti pratidinaM bhojanadvayatyAgAtriMzatA dinaiH SaSTibhaktAni vyaktAni syuH, 'avasaNApa' prAkRtatvAdanazanena 'cher3attA' chinyA parityajya 'parinivvANavattiyaM'ti parinirvANaM maraNaM tadeva pratyayo heturyasya taM parinirvANapratyayaM // dvitIyazate prathamoddeza kavivaraNam // atha dvitIya Arabhyate- 'samugdhAya'tti (sU0 96) sam - ekIbhAve uta - prAbalye, tatazva ekIbhAvena prAbalyena ca ghAtAH samuddhAtAH atha prAbalyena ghAtAH katham ?, ucyante yasmAdvedanAdisamudghAtapariNato bahUn vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhavayogyAn udIraNAkaraNenAkRSya udaye prakSipyAnubhUya nirjarayati, Atmapradezaissaha ziSTAn zAtayatItyarthaH, 'satta' tti vedanA atra zataka-2, uddeSakaH 1 samAptaH, atha zataka-2 uddezakaH 2 ArabdhaH 102~ 2 zatake 2 uddezaH // 47 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [16] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: laghuvRttau / prata sUtrAMka [96] Pintendotnetratimulum dIpa anukrama [118] samudghAtAdayassapta samudghAtAH, ata evAha-'chAumasthiyasamugghAyavaLa'ti chanakhasAdhoH kevalajJAnAbhAvena kevalisamudra ghAtAbhAvaH, tatredaM satraM-'kai NaM bhaMte ! chAumatthiyasamugghAyA panattA?, goyamA!' ityAdisUtravarjitaM 'samugdhAyaparya'ti prajJApanAyAM3 uddeza : patriMzattamapadaM samudghAtArtha netavyaM, taccedam-'kai NaM bhaMte ! samugdhAyA paM0?, go! satta, taMjahA-beyaNasamugghAe kasAyasamugghAe' ityAdi, iha saJcahagAthA-"veyaNa 1 kasAya 2 maraNe 3 beubbiya 4 teyae ya 5 AhAre 6 / kevalie ceva bhave jIva-| maNussANa satteva // 1 // " jIvapade manuSyapade sapta vAcyAH, narakAdiSu tu yathAyogaM, tatra vedanAsamudghAtena samuddhata AtmA vedanIyakarmapudgalAnAM zAtaM kuryAt , kapAyasamudghAtena kaSAyapudgalAnAM, mAraNAntikasamudghAtena AyuHkarmapudgalAnAM, vaikurvikasamuddhato jIvapradezAn zarIrAvahiniSkAsya zarIraviSkambhavAhalyamAtramAyAmatazca saGkhyeyayojanAni daNDaM nisRjati, nisRjya / ca yathAsthUlAn vaikriyazarIranAmakarmapudagalAn zAtayati, yathAsUkSmAMcAdane, yathoktam- "veubviyasamugghAeNaM samohaSNai 2 saMkhejAI joyaNAI daMDaM nisarai 2 ahA0 puggale parisADei 2 ahAsuhume poggale pariAyaitti,evaM taijasAhArakasamudghAtAvapi vyAkhyeyau, kevalisamudaghAtena samudvataH kevalI vedanIyAdikarmapudagalAn zAtayati, eteSu sarveSu samudapAteSu zarIrAzIvapradezanigamo'sti, IRsaveM ete'ntarmuhartamAnAH, navaraM kevaliko'STasAmayikaH, ete caikendriyavikalendriyANAmAditakhayo vAyunArakANAM catvAraH devAnAM TI HOMpaJcendriyatirabAM ca pazca, manuSyANAM tu sapteti / / dvitIyazate dvitIya uddeshkH|| malA atha tRtIya Arabhyate-yathA 'kai NamaMte ! puruSIo'ti (sU097) iha jIvAbhigamadvitIyodezako nArakavaktavyatArUpo FE jJAtavyaH, an saGgrahagAthA-"puDhavI ogAhittA, nirayA saMThANaseva pAhallaM / vizvaMbhaparikvevo, vaSNo gaMdho ya phAso ya // 1 // " atra zataka-2, uddeSaka: 2 samApta:, atha zataka-2 uddezaka: 3 Arabdha: AA ~103 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUla+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H. aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [97] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [97] dIpa anukrama [119121] zrIbhagAsane pUrvArddhameva likhita, zeSANAM vivakSitArthAnAM yAvacchabdena sUcitatvAt , 'puDhavipatti pRthivyo vAcyAH-tAzcaiSam-'kA NaM bhaMte ! zatake laghuvRttI | puDhavIo paM0? go! satta, taM-rayaNappabhe tyAdi, 'ogAhittA niraya'tti pRthvImavagAhya kiya dUre narakA iti vAcyaM, tatrAsyAM / uddezaH naprabhAyAM azItisahasrottarayojanalakSavAhalyAyo uparyekaM yojanasahasramavagAdyAdho'pyeka varjayitvA trizanArakalakSANi myuH, evaM | zarkaraprabhAdiSu yathAyogaM vAcyaM, 'saMThANameva'tti saMsthAna narakeSu vAcyaM, tatra ye AyalikApraviSTAH te vRttAruyazrAtha, itare tu| nAnAsaMsthAnAH, 'bAhallaM'ti narakavAhalyaM vAcyaM, taca trINi yojanasahasrANi, kathaM , adha eka madhye zuSiramekamupari caika sngkoc| iti, 'vikkhaMbhaparikkhevo'ti etau vAcyau, taba sakhyAtavistRtAnAM sajavyAtayojana AyAmo viSkambhaH parikSepazca, itareSAM tvanyatheti, tathA varNAdayo vAcyAH, te cAtyantamaniSTA ityAdi bahu vaktavyaM,yAvadayamuddezakAnto yaduta kiM 'savvapANa'tti asyAM pAralaprabhAyAM 30 narakalakSeSu kiM saveM prANAdaya utpannapUrvAH?, anottara-asaI ti asakRda-anekazaH, 'aduva'tti athavA | 'anaMtakhutto' anantakRtvaH anantavArAniti // dvitIyazate tRtIya udeshkH|| | atha caturtha Arabhyate, yathA 'paDha millo iMdiyauddesautti ( sU. 98) prajJApanAyAmindriyapadAkhyapaJcadazapadasya prathama | uddezakoca netavyaH, tatra ca dvAragAthA-"saMThANaM bAhAlaM pohattaM kaipaesa ogADhe / appA bahu puhapavihavisaye aNagAra AhAre // 1 // " iha sUtre'yamevaH likhitaH zeSAstu tadarthA yAvacchabdena sUcitAH, tatra saMsthAnaM zrotrAdIndriyANAM vAcyaM, zrotrendriyaM kadambapuSpasaMsthita, cakSuH masUrakacandrAkAra, manarakamAsanavizeSaH, athavA candraH-zazI, athavA masUrakacandro-dhAnyavizeSadalaM, prANaM | // 48 // atimuktakacandrapuSpavizeSAkAraM, rasanendriya kSuraprasaMsthitaM, sparzanendriyaM nAnAkAraM, bAhalyataH sarvANyaGgulAsaGgvyeyabhAgabAhalyAni, atra zataka-2, uddeSaka: 3 samApta:, atha zataka-2 uddezaka: 4 Arabdha: AA ~104 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [98] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga 5 uddezaH prata sUtrAMka [98] dIpa anukrama [122] | 'pohattaMti pRthutvaM zrotracakSurghANAnAmaGgulAsaGkhyeyabhAga :, jihvendriyasyAGgulapRthaktvaM, sparzanendriyaM zarIramAnaM, 'kaipaesa'tti R2 zatake anantapradezaniSpannAni paJcApi, 'ogAha'tti asakhyAtapradezAvagADhAni, 'appabahutti sarvastokaM cakSuravagAhataH, tataH laghuvRttI zrotraghANarasanendriyANi krameNa saGkhyAtaguNAni, sparzanaM tvasaGkhyeyaguNaM, 'puTThapaviTTha'tti zrotrAdIni cakSUrahitAni spRSTamartha praviSTaM ca gRhNanti, 'visaya'tti sarveSAM jaghanyato'GgulAsaGkhyeyabhAgo viSayaH,zrotrasya utkarSato 12 yojanAni, cakSuSaH sAtirekaM lakSaM, zeSANAM nava yojanAni,'aNagAre'tti anagArasya samudghAtagatasya ye nirjarApudgalAste'(tAna)tra chabastho manujaH na pazyet / 'AhAra'tti nirjarApudgalAna nArakAdayo jAnanti na pazyanti ca AhArayanti caivamAdi bahu vAcyaM, atha kimanto'yamudde| zaka ityAha-yAvadalokaH alokasatrAntaH, tacedam-aloge NaM bhaMte ! kiSNA phuDe ?, dhamma0 chahi vA kAehiM addhA phuDe ?,go mAno dhammasthikAraNaM phuDe jAba no AgAsasthikAeka phuDe, AgAsasthikAyassa deseNaM phuDe, AmAsatthikAyassa padesehiM phaDe, no| IDIpuDhavikAeka phuDe, jAva no addhAsamaeNa phuDe, ege ajIvadavvadese, agurulahue, amurulahuyaguNehiM aNaMtehiM saMpugne, samyAgAse| | aNaMtabhAgUNeti, nAloko dharmAstikAyAdinA pRthivyAdikAyaiH samayena ca spRSTo-vyAptaH, teSAM tatrAsacyAt , AkAzAstikAyadezAdibhiH spRSTaH, teSAM tatra sancAt , ekazvAsAvajIvadravyadezaH, AkAzadravyadezatvAt tasyeti // dvitIyazate caturthaH // atha pazcama Arabhyate-yathA 'devabhUeNaM'ti (sU099) devabhUtenAtmanA no paricAsyati 'se 'ti sa nirgranthadevaH tatradevaloke 'no' naiva 'aNNe'tti anyAm AtmaNyatiriktAn devAn , tathA no'nyeSAM devAnAM sambandhinI devI abhijaMjiya-IN abhiyujya-vazIkRtya AzliSya yA parivArayati-paribho no appaNicciti na AtmIyA devI "appaNAmeva appANaM viuvyiyaIR atra zataka-2, uddeSaka: 4 samApta:, atha zataka-2 uddezaka: 5 Arabdha: ~105 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [5], mUlaM [99] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga ke prata sUtrAMka [99] dIpa anukrama [123] AtmAnaM strIpuruSarUpatayA vikRtya, 'parautthiyavattabdhaya'tti paratIrthikavaktavyatA evaM netavyA, 'jaMsamayamithiveyaM veei, taMsamayaM purisa0 samayaM purisa taM samayamitthiveyaM veei, ithiveyassa veyaNAe purisaveyaM veei, purisaveyassa veyaNAe isthiveyaM veei, evaM khalu ege'vi ya gati, mithyAtvameSAmevaM jJeyaM-strIrUpakaraNe'pi tasya devastha puruSatvAt puruSavedasyaivaikasamaye udayo, na khIvedasya, vedaparivRttyA vA strIvedasvaiva, na puruSavedasya, parasparaviruddhatvAditi, 'ubavattAro'tti prAkRtazailyA upapattA bhavati iti dRzya, 'ujjovemANe'tti udyotayan prakAzakaraNena 'pabhAsemANe'tti prabhAsayana zobhayan 'paDirUvetti draSTAraM 2 prati rUpaM yasya sa prtiruupH||'udggmbhe 'ti (sU0100) 'eka samayaMti samayAnantarameva pravarSaNAt, utkRSTatastu SaNmAsAn , paNmAsAnAmupari varSaNAt , ayaM ca mArgazIrSapauSAdiSu vaizAkhAnteSu sandhyArAgamedhotpAdAdiliGgaH syAt ,yadAha-"pauSe ca mArgazIrSe sandhyArAgAmbudAH sapariveSAH / nAtyartha mArgazire zItaM paupe'tihimapAtaH // 1|| 'kAyabhavattheNaM'ti (suu0101)| kAye jananyudarasthitanijadeha evaM yo bhavo-janma sa kAyabhavaH, tatra tiSThatIti sa kAyabhavasthaH, 'caubIsaM'ti sIkAye dvAdaza varSANi | sthitvA punarmRtvA tasminneva khazarIre utpadyate dvAdazavarSasthititayA ityevaM caturvizativarSANi syuH, kecidAhuH-dvAdaza varSANi sthitvA / | punastatraivAnyabIjena taccharIre utpadyate dvAdazavarSasthitiriti, 'egajIveNa'ti (sU0 103) manuSyANAM tirazcAM ca bIjaM dvAdaza muhurtAna yAvad yonibhUtaM syAt , gavAdInAM zatapRthaktvasthApi bIjaM gavAdiyonipraviSTa vIjameva, tatra ca vIjasamudAye eko jIva | utpadyate, sa ca teSAM bIjavAminAM sarveSAM putraH syAt , ata uktam-'ukoseNaM sayapuhutte'tti,'sayasahassapuhutta'ti(sU.105) matsyAdInAmekasaMyoge'pi zatasahapRthaktvaM garbhe utpadyate niSpadyate cetyekasyaikabhavagrahaNe lakSapRthaktvaM putrANAM syAt , manuSya 149 // ~106 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 105 ] dIpa anukrama [ 129] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [ 5 ], mUlaM [ 105 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH yonau punarutpannA api bahavo na niSpadyante, kasyAmasAvRtpadyate ?, 'kammakaDAe' tti nAmakarmanirvarttitAyAM yonau athavA karmamadanoddIpakavyApArastat kRtaM yasyAM sA karmakRtA tasyAM maithunasya vRttiH pradRttiryasminnasau maithunaM vA pratyayo - heturyasmin sa maithunapratyayikaH, 'te duhao'tti te iti strIpuruSau ubhayataH snehaM retaH zoNitalakSaNaM saJcinutaH - sambandhayataH // atha maithunasyaivAsaMyamahetutAmAha- 'rUpanAliyaM vatti (sU0 105) rutaM- karpAsavikAraH, taddbhutA nAlikA tAM, cUranAlikAmapi, navaraM bUraM vanaspativizeSAvayavavizeSaH, 'samabhidhaMseja 'tti samamidhvaMsayet / / ' teNa 'mityAdi ( sU0 106) 'addha'tti ADhyA dhanAdibhiH 'ditta'tti dIptAH, 'vitthiSNa' tti vistIrNAni - vipulAni pracurANi bhavanAni gRhANi zayanAsanavAhanairAkIrNAni vyAptAni yeSAM te tathA, tatra yAnaM gandhyAdi vAhanaM tvazvAdi, 'bahughaNa'tti bahudhanaM-gaNimAdi, tathA baheva jAtarUpaM suvarNa rajataM rUpyaM yeSAM te tathA, 'Aogatti Ayogo - dviguNAdivRddhyA'rthapradAnaM prayogaH kalAntaraM tau samprayuktau vyApAritau yaiste, 'vicchADiya'tti viccharditaM vividhamujjhitaM bahulokabhojanataH ucchiSTavizeSasambhavAt vipulaM bhaktaM pAnakaM yeSAM te, bahavo dAsIdAsA yeSAM te, gomahipagavelakAzca prabhUtA yeSAM gavelakA-urabhrAH, 'Asave'tyAdI kriyA- kAyikayAdayaH, adhikaraNaM gatrImuzalopalAH 'asaheja' ci na vidyate sAhAyyaM parasAhAyikamatyantasamarthatvAdyeSAM te asahAyyAH te ca te devAdayaca, athavA asAhAyyA iti vyastameva, asurA nAgA bhavanapatayaH, 'suvaNNa'tti sadvaNoM-jyotiSkAH, yakSAdayaH sarve vyantaravizeSAH, labdhArthA arthazravaNAt gRhItArthA arthAvadhAraNAt pRcchitArthAH praznakaraNAt adhigatArthAH praznArthAbhigamAt, 'aTTimiMja' tti asthIni ca kIkasAni mikhA ca tanmadhyavarttI dhAtuH, asthimaJjAH, premAnurAgeNa sarvajJapravacanaprItirUpakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yeSAM te, athavA'sthimikhAsu jina ~ 107~ CococcicitK zatake 15 uddezaH Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [106 ] dIpa anukrama [130] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [106 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH DOLJCJAKICICI gatapremAnurAgeNa raktA ye te, ucchritI - gRhadvArAdapagataH parighaH-argalA yeSAM te ucchritapariyAH, audAryAtizayAdbhikSukapravezArthamanargalitagRhadvArA ityarthaH, aprAvRtadvArAH kapATAdibhiH, 'ciyattaM'ti prItikaro'ntaHpure gRheSu ca pravezaH- ziSTajanapravezanaM yeSAM te, athavA vyakto'ntaHpure pareSAM gRhe vA pravezI yaiste, 'bahahiM'ti zIlaM brahmacayaM vratAni - aNuvratAni guNA-guNatratAni viramaNAni - rAgAdiviratayaH pratyAkhyAnAni - namaskArasahitAdIni pauSadhaH - parvadinaM tatraivopavAsaH pauSadhopavAsa ityeSAM dvandraH, 'cAudda sitti uddiSTA - amAvAsyA 'pIDha'tti pIThaM- AsanaM phalakaM upaSTambhanaphalakaM zayyA vasatiSRhatsaMstArako vA, 'ahApari'tti yathAparigRhItaiH / 'thera'tti (sU0 107) sthavirA: zrutavRddhAH, 'oyaMsI'ti ojasvino manovalayuktAH 'varcasI'ti varcasvinaH saprabhAvA vacasvinI vA-paTuvaktAraH, 'jAva'ti yAvatkaraNAdidaM dRzyaM tavappahANA guNappahANA karaNaSpahANA caraNappahANA' karaNaM-piNDazuddhyAdi, caraNaM- 'vayasamaNadhamme' tyAdi, 'niggahappahANa' tti nigrahaH - indriyanigrahaH, 'nicchyappa0' nizcaya:avazyaMkaraNAbhyupagamaH, 'maddava pahANA ajabappahANA lAghavappahANA' lAghavaM kriyAsu dakSatvaM, 'khaMtippahANa'tti, evaM vijamaMtA veyabaMbhanayaniyamasacca soya pahANA cArupamA satprajJAH, sohI aNiyANA appussuyA abahilesA susAmapNarayA acchidapasiNavAgaraNA acchidrANi-aviralAmi nidUSaNAni praznavyAkaraNAni yeSAM te, 'kuttiyAvaNa'tti kutrikaM svarbhUrbhuvolakSaNaM bhUmitrayaM tatsambhavaM vastvapi kuntrikaM tatsampAdaka ApaNo-haTTaH kutrikApaNastadbhUtAH samIhitArthasampAdakatvena sakalaguNopetatvena vA tadupamAH / 'siMghADaga' tti (sU. 108) zRGgATakakalAkRtisthAnaM, trikaM-radhyAtrayamIlanasthAnaM catuSkaM rathyAcatuSkamIlanasthAnaM catvaraM - bahuradhyAmIlanasthAnaM mahApatho - rAjamArgaH, panthA - rathyAmAtraM yAvatkaraNAt 'bahujaNasadei vA' ityAdi dRzyaM, 'kayabali'tti kRtaM 108~ 12 zatake 5 uddezaH // 50 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga , aMtar-zataka H. uddezaka [5], mUlaM [108] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [108] zrIbhaga balikarma snAnAnantaraM yaste khagRhadevatAnA,duHsvamAdividhAtArtha kRtAni kautukamaGgalaprAyazcittAni yaH, avazyaM karaNIyatvAt ,kautu R2 zatake laghuvRttau | kAni-mapItilakAdIni maGgalAni-siddhArthadadhyakSatarvAcandanAdIni 'suddhappA' zuddhAtmAno veSyANi-veSocitAni, 'viusara-10/5 uddezaH rANAyAe' vyutsarjanayA-tyAgena, trividhayA manovAkAyabhedAt paryupAsanayA 'mahaimahAliyAi'ti (sU. 109) Alapratyaya sya svArthikatyAta mahAtimahatyAH parSadaH, aNaNahayaphale anAvaphalaH, anAthabo-navakarmAnupAdAnaM phalamasyeti anAzravaphala:, 'vodANaphale'tti vyavadAnaM-pUrvakRtakarmavanagahanalavanaM prAkRtakarmazodhanaM vA phalaM yasya tad vyavadAnaphalaM, 'lave itti 'kiMpattiya'tti kA pratyayaH-kAraNaM yatra tatkiMpratyayaM, niSkAraNameva, tapassaMyamayoH uktanItyA tadakaraNatvAdityabhiprAyaH, 'pubbatave 'ti pUrvatapaH-sarAgAvasthAbhAvitapasyA, vItarAgAvasthApekSayA sarAgAvasthAyAH pUrvakAlabhAvitvAt , evaM saMyamo'pi, ayathAkhyAticaritramiti, sarAgakRtena saMyamena tapasA ca devatvAvAptiH, rAgAMzasya karmabandhahetutvAt , 'kammiyAe'tti karma vidyate yasyAsI 10 karmI tadbhAvastattA tayA karmitayA, 'saMgiyAe'tti saGgo'syAstIti saGgI tadbhAvastattA tayA saGgitayA, satsaGgo hi dravyAdipu saMya mAdiyukto'pi karma banAti, tataH saGgitayA devatvAptiriti, Aha ca-"pubbatavasaMjamI hoti rAgiNo pacchimA arAgassa / rAgo saMgo Mbutto saMgA kammaM bhavo teNaM ||1||"'no ceva NaM AyabhAvavattavbayA naivAtmabhAvavaktavyatayA, ayamarthaH-AtmanA ca khAmi prAya eva na vastutatvaM vaktavyo-vAcyo yeSAM te teSAM bhAva AtmabhAvavaktavyatA-ahaMmAnitA tayA, evamahaMmAnitayA na bamo vayaM, api tu paramArtha evAyamiti bhAvanA, 'aturiya'ti (ma. 110) kAyikatvarArahitaM, 'acavalaM'ti mAnasacApalyarahitaM asambhrAntajJAnaH 'gharasamudANassa' gRheSu samudAnaM-bhaikSyaM gRhasamudAnaM tasmai gRhasamudAnAya, caturthya) SaSThI, 'bhikkhAyariyAe' dIpa anukrama [132] mantramanantINATERRITERRITERARTH vttiyum putiraapaatyaaptaaptriyaatptti tyaar artant: ~109~ Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga . aMtar-zataka H. uddezaka [5], mUlaM [910] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagaH prata sUtrAMka [110] dIpa anukrama [134] MbhikSAsamAcAreNa, 'se kahameyaM maNNe evaM ti atha kathatetat sthaviravacanaM manye iti vitarkArthI nipAtaH, evaM-amunA prakAreNa para zatake laghuvRttI bahujanavacanaM 'pabhU NaM bhaMte ! te' prabhavaH-samarthAste 'samiyANa ti samyak te vyAkatuM vartante, aviparyAsAste ityarthaH, samitA 6 uddezaH vA-samyakpravRttayaH, zramitA vA-abhyAsavantaH, AyogikA upayogavanto jJAninazca, 'paliujiya'tti pari-samantAt yogikAH R parijJAnina iti, parijAnantIti bhAvaH, zramaNaM-tapoyuktaM 'mAhaNaM'ti (sa. 111) mAhane vA-svayaM hanananivRttatvAt paraM prati |mA hanetivAdinaM upalakSaNatvAnmUlaguNayuktaM, athavA zramaNaH-sAdhuHmAhana:-zrAvako vA 'viNNANaphale'tti viziSTajJAnaphalaM vivekAvivekajJAnarUpaM 'aghe'tti aghAkhyaH (ApyaH) apAM prabhavaH 'urAli'tti vistIrNA balAhakA-meghAH 'saMseyaMti'saMsviyaMti utpAdAbhimukhIbhavanti 'saMmucchati' sammAnti-utpadyante, vAsaMti varSanti, 'tavvairitte yatti hUdapUraNAdatiriktazca utka-II litaH 'AuyAe'tti apakAyaH, ahinissavai'tti abhiniHzravati-kSarati adUrasAmante-nAtidUre nAtisamIpe 'mahAtavotti AtapaH-uSNatA mahAvAsAvAtapazceti mahAtapaH, mahAtapasya upatIra-tIrasamIpe prabhavaH-utpAdo yasya sa mahAtapopatIraprabhavaH | 'pAsavaNe'tti prazravati-kSaratIti prazravaNaH, prasyandan 'vakarmati' utpadyante 'viukamaMti' vinazyanti, etaddvyatyayenAha-cyavante RI utpadyante 'esa 'ti epaH anyathikakRtAghasaMjJo mahAtapopatIramabhavaprazravaNa iti / / dvitIyazate paJcama uddezakaH // atha paSThe bhApAkharUpamucyate-'se nU'ti (sU0113) 'seti atha nUnaM-nizcitaM, bhadanta ! gurvAmantraNaM ahaM manye-avabudhe pA'ohAraNiyA' avadhAryate-avagamyate anayetyavadhAriNI, avabodhabIjabhUtetyarthaH, atha bhadanta ! evamahaM manye avazyamavadhA- // 51 // raNI bhASA iti, bhASApadaM prajJApanAyAmekAdazaM bhaNitavyaM, iha bhASA drabyakSetrakAlabhAvaiH satyAdibhedairanyaizca bahubhiH paryAyavicA atra zataka-2, uddeSaka: 5 samApta:, atha zataka-2 uddezaka: 6 Arabdha: ~110~ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [113] dIpa anukrama [137] zrIbhagalaghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6], mUlaM [113] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ryata iti, dvitIyezate SaSTha uddezakaH 26 / 'jahA ThANapae' (sU0 114) yathA prajJApanAyAM dvitIye sthAnAkhyapade ca vaktavyatA seti tathA bhaNitacyA, sA caivam- 'imIse rayaNappabhAe asIuttarajoyaNasaya sahassabAhallAe uvarimegaM joyaNasahassamogAhettA heTThA cegaM joyaNasahassaM vajetA majjhe aTThattarajoyaNasayasahasse ettha NaM bhavaNavAsINaM devANaM satta bhavaNako DIo bAvantariM ca bhavaNAvAsasathasahassA bhavatItimakkhAyamityAdi, 'ubavAeNaM' ti upapAto-- bhavanapatisvasthAnaprAtyAbhimukhyaM tena, upapAtamAzrityetyarthaH, lokasyAsaGkhyeyatame bhAge varttante bhavanavAsina iti, evamanyadapi bhaNitavyaM tacedaM 'samugdhAeNaM logassa asaMkhijjabhAge' mAraNAntikAdisamudghA tavarttibhavanapatayo lokasakhyeyabhAge varttante, 'sahANeNaM logassa asaMkhijabhAge' svasthAnasyoktabhavanAvAsasAtirekakoTIsaptalakSaNasya lokAsajyeya bhAgavarttitvAditi, evaM dAkSiNAtyAnAM cAsurAdInAmaudIcyAnAM nAgAdInAmapi tathaucityena vyantarajyotiSka vaimAnikasthAnAni vAkyAni yAvatsidvigaNDikA, 'kappANanti kalpAnAM pratiSThAnaM AdhAro vAcya iti sa caivam'sohammIsANesu NaM bhaMte! kappesu vimANapuDhavI kiMpaiDiyA paM01, go0 ! ghaNoda hipaiDiyA padmattA, Aha ca "ghaNauda hipaDDANA, surabhavaNA hoMti dosu kappesu tisu bAuDDANA, tadubhayasupaiTTiyA tisuvi // 1 // teNa paraM ubarimagA AgAsaMtarapaiDiyA sacce / " 'bAhale 'ti vimAnapRthivIpiNDo vAcyaH sa caivaM- 'sohammIsANesu NaM bhaMte! kappesu vimANapuDhavI kiMvA halleNaM paM01, go0 sattAvIsaM joyaNasayAI' ityAdi, Aha ca "sattAvIsa sayAI Aimakappesu puDhavivAhalaM ekekahANi sese du duge ya duge cauke ya // 2 // " graiveyakeSu dvAviMzatiyojanazatAni, anuttareSvekaviMzatiriti, 'ucca' ti vimAnoyatvaM vAcyaM tathaivaM 'sohammI0 vimANA keva atra zataka - 2, uddeSakaH 6 samAptaH, atha zataka -2 uddezaka: 7 ArabdhaH 111~ 2 zatake 7 uddezaH Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [114] dIpa anukrama [138] zrIbhagalaghuvRttau JIGJJCICAK,CCCCLICK "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [2], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [7], mUlaM [ 114 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH iyaM ucattenaM paM01, go0 ! paMcajoyaNasayAI," Aha ca- "paMcasayuccateNaM Aimakappesa hoti ya vimANA / ekekabudvisese du duge ya duge cauke ya // 1 // yaiveyakeSu 10 yojanazatAni, anuttareSu 11 zatayojanazatAti / 'saMThANaM' ti vimAnasaMsthAnaM vAcyaM, sohammI0 vimANA kiMsaMThiyA paM01, go0! je AvaliyApaviDA te baTTA tasA cauraMsA, je AvaliyAbAhirA te nANAsaMThiyA ityAdi vaktavyatA zrIjIvAbhigamabaimA nikodeza ke netavyeti / dvitIye saptama uddezakaH 2-7 / / 'upAya'tti (sU0 115) tiryaglokagamanAya yatrAgatyotpatati sa utpAtaparvataH go0 ! 'dhUmarasa'ti gotamastubho lavaNAdhimadhye pUrvadizi nAgarAjAvAsagiriH, tasyAdimadhyAnteSu viSkambhapramANamidaM- 'kamaso vikkhambhoM se dasabAvIsAI joyaNasayAI 1 / sattasae tevIse 2 cattAri sayA cabbIse 3 ||1|| 'navare'ti mUle dasa bAvIse joyaNasae vivakhaMbheNaM, majjhe catAri caubbIse, uvari satta tevIse, mUle tini joyaNasahassAI, donniya battImuttare joyaNasae kiMcivimRNe parivakheveNaM majjhe, egaM joyaNasahassaM tini iguyAle joyaNasae kiMci 0 parikkheveNaM uvariM, doni joyaNasahassA donni battIsAe joyaNasae kiMcivisesAhie parikkheveNaM, pustakAntare zvetatsakalamastyeveti, 'varavara'tti varavacasyeva vigrahaH - AkRtiryasya sa varavajravigrahiko, madhyakSAma iti 'mauMde' pti mukundo vAdyavizeSaH, AkAzasphaTikavat 'saNhe' lakSNaH 'lahe' masRNaH, 'ulloyabhUmivaNNautti ullokaH - prAsAdasyoparibhAgaH tasya varNakaH, sa caivam- 'tassa pAsAyavaDiMsagassa erise ulloe paSNatte, paumalayabhatticitte, ityAdi, bhUmivarNakastvevam- 'tassa pAsAyavarDisayassa bahusamaramaNije bhUmibhAge paSNatte' ityAdi 'saparivAraM ti camarasambandhiparivAra siMhAsanopetaM 'uvAriyalleNaM' ti gRhasya pIThabandhakalpaM 'savvapyamANaM'ti ayamartho yattasyAM rAjadhAnyAM prAkAraprAsAdasabhAdi vastu atra zataka - 2, uddeSakaH 7 samAptaH, atha zataka -2 uddezakaH 8 ArabdhaH 112~ DESCREE 12 zatake 8 uddezaH // 52 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (malaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [8], mUlaM [115] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake prata sUtrAMka [115] dIpa anukrama [140] pAtasya sarvasyocchyAdipramANaM saudharmavaimAnikavimAnaprAkAraprAsAdasabhAdivastugatasya pramANasthAddhaM netavyaM, tathAhi-saudharmadevavilapavanA mAnaprAkArastrINi yojanazatAnyucatvena etasyAH sArddhazataM, sodharmavimAnamUlaprAsAdaH paJca yojanazatAni, tadanye catvArastatparivA 8 uddezaH narabhUtAH sAr3he dve zate pratyekaM ca teSAM caturNAmanye parikarabhUtAzcatvAraH sapAdaM zataM tadanye tatparikarabhUtAH 4 sArddhA dviSaSTiH, eva-17 manye sapAdamekatriMzat , iha tu mUlaprAsAdaH sADhe dve yojanazate evamarddhArddhahInAstadapare yAvadantimAH 15 yojanAni paJca yojanasyASTAMzAH, etadeva vAcanAntare uktaM-'cattAri parivADio pAsAyavaDiMsagANaM addhaddhahINAo'ti, eteSAM prAsAdAnAM catasRSvapi / paripATiSu trINi yojanazatAni ekacatvAriMzadadhikAni syuH, etebhyaH prAsAdebhya uttarapUrvasyAM-IzAnadigbhAge sabhA sudharmA siddhA yatanamupapAtasabhA do'bhiSekasabhA vyavasAyasabhA vA, etAni sudharmasabhAdIni saudharmavaimAnikasabhAdibhyaH pramANato'rddhapramANAni, II eSAmucchrayaH 36 yojanAni, paJcAzadAyAmo viSkambhazca paJcaviMzatiriti, sarva ca jIvAbhigamoktaM vijayadevasambandhi camarasya vAcyaM, | yAvadupapAtasabhAyAM saGkalpazcAbhinavotpannasya-kiM mama pUrva pazcAdvA kattuM zreya ityAdirUpaH, abhiSekasabhAyAmabhiSeko maharyA sAmAnikAdidevakRtaH, alaGkAraparSadi vastrAlaGkArAdi, vyavasAyasabhAyAM pustakabAcanaM, 'accaNiya'tti arcanikA siddhAyatanasiddhapratimAdInAM 'sahagamotti sudharmasabhAgamanaM ca,camarasya parivArazca sAmAnikAdiH 'iddhittaM' RddhimaJca vAcyamiti // dvitIye'STama uddezakamA 'samayakhettatti' (sU0 116) samayaH-kAlastena yuktaM kSetraM samayakSetraM, kAlo hi dinamAsAdirUpaH sUryagatisamabhivyaGgayo manupyakSetre eva, na parata:,parato hi na sUryAssaMcariSNava iti jIvAbhigamavaktavyatA netavyA,eSA caivam-'ega joyaNasayasahassaM AyA-11 |mavikkhaMbheNa'mityAdi, 'joisavihaNaM'ti jIvAbhigamoktajambUdvIpAdimanuSyakSetravaktavyatAyAM jyotiSkavaktavyatA uktA'sti atra zataka-2, uddeSaka: 8 samApta:, atha zataka-2 uddezaka: 9 Arabdha: AA ~113 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [9], mUlaM [116] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake laghuvatI Talk uddezaH prata sUtrAMka [116] dIpa anukrama [141] tata etadvihInaM yathA syAttathA jIvAbhigamavaktavyoddezanamatra jJeyaM, 'jAva imA gAha'tti 'arahaMta samaya bAyara vijja thaNiyA balAhagA agaNI / Agara Nihi nai uvarAga niggame buDivayaNaM ca // 1 // jambUdvIpAdInAM mAnuSottarAntAnAmarthAnAM varNanAnte idamuktam-'jAvaM ca NaM mANusuttare pabbae tAvaM ca NaM assi loetti pacuccaI' manuSyaloka ucyate 'arahaMta tti 'jAvaM ca NaM arahaMtA cakkavaTTI jAva sAviyAo maNuyA pagaibhaddayA pagaiviNIyA tAvaM ca NaM assiloeni pavuccaI' 'samaya'tti 'jAvaM ca NaM samayAi 1vA AvaliyAi vA jAva assiloe0 evaM jAva bAyare vijjU bAyare thaNiyasade jAvaM ca NaM urAlA balAhayA saMseyaMti' 'agaNi'tti 'jAcaM ca NaM bAyare teuyAe jAvaM ca NaM AgarAi vA nihIi vA naI vA uvarAgatti caMdovarAgAi yA sarovarAgAi vA tAvaM caNaM assiloe.' uparAgo-grahaNaM 'niggame bur3ibayaNa'ti yAvanirgamAdInAM vAdana-prajJApanaM tAvanmanuSyaloka iti, tatra 'jAvaM| | ca NaM cAdemasariyA jAva tArArUvANaM aigamaNaM nimgamaNaM buDI nivvuDI Adhavijai, tAvaM ca NaM assi0'atigamanamihottarAyaNaM, | nirgamanaM-dakSiNAyanaM, vRddhirdinasya barddhanaM, nivRddhistasyaiva hAnirita // dvitIye navama uddeshkH|| 'asthikAyA' (sU. 117) astizabdena pradezA ucyante, teSAM kAyA-rAzayo astikAyAH, athavA astItyayaM nipAtaH kAlatrayavAcI, tato'stIti santi Asana bhaviSyati ca ye kAyA iti dharmAstikAyAdayaH, tatra maGgalavAdAdau dharmAstikAya uktaH, tadvipakSo'dharmAstikAyaH, tadA''dhAratvAdAkAzAstikAyaH, tato'ntaraM tvamUrtatvasAdhAjIvAstikAyaH, tadupaSTambhakatvAt pudgalAstikAyaH, 'avaDhie' avasthitapradezAH, 'logadabve'tti lokasva-pazcAstikAyAtmakasyAMzabhUtaM dravyaM lokadravyaM, "bhAvaotti paryAyataH, 'guNao'tti kAryataH, 'gamaNaguNe'tti jIvapudgalAnAM gatipariNatAnAM gatyupaSTambhaheturmInAnAM jalamiveti 'ThANa atra zataka-2, uddeSaka: 9 samApta:, atha zataka-2 uddezaka: 10 Arabdha: ~114 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [917] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: laghucI prata sUtrAMka [117]] zrIbhaga- guNe'tti sthitipariNatajIvapudgalAnAM sthityupaSTambhaheturmInAnAM sthalamiva, avagAhaNAguNe'tti jIvAdInAmavakAzahetuHbadarANAM | |kuNDamiva, 'uvaogaguNe'tti upayogaH-caitanyaM sAkAramanAkArabhedaM, 'gahaNaguNe'tti grahaNaM-mithaHsambandhanaM jIvena audAri kAdiprakAraiH / / 'khaNDe ca'tti (sU0 118) khaNDaM ca UnaM na syAt , kintu sakalameva cakraM syAt , evaM dharmAstikAyaH prdeshe-| IRna nyUno na dharmAstikAya iti vaktavyaH syAt iti nizcayanayamataM, vyavahAranayamataM tu ekadezena nyUnamapi vastu vastveva, yathA khaNDo-1 bapi ghaTo ghaTa eva, chinnako'pizvA zcaiva,bhaNitaM ca 'ekadezavikRtamananyavaditi, evaM 'moyae'tti modako'pi, 'se kiM khaaiiti| atha kiMpunarityarthaH, sarve-samastAH te ca dezApekSayApi syurataH 'kasiNe'tti kRtsnAH, 'paDipugNa'tti pratipUrNAH-AtmakharUpeNAvikalAH 'niravasesa'tti pradezAntarato'pi khakhabhAvenAnyUnAH, 'ekaggahaNagahiya'tti ekazabdagrahaNena dharmAstikAya ityevalakSaNena gRhItA ye te, ekazabdAbhidheyA ityarthaH, navaraM 'tiNhapi paesA aNaMtA bhANiyavya'ti, dhrmaadhrmyorsngkhyeyaaH| pradezA uktAH, AkAzAdInAmanantAH pradezA vAcyAH, anantapradezikatvAtrayANAmapi, sauhANe'tti (sU0119) ityAdi vizeSaNAni siddhajIvabyudAsArthAni, 'AyabhAveNa ti utthAnazayanagamanabhojanAdirUpeNAtmapariNAma vizeSeNa, 'jIvabhAva'ti jIvatvaM-11 caitanyamupadarzayati-prakAzayati iti, 'battabvaM ti vaktavyaM khAd, viziSTasyotthAnAdeviziSTacetanApUrvakatvAditi, 'aNaMtANa-1 mAbhiniyohiyanANapajava'tti paryavAH-prajJAkRtA avibhAgapalicchedAH, te cAnantA AbhiniyodhikajJAnasya, ato'nantAnAmAminiyodhikajJAnaparyavANAM sambandhinAmanantAbhinivodhikajJAnaparyavAtmakaM upayoga-cetanAvizeSa gacchati iti hRdayasthaM, utthAnAdAvAtmabhAve vartamAna iti yogaH, ata 'uvaogalaksvaNeNaM ti upayogalakSaNo jIvastenArthena-tasAt kAraNAdupayogalakSaNaM jIva intaanindrintinuhuramATE dIpa anukrama [142] ~115 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [120] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 221 2zatake prata sUtrAMka [120] dIpa anukrama [145] zrIbhagabhAvamutthAnAdhAtmabhAvenopadarzayatIti vaktavyaM syAdeva / 'logAgAse alogAgAse'tti (sU0 120) tatra lokAlokAkAzayolaghuvRttau lakSaNamidaM-dharmAdInAM vRttiryatra dravyANAM syAt tatkSetraM tairdravyaiH saha lokaH, tadviparIto'lokaH,' 'logAgAse 'mityAdau paTa 10 praznAH, lokAkAze adhikaraNe 'jIva'tti saMpUrNAni jIvadravyANi, 'jIvadesa'tti jIvasyaiva buddhiparikalpitA dvayAdayo vibhAgAH, 'jIvapaesa'tti jIvasyaiva yuddhikRtAH pradezAH, pradezA nirvibhAgA vibhAgAH, evaM ajIyaSaTpraznayAmapi je ajIvA te rUbI yatti-18 mUrtAH pudgalAH 'arUbI yatti amUrcA dharmAstikAyAdayaH, 'khaMgha'tti paramANusamUhAtmakaH taddezA yAdayo vibhAgAH, pradezAH tasyaiva niraMzAH, 'paramANu'tti skandhabhAvamanApanAH paramANava iti, 'je arUvI te paMcaviha'tti, kathamityAha-'dhammatthi kAe'tti iha jIvAnAM pudgalAnAM ca bahutvAd ekasyApi jIvasya pudgalasya vA sthAne saMkocAditathAvidhapariNAmayazAda bahavo MjIvAH pudgalAceti, tathA taddezAstatpradezAzca sambhavanti, itikRtvA jIvAzca jIvapradezAdha, tathA rUpidravyApekSayA ajIvA ajIva dezA ajIvapradezAdheti saGgataM, ekatrApyAzraye bhedavato vastutrayasya sadbhAvAt , dharmAstikAyAdau tu dvitayameva yuktaM, yato yadA In sampUrNa vastu vivakSyate tadA dharmAstikAyAdi ucyate, tadaMzavivakSAyAM tu tatpradezA iti, teSAmavasthitarUpatvAt , taddezakalpanA tvayuktA, teSAmanavasthitarUpatvAditi, ata Aha-'no dhammasthikAyassa desetti, no adhammasthikAyassa dese'tti, cUrNikAro'pyAha-"arUviNo davA samudayasaddeNa bhaNaMti nIsesA, 'paesehiM vA nIsesA bhaNiJjA, no deseNa, tassa aNayaTThiyapamANataNao, teNa na deseNa niheso, jo puNa desasaddo eesu kao so sarisayavavahAratthaM paradavvaphusaNAdigayavavahAratthaM ve"ti, tatra 5 khavipaye dharmAstikAyAdirUpe yo dezavyavahAro yathA dharmAstikAyaH svadezenordhvalokAkAzaM vyAmoti tadartha, tathA paradravyeNa Urdhva // ~116 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [2], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [120] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrImagalaghuvRttI 2 prata sUtrAMka [120] dIpa anukrama [145] lokAkAzAdinA yastasya sparzanAdigato vyavahAro yathordhvalokAkAzena dharmAstikAyasya dezaH spRzyate ityAdistadarthamiti, 'addhA-IN samae'tti addhA-kAlastallakSaNaH samaya:-kSaNaH addhAsamayaH, sa caika eva, battamAnalakSaNaH, atItAnAgatayorasaccAt / athAlokAkAzaM prati praznayanAha-'pucchA taha ceva (sa. 121)yathA lokapraznaH tathaiva, nirvacanaM teSAM papNAmapi niSedhaH 'ege ajIvadaSvadesa'tti alokAkAzasya dezatvaM lokAlokAkAzadravyasya bhAgarUpatvAt , 'agurulahue'tti gurulaghutvAvyapadezyatvAt , 'aNatehiM' anantaH khaparyAyaparaparyAyarUpaiguNaiH, aguruladhukhabhAvarityarthaH, 'savvAgAse'tti alokAkAzasya lokAkAzasambaddhatvena alokAkAzaM sarvAkAzamityucyate, 'arNatabhAgUNe'tti lokAkAzasyAlokAkAzApekSayA anantabhAgarUpatvAta tenaalokaakaashmnntbhaagonmityrthH|| atha dharmAstikAyAdipramANamAha-'kemahAlae'tti (sa, 122) luptabhAvapratyayatvAt nirdezasya kiM mahatvaM yasyAsau kiMmahatvaH, 'loe'tti loko lokapramitatvAt , lokamAtro lokapramANaH, 'loyaphuDe'tti lokena-lokAkAzena sakalasvapradezaH spRSTo loka-IN spRSTaH,'loyaM ceya'tti lokameva ca spRSTA mbapradezastiSThatIti / 'aholoeNaM'ti (ma. 123) 'sAtiregamaddhaM'ti lokavyApaka-1 tvAddharmAstikAyasya sAtirekasaptarajjupramANatvAcAdholokasya 'asaMkhejaibhArga'ti asalyAtayojanapramANasya dharmAstikAyasya UrdhvAdho merurucakAdi aSTAdazayojanazatapramANastiryaglokaH, yataH-'sagarajjU tiriyA'TArasajoyaNasaya'tti lokanAlibacanAt MIiti, asaGkhyAtabhAgavartIti tasyAsAvasaGkhyeyabhAgaM spRzati, desUNamaddhaM ti dezonasaptarajjupramANatyA lokasyeti,'hamA nnN| | bhaMtetti iha ratnaprabhAyAM prathama ratnaprabhAsUtraM ghanodadhimatraM dhanavAtasUtraM tanuvAtamanaM 4 avakAzAntarasatraM paJcama, evaM prati pRthivIM | paJca sUtrANi syuH, tataH saptAnAM paJcabhirguNane jAtAni paJcatriMzatpUtrANi, dvAdazadevalokasatrANi dvAdaza, aveyakamatrANi trINi, ~117 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [123 125] gAthA dIpa anukrama [148 152] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra -5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [3], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [123-125] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH OLDOGHOG DOG JOCICLO anuttareSatprAgbhArAsUtre 2, evaM dvApaMcAzat 35 / 12 / 3 / 2 sarvamIlane dvipaJcAzatsUtrANi dharmAstikAyasya kiM saGkhyeyabhAgaM spRzantItyAdyabhilApenAvaseyAni, tatrAvakAzAntarANi sakhyeyabhAgaM spRzaMti, zeSAstvasaGkhyeyabhAgamiti nirvacanaM, etAnyeva sUtrANi adharmAstikAyalokAkAzayoriti / ihoktArthasaGgagAthA bhAvitArthaiveti // dvitIyazatavivaraNaM sampUrNam // 444 atha tRtIyaM zatakaM atha tRtIyazate dazodezakasaGgrahagAthAmAha - 'kerisa 'tti ( 123 ) kIdRzI camarasya vikurvaNA zaktiriti prathamaH, 'camara' tti camarotpAtAbhidheyo dvitIyaH, 'kiriya'tti kAyikyAdikriyAvAcyastRtIyaH, 'jANa'tti yAnaM, devena vaikriyakRtaM jAnAti sAdhuriti caturthaH, 'isthi'tti sAdhurbAdyAn pudgalAn paryAdAya prabhuH syAdirUpANi vaikriyANi kartumiti paJcamaH, 'nagarati vANArasyAM nagaryA kRtasamudghAtassAdhuH rAjagRhe rUpANi jAnIyAditi SaSThaH, 'pAlaya'tti somAdilokapAla 4 svarUpaH saptamaH, 'ahivai'tti asurAdInAmadhipatayaH kati ityaSTamaH, indriyaviSayavAcyo navamaH, 'parisa'tti camaraparSadrUpo dazamaH, 'kemahiDie ti ( sU0 125) kena kiMrUpA vA maharddhiratheti kiMmaharddhikaH, indratulyaH, RddhyA samAnAH sAmAnikAH, trayastriMzatAM manikalpAnAM 'AhevacaM' AdhipatyaM 'porevacaM' purovarttitvaM agragatvaM bhahi0 bhartRtvaM poSakatvaM, 'ANAIsara'tti AjJezvarasya- AjJApradhAnasya sato yat senApatyaM tattathA kArayannanyaiH, 'evaM'ti itimaharddhikaH, 'juvaiti yathA yuvatiM yuvA hastena haste gRhNAti kAmavazagADhagrahaNataH, anyadRSTAntamAha 'cakkassa' tti cakrasya nAbhiH, kirUpA ? 'aragAutte' ti arakairAyuktA arakAyuktA 'siyA' atra zataka-2, uddeSakaH 10 samAptaH, tat samApte zataka - 2 api parisamAptaM zataka-3 Arabhyate zataka-3, uddezakaH 1 ArabdhaH 118~ 3 zatake uddezaH // 55 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [125] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [125] dIpa anukrama [152] KADANDROIMAGE HOTPROD | syAd bhavet 'evAmeva'tti, nirantaratayetyarthaH, yuddhastvevaM mAkhyAtaM-yathA yAtrAdiSu yuvatiyUno haste lagnA pratibaddhA gacchet bahu-1 zatake lokapracitadeze, evaM yAni rUpANi vikurvitAni tAnyekasin kartari pratibaddhAni,yathA cakranAbhirekA bahArakapratibaddhA ghanA nizchidrA syAt evaM jambUdvIpaM svazarIrapratibaddhAsuradevadevIbhiH pUrayediti yogaH, 'beubvisamutti vaikriyakaraNAya prayatnavizeSeNa 'samo|haNNaI' samupahataH syAt , samupahanti vA svapradezAn vikSipatIti 'saMkhejAI' iti, daMDa iva daNDaH Urdhvamadha AyataH zarIra-II vAhalyo jIvapradezakarmapudgalasamUhaH, 'rayaNANaM ti ratnAnAM katanAdInAM, iha ca yadyapi ratnAdipudgalA audArikA vaikriyasamudghAte ca vaikriyA evaM grAyAH, tathApi teSAM ratnAdipudgalAnAmiva sAratApratipAdanAya rakhAnAmityAyuktam , tacca ravAnAmiveti vyAkhyeyam , anye tyAhuH-audArikA api te gRhItAH santo vaikriyatayA pariNamanti, 'ahAyAyare'tti yathAvAdarAn-asArAn pudgalAn parizAtayati daNDanisargagRhItAn 'ahAsuhame'tti yathAsUkSmAn sArAn paryAdatte daNDanisargagRhAtAn sAmastyenAdatte, tatazca prasuH-samarthaH, 'kevalakappa'ti sampUrNa jambUdIpaM 'AipaNa'ti vyAsaM, AinnamityAdayaH zabdAH ekArthA atyaMntavyAptipradarzanAyoktAH, 'aduttaraM ca jAti athAparaM cedaM sAmarthyAtizayavarNanaM, 'visae'tti gocaro vaikriyakaraNazakteH, viSayamAnaM kriyAzUnyaM 'vuie'tti uktametaditi, 'saMpattIe'tti yathoktArthasampAinena 'vikubbisu vatti vikurvitavAn vikurvati vA vikurviSyati vA, vikurva ityayaM dhAtuH sAmayiko'sti, vikurvaNetyAdiprayogadarzanAt , 'saMkheje dIvasamudde'tti (sU. 126) lokapAlAnAM sAmAnikebhyo'lpatararddhikatvenAlpataratvAdvaikriyakaraNalabdheH, 'apuTThavAgaraNaM'ti (mU0 127) apRSTe sati pratipAdanaM | / 'bairoyarNide'tti dAkSiNAtyAsurakumArebhyo viziSTaM rocanaM-dIpanaM yeSAmasti vairocanA-audIcyAsurAstepAmindro vairocanendraH, - ~119~ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga H. aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [129] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 9 zatake uddeza: prata sUtrAMka [129] dIpa anukrama [156] zrIbhaga- sAirega kebalakappati udIcyendratvena baleviziSTataralabdhikatvAditi, 'tIsae'tti(mU0 129) tiSyakAkhya iti 'sayaMsi laghuvRttau / khake vimAne 'paMcavihAetti paryAptirAhArazarIrAdInAmabhinivRttiH, sA'nyatra poDA uktA, iha tu paJcadhA,bhASAmanaHparyApyorbahuzrutA-14 | mimatena kenApi kAraNenaikatvavivakSaNAt,'laddhe'tti janmAntare sadupAjanena patte ti prAptA devabhavApekSayA 'abhisamaNNAgae'tti ptdbhogaapekssyaa| 'uddhaM bAhAo'tti (sU0131) Urdhva vAhU pragRhya-vidhAyeti, kaDAgArasAladiHto ti(sa. 133)kUTAkAraNazikharAkRlyA upalakSitA yA zAlA tayA dRSTAnto yassa tathA, kUTAkArazAlA syAt tadAsabo mahAjanacanda stiSTheta , sa mahAmeghapaTalamu taM dRSTvA kUTAkArazAlAM pravizati, evamIzAnendradevasya sA divyA devarddhiH zarIrakamanupraviSTA, kiNA'tti kena hetunA, kiMvA daccA dacA-bhaktAdi bhuktvA-antaprAntAdi kRtvA tapaHsAmAcAryAdi, japaNaMti-yasmAt puNyAt Namiti vAkyAlaGkAre 'purA porANAjati purA-pUrva kanAnAM paurANAnAM ata eva purANAnAM 'suciNNANaM'ti sucIrNAnAM-dAnAdisucaritarUpANAM suSTu parAkrAntAnA, parAkramaH- tapaHprabhRtikaM yeSu teSAM, zubhAnAmAvahatvena kalyANAnAmanarthopazamena 'rayaNa'tti ratnAni kakeMtanAdIni, maNayaHcandrakAntAdyAH zilA-rAjapaTTAdirUpA pravAla-vidrumA raktaratnAni-padmarAgAdIni etadrUpaM yat 'saMtasArasAya'tti sad-vidyamAna sAra-pradhAnaM svApateyaM tena, 'egaMtasokkhaya'ti ekAntazaH-ekAntena kSayaM navAnAmazubhAnAM karmaNAmanupArjanena 'ADhAi' Adriyate 'pariyANAI' parijAnAti svAmitayA, pANAmAe' praNAmo'sti vidheyatayA yasyAM sA prANAmI tayA, 'suddhoyaNa'ti / sUpazAkAdivarjitaM kUraM 'tisatta'tti trisaptakatva:-ekaviMzativArAniti, 'AsAe'ti A-ISat svAdayan 'bIsAe ti vize|SeNa svAdayan 'paribhAe'tti dadat 'paribhujeti bhojyaM paribhunAnaH, "jimiya tti prathamaikavacanalopAt jemito-bhuktavAna , Homesonam asthmanushymountaitartualPnewstale ARTHIRDOETROTHERINTEREBRATEmaitrintentity ||56 // ~120 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga H. aMtar-zataka H. uddezaka [1], mUlaM [129] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake prata sUtrAMka [129] dIpa anukrama [156] bhuktottara-bhojanottarakAlaM 'Agae'tti Agata upavezanasthAne bhuktottarAgataH 'Ayate'tti AcAntaH zuddhodakayogena 'cokva'ci | laghuvRttau cokSo-lepasikthAdyapanayanena, ata eva paramazucirUpa iti, 'khaMdaM vA' skandaM kArtikeyaM 'ziva'ti vyantaravirSa 'vesamaNa ti 1 uddezaH uttaradikpAlaM 'ajjati prazAntarUpAM caMDikA 'koTTakiritti caNDikAmeva raudrarUpAM mahipakuTTanakriyAvatIM 'pANaM vatti zvapAkaM 'aNiJcajAgari'tti (sa. 130) anityacintAM 'diTThAbhaTTe ya'tti dRSTAbhASitAn 'puTavasaMga'tti pUrvasaGgatikAn gRhsthtve| paricitAna 'niyattaNiyamaMDalAti nivana-kSetramAnavizeSastatparimANaM nivarjanika, nijatanapramANamityanye, 'aparohiti zAntikarmakAripurohitarahitA indrAbhAvAt , 'nivaNe' niSaNNaH, supta ityarthaH, 'Thitipakappa"ti sthitau-sthAne balicaJcAvipaye prakalpaH-saGkalpazcintanaM sthitiprakalpastaM, tvaritayA-AkulayA, na khabhAvajayeti, capalayA vapuzcApalyayuktayA, caNDayA raudrayA, |jayinyA gatyantarajetRtvAt , chekayA-nipuNayA, siMhayA siMhagatisamAnayA zramAbhAvena, zIghayA vegavatyA, divyayA pradhAnayA, uddhatayA vastrAdInAmuddhatatvena sadarpayA vA,'sapakviM 'ti sarve pakSAH-pAzciturdigavibhAgA yatra tat sapakSaM, ikAraH prAkRtatvAt // HI'sapaDidisaM'ti sarvAH pratidizo-vidigabhAgA yatra tat sapratidika, 'ahra baMdhaha' prayojananizcayaM kuruta, 'aNADhAijjamA-1 bhatti anAdriyamANAH 'apariyAijamANa'tti apryaadiiymaanaaH-annggiikriymaannaaH| AsuruttA' (sU0135) AzuruttAH zIghaM kopavimRdabuddhayaH, kupitA jAtakopodayAH, 'caMDakiya'tti prakaTitaraudrarUpAH 'misimisemANa'tti dedIpyamAnAH krodha-I jvalanena 'ucchuhaMti' mukhe niSThIvanaM kuryuH, AkaDDa'tti AkarSavikarSikAM kurvanti, 'hIlaMti'tti jAtyAyudghATanataH kutsaMti, | | nindanti cetasA, khisaMti svasamakSa vacanaiH, tajaMti aMgulIziravAlanena, tADayanti hastacapeTayA, parivahaMti'tti parivyathante sarvato Odio HD HIDDCHADDHADING ~121 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [136] dIpa anukra [ 163] zrIbhagaH laghuvRtau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [3], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [136 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH DIFFICRICHICCCCCCKH vyathante 'pavvartheti' pravyarthate-prakarSeNa kadarthayanti / 'tat'tti (sU. 136) jAtabhayAH 'tivali'nti trivalikAM bhrukuTiM dRSTivi kArarUpAM 'bhIya'tti trastA bhayAJjAtotkampAdibhayabhAvAH, tRSitAH zuSitAnandarasAH, udvignAH tyAgamAnasAH, 'samaturaMge' ti samAzliSyantaH, anyo'nyamanupravizanta iti vRddhAH, 'nAibhujjo'naiva bhUyaH 'evaM karaNayAe' evaMkaraNAya sampatsyAmahe, 'ANAubavAya'tti AjJA idaM karttavyameveti, upapAtaH sevAvacanaM, bhRtyayogya AdezaH, nirdezaH praznite kArye niyatArthamuttaram, tata eSAM dvandvastatra, 'uccatarAe'tti (sU. 137) uccatvaM pramANataH unnatatvaM gunntH|| ' se kahamiyANi' ti (sU. 138) atha kathamidAnIM - asmin kAle kAryAvasaralakSaNe prakurutaH kAryANi iti gamyaM, 'iti bho'tti parasparAlApAnukaraNam / 'ANukaM pie' (sU. 140) kRpAvAn 'nisseyasie' niHzreyaso mokSaH tatra niyukta iva naiHzreyasikaH / 'tIsagakurudattANaM' ti (24-25) tiSyakakurudattasAdhvoH krameNa SaSThamaSTamaM ca tapaH, mAso'rddhamAsazvAnazanaM tathaikasyASTa varSANi anyasya ca SaNmAsA iti, dvayorapi bhaktaparijJA anazanaM dIkSAparyAyazca / tRtIyazate prathamoddezakavivaraNam 3-1 // 'biubvemA 'tti (sU0 141) saMrambheNa mahadvaikriyazarIraM kurvantaH, 'pariyAre' tti paricArayantaH- parakIyadevIparibhogaM kartukAmAH 'ahAlahassagAI' yathocitAni laghuskhakAni-amahAsvarUpANi divya strIratvAni 'AyAe' tti AtmanA svayaM 'egaMta 'vijanaM 'aMta' ti dezaM, 'se kaha miyANi ti atha kimidAnIM ratnagrahaNAnantaramekAntApakramaNakAle prakurvanti vaimAnikA ratnAdAtRRNAM iti, 'tao se 'ti tato ratnAdAnAt 'paccha 'tti anantaraM ' se 'ti teSAM ratnAdAtRRNAM asurANAM kAryaM pravyathante - prahArairmananti vaimAnikA devAH, teSAM pravyathitAnAM vedanA jaghanyenAntarmuharttamutkRSTaH paNmAsAn yAvat, 'se'ti atha dRSTAntopanyAse, 'jahA nAma atra zataka-3, uddeSakaH 1 samAptaH, atha zataka -3 uddezakaH 2 ArabdhaH 122~ 3 zatake uddezaH // 57 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [2], mUlaM [142] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [142] zrIbhagaH e'tti yathA nAmakaH, 'iha'ti atra kSetre 'sagA iva'tti zabarAdayo'nAryavizeSA dezAdhipAH yathA 'gahu~ batti gattA 'visama'ti garcA- 3zatake laghuvRttau / tarvAdyAkulabhUmirUpaM 'nIsAe ti nizrAya-Azritya 'AsavalaM'ti azvasainyaM, evaM hastisainyaM yodhasainyaM 'dhaNuvalaM' dhanurddharabalaM, 2 uddezaH 'AgaleMti-Akalayanti-[jayanti, kalayanti-parAjayantIti], etatsainyaM barya jeSyAma iti cintayatItyarthaH, 'naNNasthati nanu-In nizcitamatra-iha loke, athavA arihaMtAdinizrAyA anyatra, naiva tAM vinetyarthaH / 'dANAmAe'tti (sa.143) dAnamayyA 'chaumastha-IR kAliyAe'tti vyasthakAla eva chavasthakAlikA tasyAM 'sAhaTTa'tti saMhRtya-saMhatau kRtvA, jinamudrayeti, 'bagghAriya'tti pralambi| tabhujaH 'IsiM panbhAragaeNaM'ti ISatprAgbhAra:-agrato mukhAvanatatvaM, 'ahApaNihiehiM ti yathApraNihitaiH-yathAsthitaiH 'cIsasAe'tti svabhAvataH ''pAsaiti pazyati tatra saudharme 'apatthiya'ti aprArthitaM prArthayate yaH saH 'duraMta'tti durantAni-duSTA-10 vasAnAni, ata eva prAntAni-amanoharANi lakSaNAni yasya saH 'hINapuSaNacAuddasi'tti hInAyAM puNyacaturdazyAM jAto hInapuNyacAturdazaH, kila puNyA caturdazI tithiratyantabhAgyavata evaM janmani syAt , ata idaM Akrozavaca iti, 'japaNaM mama ti yasmAt / kAraNAt mama etadrUpAyAM divyAyAM devI satyAM pradhAnAyAM vA 'appussue'tti(alpautsukyaH) acAsAittae'ti atyaashaatyituN,| chAyAyA bhraMzayitumiti,uSNaH kopAt uSNabhUto'svAbhAvikamuSNatvaM prApta iti, ghorAM hiMsAM ghorAkAraM"ti ghorAkRti, bhImAM vikarAlatvena, bhImAkArAM bhayajanakAkArAM 'bhayANIya'ti bhayamAnItaM yayA sA bhayAnItAtAM 'uttAsaNiya'ti utrAsanikAM 'basI udvegema iti vacanAta , 'apphoDei' karAsphoTaM kuryAt 'vaggaiti calAti garjati 'hayahesiyaM' hayahepAravaM 'hatthigulagulAiyaM hastisArasI 'rahaghaNaghaNAiya'ti sthavad ghaNaghaNAdikaM, 'pAyavaddarayaM' pAdena bhUmyAsphoTanaM 'bhUmicaveDayaM kareNa bhUmezcapeTAM ROHINDEIOCHIDImamtamanshTRITER dIpa anukrama [171] I H ~1237 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [143-146] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 3 zatake prata sUtrAMka [143146] dIpa anukrama [172175] zrIbhaga-- 'uccholei' agratomukhAM capeTA 'paccholei' pRSThatomukhAM capeTAM apahastarUpAM 'tivaI chiMdaI malla iva raMgabhUmau tripdiicched| laghuvRttIkaryAta | kuryAt , 'usAvai' utsRtaM pralamba kuryAt , viDaMbeI' vivRtaM kuryAt , 'Akati vipatti AkarSayanniva 'viujnamANe ti AR uddeza: byuddhAjamAnaH-zobhamAnaH, vijRmbhamANo bA, 'indakIlaM' gopurakapATayugasannivezasthAnaM 'nAhi te'tti naiva te-tava sukhamasti, / 'phuliMgamAlAjAla'tti sphuliGgAnAM jvAlAnAM ca yA mAlAstAsAM yAni sahasrANi tezcakSurvikSepa:- cakSudhamo dRSTipratighAtathadarzanAbhAvaH,'jaINavegaM' zeSavegavadvegajayI vego yasya 'mahanbhaya'ti mahatAM bhayamasmAditi mahadbhayaM 'jhiyAi'tti dhyAyati,kimetaditi cintayati, 'pihAi'tti spRhayati, yadyevaMvidhaM praharaNaM mama syAt evamabhilapati, tathA 'pihei akSiNI pidhace-nimIlayati, 'sAlambaNahatthAbharaNe'tti saha Alambanena vartante sAlambAni 2 hastAbharaNAni yasya adhomukhagamanavazAdasau sAlambahastAbharaNaH 'kakkhAgayaseyaM piva'tti bhayAtirekAn kakSAgatasvedamiva vinirmuzcan , devAnAM kila svedo na syAt iti saMdarzanArthaH pivazabdaH, jhaTiti 'samobaie'tti sama eva patitaH, 'pabhutti zaktaH 'samatthe'tti saGgataprayojanaH, 'aviyAIti api ceti | AIti vAkyAlaGkAre, 'muTThivAe'ti vajragrahaNAya yo muSTebandhane vAta utpannaH sa muSTivAtaH tena muSTivAtena 'vIitthA kezAmrANi vIjitavAn 'ajati adyAminahani, tathA Arya upasampadyatu upasampano bhUtvA varte, 'nAibhujoti naiva bhUya evaMkaraNatAyAM vattiSye, 'sIhe 'tti zIghro vegavAn 'sIhagaI'tti zIghragatireva, tvaritaH kAyataH, tvaritagatiH mArge sautsukyapravartitavegagatiH, 'uddhaloyakaMDae'ti Urdhvalokagamane kaNDaka kAlakhaNDaM UrdhvalokakaNDakaM, UrdhvalokakaNDakApekSayA adholokakaNDakaM saGkhyA-1 taguNaM-dviguNamiti, atha zakrAdInAM pratyekaM gatikSetrasyAlpabahutvopadarzakaM sUtratrayamAha-'sakassa NaM bhaMte'tti 'savvatthovati PROHOROCHORIGIRRORTERSTARTHARTiny // 58|| ~124 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [143 146] dIpa anukrama [172175] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [3], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [2] mUlaM [143-146] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[05], aMgasUtra [05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 190320324904590 sarvastokamadhaH kSetraM samayenAvapatati, adhomandagatitvAccakasya, 'tiriyaM saMkhejje 'ti kalpanayA kilaikena samayena yojanamadho ga cchati zakraH, tatra ca yojane dvidhAkRte dvau bhAgau bhavataH, tayozcaikasmin dvibhAge mIlite trayaH sakhyeyabhAgAH syuH, atastAn tiryaggacchati, sArddhaM yojanamiti bhAvaH, tiryaggatau tasya zIghragatitvAn, 'uddhaM saMkheja'ti yAn kalpanayA trIn dvibhAgAn tirya|ggacchet teSu caturthe'nyasmin dvibhAge mIlite catvAro dvibhAgarUpAssaGkhyAta bhAgAssambhavanti, atastAnvaM gacchati, atha kathaM sUtre saGkhyAta bhAgamAtragrahaNe sati idaM niyatabhAgavyAkhyAnaM kriyate?, ucyate - "jAvaiyaM khittaM camare ahe ovayar3a ekeNaM samaeNaM taM sake dohiM," tathA "sakassa ya uppayaNakAle camarassa ya ovayaNakAle ee NaM doNNivi tulA" iti vacanAnnizcIyate - zakro yAMvadadho dvAbhyAM samayAbhyAM vrajet tAvadUrdhvaM ekeneti dviguNamadhaH kSetrAdUrdhvaM kSetraM, etayozcApAntarAlavartti tiryakakSetraM sArddhaM yojanaM syAditi vyAkhyAtaM, Aha. cUrNikAraH- "egeNaM samaeNaM ovayai ahe joyaNaM, egeNeva samaeNaM tiriyaM divaddhaM gacchai, uddhaM do joyagAI sako"tti 'camarassaNa' miti 'savvatthocaM' ti Urdhvagatau mandagatitvAt tasya tatha kalpanayA kila tribhAganyUnaM gavyUtatrayaM, | 'tiriyaM 'ti tasminneva pUrvokte tribhAganyUne gabyUtatraye dviguNite ye yojanasaGkhyeyabhAgAH syuH tAn vrajet tiryaggatau zIghrataragatitvAt tasya 'ahe saMkhejje' ti pUrvokte tribhAgadvayanyUne gavyUtapaTke tribhAganyUnagavyUtatraye mIlite ye saGkhyeyabhAgAstAn vrajet, yojanadvayamiti bhAvaH, atha kathaM sakhyeyabhAgamAtropAdAne niyatasaGkhyeyabhAgatvaM vyAkhyAyate ?, ucyate, zakrasyordhvagatezramarasyAdhogateH samatvamuktaM, zakrasya samayenaikena yojanadvayamUrdhvagamanaM camarasyAdhastathaiva, 'jAvaiyaM sake 3 urdu uppayai egeNaM samaeNaM taM baje dohiM, jaM baje dohiM taM camare tIhiM'ti vacanAt pratIyate zakrasya yadUrdhvagamanakSetraM tasya tribhAgamAtrarUpaM camarasyordha 125 3 zatake 2 uddezaH Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [143-146] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 3 zatake 2 uddeza: prata sUtrAMka [143146] zrIbhaga- |gatikSetraM, ato vyAkhyAtaM-tribhAganyUnatrigavyUtamAnaM taditi, UrdhAdhogatikSetrayorapAntarAlavAti tiryakSetramitikRtvA tribhAgadalaghuvRttau / | yanyUnaSaDgavyUtamAnaM tacca vyAkhyAtamiti, yacca cUrNikAreNoktam-'camaro urdu joyaNa miti tanAvagataM, 'vajaM jahA sakassa' | vajrasya gatyalpabahutvaM yathA zakrasya, 'visesAhiyanti 'savvatthove'tti sarvastoka kSetraM zakraH adho brajet ekena samayena, tasthAdho| mandagatitvAt , taca kila kalpanayA tribhAganyUna yojanaM, tiryaka vizeSAdhiko bhAgau yAti, zIghrataragatitvAt , tau ca yoja| nasya dvau tribhAgau vizeSAdhikau, satribhAgaM gavyUtatrayamiti bhAvaH, tatho vizeSAdhiko bhAgau gacchati, yau kila tiryag vizeSA|dhikau bhAgau tAvevordhvagatau kiJcidvizeSAdhikau, zIghratamagatitvAt , paripUrNa yojanamiti bhAvaH, atha kathaM sAmAnyato vizeSAdhi|katve'bhihite niyatabhAgatvaM vyAkhyAyate ?,ucyate, 'jAva- Urca 24/128 Urdhva | tiryam | iyaM camare ahe ovayai jAva taM baje tihiMti vacanasAmAd adhogatyapekSayA vajrasya tribhAganyUnA adhoga- tiryag |18|10|16 yo.2 tirlabdheti tribhAganyUna yojanamiti sA vyAkhyAtA,tathA 'sakassa ovayaNakAle vajassa uppayaNakAle esa NaM adhaH | 12 | 8 | 24 | duNNivi tulle' iti vacasA avasIyate yAvadekena samayena | ga.3 yo.11 yojana zakro'dho brajet tAvadvajamUrkha,zakrazcaikanAdhaH kila yojanaM, indra | bajra | camara| evaM kRtvA vajasyodhaM yojanamuktaM, UrdhvAdhogatyozcApAntarAlavartitiryaggateH satribhAgagavyutatrayalakSaNaM tiryaggatipramANamuktamiti, dIpa anukrama [172175] adhaH yo.2 vaija yojana 33 camara|22 ga.12] // 59 ~126~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [143-146] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake umeza prata sUtrAMka [143146] dIpa anukrama [172175] eva vyAkhyA sukhAvabodhArtha vistarato vitriyate, tatrAdau gAthAdvayamAha- "caubIsa bArasa'TTa ya duvAlasaMsA u joynnssuii| sakko vajaM camaro tiSNivi gacchaMti samakAlaM // 1 // tiriya'dvArasa dasa solaseva aha vAssa'DhacauvIsA / jahasaMkhaM teNa harI vajaM pAviMsu no camaraM // 2 // " devendrasUribhirime mAthe kRte, etatsthApanA ceyam / evaM gativiSayaM kSetramAnamanekavidha, tasya madhye kataro gati| viSayaH katasmAd gativiSayAdalpAdiriti praznaH, uttaraM tu sarvastokamadhAkSetraM samayena zakro'vapatati, yataH-tribhirbhAgairgavyUta cintitamatrAsti, tena caturbhistrikaidizeti vacasA tribhAgarUpagabyUtacatuSkeNa yojanaM syAt , tato'dhaH zakro mandagatitvAt yojana yAtItyarthaH, ityadho dvAdazabhAgairyojana, tatazca yojane dvidhA kRte dvau bhAgau syAtAmiti, kathaM, dvAdazabhAgarUpaM yojanamadhIkriyate, atakhibhAgadvayarUpAH SaT bhAgAH syurityevaM dvau phharUpI bhAgau jAtI, tayozcaikasin dvibhAge mIlite trayassakhyeyA bhAgAH syuriti, kathaM ?, tayoH pahapayorbhAgayorekasmin dvibhAgatribhAgarUpagavyUtadvayarUpe tRtIyapahabhAge mIlite sati jAtAtrayaH padabhAgA iti| jAguktadvAdazabhAgarUpayojanoparitribhAgarUpaM gabyUtadvayaM yadi cintyate tadA tiryaggatau tasya zIghragatitvAt jAtaM pabhAgAdhika yojanaM, bhAgAzcaivaM jAtA aSTAdaza, tarjAtaM gavyUtadvayAdhika yojanaM, sArddha yojanamityarthaH, teSu caturthe'nyasin dvibhAge mIlite te " catvAro dvibhAgarUpAH sakhyAtabhAgAH sambhavaMtIti, kathaM , teSu prAguktASTAdazabhAgeSu caturthe'nyasmin dvibhAge tribhAgarUpagabyUtadviyarUpe caturthapaDbhAge ca mIlite sati jAte dve yojane, bhAgAzcaivaM caturvizatayaH, atastAnUla zIghragatitvAcchako vrajet , jAte, Urdhva va yojane ityarthaH, evaM zakrasyAvastiryagUrdhvagatitrayamAnaM proktaM / 'camarassa 'ti Urdhva camarastribhAganyUna gavyUtatrayamiti, ko'rthaH ?, prAguktatribhAgarUpaganyUtadvayaM tRtIyagavyUtasya dvau bhAgau ca, evaM jAte dve gavyUte tribhAgarUpagabyUtadvayadvibhAgAdhike ga. 23 atra zataka-3, uddezaka: 2 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddeSaka: / mudritaM, tat mudraNa skhlnaa| ~127 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [143-146] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [143146] zrIbhaga laghuvRttI dIpa anukrama [172175] evaM jAtAssarve'pyaSTau bhAgAH,UvaM tasya mandagatitvAt , tiriya'ti tasminneva prAguktabhAgASTarUpe tRtIyabhAganyUnagacyUtatraye dviguNite / / sati jAtAH SoDaza bhAgAH sakhyeyA yojanasyeti yo. 1 ga. 11 tAn brajet , tiryaggatau tasya zIghragatitvAt , 'ahe saMkheje 2 uddeza: bhAge gacchai'tti prAmukta dviguNite'Gke bhAgadvAreNa poDazabhAgarUpe baddhAGkatayA jAtAni patra gavyUtAni tribhAgarUpapaSThagavyUta-17 svaiko bhAgaca, evaM jAtaM tribhAgadyanyUnagavyUtapaTakamAnaM, tanmadhye camarordhvagatisatkaprAguktatRtIyabhAganyUnagavyUtatrayamIlane ga.23 gavyUtadvayattIyagavyUtabhAgadvayAdhikaitAvatpramANAGkakSepe jAtaM yojanadvayamityarthaH, adhastasya zIghragatitvAt / atha vajasya gati-12 trayamAnamucyate, tatra yacamarasyordhvagatimAnaM tadvajasthAdhogatimAna, tribhAganyunaM yojanamiti, ko'rthaH?-atra bhAgacatuSkarUpA yoja-IN nasya trayo bhAgAzcintyante, tatra caturbhAgarUpau yojanasya dvau bhAgau, tata evaM tRtIyacaturbhAgarUpatribhAgena nyUna yojanaM, gavyUtApekSayA tu dve gavyUte dvau vibhAgahatI bhAgau bhavataH ga. 23 aMzAzcASTau jAtAH, adho mandagatitvAt tasyeti, atha tiryaka ucyate-I yojanasya dvau tribhAgau iti, ko'rthaH.1, prAguktau caturbhAgarUpI yojanasya dvau bhAgau vizeSAdhikAviti, kiM , prAguktayostayorakhaziSTo yastRtIyazcaturbhAgaH sa vibhAga ityucyate, tatastau yojanasya dvau bhAgau tRtIyacaturthabhAgasatkadvibhAgAdhiko kriyete, evaM jAtA yojanadazabhAgAH, gaNyatApekSayA tu gavyatatrayaM tribhAgahataikabhAgazca ga. 3. satribhAgagavyUtatrayamityarthaH, tiryag zIghraga-1 titvAttasya / athordhvagatirucyate-prAguktoH sa eva dazabhAgarUpaH sthApyate tatrApi vizeSAdhikAviti, ko'rthaH , pUrvAGkamadhye | / yojanApekSayA tRtIyacaturbhAgAvaziSTadvibhAgakSepe jAtaM yojanamekamityarthaH, Urdhva zIghratamagatitvAttasya, gabyUtApekSayA tu pUrvoktA-IGlim kamadhye tribhAgasatkoddharitadvibhAgakSepe jAtA dvAdaza bhAgAH, tairapyevameva jAtaM yojanam + tasya, gavyUtApekSayA gavyatatrikaizcatubhiH | ~128~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [143-146] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [143146] zrIbhaga laghuvRttau dIpa anukrama [172175] caturbhAgayojanApekSayA caturbhAgaitribhizca yojanaM syAditi bhAvaH, atha gatikAlAlpabahutvamAha-eyassa NaM bhaMte ! vajassa'tti 'ee NaM duNNivi tulle ti zakracamarayoH svasthAnagamanaM prati gativegasamatvAdutpatanAvapatanakAlau tayostulyau paraspareNa, 'sabba- 2 uddezaH thova'tti vakSyamANApekSayeti, tathA 'sakkassa'tti 'esa NaM duNNivi tulle' ubhayorapi tulyaH, zakrAvapatanakAlo vajrotpatanakAlasya tulyo vajrotpAtakAlazca zakAvapatanakAlasya ityarthaH, 'saMgvejja guNe'tti zakrotpAtakAlaH camarAvapAtakAlApekSayA,evamanantaramatramapi bhAvanIyam , ohayamaNa'tti (sU0147) apahato-dhvasto manasaH saGkalpo-darpahAdiprabhavo vikalpo yasya saH 'paltha-| sthamuhe'tti pANau paryastaM-adho nyastaM mukhaM yena saH 'ahi'tti akliSTa:-abAdhito nirvedataH 'uvasaMpajjittANaM ti upasampadya upazAnto bhUtvA viharAmi 'kiMpattiyaMti (sU0148) kA pratyayaH-kiM kAraNaM yatra tat kiMpratyayaM, 'caramabhavatthAjati bhavacaramabhAgasthAnAM, cyavanAvasare ityartha / / tRtIyazate dvitIyacamaroddezakavivaraNam / / 'aNuvarayatti (sU0.149) anuparataH-aviratastasya kAyakriyA anuparatakAyakriyA, iyamaviratasya, 'duppautta'tti duSTaM prayuktaM-prayogo yasya saH ratasya kAyakriyA duSprayuktakAyakriyA, iyaM pramattasaMyatasyeti, viratimataH pramAde sati kAyaduSTaprayogasaddhAbhAvAt , 'saMjoyaNa'tti halamuzalAdInAM saMyojana-mIlanaM tadevAdhikaraNakriyA saMyojanAdhikaraNakriyA 'nivvattaNa'tti nirva naM-asizaktitomarAdInAM niSpAdanaM tadevAdhikaraNaM tena kriyA nirvartanAdhikaraNakriyA, 'jIvapAusiya'tti jIvasyAtma-| paratadubhayoparipradvepitayA kriyA sA jIvapradveSikA, 'ajIvapAusiya'tti ajIvAnA-stambhabhArapaTTamittiprabhRtInAmupari kara-11 zirodhAtAdinA yat pradveSakaraNaM sA ajiivprvessikaa| 'pamAyapaccayA' (sU0 151) pramAdaH pratyayo-nimittaM yasyAH sA pramAda atra zataka-3, uddeSaka: 2 samApta:, atha zataka-3 uddezaka: 3 Arabdha: ~129 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [152] dIpa anukrama [180 ] zrIbhagalaghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [3], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [ 152 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CONNO pratyayA, yathA duSprayuktakAyakriyAjanyaM karmma, yoganimittaM ca yathairyApathikaM karma 'eyai' (sU0 152) ejati kampate, 'veyai' nyejati - vividhaM kampate, 'calai' sthAnAntaraM gacchati, 'phaMdai'tti kiMciccalati, 'spadi kiMciccalane' itidhAtoH, anyamavakAzaM gatvA punastatraiva gacchati ityanye, 'ghara' tti sarvadikSu calati, padArthAntaraM vA spRzati, 'khumbhaiti kSubhyati pRthivIM pravizati, kSobhayati vA pRthvIM vibheti vA, 'udIreitti udIrayati, ut-prAbalyena prerayati, 'taM taM bhAvaM'ti utkSepaNAvakSepaNAkuMcanaprasAraNAdikaM pariNAmaM yAtItyarthaH, 'AraMbha' Arabhate pRthivyAdIn upadravayati, saMrabhate teSu vinAzasaGkalpaM kuryAt, 'samArabhaiti samArabhate, tAneva paritApayati, Aha ca "saMkappo saMraMbho, paritAvakaro bhave smaarNbho| AraMbho udavao, savvanayANaM visudvANaM ||1|| 'soyAvaNayAe' tti dainyaprApaNAyAM 'jUrAvaNa'ti zokAtirekAccharIrajIrNatA prApaNAyAM 'tiSpAvaNatti' 'tipRSTeTa kSaraNe, iti vacanAt tiprApaNAyAM zokAtirekAdeva athulAlAdikSaraNaprApaNAyAM 'pariyAvaNa'tti paritApanAyAM zarIrasantApe varttate, 'No eyaiti zailezIkaraNe yoganirodhe no ejati, ejanAdirahitastu nArambhAdiSu varttate, tathA ca yoganirodhAmidhAnazukladhyAnena sakalakarmadhvaMsarUpA antakriyA syAt, 'taNahatthayaM'ti tRNapUlakaM jAtatejasi - vahA~ 'masamasAvijjai' zIghraM dahyate, evamejanAdirahitasya zukladhyAnacaturtha medAnalena karmadAyAdahanaM syAt 'uddAra' ti udyAti, jalasyopari-varttate, 'attattAsaMvuDassa'tti AtmanyAtmanA saMvRtasya pratisaMlInasyeti, 'AuttaM' ti AyuktaH upayogapUrvakaM 'cakkhupa mha' tti cakSuHpakSmaniyAto'pi, prAkRtatvAlliGgavyatyayaH, unmeSanimeSamAtra kriyA'pyasti, AstAM gamanAdikA, bemAya'tti vividhA mAtrA antarmuhUrttAderdezonapUrvakoTIparyantasya kriyAkAlasya vicitratvAt, 'suhuma'tti sUkSmabandhAdikAlA 'iriyAvahi' tti IryApatha-gamanamArgastatra bhavA ~130~ zatake 3 uddezaH // 62 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [152] dIpa anukrama [180 ] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [3], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [ 152 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 8000 airyApathikI, kevalakAyayogapratyayeti, 'kiriyatti kriyA-karma sAtAvedanIyaM 'kajjai'tti kriyate bhavatIti, upazAntamohakSINa- 3 zatake mohasayogikevaliguNasthAnakatrayavarttivItarAgo'pi sakriyatvAt sAtavedyaM karma banAtIti bhAvaH, 'baddhapuDa' tti baddhA karmatApAdanAt, 3 uddezaH spRSTA jIvapradezaiH sparzanAt veditA anubhUtasvarUpA, nirjIrNA anubhUtasvarUpatvena jIvapradezebhyaH parizaTiteti, etadvAkyAntareNAhabaddhA spRSTA prathamasamaye dvitIyasamaye udIritA udayamupanItA, kimuktaM syAt ? - veditA, nokasmin samaye udIraNA udayazca sambhavati ityevaM vyAkhyAnaM, tRtIye nijIrNA, 'seyakA le' tti eSyatkAle 'akammaM vAvitti akarmApi syAt / atha yaduktaM zramaNAnAM pramAdapratyayA kriyA syAt, tatra pramAdaparatvaM taditaratvaM saMyatasya kAlato nirUpayannAha - 'sambAvi ya NaM pamattadve ti (sU0 153) sarvApi sarvakAlasambhavApi ca pramattAddhA - pramattaguNasthAnakAlaH kAlataH kiyantaM kAlaM yAvad bhavati iti praznaH, 'ekaM samayaM jaghanyena pramattasaMyamapratipattisamayasamanantarameva maraNAt, 'desUNA puvvakoDitti kila pratyekamantarmuhUrttapramANe eva pramattApramattaguNasthAnake, te ca paryAyeNa jAyamAne dezonapUrvakoTiM yAvadutkarSeNa bhavataH, saMyamavato hi pUrvakoTireva paramAyuH, sa ca saMyamamaSTAsu varSeSu gateSveva labhate, mahAnti vA apramattAntarmuhUrttA peikSayA pramattAntarmuhUrttAni kalpyante, evamantarmuhUrtta pramANAnAM pramattAddhAnAM sarvAsAM mIlanena dezonA pUrvakoTIkAlamAnaM syAt, anye tvAhuH aSTavarSonAM pUrvakoTIM yAvadutkarSataH pramattasaMyatatA syAditi, evamapramattasUtramapi, navaraM 'jahaNe 'ti kilApramattAdvAyAM varttamAnasyAntarmuhUrttamadhye mRtyurna syAt cUrNikAramataM tu pramattasaMyatavarjaH sarvo'pi sarvavirato'pramatta ucyate, pramAdAbhAvAda, sa copazamazreNIM pratipadyamAno muhUrttAbhyantare kAlaM kurvan jaghanyakAlo labhyate, dezonapUrvakoTI tu kevalinamAzrityeti, 'aireyaM' ti ( mU0 154) tithyantarApekSayA'dhikataraM 'lavaNasamudda ~131~ 5566450650000 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga H. aMtar-zataka H. uddezaka [3], mUlaM [154] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mulaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [154] dIpa anukrama [183] zrIbhagavattabvaya'tti jIvAbhigamoktA, kiyaraM yAvadityAha-'jAba loyaTTiI' yAvazlokasthitiH, loyANubhAve'tti lokaprabhAva iti // 3 zatake laghuvRttI tRtIyazate tRtIyodezakavivaraNam // 14 uddezaH tatra 'bhAviyappatti bhAvitAtmA saMyamatapobhyAM, evaMvidhAnagArANAM hi prAyo'vadhijJAnalabdhayaH syuritikRtvA bhAvitAtmetyuktaM, 'jANarUveNaM'ti yAnaprakAreNa-zivikAdyAkAravatA vaikriyavimAneneti, 'jAyamANaM'ti yAntaM-gacchantaM 'jANaI' jJAnena pAsaI' darzanena, uttaraM tu caturbhaGgI, vicitratvAdavadhijJAnakheti, 'aMtotti madhya kASThasArAdi, 'bAhiti bahirvatvipatrasaJcayAdi 'jAva bIyaM ti yAvatkaraNAt mUlaM 1 kandaH 2 skandhaH 3 tvak 4 zAkhA 5 pravAlaM 6 patraM 7 puSpaM 8 phalaM 9 bIjaM| 10 ceti padAni, eteSAM paJcacatvAriMzat dvikasaMyogAH syuH, etAvantyeva caturbhaGgIsUtrANyadhyeyAni, 'jANa'ti zakaTaM, 'jugga'tti gollaviSayaprasiddhaM, jaMpAnaM dvihastapramANaM vedikopazobhitaM, "gillini hastina upari kollararUpA yA mAnuSaM gilatIva 'thilli'tti | lATAnAmapalyAnaM tad anya viSayeSu thillItyucyate, 'sIya'ti zivikA kUTAkArAcchAditA, 'saMdamANiya'ti puruSapramANAyAmA 'vAukAe'tti vAyukAyaH 'paDAgAsaMThiya'ti patAkAsaMsthitaM, svarUpeNaiva vAyoH patAkAkArazarIratvAd caikriyAvasthAyAmapi | tadAkArabhAvAt , 'AyaDDi'tti AtmA AtmalabdhyA vA 'AyakammuNati AtmakriyayA 'AyappaogeNaM' na paraprayukta | iti, 'ussiodayaM' ucchrita:-Urdhva udayaH-AyAmo yatra gamane taducchritodaya, UrbapatAkamiti, 'patodayaMti patitapatAkaM | gacchati, UrdhvapatAkA sthApanA ceyam | patitapatAkA sthApanA ceyam > egaopaDAga'tti ekataH-ekasyAM dizi patAkA yatra IT | tadekataH patAkaM sthApanA 'duhaopaDAgaM'ti dvidhApatAka, sthApanA tvevam 'yalAhae'ci (pU0157) meghaH, pariNAma tti atra zataka-3, uddeSaka: 3 samApta:, atha zataka-3 uddezaka: 4 Arabdha: ~132 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [157 ] dIpa anukrama [185 ] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [3], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [4], mUlaM [157 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CJCICHOCHOLICS balAhakasyAjIvatvena vikurvaNAyA asambhavAt pariNAmayitumuktam, pariNAmazcAsya vizraSArUpaH, 'no AyaDie 'ti acetanatvAnmeghasya vivakSitazakterabhAvAnnAtmardhyA gamanamasti vAyunA devena vA preritasya tu syAd gamanamato'bhidhIyate 'pariDIe' ti evaM purise Ase 'ti strIrUpasUtramiva puruSAzvahastirUpasUtrANyadhyetavyAni, 'egaocakavAlapi' navaramiha yAnaM zakaTaM cakravAlaM cakraM, zakaTa evaM cakravAlabhAvAt tatazca yugyagillithilizivikAsyandamAnikArUpasUtrANi strIrUpasUtravada dhyeyAni, 'je bhavie'tti yo yogyaH 'kiMlesesa'tti (sU0 158) kA kRSNAdInAmanyatamA lezyA yeSAM teSu kiMleiyeSu madhye 'jalesAI'ti yA lezyA yeSAM dravyANAM tAni yachezyAni, yasthA lezyAyAH sambandhInIti bhAvaH, 'pariyAittA' paryAdAya kAlaM karoti mriyate, tallezyeSu nArake pUtpadyate, atra gAthA:- "sabvAhiM lesAhiM, paDhame samayaMmi sNprinnyaahiN| no kassavi ubavAo pare bhave asthi jIvassa // 1|| " savvAhiM lesAhiM carame samayaMmi saMpariNayAhiM / navi kassavi uMcavAo pare bhave asthi jIvANaM ||2|| aMtamuhuttaMmi gae aMtamuhutaMmisesae caiva / lesAhiM pariNayAhiM, jIvA gacchati paraloyaM // 3 // " 'jAba'tti natu etAvataiva vivakSitArthasiddheH kimartha bhedena jyotiSkAlApakaH pRthaguktaH 1, ucyate, 24 daNDakAntyastradarzanArthaM, nanu tarhi yAvatkaraNAt vaimAnikasUtraM vAcyaM syAt, na tu jyotiSkasUtraM satyaM, kintu jyotiSkavaimAnikAH prazastalezyAH syurityasyArthasya darzanArthaM teSAM bhedenAbhidhAnaM, vicitratvAdvA sUtragateH, 'bAhirae'tti audArikazarIravyatiriktAn vaikriyAniti, ullaGghanaM sakRt pralaGghanaM punaH 2, 'No iNamaDe' tti vaiki yapudgalaparyAdAnaM vinA vaikriyakaraNasyaivAbhAvAt, bAhyapudgalaparyAdAne tu parvato dhanAdau prabhuH syAt, mahataH parvatAtikrAmiNaH zarIrasya sambhavAditi, 'mAya'tti (sU0 159) mAyAvAn sakaSAyaH pramatta iti, apramatto hi vaikriyaM na kuryAditi, 'bAmei'tti ~133~ 13 zatake 4 uddezaH Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H. uddezaka [4], mUlaM [159] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga0 laghuvRttI prata sUtrAMka [159] dIpa anukrama [187] vamanaM karoti, 'bahulI'tti dhanIsyAta, praNItasAmarthyAt , 'payaNue'tti aghanIsyAt 'ahAthAyara'tti yathAbAdarA AhAra 5 uddezaH pudgalAH 'lUha'ti rUkSaM apraNItaM,'No vAmei' akaSAyitayA vaikriyAyAmanarthitvAt rUkSabhojina AhArAdipudgalA uccArAditayaiva pariNamanti, anyathA zarIrAsAratAnApateriti, 'tassa ThANassa'tti tasmAt sthAnAt vikurvaNalakSaNAt praNItabhojanalakSaNAdvA // tRtIyazate caturthoddezakavivaraNam // 'asicammapAya'ti (sU0 160) asiH-khaDgaH, carmapAtraM-pratyAkAraH, asicarmapAtraM haste yasya sa tathA, kRtyaM sahAvi, tatra kArya gataH-prAptaH, sUtre vizeSaNakarmadhArayasamAsaH, 'uddhaM vehAsaMti Urca vihAyasaM-AkAzaM, 'vagati vRkaH 'dIviya'tti catuppadavizeSaH, 'acchatti RkSaH 'taracchatti vyAghavizeSaH 'parAsara'tti zarabhaH 'ahijaMjittae' abhiyoktuM-vidyAsAmarthyata|stadanupravezena vyApArayituM,yaca svasthAnupravezanenAbhiyojanaM tadvidyAdisAmopAttabAhyapudgalAn vinA na syAdityucyate-'no bAhirae poggale apariyAitta'tti, 'aNagAre gaM'ti anagAra evAsau, tatvato'nagArakhaivAzvAyanupravezena vyApriyamANatvAt , 'mAI abhijuMjai'tti kaSAyavAnabhiyuke,adhikRtavAcanAyAM 'mAI viubvaitti dRzyate, tatra abhiyogo'pi vikurvaNA mantavyA, |vikriyArUpatvAt tasyeti, 'aNNayaresu'tti AbhiyogikadevA acyutAntAH syuriti anyatareSu ke pucit utpayante abhiyogamA-17 banAyuktaH sAdhurAbhiyogikadeveSu, kazcitkarAti vidyAlabdhyupajIvako'bhiyogabhAvanAM, yadAha-maMtA jogaM kAuM bhaIkammaM ca je puN| jaMti / sAyarasaiDiheuM abhiogaM bhAvaNaM kuNai // 1 // " 'itthI(26)tyAdi saGgrahagAthA gatArthA // tRtIyazate pazcama uddeshkH|| vikurvaNAdhikArasambaddha eva paSTha uddezakaH, tasyedamAdisUtram-'aNagAre gaM'ti (sU0161) anagAra eva gRhavAsatyAgAta 153 atra zataka-3, uddeSaka: 4 samApta:, atha zataka-3 uddezaka: 5 Arabdha: evaM samApta:, atha zataka-3 uddezaka: 6 Arabdha: ~1340 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [3], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [6], mUlaM [162-163] + gAthA (05) muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [162163] bhAvitAtmA skhasamayAnusAriprazamAdimiH, mAyI kaSAyavAn , mithyAdRSTiranyatIrthikaH, vIryalabdhyAdibhiH kAraNabhUtAbhiH yANAlaghuvRttI rasI purI 'samohae'tti vikurvitavAn , rUpANi-pazupuruSaprAsAdaprabhRtIni, jAnAti pazyati ca vibhaGgajJAnalabdhyA, sa hi manyate ahaM rAjagRhaM samavahataH, vANArasIrUpANi jAnAmi pazyAmi, evaM 'se' tasyAnagArasya 'setti asau darzane viparyAso viparyayaH, anyadIyarUpANAmanyadIyarUpatayA vikalpitatvAt , digmohAdiva pUrvAmapi pazcimA manyamAnaskheti, antarA-tayorantarAlayatinaM | RI janapadasamUhaM samavahataH no tathAbhAvaM, yato'sau vaikriyANyapi tAni manyate svAbhAvikAni, 'jase'tti yazohetutvAdyazaH, cattAri casahi'tti (sU0163) tatra sarveSAmindrANAM sAmAnikacaturguNA AtmarakSAH tena catuHSaSTiH 'cattAri'tti caturguNAH kriyante,10 jAtAH sace 256000 pramANAcamarasyAtmarakSakAH / tRtIyazate SaSTha uddeshkH|| NI 'bIivaitta'tti (sU0164) vyatibajya-vyatikramya 'uyAlIsaM joyaNa'tti ekonacatvAriMzayojanalakSANi 'uvagAri yAleNaM ti upakArikAlayana-gRhapIThabandhakalpaM 'somakAiya'tti somasya kAyo-nikAyo yeSAmasti te somakAyikA:-somapa-1 rivArabhUtAH 'somadevayakAiya'ti somadevatA:-tatsAmAnikAdayastAsAM kAyo yeSAmasti te somadevatAkAyikAH-somasAmARInikAdidevaparivArarUpAH,'tambhattiyA' tatra-some bhaktiyeSAM te tadbhaktikAH,'tappakkhiyA' somapAkSikAH-somaprayojanasahAyAH 'tambhAriyA' tasya-somasyAtivazyatvAttadbhAryA iva, athavA tadbhAro boDhavyatayA yeSAmasti te tadbhArikAH, gahadaMDa'tti daNDA Hiliva daNDAH-tiryagAyatAH zreNayaH grahANA- maGgalAdInAM daNDA grahadaNDAH, evaM grahamuzalAni, navaramUrdhvAyatazreNayaH, 'gaha gAji yati grahasazcAlAdau stanitAni garjitAni grahagarjitAni, grahayuddhAnIti grahayorekA nakSatre dakSiNottareNa samazreNitayA'vasthAnAni, hindiahinitishwanatimes gAthA a dIpa anukrama [191193] amailoP atha zataka-3 uddezaka: 6 samApta:, atha zataka-3 uddezaka: 7 ArabdhaH ~135 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [3], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [7], mUlaM [164-166] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [164166] SS 64 gAthA CHOTHOSAROHOROADCHINADHHOLI grahasilATakAni-grahANAM sikhATakaphalAkAreNAvasthAnAni, grahApasavyAni-grahANAmapasavyAni grahANAmapasavyagamanAni-pratIpagama-IU3 zatake nAni, abhrAtmakA vRkSAH, gandharvanagarANi AkAze vyantarakRtAni nagarAkArANi pratibimbAni, ulkApAtA:-tArakasyaiva pAtA dig- 7 uddezaH dAhA-anyatamasyAM dizi adho'ndhakArA upari ca prakAzAtmakA dadyamAnamahAnagaraprakAzakalpAH, 'jUvatti zuklapakSe pratipadAdi|dinatrayaM yAvayaiH sandhyAchedA Atriyante te yupakAH 'jakvAliya'ti yakSoddIzAni-AkAze vyantarakRtajvalanAni, bhUmiyAdhUmikA dhUsaravarNA, mahikA tvApANDurA, 'raugcAo' rajovRSTiM, 'caMdovarAgasUrovarAgA' caMdrasUryagrahaNAni, paDicaMda'ti praticandrAH, 'udagamacchati indradhanuHkhaNDAni 'kavihasiya'tti anane yA vidyut sahasA tatkapihasitaM, athavA kapihasitaM nAma | yadAkAze kapimukhasarazasya vikRtamukhasya hasanaM, amoghAH-AdityodayAstamayorAdityakiraNavikArajanitAH AtAmrAH zyAmA vA zakaToddhisaMsthitA daNDAH, 'pAINa'tti pUrvadigvAtAH 'paDINa'ci pratIcInavAtAH, yAvatkaraNAt dAhiNaudINauddAhotiriya| disividisivAyA pAumbhAmA-bAtoddhAmA anavasthitA vAtAH 'vAu kaliyA' bAtotkalikAH samudrotkalikAvat , 'vAyamaDaliyA' vAtolyaH, ukkaliyA bAyA-utkalikAbhirye vAnti, maNDaliyA bAyA-maNDalikAbhirye bAnti, gujAvAtA:-sazabda ye vAnti,jhaMjhAvAtA utpAtarUpAH,saMvartakavAcA: taNAdisaMvarcanasvabhAvAH / / athAnantaroktagrahadaNDAdiphalAni darzayannAha-prANakSayAHbalakSayA vyasanabhUtA-ApadrUpAH anAryAH-pApAtmakAH na te ajJAtAH aNNAyA anumAnataH adRSTAH pratyakSApekSayA azrutAH anyavacanadvAreNa asmRtA mano'pekSayA avijJAtAavadhyapekSayA / 'ahAvacatti yathApatyAni, putrasthAnIyA ityarthaH,'abhiNNAyA' abhijJAtAH avagatAH, 'kaMdappiya'tti kAndarSikAH, kAndarSabhAvanAbhAvitAH, kAndapikadeveSu abhimatavastukAritvAt , 'hotthAna dIpa anukrama [194199] ~1360 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [164-166] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [164166] laghuvRttI FORIDEODEHATI JumCHOOLHOCHROSHO gAthA | abhavat , upalakSaNatvAca bhavanti bhaviSyatIti draSTavyam , te cAGgArAdayaH pUrvoktAH, eteSu yadyapi cndrsryyorbrsslkssaaydhik| 3 zatake palyopamaM tathApyAdhikyasyAvivakSitatvAt palyopamamevoktaM, 'peyakAiyA' pretakAyikA vyantaravizeSAH 'peyadevaNaya'tti pretasa-4 uddezaH tkidevatAsambandhinaH, 'Ahioga'tti abhiyogazca-AdezastadbhAvanAvazena AbhiyogikadeveSUtpannAH abhiyogavarjinazca,IR | 'DimyAInti DimbA-vighnAH, DamarA-ekarAjya eva rAjakumArAdikRtopadravAH kalahA-vacanarATayaH avyaktAkSaradhvanisamUhaH khArAH-parasparamatsarAH mahAyuddhAni-vyavasthAvihInAni mahAsaGgrAmAH-cakrAdivyUharacanopetAH savyavasthAH mahAzastranipAtanAdayazca / mahAyuddhAdikAryabhUtAH, 'dubhUya'tti duSTA janadhAnyAdInAmupadravahetutvAt bhUtAH-saccA yUkAmatkuNoMduratihaprabhRtayo durbhUtAH, Itaya ityarthaH, indragrahA-unmattatAhetavaH, ekAhikAdayo jvaravizeSAH, 'ubveyaga'tti udvegakAH, iSTaviyogAdijanyA udvegAH, udvejakA vA lokodvegakAriNaurAdayaH, 'kacchakoha'tti kakSANAM-vapuravayavarUpANAM banagahanAnAM vA kothAH-kRthitatvAni zaTa|nAni vA kakSAkothAH kakSakothA vA, amba (sU0 27) ityAdayaH, paJcadazAsuranikAyAntarvartinaH paramAdhArmikanikAyAH, tatra yo devo | nArakAnambaratale nItvA vimuJcatyasAvambaH1 yonArakAn khaNDazaH kRtvA bhraSTapAkayogyAn kuryAdasAvambarIpakha AsambandhAt amba-18 rISaH 2 teSAM yaH zAtanAdikArako varNatazca zyAmaH sa zyAmaH 3 'sabala'tti teSAmantrahRdayAdInyutpATayati yo varNatazca zabala:karburaH sa zabalaH 4, yaH kuntAdISu nArakAn protayati sa raudraH, 5 yasteSAmaGgopAGgAni bhanakti sa uparaudraH 6 yaH kaMDvAdiSu pacati | varNatazca kAlaH sa kAlaH 7 yaH zlakSNamAsakhaNDAni kRtvA khAdayati sa varNatazca mahAkAlaH 8 yo'sinA chinatti sa asireva / | khaDgAkArapatrabaddhanavikurvaNAdasipatraH-10 kumbhyAdiSu teSAM pacanAt kumbhaH 11 pAThAntare tu 'asipatte dhaNUkuMbhetti asi dIpa anukrama [194199] OTOHEROEHATEMEDIA ~137 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [164-166] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake 7 uddezaH prata sUtrAMka [164166] gAthA patrakumbhau pUrvavat , 'dhaNu'tti yo dhanurvimuktA candrAdivANaiH karNAdicchedanabhedanAdi kuryAt sa dhanuH 12 kadambapuSpAdyAkAravAlukAsu yaH pacati saH vAlukaH 13 'veyaraNI ya'tti tatra pUyarudhirAdibhRtavaitaraNyAkhyanadIvikurvaNAt vaitaraNIdeva iti, yo vanakaNTakAkulaM zAlmalItarumAropya nArakaM kharasvaraM kurvantaM karSatyasau kharasvaraH 14, yo bhItAn palAyamAnAn nArakAn pazUniva vATake mahAghoSaM kurvan ruNaddhi sa mahAghoSaH 15 evamete yathApatyadevA uktAH, 'aivAsa'tti atizayavarSAH-vegavadvarSaNAni 'maMda'tti zanairvarSaNAni, suvRSTi, durvRSTiH, 'udaunbheya'tti udakojhedAH, giritaTAdibhyo jalodbhavAH, 'udauppIliya'tti uda-18 kotpIlA:-taDAgAdijalasamUhAH 'pavAha'tti apakRSTAni alpAnyudakavahanAni, tAnyeva prakarSavanti pravAhAH, iha prANakSayAdayo / | jalakRtA draSTavyAH 'kakoDae'tti karkoTakAbhidhAno'nuvelandharanAgarAjAvAsabhRto girilavaNAbdhau aizAnyAM dizyasti, tatastanni|vAsI nAgarAjaH karkoTakaH, 'kaddamae'tti AgneyyAM tathaiva vidyutprabhagiriH tatra kaImako nAma nAgarAja: 'aMjaNo'tti vela-IN |mbAbhidhAnavAyukumArarAjasya lokapAlo'anAmidhAnaH, 'saMkhavAlae'tti dharaNAbhidhAnanAgarAjasya lokapAlaH zaGkapAlaH, zeSAstu | | puNDrAdayo'pratItAH, 'vasuhAra'tti (sU. 167) tIrthakarajanmAdipu nabhaso dravyabRSTiH vasudhArA, hiraNyaM rupya, ghaTitaM suvarNamityanye, varSo'lpataraH dRSTistu mahatIti varSavRSTayorbhedaH, mAlyaM-adhitapuSpANi, varNAzcandanaM, cUrNA- gandhadravyasambandhI, gandhAHkoSTapuTapAkAdayaH 'sapiNahitti ghRtaguDAdisthApanAni, 'sannicaya'tti dhAnyasaJcayAH, nidhilakSAdipramANadravyasthApanAni, |nidhAnA bhUmigatasahasrAdidravyasaGkhyasaJcayAH, 'pahINaseiyAi'nti prahINA-alpIbhUtAH sektAra:-secakA navadravyaprakSeptAro | yeSAM tAni prahINaM-viralIbhUtamAnuSaM gotrAgAraM-tatsvAmigotragRhaM yeSAM tAni, 'niddhamaNesu nagarodakanirgamaneSu 'susANa'tti dIpa anukrama [194199] // 65 // ~138 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [8+9], mUlaM [168] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga laghuttA prata sUtrAMka [168] dIpa anukrama [201204] | gRhazabdasya pratyekaM sambandhAt zmazAnagRha-pitRgRhaM girigRha-parvatoparigRhaM kandaragRha-guphA zAntigRha-zAntikarmasthAnaM zailagRha| parvatamutkIrya yatkRtaM upasthAnagRha-AsthAnamaNDapaH bhavanagRhaM-kuTumbavasanasthAnamiti // tRtIye saptama uddezakaH // | atha dakSiNabhavanapatIndrANAM prathamalokapAlanAmAni so0 ko ci0pa0 te0 ru.ja. tu. kA. A0 (. 168) ityakSa radazakena ucyante, vAcanAntareSu gAthA, sA caivam-"some ya 1 kolavAle 2 citta 3 pabha 4 teu 5 taha rue ceva 6 / jalapaha |7 taha turiyagaI 8 kAle 9 Avatta 10 pddhmaao||1||" evaM dvitIyAdayo'pyabhyUdyAH, iha pustakAntare'yamartho dRzyate, dAkSiNAtyeSu lokapAleSu pratisUtraM yau tRtIyacaturthI tAbaudIcyeSu caturthatRtIyau jJAtavyo, 'esA battabvayA sabbesuvi kappesu'tti eSA vaktavyatA saudharmazAnoktA sarveSu kalpeSu-indranivAsabhUteSu bhaNitavyA, sanatkumArAdIndrayugmeSu pUrvendrApekSayA uttarendrasambandhinAM lokapAlAnAM tRtIyacaturthayorvyatyayo vAcya ityarthaH, ete somAdayaH pratidevalokaM vAcyAH, na tu bhavanapatIndrANAmivAparApare, 'je ya IdAvi HzakAdayo dazendrA vAcyAH, antimadevalokacatuSke indradvayabhAvAditi / / tRtIye zate'STama uddezakaH / / II jIvAbhigamoktaH 'joisipauddesao' (sa. 169) sa cAyaM-soiMdiyavisae jAva phAsidiyavisae, soiMdiyavisae NaM bhaMte / INIpoggalapariNAme kaivihe paNNate?, go0! duvihe sumbhi0 dunbhisaddapariNAme ya' zuzAzubhazabdapariNAmaH, cakSurindriyaviSaye surUva.17 durUvapariNAme ya, ghANediye subhi0 dubbhigaMdhapariNAme ya, jibhidiye surasadurasapariNAme ya, sparzendriye tu suphAsaduphAsapariNAme ya, se nUrNa bhaMte ! uccAvaehiM saddapariNAmehiM pariNAmemANA poggalA pariNamaMti iti battavyaM siyA?, hatA! goyamA!, evaM subhiNoti idaM sUtraM punarevam ,-se nUNaM bhaMte ! subbhisaddapoggalA dubbhisaddattAe pariNAmanti ? hatA! goyamA ! // tRtIyazate navama uddezakaH / / HIROADCADHOPROCHEHROHIL FIO HINDE atha zataka-3 uddezaka: samApta:, atha zataka-3 uddezaka: 8 + 9 Arabdha: evaM samApta: / ~139 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [3], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [170] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga0 prata sUtrAMka [170] 'samiya'tti (sa. 170) samikA uttamatvena sthiraprakRtitayA upazamanI svaprabhIrvA kopautsukyAdibhAvAna zamayati upAdeya-10 zatake bacanatayA zamitA vA-anuddhatA, 'caMDa'tti tathAvidhamahaccAbhAveneSatkopAdInAM jAtatyAcaNDA, 'jAya'tti prakRtimahattvavarjitatvena ? uddeza: asthAnakopAdInAM jAtatyAjAtA, krameNAbhyantarA madhyamA bAhyA ceti, taMtrAbhyantarA samutpannakAryaNa prabhuNA gauravArhatvAdAkAri tava pAzce sameti, tAM cAsAvarthapadaM pUcheta , madhyamA tUbhayathA'pyAgacchet , alpataragaurava viSayasyAt abhyantarayA cAdiSTamarthapadaMza / tayA samaM prabadhnAti-granthibandhaM kuryAt , bAbA anAkAritaiyAgacchati, alpatamagaurava viSayatvAt , tasyAzcArthapadaM varNayatyeva, AdhAyAM / caturviMzatisahasrANi devAnAM dvitIyAyAmaSTAviMzatiH tRtIyAyAM dvAtriMzaditi, tathA krameNa devIzatAni adhyuSTAni trINi sAr3he dve peti, taddevAnAmAyuH krameNArddhatRtIyapalyopamAni ve sArddha ceti, devInAM tu sA ekaM tadaddhaM ceti, evaM balerapi, navaraM devapramANaM tadeva catuzcatuHsahasrahInaM, devImAnaM tu zatenAdhikaM, AyurmAnamapi tadeva, navaraM palayopamAdhikaM, evamacyutAntAnAmindrANAM pratyekaM tisrH| parSadaH syuH,nAmato devAdimAnataH sthitimAnatazca kvacitkizcidbhedaH,etatsvarUpaMjIvAbhigamAdavaseyamiti ||smpuurnn tRtIyaM shtm| dIpa anukrama [206] S 'acaNiya'tti (sa. 171) siddhAyatanajinapratimAdyarcanamabhinavotpannasomalokapAlaspeti, 'rAyahANImu cattAri uddesayA |bhANiyabvA' te caivam-'kahannaM bhaMte ! IsANassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo somANAmaM rAyahANI paNNatA ?, go! | sumaNassa mahAvimANassa ahe sapakviM iti, pUrvoktAnusAreNa jIvAbhigamoktavijayarAjadhAnIvarNakAnusAreNa caikaika uddezakaH adhye-1 | tavyaH, Adi gAha(32)tti IzAnendrasya, Adiduya'tti AdyadvayoH somayamayorAyuvibhAgone dve palye 'do ceva'tti sambandhA atha zataka-3 uddezaka: 10 Arabdha: evaM samApta:, tat samApte zataka-3 api parisamApta: atha zataka-4 Arabhyate atra zataka-4, uddezakA: 1-8 ArabdhA: ~140 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [4], varga H aMtar-zataka H, uddezaka [1-8], mUlaM [172] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga laghavattI 4 zatake prata sUtrAMka [172] dbhavataH, dhanadasya dve eva palyopame, 'tibhAga'tti varuNaviSaye satribhAge dve palye, 'paliya'tti yathApatyadevAnAM palyamekamiti, gAthA gatArthA / / caturthazate'STama uddeshkH|| 19 uddezaH 'neraie 'ti (sU. 173) lessApade saptadaze prajJApanAyAstRtIya uddezako bhaNitavyaH,sa cai-goyamA ! neraie Neraiesu uvabajjada, No aNeraie Neraiemu uvayajjai' ayaM cAsyArthaH-narayiko nairayikeSutpadyate, na punaranarayikA, kathametad, ucyate, 12 yasmAnArakAdibhavopagrAhaka Ayureva, ato jIvaH ko'pi prAgbhavAyubhuktvA narakAdiSUtpattukAmaH sa nArakAyAyuHprathamasamayasaMvedanakAla eva nArakAdivyapadezyaH syAt RjusUtranayadarzanena, yata uktaM nayavidbhiH-'palAlaM na dahatyagnirbhidyate na ghaTaH kvacit / / na zUnyAnnirgamo'stIha, na ca zUnyaM pravizyate // 1 // " nArakavyatiriktazca, narake nopapadyate / narakAbArakazcAsya, na kazcidvipramucyate / // 2" 'jAva nANAIti ayamuddezako jJAnAvasAno'dhyetavyaH, sa cAyam- 'kaNhalese NaM jIve kaisu nANesu hojA?, go0! dosu tisu causu vA nANesu hojA, dosu hojemANe AbhiNiyohiyasuyanANesu hojA' // caturthazate navama uhezakaH // 'tArUvattAe'tti (sa. 174) tadrUpatayA nIlalezyAkhabhAvena, evaM prajJApanAlezyApade caturthoddezakaH, sa caivam-'tAvaNNattAe tAgaMdha0 tArasa0 tAphAsattAe bhujao 2 pariNamaMti?, haMtA! goyamA kaNhalesA nIlalesaM pappa tArUvattAe . bhujo 2 pariNamai.' ayamasya | bhAvArthaH yadA kRSNaleNyApariNato jIvo nIlalezyAyogyAni dravyANi gRhItvA kAlaM kuryAt tadA nIlalezyApariNata utpadyate, DI'jallesAI davAI pariyAittA kAlaM karei tallese ubavajjaI' iti vacanAd , ataH kAraNameva kAryAsyAt , 'se keNaTeNaM bhaMte ! evaM / / buccaI-kaNhalesA nIlalesaM pappa tArUvattAe bhujjo 2 pariNamai ?, goyamA! se jahAnAmae khIre dUrsi pappa' takramiti bhAvaH, 'suddhe dansartamaasaramniaTHIROImurga RITERARTHRITISAMHARINERATIST I PRIT IST dIpa anukrama [210] atha zataka-4 uddezakA: 1-8 samAptA:, atha zataka-4 uddezaka: 9 Arabdha: evaM samApta:, atha zataka-4 uddezaka: 10 Arabdha: ~141 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [4], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [174-175] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga laghavattau [174175] gAthA |vA batthe rAga pappa tArUvattAe bhujo 2 pariNamai, eeNadveNaM goyamA! evaM bui-kaNhalesA' ityAdi, etenaivAbhilApena nIlA || | kApotI kApotI taijasIM taijasI panA padmA zuklAM prApya tadrUpatvAdinA pariNamatIti vAcyam , atha kiyadramadezako'yaM vAcya ityAha-'jAvetyAdi, pariNAmetyAdigAthoktadvAraparisamAptiM yAvaditi, tatra pariNAmo darzita eva, tathA 'vaSNa'tti kRSNAdi| lezyAnAM varNo vAcyaH,sa cai-'kaNhalessA Na bhaMte ! kerisagA vaNNeNaM pannati, uttaraM tu kRSNA jImUtAdivat , nIlA bhRGgAdivat , | kApotI kApotavarNA khadirasArAdivata , taijasI lohitA zazakaraktAdivat , padmA pItA campakAdivat , zuklA(zvetA)zaGgAdivata, 'rasa'tti kRSNA tiktarasA limbavat , nIlA kaTukarasA nAgaravat , kApotI kaSAyarasA apakkabadaravat , tejolezyA amlabhadhurA apakvAmraphalabat, / | pamA kaTukaSAyamadhurarasA candraprabhAsurAvata , zuklA madhurarasA guDAdivat ,'gaMdha'tti lezyAgandho vAcyaH, AdyAstisro durabhigandhAH, | antyAzca taditarAH, 'suddha'tti antyAH zuddhAH, AdyAstvitarAH, 'apasatya'tti AdyA aprazastA antyAH prazastAH 'saMki| liha'tti AdyAH saMkliSTAH, antyA anyAH, 'uNha'tti antyA uSNAH snigdhAca, AdyAH zItA rUkSAca, 'gaI'tti AdyA durga| tihetavaH antyAH sugatihetavaH, pariNAma'tti lezyAnAM katividhaH pariNAma iti vAcyaM, tatrAsau jaghanyamadhyamotkRSTabhedAt tridhA utpAdAdibhedAdvA vidhA, 'eesinti AsAM pradezA bAcyAH, tatrAnaMtapradezakA pratyekaM vAcyA etAH, ogAha'tti avagAhanA |AsAM vAcyA, tatratA asaGkhyAtakSetrapradezAvagAhAH, 'vaggaNa'tti vargaNA AsAM vAcyAH, tatra vargaNA kRSNalezyAdiyogyadravyavargaNAH, tAzcAnantA audArikAdivargaNAvata , 'ThANa'tti tAratamyena vicitrAdhyavasAyanibandhanAni kRSNAdidravyavRndAni, tAni | cAsaGkhyeyAni, adhyavasAyasthAnAnAmasaGkhyAtatvAt ,'appabahutti lezyAsthAnAnAmalpabahutvaM vAcyaM, tacaivam-'eesi NaM bhaMte ! dIpa anukrama [212214] // 67 // ~142 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [5], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1], mUlaM [176-178] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [176178] zrIbhaga laghuvRttI zatake uddezaH kaNhalesAThANANaM jAva sukalesAThANANa ya jahannagANaM dabaTThayAe 3 kayare 2 hiMto appA vA 4 1, goyamA! sambatthobA jahaNNagA kAulesAThANA dabbaTThayAe jahaNNagA nIlalesAThANA davvaDhayAe asaMkhejaguNA jahaNNagA kaNhalesAbdabba0 asaM jaha0pamhalesAThANA dabba0 asaMkhejahaNNagA teulesAThANA dabba0 asaM0 jaha0pamhalesAThANA dabdha. asaM jaha* sukalesAThANA dabba0 asaM0' ityAdIti / / caturthazate dazamaH / / sampUrNa caturtha zatam / / gAthA dIpa anukrama [215218] bhagavatyAM caturthazatAnte lezyA uktAH, paJcamazate tu prAyo lejhyAvanto nirUpyante, evaMsambandhasyAsyoddezakasya saGgahagArthayam "caMpa ravi 1 aNila 2 gaMThiya 3 sadde 4 chaumA5 ''u 6 eaNa 7 NiyaMThe 8 / rAyagiha 9 caMpA caMdimA ya 10 dasa paMcamaMmi | Rsae // 1 // " 'caMti tatra campAyAM raviviSayapraznanirNayArthaH prathamaH, 'aNila'tti vAyuviSayo dvitIyaH, 'gaMThiya'tti jAla grathikAjJAtajJApanIyArthanirNayaparastRtIyaH, 'sa'tti zabdaviSayapraznanirNayArthacaturthaH, 'chauma'tti chayasthavaktavyatArthaH paJcamaH, 'Au'tti AyuSo'lpatvAdivAcyArthaH paSThaH, 'eyaNa'tti pudgalAnAmejanAdharthavAcyaH saptamaH, 'NiyaMThe'tti nigranthIputrAbhidhAnAnagAravihitasuvicArasAro'STamaH, 'rAyagiha ti rAjagRhanagaravicArasaro navamaH,'caMpA caMdimA yatti campAyAM candravaktavyatArthoM dazamaH, tatra prathamoddezake kizcillikhyate-'sUriya'tti dvau rakhI, jambUdvIpe dvayoreva bhAvAt , 'udINapAINaM'ti uda|geva udIcInaM prAgeva prAcIna, udIcInaM tadudIcyAsannatvAta prAcInaM tatpranyAsannatvAt , udIcInaprAcInaM digantaraM, kSetradiga| pekSayA pUrvottaradigityarthaH, uggacchatti udgatya krameNa tatrodgamanaM kRtvA 'pAINadAhiNaM'ti prAcInadakSiNaM digantaraM, pUrva-| atha zataka-4 uddezaka: 10 samApta:, tat samApte zataka-4 api samApta: atra zataka-5 Arabhyate atha zataka-5 uddezaka: 1 Arabdha: ~143 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [176-178] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [176178] gAthA zrIbhagadakSiNamiti, 'Agacchati'tti AgacchataH, krameNaivAstaM yAta iti, iha codgamanamastamayaM ca draSTralokavivakSayA'vaseyaM, tathAhilaghuvRttI hA5zatake yeSAmadRzyau santau dRzyau tau ravI sthAtAM te tayorudgamanaM vyavaharanti, yeSAM tu dRzyau santAbadRzyau staste tayorastamanaM vyavaharanti / 1 uddeza: ityaniyatAvudayAstamayau, Aha ca-"jaha 2 samae 2 purao saMcarai bhakkharo gayaNe / taha 2 purao'vi niyamA jAyai rayaNIya HIbhAvattho ||shaa evaM ca sai narANaM udayasthamaNAI hota'niyayAI / sai disimee kassa ya kiMcI vavadissae niyamA / / 2 / / sai | ceva ya niddiDo, bhaddamuhutto kameNa samvesi / kesiMcI dANipiya visayapamANo rakhI jesi // 3 // " ityAdi, anena ca sUryasya catasRSu dikSu gatiruktA, tatatha ye manyante sUryaH pazcimasamudraM pravizya pAtAle gatvA punaH pUrvasamudre udeti tanmataM niSiddhaM, iha ca sUryasya sarvato gamane'pi pratiniyatatvAt prakAzasya rAtriMdivasa vibhAgo'sti, taM kSetrabhedena darzayannAha-'jayA 'ti (sa. 176) iha sUryadvayabhAvAdekadaiva digdvaye divasa uktaH, iha yadyapi dakSiNAddhe tathA uttarAddhe ityuktaM tathA'pi dakSiNabhAge uttarabhAge ceti | boddhavyaM, arddhazabdasya bhAgamAtrArthatvAt , yato yadi dakSiNAr3heM uttarArddhaM ca samagra evaM divasaH sAt tadA kathaM pUrveNApareNa ca rAtriH sthAt iti vaktuM yujyeta ?, arddhadvayagrahaNena sarvakSetrasya gRhItatvAt , itazca dakSiNA dizabdena dakSiNAdibhAgamAtramavaseyaM, na tvarddha, yato yadApi dakSiNottarayoH sarvotkRSTo divasaH syAt tadApi jambUdvIpasya dazabhAgatrayapramANameva tApakSetraM tayoH pratyekaM syAt / dazabhAgadvayamAnaM ca pUrvapazcimayoH pratyekaM rAtrikSetraM syAt , tathAhi-palyA muhattaH kila sUryo maNDalaM vRttAkAraM jambUdvIpaM pUrayati / utkRSTadinaM cASTAdazabhirmuhUrtaruktaH, aSTAdaza ca SaSTerdazabhAgatritayarUpAH syuH, yadA'STAdazamuhUrto divasastadA raatri-dshmuhuurtaa| syAt , dvAdaza ca paTerdazabhAgadvayarUpAH syuH, tatra ca meru prati nava yojanasahasrANi catvAri zatAni paDazItyadhikAni 9486 IN artyrsana MARATHerestinagadiyasristian mantimeligion tanSTARRIASTHAHATERINTER dIpa anukrama [215218] ~144 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [176-178] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [176178] zrIbhaga gAthA bhAgA nava ca dazabhAgayojanasvetyetat sarvotkRSTa divase dazabhAgatrayarUpaM tApakSetrapramANaM syAt , kathaM ?, mandaraparikSepasya kiJcinnya 5zatake laghuvRttI | natrayoviMzatyuttaraSada 31623 zatAdhikakatriMzadyojanasahasramAnasya dazabhirbhAge hune yallabdhaM tasya triguNitatve etasya bhAvAditi / / tathA lavaNasamudraM prati caturnavatiyojanAnAM sahasraM 94868 aSTau zatAni aSTapaSTaghadhikAni catvArazca dazabhAgayojanakhetyetadutkRSTadine tApakSetrapramANaM syAt , kathaM ?, jambUdvIpaparidheH kizcinyUnASTAviMzatyuttarazatadvayAdhikaSoDazasahasropetayojanalakSatraya mAnasya 316228 dazabhirbhAge yallabdhaM tasya triguNitatve etasya bhAvAditi, jaghanyarAtrikSetraparImANaM cApyevameva, navaraM paridhe-11 IMI dezabhAgo dvigaNaH kAryaH, tatrAdyaH para yojanAnAM 6324sahasrANi trINi zatAni caturvizatyadhikAni pada ca bhAgA daza-IN | bhAgayojanasya, dvitIyaM tu triSaSTiH sahasrANi dve pazcacatvAriMzadadhike yojanAnAM zate SaT bhAgA dazabhAgayojanasya 63245 - sarvalayau ca dine tApakSetramanantaroktarAtrikSetratulyaM, rAtrikSetraM tvanantaroktatApakSetratulyaMmiti, AyAmatastu tApakSetra jambUdvIpamadhye | paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi, lavaNe ca traya 33333 - striMzatsahasrANi trINi zatAni trayastriMzadadhikAni ekabhAgazca tribhAga-1 yojanasya, ubhayamIlane tu aSTasaptatiH sahasrANi trINi zatAni trayastriMzadadhikAni yojanatribhAgaveti 78333 / 'ukkose| aTThArasamuhutte divase havaitti iha kila sUryasya caturazItyadhika maNDalazataM syAt , tatra kila jambUdvIpamadhye paJcaSaSTimaNDa-| lAni syuH, ekonaviMzatyadhikaM ca zataM maNDalAnAM lavaNasamudramadhye bhavati, tatra sarvAbhyantare maNDale yadA vartate sUryastadA aSTA-10 dazamuhUnoM divaso bhavati, yadA sarvabAdhe maNDale varttate ravistadA sarvajaghanyo dvAdazamuhUrto divaso bhavati, aSTAdaza muhUrtAH kathaM |syuH ?, ucyate, dvitIyamaNDalAdArabhya pratimaNDala dvAbhyAM ekapaSTibhAgarUpamuhUrtasambandhibhAgAbhyAM dinasya vRddhI vyazItyadhikazata dIpa anukrama [215218] ~145 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [176-178] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [176178] zrIbhagatamA Lar uddezaH Aa gAthA ainmenlyinauanianimurdueenstratimamarSimarSHREE winteARRIEmentisthatantanmumtasthi t | tamamaNDale SaT muhUrtA barddhanta ityevamaSTAdazamuhUrto divasaH syAt , ata eva dvAdazamuhUrttA rAtriH syAt , triMzatamuhUrttatvAdahorAtrasya, 'aTThArasamuhuttANaMtare'tti yadA sarvAbhyantaramaNDalAnantare maNDale varttate sUryastadA muhUrttakapaSTibhAgadvayahIno'STAdazamuhUtau divasaH | syAt , sa cASTAdazamuhU divasAdanantaro'STAdazamuhUrttAnantara iti vyapadizyate, 'sAiregA duvAlasamuhuttA rAi'tti dvAbhyAM | | muhUtkaSaSTibhAgAbhyAmadhikA dvAdazamuhUrtapramANA rAtriH syAt , yAvatA bhAgena dinaM hIyate tAvatA rAtrirvaddhate, triMzanmuhUrttatvAdahorAtrasyeti, 'evaM eeNaM kameNaM'ti etenAnantaroktena 'jayA NaM bhaMte ! jaMvuhIve 2 dAhiNaH' ityanena 'osAreyabya'ti | dinamAnaM isvIkArya,tadeva darzayati-'sattarase'tyAdi,tatra sarvAbhyantaramaNDalAnantaramaNDalAdArabhyakatriMzattamamaNDalArddha yadAsUryastadA / saptadazamuhattoM divasaH syAt , pUrvoktahAnikrameNa trayodazamuhUrttA ca rAtririti, 'sattarasamuhuttANaMtara'tti muhUrttakapaSTibhAgadvayahInasaptadazamuhUrtapramANo divaso yat dvitIyAdArabhya dvAtriMzattamamaNDalArddha svAt , evamanantaratvamanyatrApyUhyam , 'sAiregatera-14 samuhattA rAi'tti muhakapaSTibhAgadvayena sAtirekatvaM, evaM sarvatra,'solasamuhutte divase'tti dvitIyAdArabhyaikaSaSTitamamaNDale 16 muhUtoM divasaH syAt , 'pannarasamuhutte divase'ti dvinavatitamamaNDalArddha vartamAne khau, 'cauddasamuhutte divse'tti| dvAviMzatyuttarazatatame maNDale, 'terasamuhuttetti sArddhadvipaJcAzaduttarazatatame maNDale, 'bArasamuhutte'tti dhyazItyadhikazatatame || maNDale,sarvabAhya ityrthH|| kAlAdhikArAdidamAha-'jayA NaM bhaMte! jaMbuddIve dIve dAhiNaddhe vAsANaM paDhame samae pddivjii| ityAdi, (sU. 177) 'vAsANaM'ti caturmAsapramANavarSAkAlasya sambandhI prathamaH-AdyaH samaya:-kSaNaH pratipadyate-saMpadyate, bhavati / ityarthaH, 'aNaMtarapurekkhaDe samayaMsitti anantaro nirvyavadhAno dakSiNArdhavarSAprathamatApekSayA, sa cAtIto'pi sthAdata Aha dIpa anukrama [215218] ~146 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [176 178] gAthA dIpa anukrama [215 218] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [5], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [1] mUlaM [ 176- 178 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH HOJOCSUCSUC JOCUR puraskRtaH purovarttIi, bhaviSyannityarthaH, samayaH pratItaH, tataH padatrayasya karmadhArayaH tatra, 'anaMtara pacchAkaDe samayaMsi tti pUrvA| paravidehavarSA prathamasamayApekSayA yo'nantaraH pazcAtkRtaH atItaH samayastatra dakSiNottarayorvarSAkAlaprathamasamayaH syAt, 'evaM jahA samaeNaM'ti ityAdi, AvalikAmilApazcaivam- 'jayA NaM bhaMte! jaMbuddIve 2 dAhiNadve vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivajaha jayA NaM uttaradve'vi, jayA NaM uttaraddhe vAsANaM paDha0 tathA NaM jaMbu0 maMdarapavvayassa puracchimapaJcacchime NaM aNaMtarapurakkhaDasamayaMsi vAsANaM paDhamAvaliyA paDivajaha ? haMtA ! goyametyAdi, evamAnaprANAdiSu padeSvapi, AvalikAdyarthaH punarevaM AvalikA asaGkhyAtasamayAtmikA AnaprANaH ucchAsa niHzvAsakAlaH stokaH saptaprANapramANo lavastu- saptastokarUpaH, muhUrttaH punaH lavasaptasaptatimitaH Rtustu mAsadvayamAnaH 'hemaMtANaM'ti zItakAlasya 'gimhANaM 'ti uSNakAlasya, 'paDhame apaNe' tti dakSiNAyanaM, zrAvaNAditvAt saMvatsarasya, paNmAsIM yAvadakSiNAyanamiti, evamuttarAyaNamapi 'jueNavi'ti yugaM paJcasaMvatsaramAnaM 'puruveNa vatti pUrvAMgaM 84 varSalakSANAM, 'putraveNa va'tti pUrva pUrvAGgameva 84 varSalakSaguNitaM, evamagre'pi 84 varSalakSaguNitamuttarottaraM sthAnaM syAt, caturNavatyadhikaM cAGkazatamantime sthAne syAditi 'paDhamA osappiNitti avasarpayati bhAvAnityevaMzIlA avasarpiNI tasyAH prathamo vibhAgaH / prathamA avasarpiNi 'ussappiNi'tti utsarpayati bhAvAnityevaMzIlA utsarpiNI || paJcamazate prathama uddezakaH // prathamodezake dikSu divasAdibhAga uktaH, dvitIye tu tAsveva vAtaM pratipipAdayiSurvAtabhedAMstAvadabhidhAtumAha-'asthi tti (sU. 179) astyayamartho yaduta vAtA vAnti, kIdRzA ityAha- 'IsiM purevAya'tti manAk satrehavAtAH, 'pacchAvAya'tti pathyA vanaspatyAdihitA vAyavaH, 'maMdA vAya'tti mandAH-zanaiH saJcAriNo'mahAvAtAH 'mahAvAya'tti uddaNDavAtA analpAH, 'puratthime atha zataka-5 uddezakaH 1 samAptaH, atha zataka-5 uddezakaH 2 ArabdhaH ~147~ 5 zatake 1 uddezaH Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [179-181] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [179181] dIpa anukrama [219221] zrIbhaga ti meroH pUrvadizi, evayetAni digvidirApekSayA'STau sUtrANi / / uktaM digbhedato vAtAnAM vAnaM, atha dizAmeva parasparopanibandhena 5 zatake laghuvRttau / tadAha-'jayA 'ti iha ca dve dikasatre devidiksUtre / / atha prakArAntareNa vAtasvarUpanirUpaNasUtraM, tatra 'dIbiJcAgi'tti dvaipyAra uddeza: dvIpasambandhinaH 'sAmuchiya'tti samudrasyaite sAmudrikAH, annamannavivaJcAseNaM ti anyo'nyavyatyAsena, yadaike IpatpurovAtAdivizeSaNA bAtA bAnti tadetare na tathAvidhA vAntIti, 'velaM nAikamaMti' tathAvidhavAtadravyasAmarthyAlAyAH tathAkhabhAvatvAceti / atha vAtAnAM vAne prakAratrayaM sUtratrayeNa darzayannAha-'asthi NamityAdi, 'ahAriyati rItaM rItiH-svabhAvaH tasthAnatikramaNa yathArItaM gacchati, yathAsvAbhAvikyA gatyA gacchati, uttara kiriyaM ti vAyukAyasya hi mUlazarIramaudArikaM. uttaraM tu vaikriyaM, aMtaH uttarA uttarazarIrAzrayA gatilakSaNA kriyA yatra gamane taduttarakriyam tadyathA bhavatItyevaM rIyaM rIyate' gacchati. iha caikasUtreNaiva | vAyuvAnakAraNatrayasya vaktuM zakyatve yat sUtratrayakaraNaM tad vicitratvAt sUtragateriti mantavyaM, vAcanAntare tvAcaM kAraNaM mahAvAtavarjitAnAM dvitIyaM tu mandavAtavarjitAnAM tRtIyaM tu caturNAmapyuktaM / / vAyukAyAdhikArAdevedamAha-'bAuAe Na'mityAdi, 'jahA khaMdae' tatra prathamo darzita eva, 'aNege'tyAdi dvitIyaH, sa caivam-bAuyAe NaM bhaMte ! bAuyAe ceva aNegasayasahassakhutto uddA-In ittA 2 tattheva bhujoM 2 paJcAyAi ?, haMtA! go0!, 'puDhe uddAi'tti tRtIyaH, sa caivam-'se bhaMte ! kiM puDhe uddAi ? apuDhe01, go! puDhe uddAi, no apuDhe' 'sasarIrI'tyAdizcaturthaH, sa caivam-se bhaMte ! ki sasarIrI nikkhamai, asarIrI ni0?, go ! siya | sasarIrIti, vaayukaaycintitH| atha banaspatikAyAdIna zarIratazcintayannAha-eeNaM'ti etAni 'kiMsarIra'tti (sU0 180) / H70 // keSAM zarIrANi kiMzarIrANi, 'surAe ya je ghaNe'tti surAyAM dve dravye syAtAM-dhanadravyaM drabadravyaM ca, tatra yad ghanadravyaM 'pubva PERSE: BECADEMATIOE-Idamad ~148 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [179-181] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagata prata sUtrAMka [179181] zatake uddezaH dIpa anukrama [219221] bhAvapannavaNaM pahuMca'tti atItaparyAyaprarUpaNAmaGgIkRtya vanaspatizarIrANi, pUrva hi odanAdayo banaspatayaH 'tao pacchatti ghuvRttau / vanaspatijIvazarIravAcyatyAnantaraM agnijIvazarIrANIti vaktavyaM syAditi, kiMbhUtAni santItyAha-'satyAtIya'tti zastreNa-ud khalamuzala yantrakAdinA atItAni-atikrAntAni pUrvaparyAyamiti zastrAtItAni, 'satyapariNAmiya'tti zakheNa pariNAmitAni- kRtAbhinanaparyAyANi zatrapariNAmitAni, 'agaNijjhAmiya'tti bahinAdhyAmitAni-zyAmIkRtAni, khavarNatyAjanAta , 'aga|NijhUsiya'tti agnijhoSitAni, pUrvasvabhAvakSapaNAta , agnisevitAni vA 'juSI prItisevanayo'rityasya dhAtupAThAt , 'agaNipari|NAmiyAI ti agnipariNAmitAni, auNyayogAditi, uvale'tti dagdhaH pASANaH,'kasabahiya'tti kapapaDaH 'ahijjhAmi'tti asthi ca tad dhyAmaM ca-agninA dhyAmalIkRtaM ApAditaparyAyAntaramiti, 'iMgAlo' jvalitendhanaH, 'chAriya'tti kSArika-bhasma, | 'buse'tti busaM 'gomae'tti chagaNaM, iha busagomayau bhUtaparyAyAnuvRttyA dagdhAvasthau grAhyau, anyathA agnidhyAmitAdivizeSaNAnAmanupapattiH syAt , ete pUrvabhAvaprajJApanAM pratItya ekendriyajIvaiH zarIratayA prayogeNa-khavyApAreNa pariNAmitAH ye te tathA, ekendriyazarIrANItyarthaH, apiH samuccaye, yAvatkaraNAta dvIndriyajIvazarIraprayogapariNAmitA apItyAdi dRzya, dvIndriyAdijIva zarIrapariNatatvaM ca yathAsambhavameva, na tu sarvapadeSviti, tatra pUrvamaGgAro bhasma ca ekendriyAdizarIrarUpam , ekendriyAdizarIrANA-18 jAmindhanatvAta , busaM tu yavagodhUmaharitAvasthAyAmekendriyazarIraM, gomayastu tRNAdyavasthAyAM ekendriyazarIraM, dvIndriyAdInAM tu gvaa-| l dimirbhakSaNe dvIndriyAdizarIramapi / / pRthivyAdikAyAdhikArAdapkAyasya lavaNodadheH svarUpamAha-'lavaNe' ityAdi,(sa.181) jAva-I | logaTiitti, tavedam , 'kevaie parikkheveNaM ?, goyamA! do joyaNasayasahassAI cakavAla vikkhaMbheNaM, pannarasa sayasahassA ikka ~149 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [179-181] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake prata sUtrAMka [179181] dIpa anukrama [219221] bhagasII ca sahassA sayaM ca iguyAlaM kiMcivisesUrNa parikkhevaNaM paNNatte, ityAdi, etasyAM 'tA kamhA NaM bhaMte ! lavaNasamudde jaMbuddIvaM 2 IRE uddezaH laghuvRttI mAno unbIlei' ityAdiprazne 'goyamA! jaMbuddIve 2 bharaheravaesu vAsesu arahaMtA cakabI'tyAdi, uttaragranthasyAnte 'logddiii| | ityAdi, draSTavyamiti / / paJcame zate dvitIya uddezakaH / / . tRtIyoddezakAdisUtramidamAha-'jAlagaMThiya'tti (sU. 182) jAlaM-matsyabandhanaM tasyeva granthayo yasyAM sA jAlagranthikAjAlikA, kiMkharUpA setyAha-'ANupubbiga diya'tti AnupUrvyA-paripATyA, AdhucitapanthInAmAdau vidhAnAd antocitAnAM |cakrameNa anta eva karaNAta 'ANaMtaragaDhi'tti prathamagranthInAmanantaravyavasthApitagranthibhissaha grathitAH,evaM paramparaiH-vyavahitaissaha / grathitAH, annamanna'tti anyo'nya-mithaH ekena granthinA sahAnyo granthiH anyena ca sahAnya ityanyo'nyagrathitAH, annamanaguruya'tti anyo'nyena grathanAta gurukatA-vistIrNatA tayA, 'annamanabhAriya'tti anyo'nyasya yo bhAraH sa vidyate yatra tada-11 nyo'nyabhArikaM tadbhAvastattA tayA, 'annamannaguruyasaMbhAriyatti anyo'nyena gurukaM yat saMbhArikaM ca tattathA tadbhAvastattA tayA, 'annamanaghaDa'tti anyo'nyaM ghaTA-samudAyaracanA yatra tadanyo'nyaghaTaM tadbhAvastattA tayA 'ciTThai'tti Aste, ayaM / HdRSTAntaH, atha dArzantika ucyate-"evAmeva'tti anenaiva nyAyena 'bahasu AjAisahassesu'tti anekeSu devAdijanmasu | pratijIvaM krameNa pravRtteSu bahUnyAyuSkasahasrANi, tatsvAmijIvAnAM AjAtInAM ca bahusahasrasaGakhyatvAt , AnupUrvIgrathitAnIti | Lul pUrvavad vyAkhyeyaM, arthateSAmAyuSAM ko vedanavidhirityAha-'ege'vi yetyAdi, eko'pi jIva ekena samayenetyAdi prathamazata- zA vat , atrottaraM-'je te' ityAdi, mithyAtvaM caiSAmevaM-yAni hi bahUni AyUMSi bahUnAM jAlagranthikAvattiSThanti tAni ya(ta)thA atha zataka-5 uddezaka: 2 samApta:, atha zataka-5 uddezaka: 3 Arabdha: ~150 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [182-183] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrImA prata sUtrAMka [182183] dIpa anukrama [222223] vajIvapradezeSu sambaddhAni asaMbaddhAni vA ?, yadi sambaddhAni tadA kathaM bhinnarajIvasthitAnAM teSAM jAlagranthikAkalpanA kalpa- 5 zatake laghuvRttau / |yituM zakthA, tathApi tatkalpane jIvAnAmapi jAlagrathikAkalpatvaM syAt , tatsambaddhatvAt , tathA ca sarvajIvAnAM sarvAyussaMvedanena | | sarvabhavAnubhavanaprasaGgaH, atha jIvAnAmasambaddhavAnyAyUMSi tadA tadvazAddevAdijanma iti na syAd , asambaddhatvAdeveti, yaccoktaM-eko | jIva ekena samayena dve AyuSI vedayati, tadapi mithyA, AyurvayasaMvedane yugapaddhabadvayaprasaGgAditi, 'egamegassa'tti ekaikasya A jIvasya, natu bahUnAM, bahuSvAjAtisahasreSu kramavRttiatItakAlikeSu tatkAlApekSayA satsu bahUnyAyuHsahasrANi atItAni vartamAnabhavAntAni anyabhavikamanyabhavikena pratibaddhaM ityevaM sarvANi mithaHpratibaddhAni syuH, na punarekabhava eva bahUni, 'ihabhaviyAu'tti / vartamAnabhavAyuH 'parabhaviyAuti parabhavaprAyogyaM yadvartamAnabhavanibaddhaM, tacca parabhave gato yadA vedayati tadA vyapadizyate 'parabhaviyAuyaM vatti 'kahiM kaDetti va bhave baddhaM ?, 'samAiNNe'tti, samAcaritaM, taddhetusamAcaraNAt 'je jaMbhavie joNi uvavajittae'tti yo yasyAM yonAvutpattuM yogya iti, 'duvihati sammUrchimagarbhavyutkrAntikabhedAna dvidhA, cauvihaMti caturvidha bhavanapatyAdibhedAditi / / paJcamazate tRtIya uddeshkH|| 'AuDijamANAIti (mu0184) 'juDa bandhane' iti dhAtoH AjoDyamAnebhyA-sambadhyamAnebhyo mukhahastadaNDAdinA saha zaha-IR paTahajhallaryAdivAyebhyaH, AkuTyamAnebhyo vA ebhya eva, ye jAtAH zabdAste AjobyamAnA AkuyyamAnA eva vA ucyante, atastAnAjoDyamAnAnAkuyyamAnAn vA zabdAn zRNoti, iha prAkRtatvAcchabdasya napuMsakatA, athavA 'AuDi jamANAIti AkuTyamAnAni mitho'bhihanyamAnAni zabdAni-zamdadravyANi, 'saMkhiya'tti zazikA-ikhazaGkhaH 'khara hetti kAhalA 'poyA mahatI kAhalA MCARTONEIDEOHDDETARIDWARDECEMDAISAMPURANASI atha zataka-5 uddezaka: 3 samApta:, atha zataka-5 uddezaka: 4 ArabdhaH ~151 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [5], varga H. aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [184-199] (05) prata sUtrAMka [184199] zrIbhaga-II'piripiriyA' kolikapuTakAvanaddhamukho vAdhavizeSaH, 'paNava'ti bhANDapaTahaH laghupaTaho vA 'bhaMbha'tti DhakkA 'horaMbhati rUTi-14 zatake laghuvRttaugamyA, 'bheri'tti mahADakA 'jhallaritti valayAkArA 'dunduhi' devavAdyaM 'tatANi'tti, tataM vINAdikaM jJeyaM, vitataM paTahAdikam / / uddezaH dhanaM tu kAzyatAlAdi, vaMzAdi zupira mata // 1 // ' miti, 'puTThAIti prathamazate AhArAdhikAravadavaseyaM 'AragayAIti ArAda-18 bhAgasthitAn indriyagocaramAgatAn 'pAragayAIti indriyaviSayAtparato'vasthitAn 'sabvadUramUlamaMtiya'ti sarvathA dUraM-vipra-18 |kRSTaM mUlaM ca-nikaTaM sarvadUramUlaM tadyogAcchabdo'pi sarvadUramUlo'tastaM, atyarthadUravartinamatyantAsannaM vetyarthaH, aMtikamAsannaM ca, tanni-1 pedhAdanantikaM, namo'lpArthatvAnnAtyantamantikaM adUrAsannamiti bhAvaH, tadyogAcchabdo'pyanAntyiko'tastaM, athavA 'savvati sarvataH| samantAt dUramUlaM, anAdikamiti hRdayaM, 'aNaMtiya anantikamiti 'miya'ti parimANavana , garbhajamanuSyajIvadravyAdi, 'ami-IA ya'ti anantamasakhyeyaM vA vanaspatipRthvIjIvadravyAdi, 'nibbuDe'tti nirvRttaM nirAvaraNajJAnaM, kevalinaH kSAyikatvAcchuddhamiti, vAcanAntare tu 'nimbuDe bi'timire visabaiiti paatthovaa|| 'usmuyAijati (sU0185) utsukAyeta-utsuko bhaveta . viSayAdAna / / pratyautsukyaM kuryAditi, 'japaNaM jIvatti yamAjjIvaH, 'se NaM'ti taccAritramohanIyaM karma kevalino nAsti, evaM vaimAnikAna / | yAvat nArakAdidaNDako vAcyaH, sa caivam-'raie NaM bhaMte ! hasamANe ussuyamANe kai kammapagaDIo baMdhai ?, go0! sattavihabaMdhae vA aDhavihabaMdhae vA' ityAdi, iha ca pRthivyAdInAM hAsaH prAgbhavikatatpariNAmAdavaseyaH, 'pohattiehiMti pRthktvptressu-1|| bahuvacanasatreSu 'jIvA gaM bhaMte ! hasamANA vA usmayamANA vA kai ka0 baMdhaMti ?, sattavihabaMdhagAvi avihabaMdhagAvi','jIvegiMdi- 72 // yavajo'tti jIvapadamekendriyapadAni pRthivyAdIni ca varjayitvA anyeSu ekonaviMzatau nArakAdipadepu trikabhaGgo-bhaGgatrayaM vaacyN,yto| dIpa anukrama [224240] ~152 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [184-199] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake prata sUtrAMka [184199] laghuvRttI 10 4 uddeza dIpa anukrama [224240] jIvapade pRthivyAdipadeSu bahutvAJjIvAnAM saptavidhabandhakA aSTavidhabandhakAzcetyeka eva bhaGgo labhyate, nArakAdiSu tu trayaM, tathAhisarva eva saptavidhavandhakAH syurityekaH, saptavidhayandhakA aSTavidhavandhakazceti dvitIyaH, saptavidhayandhakA aSTavidhabandhakAzceti tRtIyaH, 'nidAe'tti nidrAM-sukhapratibodhalakSaNAM kuryAta nidrAyeta, 'payalAyae'tti pracalA-UrvasthitanidrAkaraNalakSaNAM kuryAt pracalAyeta, 'itthIganbha'ti (sa. 186) khIsambandhI garbha:-sajIvapudgalapiNDaH khIgarbhastaM,'saMharamANe'tti anyatra nayana , iha caturbhaGgI-1 garbhAd-garbhAzayAdavadhegarbha-garbhAzayAntaraM saMharati pravezayati ityekaH, garbhAd avadheryoni-garbhanigamadvAraM saMharati yonyA udarA-1 ntaraM pravezayati 2 tathA yonito-yonidvAreNa garbha saMharati 3 tathA yonIto yonisakAzAta yoni saMharati-nayati, yonyAudarAniSkAzya yonidvAreNaivodarAntaraM pravezayatItyarthaH 4, eteSu zeSaniSedhena tRtIyamanujAnabAha-'parAmusi'tti parAmRzya 2 tathAvidhakaravyApAreNa saMspRzya svIgarbha avyAbAdhamavyAvAdhena sukhasukhena yonidvAreNa niSkAzya garbha-garbhAzayaM saMharati, yaha / yonIto nirgamanaM strIgarbhasyoktaM tallokavyavahArAnuvartanAt , tathAhi-niSpanno'niSpanno vA garbhaH khabhAvAdyonyaiva nirgacchati iti, | | atha sAmarthya darzayati-nakhAgre 'sAharittae' saMhattu-pravezayituM 'nIharittae nakhaziraso romakUpAdvA nirhattuM niSkAzayituM chaviccheda'ti garbhasya hi chavicchedamakRtvA nakhAdau pravezayitumazakyatvAt , 'esuhume Na'ti itisUkSma-itiladhviti / 'kumA-18 |rasamaNe'tti (sU.187) padvarSajAtasya tasya prabajitatvAd , Aha-'chabbariso pavvaio niggaMthaM roiUNa pAvayaNa ti, etadevAzcarya, anyathA varSASTakAdArAna dIkSA syAt , 'kakkha'tti kakSAyAM pratigrahaM rajoharaNamAdAya 'nAviyA meM naukA-droNI me-mameyamiti, 'adakkhutti adrAkSuH-dRSTavantaH, te ca kSullakocitAM ceSTAM dRSTvA tamupahasanta iva bhagavantaM papracchuH, 'hIleha' jAtyudghATanataH, ~1537 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [184-199] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake laghuvRttoM 4 uddeza: prata sUtrAMka [184199] dIpa anukrama [224240] | nindaha manasA khiMsa'tti janasamakSa, 'garaha'tti anyajanasamakSaM 'avamannahatti taducitapratipayakaraNena. 'paribhavaha'tti | paribhavaH-samastapUrvoktapadakaraNena aglAnyA-akhedena 'saMgiNhaha' sagRhIta-svIkuruta,'uvagiNhaha' upagRhIta-upaSTambhaM kuruta, 'aMtakara'tti bhavacchedakaraH, sa ca dUratarabhave'pi syAdata Aha-'aMtimasarIra'tti caramazarIra iti,'jhANaMtariyAe'tti antarasva-vicchedasya karaNamantarikA dhyAnasthAntarikA dhyAnAntarikA, ArabdhadhyAnasya samAptirapUrvasyAnArambhaNamiti bhAvaH, tasyAM vartamAnasya // kappAo'(sa.188)kalpAd-devalokAt 'saggAo'tti svargAda-devalokadezAt prastaTAt 'vimANAo'prastaTaikadezAt / 'vAgaraNAI' gyAkriyanta iti vyAkaraNAni arthAH adhikRtA eva, 'devANa'ti (sa. 189) 'se kiM khAINaM bhaMte! devaa| iya battavvaM siya'tti se iti athArthaH, khAI punararthaH, Namiti vAkyAlaGkAre, devA iti yadastu tadvaktavyaM syAt , 'nosaMyatA' ityetadvaktavyaM syAt , asaMyatazabdaparyAyatve'pi nosaMyatazabdasyAniSThuravacanatvAt , mRtazabdApekSayA paralokIbhUtazabdavaditi, 'visissaitti (sU. 190) viziSyate-viziSTA sthAt, 'addhamAgaha'tti bhASA paTvidhA, yathA prAkRtasaMskRtazaurasenImAgadhI-| | paizAcIapabhraMzarUpAH, tatra mAgadhabhASAlakSaNaM kizcitkizcicca prAkRtabhASAlakSaNamasyAmasti sA ardha mAgadhyA iti vyutpattyA'rddha mAgadhI 'uvAsagassa'tti (sa.191) kevalinamupAste yaH zravaNAkAGkSI tadupAsanAmAtraparaH sannasau kevalyupAsakaH, 'tappa-IM |kkhiyassa'tti kevalipAkSikasya svayaMbuddhasyeti, 'pamANe tti (sU. 190) pramIyate yenArthastatpramANaM 'pacakkhe' akSaM-jIvaM prati gataM pratyakSaM 'aNumANe' anu-liGgagrahaNasambandhasmaraNAdeH pazcAta mIyate'nenetyanumAnaM 'ovammeM upamIyate sahazatayA gRhyate vastu anayetyupamA saiva aupamyaM 'Agami'tti gurupAramparyeNaitItyAgamaH, dvividhaM pratyakSa-indriyapratyakSaM noindriyapratyakSaM ca, // 73 // ~1540 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [184-199] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga: prata sUtrAMka [184199] dIpa anukrama [224240] tatra prathamaM paJcadhA zrotrAdIndriyabhedAt , noindriyaM tridhA-avadhyAdibhedAt , trividhamanumAnaM-pUrvavat zeSavat dRSTasAdharmyavat , tatra 5 zatake (pUrvavat ) pUrvopalabdhAsAdhAraNalakSaNAt mAtrAdigramAtuH putrAdiparijJAnaM, zeSavat yatkAryAdiliGgAnparokSArthajJAnaM, yathA mayUrotra // 4 uddezaH | kekAyitAditi, dRSTasAdharmyavat yathA ekasya kApaNAderdarzanAdanye'pyevaMvidhA ete iti pratipattiH aupamyaM yathA gaurgavayastatheti, Agamo dvidhA laukikalokottarabhedAta , tridhA vA sUtrArthobhayabhedAt , anyathA vA vidhA, AtmAgamaanantarAgamaparamparAgamame-1 | dAta , tatrAtmAgamAdayo'rthataH krameNa jinagaNadharatacchiSyApekSayA draSTavyAH, sUtratastu gaNadharatacchiSyapraziSyApekSayeti, teNa paraM'-1 ti, gaNadharaziSyANAM sUtrato'nantarAgamaH arthatastu paramparAgamaH, tataH paraM praziSyANAmiti, 'no'tti AtmaanantaraparaMparAgamatrike niSedha eva vAcya ityarthaH ||'crmkmmti (sU. 193) caramakarma yacchailezIcaramasamaye'nubhUyate, caramanirjarA tu yattato'na-14 ntarasamaye jIvapradezebhyaH parizaTatIti / / 'paNIya'ti (sa.194) praNItaM zubhatayA prakRSTaM 'dhAreja'tti dhArayed-vyApArayet , evaM | aNaMtaraparaMpara'tti asthAyamarthaH-yathA paimAnikA dvidhA proktAH, mAyimithyAdRSTInAM ca jJAnaniSedhaH, evamatrApi samyagdRSTayo'na-| ntaropapannakaparamparopapannakabhedena dvidhA vAcyAH, anantaropapannakAnAM jJAnaniSedhaH, tathA paramparopapannakAH paryAptakAparyAptakabhedAt | dvidhA, aparyAptakAnAM ca jJAnaniSedhaH, paryAptakA upayuktAnupayuktabhedena dvidhA, anupayuktAnAM jJAnaniSedhaH, AlApaM-(sa. 195) / sakRjalpanaM saMllApaM-muhurmuhurjalpanaM, laddhAoM tadavadheviSayaM gatAH, pattAo' tadavadhinA sAmAnyataH prAptAH-paricchinnAH, abhinA samanvAgatA-vizeSataH paricchinnAH, yatasteSAmavadhijJAnaM sambhinnalokaviSaya, yaca lokanADIgrAhakaM sanmanovagaNAgrAhakaM syAdeva. yato yo'pi lokasaGkhyeyabhAgaviSayo'vadhiH so'pi manodravyagrAhI, yaH punaH sambhinnalokaviSayo'sau kathaM na manodravyagrAhI bhavi ~1550 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [184-199] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [184199] ladhuvRttI dIpa anukrama [224240] zrIbhagApyati ?, iSyate lokasaGkhyeyabhAgAvadhermanodravyagrAhitvaM, yadAha-"saMsijja maNodavve, bhAgo logapaliyassa boddhabyo"tti // udi- 5 zatake namoha'tti (ma. 196) utkaTavedamohanIyAH, 'uvasaMta'tti anutkaTavedamohAH, paricAraNAyAH kathaJcidapyabhAvAt , natu sarva-II uddezaH thopazAntamohAH, upazamazreNesteSAmabhAvAt 'no khINamohe'tti kSapakaNerabhAvAta 'AyANehiM' (ma.197) AdIyate-gRhyateHrtha ebhirityAdAnAni-indriyANi tairna jAnAti, kevalitvAt // 'assiM samayaMsi' (sa.198) asmin vartamAnasamaye 'ogA hittANaM' avagAhya-Akramya 'seyakAlaMsi' eSyakAle'pi 'bIriya'tti vIrya-vIryAntarAyakSayaprabhavA zaktistatpradhAnaM sayogamAnasAdivyApArayuktaM yat sad-vidyamAnaM dravya-jIvadravyaM tattathA, vIryasadbhAve'pi jIvadravyasya yogAn vinA calanaM na syAt iti | sayogazabdena dravyaM vizeSitaM, saditi vizeSaNaM tasya sadA sattAvadhAraNArtha, athavA svaH-AtmA tadrUpaM dravyaM vadravyaM, tataH karmadhAsyaH, athavA bIryapradhAnaH sayogo-yogavAn vIryasayogaHsa cAsau sadravyaH-manaHprabhRtivargaNAyukto vIryasayogasadravyastasya bhAvastattA tayA hetubhUtayA 'calAI ti calAni-asthirANi 'upakaraNAI' aGgopAGgAni 'calovagaraNaTThayAe'tti calopakaraNalakSaNo yo'rthajastadbhAvaH calopakaraNArthatA tayA calopakaraNArthatayA / / 'ghaDAo ghaDasahassaM' (sU. 199) ghaTAvadheH-ghaTaM nizrAM kRtvA ghaTasahasraM 'abhinivvahitA' aminivarya-vidhAya zrutasamutthalabdhivizeSeNopadarzayituM prabhuriti praznaH, ukAriyAbheeNa' iha pudgalAnAM paJcadhA bhedaH khaNDAdibhedAt , tatra khaNDabhedaH khaNDazo yo bhavati loSThAdiriva, pratarabhedo'bhrapaTalAnAmiba, cUrNikAbhedastilAdi|cUrNavata , anutaTikAbhedo'vaTataTavaMzabhedavata , utkArikAbhedaH eraMDavIjAnAmiva, tatrotkArikAbhedena bhiyamAnAni labdhAnilabdhivizeSAd grahaNaviSayatAM gatAni-prAptAni, abhisamanvAgatAni ghaTAdirUpeNa pariNamayitumArabdhAni, tatastairghaTasahasrAdi nirva 74 // ~156~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [5], mUlaM [200-202] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [200202] laghuztI dIpa anukrama [241243] | yati, AhArakazarIvat nirvarNya ca darzayati janAnAmiti, iha ca utkArikAbhedagrahaNaM tadbhinnAnAmeva dravyANAM vivakSitaghaTAdi| niSpAdanasAmarthyamasti, nAnyeSAmitikRtveti // pazcamazate caturthaH // 5uddezaH 'jahA paDhamasae tti (sa.200) tatra chadmastha Adho'vadhikaH paramAdho'vadhikazca kevalena saMyamAdinA na sidhyati ityAdyarthaparaM | tAvanneyaM yAvadutpannajJAnAdidharaH kevalI alamastviti vaktavyaM svAditi, 'evaM bhUyaMti (sa. 201) yathAvidhaM karma nibaddhamevaM| bhUtAM-evaMprakArotpannAM vedanAmasAtAdikarmodayAM vedayanti-anubhavanti,mithyAtvaM caitadvAdinAmevaM, nahi yathA baddhaM tathaiva sarva karmAnubhUyate, AyuHkarmaNA vyabhicArAt , tathAhi-dIrghakAlAnubhavanIyasyAyuHkarmaNo'lpIyasApi kAlenAnubhavo bhavati, kathamanyathA / apamRtyuvyapadezaH syAt ?, kathaM vA yuddhe jIvalakSANAM yugapanmRtyurupapadyate ?,'aNevaMbhUya'ti yathA baddhaM karma naivaMbhUtA anevabhUtA | | atastAM, yato yaha sthitika karmadalika baddhvA apavartanAkaraNenAlpakAlenApi vedyate, yaduktaM sakahiNyAM-bahakAlaveyaNija'-11 (462)mityAdi, zrUyate bAgame karmaNaH sthitirasaghAtAdaya iti, nArakAdhikAre tu naivaM, anairva, kathaM ?, tatra samyagRSTitvamithyA-1 dRSTityAdikAraNavizeSAt , yathA kRSNazreNikajIvAdInAM saptamItaH prathamatRtIyapRthvyorgamanaM jAtaM, tato naivamanaivamityucyate,'saMsAramaMDalaM'ti evamuktakrameNa vaimAnikAvasAnaM saMsArijIvacakravAla netavyamiti // pazcamazate pnycmH|| | 'appAuyattAe'tti (sa.203) alpAyuSkatAya, alpAyuniMbandhanamityarthaH, alpAyuSkatayA vA, karma AyuSkalakSaNaM prakurvantibadhnanti 'aivAyitta'tti atipAtya-vinAzya mRSAvAdamuktvA 'tahArUvaM' tathArUpaM bhaktadAnocitapAtramiti, zrAmyati-tapasyatIti zramaNastaM, mA hanetyevaM yo'nyaM prati vakti kharyahanananivRttaH sannasau mAhanaH, na pragatA asavaH-prANino yasmAt tadaprAsukaM, atha zataka-5 uddezaka: 4 samApta:, atha zataka-5 uddezaka: 5 Arabdha: evaM samApta:, atra zataka-5 uddezaka: 6 Arabdha: ~157 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [203 211] dIpa anukrama [244 252] zrIbhagulaghuvRttau "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [5], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [6], mUlaM [203-211] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH JIGJIGJIGJIGJIGJISLICK. sajIvamityarthaH, 'paDilA bhe' tti pratilabhya lAbhavantaM kRtvA, adhyavasAyavizeSAdetatrayaM jaghanyAyuH phalaM syAditi bhAvaH, hIlanaM jAtyAdyudghaTTanataH, nindanaM manasA, khiMsanaM janasamakSaM, apamAnaM anabhyutthAnAdikaM, amanojJena kadannAdinA, 'gAhAbaissa' tti(sU. 208) gRhapateH- gRhiNaH 'micchAdaMsaNa' tti mithyAdarzanapratyayA siya'tti syAt kadAcit kriyate bhavati, sthAnno bhavet - kadAcina bhavati, yadA midhyAdRSTirgRhapatistadA'sau syAt yadA tu samyagdRSTistadA'sau na syAt ityarthaH, 'se'tti tad bhAMDaM 'abhisamaNNAgae 'tti gaveSayitvA labdhaM syAt 'tao'tti tato bhANDalaMbhanAnantaraM 'se'tti tasya gRhapateH pazcAt-samanvAgamAnantarameva 'savvAo' yAsAM sambhavo'sti tAH kriyAH pratanukIbhavanti - isvIbhavanti, apahRtabhANDa gaveSaNakAle hi mahatyastA Asan, prayatnavizeSaparatvAd gRhapateH, tallAbhakAle tu prayatnavizeSasyoparatatvAt svAH syuriti, 'kaie bhaMDa sAijeja 'tti krayiko grAhako bhANDaM svAdayet - satyaMkAradAnataH svIkuryAt, 'aNuvaNIe 'tti anupanItaM samarpitaM na syAt, 'payaNuI 'tti aprAptabhANDatvena tadgata kriyANAmalpasvAt gRhapatestu mahatyo, bhANDasya tadIyatvAt, Ryikasya bhANDe samarpite mahatyaH, gRhapatestu pratanukAH, idaM bhANDasyAnupanItopanIta bhedAbhyAM sUtradvayamuktaM, evaM dhanasyApi vAcyaM tatra prathamamevaM- 'gAhAvaIssa NaM bhaMte! bhaMDe kiNamANassa kaie bhaMDa sAijejA, dhaNe ya se aNuvaNIye siyA, kaiyassa NaM bhaMte! tAo dhaNAo ki AraMbhiyA kiriyA kajai 51, gAhAvaissa vA tAo dhaNAo ki AraMbhiyA kiriyA kajai 51, goyamA ! kaiyassa tAo dhaNAo heDillAo cattAri kiriyAo kaaMti, micchAdaMsaNakiriyA bhayaNAe, gAhAvaissa NaM tAo savvAo payaNuI bhavanti', dhane'nupanIte krayikasya mahatyastAH syuH, dhanasya tadIyatvAt gRhapatestu tAstanukAH, dhanasya tadAnImatadIyatvAt evaM dvitIyasUtra samAnamidaM tRtIyaM ata evAha - 'epi jahA bhaMDe ~ 158~ zatake 6 uddezaH // 75 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6], mUlaM [203-211] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [203211] laghuvRttI dIpa anukrama [244252] zrIbhaga uvaNIye tahA neyacati, dvitIyasUtrasamatayeti, catuthaM tvevamadhyeyam-'gAhAvaissa NaM bhaMte ! bhaMDaM vikiNamANassa kaie bhaMDaM sAijejA H5 zatake dhaNe ya se uvaNIe siyA gAhAvaissa NaM bhaMte ! tAo dhaNAo kimAraMbhiyA kiriyA kAi 51, kaiyassa vA tAodhaNAo kimAraMmiyA U6 uddeza: kiriyA kAi 4 micchAdasaNakiriyA kijai,goyamA! gAhAvaissa tAodhaNAo AraMmiyA 4, micchAdasaNavattiyA kiriyA siyA kanjai siya No kajjai,kaiyassa paMtAo sabbAo payuNaI bhavaMti, dhane upanItaM dhanapratyayatvAt gRhapatestA mahatyaH,Ryikasya tu pratanukAH, dhanasya tadAnImatadIyatvAt , evaM ca prathamatrasamamidaM caturthamiti / kriyAdhikArAdidamAha-'ahuNoja lie adhunojjva-14 litaH-sadyaHpradIptaH 'mahAkamma'tti vidhyAyamAnAnalApekSayA'tizayena mahAnti karmANi jJAnAbaraNAdIni bandhamAzritya yaskhAsau | mahAkarmataraH, evamanyadapi, 'navaraM kiriya'tti kriyA-dAharUpA Azravo navakarmopAdAnahetuH vedanA-pIDA bhAvinI tatkarma-17 HIjanyA, mithaH zarIrasambAdhajanyA vA, vokasijamANe tti vyapakRSyamANaH-apakarSa gacchan 'appatti aMgArApekSayA, alpazabdaHIN stokArthaH, kSArAvasthAyAM svabhAvArthaH, 'parAmusaI' parAmRzati-gRhNAti 'Ayaya'tti AyataH-kSepAya prasAritaH saJjIkRtaH karNAyataH-kaNaM yAvadAkRSTaH tataH karmadhArayAt AyatakarNAyataM ipuM-bANaM,'uDUM vehAsaM'ti Urya vRkSazikharAdyapekSayApi syAdata AhavihAyasi-AkAze 'saMdhAi' anyo'nyaM gAtraiH saMhatAn kuryAt , 'ubihaI' Urdhva vijahati, kSipatItyarthaH, abhihaNa'tti abhi-I7 mukhamAgacchato haMti, 'vattei' vartulIkaroti, vapuHsaGkocApAdanAt , 'lesei' zleSayati-Atmani zliSTAn kuryAt ,'saMghaddeI' manAka spRzati,paritApayati-samantataH pIDayati, kilAmei' mAraNAntikasamudghAtaM nayati,'ThANA' svasthAnAt sthAnAntaraM nayet 'jIvi0-| tti cyutajIvitAn karoti, 'kiriyAhiM' kriyAbhiH spRSTaH 'dhaNu'tti dhanurdaNDaguNasamudAyaH, nanu puruSasya kriyAH paJca bhavantu, ---cr kaat pooraappu tyaar kaappuraattkaappaakaatvraacaa taakm ~159~ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6], mUlaM [203-211] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [203211] dIpa anukrama [244252] zrIbhaga- | kAyAdivyApArANAM tasya dRzyamAnatvAt , dhanurAdinirvartakazarIrANAM tu jIvAnAM kathaM paJca kriyAH', kAyamAtrasyApi tadIyasya tadA-1 H5 zatake laghuvRttau nImacetanatvAt , acetanakAyamAtrAdapi paJcadhA'bhyupagame siddhAnAmapi tatprasaGgaH, tadIyazarIrANAmapi prANAtipAtahetutvena loke uddezaH viparivarttamAnatvAt , kica-yathA dhanurAdIni kAyikyAdikriyAhetucvena pApabandhakAraNAni bhavanti taJjIvAnAM, evaM pAtradaNDakA-IR dIni jIvarakSAhetutvena puNyakarmanivandhanAni syuriti, nyAyastha samAnatvAt ,atrocyate, aviratipariNAmAt pandhaH,aviratipariNAmazca yathA puruSasyAsti evaM dhanurAdinivartakazarIrajIvAnAmapIti, siddhAnAM tu nAstyasAviti na bandhaH, pAtrAdijIvAnAM ca puNyabandhahetutvaM taddhetovivekAdesteSvabhAvAditi, kica-sarvajJavacanaprAmANyAdyathoktaM tattathA zraddheyameveti, issuriti-shrptrphlaadismu-| dAyaH, 'aha se usU' ityAdi, 'paJcovayamANe'tti pratyavapatan-nIcairgacchan , iha dhanurdhanuSmadAdInAM yadyapi sarvakriyAsu kathaMcinimittabhAvo'sti tathApi vivakSitavadhaM prati amukhyapravRttikatayA vivakSitavadhakriyAyAstaiH puruSaH kRtatvenAvivakSaNAt zeSakriyANAM | ca nimittabhAvamAtreNApi tatkRtatvena vivakSaNAccatamrastA uktAH, vANAdijIvazarIrANAM tu sAkSAt vadhakriyAyAM pravRttatvAt paJceti, 'bahusamAiNNe' (sU. 208) atyantamAkIrNo-vyAptaH, mithyAtvaM ca tadvacanasya vibhaGgajJAnapUrvakatvAdavaseyamiti, 'egattati bhaekatvaM praharaNAnAM 'puhuttaM' pRthaktvaM-bahutvaM praharaNAnAmeva, 'jahA jIvAbhigame AlApakazcaivam-'egapi pahU viuvbittae, puhumapi pahU viu0, egattaM viubvemANe ega mahaM moggararUvaM vA' ityAdi, 'puhurta viubvemANe mogararUvANi vA' ityAdi, 'tAI saMkheAI 2 sasarIrAI viuvvaMti, biubcittA annamannassa kArya amihaNemANA veyaNaM udIti, ujjalaM pagAda kakasaM kaDuyaM pharusaM nivaraM / / 76 // | caMDaM tibbaM dukkhaM durahiyAsaMti tatrojjvalAM-vipakSalezenApyakalaGkitAM vipulAM-zarIravyApikAM pragADhAM-prakarSavartI karkazAM-karkaza-IR ~160 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [203 211] dIpa anukrama [244 252] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [5], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [6], mUlaM [203-211] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH dravyopamAma niSTa, evaM kaTukAM-paruSa kaThorAM niSThurAM caNDAM raudrAM tIvrAM-jhaNiti zarIrakhyApikAM duHkhAM- asuravarUpAM durgAduHkhAzrayaNIyAM, ata eva duradhisahyAmiti / iyaM ca vedanA jJAnAdyArAdhanAviraheNa syAditi 'aNavajje' (. 209 ) anavadyamiti, 'maNa' mAnasaM pradhArayitA sthApayitA syAt cintitavAniti, raiyakarDa modaka cUrNAdi punamadakatayA racitamaudezika bhedarUpaM 'kaMtA| ratti kAntAraM araNyaM tatra bhikSukANAM nirvAhArthaM yadvihitaM bhaktaM tatkAntArabhaktaM, evamanyAnyapi, navaraM vaddaliyA-cAIlikA meghadurdinaM 'gilANa' tti glAnasya nIrogatArthaM bhikSukadAnAya yatkRtaM bhaktaM tat glAnabhaktaM, AdhAkamrmAdInAM sadoSatvenAgame'bhihitAnAM nirdoSatAkalpanaM tata eva svayaM bhojanamanyasAdhubhyo'nupradAnaM sabhAyAM nirdoSatAbhaNanaM ca viparItazraddhAnAdirUpatvAnmithyAtvAdi, tatazca jJAnAdivirAdhanA sphuTaiva / 'savisasi' (mU. 210) svaviSaye - arthasUtradAnalakSaNe gaNaM-gacchaM akhedena saGgrahUNansvIkurvan upagRhNan-upaSTaMbhayan dvitIyazca bhavo devabhavAntarito dRzyaH, cAritravato'nantaro devabhava eva syAt, na ca tatra siddhirasti, alIkena (sU 211) bhUtanivarUpeNa pAlitabrahmacaryasAdhuviSaye'pi nAnena brahmavrataM pAlitamityAdirUpeNa 'asambhUSaNaM' ti asadbhUtoddhAvanarUpeNa-acaure cauro'yamiti, 'asaMtaerNa' asatyena, tacca dravyato'pi syAd yathA lubdhakAdinA mRgAdIn pRSTasya jAnato'pi nAhaM jAnAmIti, asadbhUtena duSTAbhiprAyatvAdazobhanarUpeNa 'abhakkhANeNaM' Abhimukhyena khyAnaM - dIpAviSkaraNamabhyAkhyAnaM tena abhyAkhyAnena 'anbhakkhAi' abhyAkhyAti brUte 'kampagArA' kathaMprakArANi kiMprakArANIti, 'tahappagArA' abhyAkhyAnaphalAnIti, 'jattheva NaM' yantraiva mAnuSatvAdau abhisamAgacchati utpadyate, tatraiva prativedayati asyAkhyAnaphalaM karma tataH pazcAdayati, nirjarayatIti // paJcamazale paSTha uddezakaH // atha zataka-5 uddezakaH 6 samAptaH ~161~ NOO 5 zatake 6 uddezaH Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [212-219] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga0 laghuvRttau // zatake uddezaH prata sUtrAMka [212219] dIpa anukrama [253261] 'siya eyaI' (sa.212) kadAcidejati, kAdAcikatvAtsarvapudgaleSvejanAdidharmANAM, tathA vyejati, 'taM taM bhAvati zukla- nIlAdibhAvaM pariNamati,dvipradezake trayo vikalpA:-syAdejanaM 1 syAdanejanaM 2 dezenaijanaM dezenAnejanaM 3 dvayaMzatvAttasyeti, tripradezake paJca, AdyAlayasta eva, vyaNukasyApi tadIyassaikAMzasya tathAvidhapariNAmenaikadezatayA vivakSitatvAt , tathA dezasya ejanaM dezayothAnejanaM iti caturthaH, tathA dezayorejana dezasya cAnejanamiti paJcamaH, evaM catuSpradezakepi, navaraM Sad, tatra SaSTho dezayorejanaM deza| yoreva cAnejanamiti / pudgalAdhikArAdevedaM sUtravRnda, ogAheja'tti (sU. 213) avagAheta-Azrayeta, chiyeta-dvidhA bhAvaM yAyAt, bhidyeta-vidAraNabhAvamAtra yAyAta , 'no khalu tattha satya'ti paramANutvAt , anyathA paramANutvameva na syAditi, 'atthegaie chijjeja'tti tathAvidhabAdarapariNAmatvAt , 'atthegaie no chijjejjA' sUkSmapariNAmatvAt , 'ulle siya'tti | ArdraH sAt ,'viNihayi'tti vinighAtaM-pratiskhalanamApadyeta pariyAvajjejja' paryApadyeta-vinazyet , 'dupaesie'tti (sU.214) yasya skandhasya samAH pradezAH sa sArddhaH, yasya tu viSamAH sa samadhyamaH, saGkhyeyapradezAdiSu skandhaH samapradezika itarazca, tatra yaH | samapradezikaH sa sArdo'madhyaH, itarastu viparItaH / 'dese' ityAdi (sU. 215)9 vikalpAH, tatra dezena vakIyena dezaM tadIyaM spRzati, dezenetyanena dezaM dezAn sarvamityevaM zabdatrayapareNa trayaH, dezairityanena 3, saveNetyanena ca ya eva, sthApanA-dezena deza 1 dezena dezAn 2 dezena sarva 3 dezadeza 1 dezairdazAna 2 dezaiH sarva 3 sarveNa dezaM 1 sarveNa dezAn 2 sarveNa sarva 3, atra, ulca sarveNa sarvamityeka eva ghaTate, paramANoniraMzatvena zeSANAmasambhavAt , nanu yadi sarveNa sarva spRzatItyucyate tadA paramANvore- katvApattiH, kathamaparaparamANuyogena ghaTAdiskandhaniSpattiriti, atrocyate, sarveNa sarva spRzatIti ko'rthaH-khAtmanA tAvanyo'nya 77|| atha zataka-5 uddezaka: 7 Arabdha: ~162 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [212-219] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga R5 zatake prata sUtrAMka [212219] dIpa anukrama [253261] lagataH, na punarardhAyazena, ardhAdidezasya tayorabhAvAt , ghaTAdyabhAvApattistu tadaiva prasajyeta yadA tayorekatvApattiH, na ca tayoH laghuvRttau / sA, kharUpabhedAta , 'sattamanavameM hiMti sarveNa dezaM sarveNa sarvamityetAmyAmityarthaH, tatra yadA dvipradezikA pradezaddayAvasthitaH syAt 7 uddezaH tadA tasya paramANuH sarveNa dezaM spRzati, paramANostaddezasyaiva viSayatvAt , yadA tu dvipradezikaH parimANasaukSamyAdekapradezastho bhavati tadA taM paramANuH sarveNa sarva spRzet ityucyate, 'nippacchimaehi'ti nirgataH pazcimo bhaGgako yebhyaste niSpazcimAstarapatrimabhaGgakaiH / tribhirantyastripradezikamasau spRzati, tatra yadA tripradezikaH pradezatrayasthitaH syAt tadA tasya paramANuH sarveNa dezaM spRzati, yadA tu tasaikapradeze dvau pradezAvanyatra eko'vasthitaH syAt tadA ekapradezasthitaparamANudvayasya paramANoH sparzaviSayatvena sarveNa dezau spR-10 zati ityucyate, nanu dvipradezakepi yukto'yaM vikalpaH, tatrApi pradezadvayasya spRzyamAnatvAt , naivam , yatastatra dvipradezamAtra evAHIvayavIti kasya dezaH spRzati ?, tripradezike tu tyApekSayA dvayasparzane ekaH avaziSyate, tataca sarveNa dezau spRzati tripradezikaska-IN ndhasya iti vyapadezaH sAdhuH syAt , yadA tvekapradezAvagADho'sau tadA sarveNa sarva spRzatIti syAditi, 'taiyaNavamehiMti yadA | +tu dvipradeziko dvipradezasthastadA paramANurdezena sarva spRzati iti tRtIyaH, yadA ekapradezAvagADho'sau tadA sarveNa sarvamiti navamaH, 'paDhamataiyasattamaNavamehiMti yadA dvipradezako pratyekaM dvipradezAvagADhau tadA dezena dezamiti prathamaH, yadA tveka ekatra anyastu dvayostadA dezena sarvamiti tRtIyaH, tathA sarveNa dezamiti saptamaH, navamastu pratIta eveti, anayA dizA'nye'pi vyAkhyeyAiti / atha pudgalAnAM drabyakSetrabhAvAn kAlatacintayati, tatra dravyacintA 'asaMkhijati (sU. 116) asngkhyeykaalaatprtH|| pudgalAnAmekarUpeNa sthityabhAvAt , 'egapaesogADhe NaM'ti kSetracintA, 'see'tti saijaH-sakampaH 'tami vA ThANe' tasminnadhi SAMADHIRIDIOAADICTIOHINDIPRITOMEROLA ~163 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [212 219] dIpa anukrama [253 261] "bhagavatI" - aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [5], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [7] mUlaM [212-219] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CDCCJCCCCKJOCSOJOG. zrIbhaga kRte sthAne 'annaMsi 'tti adhikRtAdanyatra, 'asaMkhekheja bhAgaM'ti pudgalAnAmAkasmikatvAJcalanasya nirejatvAdInAmivAsalaghuvRttau / khyeyakAlatvaM, 'asaMkhijjapaesogADha'tti anantapradezAvagAhasyAsambhavAdasaGkhyAtapradezAvagADha ityuktaM, 'nirepa'tti nirejIniSkampaH paramANupuggalassa' tti paramANorapagate paramANutve yadaparamANutvena varttanaM - AparamANutvapariNateH tadantaraM skandhasambandhakAlaH sa cotkarSato'saGkhyAta iti, dvipradezikasya tu zeSaskandhasambandhakAlaH paramANukAlasyAntarakAlaH, sa ca teSAmana| ntatvAt pratyekaM cotkarSato'saGkhyeyasthitikatvAdanantaH, tathA yo nirejasya kAlaH sa saijasyAntaramitikRtvoktaM - saijasyAntaramutkarSato'saGkhyAtakAla:, yastu saijasya kAlaH sa nirejasyAntaramitikRtvoktaM nirejasyAntaramutkarSata AvalikAyA asaGkhyAtI bhAgaH, ekaguNakAlakatvAdInAM cAntarameka guNakAlakatvAdikAlasamAnameva, na punardviguNakAlakatvAdInAmanantatvena tadantarasyAnantatvaM vacanaprAmANyAt, sUkSmAdipariNatAnAM tvavasthAnatulyamevAntaraM yato yadevaikasyAvasthAnaM tadevAnyasyAntaraM tathAsaGkhyeyakAlamAnamiti / 'eyassa NaM bhaMte ! davvadvANAuyassa'tti (sU 217) dravyaM - pudgaladravyaM tasya sthAnaM-bhedaH paramANudviprade zakAdistasyAyuH sthitiH athavA dravyasyANutvAdibhAvena yat sthAnaM - avasthAnaM tadrUpamAyuH vyavasthAnAyustasya 'khittaThANAuyassa'ti kSetrasya - AkAzasya sthAnaM-bhedaH pudgalAvagAhakRtastasyAyuH sthitiH, athavA kSetre. ekapradezAdau sthAnaM yat pudgalAvasthAnaM tadrUpamAyuH, evamavagAhanAsthAnAyurbhAvasthAnAyudha, navaramavagAhanA- niyataparimANakSetrAvagAhitvaM pudgalAnAM bhAvastu - kAlatvAdi, nanu kSetrasyAvagAhanAyAzca ko bhedaH 1, ucyate kSetramavagADhameva, avagAhanA tu vivakSitakSetrAdanyatrApi pudgalAnAM tatparimANakSetrAvagAhityamiti, 'kayare' ityAdi kaNThyaM, 'aMDamattovagaraNa'tti (218) bhANDAni - mRnmayabhAjanAni mAtrANi - kAMzya ~164~ 5 zatake 7 uddezaH // 78 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [212-219] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [212219] 5 zatake 8uddezaH laghuvRttI dIpa anukrama [253261] bhAjanAni, upakaraNAni-lohakaTallakAdIni, ekendriyANAM parigraho'pratyAkhyAnAdabaseyaH, 'bAhirabhaMDamattobagaraNa'tti upakara| sAdhAt cAhAni dvIndriyANAM zarIrarakSArtha tatkRtagRhakAdIni abaseyAni, 'TaMka'tti chimaTalAH 'kaTa'tti kuTAni-zikharANi hastyAdivandhanasthAnAni cA 'sela'tti muNDaparvatAH 'sihari'tti zikhariNaH-zikharavanto girayaH 'panbhAra'tti IpadabanatA giridezAH 'leNa'tti utkIrNa parvatagRhaM 'ujjhara'tti apajharaH-parvatataTAdudakasyadhiH patanaM 'nijjhara'tti nijhara:-udakasya zravaNaM |'cilla'tti cikakhillamizrodako jalasthAnavizeSaH, 'pallaNa'tti pralhAdanazIlaH sa eva 'vappiNa'tti kedAravAn taTavAn vA dezaH 'agaDa'tti kUpaH 'vAvi'tti vApI-caturasro jalAzrayavizeSaH 'pukkhariNitti puSkariNI-vRttaH sa eva puSkaravAn vA 'dIhiyatti sAraNyo 'guMjAliya'tti vakrAH sAraNyaH 'sara'tti sarAMsi-svayaMsambhRtajalAzrayavizeSAH 'sarapaMtiya'tti saraspatayaH 'sarasara'tti yAsu sara paripu ekasmAt saraso'nyasmin anyasmAdanyatra evaM saJcArakapATakenodakaM saJcarati tAH saraHsarampayaH, | vilapatayaH pratItAH 'ArAma'tti AramaMti yeSu mAdhavIlatAdiSu dampatyAdIni te ArAmAH 'ujjANa'tti udyAnAni-puSpAdi|mavRkSasaMkulAni utsavAdI bahujanabhogyAni, kAnanAni-sAmAnyavRkSasaMyuktAni nagarAsanAni banAni-nagaraviprakaSTAni banakhaNDAekajAtIyavRkSasamUhAtmakAH vanarAjayo-vRkSapatayaH, khAtikA-upari vistIrNA adhaHsaGkaTakhAtarUpAH, parikhA-adha upari ca sama| khAtarUpAH 'ahAlaga'tti prAkAropari AzrayavizeSAH 'cariya'tti carikA gRhaprAkArAntare hastyAdipracAramArgaH, 'dAraM" dvAraM / khaDakikA 'gopuraM' nagarapratolI, 'pAsAya'tti prAsAdo devabhUpAnAM 'saraNa'tti zaraNAni tRNamayAvasarikAdIni, ApaNA-| hAH zRGgATakaM sthApanA va trikaM sthApanA / catuSkaM sthApanA + catvaraM sthApanA - caturmukha devakulAdi, mahApatho-rAjamArgaH, lohI atra zataka 5 uddezaka: / eva vartate, yat mUla saMpAdane uddeSaka: 8 mudritaM tat mudraNadoSa: asti ~1650 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [212-219] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhagaH prata sUtrAMka [212219] dIpa anukrama [253261] maNDakAdipacanikA, 'lohakaDucchuya'tti annapariveSaNAdyarthoM bhAjanavizeSaH,'bhavaNA' bhvnptinivaasaaH||pNc heu'tti(sa.219/5 zatake || ityAdi, iha hetupu vartamAno nA-naro hetureva, tadupayogAnanyatvAt , paJcavidhatvaM cAsya kriyAbhedAdityAha-'heuM jANaitti hetu-107 uddeza: sAdhyAvinAbhUtaM sAdhyanizcayArtha jAnAti-vizeSataH samyagavagacchati, samyagdRSTitvAd , ayaM ca pazcavidho'pi samyagdRSTimantavyaH, mithyAdRSTeH rAtradvayAt parato vakSyamANatvAdityekaH, evaM hetuM pazyati, sAmAnyata eva, avayodhaccAditi dvitIyaH, evaM hetuM yudhyate, IR | samyak zraddhatte, bodheH samyazraddhAnaparyAyatvAt iti tRtIyaH, hetuM abhisamAgacchati, sAdhyasiddhau vyApAraNataH samyak prApnotIti caturthaH, 'heDaM chaumatthe'tti hetuH-adhyabasAnAdirmaraNakAraNaM tadyogAt maraNamapi heturatastaM, hetumadityarthaH, chamasthamaraNaM, na kevalimaraNaM, tasya nirhetukatvAt , nApyajJAnamaraNaM, etasya samyagjJAnitvAt , ajJAnamaraNasya ca vakSyamANatvAt , mriyate-karotIti paJcamaH / | prakArAntareNa hetUnevAha-hetunA anumAnasthApakena jAnAti anumeyaM samyagavagacchati, samyagdRSTitvAdekA, pazyati dvitIyaH, budhyate | zraddhatte iti tRtIyaH, evamabhisamAgacchati-prAmotIti caturthaH, akevalitvAt hetunA adhyavasAnAdinA chamasthamaraNaM niyata iti / | paJcamaH / atha mithyAdRSTimAzritya hetUnAha-'pazcetyAdi, paJca kriyAbhedAt , hetavo hetuvyavahAratvAt , tatra hetu-liGga na jAnAti, natraH kutsArthatvAdasamyagavaiti, mithyAdRSTitvAta, evaM na pazyati na budhyate nAbhisamAgacchati, hetuM adhyavasAnAdihetuyuktaM ajJAnamaraNaM mriyate-karoti, mithyAdRSTitvenAsamyagjJAnitvAt / atha prakArAntareNa hetUnAha-hetunA-liGgena na jAnAti, asamyaga-18 | vagacchati, evamanye'pi catvAraH, atha uktavipakSabhUtAnahetUnAha-paMce'tyAdi, pratyakSajJAnitvAdinA ahetuvyavahAritvAdahetavaHkevalinaH, te ca paJca kriyAbhedAt , tadyathA-'aheuM jANaitti ahetuM na hetubhAvena, sarvajJatvenAnumAnAnapekSatvAddhamAdikaM jAnAti, // 79 // ~166~ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [212-219] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake prata sUtrAMka [212219] laghuvRttI dIpa anukrama [253261] svasthAnumAnAnutthApakatayeti, ato'sAyaheturiti, evaM pazyatItyAdi 3, tathA 'aheuM kevalimaraNaM ti ahetuH nirhetukamanupa-IM kramatvAt kevalimaraNaM mriyate-karoti iti, aheturasau paJcama iti / prakArAntareNa 'paJca'tyAdi tathaiva, navaraM ahetunA-hetvabhAvena | 7 uddeza: kevalitvAjAnAti yo'sAvaheturityevaM pazyatItyAdayo'pi 3 'aheuNA kevalimaraNa'ti ahetunA upakramAbhAve kevalimaraNaM | mriyate, kevalino nirhetukasyaiva tasya bhAvAditi, ahetUneva prakArAntareNa Aha-'paJca aheU ityAdi, ahetavaH-ahetuvyavahAriNaste ca paJca, jJAnAdibhedAt , tadyathA-'aheDaM na yANaitti ahetuM na hetubhAvena, svasyAnumAnAnutthApakatayetyarthaH, na jAnAti / na sarvathA'vagacchati, kathazidevAvagacchatItyarthaH, nao dezaniSedhArthatvAt , jJAtuzrAvadhyAdijJAnitvAt kathaJcit jJAnamuktaM, samagrajJAnaM || tu kevalina eva syAditi, evamanyAnyapi 3, tathA 'aheuM chaumatthamaraNaM'ti adhyavasAnAderupakramakAraNasyAbhAvAt , chadma-IT K sthamaraNaM akevalitvAta , natvajJAnamaraNaM, avadhyAdijJAnitvena jJAnitvAttasyeti, ahetUnevAnyathA''ha-'paMce'tyAdi,tathaiva, navaraM ahe-IN MItunA-hetvabhAvena na jAnAti-kathazcidavagacchati, gamanikAmAtramevedamaSTAnAmapi satrANAM, eSAM bhAvArtha tu bahuzrutA vidanti / / // iti paJcamazate sptmH|| | 'dabvAdeseNaM ti (sa. 220) dravyaprakAreNa, dravyAt ityarthaH, paramANutvAdyAzrityetiyAvat , 'khittAdeseNa'ti ekapradezA vagADhatvAdineti, 'kAlAdeseNaM'ti ekAdisamayasthitikatvena 'bhAvAdeseNaM'ti ekaguNakAlakatvAdinA, 'sabbapoggalA sapamaesa'tti sarve pudgalAH sapradezA apradezA api ityAdi, iha ca ye sArdAdipudgalavicAre prakrAnte sapradezA apradezA eva te prastA vitAstatteSAM prarUpaNe sArddhatvAdi prarUpitameva syAditikRtvetyavaseyaM, tathAhi-sapradezAH sArdhAH samadhyA vA apradezA amadhyAvA, atha zataka-5 uddezaka: samApta:, atha zataka-5 uddezaka: 8 Arabdha: ~167 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [220-221] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga laghuvRttau [220 221] dIpa anukrama [radhara263] 'aNaMta'tti tatparimANajJApanaparaM tatsvarUpAbhidhAnaM, atha dravyato'pradezasya kSetrAdyAzrityApradezAditvaM nirUpayannAha 'je Dabbao5 zatake appaese'tti dravyato'pradezaH paramANuH, sa ca kSetrato niyamAdapradezo, yasmAdasau kSetrasyaikatraiva pradeze'vagAhate, pradezadvayAdyavagAhe tu uddezaH | tasya apradezatvameva na syAt , kAlatastu yadyasAvekasamayasthitikastadA'pradezaH, anekasamayasthitikastu sapradeza iti, bhAvataH punaryaghekaguNakAlakAdistadA'pradezaH, anekaguNakAlakAdistu sapradeza iti, nirUpito dravyato'pradezaH, atha kSetrato'pradezaM nirUpayannAha-18 'je khettao apaesa'ti yaH kSetrato'pradezaH sa dravyataH syAt sapradezaH, dvaSANukAderapi ekapradezAvagAhitvAt , svAdapradezaH para| mANorapyekapradezAvagAhitvAt , kAlato 'bhayaNAe'tti kSetrato'pradezo yaH sa kAlato bhajanayA apradezAdirvAcyaH, tathAhi-eka| pradezAvagADha ekasamayasthitikatvAdapradezo'pi syAd anekasamayasthitikatvAt sapradezo'pi syAditi, 'bhAvao bhayaNAe'ti kSetrato'pradezo yo'sAvekaguNakAlakatvAdinA'pradezo'pi syAdanekaguNakAlakatvAdinA sapradezo'pi syAditi / atha kAlApadezaM bhAvApradezaM ca nirUpayannAha-'jahA khettao evaM kAlao bhAvaoti yathA kSetrato'pradeza uktaH, evaM kAlato bhAvatazcAsau vaacyH| | tathAhi-je kAlao appaese se dabao siya sapaese siya apaese' evaM kSetrato bhAvatazca, tathA 'je bhAvao apaese se dabbao|R siya sapaese siya apaese,' evaM kSetrataH kAlatazceti, ukto'pradezaH / atha sapradezamAha-'je dabbao sappaese'ti, ayamoMyo dravyato dvathAyaNukAditvena sapadezaH sa kSetrataH syAtsapradezo dhAdipradezo dhAdipradezAvagAhitvAt , syAdapadeza eva eka| pradezAvagAhitvAt ,evaM kAlato bhAvatazceti,tathA yaH kSetrataH saradezo dvayAdipradezAvagAhitvAt sa dravyataH sapradeza eva,dravyato'pa| dezasya dvadhAdipradezAvagAhAsambhAt , kAlato bhAvatazcAsau dvedhApi syAditi, tathA yaH kAlataH sapradezaH sa dravyataH kSetrato bhAvatazca | ~168 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [5], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [220-221] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [220221] dIpa anukrama [radhara263] | dvidhApi sthAt , tathA yo bhAvataH sapradezaH, sa dravyakSetrakAlairdvidhA'pi syAditi sapradezamUtrANAM bhAvArtha iti / athaSAM sapradezAnAM zrIbhaga laghuvRttI dravyANAmalpabahutvavibhAgamAha-eesi Nati ityAdi sUtrasiddhaM, yadAhavRddhAH-'voccha appAbahayaM dagyakSetadabhAvao baavi|| THE uddezaH apaesasappaesANa poggalANaM samAseNaM ||shaa dabveNaM paramANU khecennegppesmogaaddho| kAleNa egasamayA apaesA puggalA huMti ||2|| bhAveNa appaesA egaguNA je havaMti banAI / varNAdibhiriti, teciya thobA jaM puNa bAhAlaM pAyaso daye / / 3 / / dravye prAyo | dvathAdiguNAzcAnantaguNAntAH kAlakatvAdayaH syuH, ekaguNakAlakAdayastvalpA iti vistarato bRhavRttI proktamasti tadatra grantha-| gauravabhayAna likhitaM, jIvA barddhante hIyante avasthitAH 1, (sU0 221) gautama ! avasthitAH, 'neraiyA 'ti 'avaDiyA jahaNNeNamegasamayaM ukkoseNaM cauvIsaI muhatta'tti,kathaM , saptakhapi pRthivISu dvAdaza muhUrtAn yAvanna ko'pyutpadyate udbhU te ca, utkRSTato virahakAlasyaivaMrUpatvAt , anyeSu punardvAdazasu muhutteSu yAvanta utpadyante tAvanta evodvanta ityevaM caturviMzati yAvannArakANAmekaparimANatvAdavasthitatvaM, vRddhihAnyorabhAva ityarthaH, evaM ratnaprabhAdiSu ya utpAdodvartanAvirahakAlacaturviMzatimuhUR diko vyutkrAntipade'bhihitaH sa tatra tulyasya samasaGkhyAnAmutpAdodvartanAkAlasya mIlanAta dviguNitaH sannavasthitakAlo'STa catvAriMzanmuha dikaH satroktaH syAt , virahakAlaca pratipadamavasthAnakAlAIbhRtaH svayamabhyaH , egiMdiyA caIti' teSu virahAbhAve'pi bahutarANAmutpAdAdalpatarANAM codvartanAt , 'hAyaMti'tti bahutarANAmudvartanAt alpatarANAM cotpAdAt , 'avaDiya'tti tulyAnAmutpAdAdudvarttanAcceti, etehiM tihivitti eteSu triSvapi ekendriyavRddhayAdiSu AvalikAsakhyeyo bhAgaH, tataH paraM yathA| yogaM vRddhyAderabhAvAt , 'do aMtomuhutta'tti ekamantarmuhUrta virahakAlaH dvitIyaM tu samAnAnAmutpAdodvartanakAlaH, saGkhyeyA mAsAH ~169~ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [220 221] dIpa anukrama [262 263] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [5], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [8], mUlaM [220-221] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH saGkhyeyA vAsAH, iha virahakAlasya saGkhyAtamAsavarSarUpasya dviguNitatve'pi saGkhyAtatvamevetyataH saGkhyAtamAsAH ityuktaM, 'evaM gevejja devANaMpi' iha yadyapi graiveyakAdhastanatraye sakhyAtAni zatAni varSANAM madhyame sahasrANi uparime lakSANi viraha ucyate tathApi dviguNane'pi saGkhyAtavarSatvaM na virudhyate, vijayAdiSu tvasaGkhyAtakAlo virahaH, sa ca dviguNito'pi sa eva, sarvArthasiddhe palyopamasaGkhyeyabhAgaH, so'pi dviguNitaH sakhyeyabhAga eva syAt, ata uktam- 'vijayavejayantajayaMtAparAjiyANaM asaMkhijAI vAsasahassAI' ityAdi / 'siddhA sobacaya'tti aneka siddhAnAmekasamaye dvadyAdInAmaSTottarazatAntAnAM prarUpaNAgAthAmAha saGgrahiNyAM yathA 'battIsA aDayAla0 tti etadvyAkhyA yadekasamayenaikAdaya utkarSato dvAtriMzatsiddhyanti evaM dvitIyasamaye'pi dvAtriMzad evaM nairantaryeNa aSTa samayAn yAvad dvAtriMzatsiddhyanti tato'vazyamantaraM syAt yadA 48 ekasamayena siddhyanti tadA nirantaraM sapta samayAn, tadanantaramantaraM, yadA ekonapaJcAzatamAdau kRtvA ekasamayena SaSTiH siddhyanti tadA nirantaraM 6 samayAn, taduparyantaraM samayAdi syAt, evamagre'pi jJeyaM yAvadaSTottarazatamekasamayena siddhyati, tadanantaramavazyamantaraM ityuktAH siddhAH sopacayAH / atha jIvAneva bhaGgAntareNAha - sopacayAH savRddhayaH prAktaneSvanyeSAmutpAdAt, sApacayAH prAktanebhyaH keSAJcidudvarttanAt sakSayA iti, sopacayasApacayA utpAdodvarttanAbhyAM vRddhihAnyoryugapadbhAvAt, nirupacayanirapacayA utpAdodvarttanayorabhAvena vRddhihAnyorabhAvAt, nanUpacayo vRddhiH, apacayastu hAniH yugapat dvayamadvayaM cAvasthitatvamevaM ca zabdabhedavyatirekeNa ko'nayoH sUtrayorbhedaH 1, ucyate, pUrvatra parimANamabhipretamiha tu tadanapekSamutpAdodvarttanAmAtraM, tatakheha tRtIyabhaGga ke pUrvoktavRddhyAdivikalpAnAM trayamapi syAt, tathAhibahutarotpAde vRddhiH, bahutarodvarttane ca hAniH, samotpAdodvarttanayozvAvasthitatvamityevaM bhedaH, 'egiMdiyA tajhyAe' sopacayAssA 170~ 9 zatake 8 uddezaH // 81 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [1], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [220-221] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ga0 [220221] dIpa anukrama [radhara263] pacayA ityarthaH, yugapadutpAdodvartanAbhyAM vRddhihAnibhAvAt , zeSabhaGgeSu te na sambhavanti,pratyekamutpAdodvartanayostadvirahasya vA bhAvAt , 5zataka 'avaDiehiti atra prAkRtatvAt tRtIyArthe saptamI vAcyA, kathaM ?, nirupacayanirapacayanirapacayeSu 'vatIkAlo bhANiyabyo 9 uddezaH virahakAlo vAcyaH / pnycmshte'ssttmH|| 'jahA eyaNudesae'tti (sU0622) ejanodezako'syaiva paJcamazatasya saptamaH, tatra paJcendriyatiryagavaktavyatA, 'TakA kaDA selA| | siharI'tyAdikA yoktA seha bhaNitavyA, atrottaram-'puDhavIvi nagara miti pRthivyAdisamudAyo rAjagRhaM, na pRthivyAdisamudAyAhate rAjagRhazabdapravRttiH, 'puDhavI jIvA iya ajIvAiya'tti jIvAjIvakhabhAvaM rAjagRhamiti pratItaM, tatazca vivakSitA pRthivI sacetanAcetanatvena jIvAzrAjIvAzceti rAjagRhamiti procyate, 'divA subha'tti (sU0223) divA-divase zubhAH pudglaaH| | syuH, kimuktaM bhavati -zubhaH pudgalapariNAmaH, sa cArkakarasamparkAt , ratti'ti rAtrau, neraiyANaM asubhapuggala'tti tatkSetrasya pudgalazubhatAnimittabhUtaravikarAdiprakAzakavastuvarjitatvAt 'asurakumArANaM subhA poggala'tti tadAzrayAdInAM bhAsvaratvAt 'puDhavikAiya'tti pRthvIkAyikAdayastrIndriyAntA yathA nairayikA uktAH tathA vAcyAH, eSAM nAstyudyotastamitraM cAsti, pudgalAnAmazubhatvAt , iha ceyaM bhAvanA-etatkSetre ravikarasamparke satyapi eSAM cakSurindriyAbhAvena dRzyavastuno darzanAbhAvAt | zubhapudgalakAryAkaraNenAzubhapudgalA labhyante, tatazcaiSAmandhakArameveti, 'cauriM diyANaM subhAsubha'tti eSAM cakSuHsadbhAvena ravikarAdisAvena dRzyArthAvabodhahetutvAt zubhAH pudgalAH, ravikarAyabhAve tvarthAvabodhAjanakatvAdazubhAH, 'tastha gayA NaM'ti | ma(sU0 224) narakasthitaiH, paSTayAstRtIyArthatvAdeva, 'paNNAyai'tti evaM prajJAyate, idaM vijJAyate, 'samayAivA' samayA iti vA | ~171 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [9], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [222-227] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake prata sUtrAMka [222227]] laghuvRttau dIpa anukrama [264271] zrIbhagama il'ihaM tesiM'ti iha-manuSyakSetre teSAM samayAdInAM mAnaM-parimANaM,AdityagatisamabhivyaGgayatvAt ,tassA Adityagatezca manuSyakSetra eva bhAvAt , narakAdau tvabhAvAditi, 'ihaM tesiM pamANaM'ti iha-manuSyakSetre samayAdInAM pramANa-prakRSTaM mAnaM, sUkSmamAnamityarthaH, tatra muhartastAvanmAnaM, tadapekSayA lavaH sUkSmatvAt pramANaM, tadapekSayA stokaH pramANaM lavastu mAnamityevaM neyaM yAvatsamaya iti, tatazca 'ihaM tesimityAdi iha-martyaloke manujaisteSAM samayAdInAM sambandhi evaM vakSyamANaM svarUpaM samayatvAdyeva jJAyate, | tadyathA-'samayAi vA' ityAdi, iha ca samayakSetrAdahivartinAM samayAdyajJAnamavaseyaM, tatra samayAdikAlasyAbhAvena tadvyavahArAbhA-10 | vAt , tathA paJcendriyatiryaJco bhavanapativyantarajyotiSkAca yadyapi kecana manuSyakSetre'pi santi,tathApi te'lpAH prAyastadavyavahAbariNazca itare tu vahaba iti tadapekSayA te na jAnantItyucyate, iti kAlanirUpaNAdhikArAd rAtriMdivalakSaNakAlavizeSanirUpaNArthami damAha-'teNaM kAleNa'mityAdi (sU0225) "asaMkhijje asaGkhyAtapradezAtmakatvAt , loke caturdazarajjvAtmake kSetraloke AdhArabhUte 'aNaMtarAiMdiya'tti anantaparimANAni rAtriMdivAni-ahorAtrANi 'uppajiMsutti utpannAni utpadyante utpatsyante / vA, pRcchatAmayamabhiprAyo-yadi nAmAsaGkhyAto lokastadA kathamanantAni tatra bhavitumarhanti ?, alpatvAdAdhArasya mahattvAcAdheya| speti, tathA 'parittA rAIdiya'tti parIttAni-niyataparimANAni, nAnantAni, ihApyayamabhiprAyo-yadyanantAni tadA kathaM parI-1 |ttAnIti virodhaH, atra 'hante' tyAdyuttaraM, atrAyamabhiprAyaH-asaGkhyAtapradeze'pi loke anantA jIvA bartante, tathAvidhasvarUpa| tvAd , ekatrAzraye sahasrAdisaGkhyapradIpaprabhA itra, te caikatraiva samayAdike kAle'nantA utpadyante vinazyanti ca, sa ca samayAdi| kAlasteSu sAdhAraNazarIrAvasthAyAmananteSu pratyekazarIrAvasthAyAM ca parItteSu pratyekaM varttate, tatsthitilakSaNaparyAyarUpatvAt tasya, tathA ~172 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [9], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [222-227] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga Teche prata sUtrAMka [222227]] laghuvRttI dIpa anukrama [264271] kAlo'nantaH parIkSadha khAdityevaM vA saGkhyeye'pi loke rAtriMdivAnyanantAni parInAni ca kAlatraye yujyanta iti, etadeva prazna-1 pUrvakaM tatsamatajinamatena darzayannAha-'se nUgati 'me'tti bhavatAM sambandhinA 'ajjo'tti he AryAH 'purisAvANI yeNaM ti | puruSANAM madhye AdAnIyaH-AreyaH puruSAdAnIyaH tena 'sAsae'tti pratikSaNaM sthAyI, sthira ityarthaH, 'vaDarati uktaH, sthiraca utpattikSaNAdapyArabhya skhAdityata Aha-'aNAie'tti anAdikA, sa ca sAnto'pi syAd bhavyatvavadityAha-'aNavayaggetti anavadana:-anantaH 'paritte'tti parimitaH pradezataH, anena lokasvAsaGkhyeyatvaM pArzvajinasthApi sammatamiti darzitaM, pribudde'tti| | alokena parivRtaH, 'heDA vicchipaNe tti saptarajjuvistRtatvAdadhaH, 'majjhe tti madhye ekarajjuvistAratvAt , 'upiti brahmalokadezasya paJcarajjuvistAratvAt , etadevopamAnataH prAha-'ahe paliyaMkasaMThie'tti upari. saGkIrNatvAghovistRtatvAbhyAM 'majhe varavahara'tti varavajayadvigrahaH-zarIramAkAro madhyakSAmatvena yasya sa tathA, svArthikazvekapratyayaH, 'uppi uDamuiMgAgA-| rasaMThietti Uo, na tu tirazcIno, yo mRdaGgastasyAkAreNa saMsthito yaH sa tathA, mallakasampuTAkAra ityarthaH, arNatA jIvaghaNa'tti anantAH parimANataH sUkSmAdisAdhAraNazarIrANAM vivakSitatvAta , santatyapekSayA cAnantA jIvasantatInAmaparyavasAnatvAt , jIvAzca te dhanAzca anantaparyAyasamUharUpatvAdasaGkhyeyapradezapiNDarUpatvAca jIvaghanAH, kimityAha-'uppajjitte'tti utpadyotpadya | | nilIyante-vinazyanti, tathA parittA' pratyekaM zarIrAH, anapekSitAtItAnAgatasantAnatayA vA sajimAH jIvaghanAH, anena ca | praznena yaduktaM 'aNatA rAiMdiyA' ityAdi tasyottaraM sUcitaM, yato'nantaparIttajIvasambandhAt kAlavizeSA api anantAH parIttAzca vyapadizyante, ato virodhaH parihataH syAt , atha lokameva kharUpata Aha-'se nUrNa bhUe'tti 4 jIvadhanA utpaya nilIyante sa atra zataka 5 uddezaka: 9 eva vartate, yat mUla saMpAdane uddeSaka: 10 mudritaM tat mudraNadoSa: asti ~173~ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [9], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [222-227] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga0 laghavattA uddeza: prata sUtrAMka [222227]] dIpa anukrama [264271] loko bhUtaH sadbhUto vA bhavanadharmayogAta , sacAnutpattiko'pi syAd yathA nayamatenAkAzamata Aha-utpannaH, evaMvidhazca anazvaro'pi syAt yathA vivakSitaghaTAbhAva ityata Aha-vigataH, sa cAnanvayo'pi kila syAt ata Aha-pariNataH-paryAyAntarANyApanno, natu | niranvayanAzena naSTaH, atha kathamayamevaMvidho nidhIyate ityAha-'ajIvehiM'ti ajIvaiH-pudagalAdibhiH sattAM vibhradbhirutpadyamAnai| viMgacchadbhiH pariNamadbhizca lokAnanyabhUtairlokyate-nizcIyate pralokyate-prakarSaNa nizcIyate bhUtAdidharmako'yamiti, ata eva yathArthanAmA'sAviti darzayannAha-je lokae se loe'tti yo lokyate pramANena sa lokaH-lokazabdavAcyaH syAditi, evaM lokakharUpAbhidhAyakapArzvajinavacanasaMsaraNena khavacanaM bhagavAn samarthitavAniti, 'paJcabhijANaMti'tti pratyabhijAnate sarvajJamiti, anaMtaraM 'develoema uvavaNNA' ityuktamato devalokaprarUpaNasUtram 'kaivihANa (s.226)mityaadi||pnycmshte navama uddeshkH|| / atha candraM samuddizya dazamoddezakamAha, tasya cedaM sUtram ,'teNaM kAleNa(sU.227)mityAdi, etacandrAmilApena paJcamazataprathamoddezakavaneyamiti / / paJcamazate dazamaH // samAptaM pnycmshtmiti|| atha SaSThamArabhyate-etatsaGgrahaNIgAtheyam-'veyaNa'ityAdi (*37) tatra 'veyaNa'tti mahAvedano mahAnirjara iti pratipAdanaparaH prathamaH, AhArAdyarthAbhidhAyako dvitIyaH, mahAzravaNasya pudgalA vadhyante iti tRtIyaH, 'sapaesa'tti sapradezo jIvo'pradezo vA iti caturthaH,'tamuyae'tti tamaskAyArthaH paJcamaH, bhavie'tti bhavyo nArakatvAdinotpAdasya yogya ityarthaH SaSThaH, sAlI'tti zAlyAdidhAnyavaktavyatArthassaptamaH, 'puDhavitti ratna bhAdipRthivIvaktavyatArtho'STamaH, kamma'tti karmabandhAbhidhAyako navamaH, 'aNNausthi'tti anyatIrthikavaktavyatAoM dazamaH / 'se nUrNa'ti (sU. 228) mahAvedana:-upasargAdisamudbhUtaviziSTapIDaH mahAnirjaro atha zataka-5 uddezaka: 9 samApta:, uddezaka: 10 Arabdha: evaM samApta:, atha zataka-6 Arabhyate atra zataka-6 uddezakA: 1 ~174 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [228-230] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [228230] uddezaH gAthA: | viziSTakarmakSayaH, anayodhAnyo'nyAvinAbhRtatvAvirbhAyanAya 'je mahANijjare' iti pratyAvartanamityekaH praznaH, tathA mahAvedanasya | laghuvRttI |cAlpavedanasya ca madhye sa zreyAn yaH prazastanirjarAka:-kalyANAnubandhanirjara ityeSa dvitIyaH praznaH, hantetyAyuttaraM, prathamapraznottare mahAvIge mahopasargakAle jJAtaM, dvitIyasyApi sa evopasargAnupasargAvasthAyAmiti, yo mahAvedanaH sa mahAnirjara iti yaduktaM tatra vyabhicAraM zaGkamAna Aha-'chaTThasattamAsu NaM'ti, 'dudhoyatarAe'tti duSkarataradhAvanaprakriyaM duvAmatarAe-durvAmyatarakaM dustyA|jyatarakalaGka, duparikammatarAe-kaSTakarttavyatejojananabhaGgakaraNAdiprakriya, anena vizeSaNatrayeNApi durvizodhyamityuktaM 'gADhIkayAIti AtmapradezaiH saha gADhavaddhAni, saNasUtragADhavaddhasUcIkalApavat 'cikkaNIkayAI sUkSmakarmaskandhAnAM sarasatayA mithogADhasambandhakaraNato durbhedIkRtAni mRtpiNDavat , siliTThIkayAI zliSTIkRtAni nidhattAni-sUtrabaddhAgnitaptalohazalAkAkalApavat , 'khilIbhUyAI khilIbhUtAni anubhUtivyatiriktopAyAntareNa kSapayitumazakyAni, nikAcitAnItyarthaH, vizeSaNacatuSTayenApyanena HdurvizodhyAni syustataH 'saMpagA'ti sampragADhA atiduHsahAM 'No mahApajavasANA bhavanti' anena mahAnirjarAyA abhAva-| sya nirvANAbhAvalakSaNamuktaM phalamiti nAprastutatvamasya zaGkanIyamIti, tadevaM yo mahAvedanaH sa mahAnirjara iti viziSTajIvApekSamavagantavyaM, na punarmArakAdikliSTakarmajIvApekSaM, yadapi yo mahAnirjaraH sa mahAvedana ityuktaM tadapi prAyika, yataH svAdayogI mahA. nirjaro mahAvedanastu bhajanayeti, 'ahigaraNitti adhikaraNI yatra lohakArA ayodhanena lohAni kuTayaMti, 'AuDemANe'tti AkuTayan 'saheNaM'ti ayodhanaghAtaprabhaveNa dhuninA puruSahuMkRtirUpeNa vA 'ghoseNaM ti tasyaivAnunAdena 'paramparAghAeNaM'ti / paramparA-nirantaratA tatvAdhAnye ghAtaH-tADanaM paramparAghAtastena, uparyuparighAteneti, 'ahAyAyare'tti sthUlaprakArAn 'sudhoyata dIpa anukrama (272277] ~175 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [6], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [228-230] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [228230] gAthA: zrIbhagarAe'tti anena suvizodhyaM syAditi 'ahAbAyarAIti sthUlataraskandhAni, asArANItyarthaH,'siDilIkayAIti zlathIkatAni, 6 zatake mandavipAkIkatAni, 'niThiyAI kayAIti nissattAkAni kRtAni 'vipariNAmiyAI vipariNAmaM nItAni sthitirasaghAtAdibhiH, 1 uddezaH KI tAni kSiprameva vidhvastAni syuriti, ebhirvizeSaNaH muvizodhyAni ityuktaM syAt , 'kammakaraNe'tti karmaviSayaM karaNaM, jIvavIya 17 bandhanasakramAdinimittabhRtaM karmakaraNaM 'bemAyAe'tti vividhamAtrayA kadAcita sAtA kadAcidasAtA 'mahAveyaNe'tti (#38 / saJcahagAthA gatArthA / / SaSThazate prathama uddeshkH|| atha dvitIyaH-AhArodezakaH, (su. 231) sa ca prajJApanAyAmiva dRzyaH, sa cAyaM-'neraiyA NaM. bhaMte ! kiM sacinAhArA aci-11 | sAhArA mIsAhArA ?, goyamA ! no sacicAhArA, acittAhArA, nI mIsAhArA'ityAdi / / SaSThazate dvitIya uddeshkH|| 'bahukamma'tti (639-40) mahAkarmaNaH sarvataH pudgalA badhyante ityAdi vAcyaM, 'vasthapoggalApaogasA vIsasa'tti | yathA basne pudgalAH prayogato vilasAtazca cIyate kimevaM jIvAnAmapIti vAcyaM, 'sAie'tti vastrasya sAdiH pudgalacayaH, evaM | kiM jIvAnAmapi iti prazna uttaraM ca vAcyaM, 'kammadviitti karmAsthitirvAcyA 'isthiti kiM khI puruSAdi karma banAtIti, 'saMjaya'tti kiM saMyatAdiH, 'sammadihi'tti kiM samyagdRSTayAdiH, 'saNNI ya'tti saMjJI bhavyo darzanI paryAptako bhApako'pa-18 rItto jJAnI yogI upayogI AhArakA sUkSmaH caramaH, 'dhaMdhe yatti etAnAzritya bandho vAcyaH, 'appabahu'tti eSAmeva strIpra-1 | bhRtInAM karmabandhakAnAM mitho'lpaca hutvaM vAcyamiti, tatra bahukarmadvAre 'mahAkammassa'tti (sa0 232) mahAkarmaNaH sthityAdya // 84 // pekSayA mahAkriyasya-alaghukAyikyAdikriyasya mahAzravasya-vRhanmithyAtvAdikarmabandhahetukasya mahAvedanasya-mahApIDasya 'sabba dIpa anukrama [272277] atha zataka-6 uddezaka: 1 samApta:, uddezaka: 2 Arabdha: evaM samApta:. atha zataka-6 uddezaka: 3 Arabdha: ~1764 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [232 237] dIpa anukrama [ 280 285 ] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH o' tti sarvataH sarvAsu dikSu sarvAn vA jIvapradezAnAzritya vadhyante cIyante bandhanataH, upacIyante - niSekaracanataH, athavA vadhyante bandhanataH cIyante nighatataH upacIyante nikAcanataH, sadA-sarvadA samitaM satataM, 'tassa Ayatti yasya jIvasya pugalA badhyante tasyAtmA bAhyAtmA, zarIramityarthaH, 'aNiDattAe' icchAyA aviSayatayA 'akaMtattAe' asuMdaratayA 'appiya ttAe' apremahetutayA 'asubhattAe' amaGgalatayA 'amaNunnattAe' na manasA bhAvato jJAyate sundaro'yamityamanojJastadbhAvastattA tayA 'amaNAmattAe' na manasA amyate gamyate saMsmaraNato'mano'mastadbhAvastattA tayA 'aNicchiyattAe' anIpsitatayA - prAptumavAJchitatvena 'ahijjhiyattAe' midhyA-lobhaH, sA saJjAtA yatra sa bhidhyito na bhidhyitaH abhidhyitastadbhAvastattA tayA 'ahattAe' jaghanyatayA, 'no uttAe' na mukhyatayA 'ahayassa' tti aparibhuktasya 'dhoyassa' nIradhautasya taMtuvAyassya tatrAt turivemAderapanItamAtrasya 'bajjhatI' tyAdinA padatrayeNeha vastrasya pudgalAnAM ca yathottaraM sambandhaprakarSa uktaH, 'bhizaMti'tti prAktanasambandhavizeSatyAgAt chiaMti- vizeSataH, viddhassaMti tato'dhaHpAtAt, parividdhassaMti, vizeSatayA pAtAt, 'jalliyassa' jallitasya - yAnagalanadhamrmopetamalayuktasya 'paMkiyassa' paGkitasya- Ardramalopetasya 'mahaliyamsa' malinasya- kaThinamalayuktasya 'parikammijamANassa' kriyamANazodhanArthopakramasya // 'vatthassatti (0233) vastrasya dvAre 'paogasA vIsasA' chAMdasatvAt prayogeNa puruSavyApAreNa visrasA-svabhAvena, 'jIvANaM kammovacae paogasA no bIsasA, prayogeNaiva, anyathA ayogasyApi bandhaprasaGgaH, sAdidvAre 'iriyAvahiyabaMdhagassa tti (sU0 234) IryApatha-gamanamArgastatra bhavameryApathikaM - kevalayogapratyayaM karma tadvandhakasya, upazAntamohasya kSINamohasya saMyogikevalinazceti bhAvaH, IryApathikakarmaNo hi abaddhapUrvasya bandhanAt sAditvaM, ayo atra zataka - 6 uddezakaH 3 eva vartate yat mUla saMpAdane uddezaka: 1 mudritaM tat mudraNadoSaH asti 177~ 6 zatake 1 uddeza: Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [232 237] dIpa anukrama [ 280 285] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH JCCCCCCCCC OM gyavasthAyAM zreNipratipAte vA abandhanAt saparyavasitatvaM, 'gairAgaI paDuca' nArakAdigatigamanamAzritya sAdikaH, AgamanamAzritya saparyavasitaH, 'siddhagai'tti 'sAiyA apajabasiyA' ihAkSepaparihArAcevaM sAI apaavasiyA siddhA na ya nAmatIyakAlammi / Asi kayAivi suNyA, siddhI siddhehiM siddhate ||1|| sacce sAisarIraM, naya nAmAdimayadehasanbhAvo / kAlASAitaNao, jahA va rAIdiyAINaM ||2|| sabbo sAI siddho, na yAdimo vijaI tahA taM ca / siddhI siddhA ya sayA, niddiTThA rohapucchAe ||3||"ci, 'taM ca' ci tacca siddhAnAditvamiSyate, yataH - 'siddhI siddhA ye' ti 'bhavasiddhiyA laddhi'ti bhavasiddhikAnAM bhavyatvalabdhiH siddhatve'paitIti kRtvA anAdikAH saparyavasitA veti, karmmasthitidvAre 'tinni bAsasahassAiM abAhA, abAhRNiya'tti(0235) bATa loDane, bAdhata iti bAdhA-karmaNa udayaH, na bAdhA abAdhA, karmaNo bandhasvodayasya cAntaraM, abAdhayA uktalakSaNayA UnikA abAdhonikA karmma| sthitiH - karmmAcasthAnakAlaH uktalakSaNaH karmaniSekaH syAt, tatra karmaniSeko nAma karmadalikAnubhavanArtho racanAvizeSaH, tatra ca prathamasamaye bahukaM niSiMcati- anubhavati, dvitIyasamaye vizeSahInaM tRtIyasamaye vizeSahInameva yAvadutkRSTasthitikaM karma dalikaM tAvadvizeSahInaM 2 niSiJcati, tathA coktam- "mottRNa saMgamacAhaM paDhamAi ThiIi bahutaraM dabbaM / sese visesahINaM jAyukosaMti saccAsiM // 1 // idamuktaM syAt baddhamapi jJAnAvaraNa karma trINi varSasahasrANi yAvada vedyamAnamAste, tatastanyUno'nubhavanakAlastasya, sa ca varSasahasratrayanyUnatriMzatsAgaropamakoTAkoTImAna iti, evamanyakarmasvapyabAdhAkAlo vyAkhyeyaH, navaramAyuSi trayatriMzatsAgaropamANi niSekaH pUrvakoTItribhAgazca abAdhAkAla iti, 'veyaNileNaM jaNeNaM do samaya ci kevalaM kAyayogapratyayabandhApekSayA vedanIyaM dvisamayasthitikaM syAt, ekatra badhyate dvitIye vedyate yaccocyate 'veyaNiyassa jahaSNA vArasa nAmagoyANa aDDa u muhuttati, tattu atra zataka - 6 uddezakaH 3 eva vartate yat mUla saMpAdane uddezaka: 1 mudritaM tat mudraNadoSaH asti 178 6 zatake 1 uddezaH // 85 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [3], mUlaM [232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [232237] dIpa anukrama [280285] bhIbhaga sakaSAyasthitibandhamAzritya ceditavyamiti / strIdvAre 'nANAvaraNirja kammaM kiM itthI baMdhaI' (sU0 236) ityAdi praznaH, 6 zatake laghuvRttI tatra na khI na puruSo na napuMsako cedodayarahitaH, sa ca nivRtticAdarasaMparAyapratiguNasthAnavI sthAt , tatra cAnivRttiyAdarasampa- 1uddezaH rAyamakSmasamparAyau jJAnAcaraNIyasya candhako samavidhaSaDvidhavandhakatvAt , upazAntamohAdikastvavandhakaH,ekavidhacandhakatvAd , atta uktaM-sthAna banAti sthAna banAti, 'AugaM gaM bhaMte ni ityAdi praznaH, tatra khyAditrayamAyuH syAd vanAti sthAna banAti, bandha kAle canAti abandhakAle na panAti, AyuSaH sakRdecekA bhave candhAt , nivRttaruyAdivedastu na banAti, nivRttivAdarasamparAyAdi guNasthAnakeSvAyurvandhasya vyavacchinnatvAt , saMyatadvAre 'saMjae siya'ti saMyataH AdyasaMyamacatuSTayattirjJAnAvaraNaM canIyAt, yathA-1 In khyAsasaMyamasaMyatastUpazAntamohAdirna cadhAti, ata uktaM-sthA banAti sthAna canAti, asaMyato-midhyArakapramukhaH, saMyatAsaMyatastu dezavirataH, tau ca cadhItaH, niSiddhasaMyamAdibhAvastu siddhaH, sa ca na banAti, hetvabhAvAditi, 'AugaM heDillA tinni bhaya-18 NAe ni saMyatto'saMyataH saMyattAsaMyatazcaivaM trayo'pi AyurvandhakAle Ayurvananti anyadA neti bhajanayetyuktaM, 'ucaritti saMpatA| dipparitanaH siddhaH, saca nacanAtyAyuH samyagdRSTidvAre samyagdRSTivItarAgaH taditarazca sthAt , tatra vItarAgo jJAnAvaraNaM na vanAti, ekavidhavandhakatvAt , itarazcAvItarAgo banAtIti sthAdityuktaM, midhyAmizraSTI tucadhIta eva iti, 'Aue heDillA do bhaya-| NAe'tti samyagamithyAdRSTI tu AyuH syAd badhIta ityarthaH, tathAhi-samyagdRSTirapUrvakaraNAdirAyuna banAti, itarastu AyurvandhakAle | | tad badhnAti anyadA tu na badhnAti, evaM mithyAraSTirapi, 'sammAmicchadihici mizradRSTistvAyurna canAtyeva,tabandhAdhyavasA-| yasthAnAbhAcAditi, 'mIsA na rAgadosoM' iti mizraguNasthAnakalakSaNena kArmagrathikena 'na. sammamIso kuNai atra zataka-6 uddezakaH 3 eva vartate, yat mUla saMpAdane uddezakaH 1 mudritaM tat mudraNadoSa: asti ~179~ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [232 237] dIpa anukrama [ 280 285] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [3] mUlaM [232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ACDCCC>>CJ0C>. kAla' miti vacasA Ayurna babhAtyeva, saMjJidvAre 'sannI siya'tti saMjJI-manaH paryAptiyuktaH, sa ca yadi vItarAgastadA jJAnAvaraNaM na banAti yadi punaritarastadA badhnAti tataH syAdityuktaM, 'asaNNI baMdhai'tti manaHparyApti vikalo vanAtyeva, 'nosannInoasannI' kevalI siddha na banAti, hetvabhAvAt, 'vaiyaNilaM heDillA do baMdhaMti' saMjJI asaMjJI ca dvau vedanIyaM vanItaH, ayo gisiddhavarjAnAM tadbhandhakatvAt, 'ubarile bhayaNAe 'ti uparitano nosaMjJInoasaMjJI ca, sa ca sayogAyogakevalI siddhazva, tatra yadi sayogakevalI tadA vedanIyaM vanAti, yadi punarayogakevalI siddho vA tadA na badhnAti, ato bhajanayetyuktaM, 'AugaM heTThillA do bhayaNAe'tti saMjJI asaMjJI ca dvau syAd banItaH Ayu:karmma sthAna banIta, kathaM ?, bandhakAle babhItaH, abandhakAle na, antarmuhUrttameva tadbhandhAt, 'uvarillo Na baMdhai'tti kevalI siddhavAyurna banAtIti / bhavasiddhikadvAre bhavasiddhiko yo vItarAgassa na banAti jJAnAvaraNaM tadanyastu bhavyo banAtIti bhajanayetyuktaM, 'nobhavasiddhienoabhavasiddhie 'ti siddhaH, sa ca na badhnAti 'AuyaM heDillA do bhayaNAe 'tti bhavyo'bhavyazcAyurvandhakAle babhItaH anyadA tu na banIta ityato bhajanayetyuktaM 'uvarille Na'ti siddho na banAti / darzanadvAre 'heDillA tinni bhayaNAe 'tti cakSuracakSuravadhidarzanino yadi chadyasthavItarAgAstadA na jJAnAvaraNaM babhanti, vedanIyasyaiva bandhakatvAt teSAM sarAgAstu- vananti, ato bhajanayetyuktaM, 'uvarille Na baMdhaitti kevaladarzanI bhavasthaH siddho vA na badhnAti hetvabhAvAn / 'veyaNijjaM heDillA tinni baMdhaMti' AdyAstrayo darzaninaH chadmasthavItarAgAH sarAgAzca | vedanIyaM banantyeva, 'kevaladaMsaNI bhagaNAe 'tti kevaladarzanI sayogakevalI banAti, ayogakevalI siddhazca na babhIyAt, ato bhajanayeyuktaM / paryAptakadvAre 'pajattae bhayaNAe'ni paryAptako vItarAgaH sarAgaca, tatra vItarAgo jJAnAvaraNaM na badhnAti, sarAgastu atra zataka - 6 uddezakaH 3 eva vartate yat mUla saMpAdane uddezaka: 1 mudritaM tat mudraNadoSaH asti 180~ 6 zatake 11 uddeza // 86 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [232 237] dIpa anukrama [ 280 285] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [ 232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH babhIyAditi bhajanA, 'no pajjatta0'tti siddho na badhnAti 'AugaM heDillA do bhayaNAe'tti paryAptako'paryAptako vA AyustadvandhakAle vanItAnyadA neti vikalpaH, 'ubarille'ti siddho na badhnAti / bhASakadvAre 'donni bhayaNAe'tti bhASako bhASAlabdhimAn tadanyastvabhASakaH, tatra bhASako vItarAgo jJAnAvaraNaM na badhnAti, sarAgastu babhIyAt, abhASakastvayogI siddhazva na badhnAti pRthivyAdayo vigrahagatyApannAtha bannantIti 'dovi bhayaNAeM' ityuktaM, beyaNiaM 'bhAsae baMdhai' tti sayogyavasAnasyApi bhASa| kasya sadvedanIyabandhakatvAt 'abhAsae bhayaNAe'tti abhApakastvayogI siddhava na banAti, pRthivyAdikastu banAtIti bhajanA / parIttadvAre 'paritte bhayaNAe 'tti parItaH - pratyekazarIro'lpasaMsAro vA, sa ca vItarAgo'pi syAt, na cAsau jJAnAvaraNIyaM vanAti, sarAgaparItastu badhnAti iti bhajanA, 'aparitte baMdhaitti aparitaH- sAdhAraNakAyo'nantasaMsAro vA, sa ca vanAti, 'noparitte noaparitetti siddho na badhnAti 'AuyaM aparitto'vi bhayaNAe' pratyekazarIrAdirAyurvandhakAla eva banAti AyuH, na tu sarvadA tato bhajaneti, siddhastu na vanAtyeva, ata Aha--'no parite' ityAdi / jJAnadvAre 'heDillA cattAri bhayaNAeM 'tti AbhinibodhikajJAniprabhRtayazcatvAro jJAnino jJAnAvaraNaM vItarAgAvasthAyAM na babhanti sarAgAvasthAyAM tu vanantIti bhajanA, 'veyaNijaM heDillA cattAri baMdhaMti' vItarAgANAmapi chadmasthAnAM vedanIyasya bandhakatvAt, 'kevalaNANI bhayaNAe' tti sayogikevalinAM vedanIyasya bandhanAd ayoginAM siddhAnAM cAbandhanAd bhajaneti / yogadvAre 'heDillA tibhi bhayaNAe' tti manovAkAyayogino ye upazAntamohakSINamohasayogikevalinaste jJAnAvaraNaM na badhnanti, tadanye tu vanantIti bhajanA, 'ayogI na baMdhaitti ayogI - ayogikevalI siddhazca na vadhnAti, 'veyaNijjaM heDilA baMdhaMti' manoyogyAdayo badhnanti, sayogAnAM vedanIyasya 181~ zatake 3 uddezaH Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [232 237] dIpa anukrama [ 280 285] zrIbhaga0 laghuvRcau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [ 232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH bandhakatvAt, 'ajogI Na baMdhaitti ayoginaH sarvakarmaNAmabandhakatvAditi / upayogadvAre 'aDasuvi bhayaNAe'tti sAkArAnAkArAnupayogI sayogAnAmayogAnAM ca syAtAM tatra sayogA jJAnAvaraNAdiprakRtIryathAyogaM badhnanti ayogAstu neti bhajanA / AhArakadvAre 'do'vi bhayaNAe'tti AhArako vItarAgo'pi svAt na cAsau jJAnAvaraNaM banAti, sarAgastu badhnAti iti bhajanayA AhArako banAti, tathA anAhArakaH kevalI vigrahagatyApanazca syAt, tatra kevalI na badhnAti, itarastu banAti, ityanAhArako bhajanayA uktaH, 'vaiyaNijjaM AhArae baMdhaitti ayogavarjAnAM sarveSAM vedanIyasya bandhakatvAt, 'aNAhArae bhayaNAe'ti anAhArako vigrahagatyApannaH samudghAtagatakevalI ca babhAti, ayogI siddhazca na badhnAti iti bhajanA, 'AuyaM AhArae bhayaNAetti AyurvandhakAla evAyuSo bandhanAt anyadA tvabandhanAt bhajaneti, 'aNAhAraeNa baMdhaiti vigrahagatyApannAnAmapyAyuSo'bandhanAditi / sUkSmadvAre 'bAyare bhayaNA' vItarAgabAdarANAM jJAnAvaraNAbandhakatvAt sarAgavAdarANAM ca bandhakatvAt tadbhajaneti, | siddhasya punarabandhakatvAdAha- 'no suhame' ityAdi, 'Aue suhume vAyare bhagaNAe 'tti bandhakAle bandhanAdanyadA tvabandhanAt bhajaneti / caramadvAre 'aDa'viha bhayaNAe 'ti iha yasya caramo bhayo bhaviSyati sa caramaH, yasya tu nAsau bhaviSyatyasau acaramaH, siddhazvAcaramaH, tasya caramabhavAbhAvAt tatra caramo yathAyogamaSTApi banAti, ayogitve tu netyevaM bhajanA, acaramastu saMsArI aSTApi babhIyAt, siddhastu netyevaM bhajaneti / athAlpabahutvadvAraM tatra - 'itthiveyagA saMkhejjaguNa' tti (su. 237) yato devanaratiryakpuruSebhyaH striyaH kramazo dvAtriMzatsaptaviMzatitrirUpAdhikAH syuriti, 'aveyagA anaMtaguNa'tti anivRttivAdarasamparAyAdayaH siddhAzcAvedAH ataste'nantatvAt strIvedebhyo'nantaguNAH syuriti, napuMsagaveyagA 'anaMta guNa'ti anantakAyikAnAM siddhe 182~ zatake 13 uddezaH 87 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [232 237] dIpa anukrama [ 280 285] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [3], mUlaM [232-237] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH bhyo'nantaguNAnAmiha gaNanAditi, 'eesiM sacvesiM'ti eteSAM pUrvoktAnAM saMyatAdInAM caturdazadvArANAM tadgatabhedApekSayA alpabahutvamuccArayitavyaM, tadyathA- eesi NaM bhaMte! saMjayANaM asaMjayANaM saMjayA saMjayANaM nosaMjayanoasaMjayanosaMjayA saMjayANaM kayare kayarehiMto appA vA 41, goyamA ! savvatthovA saMjayA saMjayA saMjayA asaMkhejaguNA nosaMjayAnoasaMjayAnosaMjayA saMjayA aNaMtaguNA' ityAdi prajJApanAnusAreNa vAcyaM yAvaccaramAdyalpabahutvaM etadevAha savvatthovA jIvA acarime' tyAdi, atrAcarimA abhavyAH, caramAtha ye bhavyAzvaramabhavaM prApsyati, setsyantItyarthaH te cAcaramebhyo'nantaguNAH yasmAdabhavvebhyaH siddhA anantaguNA bhaNitAH, yAvantazca siddhAstAvanta eva caramAH, yasmAdyAvantasiddhA atItAddhAyAM tAvanta eva setsyantyanAgatAdvAyAmiti // SaSThate tRtIyoddezakavivaraNam // 'anantarodeza ke jIvA nirUpitAH, tAneva bhaGgAntareNa caturthodezake'pi nirUpayannAha - 'jIve Na'mityAdi (sU.238) 'kAlApase'ti kAlaprakAreNa kAlamAzrityetyarthaH, 'sapae se 'ti savibhAgaH 'niyamA sapaesa' ti anAditvena jIvasyAnanta samayasthitikatvAt sapradezatA, yo bekasamayasthitikaH so'pradezaH dvayAdisamayasthitikastu sapradezaH, iha cAnayA gAthayA bhAvanA kAryA, 'jo | jassa paDhamasamae vaDhi bhAvasta so ya apaeso annaMmi vaTTamANe kAlAeseNa sapaeso (sU. 238 ) // 1 // nArakastu yaH prathamasamayotpannaH so'pradezaH dvadyAdisamayotpannaH sa sapradezaH ata uktam- 'siya sapaese siya apae se' epa ekatvena jIvAdiH siddhAvasAnaH paviMzatidaNDakaH kAlasapradezatvAdinA cintito, adhAyameva tathaiva pRthaktvena cintyate 'sabbe'vi tAva hoja sapaesa'tti upapAtavirahakAle asaGkhyAtAnAM pUrvotpannAnAM bhAvAt sapradezAH sarve'pi bhaveyuH tathA pUrvotpanneSu madhye yadeko'nyo atha zataka-6 uddezakaH 3 samAptaH, atha zataka-6 uddezakaH 4 ArabdhaH 183 6 zatake 4 uddezaH Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [238239] gAthA: zrIbhaganAraka utpadyate tadA tasya prathamasamayotpannatvena apradezatvAccheSANAM ca dvayAdisamayotpannatvena sapradezatvAducyate-sapaesA ya apa al6 zatake laghutratvo ese yatti, evaM yadA vahava utpadyamAnAH syustadocyate-sapaesA apaesA yatti, utpadyante caikadaikAdayo nArakAH, yadAha-"ego uddezaH va do va tini va saMkhamasaMkhA va egasamaeNaM / ubavajaMtevaiyA udhatAvi emeva // 1 // " 'puDhavikAiyA gaMti ekendriyANAM sApUrvotpannAnAM utpadyamAnAnAM ca bahUnAM sambhavAt 'sapaesA apaesAvitti ityucyate / ses| jahA neraiya'tti yathA nArakA abhi lApatrayeNoktAstathA zeSA dvIndriyAdayaH siddhAvasAnA bAcyAH, sarvepAmeSAM virahasambhavAdekAyutpatteceti, evamAhArakAnAhArakazabda| vizeSitAvetAvevaikatvapRthaktvadaNDako cintyau, cintanakramazcAyaM-AhArae NaM bhaMte ! jIve kAlAeseNaM kiM sapaese apaese?, go! |siya sapa0 siya apaese'ityAdi skhadhiyA vAcyaM, tatra yadA vigrahe kevalisamudghAte vA'nAhArako bhUtvA punarAhArakatvaM pratipadyate | tadA tatprathamasamaye'pradezo dvitIyAdiSu sapradeza ucyate ataH 'siya sapaese siya apaese'tti, evamekatve sarveSvapi saadibhaavessu,| | anAdibhAveSu tu niyamA sapaeseti vAcyaH, pRthaktvadaNDake tvevamabhilApo dRzya-'AhArayA NaM bhaMte ! jIvA kAlAeseNaM kiM sapa-11 esA apaesA ?, go! sapaesAvi apaesAvitti, tatra bahUnAmAhArakatvenAvasthitAnAM bhAvAna sapradezatvaM, tathA bahUnAM vigrahaga-17 | teranantaraM prathamasamaye AhArakatvasambhavAdapradezatvamapyAhArakANAM labhyate iti sapradezA apradezA ityuktaM, evaM pRthivyAdayo'pya-TH | dhyeyAH, nArakAdayaH punarvikalpatrayeNa vAcyAH, tathA 'AhArayA NaM bhaMte ! neraiyA kiM sapaesA apaesA?, go0 ! sabve'vi tAva hoja sapaesA, ahavA sapaesA ya apaese ya, ahavA sapaesA ya apaesAya etadevAha-'AhAragAgaMjIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgoti jIvapadamekendriyapadapazcakaM ca varjayivvA trikarUpo bhaGgastrikabhaGgo, bhaGgatrayaM vAcyamityarthaH, siddhapadaM sviha na vAcyaM,teSA HEADER HADOTCHEATEDIOCHOCHEMINETIO dIpa anukrama [286290] // 88 // ~184 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga Cam laghavRttI uddezaH [238239] gAthA: | manAhArakatvAt , anAhArakadaNDakadvayamapyevamanusaraNIyaM, taccAnAhArako vigrahagatyApanaH samudghAtagatakevalI ayogI siddho vA syAt , sa cAnAhArakatvaprathamasamaye'pradezaH, dvitIyAdiSu tu sapradezastena sthAt sapradeza ityAdhucyate, pRthaktvadaNDake vizeSamAha'aNAhAragA 'ti jIvAnekendriyAMzca barjayantIti jIvaikendriyavarjAH, tAn varjayitvetyarthaH, jIvapade ekendriyapade ca sapa-10 esA apaesA ityevameka eva bhaGgaH, bahUnAM vigrahagatyApannAnAM sapradezAnAmapradezAnAM ca lAbhAta, nArakAdInAM dvIndriyAdInAM cAlpatarANAmutpAdaH, tatra caikadvayAdInAmanAhArakANAM bhAvAt paDbhaGgikAsambhavaH, tatra dvau bahuvacanAntau anye tu catvAra ekavacanabahuvacanasaMyogAt , kevalaikavacanabhaGgakAviha na staH, pRthaktvaskhAdhikRtatvAditi, 'siddhehiM tiyabhaMgo'tti sapradezapadasya bahu| vacanAntasyaiva sambhavAta , 'bhavasiddhiya abhavasiddhiya jahA ohiya'tti, ayamarthaH audhikadaNDakavadeSAM pratyekaM daNDakadvayaM, tatra abhavyo bhavyo vA jIvo niyamAt sapradezaH, nArakAdistu sapradezo'pradezo bA, bahavastu jIvAH sapradezA eva, nArakAdyAstu / tribhaGgavantaH, ekendriyAstu sapradezA apradezAzcetyekabhaGgA eveti, siddhapadamiha na vAcyaM, siddhAnAM bhavyAbhavyavizeSaNAnupapatteriti, 'nobhavasiddhiyanoabhavasiddhiya'tti etadvizeSaNaM jIvAdidaNDakadvayamadhyeyam , tatrAyamabhilApaH-nobhavasidienoabhavasiddhie NaM bhaMte ! jIve sapaese apaese? ityAdi, evaM pRthaktvadaNDako'pi, kevalamiha jIvapadaM siddhapadaM ceti dvayameva, nArakAdi padAnAM tu nobhavya vizeSaNasyAnupapaveriti, iha ca pRthaktvadaNDake pUrvoktaM bhaGgatrayameva vAcyaM, ata Aha-'jIvasiddhehiM tiyabhaMgotti saMziSu yau daNDako tayordvitIyadaNDake jIvAdipadeSu bhaGgatrayaM syAd ata Aha-'sannIhiMti tatra saMjhino jIvAH kAlataH sapradezAH syucirotpannAnapekSya, utpAdavirahAnantaraM caikasyotpattau tatprAthamye sapradezAzcApradezazceti svAt , bahUnAmutpatti taayaaktaatraapaatyaayaat paatyaayaayaayaatipryai dIpa anukrama [286290] RADIO ~185 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake uddezaH laghavattA prata sUtrAMka [238239] gAthA: prAthamye tu sapradezA apradezAzceti syAt , tadevaM bhaGgatrayamiti, evaM sarvapadeSu, kevalametayordaNDayorekendriyavikalendriyasiddhapadAni na | vAcyAni, teSu saMjJivizeSaNasyAsambhavAditi, asapaNIhi ti asaMjJiSu asaMjJiviSaye dvitIyadaNDa ke pRthivyAdipadeSu hi sapradezA apradezAdhetyeka eva, sadA bahUnAmutpAdAt teSAM apradezabahutvasyApi sambhavAt , nairayikAdInAM vyantarAntAnAM saMjJinAmapyasaMzibhya utpAdAdbhUtabhAvatayA avaseyaM, tathA nairayikAdipyapi asaMjJitvasya kAdAcitkatvenaikatvabahutvasambhavAt SaT bhaGgAH syuH, te ca darzitA eva, etadevAha-'neraiyadevamaNuehiM' ityAdi, jyotiSkavaimAnikasiddhAstu na vAcyAH, teSAmasaMjJitvasthAsambhavAt , tathA 'nosapiNaNo'tti nosaMjhinonoasaMjinaca nosaMjJino asaMjJivizeSaNadaNDakayoditIyadaNDake jIvamanujasiddhapadepUktarUpaM bhaGgatrayaM syAta, IU teSu bahUnAmavasthitAnAM lAbhAt ,utpadyamAnAnAM caikAdInAM sambhavAditi,etayordaNDakayojIMvamanujasiddhapadAnyeva syuH,nArakAdipadanAM nosaMjJinoasaMjJi iti vizeSaNAghaTanAt / 'salese'tti salezyadaNDakadvaye audhikadaNDakavajIvanArakAdayo vAcyAH, salezyatAyAM | jIvatvavadanAditvena vizeSAnutpAdakatvAt , kevalaM siddhapadaM nAdhIyate, siddhAnAmalezyatvAt , 'kiNhanIla'tti kRSNanIlakApota| lezyAzca jIvanArakAdayaH pratyekaM daNDakadvayena AhArakajIvAdibadupayujya vAcyAH, kevalaM yasya jIvanArakAderetAssanti sa eva vAcyaH, | etAzca jyotiSkavaimAnikAnAM na syuH, siddhAnAM tu sarvA na syuH, 'teulesAe'tti tejolezyAdvitIyadaNDake jIvAdipadeSu ta eva mAtrayo bhaGgAH, puDhavipatti pRthivyambuvanaspatiSu pad bhaGgAH, yatteSu tejolezyAyA ekAdayo devAH pUrvotpannA utpathamAnAca labhyante, | iti sapradezAnAmapradezAnAM caikatvabahutvasambhavaH, iha nArakatejovAyuvikalendriyasiddhapadAni na bAcyAni, tejolezyAyA abhA| vAt , 'pamhalesAe'tti pAzuklalezyayordvitIyadaNDake jIvAdiSu padeSu ta eva trayo bhaGgAH, iha pazcendriyatiryaGmanuSyavaimAnikapa dIpa anukrama [286290] // 8 // ~186 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [238239] zatake uddezaH laghuvRcau gAthA: HINDIDEOCHEDCHODAIEEEEEEDIOCHORE dAni vAcyAni, anyeSvanayorabhAvAditi, 'alesetti alezyadaNDakayo vamanuSyasiddhapadAnyevocyante, anyepAmalezyatvasyAsa- ulmbhavAt , tatra jIvasiddhayobhanatrayaM, manuSyeSu pad bhaGgAH, alezyatAM pratipannAnAM pratipadyamAnAnAM caikAdInAM manuSyANAM sambhavena sapradezatvApradezatvayorekatvabahutvasambhavAt , idamevAha / / 'sammadiTThIhiMti samyagdRSTidaNDakayoH samyaktvapratipattiprathamasamayepradezatvaM dvitIyAdiSu tu sapradezatvaM, tatra dvitIyadaNDake jIvAdipadeSu trayo bhaGgAH, vikalendriyeSu tu pada , yatasteSu sAsvAdanasamyagdRSTaya ekAdayaH pUrvotpannA utpadyamAnAzca labhyante, ataH sapradezatvApradezatvayorekatvabahutvasambhavaH,ihaikendriyapadAni na vAcyAni, teSu samyaktvAbhAvAt , 'micchaddiTThIhiMti mithyAdRSTidvitIyadaNDake jIvAdipadeSu trayo bhaGgAH, mithyAtvaM pratipannAH samyavatvabhraMzena tatpratipadyamAnAkAdayaH syuritikRtvA ekendriyapadeSu sapradezA apradezAzvetyeka eva, teSyavakhitAnAmutpavamAnAnAM yahUna || bhAvAt , iha siddhA na vAcyAH, teSAM mithyAtvAbhAvAditi, 'sammamicchaddiTThIhiMti samyagbhidhyAdRSTitvaM pratipanakAH pratipadya| mAnAzcaikAdayo'pi syurityaMtasteSu para bhaGgAH syuH, ihaikendriyavikalendriyasiddhapadAni na vAcyAnyasambhavAt , saMjaehiMti saMya-1 tepu-saMyatazabdavizeSiteSu jIvAdiyadeSu trikabhaGgaH, saMyama pratipamAnAM bahUnAM pratipadyamAnAnAM caikAdInAM bhAvAda , iha jIvapadama||nuSyapade eva yAcye, anyatra saMyatatvAbhAvAt , 'asaMjayahiMti asaMyatadvitIyadaNDake saMyatatvaM pratipannAnAM bahUnAM saMyatatvAdi-I7 pratipAtena tatpratipadyamAnAnAM caikAdInAM sambhavAd bhaGgatrayaM, ekendriyANAM tu prAguktayuktyA sapradezA apradezAzcetyeka eva bhaGgaH, | iha siddhapadaM na vAcyaM,asambhavAditi, saMjayAsaMjae'tti iha dezaviratipratipannAnAM saMyamAdasaMyamAdvA nivRtya tAM pratipadyamAnAnAMma caikAdInAM bhAvAd bhanatrayam , iha jIvapaJcendriyatiyaGmanuSyapadAnyevAdhyeyAni, anyatra saMyatAsaMyatatvAbhAvAditi, 'nosaMjae-11 dIpa anukrama [286290] G ~187 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake uddeza: prata sUtrAMka [238239] gAthA: zrIbhagatyAdI saiva bhAvanA, navaramiha jIvasiddhapade eva vAcye, ata evoktaM-'jIvasiddhehiM tiyabhaMgo sakasAIhiMti sakapAyANAM laghuvRttI sadAvasthitatvAt te sapradezA ityeko bhaGgaH, tathopazamazreNItaH pracyavamAnatve sakapAyatvaM pratipadyamAnA ekAdayo labhyante, ttH| sapradezA apradezaH, sapradezA apradezAceti aparaM bhaGgakadvayaM, nArakAdiSu tu pratItameva bhaGgatrayam , egidiesu abhaMga'ti bhaGgA nAmabhAvo'bhaGgaka, sapradezA apradezAzcetyeka eva vikalpa ityarthaH, bahUnAmavasthitAnAmutpadyamAnAnAM ca teSu lAbhAditi, iha siddhamApadaM nAdhyeyamakapAyitvAt , 'kohakasAIhiMti krodhakapAyidvitIyadaNDake jIvapade pRthivyAdipadeSu ca sapradezA apradezAzcetyeka eva bhaGgaH, zeSeSu trayaH, nanu sakapAyijIvapadavat kathamiha bhaGgatrayaM na labhyate ?, ucyate, iha mAnamAyAlobhebhyo nivRttAH krodhaM pratipadyamAnA bahaba eva labhyante, pratyekaM tadrAzInAmanantatvAt , natvekAdayo, yathopazamazreNItaH pracyavamAnAH sakapAyitvapratipa-IN tAra iti / 'devehiti devapadepu trayodazasvapi pada bhaGgAH, teSu krodhodayavatAmarUpatvenaikatve ca sapradezApradezatvayoH sambhavAt , 'mANakasAi'tti mAnakapAyidvitIyadaNDake'pyevaM bhaGgatrayaM, 'neraiyadevehiM ti nArakANAM devAnAM ca madhye'lpA eva mAnamAyodayavantaH syuriti prAgvat SaT bhaGgAH syuriti, 'lobhakasAIhiMti etasya krodhasUtrabadbhAvanA, 'NerahapahiMti nArakANAM lobhodayavatAmalpatvAtprAguktAH paha bhaGgAH syuriti, Aha ca-"kohe mANe mAyA boddhavvA suragaNehiM chanbhaMgA / mANe mAyA lome neraiehiMpi chanbhaMgA // 1 // " devA lobhapracurAH nArakAH krodhapracurA iti, 'akasAyijIva'tti akaSAyidvitIyadaNDake jIvamamanuSyasiddhapadeSu bhaGgatrayaM, anyeSAmasambhavAditi / 'ohiyanANe'tti audhikajJAnaM matyAdibhiravizeSitaM, tatra matizrutajJAnayozca | |bahutvadaNDake jIvAdipadeSu pUrvoktA evaM trayo bhaGgAH,tatraughajJAnamatizrutajJAninAM sadA'vasthitatvena sapradezAnAM bhAvAt samadezA ityekaH, ne AORAD HADH "AffendidisiORDCHADH Hinde dIpa anukrama [286290] ~188 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [238239] lapapattI| 4 uddezaH ndan@DHAROHD gAthA: | tathA mithyAjJAnamAtrAnmatyAdijJAnamAtra matyajJAnAnmatijJAnaM zrutAjJAnAt zrutajJAnaM pratipadyamAnAnAmekAdInAM lAbhAt sapradezA|UL... apradezazca, tathA sapradezA apradezAzceti dvitIyaH, ityevaM trayamapi, 'viyaliM diehiM chambhaMga'tti dvitricaturindriyeSu sAsvAda-| nasamyaktvasambhavenAbhiniyodhikAdijJAninAmekAdInAM sambhavAt ta eva pad bhaGgAH, iha yathAyogaM pRthivyAdayaH siddhAcana vAcyAHasambhavAditi, 'ohiNANe maNa'tti evamavadhyAdiSu bhaGgatrayabhAvanA, kevalamavadhidaNDakayorekendriyavikalendriyAH siddhAzca na vAcyAH, manaHparyAyadaNDakayozca jIvA manuSyAzca vAcyAH, kevalajJAnadaNDakayo vamanuSyasiddhA cAcyAH, ata eva vAcanAntare dRzyate 'vinneyaM jassa jaM atyi'tti, "ohie agNANe'tti sAmAnyajJAne matyajJAnAdibhiravizeSite matyajJAne zrutAjJAnera ca jIvAdiSu tribhaGgI syAt , ete hi sadAvasthitatvAt sapradezA ityekaH, yadA tu tadanye jJAnaM vimucya matyajJAnAditayA pariNamanti tadaikAdisambhavena sapradezA apradezaH sapradezA apradezAzceti bhaGgadvayamityevaM bhaGgatrayamapi, pRthivyAdiSu tu sapradezA agradezAzvetyeka eva, ata Aha-egidiyavajo tiyabhaMgotti iha bhaGgatraye siddhA na vAcyAH, vibhaGge tu jIvAdiSu bhaGgatrayaM, tadbhAvanA ca matyajJAnAdivat , kevalamihakendriyavikalendriyAH siddhAzca na vAcyAH,'sajoI jahA ohipatti sayogI jIvAdi| daNDakadvaye'pi tathA vAcyaH yathaudhiko jIvAdiH, sa caivam-sayogI jIvo niyamAtsapradezo, nArakAdista sapradezo'pradezo vA. | bahavastu jIvAH sapradezA eva, nArakAdhAstu tribhaGgavantaH, ekendriyAH punastRtIyabhaGgA iti, iha siddhapadaM nAdhyeyaM,'maNajoi'tti manoyogino yogatrayavantaH, saMjJina ityarthaH, vAgyogina ekendriyavarjAH, kAyayoginastu sarve'pyekendriyAdayaH, eteSu jIvAdika| vividho bhaGgaH, tadbhAvanA ca manoyogyAdInAmavasthitatve prathamaH, amanoyogitvAdityAgAca manoyogitvAdyutpAdena apradezatva dIpa anukrama [286290] for DICHORDECADEMO ~189~ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zrIbhaga0 sUtrAMka [238239] gAthA: | lAme'nyad bhaGgAdvayamiti, navaraM kAyayogino ye ekendriyAsteSvabhaGgaka, sapradezA apradezAotyeka eva bhaGgaH, eSu yogatrayadaNDakeSu 6 zatake | jIvAdipadAni yathAsambhavamadhyeyAni, siddhapadaM ca na vAcyamiti, ajogI jahA alesa'tti daNDakadvaye'pi alezyasamavaktavya File uddezaH | tvAt teSAM, tato dvitIyadaNDake'yogiSu jIvapadasiddhapadayorbhaGgatrayaM, manuSyeSu ca paDbhaGgIti, 'sAgArovautta'tti sAkAropayu teSu anAkAropayukteSu ca nArakAdipu trayo bhaGgAH, jIvapade pRthivyAdipadeSu ca sapradezA apradezAdha evameka eva bhaGgaH, tatra cAnya| taropayogAdanyataragamane prathametarasamayeSvapradezatvasapradezatve bhAvanIye, siddhAnAmekasamayopayogatve'pi sAkArasthetarasya copayogasyAsakRtaprAptyA sapradezatvaM sakRtprAdhyA cApradezatvamavaseyaM, evaM cAsakRdavAptasAkAropayogAn bahUnAzritya sapradezA ityeko bhaGgaH, tathA tAneva sakRdavAptasAkAropayogaM caikamAzritya dvitIyaH, tathA tAneva sakRdavApsasAkAropayogAMzca bahUnAzritya tRtIyaH, anAkAropayoge tvasakRjAtAnAkAropayogAnAzritya prathamaH, tAneva sakRtprAptAnAkAropayogaM caikamAzritya dvitIyaH, ubhayeSAmapyanekatve tRtIyaH, 'saveyagA jahA sakasAyI' iti savedAnAmapi jIvAdipadeSu bhaGgatrayabhAvAda , iha ca vedapratipanAn bahUn upazamazreNibhraMze ca vedapratipadyamAnakAnekAdInAzritya bhaGgatrayaM bhAvanIyaM,'isthi' vedAdAvedAntarasakrAntau prathamasamaye'pradezatvamitareSu / ca sapradezatvamavagamya bhaGgatrayaM prAgvat yojyaM, napuMsakavedadaNDakayostvekendriyeSu caiko bhaGgaH sapradezAca apradezAzcetyevarUpaH, prAgu-1 ktayuktereveti, strIdaNDakapurupadaNDakeSu devapaJcendriyatiryagmanuSyapadAnyeva, napuMsakadaNDakayostu devavarjAni vAcyAni, siddhapadaM ca | sarveSvapi na vAcyamiti, 'aveyagA jahA akasAItti jIvamanuSyasiddhapadeSu bhaGgatrayamakapAyivadvAcyamityarthaH, 'sasarIrI // 9 // jahA ohiya'tti audhikadaNDakavat , sazarIridaNDakayorjIvapade sapradezataiva vAcyA, anAditvAt sazarIratvasya, nArakAdiSu tu dIpa anukrama [286290] ~190~ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhagaH laghuvRttI [238239] gAthA: bahutve bhaGgatrayamekendriyeSu tu tRtIyabhaGga iti, 'orAliya'tti audArikAdizarIrasattveSu jIvapade ekendriyapadeSu ca bahutve tRtIyabhaGga eva, bahUnAM pratipannAnAM pratipadyamAnAnAM cAnukSaNaM lAbhAta , zeSeSu bhaGgatraya, bahUnAM teSu pratipannAnAM tathaudArikavaikriyatyA-114 uddeza gena audArikaM vaiphiyaM ca pratipadyamAnAnAmekAdInAM lAbhAt , ihaudArikadaNDakayo rakA devAba na vAcyAH, vaikriyadaNDakayostu | pRthivyapatejovanaspaticikalendriyA na vAcyAH, yazca vaikriyadaNDake ekendriyapade tRtIyabhaGgo'bhidhIyate sa vAyUnAmasakhyAtAnAM | pratisamayaM vaikriyakaraNamAzritya, tathA yadyapi paJcendriyatiryaJco manuSyAzca vaikriyalabdhimanto'lpe tathApi bhaGgatrayavacanasAmarthyAdahUnAM vaikriyAvasthAnasambhavaH tathaikAdInAM tatpratipadyamAnatA cAvaseyA, AhArakazarIre jIvamanuSyayoH pad bhaGgAH pUrvoktA eva, AhArakazarIriNAmalpatvAt , zeSajIvAnAM tu tanna sambhavatIti,'teyage'tti taijasakArmaNazarIre samAzritya jIvAdayastathA vAyAH yathau-11 |SikAsta eva, tatra ca jIvAH sapradezA evaM bAcyAH, anAditvAtaijasAdisaMyogasya, nArakAdayastu tribhaGgAH, ekendriyAstu tRtIya| maGgAH, eteSu zarIrAdidaNDakeSu siddhapadaM nAdhyeyamiti, 'asarIrehiM ti azarIreSu jIvAdipadeSu sapradezatAditvena vaktavyeSu jIvasiddhapadayoH pUrvoktA tribhaGgI vAcyA, anyatrAzarIratvasyAbhAvAditi, AhArapajjattIe'tti iha jIvapade pRthivyAdipadeSu ca bahU-1 nAmAhArAdiparyAptIH pratipannAnAM tadaparyAptityAgenAhAraparyAdhyAdibhiH paryAptibhAvaM gacchatAM bahUnAmeva lAbhAt sapradezA apradezA-IR vetyeka eva bhaGgaH, zeSeSu prayo bhaGgAH, "bhAsAmaNa ti iha bhASAmanasoH paryAptirbhASAmanaHparyAptiH, bhASAmanaHparyApyostu bahu-11 | zrutAbhimatena kenApi kAraNenaikatvaM vivakSitaM, tatazca tayA paryAptakAH yathA saMjJinastathA sapradezAditayA vAcyAH, sarvapadeSu bhaGgatrayamityarthaH, paJcendriyapadAnyeveha vAcyAni, paryAptInAM cedaM svarUpamAhuH-yena karaNena bhuktamAhAraM khalaM rasaM ca kartuM samarthaH syAt AMPARANTa Tinimurarimurdhreate nammartphantualiguratein kisteininthintaminataranteerintimanthan dIpa anukrama [286290] ~191 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [238239] gAthA: zrIbhagatasya karaNasya niSpattirAhAraparyAptiH, karaNaM zaktiriti paryAyau, tathA zarIraparyApti ma yena karaNena audArikavaikriyAhArakazarI-14 zatake laghuvRttI | rANAM yogyadravyANi gRhItvaudArikAdibhAvena pariNAmayati, tasya karaNasya nirvRttiH zarIraparyAptiriti, tathA yena karaNenaikAdInA-- uddezaH | mindriyANAM prAyogyadravyANi gRhItvA''tmIyAn viSayAn jJAtuM prabhuH syAt tasya karaNasya nivRttirindriyaparyAptiH, tathA yena karaNenA''naprANayogyAni dravyANyabalambyAnaprANatayA nisraSTuM samarthaH sthAna taya karaNasya nivRttirAnaprANaparyAptiH, tathA yena | karaNena satyAdibhASayAH prAyogyadravyANyavalambya caturvidhabhApayA pariNamayya bhASAnisarjanaprabhuH syAt tasya karaNasya niSpatti - pAparyAptiH, tathA yena karaNena caturvidhamanoyogyadravyANi gRhItvA manasaH mananasamarthaH khAt tasya karaNasya niSpattirmanaHparyAptiriti, 'AhArapajjattIe'tti iha jIvapade pRthivyAdiSu ca sapradezAzvetyeka eva bhaGgaH, anavarataM vigrahagatimatAmAhAraparyAptimatAM bahUnAM lAbhAt , zeSeSu ca SaD bhaGgAH pUrvoktA eva, AhAraparyAptimatAmalpatvAt , 'sarIraapajattIe'tti iha jIveSvekendriyeSu |caika eva bhaGgaH, anyatra tu trayaM, zarIrAdyaparyAptakAnAM kAlataH sapradezAnAM sadaiva lAbhAt , apradezAnAM ca kadAcidekAdInAM lAbhAt , nArakadevamanuSyeSu ca paDeveti, bhAsAmaNa'tti bhASAmano'paryAcyA aparyAptakAdayaste yeSAM jAtito bhASAmanoyogyatve sati tada-IR siddhiH, te ca pazcendriyA eva, yadi punarbhASAmanasorabhAvamAtreNa tadaparyAptakA abhaviSyastadaikendriyA api te'bhaviSyan , tatazca 'jIvAio tiyabhaMgotti tatra jIveSu pazcendriyatiryakSu ca bahUnAM tadaparyApti pratipannAnAM pratipadyamAnAnAM caikAdInAM lAbhAta pUrvoktameva bhaGgatrayaM, neraiyadeva'tti nairayikAdiSu mano'paryAptakAnAmalpataratvena sapradezA'pradezAnAmekAdInAM lAbhAt evaM pad bhaGgAH, eSu ca paryAptyaparyAptidaNDa keyu siddhapadaM nAdhyeyamasambhavAditi, pUrvoktadvArANAM saGgrahagAthA-'sapadesAhAraga'tti (441) kAlato DIREMPLAIMERIRAara POSHOCOLDEEPIOEIOEHIDIEOHINIDIARRIORRitics dIpa anukrama [286290] ~192 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [4], mUlaM [238-239] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [238239] laghavRttI Ta gAthA: bhaga0 jIvAH sapradezA itare ca ekatvabahutvAbhyAmuktAH 1,'AhAraga'tti AhArakA anAhArakAdha tathaiva 2 "bhaviya'tti bhavyA abhavyAstadubhayaniSedhAzca tathaiva 3, 'saNNi'tti saMjJino'saMjhino dvayaniSedhayantazca tathaiva 4, 'salesa'tti kRSNAdilezyASaTuyuktAH alezyAzca tathaiva 5, 'diDhi'tti dRk dRSTiH samyagdRSTayAdikAca tadvantastathaiva 6, 'saMjaya'tti saMyatA asaMyatA mizrAstrayaniSedhinazca tathaiva 7, 'kasAya'tti kaSAyAH krodhAdimantaH 4 akaSAyAzca tathaiva 8, 'nANi'tti matyAdizAnina: 5 ajnyaanino| matyajJAnAdimantazca 3 tathaiva 9, 'joga'tti sayogA manAdiyoginaH 3 ayoginazca tathaiva 10, 'uvaoge'tti sAkArAnAkAropayogAH 11, 'saveda'tti strIvedAdimantaH 3 avedAzca tathaiva 12, 'sasarIra'tti audArikAdimantaH 5 azarIrAzca tathaiva 13, 'pajattatti paryAptimantaH 5 tadaparyAptakAzca tathaiva 5 uktA iti / / 'paJcavANi'tti(sa. 239)sarvaviratAH 'apaJcakkhAmaNi'tti aviratAH 'paJcakkhANApacavANi'tti dezaviratAH, sesA do paDi'tti pratyAkhyAnadezapratyAkhyAne pratiSedhanIye, aviratatvAnnArakAdInAmiti, 'je paMciMdiyA te tiNNivi'tti nArakAdayo daNDakoktapaJcendriyAH samanaskatvAt samyagdRSTitve masati jJaparijJayA pratyAkhyAnAditrayaM jAnantIti, avasese'tyAdi, ekendriyavikalendriyAH pratyAkhyAnAditrayaM na jAnanti, ama naskatvAditi / / pratyAkhyAnamAyurbandhahetuH sthAna ,tatra ca 'jIvA ya'tti jIvapade jIvAH pratyAkhyAnAditrayanivadvAyuSkA vAcyAH, mA vaimAnikapade vaimAnikA apyevaM, pratyAkhyAnAditrayavatAM teSUtpAdAt ,'avasesa'tti nArakAdayo'pratyAkhyAnanirvRttAyuSo, yatasteSu tatvenAviratA evotpadyante iti, uktArthasahagAthA-'paJcakravANaM' ti(* 42)pratyAkhyAnamiti, etadartha eko daNDakaH, evamanye trayaH / / SaSThazate caturtha uddeshkH| - dIpa anukrama [286290] atha zataka-6 uddezaka: 4 samApta:, ~1937 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [240 243] gAthA: dIpa anukrama [291 299] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [6], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [5], mUlaM [ 240-243] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CDICIG CHICCO 'tamukAe 'tti (sU. 240) tamasAM - tamizrapudgalAnAM kAyo-rAzistamaskAyaH, sa ca niyata eveha skandhaH kacidvivakSitaH, sa ca tAdRzaH pRthvIrajaH skandho vA udakarajaHskandho vA, natvanyaH, tadanyasyAtAdRzatvAditi pRthvyaviSayasandehAdAha - 'kiM puDhavI'ti vyaktaM, 'puDhavikAie NaM' pRthvIkAyiko'styekakaH, 'subhe'tti kazcicchubho - bhAkharaH 'desaM 'ti dezaM vivakSitakSetrasya prakAzayati, bhAsvaratvAt maNyAdivat, tathA'styekakaH pRthvIkAyo dezaM pRthvIkAyAntaraM prakAzyamapi na prakAzayati, abhAsvaratvAditi, naivaM punarapukAyaH, tasya sarvasyApyaprakAzakatvAt tatazca tamaskAyasyaiva sarvathA'prakAzatvAdapUkAyapariNAmataiva, 'egapaesiyAe'tti eka eva na dvayAdayaH auttarAdharyaM prati pradezo yasyAM sA tathA tayA samamittitayerthaH, na ca vAcyamekapradezapra| mANatayeti, asaGkhyAtapradezAvagAhasvabhAvatvena jIvAnAM tasyAM jIvAvagAhAbhAvaprasaGgAt tamaskAyasya ca stibukAkArAkAyikajIvAtmakatvAt bAhalyamAnasya ca pratipAdayiSyamANatvAditi, 'ettha NaM'ti prajJApakAlekhya likhitasyAruNodasamudrAderadhikaraNatopadarzanArthamuktavAn, 'ahe 'tti adhastAt mallakamUlasaMsthitaH - zarAvabudhnasaMsthAnaH samajalasyopari saptadazayojanazatAnyekaviMzatyadhikAni yAvadvalapasaMsthitatvAt, sthApanA ceyam [] 'kevaiyaM vikvaM bheNaM' ti, vistAreNa, kvacid 'AyAmavikkhaMbheNaM'ti dRzyate, tatrAyAma uccatvamiti, 'saMkhija'tti saGkhyAtayojanavistRtaH, Adita Arabhya Urdhva sakhyeyayojanAni yAvat, tato'khyAtayojanavistRtaH, upari tasya vistAragAmitvenoktatvAt, 'asaM khijAI' ti saGkhyAtayojanavistRtatve'pi tamaskAyasthAsaGkhyAtatamadvIpaparikSepato bRhattaratvAt parikSepasyAsaGkhyAtayojana sahasrapramANatvaM, AntaravahiH parikSepavibhAgastu noktaH, ubhayasyApyasaGkhyAtatayA tulyatvAditi, 'deve 'ti atha kimadaMparyamidaM mahaddharjyAdivizeSaNaM devasya ?, jAva iNAmeva' tti iha yAva atha zataka-6 uddezaka: 5 Arabdha: ~194~ 6 zatake 5 uddezaH // 93 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [240 243] gAthA: dIpa anukrama [291 299] zrIbhaga0 laghuvRttI "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [6], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [5] mUlaM [ 240-243] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH cchabda aidaMparyArthaH, 'iNAmeva 2' idaM gamanameveti zIghratvAvedakacappuTikArUpahastavyApAropadarzanaparaM, anukhArAzravaNaM ca prAkRtatvAt, dvirvacanaM zIghratvAtizayopadarzanaparaM 'itikaTTu' itiH - upadarzanArthaH kRtvA - vidhAya 'kevalakappaM ti kevalajJAnakalpaM, paripUrNamityarthaH, vRddhavyAkhyAne tu kevalaH sampUrNaH, kalpate iti kalpaH - svakAryakaraNasamartho vasturUpa itiyAvat kevalazcAsau kalpaceti kevalakalpaH taM, 'tihiM accharAhiM' ti tisRbhizrappuTikAbhirityarthaH, 'tisatta' tti triguNAH sapta trisapta, trisapta vArAn trisaptakRtvaH, ekaviMzativArAnityarthaH, 'habvaM'ti zIghraM, 'atthegaiya'tti saGkhyAtayojanamAnaM vyativrajed itaraM tu neti, 'urAlatti mahAnto meghAH 'saMseyaMti' saMvidyanti, tajanakapudgalasnehasampanyA sammUrcchanti, pudgalamIlanAt tadAkAratayotpatteH, 'taM bhaMte 'ti tatsaMvedanaM sammUrddhanaM varSaNaM ca 'bAyare'tti iha na bAdaratejaskAyikA mantavyAH, ihaiva teSAM nipetsyamANatvAt, kintu devaprabhAvajanitA bhAkharAH pudgalAste iti, 'nannattha viggahagaha'tti na iti yo'yaM bAdarapRthvI tejasorniSedhaH so'nyatra vigrahagatisamApannAn vigrahagatyaiva bAdare te tatra bhavataH, pRthvI hi vAdarA ratnaprabhAdyAsvaSTAsu pRthivISu girivimAneSu ca tejastu manuSyakSetra eveti, tRtIyA ceha paJcamyarthe prAkRtatvAt, 'paliyassa'ti paripArzvataH punassaMti tamaskAyasya candrAdaya iti 'kAdUsaNiyA puNa'tti, nanu tatpArzvatacandrAdInAM sadbhAvAt tatprabhA'pi tatrAsti, satyaM kevalaM kaM- AtmAnaM dUSayati tamaskAyapa|riNAmena pariNamanAt kadUSaNA saiva kadUpaNikA, dIrghatA ca prAkRtatvAt, 'kAlo bhAsa'tti kAlo'pi kazcit kuto'pi kAlo nAvabhAsate ata Aha-- kAlAvabhAsaH, kAladIptirvA, 'gaMbhIraloma'tti gambhIravAsau bhISaNatvAt romaharSajananazceti gambhIra maharSajananaH bhISmaH, 'uttAsaNa'tti upAsanakaM utkampahetuH 'tappaDhama' tti darzanaprathamatAyAM 'khobhAe 'tti skanIyAt kSubhyet, ~195~ PSYCHICAGO C zatake uddezaH Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [5], mUlaM [240-243] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [240243] Ca gAthA: zrIbhagama'ahe NaM'ti athainaM tamaskAyamamisamAgacchet-pravizet , bhayAt 'sIha'nti kAyagativegena 'turiyatti manogaterativegena khippA-Hzatake laghuvRttau / meva'tti kSiprameva 'bIIva'tti vyatibajediti, 'tama tti tamaH andhakArarUpatvAt 1 tamaskAyo bA 2 andhakArarAtrirUpatvAt 5uddeza: andhakAraM 3 mahAndhakAraM 4 lokAndhakAraM 5 lokamadhye tAdRgandhakArasthAnyasyAsambhavAt , lokatamizra vA 6 devAndhakAraM 7 devAnAmapi tatrodyotAbhAvena tamorUpatvAt , evaM devatamizraM vA 8, devAraNyaM 9 balabaddevabhayAnazyatAM devAnAM tathAvidhAraNyamiva zaraNabhUtatvAt , devavyUhaH 10 devAnAM durbhedatvAt vyUha iva devabyUhaH, 'devaphalihe'tti devaparighaH, devAnAM bhItyutpAdakatvena gamanavighAtahetutvAt 11 'devapalikkhobhetti devapratikSobhahetutvAt 12 'aruNodae'tti aruNodaka iti bAsamudraH, 13, aruNodakAbdhijalavikAratvAditi, 'tamukAe'tti bAdaravAyuvanaspatayavasAzca tatrotpadyante, apakAye tadutpattisambhavAt , na vitare, asthAnatvAt , ata uktaM-'no ceva Na'mityAdi / atha kRSNarAjiprakaraNam-'kaNharAIo'tti (ma. 241) kRSNavarNapudgala. rekhAH 'akkhADaga'tti ihAkhATaka:-prekSAsthAne AsanavizeSalakSaNastatsaMsthitAH, sthApanA ceyamR'no asurotti asuranAgakumArANAM tatra gamanAsambhavAditi, kaNharAI'tti prAgvat 1'megharAlAI'tti kAlamegharekhAtulyatvAt 2'maghA Itti tamizratayA paSTanarakapRthvItulyatvAt 3 mAghavai'tti tathaiva saptamapRthvItulyatvAt 4'vAyaphaliha'tti bAto-bAtyA tadvyatimizratvAt ,parighava durchayatvAt TvAtaparighaH 5,'bAyapalikkhobhe ti bAtova vAtyA tadvayatimithatvAt parikSobhava parikSobhahetutvA / // 14 // dvAtaparikSobha iti 6,zeSe nAmnI prAgvyAkhyAte sta:, aTThasutti dvayorantaraM avakAzAntaraM,tatrAbhyantarottarapUrvayorekaM pUrvayodvitIya dIpa anukrama [291299] nditindiatestindiesindithousne' HOICIPAHITHAATHOREOGRAPTERDECADDHA ~196~ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [5], mUlaM [240-243] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [240243] laghuvRttI 6 uddezaH gAthA: abhyantarapUrvadakSiNayostRtIyaM dakSiNayozcaturtha abhyantaradakSiNapazcimayoH paJcamaM pazcimayoH SaSThaM abhyantarapazcimottarayoH saptama, || 6 zatake | uttarayoraSTamam , 'logaMtiya'tti lokasyAnte-samIpe bhavAni lokAntikAni tAni ca tAni vimAnAni ceti samAsaH, lokAntikA / |vA devAH teSAM vimAnAni iti samAsaH, atra ca avakAzAntaravartiSvaSTasu arciHprabhRtivimAneSu yat kRSNarAjImadhyabhAgavarti riSTa vimAnaM navamamuktaM tadvimAnaprastAvAdabaseyaM, 'sArassayamAicANaM ti sArakhatAdityayoH samuditayoH sapta devazatAni paricchadaH ityakSarAnusAreNAvagamyate, evamuttaratrApi, 'avasesANaM'ti avyAvAdhAgneyariSThAnAM, evaM neyavaM'ti pUrvoktapraznAnusAreNa lokA|ntikavimAnavaktavyatAjAtaM netavyaM, "vimANANa paiTThANaM'ti tatra vimAnAnAM pratiSThAnaM darzitameva, vimAnAnAM pRthvIbAhalyaM, taca paJcaviMzatiyojanazatAni, uccatvaM tu yojanasaptazatAni, saMsthAnameSAM nAnAvidhamanAvalikAviSTatvAt , AvalikApraviSTAni hi vRttavyasracaturasrabhedAt trisaMsthAnAni syuH, 'baMbhaloetti brahmaloke yA vimAnAnAM devAnAM ca jIvAbhigamoktA vaktavyatA sA teSu / jJeyA,sA caivaM lezataH-'loyaMtiyavimANA NaM bhaMte ! kaivanA ?, tivannA, lohiyA hAliddA sukillA',evaM pabhAe nicAloyA gaMdheNaM iTugaMdhA evaM iTThaphAsA evaM sabbarayaNAmayA, tesu devA samacauraMsA allamahugasamavaNNA pamhalesA / loyaMtiyavimANesuNaM bhaMte / savve pANA 4 puDhavittAe devattAe ubavaNNapubbA, haMte'tyAdi likhitameva, kevaiyaM ti chAndasatvAt kiyatyA abAdhayA-anta| reNa lokAntaH prajJaptaH // SaSThazate pazcama uddezakaH / / 'se NaM bhaMte ! tatthagae'tti (sU. 248) narakAvAsaprApta eva 'AhAreja'tti pudgalAnAdadyAt , 'pariNAmeja'tti teSAmeva khalarasavibhAgaM kuryAt , 'sarIraM'ti taireva zarIraM niSpAdayet , 'atthegaie'tti yastasminneva samudghAte mriyate, tataH pratinivartate, Ammiddminde minimings, dIpa anukrama [291299] | atha zataka-6 uddezaka: 5 samApta:, atha zataka-6 uddezaka: 6 ArabdhaH ...atra zataka-6, sUtra-244 vartate, mUla saMpAdane yat 248 mudritaM tat mudraNa skhalanA saMbhAvyate ~197 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6], mUlaM [244-245] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata IM uddeza: sUtrAMka [244 245] tato narakAvAsAt samudghAtAdvA, ihamAgacchati svazarIre, 'kevaiyaM gacchejjati kiyada daraM gacchet ,gamanamAzritya, pAuNe-46 zatake laghuvRcau jati kiyad dUraM prApnuyAt , avasthAnamAzritya, 'aMgulassa'tti iha dvitIyA saptamyarthe draSTavyA, aGgule, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM | ul |'vihatthi vA rayaNiM vA kucchi cA dhaNuM vA kosaM vA joyaNaM vA joyaNasayaM vA joyaNasahassaM yA joyaNasayasahassaM vA logaMtaM 'gaccheja'tti atra gatveti zeSaH, tatazcAyamarthaH-utpAdasthAnAnusAreNAGgulAsakhyeyabhAgamAtrAdike kSetre samudghAtato gatvA, katha-IR | mityAha-egapadesiyaM seDhiM mottUNa'tti yadyapyasaGkhyeyapradezAvagAhakhabhAvo jIvastathApi naikapadezazreNIvaryasaGkhyeyapradezA vagAhanena gacchati, tathAbhAvatvAdityatastAM muktvetyuktamiti / / SaSThazate SaSTha uddezakaH / / | 'sAlINaM ti kalamAdInAM 'bIhINaM'ti sAmAnyataH 'javajavANaM ti yava vizeSANAM 'kohAuttANaM'ti koSThe-kuzUle AguptAni tatkSepaNena saMrakSitAni koSThAguptAni teSAM 'pallAuttANaM ti iha palyo-vaMzAdimayo dhAnya sthAnaM 'maMcAuttANaM mAlAuttANaM'ti |mazcamAlayorbhedaH 'akuTTho hoi maMco, mAlo ya gharovari hoItti, olittANaM'ti dvAradeze gomayAdinA'valiptAnAM 'littANaM'ti +gomayAdinaiva liptAnAM 'pihiyANaM' sthagitAnAM tathAvidhAcchAdanena 'muddiyANaM'ti mRttikAdimudrAvatAM 'laMchiyANaM'ti rekhA-1 dikRtalAJchanAnAM, 'joNi'tti aDarotpattiA tuH, 'teNa paraM' tataH paraM, 'kala'tti kalAyAH, vRttacanakA ityanye, 'masUra'ti dezavizeSasasyam , 'niSphAva'tti ballAH 'kulasthati cabalakAkArAzcippiTakAH syuH 'AlisaMdaga'ti cavalaprakArAH, cavalakA ityanye, 'sayINa'tti tuvarAH 'palimaMdhaga'tti vRttacanakAH,kAlacanakA ityanye,'ayasitti atasI bhaGgI 'kusuMbha'ti laTA'varagati // 15 // | varorAlagati kavizeSaH, 'kodUsaga'tti kodravavizeSa: 'saNa titvapradhAnanAlo dhAnyavizeSaH 'sarisavati siddhArthakAH dIpa anukrama [300301] atha zataka-6 uddezaka: 6 samApta:, atha zataka-6 uddezaka: 7 Arabdha: ~198~ Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [246 248] gAthA: dIpa anukrama [302 312] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [6], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [7], mUlaM [ 246-248] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH (CDCICJCDCCCCCIHIC 'mUlagabIya'tti mUlakabIjAni, zAkavizeSavIjAnItyarthaH, 'UsAsaddhA vigrAhiya'tti (yU. 247) ucchvAsAddhA: - ucchvAsapramitakAlavizeSAH, vyAhRtA bhagavadbhiH, atrottaraM 'asaMkhijja' ti asaGkhyAtAnAM samayAnAM sambandhino ye samudayA-vRndAni | teSAM yAH samitayo mIlanAni tAsAM yassamAgamaH saMyogaH tena yatkAlamAnaM syAt saikAvalikA procyate, 'saMkhejjAvaliya'ti kila SaTpaJcAzadadhikazatadvayena AvalikAnAM kSullakabhavagrahaNaM syAt, tAni saptadaza sAtirekANi ucchvAsaniHzvAsakAlaH, evaM saGkhyAtA AvalikA ucchvAsakAlamAnaM, ' haDassa 'tti hRSTasya ' aNavagallassa' (*46) anavakalpasya -- jarAnabhibhUtasya 'niruva kiDassa' vyAdhinA prAk sAmprataM cAkliSTasya janto:- prANina ekocchvAsena saha niHzvAsa ucchrAsaniHzvAso ya eSa prANa ityucyate, 'satta pANu'tti (*47) prAkRtatvAt sapta prANA-ucchrAsanizvAsAH, taissaptamirekaH stokaH saptastokaireko labo, labasaptasaptatyA muhUrttaH, 'tini sahassA (*48) gAha' tti asyA bhAvArtho'yam-saptabhiH prANaiH stokaH, taissala milava:, tato lavassaptamirguNito jAtA ekonapaJcAzaducchrAsAH, evaM muhUte ca saptasaptatiH lavAH syuH, sA ekonapaJcAzadgaNane jAtaM yathoktaM mAnamiti, 'etAva tAba gaNiyassa visae'ti etAvAn zIrSaprahelikApra meyarAzipramANaH, tAvaditi kramAgataH gaNitaviSayo- gaNita gocaro, gaNitaprameya ityarthaH, 'uvamie'ti upamayA nirvRttamaupamikaM upamAmantareNa yatkAlapramANamanatizayinA grahItuM na zakyate tadaupamikamiti bhAvaH (*49) chetuM dvidhAkatuM khaDgAdinA bhettuM sUcyAdinA sacchidraM kartu 'siddha'ti jJAnasiddhAH kevalinaH, na tu siddhAH siddhiM gatAH, teSAM vadanasyAsambhavAditi, 'pamANANaM ti vakSyamANapramANAnAmucchlakSNazlakSNikAdInAmiti, anaMtANaM ti anantAnAM vyAvahArikaparamANUnAM samudAyA-dvayAdirUpAsteSAM samitayo mIlanAni tAsAM samAgamaH pariNAmavazAdekIbhavanaM tena ~ 199~ 6 zatake 7 uddezaH Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [246-248] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [246248] gAthA: zrIbhagAsamudayasamitisamAgamenakA ut-prAbalyena zlakSNikA ucchlakSNazlakSNikA,ete coclakSNazlakSNikAdayo'GgulAntA daza pramANabhedA 6 zatake laghuvRttI | yathottaramaSTaguNAH santo'pi pratyekamanantaparamANutvaM na vyabhicaranti ata uktam ucchlakSNazlakSNikA, etadaSTaguNatvAt UrdhvareNva- uddezaH ta pekSayA tu aSTabhAgatvAt 'saNhasaNDiya'tti zlakSNalakSiNakA 'uddhareNu'tti UdhistiryaggamanalakSaNo reNurU reNuH 'tasareNu'tti patrapati-pAyuprerito gacchediti sareNuH rathorakhAto reNU rathareNuH, vAlAgralikSAdayaH pratItAH, nAliya'ti yaSTivizeSaH, akkhe' UIti akSaH-zakaTAvayayaH, 'saM tiUNaM savisesaM ti taM palyaM triguNaM savizeSa, vRttaparidheH kicimyanapadabhAgAdhikatriguNatvAt , egAhiye' tyAdi ekAhikadvayAhikaThyAhikAnAM 'ukosani utkarSataH saptarAtraprarUDhAnAM 'saMmaDe'tti sammRSTa-AkaNThabhRtaH sannicito-vyApto niviDaH, 'kuttheja'ci na kuthyeyu:-nAsAratAM gaccheyuH parividdhaMseja'tti tAni vAlAgrANi na parividhvaMseran-vinAzaM na gaccheyuH 'no pUhattAe'tti na pUtitayA 'avahAya'tti tadbAlAgramapanIya 'khINe' kSINo vAlAgrAkarSaNAta 'nIrae' nirgtrjaaH| | apakRSTadhAnyarajaHkoSThAgAravat , 'nimmale' nirmalaH vigatamalaH, malaH sUkSmataravAlAgraH, pramArjanikApramRSTakoSThAgAravata , 'niTThie'TU apaneyadravyApanayanamAzritya niSThAM gataH, prayatnapramArjitakoSThAgAvat , 'nileva'tti atisaMzleSAt tanmayatAM gato (lepaH, tathAvidha)vAlAgrApahArAta , apanItabhicyAdigatadhAnyakoSThAgAravat , 'avahaDe' niHzeSavAlAgrApahArAta , vizuddho rajomalakalpavAlAgrAkarSaNAt vizeSeNa zuddho vizuddhaH, ekArthAvate zabdA, vyAvahArikaM cedamaddhApalyopama, idamevAsaGkhyeyakhaNDIkRtaikaikavAlAgrabhRtapalyAt varSazate 2 ya uddhArastatsUkSmaM syAt , samayodvAre tu uddhArapalyopamaM, tairevAsaMkhyeyakhaNDaiH samayoddhAre sUkSmamuddhAra,tathA taireva vAlAgraiH spRSTAH ye pradezAH teSAM pratisamayoddhAreNa yaH kAlastad vyAvahArika kSetrapalyopamaM,evaM yaH punastairevAsaGkhyeyakhaNDIkRtaiH spRSTAspRSTAnAM htamindiaHEARIYeanTALIPHunghanneT JHARSIOHTTERRIANETFORMATIOGERIE: DEHAPTERE: dIpa anukrama [302312] ~200~ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [7], mUlaM [246-248] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [246248] zatake uddezaH gAthA: tathaivoddhArakAlastat sUkSma kSetrapalyopamaM, evaM sAgaropamamapi vijJeyamiti, uttamaTThapattAe'ti uttamAn utkRSTAnarthAn AyuSkAdIna | laghuvRttI | prAptA, uttamakASThA prAptA vA-prakRSTAvakhAM gatA, tasyAM 'AgArabhAvapaDoAri'ti AkArastha-AkRteH bhAvAH paryAyAsteSAM | pratyavatAra:-avataraNamAvirbhAva AkArabhAvapratyavatAraH, 'AliMgapukkhare'tti marujamukhapuTaM, 'evaM'ti uttarakuruvaktavyatA jIvAbhi-| gamoktA ca dRzyA, 'muiMgapukkharei vA sarataleDa vA' sarastalaM-sara eva vA karatale kara eva, evaM bhUmisamatAyAH bhUbhAgagatatRNamaNInAM varNapaJcakasya surabhigandhasya mRdusparzasya zubhazabdasya vApyAdInAM vApyAdyanugatotpAtaparvatAdInAmutpAtaparvatAzritAnAM haMsAsa-10 nAdInAM latAgRhAdInAM zilApaTakAdInAM ca varNako vAcyaH, tadante caivaM dRzya-tattha 2 NaM bahave bhArahayA maNussA maNussIo Asa| yati 5"tattha etti tatra tatra bhAratasya khaNDe 2 deze 2, deze 2-khaNDAMze 2 'tahiM tahiti dezasvAMze 2 uddAlakAdayo vRkSaHIvizeSAH, yAvatkaraNAt 'kayamAlA naTThamAlA' ityAdi dRzyaM, 'kusa'ci kuzA-darbhAH, vizA:-tRNavizeSAstavizudAni-sahitAni | | vRkSamUlAni yeSAM te tathA, 'jAva'ti yAvatkaraNAt 'kandamaMto mUlamanta' iti dRzyaM, aNusajjitthati anusaktavanto'nuvRttavantaH, | 'chabbiha'tti padmagandhayaH 1 miyagaMdha'tti mRgamadagaMdhayaH 2 'amama'tti mamakArarahitAH 3 'teyalI'tti tejazca talaM ca-rUpaM yeSAM te tejastalinaH 4 'saha'tti sahiSNavaH-samarthAH 5 'saNaMcara'ci zanaiH-mandamutsukatvAbhAvAcarantItyevaMzIlAH zanaizcAriNaH / / SaSThazate saptamaH uddeshkH|| | 'thAyare agaNikAe'tti nanu yathA bAdarAgnermanuSyakSetra eva sadbhAvAnniSedha ihocyate-evaM bAdarapRthivIkAyasyApi niSedho vAcyaH F syAt , pRthivyAdiSveva sthAneSu tasya bhAvAditi, satyaM, kintu neha yadyatra nAsti tattatra sarva niSidhyate, manuSyAdivat, vicitra dIpa anukrama [302312] atha zataka-6 uddezaka: 7 samApta:, atha zataka-6 uddezaka: 8 Arabdha: ~2017 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [8], mUlaM [249-250] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 6 zatake 8 uddeza: prata sUtrAMka [249250] gAthA: zrIbhagatvAt satragateH, ato'sato'pIha pRthvIkAyasya na niSedha uktaH, apakAyavAyuvanaspatInAM sviha ghanodadhyAdibhAvena niSedhAbhAvaH sugama laghuvRttau eva, 'no nAoM'tti nAgakumArasya tRtIyAyAH pRthivyA adho gamanaM nAstItyanumIyate, 'no asuro no nAgo'tti ihApyata eva caturthyAdInAmadho'suranAgakumArayorgamanaM nAstItyanumIyate, saudharmezAnayostvadho'suro brajecamaravat ,na naagkumaaro'shkttvaad| ata evAha-'devo pakarei'ityAdi, iha bAdarapRthvItejasoniSedhaH sugama eva, akhasthAnAt , tathA abvAyuvanaspatInAmaniSedhaH | sugama eva ca, tayorudadhipratiSThitatvenAbvanaspatisambhavAt , vAyozca sarvatra bhAvAditi, "evaM sarNakumAra'tti ihAtidezato | cAdarAvanaspatInAM sambhavo'numIyate, sa ca tamaskAyasadbhAvato'vaseyaH, 'savahiti acyutaM yAvadityarthaH, parato devsthaapi| | gamo nAstIti na tatkRtabalAhakAderbhAvaH, 'puccheyabbo tti bAdarAekAyaH anirvanaspatizca praSTavyaH, aNNaM taM ceya'tti vacanA| niSedhazca, yato'nena vizeSoktAdanyat sarva pUrvoktameva vAcyamiti sUcitaM, tathA aveyakAdIpatprArabhArAnteSu pUrvoktaM sarva gehAdika madhikRtavAcanAyAmanuktamapi niSedhato'dhyeyamiti, prAguktasaJcahagAthAmAha-'tamukAya'tti (51) tamaskAyaprakaraNe prAgukte 'kappapaNae' saudharmAdikalpapaJcake 'agaNi'tti agnipRthvIkAyAvadhyetavyo, 'asthi NaM bhaMte ! bAdare puDhavikAe bAdare agaNi-14 kAe, no iNamaDhe samaDhe, naNNattha viggahagaisamAvaNNageNaM, ityanenAmilApena, tathA 'agaNi'tti agnikAyo'dhyetavyaH, 'puDhavIsutti ratnaprabhAdipRthivIsUtreSu, 'asthi NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe ahe bAdare agaNikAe' ityAdabhilApeneti, tathA 'AUteu vaNassaitti apatejovanaspatayo'dhyetavyAH, asthi NaM bhaMte ! vAdare AukAe bAdare teukAe bAdare vaNassakAe ? no iNadve sama?' ityAdinA'milApena, keSvityAha-'kappuvarima'tti kalpapaJcakoparitanakalpasUtreSu, tathA 'kaNharAIsutti dIpa anukrama [313316] // 17 // ~202 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [8], mUlaM [249-250] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake prata sUtrAMka [249250] 8 uddeza: gAthA: prAguktakRSNarAjIsatre, iha ca brahmalokoparisthAnAnAmadho yo'bvanaspatiniSedhaH sa yAnyatra vAyupratiSThitAni sthAnAni teSAmadha AnalaghuvRttI ntaryeNa vAyoreva bhAvAt AkAzapratiSThitAnAM tvAkAzasyaiva bhAvAdavagantavyaH, anarasvasthAnAditi, 'jAinAmanihattAue'tti (sa.249) tatra jAti:-ekendriyajAtyAdiH saiva paJcadhA, nAma iti nAmakarmaNa uttaraprakRtiH tayA nidha-niSiktaM yadAyustajAtinAmanidhattAyuH, nipekazca karmapudgalAnAM pratisamayamanubhavanAthaM racaneti 1 'gatinAma'tti gatiH-nArakAdi caturdA, zeSaM tathaiva | |2,'ThiinAma'tti sthitiriti yatsthAtavyaM kvacidvivakSitabhave jIvenAyuHkarmaNo vA saiva nAmaH-pariNAmoM dharmaH sthitinAma tena nidhattaM yadAyurdalikarUpaM tat sthitinAmanidhattAyuH 3, ogAhanAmanidhatta04 avagAhate yasyAM jIvaH sA avagAhanA-zarIramaudA-1 / rikAdi tasya nAma-audArikAdizarIranAmakarmatyavagAhanAnAma zeSaM prAgvat , 'paesanAma'tti pradezAnAM-AyuHkarmadravyANAM nAmaH-pariNatiH, pradezanAmaH zeSaM prAgvat 5 'aNubhAganAma'tti anubhAgaH AyurdrabyANAmeva vipAkastallakSaNo nAmaH-pariNatiH, zeSaM tathaiva 6, atha kimarthaM jAtyAdinAmakarmaNA''yurvizeSyate ?, ucyate, AyuSkassa prAdhAnyopadarzanArtha, yasmAnArakAdyA| yurudaye sati jAtyAdinAmakarmaNAmudayaH syAt , nArakAdibhavopagrAhakaM cAyureva, yasAduktaM ihaiva-"neraie NaM bhaMte ! neraiesu uva vajai, aneraie neraiesu u.?, go! neraie neraiesu uba0, no aneraie neraiesu u0' ayamarthaH-nArakAyuHprathamasamayavedana Heva nAraka ucyate, tatsahacAriNAM ca pazcendriyajAtyAdinAmakarmaNAmapyudaya iti, iha ca Ayurvandhasya SaDvidhatve upanyaste yadAyuH SaDvidhamuktaM tadAyuSo bandhAvyatirekAd baddhayaivAyurvyapadezaviSayatvAditi, 'daMDao'tti 'jIvANaM bhaMte ! kaivihe AubaMdhe paNNatte' | ityAdi vaimAnikAntazcaturviMzatidaNDako vAcyaH, ata Aha-'jAca vemANiyANaMti evaM jIvapadasyaikatvabahutvAbhyAM Ayurva dIpa anukrama [313316] ~203 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [6], varga , aMtar-zataka H, uddezaka [8], mUlaM [249-250] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [249250] laghuvRttI R gAthA: ndhapavidhatve dvAdaza daNDakAH syuriti, atha karmavizeSAdhikArAt tadvizeSitAnAM jIvAdipadAnAM dvAdaza daNDakAnAha-'jIvA NaM| 6 zatake bhaMte ! jAtinAmanihattA' jAtinAma nidhattaM niSiktaM viziSTabandhaM vA kRtaM yaiste jAtinAmanidhattAH yAvatkaraNAd evaM gatyAdi- uddezaH nAma0 SaT prakArA bAcyAH ayameko daNDako vaimAnikAnto vAcyaH 1, 'jAtiNAmanihattAuyA' jAtinAmanidhattAyuSaH, evamanyo daNDakaH 2, jAtinAmaniucA0 tatra jAtinAma niyuktaM-nitarAM saMyuktaM-saMbaddha nikAcitaM vedane vA niyuktaM yaiste jAtinAmaniyuktAH 3 'jAtinAmaniuttAuyA' tatra jAtinAmnA saha niyuktaM-nikAcitaM vedayitumArabdhaM vA''yuyaste jAtinAmaniyuktAyuSaH 4 'jAtigoyanihattA tatra jAteH-ekendriyAdikAyA yaducitaM gotra-nIcairgotrAdi tajAtigotraM tannidhattaM yaste jAtigotranidhattAH 5, evamanyAnyapi, 'jAtigoyanihattAuyA' jAtigotreNa samaM nidhattamAyuyaste jAtigotranidhattAyupaH 6, evamanyAnyapi 5, 'jAigoyaniuttA' jAtigotraM niyuktaM yaiste jAtigotraniyuktAH, evamanyAnyapi 7, jAtigoyaniuttAuyA jAtigotreNa samaM niyuktamAyuyaste jAtigotraniyuktAyuSaH 8, evamanyAnyapi 5 jAiNAmagoyanihattA jAtinAma gotraM ca nidhattaM | | yaiste tathA 9, evamanyAnyapi 5, jAtinAmnA gotreNa ca saha nidhattamAyuyaste tathA 10 evamanyAnyapi 5, 'jAinAmagoyaniuttA' jAtinAma gotraM ca niyuktaM yaiste 11 evamanyAnyapi 5,jAtiNAmagoyaniuttAuyA jAtinAmnA gotreNa ca samaM niyuktamAyuyaste 12 evamanyAnyapi 5 / atha lavaNasamudrakharUpaM prarUpayannAha-'ussiodaetti (sa.250) ucichUtodaka:-Urva || vRddhigatajalaH, tadvRddhizca sAdhikaSoDazayojanasahasrANi 'patthaDodae'tti prasRtodakaH-samajalA,'khubhiya'tti velAvazAt , velA| // 98 // ca mahApAtAlakalazagatavAyukSobhAditi, ettotti itaH sUtrAdArabdhaM sadyathA 'jIvAbhigame tathA'dhyetavyaM, taccedam-'jahA NaM bhaMte !! dIpa anukrama [313316] ~ 204~ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [249 250 ] gAthA: dIpa anukrama [313 316] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [6], varga [-] aMtara-zataka [-] uddezaka [8], mUlaM [ 249-250 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[05], aMgasUtra [05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH lavaNe samudde Usiodae, no patthaDodae, khubhiyajale no akhubhiyajale, tahA NaM bAhiragA samuddA UsiodagA 41, goyamA ! bAhiragA samuddA no UsiodaggA patthaDodagA, no khubhiyajalA akhubhiyajalA, puNNA puNNappamANA bolaTTamANA bosaTTamANA samabhara0, asthi NaM bhaMte! lavaNasamudde bahave orAlA balAhayA saMseyaMti saMmucchaMti ?, haMtA ! atthi, jahA NaM bhaMte! lavaNasamude orAlA 5 tahA NaM bAhireyuvi samuddesu orAlA 51, no iNamaTTe samaTThe se keNadvegaM bhaMte ! evaM bucai - bAhiragA NaM samudA punA jAva ghaDacAe cirhati 1, goyamA ! bAhiresu NaM samuddesu bahave udagajoNiyA jIvA ya poggalA ya udgattAe vakamaMti viukamaMti uvabaaMti', zeSaM tu likhitamevAste, vyaktaM cedamiti, 'saMThANao ega'tti ekena vidhinA prakAreNa cakravAlalakSaNena vidhAnaM-svarU|pasya karaNaM yeSAM te ekavidhividhAnAH, vistArato'nekavidhividhAnAH kuta ityAha- 'duguNe' tyAditaH, 'jAba assiM'ti yAvatkaraNAdidaM dRzyaM - 'pavittharamANo 2 bahuuppalapaumakumuyaNaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIya mahApuMDarI yasayavattasahassapattakesaraphullobaiyA' utpalAdInAM kesaraiH phulaivopapetA ityarthaH, 'subhA NAma'tti svastikAdIni, 'subhA rUya'tti zuklapItAdIni devAdIni vA 'subhA gaMdha'ti karpUrAdayaH 'subhA rasa'tti madhurAdayaH, 'subhA phAsa'tti mRduprabhRtayaH sparzavanto vA navanItAdayaH, 'eva'miti dvIpasamudrAbhidhAyakatayA netavyAni, zubhanAmAni prAguktAni 'uddhAro' tti dvIpasamudre SUdvAro netavyaH, sa caivam- 'dIvasamuddA NaM bhaMte! kevaiyA uddhArasamaeNaM paNNattA 1, go0! jAvaiyA aDDAiANaM uddhArasAgarovamANaM uddhArasamayA evaiyA dIvasamuddA uddhArasamaeNaM paNNattA', yenaikaikena samayena vAlAgra mekaikamuddhiyate asAbuddhArasamayo'tastena, 'pariNAmo 'tti pariNAmo jJeyo dvIpasamudreSu, sa caivaM- 'dIvasamuddA NaM bhaMte! kiM puDhavipariNAmA AupariNAbhA jIvapariNAmA puggalapariNAmA 1, goyamA ! puDhavipariNAmAvi' atra zataka 6, uddezakaH 8 eva vartate. mUla saMpAdane yat uddezakaH 10 mudritaM, tat mudraNadoSaH asti ~205~ 6 zatake 10 udde0 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [6], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [251-253] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga prata sUtrAMka [251253] laghuvRttI dIpa anukrama [317319] | ityAdi, 'savyajIvANaM'ti sarvajIvAnAM dvIpasamudreSu utpAdo jJeyaH, sa caivam-'dIvasamuddesu Na bhaMte ! samve pANA 4 puDhavikAiya-IN 6 zatake |ttAe jAva tasakAiyattAe ubavaNNapubbA ?, haMtA ! goyamA! asaI aduvA aNaMtakhutto'tti / / SaSThazate aSTama uddeshkH|| 9 uddeza: ''sattavihabaMdhae'tti (sU. 251) AyurabandhakAle, 'aTThaviha'tti AyurvandhakAle,'chabbiha'tti sUkSmasamparAye mohAyuSorabandhakatvAt , 'baMdhuhesa'tti bandhodezakaH, prajJApanAcaturvizatitamapade'dhyetavyaH, sa cAyam-'neraie NaM! nANAvaraNija kamma |baMdhamANe kai kammapagaDIo baMdhai ?, go! aTThavihabaMdhae vA sattavihabaMdhae vA jAva vemANie, NavaraM maNusse jahA jIve ityAdi, |'egavapaNa'tti (sa, 252) kRSNAyekavarNa ekarUpa-ekavidhAkAraM svazarIrAdi 'ihagae'tti ihagatAn prajJApakAsannakSetrasthitAn / 'tattha gae'tti devaH kila prAyo devasthAna evaM vartate iti tatra gatAn devalokagatAn 'aNNatvagae'tti prajJApakakSetrAddevasthAnAccAnyatra sthitAn , tatra ca svasthAna eva prAyo vikurute, yataH-kRtottaravaikriyarUpa evAnyatra gacchati, iti no ihagatAn pudgalAn paryAdAyetyuktamiti, 'kAlayaM puggalaM nIla puggalattAe' ityAdau kAlanIlalohitahAlidrazuzalakSaNAnAM pazcavarNAnAM dazadvikasaMyogasUtrANyadhyeyAni, 'gaMdharasaphAsa'tti iha surabhidurabhigandhadvayaskhaikameva tiktakadukaSAyAmlamadhuralakSaNAnAM paJcarasAnAM daza sUtrANi, aSTAnAM sparzAnAM ca catvAri sUtrANi, parasaraviruddhena karkazamRdvAdinA dvayenakaikasUtraniSpAdanAditi, avisuddhalese'tti | (sU. 253) avizudalezyo vibhaGgajJAnI devaH, 'asamoha'tti asamavahatena anupayuktenAtmanA, ihAvizuddhalezyo devaH 1 asamavahatAtmA 2 avizuddhalezyaM devAdikaM 3 ityasya padatrayasya 12 vikalpAssanti,tadyathA-'avisuddhalese NaM deve 1asamohaeNaM appANeNaMra avisuddhalesaM devaM 3 jANai pAsai,no iNamaDhe samaDhe ityekaH prathamo vikalpaH,avisuddhale01asamo02 appANeNaM visuddha0 devaM // 9 // NIRLSAIRACT atha zataka-6 uddezaka: 8 samApta:, atha zataka-6 uddezaka: 9 ArabdhaH ~206~ Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [6], varga, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [251-253] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: 6 zata prata sUtrAMka [251253] zrIbhaga laghuvRttI dIpa anukrama [317319] | 3,no iNamadvetti 2 vikalpaH, avisuddhalese samo0 appANeNaM avisuddhalesaM devaM 3,no iNatti 3,avisuddhalese sa0 appANeNaM visu- halesaM devaM 3 no iNatti 4, avisuddhaH samohayAsamohaeNaM appANeNaM avisu0 devaM 3 no iNamaDhe 5, avisu0 samohayAsamo0 appANeNaM visuddhalesaM devaM 3 no iNamaDhe 6, visuddhalese asamohaeNaM appANeNaM avisudevaM 3 no iNadve samaDhe 7, visuddha0 deve asamo0 appANeNaM visuddhalesaM devaM 3 no iNamaTTha 8, ebhiraSTabhirvikalpana jAnAti, tatra paDimithyASTitvAt dvAbhyAM tvanupayuktatvAta na jAnAti, visuddhalese samohaeNaM avisuddhalesaM devaM 3 jANai ?, haMtA! jANai 9, visuddha deve samohaeNaM visuddha |devaM jANai 1, haMtA 10, visuddha0 deve samohayAsamohaeNaM avisuddhalesaM devaM jANai ? haMtA 11, visuddhalese samohayAsamohaeNaM | visuddhalesaM devaM 3 jANai hatA! jANaitti 12, ebhizcaturbhirvikalpaissamyagdRSTitvAdupayuktatvAnupayuktatvAcca jAnAti, upayogAnupa| yogapakSe upayogAMzasya jJAnahetutvAditi, etadevAha-'heDillehiM aTThahiM' ityAdi / SaSThazate navama uddeshkH|| ___ 'no cakiya'tti (sU. 254) na zaknuyAta , 'jAva kolaDiya'tti yAvatkubalAsthikamAtramapi, kuvalAsthikaM-badarakuvalakaH 'niphAbatti balla: 'kala'tti kalAyA dhAnyavizeSaH 'jUya'tti yUkA likSAmAtramapi mukhaM duHkhaM vA 'abhinivyaTTittA' abhikA nirvRtya-prAduSkRtya 'uvadaMsittae'tti upadarzayituM na zaknuyAt na samarthaH syAt , 'ayaNa'mityAdi dRSTAntopanaya evaM, M yathA-gandhapudgalAnAmatisakSmatvena amUrtakalpatvAt kuvalayAsthikamAtramapyupadarzayituM na zakyate tathA sarvajIvAnAM sukhaduHkha mapi, 'jIveNaM bhaMte ! jIve' (sa. 255) ihaikena jIvazabdena 'jIva eva gRhyate, dvitIyena ca caitanpamityataH praznaH, uttaraM punarjIvacaitanyayomitho'vinAbhUtatvAt jIvazcaitanyameva caitanyamapi jIva evetyevamarthoM gRhyate, nArakAdiSu padeSu evaM-jIve NaM bhaMte! atha zataka-6 uddezaka: 9 samApta:, atha zataka-6 uddezaka: 10 Arabdha: ~207~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [6], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [254-258] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zatake prata sUtrAMka [254258] dIpa anukrama [320326] zrIbhaga paneraie neraie NaM jIvetti nArakAdiSu padeSu punarjIvatvamavyabhicAri jIveSu tu nArakAditvaM vyabhicAri ityata Aha-'jIve laghuvRttI puNa siya neraie siya aneraie' iti, jIvAdhikArAdidamAha-'jIvati bhaMte jIve 'tti jIvati-prANAn dhArayati yaH sa | jIvaH, uta yo jIvaH sa jIvati iti praznaH, uttaraM tu yo jIvati sa tAvaniyamAjIvaH, ajIvasya AyuSkarmAbhAvena jIvanAbhAvAt , jIvastu sthAjIvati sthAna jIvati, siddhasya jIvanAbhAvAd azarIratveneti, 'jIvati bhaMte ! neraie'tti nArakAdistu niyamAjIvati, saMsAriNaH sarvasva prANadhAraNadharmakatvAt , jIvatIti punaH sthAnnArakAdiH syAdanArakAdiH, prANadhAraNasya sarveSAM sadbhAvAditi / 'Ahaca sAya'ti (sa. 256) kadAcit sAtA-vedanA, kathamiti cet , ucyate-'uvavAeNa va sAyaM Neraio devakammuNA vaavi|" 'Ahaca asAyaMtIti devA AhananapriyaviprayogAdiSvasAtAM vedanAM vedayanti, 'vemAyAe'tti vividhayA mAtrayA, kadAcit sAtAM kadAcidasAtAmityarthaH / 'attamAyAe'ti (pU. 257) yAna pudgalAn AtmanA AdAya-gRhItvA 'AyasarIra'tti khavapuravagADhakSetrAvasthitAniti, 'aNaMtara'tti svarapuHkSetrApekSayA'nantarakSetrAvagADhAniti, 'paraMpara'nti AtmakSetrAdyatparaM kSetra tatrAvagADhAniti / 'AyANehiMti (sU. 258) AdAnaiH-indriyaiH 'jIvANa ya suhadukkhaMti (*52) daza| moddezakasahagAthA gatArthA / / dazamoddezaka vivaraNam // iti zrIlakSmIsAgarasUriziSyazatArthizrIjinamANikyagaNiziSyazrIanantahaMsagaNiziSya thIdAnazekharagaNisamuddhatAyAM bhagavatIlaghuvRttI SaSTha zatavivaraNa sampUrNam // // 100 atha zataka-6 uddezaka: 10 samApta:, tat samApte zataka-10 api parisamAptaM ~208 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zrIbhaga laghuvRttI gAthA: BI atha saptamazataM vyAkhyAyate-tatra dazodezakAdisacagAthAmAha-'AhAra'tti(53)AhArakAnAhArakampaktirUpaH1 viratiH-Tue pratyAkhyAnArthaH2,'dhAvara'tti vanaspativaktavyatArthaH3, 'jIva'tti saMsArijIvaprajJApanArthaH4, pakkhi'tti khacarajIvayonivaktavyatArthaHzA 5,AyuSkavaktavyatArthaH6, aNagAra'tti anagAravaktavyatArthaH7,'cha umattha'tti chadmasthamanuSyavaktavyatArtha:8, asaMbuDa'tti asaMvRtAnagAravaktavyatArthaH 9 'aNNautthi'tti kaalodaayiprbhRtiprtiirthikvktvytaarthH10||smyN ti(mU.259)parabhavaM gacchan kasin samaye anAhArakaH svAditi praznaH, uttarantu jIvo yadA RjugatyotpAdasthAnaM gacchena tadA parabhavAyuSaH prathamasamaye AhArakA sthAt ,yadA vigrahagatyA gacchati tadA prathamasamaye vakreNAnAhArakaH syAt , utpattisthAnAnavAptau tadAharaNIyapudgalAnAmabhAvAd ,ata Aha-'paDhame samae siya aNAhAraetti yadA tu ekena cakreNa dvAbhyAM samayAbhyAmutpadyate tadA prathame'nAhArako dvitIye tvAhArakA,yadAtu vakradvayena tribhissamayairutpadyate tadA prathame dvitIye tvanAhArakaH,yadAtu vakratrayeNa caturbhimsamayairutpadyate tadA''dyasamayatraye anAhArakA,caturthe niyamAdAhAraka itikRtvA taiyasamae siyetyAdhuktaM,vakratrayamitthaM syAt-nAcyA pahirSidikSyavasthitasya yasyAdholokArbaloke utpAdo nADyA bahireva dizi sthAna so'vazyamekena samayena vizreNitaH samavegi pratipadyate,dvitIyena nADi pravizati, tRtIyeno lokaM gacchet ,caturthena lokanADIto nirgatyotpattisthAna utpadyate, iha cAdyasamayatraye vakratrayaM jJeyaM,samazreNyaiva gamanAta ,anye |tvAhuH-vakracatuSkamapi syAt, yadA hi vidizo vidizyevotpadyate, tatra samayatrayaM prAgvat, caturthasamaye tu nADIto nirgatya sama zreNi pratipadyate, paJcamenotpattisthAna prAmoti, tatrAdyasamayacatuSke vakracatuSkaM sthAA tatrAnAhAraka iti, idaM ca sUtre na darzitaM, | prAyeNetthamanutpateriti, 'evaM daMDao'tti amunA prakAreNa caturviMzatidaNDako vAcyaH, tatra jIvapade ekendriyapadeSu ca pUrvokta dIpa anukrama [327380] atha zataka 7 Arabhyate zataka-7, uddezaka: 1 Arabdha: ~209~ Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zrIbhaga sUtrAMka [259308] laghuvRttI zatake 1 uddeza: gAthA: bhAvanayaiva catutheM samaye niyamAdAhAraka ite vAcyaM, zeSeSu padeSu tRtIyasamaye niyamAdAhAraka iti, tatra yo nArakAdikhasaH trasedhvevotpadyate tasya nADyA bahistAdAgamanaM gamanaM ca nAstIti tRtIyasamaye niyamAdAhArakatvaM, tathAhi-yo matsyAdirbharatasya pUrvabhA| gAdairakhatapazcimabhAgasyAdho narake utpadyate sa dhakena samayena bharatasya pUrvabhAgAt pazcimabhAgaM yAti, dvitIyena tu aivatapazcimabhAga, tatastRtIye naraka iti, atra cAdyayoranAhArakastRtIye tvAhArakaH, etadeva darzayati 'jIvA ya egiMdiyA ya cautthe samaye| sesA taie samayetti, 'kaM samayaM savyappAhArae'tti kasmin samaye sarvAlpaH-sarvastoka AhAro yasya sa srvaalpaahaarH| sa eva sarvAlpAhArakaH syAt , 'caramasamayabhavatthe tti caramasamaye bhavasya-jIvitasya tiSThati yaH sa caramabhavasthaH, Ayuzcaramasamaye ityarthaH, idAnI pradezAnAM saMhRtatvenAlpeSu zarIrAvayaveSu sthitatvAt srvaalpaahaarteti| 'supaiTThaga'tti (sU. 260) supratichakaM-zarAvatrikaM tacehoparisthApitakalazAdikaM grAhya, tadvata saMsthito lokaH, 'jAva'ti yAvatkaraNAt 'majjhe saMkhitte uppi bisAle ahe paliyaMkasaMThANasaMThie, majjhe varavairaviggahie'tti dRzya, vyAkhyA prAgvat , 'saamaaiykddss'tti(s.261)| kRtasAmAyikasya zramaNopAzraye-sAdhuvasatAvAsInasya-tiSThataH sAmparAyikI kriyA sthAta, vizeSaNadvayayoge punararyApathikI yuktA, niruddhakaSAyatvAdityAzaGkA ato'yaM praznaH, utarantu-'AyA ahiMgaraNI vaTTaI' AtmA jIvaH, adhikaraNAni-halazakaTAdIni | | kaSAyAzrayabhUtAni yasya santi so'dhikaragI, yatazca 'AyAhigaraNavattiya'ti Atmano'dhikaraNAni AtmAdhikaraNAni, tAnyeca pratyayaH-kAraNaM yatra kriyAkaraNe tadAtmAdhikaraNapratyayaM sAmparAyikI kriyA iti // 'no khalu'tti(sa. 262)na khalvasau | tasya trasaprANasya atipAtAya-vadhAya Avarttate iti na saGkalpavadho'sau, saGkalpavadhAdeva nivRtto'sAviti nAsAvaticarati vrataM / dIpa anukrama [327 380] ~210~ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [7], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 'kiM cayaiti (sU. 263) kiM dadAtItyarthaH 'jIviyaM vama (caya) iti jIvitamiva dadAtyanaM 'duccayaM' ti dustyajaM dAnaM dadAti, tyAgasya duSkaratvAd, Aha- 'dukaraM 'ti duSkaraM karoti, athavA kiM tyajati jIvitamiva jIvitaM karmaNo dIrghA sthiti, 'duccayaMti duSTaM cayaM karmadravyasaJcayaM, 'dukaraM 'ti duSkaramapUrvakaraNato granthibhedaM 'dulahaM'ti durlabham - anivRttikaraNaM labhate, 'bohiM'ti bodhisamyagdarzanaM budhyate, dAnavizeSasya bodhikAraNatvaM, yadAha - 'aNukampakAma nijarabAlatave daannvinnyvinbhNge| saMjogavippaoge vasasabaiTTisakAre ||1|| keI teNeva bhaveNa nibbuyA savvakammaummukkA keI taiyabhaveNaM, sijjhissaMti jiNasagAse ||2||" 'gaiti gatiH prajJAyate - abhyupagamyate ' nissaMgayAe 'tti niHsaGgatayA karmamalApagamena 'niraMgatti nIrAgatayA mohApagamena 'gaipariNAmeNaM' ti gatisvabhAvatayA alAvudravyasyeva 'baMdhaNa'tti bandhanacchedanena eraNDaphalasyeva 'nIraMdhaNayAe' karmendhana vimocanena dhUmasyeva, 'pubvappaogeNa 'tti sakarmatAyAM gatipariNAmavacvena bANasyeveti, 'niruvahataM' vAtAyanupahataM darbhaissamUlaiH kuzairnimUlairdariti, 'bhUiM bhUI'ti bhUyo bhUyaH 'athAhaM'ti iha makArau prAkRtaprabhavau ataH astAghe ataH atAre, ataH apauruSeye- apuruSapramANe 'kalasiMbali'tti kalAyAkhyadhAnyaphalikA, siMbali-vRkSavizeSaH, 'egatamantaM gacchatti eka ityevamanto- nizcayo yatrAsau ekAnta eka ityarthaH atastaM antaM-bhUbhAgaM gacchati, 'bIsasAe'tti vizrasayA - khabhAvena nirvyAghAtena kaTAdyAcchAdanAbhAvAt // 'dukkhI bhaMte'tti (sU. 265) duHkhahetutvAduHkhaM karma tadvAn jIvo duHkhI bhadanta ! duHkhena karmaNA spRSTo-baddhaH 'no adukkhI'ti no-naiva aduHkhI - akarmA duHkhena spRSTaH, siddhasthApi tatprasaGgAt evaM paJca daNDakA jJeyAH, duHkhI duHkhena spRSTaH 1 'dukkhI dukkhaM pariyAyaiti duHkhI - karmavAn duHkhaM karma paryAdadAti sAmastyenopAdatte, nidhattAdikaM karotItyarthaH 2 udI ~211~ CDDOGGIECOC 7 zatake 1 uddezaH Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380] "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [7], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH zrIbhagare 3 beei 4 nijarei 5' udIraNAvedana nirjaraNAni prAg vyAkhyAtAni 'aNAuttaM'ti (sva. 266) anAyuktaM anupayogaM laghuvRttau ayatanayetyarthaH, 'vocchiNNa'ti anuditAH syuriti / 'saiMgAla'tti (sU. 267) cAridrdhanamaGgAramiva yaH kuryAt, bhojanavipayarAgAtriH so'MgAra evocyate, tena saha yadvidyate pAnakAdi tat sAGgAraM tasya, sadhUmassa' tti cAritrghana dhUma hetutvAt dhUmodveSaH tena saha yad bhaktAdi tat sadhUmaM, 'mucchriya'tti mohavAn doSAnabhijJAnAt 'giddhe'ti tadvizeSAkAGkSAvAn 'gaDhie'ti tadgata sneha tantusandarbhitaH 'ajjhovava'tti adhyupapannaH- tadekAgratAM gata AhArayati / 'mahayA appattiyaM'ti mahadaprItikaM 'koha| kilAmaM ti krodhAt klamaH- zarIrAyAsaH krodhakkamastaM krodhalamaM 'guNuppAyaNA he 'ti guNotpAdana hetukaM 'aNNadavveNaM' ti rasa| vizeSotpAdanAya, saMyojyetyarthaH, 'bI'ti vIto- gataH aGgAro yasmAttadvItAGgAraM / 'khittAika'ti (sU. 268) kSetraM -sUryatApakSetraM, dinamityarthaH, 'aNugga'tti anugate sUrye azanAdi lAtvA udgate ravau mujhe tadatikrAntaM yattat kSetrAtikrAntaM tasya 'kAlAika' ti kAlaM dina praharatrayalakSaNaM, zeSaM tathaiva, 'maggAika 'ti arddhayojanAtikrAntasya 'pamANAiti dvAtriMzatkavalalakSaNaM pramANaM tadatikrAntasya 'uvAyaNAvitta'tti upAdApapya, prApapyetyarthaH, 'addhajoyaNa merAe bIikamAvaitta'tti arddhayojanamaryAdAyAH parato vyatikramayya, nItvetyarthaH,'kukuDiaMDagaM 'tti kukkuDyaNDakasya pramANaM yeSAM athavA kuToba - kuTIrakamiva jIvasthAzrayatvAt kuTI - zarIraM kutsitA azuciprAyatvAt kuTI kukkuTI tasthA aNDakamivANDakaM udarapUrakatvAdAhAraH kukuTyaNDakaM tasya pramANato mAtrA - dvAtriMzattamAMzarUpA yeSAM te kukuTyaNDakapramANamAtrAH atasteSAM ayaM abhiprAya: - yAvAn yasya narasyAhArastasyAhArasya dvAtriMzattamo bhAgastatpuruSApekSayA kavalaH, idameva kavalamAnamAzritya prasiddhakavala catuHSaSTyA dimAnAhArasyApi puruSasya dvAtriMzatA 9850005157 ~212~ 7 zatake 11 uddezaH // 102 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zrIbhaga laghuvRttI 1 uddezaH gAthA: kavalaiH pramANaprAptatopapannA syAt , na hi svabhojanassAI bhuktavataH pramANaprAptatvamupapadyate, 'avaDDomoyariyatti avamasya Una-1 | svodarasa karaNamavamodarikA, apakRSTaM kizcidnamardU yasyAM sA apArdA, dvAtriMzatkavalApekSayA dvAdazAnAmapArddharUpatvAt , apA cAsAvavamodarikA ceti samAsaH, evaM dharmadharmiNorabhedAdapAvimodarikaH sAdhuH sthAna , evaM jJeyaM, 'dubhAgapatte ti dvibhAgaH| arddha tatprApto dvibhAgaprAptaH AhAraH sthAt iti gamyaM, 'omoyariya'ti abamodaMrikaH sAdhuriti jJeyaM 'pagAmati prakAma, atyartha rasabhogIti / 'satyAiya'ti (sa. 269) zakhAda-agreratItaM-uttIrNa zakhAtItaM pRthukAdi 'satdhapari'tti varNAdhanyathAkaraNenAcittIkRtasya 'esiya'ti eSaNIyasya gaveSaNA vizuddhasya 'besiya'ttivyeSitamya grahaNepaNAgrAsaiSaNAvizodhitasya, athavA veSo-munirUpo veSaH sa heturlAbhe yasya tadveSikaM, 'sAmudANi'tti mikSArUpasya, 'nikvitta'tti tyaktazastramuzalaH, 'vavagaya'tti vyapagata| puSpamAlAcandanAnulepanaH, 'bavagayacuyacattadehaMti vyapagatAH-khAzrayapRthagbhUtAH kRmyAdayaH cyutA-mRtAH svataH parato vA | pRthvyAdayaH, 'caiya'tti tyAjitA bhojyadravyAddAyakena 'catta'tti khayameva dAyakena bhakSyadravyAt tyaktA dehA-abhedavivakSayA dehino yasmAt sa tamAhAraM jIvaivippajaDUM rahitamiti, akayaM akRtaM sAdhvartha, akAritaM dAyakeneti, vizeSaNadvayenAnAdhAkamika upAttaH, asaGkalpitaM sAdhvartha, aNAhvayaM na vidyate AhvAna-AmantraNaM nityaM madagRhe popamAtramana grAhyamiti, akIya'nti | nakrItakRtaM, krayeNa-mUlyena sAdhvathaM na kRtaM, anuddiSTaM 'navakoDi'tti iha koTayo-vibhAgAH,tAzcemAH-na jIvaM hanti na ghAtayati mantaM nAnumanyate 3, evaM na pacati 3 na krINAti 3 evaMrUpa 9 koTiparizuddha, dazadopavipramuktaM, doSAH zaGkitamrakSitAdayaH, 'saMkiyamakkhiya nikkhice'tyAdi, uggamatti udgamazca AdhAkarmAdidoSAH 16 utpAdanAdoSAH 16'dhAI duI nimitte' ityAdi, dIpa anukrama [327380] ~213 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zrIbhaga0 sUtrAMka [259308] laghuvRttI gAthA: etadviSayA epaNA piNDavizuddhistayA zuddhaM 'asurasuraM acavacava'miti dvAvetAvanukaraNazabdau,ahuyaM adbhutaM avilambita-nAti- zataka ra uddezaH mandaM 'aparisADi'tti anavayavojjhanaM 'akkhovaMjaNa'tti akSopAJjanaM-zakaTadhUmrakSaNaM vraNAnulepanaM ca-vraNauSadhaM ca akSopAja-li navaNAnulepane te iva vivakSitArthasiddheH rasAdinirabhiSvaMgatayA akSopAJjanavaNAnulepanabhUto'staM, 'saMyamajAya'ti saMyamayAtrA-saMya-| mAnupAlanaM saiva mAtrA-AlambanasamUhAMzaH saMyamayAtrAmAtrA tadartha vRttiH-pravRttiryatrAhAre sa saMyamayAtrAmAtrAvRttikastaM, saMyamabhAra-| bahanArthitAyai iti // saptamazate prathama udeshkH|| 'paJcakkhAya'ti (ma. 270) sarvebhyaH saccAdibhyazcaturyaH pratyAkhyAtaM-pratyAkhyAnaM kRtaM mayeti badatastasya narasya 'supaJca'tti supratyAkhyAtamiti suSThu pratyAkhyAnaM kRtaM syAt , no-naiva duSpratyAkhyAtamiti, 'siya suppacakvAyaM' siya duppacakvAyaM iti pratipAdya yat prathamaM duSpratyAkhyAtatvavarNanaM kRtaM tadyathAsaGkhyanyAyatyAgena yathAsannatAnyAyamaGgIkRtyetti draSTavyaM No evaM | abhisama'ci no-naiva 'evaM'ti vakSyamANaprakAreNa abhisamanvAgataM-avagataM syAt , 'no suppacakkhAya'ti jJAnAbhAvena yathA|vadaparipAlanAt supratyAkhyAtatvAbhAvaH,'tivihaM tiviheNaM'ti trividha-kRtakAritAnumatibhedamizra yogamAzritya trividhena-mano| vAkAyalakSaNena karaNena, asaMjaya'tti saMyato badhAdiparihAraprayataH virato-vadhAdenivRttaH pratihatAni-atItakAlasambandhIni | nindAtaH pratyAkhyAtAni ca-anAgatapratyAkhyAnena pApakarmANi yena sa tathA, saMyatAdipadAnAM karmadhArayaH, tatastaniSedhAdasaMyataviratapratihatapratyAkhyAtapApakarmA, 'sakirie'tti kAyikyAdikriyaH, 'asaMvuDi'ti asaMvRtAzravadvAraH, 'egaMtadaMDe'tti ekAntena-sarvathA parAn daNDayati yassa ekAntadaNDaH, ekAntabAlaH, sarvathA bAlizaH, ajJa ityarthaH, 'mUlaguNe'tti(sU. 271) prANA dIpa anukrama [327380] atra zataka-6 uddezaka: 1 samApta:, atha zataka-7 uddezaka: 2 Arabhyate ~214 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zatake 2 uddezaH gAthA: zrIbhagatipAtAdiviramaNAdayaH 5, uttaraguNAH-piNDavizuddhyAdayaH, 'desamUlaguNa'tti sthUlaprANAtipAtAdayaH, sarvamUlaguNapratyAkhyAnaM | laghuvRttI | sAdhUnAM dezamUlaguNapatyAkhyAnaM zrAddhAnAM, 'aNAgaya'gAha (54) tti, paryuSaNAdAbAcAryAdivaiyAvRtyakaraNamanAgatamityarthaH, | Aha ca-'hohI pajjosavaNe'tyAdi, evamatikrAntaM syAt ,uktaM ca-"pajosavaNAi tavo"ti ||1||'so dAi tbbokmm0||2"| mityAdi, 'koDI'ti koTIsahitaM mIlitapratyAkhyAnadvayakoTi, caturthAdi kRtvA'nantarameva caturthAdikaraNamityarthaH,Aha ca-paTTa| vaNao ya divasoti // 1 / / 'niyaMTiyaMti niyatritaM nitarAM yantritaM-baddhaM pratijJAtadinAdau glAnatvAvantarAyabhAve'pi niyamAt | kartavyamiti hRdayaM, yadAha-'mAse mAse ya tavoni ||1|'eyN paccakkhANaM0'ti // 2 // " 'sAkAra'tti Akriyante ityAkArA:pratyAkhyAnApavAdahetavo mahattarAkArAdayaH, sahAkArarvanta iti sAkAraM, avidyamAnAkAraM anAkAraM, 'parimANakarDa'ti datyAdibhiH | |kRtaparimANaM parimANakRtaM, Aha ca-'dattIhi va kavalehi va0'tti // 1 // 'NirabasesaM ti niravazeSa samagrAzanAdiviSayaM, Aha ca-'savvaM asaNaM savvaM ca pANagaM0' ti||shaa 'saMkeyaM ceva'tti saGketa:-cihna, saGketayuktatvAt saGketamaGguSThAdi, yadAha-'aMguTTamuTTi gaMThI 'ti // 1 // " addhA-kAlastasyAH pratyAkhyAnaM pauruSyAdikAlasya niyamana,Aha-'advApacakkhANaM'ti / / 1 / / " uktamiti dazavidhapratyAkhyAnaM 'apacchima ti apazcimA maraNaM pratItaM, yadyapi pratikSaNamAvIcImaraNamasti tathApi tanna gRhyate, kiM tarhi ?, viva|kSitaM sarvAyuSkakSayalakSaNamiti, maraNamevAnto maraNAntastatra bhavA mAraNAntikI, saMllikhyate-kRzIkriyate anayA zarIrakapAyAdi | iti saMlekhanA-tapovizeSalakSaNA, tasyA jopaNa-sevanaM tasyArAdhanA-akhaNDakAlakaraNaM, tadbhavA'padhimamAraNAntikasaMlekhanAjoSa- NArAdhanatA, iha ca sapta digavatAdayo dezottaraguNAH, saMlekhanA tu bhajanayA, tathAhi-sA dezottaraguNavato dezottaraguNaH, Ava-| DHAADHAARONDOETROCHOTHO dIpa anukrama [327380] ~215 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] gAthA: zrIbhagaHzyake tadhAbhidhAnAta , itarasya tu sarvottaraguNaH, sAkArAnAkArAdipratyAkhyAnarUpatvAt , iti // 'paMciMdiyatirikkhajoNiya'tti| zatake laghuvRttI| (sU. 272) manuSyA nAryaca mUladezaguNapratyAkhyAninaH apratyAkhyAninazca, navaraM paJcendriyatiryazco dezata evaM mUlaguNapratyAkhyA- 2 uddeza: ninaH, sarvaviratesteSAmabhAvAt , iha coyaM gAthayA-"tiriyANaM cArittaM nivAriyaM ahava to puNo tesiM / subbai bahuyANaM ciya mahavvayArovaNaM samae // 1 // " parihAro'pi gAthayaiva "Na mahabvayasambhAve'vi caraNapariNAmasaMbhavo tesi / Na bahuguNANaMpi jahA kevalasaMbhRhapariNAmo // 2 // " atha mUlaguNapratyAkhyAnAdivatAmalpatvAdi cintayati-'sabvatthovA jIvA mUlaguNa'tti dezataH sarvato vA ye mUlaguNavantaste stokAH, dezasarvAbhyAmuttaraguNavatAmasaGkhyeyaguNatvAt , iha ca sarva virateSu ye uttaraguNavantaste'vazya mUlaguNavantaH,dezamUlaguNavantastu syAduttaraguNavantaH syAttadvikalAH, ya eva ca tadvikalAsta eveha mUlaguNavanto grAhyAH, te cetarebhyaH mastokA eva, bahutasyatInAM dazavidhapratyAkhyAnayuktatvAt , te'pi ca mUlaguNebhyaH sakhyAtaguNA eva nAsaGkhyAtaguNAH, sarva-| yatInAmapi saGkhyAtatvAt , dezavirateSu punarmUlaguNavadbhayo bhinnA api uttaraguNino labhyante, te ca madhumAMsAdivicitrAmi| grahavazAdahutarAH syuriti ca kRtvA dezapiratottaraguNavato'dhikRtyottaraguNavatAM mUlaguNavadbhayo'saGkhyAtaguNatvaM syAd ata Aha'uttaraguNapacakkhANA asaMkhijaguNa'tti, 'apaJcakavANI aNaMtaguNa'tti manuSyapazcendriyatiryazca eva pratyAkhyAnino anye tvapatyAkhyAnina eva, vanaspatiprabhRtikatvAtteSAmanantaguNatvamiti, manuSyasUtre 'apavAkhANI asaMkhijaguNa'tti yadaktaM tat sammUchimagrahaNenAbaseya, itareSAM saGkhyAtatvAt , 'evaM appAbahugANi tiSiNavi jahA paDhamillae daMDae'tti tatraikaM / jIvAnAmidameva, dvitIyaM pazcendriyatirazcAM, tRtIyaM tu manuSyANAM, etAni ca yathA nirvizeSeNa mUlaguNAdipratibaddhe daNDake uktAni FRIDE RIDORIOGRAHASAMACHARIDABADCHIDARADHIFICINE dIpa anukrama [327 380] // 104 // ~216~ Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [7], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH U JE JOJOC JOCCLU evamiha trINyapi vAcyAni, vizeSamAha - 'navaraM' ityAdi, paMcidiyA tirikkhajoNiyA maNussA ya evaM ceva tti yathA jIvAH sarvottaraguNapratyAkhyAnyAdaya uktAH evaM paJcendriyatiryazco manuSyAzca vAcyAH, iha ca paJcendriyatiryaJco'pi sarvottaraguNapratyAkhyAninaH syurityevamavaseyaM, dezaviratAnAM lezataH sarvottaraguNapratyAkhyAnasyAbhimatatvAditi / mUlaguNapratyAkhyAniprabhRtayazva saMyatAdayaH syuriti saMyatAdisUtraM 'tinnivi'tti jIvAstrividhA apItyarthaH, 'evaM jahevetyAdi, evaM anenaivAbhilApena yathaiva prajJApanAyAM tathaiva sUtramidamadhyeyaM taccaitram - neraiyA NaM bhaMte! kiM saMjayA 1 asaMjayA 2 saMjayA saMjayA 31, go0! no saMjayA asaMjayA no saMjayAsaMjayA' ityAdi, 'appetyAdi, alpabahutvaM saMyatAnAM tathaiva yathA prajJApanoktaM, 'tiSNivi'tti jIvAnAM pazcendriyatirakSAM manuSyANAM ca tatra sarvastokAH saMyatA jIvAH, saMyatAsaMyatA asakhyeyaguNAH, asaMyatA anantaguNAH, paJcendriyatiryaJcastu sarvastokAH saMyatAsaMyatAH, asaMyatA asaGkhyeyaguNAH, manuSyAstu sarvastokAH saMyatAH saMyatAsaMyatAH saGkhyeyaguNAH, asaMyatA asakhyeyaguNA iti / saMyatAdayastu pratyAkhyAnAdimadhye sati syuriti pratyAkhyAnAdisUtraM, nanu paSThazate caturthoddeza ke pratyAkhyAnAdayaH prarUpitA iti kiM punastatprarUpaNena ?, satyametat kintvalpabahutvacintAra hitAstatra prarUpitAH, iha tu tadyuktAH sambandhAntaradvArAyAtAzceti / jIvAdhikArAttacchAzvatazcasUtrANi - 'davvaTTayAe 'ti jIvadravyatvenetyarthaH, 'bhAvaDayAe' ti nArakAdiparyAyatveneti // saptamazate dvitIyoddezaka vivaraNam // 'pAuse 'ti (sU. 274 ) prAvRDAdau bahutvAjalasnehasya mahAhAratoktA, prAvRT ca zrAvaNAdi varSArAtro'zvayujAdiH 'sarade' ci zarad mArgazIrSAdiH, tatra cAlpAhArAH syuriti, grISme sarvAlpAhAratokteH, ata eva zeSe svalpAhAratA krameNa jJeyA, 'hariyagare atra zataka-7 uddezakaH 2 samAptaH atha zataka-7 uddezaka: 3 Arabhyate ~ 217~ * zatake 2 uddezaH Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zrIbhagavA 7 zatake laghuvRttI nAta gAthA: |rijamANati haritakAca-nIlakAH rerijyamAnA-dedIpyamAnAH 'sirIe' zriyA banalakSmyA 'usiNajoNiya'tti uSNameva | yoniryeSAM te ussnnyonikaaH| mRlA mUlajIvati (sU. 275) mUlAni mUlajIvaiH spRSTAni-vyAptAni, 'jAva' yAvatkaraNAt 'khaMdhA | uddezaH khaMdhajIvaphuDA, evaM tayA sAlA pavAlA puphA phalA' ityAdi dRzyaM, 'jaI ti yadi bhadanta ! mUlAni mUlAdijIvaiH spRSTAni | tadA 'kamha'tti kamAt-kena hetunA vanaspataya AhArayanti ?, AhArasya bhUmigatatvAta , atrottara-mUlAni mUlajIvaspRSTAni, kebala | pRthvIpratibaddhAni, 'tamha'tti tasmAt pratibandhAt pRthvIrasaM mUlajIvA AhArayanti, kandAH kandajIvaspRSTAH kevalaM mUlajIvapratibaddhAH, tasmAt mUlajIvopAnaM pRthvIrasamAhArayantIti, evaM skandhAdiSvapi vAcyaM // 'Alue'tti (sU. 276) ete'nantakAyabhedA loka-1 rUDhigamyAH, 'tahappagAra'ci tathAprakArA-AlukAdisadRzAH, 'vivihasatta'tti vividhA-bahuprakArA varNAdibhedAt saccA yeSAM | |te vividhasaJcAste tathA, athavA vividhA-vicitrakarmatayA anekavidhAH saccA yeSu te tathA / / 'siya bhaMte ! kaNhalese nerhe'| | ityAdi (sa. 277) ThiI paDucca'tti, atreyaM bhAvanA- saptamapRthivInArakaH kRSNalezyastasya skhasthitau bahukSapitAyAM tacchepe varttamAne paJcamapRthivyAM saptadazasAgarasthiti rako nIlalezyassamutpannastamapekSya sa kRSNalezyo'lpakarmA vyapadizyate, evamuttarasatrANyapi, bhAvanIyAni, 'joisiyassa'ti ekasyA eva tejolezyAyAstasya sadbhAvAta saMyogo nAstIti / salezyajIvAva vedanAvantaH |syuriti vedanAsUtrANi 'kamma veyaNa'tti (sU. 278) udayaprAptaM karma vedanA,dharmadharmiNorabhedavivakSaNAta , 'nokammaM Nijjarai'ti |karmAbhAvo nirjarA, tasyA evaMsvarUpatvAditi 'nokammaM NijariMsa'tti beditarasaM karma nokarma tannirjaritavantaH, karmabhUtasya || karmaNo nirjaraNAsambhavAditi, 'abvocchittinayahAe'tti (sU. 279) avyavacchittipradhAno nayo'vyavacchittinayastasyArtho' dIpa anukrama [327380] ~218~ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [7], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH vyavacchittinayArthastadbhAvastattA tayA avyavacchittinayArthatayA, dravyamAzritya zAzvatA iti, 'vocchittinaya'tti vyavacchittipradhAMno yo nayastasyArtho yaH paryAyalakSaNastasya yo bhAvaH sA vyavacchittinayArthatA tayA paryAyAnAzrityAzAzvatA nArakA iti // saptama| zate tRtIya uddezakaH // 'ete jahA jIvAbhigame ti ( sa. 281 ) evaM ca tatsUtraM puDhavikAiyA jAya tasakAiyA, se kiM taM puDhavikAiyA ?, puDhavikAiyA dubihA paNNattA, taM0- suhumapuDhavikAiyA bAdarapuDhavikA0 ' ityAdi, aMtaH punarasya evaM 'ege jIve egeNaM samaeNaM evaM kiriyaM pakareha, taMjahA sammattakiriyaM micchattakiriyaM vA' ata evoktam- 'jAba kammattetyAdi, vAcanAntare tvidaM dRzyate-jIvA chabbiha puDhavI jIvANaM Thii bhavaThiI kAe / nillevaNa aNagAro kiriyA sammattamicchatte ||5|| tyAdi, tatra ca padvidhA jIvA darzitA eva, 'puDhavi'tti padvidhA bAdarapRthvI lakSNA 1 zuddhA 2 vAlukA 3 manaHzilA 4 zarkarA 5 kharapRthvI 6 bhedAt eSAmeva pRthvIbhedajIvAnAM sthitirantarmuhurttikA jaghanyA yathAyogaM dvAviMzatisahasrAntA vAcyA, tathA nArakAdiSu bhavasthitirvAcyA, sA ca sAmAnyato'rmuhUrttAdikA trayastriMzatsAgaropamAntA tathA kAryasthitirvAcyA, sA ca jIvasya jIvakAye sarvAddhamityAdikA, tathA nirlepanA vAcyA, sA caivam - pratyutpannapRthivIkAyikAH samayApahAreNa jaghanyapade'saGkhyAtAbhirutsarpiNyava sarpiNImirapahiyante, evamutkRSTapade'pi, kintu jaghanyapadAdutkRSTapadamasaGkhyeyaguNamityAdi / 'aNagAra'tti anagAravaktavyatA vAcyA, sA ceyam-avizuddha| lezyo'nagAraH asamavahatenAtmanA avizuddhalezyaM devaM devImanagAraM ca jAnAti, nAyamarthaH ' ityAdi kiriyA sammattamicchatte 'ti evaM | dRzyam - anyayUthikA evamAkhyAnti - eko jIva ekena samayena dve kriye kuryAt samyaktvakriyAM ca midhyAtvakriyAM ceti, mithyA atra zataka-7 uddezakaH 3 samAptaH, atha zataka-7 uddezaka: 4 Arabhyate ~219~ 7 zatake 4 uddezaH Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] gAthA: zrIbhaga caitadvirodhAditi // saptamazate caturtha uddeshkH|| 7zatake laghuvRttau joNisaMgahe'tti yoniH-utpattiheturjIvasya tayA saGgraho yonisaGgrahaH, 'aMDaya'tti aMDajA-haMsAdayaH, 'poya'tti potajAH-| uddeza: potabad-cakhavajarAyuvarjitatayA zuddhadehA yonivizeSAjAtAH potA iva vA-vakhasammArjitA iva jAtAH potajA:-balgulyAdayaH,'saMmu|cchima'tti samUrchanayonivizeSadharmeNa nirvRttAH sammUchimAH-vahikAdayaH,evaM 'jahA jIvAbhigame'tti,tatsUtraM caivam-aMDayA tivihA| paNNatA, taMjahA-itthI purisA napuMsagA, evaM poyayAvi, tattha NaM je te saMmucchimA te samve napuMsagA'ityAdi, antamatraM cedam-10 NI'asthi vimANAI vijayAI vejayAI jayaMtAi aparAjiyAI ?, asthi, te NaM bhaMte ! vimANA kemahAlayA paNNattA?, goyamA ! jAvaiyaM | ca NaM mUrie udei jAvaiyaM ca NaM sarie atthameha, yAvatA'ntareNetyarthaH, eyArUbAI nava obAsaMtarAiM atthegaiyassa devassa ege mAvikame siyA, se NaM deve tAe ukiTThAe turiyAe jAva divvAe devagaIe bIIvayamANe 2 egAhaM yA duyAhaM vA ukoseNaM chammAse | 1vIIvayati' zeSaM tu likhitamevAsti, etadeva ca paryantasUtratayA 'jAva'ti yAvatkaraNena darzitamiti / / saptamazate pazcana uddeshkH|| | 'je bhavie'tti (sU. 282) yo jIvo bhaviko, nairayikeSu upapattukAmaH syAdityarthaH, 'egatadukkhaM veyaNaM veyaMti'tti ekAntaduHkharUpAM vedanAM vedanIyakarmAnubhUti 'Ahaca sAyaMti kadAcitsukharUpA, narakapAlAdInAmasaMyogakAle, 'egaMtasAya'ti bhavapratyayAt 'AhaccaasAyaMti prahArAdyupanipAtAt , 'kakasa'tti (sa. 285) kakazaiH- raudraduHkhaivedyate yAni tAni karkazavedanIyAni skandakAcAryasAdhUnAmiva, 'akakasa'ti akarkazena-sukhena vedyante yAni tAni akarkazavedanIyAni bharatAdInA| miva, 'pANAivAyaveramaNeNaM ti(sa. 285)saMyamenetyarthaH, nArakAdInAM tu saMyamAbhAvAttadabhAvo'vaseyaH, 'adukkhaNayAe'ti dIpa anukrama [327380] // 106 // atra zataka-7 uddezaka: 4 samApta:, atra zataka-7 uddezaka: 5 Arabdha: evaM samApta:, atha zataka-7 uddezaka: 6 Arabhyate ~220 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zrIbhaga laghuvRttI 6 uddezaH gAthA: na duHkhasya karaNaM aduHkhanaM tadbhAvastatA tayA aduHkhanatayA, aduHkhakaraNenetyarthaH, 'asoyaNa'tti azocanatayA dainyAnutpAdane 7 zatake netyarthaH, ajUraNa'tti zarIrApacayakArizokAnutpAdanenetyarthaH, atippaNa'tti azrulAlAdikSaraNakAraNazokAnutpAdanena,'api|haNa'tti yaSTyAditADanaparihAreNa 'aparitAva'tti zarIrasaritApAnutpAdanena / duHkhaprastAvAdidamAha-'uttamakaTThapattAetti | uttamakASThAprAptAyAM, uttamAvasthAM gatAyAmityarthaH, 'AgArabhAvapaDoyAre'tti AkArabhAvastha-AkRtilakSaNaparyAyasya pratyava-| tAra:-avataraNaM AkArabhAvapratyavatAraH 'hAhAbhUe'tti (sU. 285) hAhetizabdasya duHkhAu~na karaNaM hAhocyate tat gataH-prApto yaH kAlaH sa hAhAbhUtaH 'bhabhAbhUe'tti bhaMbhetizabdasya duHkhArtagavAdibhiH karaNaM bhambhocyate, zeSa tathaiva, 'kolAhala'tti kolA-IM hala ihAzakunindadhvaniH, zeSaM tathaiva, 'samANubhAve'tti samA-duSSamaduSpamAkAlastasthAnubhAvena-sAmarthena 'kharapharusa'tti ati-| | kaThorA dhUlyA ca malinA ye vAtAste 'dubbisahA' dussahAH 'vAula'tti vyAkulAH 'saMvaya'tti tRNakASThAdisaMvarcakA 'vAhititti vAsyanti, 'ihatti asmin kAle,'abhikkhaM abhIkSNaM 'dhUmAhiti ya disa'tti dhUmAyiSyante ca-dhUmamudramiSyanti |ca punardizaH, tAH kiMbhRtAH?-'samaMtArau'tti samantAt rajaHskhalA-rajoyuktAH ata eva 'reNu' dhUlyA malinAH, andhakAra| vRndena nirastadRSTiprasarAH 'sama' kAlarUkSatayetyarthaH, 'ahiya'ti adhikaM ahitaM vA-apathyaM candrAH zItaM mokSyanti 'aduttarati athAparaM ca 'arasa'tti amanojJarasA meghAH 'virasa'tti nIrasameghAH, 'khAra'tti sarjAdikSArasaharameghAH 'khatta'tti karIpasagmeghAH, 'aggiti agnivadAhakajalAH, 'vijju'tti vidyunnipAtavantaH 'visa' viSasadRzAH, 'asaNi'tti karakanipAtavantaH, athavA girividAraNatvAvameghAH, 'apiyaNijje tti apAtavyajalA ityarthaH, kacit 'ajAvaNijjo'tti ayA dIpa anukrama [327380] ~221 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] gAthA: zrIbhaga panIyodakAH na yApanAhetunIra yeSAM te tathA 'caNDAnila'tti caNDavAyunA prahatAnAM tIkSNAnAM vegavatInAM nIradhArANAM nipAta 7 zatake laghuvRttI pracurAH, 'vAsaMti' varSA-vRSTiM 'vAsihiMti' varSiSyanti, 'jeNa'ti yena varSeNa prAguktA meghAH paTTaNAzramagataM 'jaNavayaM ti | 6 uddezaH janapada-manuSyalokaM,catuSpadazabdena mahipyAdayo gRhyante, 'gavelaga'tti gozabdena gAvaH elakA-urabhrAH 'khahayara'tti khahaca-In | rAn-pakSisaGghAtAna , 'gAmAraNNa'tti grAmAraNyAcAraniratAn saprANAn bahuprakArAn dvIndriyAdIn 'rukmya'tti vRkSA:-cUtA-1 dayaH gucchA-tAkIprabhRtayaH gulmA-navamAlikAdayaH latA azokalatAdayaH vallyo-bAluvAdayaH tRNAni-vIraNAdIni parvagA| ikSupramukhAH haritAni-dUrvAdIni auSadhyaH-zAlyAdayaH pravAlA:-pallavAdayaH zAlyAdivIjasUcayaH, te Adau yeSAM te tAni, Adi| zabdAt kadalIpamAdigrahaH, 'taNavaNassa'tti bAdarakhanaspatiprabhRtInityarthaH, viddhaMsehiMti' vidhvaMsayiSyantIti sambandhaH, pabva ya'tti parvatananAt-utsavavistAraNAta parvatA:-krIDAparvatAH ujjayantAdayaH gRNati-zabdAyante jananivAsabhUtahetutveneti girayo magopAlagiricitrakUTapramukhAH 'DoMgararA' zilocayamAtrarUpAH 'utthalati ut-unnatAni dhUlisthalAni utthalAni, 'bhaTThati | bhrASTrA:-pAMzvAdivarjitabhUmayaH, tataste AdiyeSAM te tAn , AdizabdAt prAsAdazikharAdiparigrahaH,'virAvehiMti' vidrAvayiSyanti / 'salila bilAni' bhUminijharAH 'gartAH' pratItAH 'durgANi' khAtikAprAkArAdidurgamANi viSamabhUsthitAni 'niNNu'ti nimnobatAni pratItAni 'samAka'tti samAkariSyati 'tattasama'tti taptena-tApena samA-tulyA jyotiSA-vahninA bhUtA-jAtA yA sA tathA, reNuH-vAlukA 'calaNiti caraNapramANazcalanIti kardama ucyate,'dunnika'tti duHkhena nitarAM kramaNaM yasyAM sA dunisskrmaaH| // 107|| 'aNAija'tti anAdeye vacanapratyAjAte yeSAM te anAdeyavAkpratyAjAtAH, pratyAjAtaM tu janma, 'kUDakavaDa'ci kUTa-kUTanANakaM | dIpa anukrama [327380] ~222 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga [259308] laghuttau gAthA: HOTOLEDIOSMOSIDHAMAPACHHIDESHINADEEPIDERApps kapaTa-vaJcanAya yadveSAntarAdikaraNa guruniogati guruSu-mAtrAdipu niyogena-avazyatayA yo vinayastena rahitAH,'kharapharusa'tti 7 zatake |kharaparuSAH sparzato'tIvakaThorA 'dhyAmavarNA'dhUmavarNAH 'phuTa'tti vikIrNakezAH 'bahuNhAruti bahusnAyubhiH saMpinaddhaM-sambaddha durda-10 uddazA |rzanIyaM rUpaM yeSAM te tathA, 'saMkuDiya'tti saGkucitaM valIlakSaNataraGgaiH pariveSTitamaGgaM yeSAM te tathA, ke ivetyAha-'jarApariNaya'tti | jarAparigatasthaviranarA iva, praviralA dantaviralatvena parizaTitA ca dantazreNiyeSAM te tathA vikarAlatucchadazanazreNimukhAH, 'vaMkavalI ti vaMka-vakraM balimiH vikRtaM vikarAlaM bheSaNaM-bhayakRnmukhaM yeSAM te tathA, 'kacchu'tti kacchu:-pAmA tayA 'kasarati kazaraiHkhasarairamibhUtA-vyAptA ye te 'kharanakha'tti kharatIkSNanakhAnAM kaNDyanena 'vika'tti vikRtAkRtitraNA tanuryeSAM te tathA, 'da| kiTibha'ci dakiTibhasidhmAni kSudrakuSThavizeSAstaiH sphuTitAH-paruSA cchavi:-vapustvaka yeSAM te tathA, 'cittalaMga'tti citrAGgAH, 'Tola'ti Tolagatayo-viSamagatayo yadvA viSamAkRtayaH, 'visama'nti viSamANi dIrghahakhAdinA sandhirUpANi bandhanAni yeSAM te tathA, 'ukkuDaya'ti utkuTukAni-asambaddhAni asthikAni-kIkasAni yeSAM te tathA 'vibhaktA' bhojanavizeSarahitAH durvalA:-kutsitasaMhananAH kupramANA:-pramANahInAH asaMsthitAH-kusaMsthAnA:-sanAkuzayAH kubhojinaH khalatI-skhalantI bihalA gatiryeSAM te 'bigayaciti vikRtaceSTA naSTatejasaca, 'sIya'tti zItoSNakharaparuSavAtena 'vijjhaDiya'tti vyApta malinaM ca pAMzurUpeNa rajasAra 'ugguMDiya'tti udguNDitaM-uddhUlitaM aGgopAGgaM yeSAM te tathA, 'ussaNNAti prAyaH 'dhammasaNNa'tti dharmazraddhA, 'rayaNi' rane:hastasya pramANaM caturviMzatyaGgulamAnaM tena mAtrA-parimANaM yeSAM te tathA, 'solasavAsAiti SoDazaviMzativarSaparamAyuSaH, 'putta'tti putranaptRparivArapraNayabahulAH, anenAlpAyuSTatve'pi bahvapatyatA teSAmuktA, alpenApi kAlena yauvanasadbhAvAditi, nissAe'tti dIpa anukrama [327380] ~223 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [7], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ICILICICILDIGU nizrAya, nizrAM kRtvetyarthaH, 'nigodAH' kuTumbAni, 'bIyaM'ti bIjamiva vIjaM bhaviSyaJjana hetutvAt 'bIyametta 'tti bIjasyeva mAtrAparimANaM yeSAM te bIjamAtrAH, khalpAH svarUpata ityarthaH, 'raha'tti rathapathaH zakaTacakradvayamitamArgaH, 'akkhasoya'tti akSazrota:cakre dhuraH pravezarandhraH tadeva pramANamakSaH zrotaH pramANaM tena mAtrA - parimANaM samavagAhato yasya tattathA 'bojjhihiMti' vakSyataH, 'Aubahule' bahupakAyamityarthaH, 'niddhAhiMti' nirddhAviSyanti - nissariSyati 'gAhiMti' grAhayiSyanti, sthaleSu sthApayiSyantI| tyarthaH, 'nissIla'tti mahAvratANuvratavikalAH nirguNAH- uttaraguNaviyuktAH nirmerAH kulAdimaryAdArahitAH 'khoddAhAra' ti kSaudraM - madhu tadbhojinaH, 'kuNima'tti kuNapaH zavastadraso'pi vasAdiH kuNapastadAhArayantIti-kuNapAhArAH, 'uvavajji hinti' utpatsyayante 'te NaM'ti te acchA RkSAH taracchA - vyAghravizeSAH, 'parassarA' zarabhAH, 'DhaMkA' kAkA: DhilakAH- madhugA madbhavo jalavAyasAH 'sihi'tti zikhino mayUrA ityarthaH // saptamazate SaSTha uddezakaH // 'Auta 'ti (su. 288) AyuktaM yathA syAt tathA, AyuktaM tu sAvadhAnatA, 'ussRttaM 'ti utsUtraM yathA syAt tathA, sUtrAtikrameNetyarthaH, 'rIyamANe'tti rIyato gacchata ityarthaH // 'rUvI 'tyAdi (sU. 289 ) sUtravRndamAha, tatra rUpaM - mUrtatA tadasti yeSAM te rUpiNaH, tadviparItAstvarUpiNaH, 'kAma'tti kAmyante - abhilaSyante yeneti kAmAH manojJAH zabdAH saMsthAnAni varNAzca, atrottaram - rUpiNaH kAmAH, no arUpiNaH, pudgaladharmatvena teSAM mUrttatvAditi, 'saccitta'ti saccittA api kAmA syuH, samanaska - prANirUpApekSayA, acittA api te zabdadravyApekSayA asaMjJijIvazarIrarUpApekSayA ceti, 'jIvA NaM'ti jIvA api kAmAH syuH jIvazarIrarUpApekSayA, ajIvA api te zabdApekSayA citrazAlabhaJjikArUpApekSayA ceti, 'jIvANaM'ti jIvAnAmeva kAmAH, kAma atra zataka-7 uddezakaH 6 samAptaH, atha zataka-7 uddezaka: 7 Arabhyate ~ 224~ 0 zatake 7 uddezaH ||108 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zrIbhaga sUtrAMka [259308] zatake laghuvRttI 7 uddezaH gAthA: IDEADHADICIRCLEADITIHADHAORADHDHIRIDHHD, | hetutvAt , no ajIvAnAM kAmAH, kAmAsambhavAditi / 'rUvi'mityAdi, bhujyante-upabhujyante vapuSA iti bhogA-gandharasasparzatraya rUpAH rUpiNo bhogAH, no arUpiNaH, pudgaladharmatvena teSAM mUrcatvAditi, sazcittA api bhogA gandhAdipradhAnajIvazarIrANAM keSA|zcit samanaskatvAt , acittA api te, gandhAdipradhAnajIvazarIrANAM keSAMcidamanaskatvAt , 'jIvAvi bhogi'tti jIvazarIrANAM gandhayuktatvAjIvA bhogAH, 'ajIvAvi bhogi'tti ajIvadravyANAM gandhAdiguNopetatvAditi / 'sabbatthovA kAmabhogi'tti te hi caturindriyAH paJcendriyAca syuH, teca stokA eva, nokAmino nobhoginasteca siddhA eva, teca tebhyaH prAguktebhyo'nantaguNAH, |'bhogi'tti ekadvitIndriyAstebhyo'nantaguNAH, vanaspatInAmanantaguNatvAditi / / 'se nUrNa ti (ma. 290) sa naro nUnaM-nizcitaM || | bhadanta ! 'khINa'tti bhogAssanti yasya tadbhogi-vapustarakSINaM yasya taporogAdibhiH sa kSINabhogI-kSINatanuH, durvala ityarthaH, |'uhANeNaM' utthAnena-U/bhavanena 'kammeNaM'ti gamanAdinA 'yaleNaM'ti dehaprANena 'bIrieNa'ti jIvabalena 'purisakAratti puruSAbhimAnena, sAdhitasvaprayojanenetyarthaH, 'bhogabhogAIti manojJazabdAdIn 'se nUrNa ti atha bhadanta evaM anantaroktamartha badatha yUyamiti praznaH, pRcchato'yamabhiprAyo-yadyasau na prabhustadA'sau bhogabhojanAsamarthatvAt na bhogI, ata eva na bhoga| tyAgI, ataH kathaM nirjarAvAn ?, kathaM vA vargamanaparyavasAno'stu ?, uttaraM tu 'no iNa'tti, kasmAd !, yata:-'pabhU NaM se'tti sa kSINabhogI prabhu-samarthaH / 'Ahohie 'ti adho'vadhiko-niyatakSetra viSayAvadhijJAnI 'paramAhohi'tti prmaavdhijnyaanii|| HI'egAyA' (sa. 291) eke kecana, na sarve sammRLimA ityarthaH, 'aMdhatti andhA-ajJAnAH mUDho mUrkhastaccazraddhAnaM prati, eta evopamayocyante-'tamati tama praviSTA iva tamaHpraviSTAH 'tamapaDala'tti tamaH paTalamiva tamampaTalaM-jJAnAvaraNaM moho-moha dIpa anukrama [327380] Summ ~225 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] gAthA: zrIbhaga0 MInIyaM tadeva jAla mohajAlaM tAbhyAM praticchannA-AcchAditA ye te tathA, 'akAma'tti akAmo-vedanAnubhave anicchA amanaska-RD zataka laghuvRttI 8 uddezaH tvAt sa eva nikaraNaM-kAraNaM yatra tadakAmanikaraNaM ajJAnapratyayamiti yathA syAttathaiva, vedanA sukhaduHsvarUpAM vedanaM vA saMvedanamanubhavantItyAdi,'atthI'tyAdi, astyayaM pakSo yaduta 'pabhUvipatti prabhurapi-saMjJitvena yathA tadrUpaveinAdijJAne samartho'pi, AstAmasaMjJitvenAprabhurityapizabdArthaH, akAmanikaraNaM anicchApratyayamanAbhogAt yathA syAdevaM vedanAM vedayantIti praznaH, uttaraM tu 'je gaMti yaH prANI saMjJitvenopAyasadbhAvena ca heyAdInAM hAnAdau samartho'pi 'no pahu'tti na prabhuH-samarthaH vinA pradIpenAndhakAre rUpANi 'pAsittae'tti draSTuM eSo'kAmapratyayaM vedanAM vedayatIti sambandhaH,'puraotti purataH 'aNijjhAettANa'ti anidhyAya-cakSuravyApArya 'pAsitti draSTuM 'maggau'tti mArgata:-pRSThataH 'agavayakkhittANa ti anavekSya pazcAdbhAgamanaDAvalokyeti, 'pabhUvitti prabhurapi saMjJitvena rUpadarzanasamartho'pi 'pakAmanikaraNaM'ti prakAma:-IcchitArthaprAptitaH pravarddhamAnatayA prakRSTo'bhilASaH sa eva nikaraNaM yathA syAdevaM vedanAM vedayantIti praznaH, uttaraM tu 'je NaM'ti yo na prabhuH samudrasya pAraM gantuM In|tadgatadravyaprAtyarthitve satyapi tathAvidhazaktivaikalyAd, ata eva ca yo na prabhuH-samarthaH samudrasya pAraMgatAni rUpANi draSTuM sa | tadgatAbhilASAtirekAt prakAmanikaraNaM vedanAM vedayantIti / / saptamazate saptama uddezakaH / / | 'evaM jahA rAyappaseNaijje 'tti (sU. 293) tat sUtraM cedam-'same ceva jIve, se nUNaM bhaMte! hatthIu kuMthU appakammatarAe ceva appakiriyatarAe ceva appAsavatarAe ceva, kuMthUo hatthI mahAkammatarAe ceva 31, haMtA ! goyamA !, kamhA NaM bhaMte ! hathissa 1.9 // jaya kuMthussa ya same ceva jIve ?, goyamA! se jahAnAmae kUDAgArasAlA siyA duhao littA guttA guttaduvArA nivAyA nivAya dIpa anukrama [327380] atra zataka-6 uddezaka: 7 samApta:, atha zataka-7 uddezaka: 8 Arabhyate ~226~ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] laghuvRttI gAthA: zrIbhagAgaMbhIrA, ahe NaM kei purise paIvaM ca joI ca gahAya taM kUDAgArasAlaM aMto 2 aNupavisai 2 tIse kUDAgArasAlAe savyao samaMtA zatake ghaganiciyaniraMtaranicchiDDAI duvAravayaNAI pihei, tIse bahumajjhadesabhAe taM paIvaM palIvejA, se ya padIve kUDAgArasAlamaMto obhA-118 uddezaH sei uoei tavei pabhAsei, no ceva kUDAgArasAlAe bAhiM, tae NaM se purise taM paIvaM iDureNaM pihei, taeNaM se paIve iDurassa aMto obhAsei 4, no ceva NaM iDurassa bAhiM, evaM go! kaliMjaeNaM gaMDavANiyAe pacchipiDaeNaM ADhaeNaM addhADhaeNaM patthaeNaM kuDaveNaM addhakuDaveNaM caubhAiyAe aTThabhAiyAe solasiyAe battIsiyAe causaTThiyAe, tae NaM se purise taM padIyaM dIvAcaMpaNa-IM eNaM piheha, taeNaM se padIve taM dIvAcaMpaNayaM aMto ohAsei 4, no ceva NaM dIvAcaMpaNayassa bAhi, evaM causaTThiyAe bAhiM jAva no cevaNaM kUDAgArasAlAe bAhi, evAmeva goyamA! jIve jArisayaM pubdhakammanibaddhaM boMdi nivvattei taM asaMkhiljehiM jIvapadesehi saccittIkarei' zeSaM tu likhitamevAsti, asthAyamarthaH-kUTAkAreNa-zikharAkRtyA yuktA zAlA kUTAkArazAlA 'duhao littA' aMtabahizca gomayAdiliptA 'guttA' prAkArAdyAvRttA 'guttaduvArA' kapATAdiyuktadvArA 'nivAtA nivAyagaMbhIrA' nivAtavizAletyarthaH, 'joio'tti jyotiSaH, agnerityarthaH, ghaNaniciya'tti ghananicitAni kapATAdidvArapidhAnAnAM dvArazAkhAdiSu gADhaniyojanena nicitAni nirantaraM kapATAntarAbhAvAt nizchidrANi 'iDareNaM'ti gatrIDhaMcanakena 'gokaliMjaeNaM'ti gobhaktArtha vaMzabhAjanavizeSeNa, DallakenetyarthaH, 'gaMDavANiyAe'tti gaMDapANikA vaMzabhAjanavizeSa eva yo gaNDena-hastena gRhyate DallAu laghutaraH 'picchipiDaeNaM'ti picchikAlakSaNapiTakena, ADhakAdIni pratItAni,'caubhAiya'tti ghaTakasya rasamAnavizeSasya caturthabhAga-1 mAtro mAnavizeSaH, 'aTThabhAiya'tti tasyaivASTabhAgamAnavizeSa eca, 'solasiya'tti poDazabhAgamAnA 'battIsiya'tti tasyaiva / dIpa anukrama [327380] ~227~ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] gAthA: zrIbhaga dvAtriMzadbhAgamAtrA, catuHpaSTikA tasyaiva catuHpaSTitamAMzasvabhAvA, palamiti tAtparya, dIvAcaMpaeNa'ti dIpakacampanakena-dIpAcchA-1 Hzatake laghuvRttI danena, kozakenetyarthaH, etaca sarvamapi vAcanAntare sAkSAllikhitameva dRzyate iti / / 'sabve se dukkhe'tti (sa. 294 ) duHkha-IT uddezaH hetusaMsAranivandhanatvAhuHkhaM, 'se suhe tti sukhasvarUpamokSahetutvAt yannijINaM karma tatsukhamucyate / nArakAdayazca saMjJina iti saMjJA Aha-'sapaNa'tti (sa, 295) saMjJAnaM saMjJA, Abhoga ityarthaH, aSTau saMjJAH kaNThyAH , matijJAnAvaraNakSayopazamAcchabdAdyarthagocarA sAmAnyAvabodhakriyaiva saMjJAyate vastvanayetyodhasaMjJA, evaM zabdArthagocarA vizeSAvabodhakriyaiva saMjJAyate'nayeti lokasaMjJA, tatazcI-1 | ghasaMjJA darzanopayogaH lokasaMjJA jJAnopayoga iti, 'parajjhaM ti pAravazyaM 'paMDiyattaM asAsayaMti ayamoM-jIvaH zAzvataH| | paNDitatvamazAzvataM, cAritrabhraMzAditi // saptamazate'STama uddeshkH|| 'asaMvuDe 'tti (sU. 298) asaMvRtaH-pramattaH 'ihagae'tti iha pracchako gautamAdistadapekSayA ihazabdavAcyo manuSyalokaH, | tatazcehagatAn-naralokagatAna 'tatthagae tti vaikriyaM kRtvA yatra yAsyati tatra vyavasthitAnityarthaH, 'annastha'tti uktasthAnadvayA danyatra vyavasthitAnityarthaH, 'navaraM ti ayaM vizeSa:-'ihayaMti iha zate anagAro yatirihagatAn pudgalAniti vAcyaM, tatra tu | deva iti tatragatAnityuktaM ceti / 'NAyameyaMti (sU. 300) jJAtaM sAmAnyataH etad vakSyamANaM vastvahatA bhagavatA vIreNa, sarvajJamatvAt , tathA 'surya'ti smRtamiva smRtaM, spaSTapratibhAsasadbhAvAta , vijJAtaM vizeSataH, kiM tadityAha-'mahAsilAkaNTako' jIvitabhedakatvAnmahAzilAkaNTakA, yatra tRNazakAdinAmihatasya hastyAdermahAzilAkaNTa keneva pIDitasya vedanA sthAt sa saMgrAmo mahA- I Poin zilAkaNTakasaGgrAma ucyate, ayaM saGgrAma evaM jAtaH, yathA-campAyAM koNiko nRpo'bhUt , tathAnujau hallavihallAkhyau bhrAtarau dIpa anukrama [327380] atra zataka-6 uddezaka: 8 samApta:, atha zataka-7 uddezaka: 9 Arabhyate ~228 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zrIbhaga0 laghuvRttoM gAthA: secanAkhyagandhagaje samArUDhau divyakuNDaladivyavasvAlaGkRtau dRSTvA kUNikarAjapatnI padmAvatI matsarAdantino'pahArAya taM preritavatI, | 7 zatake tena tau taM yAcitau, tau ca tadbhayAdvaizAlInagayA~ nijamAtAmahaceTakarAjJo'ntikaM sagajau sAntaHpuraparicchadau gatavantau, kUNikena / 8 uddezaH ca dUtapreSaNato mArgitau, na ca tena preSitau, tataH kUNi kena bhANitaM-yadi na preSayasi tau tadA yuddhamajo bhava, tenApi bhaNita-epa | saJo'smi, tataH kRNikena kAlAdayo daza khakIyabhitramAtRkAH bhrAtaro rAjAnazceTakena saha saGkAmAyAhUtAH, tatraikaikasya trINi gajAnAM sahasrANi, evaM rathAnAmazvAnAM, narANAM ca pratyekaM tisraH koTayaH, kUNikasyApyevameva, enaM vyatikara matvA ceTakenApi aSTA-| | daza gaNarAjA mIlitAH, teSAM ceTakasa caivameva pratyekaM gajAdiparimANaM, mitho yuddhaM lagnaM, ceTakarAjazva pratipanapratijJatayA dinamadhye | ekameva zaraM muzcati, amovavANazca saH, tatra kUNikasainye garuDavyUhaH ceTakAnIke zakaTavyUho viracitaH, tatazca kUNikasya kAlo | daNDanAyako yuddhayamAnastAvad gato yAvaceTakaH, tatastenaikazarapAtenAsau nipAtitaH, bhagaM ca kUNikavalaM, gate ca dve api bale nija | 2 sthAnaM, evaM ca dazasu dineSu ceTakena vinAzitA dazApi kAlAdayaH, ekAdaze dine ceTakajayArtha devatArAdhanAya kUNiko'STama| bhaktaM jagrAha, tataH zakracamarAvAgatI, zako babhApe-ceTakaH zrAddha ityahaM na taM prati praharAmi, navaraM bhavantaM saMrakSAmi, tato'sau tadra-1 thArtha vajrasadRzaM abhedyakavacaM kRtavAn , camarastu dvau saMgrAmau vikurvitavAn mahAzilAkaNTakaM rathamuzalaM ceti / / jaittha'tti(sU. 301) jitavAn , 'parAjaityatti parAjitavAn , hAritavAnityarthaH, 'vajI'vajI-zakraH, 'videha'tti kUNikaH, etAveva tatra jetArI, nAnyaH kazcit , 'mallai'tti mallakinAmAno nava rAjAnaH 'kAsIkosala'tti kAzI-vArANasI tatsambandhinaH AdyA nava kozalA|ayodhyA, tadvAsino bhUpA ityarthaH, nava dvitIyAH, 'gaNarAyANo'tti kArye samutpanne ye gaNaM kurvanti te gaNarAjAH, sAmantA ityarthaH, dIpa anukrama [327380] ~229 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] 9 uddezaH gAthA: te ca ceTakarAjaya sAhAyyAya gaNaM kRtavanta iti, 'udAi'tti udAyinAmAnaM 'palikappeha' sanaddhaM kuruta, paJcappiNaha' pratya-I/ zatake | paiyata, nivedayata ityarthaH, 'hadvatuTThacitta'tti haSTa-vismitaM tuSTaM toSavat cittaM mano yathA syAt , 'chepAriuvaesa'tti cheko-10 | nipuNo ya AcArya:-zilpopadezadAtA tadupadezAdyA matikalpanA-vikalpAkRtibhedAstaissunipuNaiH, evaM bhImaM duSpravarSa satrAmikaM, raNe yogyamityarthaH, 'aujjhati ayodhyaM 'kayabali'tti kRtavalikarmA gRhadevatAnAM, kayakor3aya'tti kRtAni kautukamaGgalAnyeva duHkhamAdivyapohAyAvazyaM karttavyatvAt prAyazcittAni tattathA, tatra kautukAni mapIpuNDrAdIni maGgalAni-siddhArthakAdIni, 'sannaddhatti sanaddhaH saMnahanikayA, tathA baddhaH kasAbandhanato, varmito varmatayA kRto'Gge nivezanAt kavacaH-kaMkaTo yena sa tathA, tataH karmadhArayaH, 'uppIDiya'tti utpIDitA-guNasAraNena dRDhIkRtA zarAsanapaTTikA-dhanuINDA yena sa tathA, utpIDitA vA bAhau baddhA zarAsanapaTTikA-bAhupaTTo yena sa tathA, piNaddhatti pinaddhaM-parihitaM greveyaka-grIvA''bharaNaM yena sa tathA,'ciMdhapaTTo' yodhacihnapaTTaH 'gahiyAuha'tti gRhItAni AyudhAni-zastrANi praharaNAya-pareSAM prahAradAnAya yena saH, athavA AyudhAni-akSepyazakhANi khagAdIni praharaNAni tu-kSepyazastrANi nArAcAdIni yena sa tathA, 'sakoreMTa'tti saha koraNTakAkhyaiH kumumagucchai-mAlyadAmabhiH-puSpamAlAmiyattattathA tena dhriyamANena, 'maMgala'tti maGgalo-mAGgalyo jayazabdaH kRto-janairvihitaH Aloke-darzane yasya sa tathA, 'hArotthaya'tti hArAvastRtena-hArAvacchAdanena suSTu kRtaratikaM vakSaH-uro yasya sa tathA, 'mahayAbhaDa'tti mahAbhaTAnAM | pAcaDagara'tti dezIzabdena vistAravatsaddena parighRta ityarthaH, 'oyAe'tti upayAtaH, upAgataH ityarthaH, 'abhija'tti parazastrA- // 11 // gamyamiti kavacaM 'vaira'tti vajasamaM 'parAjiNittae' parAjayituM, parAnabhibhavitumityarthaH, hayamahiya'tti hatAH-prahAradAnataH dIpa anukrama [327380] ~230 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380] zrIbhaga0 laghuvRtau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [7], varga [-], aMtar zataka [-] uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH mathitA - mAnanirmathanataH pravaravIrA ghAtitAca yeSAM te tathA, 'nivaDiya'tti nipatitA, cihnadhvajAH patAkAzca tadanyA yeSAM te tathA, 'kiccha' tti kRcchreNa kaSTena gataprANAH tAn 'paDisehitya'tti pratiSedhitavAn yuddhAbhirvarttitavAnityarthaH, rahamusalaH' yatra ratho muzalena yuktaH paridhAvan mahAjanakSayaM kRtavAn sa rathamuzalaH 'uvaTTiyaM' upasthitaM prAptamityarthaH, 'maragaDa' tti pRSThataH, 'AyasaM' ti ayassaMbandhinaM lohamayaM 'kaDhiNa'tti kaThinaM-vaMzamayaM tApasabhAjanavizeSaM tatpratirUpakaM -sadRzaM 'aNAsae'tti azvarahitaH asArathikaH anArodhako yodhavarjitaH 'mahayA' mahAjanakSayaM janavadhaM janavyathAM vA janapramarda cUrNanaM 'jaNasaMvahinti janasaMvartta ivasaMhAra iva kalpaH sadRg atastaM / 'puJcasaMgaie'tti (sU. 302) kArtikazreSThibhave zakrasya kUNikajIvo mitramabhavat, 'pariyAya saMgaie' tti pUraNatApasabhave camarasyAsau tApasaparyAyavartI mitramAsIt, 'dalaittha'tti dattavAn ||'annikkhittennN' ti (sU. 303) anikSiptena, akhaNDitenetyarthaH, 'ANata'tti Aise sati 'jutAmeva'ti yuktameva rathasAmadhyeti, 'sarisae' ti saza:; 'sarittae' sarazatvaka 'sarivvae'tti sahagvayAH, 'sarisabhaMDa'tti sadRzI bhANDamAtrA - praharaNakozAdirUpA upakaraNaM kaGkaTAdikaM yasya sa tathA, 'paDiraha'ti rathaM prati, 'Asurute'tti Azu zIghraM rutaH- kopodayAt vimUDhaH 'rUpa lae vimohane' iti dhAtoH, 'jAva'ti yAvatkaraNAdidaM dRzyam- 'ruTThe kuvie caMDa kie ti cANDakyaH prakaTitaraudrarUpaH 'misimise tti krodhAvinA dIpyamAna iva ThANaM' ti pAdanyAsa vizeSalakSaNaM 'ThAi'tti kuryAt, 'Ayaya'tti AyataH AkRSTaH sAmAnyena karNAyataM - AkarNakRSTaM AyatakarNAyatastaM 'egA havaM'ti ekA hatyA hananaM prahAro yatra tadekAhatyaM 'kUDAha'ti kuTe iva tathAvidhapASANasampuTAdau AhatyA - AhananaM yatra tat kUTAhatyaM 'athAmA' asthAmA sAmAnyena zaktirahitaH 'abale' vapuzzakti vikalaH 'avIrie'tti ~ 231~ 7 zatake 9 uddezaH Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] gAthA: zrIbhaga mAnasazaktizUnyaH 'apurisatta'tti puruSakAra:-puruSAmimAnaH sa eva kRtaprayojanA parAkramaH, adhAraNijati Atmano dharaNaM laghuvRttau kartumazakyaM itikRtvA 'egaMtaMti ekAntaM-vijanaM antaM bhUmibhAga, 'sIlAI ti phalAnapekSAH kriyApravRttayaH zubhAH 'vyaaii| aNuvratAdIni 'beramaNAIti rAgaviratayaH gIta-gAnaM gandharva murujAdisahitaM tallakSaNo ninAdaH, 'kAlamAse'tti maraNamAse, IR kAladine iti draSTavyaM, (sa. 304) mahAvidehe setsyati / / saptamazate navamaH // ul 'egayautti (sa. 305) ekatassamupAgatAnAM, sthAnAntarebhya ekatra militAnAM, 'saMnivipatti sanniviSTAnAM utkaTukatvAt 'sannisa'tti saGgatatayA niSaNNAnAM, sukhAsInAnAmityarthaH, 'asthikAe'tti pradezarAzIn 'ajIvakAe'tti ajIvA--acetaIMInAca te kAyAzca-rAzayaH ajIvakAyAstAn arUvikAyaM amUrcamiti bhAvaH, 'jIvakAya'ti jIvanaM jIvo-jJAnAdyupayogastatpradhAnaH | kAyo jIvakAyastaM, 'se kahameyaMti atha kathametad astikAyavastu manye evaM-amunA avetanAdivibhAgena teSAM samullApa iti | syAt 'avipakaDa'tti iyaM kathA astikAyavaktavyatArUpA na vizeSeNa prakaTA pratItA-aviprakaTA, aviuppakaDa'tti pAThAntare |avidvatprakRtA-avijJaprastutA, athavA na vizeSataH ut prAbalyatazca prakaTA avyutprakaTA,'taM ceyasa'tti tat tasAta cetasA-manasA | 'vedasatti pAThAntare vedasA-jJAnena 'eyamaTuM' anumastikAyasvarUpamartha 'paJcuvikvaha'tti pratyutprekSadhvaM, paryAlocayateti, 'eyasi NaM'ti etasin-uktarUpe'sti kAye 'cakiya'tti zaknuyAt kazcit , 'eyaMsi'ti ayamasya bhAvArtha:-jIvasambandhIni pApakarmANi azabhavipAkadAyIni pudgalAstikAye na syuH, avetanatvena anubhavavarjitatvAttasa, jIvAstikAye tAni tathA syuranubhavayuktatvAt // 12 // taspeti, 'asthi Na'ti (sU.306) astIdaM vastu 'jIvANaM'ti jIvAnAM pApAni karmANi pApaphalavipAkasaMyuktAni 'kajati tti dIpa anukrama [327380] atra zataka-6 uddezaka: 9 samApta:, atha zataka-7 uddezaka: 10 Arabhyate ~232 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [7], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [1-10], mUlaM [259-308] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [259308] zrIbhaga 7 zatake gAthA: bhavantItyarthaH, 'thAlIpAga'tti sthAlyAM-ukhAyAM pAko yasya tat sthAlIpAkazuddhaM, bhaktadopavarjitaM, 'aTThArasavaMjaNa'tti vyaJja nAni-zAlanakAni tairAkalaM cyAptam , aSTAdaza bhedAzcaite--"sUo 1 daNo 2 javaNaM 3, tiNNi ya maMsAI 6 goraso 7 jUso RIbhakkhA 9 gulalAvaNiyA 10, mUlaphalA 11 hariyagaM 12 DAgo 13 // 1 // hoi rasAlU ya 14 tahA pANaM 15 pANIya 16 | pANagaM ceva 17 / aTThArasamo sAgo 18 nirubahao lohao piMDo // 2 // " mAMsatrayaM jalacarAdi, jUSo-mudgatandulajIrakakaTubhANDAdirasaM, bhakSyANi-khaNDakhAdyAdIni, gulalAvaNiyA-gulapapeTikA guladhAnikA vA,mUlaphalAnyekameva padaM, haritakaM jIrakAdeH, DAgo vA mUlakAdibhajikA rasAlU-majikA, tallakSaNaM cedam-"do ghayapalA mahu palaM dahiyasraddhADhayaM miriyavA(mA)so / dasa khaMDaguDapalAI esa rasAlU nivaijogo // 1 // " pAnaM-surAdi, pAnIyaM-jalAdi pAnaka drAkSApAnakAdi zAkaH-takrasiddha iti, ApAta:tatprathamatayA saMsargaH, bhaddaya'tti madhuratvAnmanojJaH, 'mahassavae'tti SaSThazatatRtIyodezako mahAzravako yathA tathehApyadhyeyaM 'pariNamanti pariNamat-pariNAmAntaraM gacchat prANAtipAtAdi kArya kAraNopacArAt prANAtipAtahetukaM karma, 'durUvattAe' durUpatA hetutayA pariNamati, dUrUpatAM kuryAdityarthaH, 'osahamissaMti mahAtiktakadughRtAdipakkamauSadhaM, no bhaddae'tti indriyapratikUlamatvAt , 'se'tti (sU. 307) dvau narau samArabhete, upadravayata ityarthaH, 'appatarAgaM teukArya'ti tatrojjvalane bahutaratejasAmu tpAde'pi alpatarANAM vinAzo'pyasti, tathaiva darzanAt , 'mahAveyaNa'ti mahatI vedanA jIvAnAM yasmAt sa mahAvedanatarAka iti, kA'acittAvitti (sa. 309) sacetanA agnikAyAdayaH tAbadababhAsanta evetyapizabdArthaH 'obhAsaMti' avabhAsate prakAzakAH syuH, 'ujjoveMti' vastUyotayanti, 'tAvanti tApaM kuryuH 'pabhAsaMti' tathAvidhavastudAhakatvena prabhAsate, dUraM nipatati-dUre dUre dIpa anukrama [327380] atra antima paMktau sUtra 308 eva vartate, mUla saMpAdane yat (sU. 309) mudritaM tat mudraNadoSa: saMbhAvyate ~233 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [259 308] gAthA: dIpa anukrama [327 380 ] zrIbhaga laghu cau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [ 309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH GCCCKCCCCX gatvA dUre nipatatItyarthaH, 'desagaya'ti abhipretasya gantavyasya kramazatAdeH deze--tadarddhAdau, gamanaskhabhAve'pi deze tadarddhAdau nipatatItyarthaH // saptamazate dazama uddezakaH // itizrIlakSmIsAgarasUriziSyazatArthizrIjinamANikyagaNiziSyazrI anantahaMsagaNiziSyazrIdAnazekharagaNisamuddhRtAyAM bhagavatIlaghuvRttau saptamazatavivaraNaM sampUrNam || - athASTamaM zatakaM ' puggala'ti (57) pudgalapariNAmArthaH 1 'Asivisa'tti AzIviSAdiviSayaH 2 'rukha'ti saGkhyAtajIvAdivRkSarUpaH 3 'kiriya'tti kriyArUpaH 4 'AjIva'tti AjIvikavaktavyatArUpaH 5, 'phAsuga'ti prAsukadAnAdirUpaH 6 'adatta'tti adatAdAnarUpaH 7 'paDiNIya'tti pratyanIkatArtharUpaH 8 'baMgha'tti prayogavandhAdirUpaH 9 dezArAdhanAdirUpaH 10 ityoghataH sacahagAthA uktA / 'paogapariNaya'tti ( pU. 309) jIvavyApAreNa zarIrAdiprayogapariNatAH 1 'mIsA pariNatA' (sU. 310) prayogavisrasAbhyAM pariNatAH, prayogapariNAmamatyajanto vizramayA svabhAvAntaramApAditAH muktakalevarAdirUpAH 2, athavA audArikAdivargaNArUpA vizrasayA kRtAssanto ye jIvaprayogeNaikendriyAdivapuHprabhRtipariNAmAntaramApAditAH te mizrapariNatAH, nanu | prayogapariNAmo'pyevameva tataH ka eSAM vizeSaH 1, satyaM, kintu prayogapariNateSu visratA satyapi na vivakSitA iti, vissasApariNayati (sU. 311) svabhAvapariNatAH // atha 'paogapariNayA Na' mityAdinA (su. 312) granthena navabhirdaNDakaiH prayoga atra zataka - 7 uddezakaH 10 samAptaH, tat samApte zataka 10 api pari samAptaM atha zataka 8 ArabdhaM atra zataka-8 uddezakaH 1 Arabhyate ~234~ DOCOGDOCJ 8 zata ke 1 uddezaH // 113 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 309 314] gAthA: dIpa anukrama [381 387] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [1], mUlaM [ 309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra- [ 05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH POLJIC JOCJOG JOG: 11 uddezaH pariNatapudgalAnirUpayati, tatra ca 'egidie'tyAdi, ekendriyAdiparvArthasiddha deva/nta jIva bheda vizeSitaprayogapariNatAnAM pudga-8 zatake lAnAM prathamo daNDakaH, tatra ca 'AukAiraniMdiya evaM cevati pRthvIvadakAya prayogapariNatA vAcyA ityarthaH, evaM 'dupa otti pRthivyapkAyaprayogapariNatebhitra dvipado bhedaH sUkSmavAdara vidhAnAbhyAM kRtastejaskAyAdiSu vAcyaH, 'aNegaviha'tti pulAkakramikAdibhedatvAt dvIndriyANAmanekavidhAH, zrIndriya yogapariNatA api evamanekavidhAH kundhupipIlikAdibhedAt evaM caturindriyA makSikAmazakAdayo'nekavidhAH, evaM sarve'pi vAcyAH 1 athaikendriyAdisarvArthasiddhadevAntaH paryAptakAparyAptaka vizeSaNo dvitIyo daNDakaH prArabhyate, tatra 'ekkeke 'tyAdi, ekaikasmina kAye sUkSmavAdarabhedA dvividhAH pudgalA vAcyAH, te ca pratyekaM paryAsakAyaparyAptakamedAt punardvidhA vAcyA ityarthaH 2, 'je pajjatta suha mapuDavI' tyAdi, audArikAdivapurvizeSaNastRtIyo daNDakaH, tatra |ca 'orAliyateyAkammasarIrapaoga'tti audArikataijasakArmaNavapuSAM yaH prayogastena pariNatA ye te tathA, pRthivyAdInAM hi etadeva vastrayaM syAditikRtvA tatprayogapariNatA eva te syuH, 'je pajjattA vAyara'ti bAdaraparyAptakavAyUnAM tvAhArakavarjavapuzcatuSTayaM syAt evaM 'gagbhavatiyaapajjattaga'tti vaikriyAhArakazarIrAbhAvAd garbhavyutkrAntikA api aparyAptakA narAkhizarIrA eveti 3, atha sarvajIvendriyavizeSaNazcaturthI daNDakaH4, 'je apAtta muhamapuDhabI' tyAdiH, audArikAdizarIrasparzAdIndriyArthaH paJcamaH, 'evaM ceva'tti evameva sarvaikendriyajIveSu 'cakkara'ti sUkSma 1 bAdara ra paryAptaka 3 aparyAptaka 4 catuSkabhedena bhAvAt, atha sarvajIvavarNagandharasasparzasaMsthAnavAcyaH SaSThaH, evamaudArikAdizarIravarNAdibhAva vizeSaNassaptamaH, indriyavarNAdi vizeSaNo'STamaH, zarIrendriyavarNAdivizeSaNo navamaH, mizrapariNateSvapyeta eva nava daNDakA vAcyAH / 'evaM jahA paNNavaNAe ti, tatraivamidaM sUtram TUCSOC DICJOCD) DICJC:CD0CJEC706. ~ 235~ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [309314] zrIbhaga laghuvRttau gAthA: HIDANADARLIRITUtpramhrainshaanishpmittiminarain je rasapariNayA te paMcavihA, taMjahA tittarasapariNayA kaDDayarasa0 kasAya0 aMbila mahurarasapariNayA, je phAsapariNayA te aTTha-1 zatake vihA paNNattA, taMjahA-kakkhaDaphAsapariNayA evaM mauya0 guruya0 lahuya0sIya usiNa siNiddha lukkhaphAsapariNayA'ityAdi // 2 uddeza: arthakaM pudgaladravyamAzritya parimANaM cintayannAha-'ege'ityAdi, maNappao'tti manastayA pariNataM 'vahappao'tti bhASAdravyaM / H kAyayogena gRhItvA vAgyogena sRjyamAnaM vAkprayogapariNataM, 'kAyappaotti audArikAdikAyayogena gRhItamaudArikAdivargaNA dravyamaudArikAdikAyatayA pariNataM kAyaprayogapariNataM, 'saccamaNe ti sadbhatArthacintanahetormanasaH prayogaH satyamanaHprayogaH, evamanye'pi, navaraM mRSA-asadbhUto'rthaH, satyAmRSA-mizro, yathA paJcasu dArakeSu jAteSu daza dArakA jAtA iti,satyamRpAviparItA / asatyAmRpA, tatsvarUpamidaM-yathA dehIti, 'AraMbhasaca'tti Arambho-jIvopaghAtaH tatsatkaM satyamAraMbhasatyaM tadviSayo manaHprayo|gastena pariNataM yattattathA, evamuttaratrApi, anArambho-jIvadayA, 'sAraMbha'tti saMrambho-vadhasaGkalpaH, samArambhastu paritApa iti, 'orAliya'tti audArikazarIrakAyaprayogaH sa paryAptakasyaiva veditavyaH tena yatpariNataM tattathA, 'orAliyamIsa'tti audA rikamutpattikAle'sampUrNa sat mithaM kArmaNenetyaudArikamizra tallakSaNaM zarIraM audArikamizrazarIraM tadeva kAyaH tasya yaH prayogaRstena pariNataM yattathA, ayaM punaraparyAptakasyaiva, yaduktam-"joeNa kammaeNaM AhAreI aNaMtaraM jiivo| teNa paraM mIseNaM jAva sarIrassa, | niSphattI // 1 // " evaM tAvatkArmaNenaudArikavapupo mizratA, utpattimAzritya tasya pradhAnatvAt , yadA punaraudArikazarIrI vaikriyalabdhisampanno naraH 1 paJcendriyatiryagyonikaH 2 paryAptabAdaravAyukAyiko vA 3 vaikriyaM kuryAt tadaudArikakAyaprayoga evaM vartta-ITThan mAnaH pradezAn vikSipya vaikriyavapuryogyAn pudgalAn gRhItvA yAvavaikriyavapuHparyAyAM paryAptiM vrajet tAvadvaikriyeNaudArikavapuSo| dIpa anukrama [381 387] ~236~ Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [309314] zatake uddeza: laghavRttau mizratA, prArambhakatvena tasya pradhAnatvAd , evamAhArakeNApyaudArikazarIrasya mizratA veditavpA, 'veubdhiyati vaikriyavapuHkAya-10 zrIbhaga0 prayogo vaikriyaparyAptakasyeti 'veubbiyamIsa'tti vaikriyamizravapuHkAyapayogo devanArakeSUtpadyamAnasyAparyAptakasya, mizratA ceha vaikriyazarIrasya kArmaNenaiva, labdhiyakriyaparityAge tvaudArikapravezAddhAyAmaudArikopAdanAya pravRttakriyaprAdhAnyAdaudArikeNApi vaikri-IN yasya mizrateti, AhAragati AhArakazarIrakAyaprayoga AhArakavapurnivRttau satyA, tadA tasyaiva prAdhAnyAt ,'AhAragamIsacina AhArakasyaudArikeNa mizratAyAM, sA cAhArakatyAgenaudArikagrahaNAbhimukhasya, etaduktaM syAt-yadA''hArakazarIrIbhUtvA kRtakArya: | punarapyaudArikaM gRhNAti tadA AhArakasya prAdhAnyAdaudArikapavezaM prati vyApArabhAvAnna parityajati yAvat sarvathaivAhArakaM tAvadau| dArikeNa saha mizrateti, nanu tattena na sarvathA muktaM, pUrvanirvartitaM tiSThatyeva tatkathaM gRhNAti ?, satyaM, tiSThati tat , tathA'pyaudAri-| | kazarIropAdAnArtha pravRtta iti gRhNAtyevetyucyate, 'kammAsarIra'tti iha kArmaNazarIrakAyaprayogo vigrahe, samudghAtagatasya ca kevalinaH tRtIyacaturthapazcamasamayeSu syAd , uktazca-"kArmaNazarIrayogI caturtha ke paJcame tRtIye ce"ti, evaM prajJApanATIkAnusAreNaudA|rikazarIrakAyaprayogAdInAM vyAkhyA, zatakaTIkAnusArataH punarmizrakAyaprayogANAmeva-audArikamizra audArika evAparipUrNoM IR | mizra ucyate, yathA guDamizraM dadhi no dadhitayA nApi guDatayA vyapadizyate, tatvAbhyAmaparipUrNatvAt , evamaudArika mizra kArmapraNena naudArikatayA nApi kArmaNatayA vyapadeSTuM zakyamaparipUrNatvAditi tasyaudArikamizravyapadezaH, evaM vaikriyAhArakamizrAva pIti,'navaraM vAyaravAukAiya'ti yathaudArikazarIrakAyaprayogapariNate sUkSmapRthvIkAyikAdi pratItya AlApako'dhItaH tathaudANI rikamizrazarIrakAyaprayogapariNate'pi vAcyaH, navaramayaM vizeSaH-tatra sarve'pi sUkSmapRthvIkAyikAdayaH paryAptAparyAptavizeSaNA adhItAH HAmethineDEA HAENIMewhite gAthA: paattttiyootttti paattiy paattiyaattiyaatti dIpa anukrama [381387] M ~237 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [309314] zrIbhaga0 zatake laghuvRttA 1 uddeza: gAthA: iha tu pAdaravAyukAyikA garbhajapaJcendriyatiryakamanuSyAzca paryAptakavizeSaNA adhyetavyAH, zeSAstvaparyAptakavizeSaNA eva, yataHbAdaravAyukAyikAdInAM paryAptAvasthAyAmapi vaikriyAraMbhaNata audArikamizrazarIrakAyaprayogo labhyate,zeSANAM punaraparyAptakAvasthAyAmeveti / 'jahA ogAhaNasaMThANe'tti prajJApanAyA ekaviMzatitamapade, tatredaM sUtrama-'jai bAukAiyaegidiyaveubviyasarIrakA| yappaogapariNae ki suhumabAukAiyaegidiya jAva pariNae vAyaravAukAiyaegidiyajAva pariNae ?, goyamA ! no suhuma jAba |R pariNae, bAyara jAva pariNae'ityAdi, 'evaM jahA ogAhaNasaMThANe'tti tatredaM sUtram-goyamA! no amaNussAhAragasarIrakA-1 |yappaogapariNae, maNussAhAragasarIrakAyappaogapariNae ityAdi, evaM ogAha'tti, kammassa bheo'tti,sa cAyaM bhedaH-'diya-101 kammAsarIrakAyappaogapariNae, evaM teMdiya0 cauridiya0' ityAdi / atha dravyadvayaM cintayannAha-'dobhaMte ityAdi (sU. 313) / iha prayogapariNatAdipadatraye ekatve prayo vikalpAH , dvikayoge'pi traya eva, evaM jAtAH SaT, evaM manaHprayogAditraye'pi SaT , satyamanaHprayogapariNatAdIni tu catvAri padAni, teSvekatve catvAraH, dvikayoge tu Sad, evaM sarve'pi daza, ArambhasatyamanaHprayo| gapariNatAdIni SaT padAni, teSvekatve Sad, dvikayoge tu pazcadaza, sarve'pyekaviMzatiH, sUtre ca 'ahavege AraMbhasaccamaNappaogapari-|| gae'ityAdineha dvikayogaprathama eva bhaGgako darzitaH, zeSAMstadanyapadasambhavAMzcAtidezena darzayatoktam-'evaM eeNaM gameNaM'ti eva| metena gamena ArambhasatyamanaHprayogAdipadapradarzitena dvikasaMyogena netavyaM samastaM davyadvayasUtraM dvikasaMyogasya caikatva vikalpAbhidhAnapUrvakatvAdekatvavikalpaizceti dRzya, tatra ca yatrArambhasatyamanaHprayogAdipadasamRhe yAvanto dvikasaMyogAtpadyate sarve te tatra vAcyAH, tatrArambhasatyamanaHprayogAdiSu darzitA eva, ArambhAdipadaSaTavizeSiteSu punaritthameva, triSu mRSAmanaHprayogAdiSu catuSu ca satyavAkpra dIpa anukrama [381 387] ~238 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [309314] gAthA: yogAdiSu pratyekamekatve paI vikalpAH, dvikasaMyoge tu 15 pratyekaM, evaM sarveSvapi ekaviMzatiH, audArikAdizarIrakAyaprayogAdiSu | zatake saptasu padeSu ekatve sapta, dvikasaMyoge tu ekaviMzatiH, evaM sarve jAtA aSTAviMzatiH, evamekendriyAdipRthvIprabhRtipaJcapadaiH pUrvoktaka-U1 uddezaH | meNa audArikAdikAyaprayogapariNatadravyadvayaM prapazcanIyaM, kiyadaraM?, yAvatsarvArthasiddhAH,etacaitra-'jai samvaTuMsiddhaaNuttarovavAiyakappA| IyavemANiyadevapaMciMdiyakammAsarIrakAyappaogapariNayA kiM paJjattasabaTThasiddha jAva pariNayA apajattasabbaDa jAva pariNayA?.goyamA! | paJjattasabbaTThajAvapariNayAvA, ahavege pajattasavvaTThajAva pariNae ahavege apaJjattasavvaTTha jAva pariNae'tti, evaM bIsasApariNayA| bitti prayogapariNatadravyadvayavat pratyekavikalpairdvikasaMyogaizca vizrasApariNate'pi dravye varNagandharasasparzasaMsthAneSu paJcAdibhedeSu vAcyaM, kiyadUraM yAvadityAha-'ahavege'ityAdi, ayaM ca paJcabhedasaMsthAnakha dazAnAM dvikasaMyogAnAM dazama iti / / atha dravyatrayaM cintayannAha-tiNi bhaMte ! dabba'tti iha prayogapariNatAdipadatraye ekatve trayo vikalpAH, dvikayoge tu SaT , kathaM ?, Adyasyaikatve zeSayoH krameNa dvitve dvau, tathA''dyasya dvitve zeSayoH kramAdekatve'nyau dvau, tathA dvitIyaskhaikatve tRtIyasya ca dvive'nyaH, tathA dvitIyasya dvitve tRtIyasyaikatve anya ityevaM SaT, trikayoge eka eva, jAtAssarve daza, evaM manaHprayogAdipadatraye'pi, ata evAha'ekasaMjogo'ityAdi, satyamanaHprayogAdiSu caikatve catvAraH, dvikayoge tu dvAdaza, kathaM ?, Avasyaikatvena zeSANAM trayANAM kramAdanekatvena yo labdhAH , punaranye traya Adyasya bahutvena zeSANAmekatvena, tathA dvitIyasyaikatvena zeSayoH kramAdanekatvena dvau, punadvitIyasya bahutvena zeSayorekatvena dvAveva, tRtIyacaturthayorekatvabahutvAbhyAmekaH, punastapiryayeNaikaH, evaM dvAdaza, trikayoge catvAraH sarve'pi 20 'evaM duyAsaMjoga'ityAdi 'ethavi taheva'ti atrApi dravyatrayAdhikAre tathaiva vAcyaM sUtraM yathA dravyadvayAdhikAre dIpa anukrama [381387] HOM ~239 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga [309314] uiza gAthA: uktaM, tatra ca manovAkkAyaprabhedato yaH prayogapariNAmo mizratApariNAmo varNAdibhedataca vizrasApariNAma uktaH sa ihApi vAcyaH,maTa kimaMtaM tatsUtraM vAcyam ?, 'jAvetyAdi, iha ca parimaNDalAdIni paJca padAni, teSu caikatvena paJca vikalpAH, dvikayoge tu 20, kathaM ?, Adyasyaikatve zeSANAM krameNa bahutve 4, Adyasya bahutve zeSANAmekatve 8, dvitIyasyaikatve bahutve dvayorekatve anekatve ca H4, caturthasyaikatvabahutve pazcamasya vA bahutve dvAvityevaM sarve 20, vikayoge 10, tatra 'ahavA ege taMsasaMThANe' ityAdinA trika yogAnAM dazamo drshitH| atha catuSkamAzrityAha-'cattAri bhaMte ! davya'tti iha prayogapariNatAditrayeNa ekatve 3, dvikayoge |9, kathaM ?, Adyasyaikatve dvayoH krameNa bahutve dvau, Adyasya dvicce yo(ive anyau dvau, Ayasya tritve dvayorekatve dvau, dvitIya-IN syaikatve antyasya tritve dvayoDhuiMce tathA dvitIyasya tritve antyasaikatve trayo'nye evaM sarve'pi 9, trikayoge tu traya eva syuH, evaM sarve paJcadazeti, 'jaha paogapariNayA kiM maNa paoge'tyAdinA coktazeSa dravyacatuSkaprakaraNamupalakSitam , taca pUrvoktA-IN | nusAreNa saMsthAnasatraM samucitabhaGgakopetaM samastamadhyeyamiti / / atha paJcAdidravyaprakaraNAnyatidezato darzayannAha-evaM eeNaM kame NaM'ti, evaM cAmilApaH-paMca bhaMte ! davvA kiM paogapariNayA?3, goyamA! paogapariNayA vA 3 ahavA ege paogapariNae | |cattAri mIsApariNayA ityAdi, iha ca dvikasaMyoge vikalpAH 12, kathaM ?, ekaM catvAri ca 1 dve trINi ca 2 trINi dve 3 catvA | ryekaM cetyevaM 4 vikalpAH, dravyapaJcakamAzritya ekatra dvikayoge padatrayasya trayo dvikayogAH, te ca caturbhirguNitA dvAdazeti, trika| yoge tu SaT, kathaM ?, trINyekamekaM ca 1 ekaM trINyekaM ca 2 ekamekaM trINi ca 3 dve dve ekaM ca 4 ve ekaM dve ca 5 ekaM dve dve ceti | // 116 // | 6 'jAva dasasaMjoeNati iha yAvatkaraNAccatuSkAdisaMyogAssacitAH, tatra dravyapazca kApekSayA satyamanaHprayogAdiSu caturyu padeSu dIpa anukrama [381 387] ~240 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [1], mUlaM [309-314] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [309314] zrIbhaga udde0 laghuvRttI gAthA: dvikatrikacatuSkasaMyogAH syuH, tatra dvikasaMyogAH 24, kathaM ?, caturNA padAnAM para dvikarmayogAH, tatraikaikasmin prAguktakrameNa 4 vikalpAH, paNNAM caturbhirguNane 24, trikasaMyogA api 24, kathaM ?, catuNoM padAnAM trikasaMyogAH 4, ekaikasiMzca prAguktarItyA SaD vikalpAH , caturNA padbhirguNane 24, catuSkasaMyoge tu 4, kathaM ?, Adau dve triyu caikaikaM 1 dvitIyasthAne dve zeSeSu caikaikaM 2 tRtIyasthAne dve zeSeSu caikaikaM 3 caturthe dve zepeSu caikaikaM 4 evaM catvAra iti, ekendriyAdiSu pazcapadeSu dikatrikacatuSkapaJcakasaMyogAH syuH, tatra dvikasaMyoge 40 vikalpAH, kathaM?, pazcAnAM padAnAM daza dvikasaMyogAH, ekasiMzca dvikasaMyoge prAguktarItyA 4 vikalpAH, dazAnAM caturbhirguNane catvAriMzat , trikasaMyoge tu SaSTiH, kathaM?, paJcAnAM padAnAM daza trikasaMyogAH, ekasmina trikasaMyoge prAgutarItyA 6 vikalpAH, dazAnAM ca padbhirguNane paSTiriti, catuSkasaMyogAH 20, kathaM ?, paJcAnAM padAnAM catuSkasaMyoge5 vikalpAH, ekaikasiMdha prAguktarItyA 4 vikalpAH, paJcAnAM caturbhirguNane 20, paJcakasaMyoga eka eva, evaM SaTrAdisaMyogA api vAcyAH, navaraM | paTasaMyogA ArambhasatyamanaHprayogAdiSu sthAta ,saptakasaMyogastvaudArikakAyAdiprayogamAzritya,aSTakasaMyogastu pyantarabhedAn ,navaka|saMyogo graiveyakadevabhedAn , dazakasaMyogastu bhavanapatidevabhedAnAzritya vaikriyazarIrakAyaprayogApekSayA samavaseyaH, ekAdazasaMyogaH | zUnyaH nArakAdipadeSu tasthAsambhavAt , dvAdazasaMyogaH kalpopapatradevabhedAnAzritya vaikriyazarIrakAyaprayogApekSayA ceti, 'pavesaNAe'tti navamazatatRtIyoddezake gAGgeyAbhidhAnAnagArakutanarakAdigatipravezana vicAre, kiyanti tadanusAreNa dravyANi vAcyAnI-| tyAha-'jAva asaMkheja'tti asakhyAtAntanArakAdivaktavyatAzrayaM hi tatsUtraM, iha yo vizeSastamAha-'aNate'tyAdi / athaipA| mevAlpabahutvamAha-'savvatthova'tti (sU. 314) kAyAdirUpatayA jIvapudgalasaMbandhakAlasya stokatvAt , 'mIsApa0 aNaMta HIOCHOREOINDEE HIDDEN DHOLEFORMATION dIpa anukrama [381 387] ~241 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga laghuzcau [315322 gAthA: |guNa'tti kAyAdiprayogapariNatebhyaH sakAzAt mizrakapariNatA anantaguNAH, yataH prayogakRtamAkAramaparityajanto vizrasayA ye pari-| | gAmAntaramupAgatA muktakalevarAdyavayavarUpAste'nantAnantAH, vizrasApariNatAstu tebhyo'pyanantaguNAH, paramANvAdInAM jIvAgrahaNayo| gyAnAmapyanantatvAditi / / aSTamazate prathamoddezakavivaraNam // 'AsIvisati (sU. 315) AzIviSA-daMSTrAviSAH, 'jAiAsI'tti jAtyA-janmanA AzIviSAH, 'kmmaasii'ti| karmaNA-kriyayA zApAdinopaghAtakaraNenAzIviSAH karmAzIviSAH, tatra paJcendriyatiryaJco manuSyAzca karmAzIviSAH, paryAptakA eva. ete hi tapazcaraNAnuSThAnato'nyato vA guNataH khalvAzIviSAH syuH, zApapradAnenaiva vyApAdayantItyarthaH, ete cAzIviSalabdhikhabhAvAH sahasrArAntadeveSvevotpadyate, devAstveta eva ye devatvenotpannAH te paryAptakAvasthAyAmanubhUtabhAvatayA karmAzIviSAH, uktaM ca bhASyakAreNa-"AsI dADhA taggaya mahAvisA''sIvisA bhave duvihA / te kammajAibheeNaNegahA cauvihavigappA ||1||"kevie visae'tti kiyAna viSayo-gocaro, vipasyeti gamyaM, 'addhabharaha'tti arddhabharatasya yat pramANa sAtirekatriSaSTyadhikayojanazatadvaya-14 lakSaNaM tadeva mAtrA-pramANaM yasyAM sA tathA, 'boMditti tanuM viSeNa nijAzIprabhavena 'visapari'tti viparigatAM 'visahamA-14 |Ninti vikasantI 'karittae' kartu, 'visaTTayAeMti vipamevArthoM viSArthastazrAvastattA tayA viSArthatavA, vipatvasya tasyAM vA, |'no ceva'tti naivetyarthaH, 'saMpattIe' sampacyA evaM vidhabondisamprAptidvAreNa, 'kareMtuti akAH , vRzcikA iti gamyate, 'samayakhettaM ti samayakSetraM evaM jahA veubbiyasarIrasta bhedoti yathA vaikriya bhaNatA jIvabhedo bhaNitaH tathehApi vAcyo'sAvityarthaH, sa cAya-goyamA! no samucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyakammAsIvise gabbhavatiyapaMcidiyatirikkhAsIvise, jai gambha dIpa anukrama [388396] // 117 // atra zataka-8 uddezaka: 1 samApta:, atra zataka-8 uddezaka: 2 Arabhyate ~242 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga [315322 gAthA: vakatiyapaMciMdiyatirikkha* vise ki saMkhejavAsAuyagambhavakaMtiyapaMciMdiyatirikkha0 vise asaMkhejavAsAuyagambhavakaMtiyapaMciMdiya- zatake |tirikkha0 vise?, go! saMkhijavAsAuya jAba kammAsIvise jai saMkhiJja jAva kammAsIvise kiM paJjattasaMkheja jAya kammAsIvise |TR udde0 apanattasaMkheja jAva kammAsIvise ?, go0 zeSa likhitamevAste // 'dasa dvANAIti (sU. 316) daza sthAnAni-pastUni, guNapa-10 ryAyAzritatvAt , chamaskha ihAvadhyAdijJAnarahito gRhyate, anyathA amUrtatvena dharmAstikAyAdInajAnamapi paramANvAdi jAnAtyevAsI, mRrttatvAt tasya, samastamUrtaviSayatvAcAvadhivizeSasya, 'sabvabhAveNaM'ti ityuktaM, tatazca tatkathazcijAnanapi anantaparyAyatayA na jAnAtIti, satyaM, paraM dazeti saGkhyAniyamo vyarthaH syAt , bahUnAmapi ghaTAdInAmarthAnAma kevalinA sarvaparyAyatayA jJAtumazakyatvAta , sarvabhAvena ca sAkSAtkaraNaM cakSuHpratyakSeNeti hRdayaM, zrutajJAnAdinA svasAkSAtkAreNa jAnAtyapi, 'jIvaMti azarIrapratibaddhadehamukta, siddhamityarthaH, 'savvabhAveNaM'ti kevalajJAneneti hRdayaM // AbhiNiyohiya'ti (sa. 317) arthAbhimukho'pi paryAyarUpatvAt niyato'saMzayarUpatvAd bodho-jJAnamabhinibodhaH khArthikapratyayopAdAnAdAminibodhika, 'uggahe'ti aba iti-prthmto| vastugrahaNamavagrahaH, 'Iha'ti sadarthavizeSAlocanamIhA, 'avAyatti prakrAntArthavinizcayo'vAyaH, avagatArthavizeSadharaNaM dhAraNA 4, 'jahe'ti yathA 'rAjapraznIye jJAnAnAM bhedo-vicAro bhaNitaH tathehApi bhaNitavyaH, sa caivam-'se kiM taM uggahe paNNace,in | uggahe dubihe paNNane, taM0-atthovaggahe baMjaNoba0'ityAdi, 'vibhaMganANeti viruddhA bhaGgA-vikalpA yasin tadvibhaGgajJAna, 'vaMjaNovaggahe'tti vyajyate'rtho'nena dIpeneva ghaTa iti vyaJjanaM, taccopakaraNendriyaM tenAvagraho vyaJjanAvagrahaH, 'jahA Abhi-10 |Ni'tti yathA matijJAnaM tathA matyajJAnamapyadhyeyaM, tacaivam-'se kiM taM baMjaNAvaggahe ?, 2 caubihe paM0, taM0 soiMdiya0 jibhi-17 dIpa anukrama [388396] ~243 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [315 322] gAthA: dIpa anukrama [388 396] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CJCC JOCJOD06 diyavaM ghANidiyavaM phAsiMdiyavaM jaNuggahe 'egaTTiyavajaM' ti ihApi AbhiNivo hiyanANe agiNhaNayAe avadhAraNAe avalaMbaNayAe mehAe' ityAdipadAni paJcaikArthikAnyavagrahAdInAmadhItAni matyajJAne tu na tAnyadhyeyAni iti bhAvaH, 'jAva noiMdiyadhArapaNa ti idamantyapadaM yAvadityarthaH, 'jaM imaM aNNANiehiM yadidaM matyajJAnikaiH, ata Aha-'micchAdiDIhiM ti midhyAdRSTibhiH 'jahA naMdIe 'ti tatraitatsUtraM sacchaMdabuddhimavigappiyaM, taM0 bhArahaM rAmAyaNa' mityAdi, 'saMgovaMga'tti ihAGgAni - zikSAdIni pad | upAGgAni tadvyAkhyArUpANi 'gAmasaMThietti grAmAlambanatvAt grAmAkArameva, evamanyAnyapi 'vAsasaMThie' bharatAdivarSAkAraM 'vAsahara'ti himavadAdivarSadharaparvatAkAraM 'pasaya'tti pasaya ATavyo dvikhurazcatuSpadavizeSaH, evaM vividhasaMsthAnasaMsthitamiti, 'atthegaDyA eganANI' kevalajJAnIti, 'neraiyANaM'ti 'tinnANI 'ti samyagdRSTinArakANAM bhavapratyayamavadhijJAnamastItikRtvA niyamAt trijJAninaH, 'annANI te atthegaiyA duannANIti, kathaM syAt ?, asaMjJinassaMto ye nArakepUtpadyante teSAmaparyAptAvasthAyAM vibhaGgAbhAvAdAdyamevAjJAnadvayamasti tato dvathajJAninaH, ye tu midhyAdRzaH saMjJibhya utpadyate teSAM bhavapratyayavibhaGge sati te vyajJAninaH, 'beiMdiyANaM'ti dvIndriyAH kecit jJAninaH sAsvAdana samyagdarzana bhAvAdaparyAptakAvasthAyAM syurityucyate 'nANI'ti // atha gatyAdi 20 dvAragAthAdvayamAha - " gai 1 iMdie ya 2 kAe 3 suhUme 4 pattae 5 bhavatthe ya 6 / bhavasiddhie ya 7 sannI 8 laddhI 9 ubaoga 10 joge ya 11 / / 1 / / lesA 12 kasAya 13 veyaNa 14 AhAre 15 nANagoyare 16 kAle 17 / aMtara 18 | appAcahuyaM 19 paJjavA 20 caiva dArAI ||2||" " nirayagai 'ti (sU. 318) niraye gatiryeSAM te nirayagatikAsteSAM iha ca samyagdRSTayo midhyAdRSTayo vA jJAnino'jJAnino vA ye paJcendriyatiryaGmanuSyebhyo narake utpattukAmA antaragatau varttante te nirayagatikA viva ~244~ Agr 8 zatake 1 udde0 // 118 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [315322 HARIHORIDE zatake laghavRttI O gAthA: : kSitAH, etatprayojanatvAd gatigrahaNakheti, tini nANAI niyama ni avadherbhavapratyayenAntaragatAvapi bhAvAt 'tiNi aNNANAI bhayaNAe'ti asaMjinAM narake gacchatA dve ajJAne, aparyAptakatve vibhaGgAbhAvAt , saMjJinAM mithyAdRSTInAM trINyajJAnAni bhava-10R uddezaH pratyayavibhaGgasadbhAvAt atastrINyajJAnAni bhajanayetyucyate, tiriyagaiyANaM ti tiryaggatikAnAM tadapAntarAlavartinAM 'do nANa'tti samyagdRSTayo'vadhijJAne patita eva tiryakSa gacchanti tena teSAM ve eva jJAne 'do annANetti mithyAdRSTayo vibhaGgajJAne patita eva tiryakSu gacchanti tena teSAM ve ajJAne, 'magussagaiyANa'ti 'tiNi nANAI bhayaNAe'tti manuSyagatau gacchantaH kecijjJAnino'vadhijJAnena sahaiva gacchanti, tIrthakaravat , kecica tadvimucyeti, teSAM trINi vA dve vA jJAne sAtAmiti, ye punarajJAnino manu pyagatAvutpattukAmAsteSAM patita eva vibhaGga tatrotpattiH syAt ata uktam-'do annANAI niyamati, 'devagaiya'tti devagatau pAye jJAnino yAtukAmAstepAmavadhirbhavapratyayo devAyuHprathamasamaya evotpadyate atasteSAM nArakANAmivocyate 'tini nANAI niya maci, ye tvajJAninaste'saMjJibhya utpadyamAnA dvathajJAninaH, aparyAptakatve vibhaGgAbhAvAt , saMjJibhya utpadyamAnAstu vyajJAnino, bhavapratyayavibhaGgasadbhAvAta , atasteSAM nArakANAmivocyate 'tipiNa aNNANAI bhayaNAe' 'jahA siddha'tti yathA siddhAH kevalajJAnina eva, evaM siddhigatikA api vAcyA iti bhAvaH, yadyapi siddhAnAM siddhagatikAnAM cAntaragatyabhAvAna vizeSo'sti tathApi | iha gatidvAravalAyAtatcAtte darzitAH, 'saiMdiyA NaM bhaMte'tti sendriyA-indriyopayogavantaH, te ca jJAnino'jJAninazca, jJAninAM | catvAri jJAnAni bhajanayA, svAt dve sthAt trINi syAt catvAri, kevalajJAnaM nAsti teSAM, anindriyajJAnatvAttasya, dvayAdibhAvo |jJAnAnAM labdhyapekSayA, upayogApekSayA tu sarveSAmekadaikameva jJAnaM, ajJAninAM tu trINyajJAnAni bhajanayaiva, syAt dve syAt trINi dIpa anukrama [388396] AIADE: 2000: MADEmpermimary ~245 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [315 322] gAthA: dIpa anukrama [388 396] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH iti, 'jahA puDhavikAiya'tti ekendriyA midhyAdRSTitvAdajJAninaste ca dvayajJAnA evetyarthaH, 'veMdiye' tyAdi, eSAM dve jJAne sAkhAdanasteSUtpadyate itikRtvA sAsvAdanazcotkRSTataH paDAvalikAmAnaH, ato dve jJAne teSu labhyete, 'aniMdi'tti anindriyAH-keva linaH 'sakAiyA NaM'ti saha kAyena - audArikAdizarIreNa pRthvyAdiSaTkAyAnyatareNa vA ye te sakAyikAH, te ca kevalino'pi syuriti sakAyikAnAM samyagdRzAM paJca jJAnAni, mithyAdRzAM tu trINyajJAnAni bhajanayA syuriti, akAyikAssiddhA eveti / sUkSmadvAre 'jahA puDhavi'tti dvayajJAninaH sUkSmAH, mithyAdRktvAt, 'jahA sakAi'ti bAdarAH kevalino'pi syuriti te sakAkivad bhajanayA paJcajJAninaH tryajJAninazca vAcyAH / paryAptakadvAre caturviMzatidaNDake paryAptakanArakANAM trINyajJAnAni niyamAt, aparyAptakAnAmeva saMjJinArakANAM vibhaGgAbhAva iti paryAptAvasthAyAM teSAmajJAnatrayameveti 'evaM jAva cauriMdiya'tti dvitricaturindriyAH paryAptakA dvathajJAnina evetyarthaH, 'pajjattA NaM bhaMte ! paMciMdiyatirikkha'tti paryAptakapaJcendriyatirazcAmavadhirvibhaGgo vA keSAMcit syAt keSAMcinneti trINi jJAnAni ajJAnAni vA dve jJAne ajJAne vA teSAM svAtAmiti, beMdriyANaM do nANa'tti aparyA sakadvIndriyAdInAM keSAM citsAsvAdana samyagdarzana sadbhAvAt dve jJAne, keSAMcittu tadabhAvAt dve ajJAne, aparyAptakanarANAM samyagdRzAmavadhibhAve jJAnatrayaM yathA tIrthakRtAM, tadabhAve tu dve jJAne, midhyAdRzAM tu dve ajJAne, teSAmaparyAptakatve vibhaGgAbhAvAt, ata evoktam'tinni nANAI bhayaNAe doSNi aSNAgA niyama' tti, 'vANamaMtara'tti vyantarA aparyAptakA nArakA iva trijJAnAH vyajJAnA vA vAcyAH, teSvasaMjJibhya utpadyamAnAnAmaparyAptakAnAM vibhaGgAbhAvAt zeSANAM cAvadhervibhaGgasya ca bhAvAditi, 'joisiya'tti eteSu saMjJibhya evotpadyante teSAmaparyAptakatve'pi bhavapratyayasyAvadhervibhaGgasya vA'vazyaMbhAvAt zrINi jJAnAni ajJAnAni vA syuriti / ~246~ 8 zatake 2 uddezaH // 119 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga zatake uddezaH ladhuvRttI bhavasthadvAre 'nirayabhavatthAgaM'ti nirayabhave tiSThantIti nirayabhavasthAH-prAptotpattisthAnAH, te ca yathA nirayagatikAstrijJAnA dUdha-| jJAnAzcoktAstasthA vAcyA iti / bhavyadvAre 'jahA sakAiya'ti bhavasiddhikAH kevalino'pi te sakAyikavad bhajanayA pazcajJAnAH, UP | tathA yAvat samyaktvaM na pratipannAstAvad bhajanayaiva yajJAnAzca vAcyA iti, abhavasiddhikAnAM tvajJAnatrayaM bhajanayA syAt , sadA mithyAdRSTitvAceSAM, ata uktam-'no nANI, annANI'tyAdi / saMjJidvAre 'jahA saiMdiya'ti jJAnAni catvAri bhajanayA, ajJAnAni ca trINi tathaiva, asannI jahA bAdeya'ti aparyAptakatve jJAnadvayamapi sAsvAdanatayA syAt , paryAptatvejJAnadvayameveti / labdhidvAre 'kaivihANaM'ti (sU. 319) tatra labdhiH-Atmano jJAnAdiguNAnAM tatkarmakSayApAdito lAbhaH, sa ca dazadhA, jJAnapaJcakasya jJAnAvaraNakSayakSayopazamAbhyAM labdhirjJAnalabdhiH, evamanyatrApi, navaraM darzanaM rucirUpa AtmapariNAmaH, caritraM-cAritramoha|nIyakarmakSayakSayopazamopazamajo vA jIvapariNAmaH, tathA caritraM ca tadacaritraM ca caritrAcaritraM-saMyamAsaMyamaH, tacApratyAkhyAnakaSA| yakSayopazamajo jIvapariNAmaH, dAnAdilabdhayaH pazcAntarAyakSayakSayopazamajAH, 'iMdiyaladdhi'tti sparzanAyekendriyAdi indriyalabdhimatijJAnAvaraNakSayakSa yopazamajA pazcAntarAyakSayakSayopazamajA, sammaIsaNaladdhI'tti iha samyagdarzanaM mithyAtvamohanIyakarmANuvedano 1 pazama 2 kSaya 3 samuttha AtmapariNAmaH, mithyAdarzanaM tvazuddhamithyAtvadalikodayasamutthajIvapariNAmaH, 'sAmAiya-IN carittaladdhiti sAvadyayogaviratirUpaM sAmAyikacAritraM tallabdhiH, sAmAyikacAritraM dvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ca, itvara alpa| kAlaM, tacca bharatairAvataprathamAntimajinatIrthevanAropitavratasya zaikSaka kheti, yAvatkathi ke tu yAvajIvikaM, taba videhamadhyamajinatI-| rthagatasAdhUnAmabaseyaM, teSAmupasthApanAbhAvAt , nanvitarasApi yAvajIvatayA pratijJAnAt tasmaivopasthApanAyAM parityAgAt kathaM na ~247~ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [315322 zrIbhaga laghuvRttI gAthA: SURIOSITIMONDATIONALD RELIERSPARRPahesear antarawaiimsin E RIAntent pratijJAlopaH ?, atrocyate, aticArAbhAvAt , tasyaiva sAmAnyataH sAvadyayoganivRttirUpeNAvasthitasya zuddhyantarApAdanena saMjJAmAtra- zatake vizeSAditi, 'cheovaTThAva'tti chede prAktanasaMyamavyavacchede sati yadupasthApanIyaM-sAdhAvAropaNIyaM tat chedopasthApanIyaM-pUrvapa- 2 uddezaH ryAyacchedena mahAvatAropaNamiti, tacca sAticAramanaticAraM ca, tatrAnaticAraM yaditvarasAmAyikasya ziSyasyAropyate, tIrthAntarasakrAntau vA, yathA pArzvanAthatIrthAvIratIrtha saGkAmataH paJcayAmadharmaprAptI, sAticAraM tu mUlaguNaghAtino vatAropaNaM tacchedopasthAnIyaM / / 'parihAra'tti parihAraH-tapovizeSaH tena vizuddhiyasmin tatparihAravizuddhikaM, tat dvidhA-niviMzamAnakaM niviSTakAyikaM ceti, nirvizamAnakAstadAsevakAstadavyatirekAt tadapi nirvizamAnakaM, AsevitavivakSitacAritrakAyAstu niviSTakAyAsta eva nirviSTakAyikAH tivyatirekAta tadapi nirviSTakAyika, iha ca navako gaNaH syAt , tatra catvAraH parihArikA syuH anye tadanye tayAvRzyakarAzcatvAra evAnuparihArikAH, ekastu kalpasthito vAcanAcAryo gurubhUtaH, eteSAM ca nirvizamAnakAnAmayaM parihAraH-"parihAriyANa u tavo| jahaSNa majjho taheva ukkoso| sIuNhavAsakAle bhaNio vIrehiM patteyaM // 1 // tattha jahaNNo gimhe cauttha chaTuMtu hoi mjjhimo| aTThamamiha ukkoso itto sisire pavakkhAmi ||2|| sisire u jahaNNAI chaTThAI dasamacaramagA huMti / vAsAsu aTThamAI bArasapajatao neo ||3|paarnnge AyAma paMcasu gaha dosa'bhiggaho mikkhe / kappaTThiyA ya paidiNa karaMti emeva AyAmaM // 4 // " iha saptaskhe|paNAsu madhye Adhayoragraha eva, paMcasu punargrahaH, tatrApyekatarayA bhaktaM vA pAnakaM vA, evaM dvayorabhigraho'vagantavya iti, "evaM chammAsatavaM cariu~ parihAragA aNucaraMti / aNucarage parihAriya payaTThie jAva chammAptA / / / / kappaTThio'vi evaM chammAsa tavaM karei sesA / // 12 // u / aNuparihAragabhAvaM vayaMti kappaTThiyattaM ca ||6||(iy eso)aTThArasamAsapamANo ya vaNNio kppo| saMkhebao viseso suttA eyassa | dIpa anukrama [388396] ~248 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: zrIbhaga | nAyavvo // 7 // kappasammattIi tayaM jiNakappaM vA urviti gacchaM vA / paDibajamANagA puNa jiNassagAse payajati / / 8 // titthayarasamIvAsevagassa pAse'vi neva annassa | eesi jaM caraNaM parihAravisuddhiyaM taM tu // 9 // anyaistu vyAkhyAtam-parihArato mAsika catu-Ira uddeza levAdi tapazcarati yaH tasya parihAracaritralabdhiH syAt , idaM ca parihAratapo yathA syAt tathocyate-"Navamassa taiya vatthu jahaNNa | ukosa UNagA dasa u / suttatthabhiggahA puNa dayAi tabo rayaNamAI // 1 // " ayamartha:-jaghanyato yasya navamapUrvatRtIyaM vastu yAva-| bhavati, utkarSatastu daza pUrvANi nyUnAni sUtrato'rthatazca syuH, dravyAdayazcAbhigrahAH, ratnAvalyAdi tapaH, tasya parihAratapo dIyate, | taddAne ca nirupasargArtha kAyotsargo vidhIyate, zubhe kSaNe tatpratipattiH, gurustaM brUte-yathA'haM taba bAcanAcAryaH ayaM gItArthasAdhussa-10 hAyaste, zeSasAdhavo'pi vAcyAH, yathA-'esa tavaM paDivAina kaMci Alabai mA ya Alavaha / attaciMtagassA vAghAo me Na kAyabbo' // 1 // tathA kathamahamihAlApAdirahitassan tapaH kariSyAmi evaM bibhyatastasya bhayApahAraH kAryaH, kalpasthitasya tasyaitakuryAt-kiikammaM ca paDicchA pariNa paDipucchayapi so dei / sovi ya gurumuvaciTThai, udantamavi pucchio kahai // 2 // iha | pariNNA-parijJA pratyAkhyAnaM, pratipRcchA tvAlApakaH, yadA sa glAnIbhUta utthAnAdikartukAmo'smi (iti brUte) tato'nuparihArika-| vastUSNIka eva tadabhipretaM sarvamapi kuryAt , Aha ca-"udveja nisIijA bhikkhaM hiMDeja bhaMDagaM pehe / kuviyapiyabaMdhavassa va karei iya ro'vi tusinniio||3||" tapazca tasya grISmaziziravarSAsu jaghanyAdibhedena caturthAdidvAdazAntaM prAguktameveti, uktaH prihaartpovidhiH| 'suhamasaMparAya'nti saMparati saMsAramebhiriti samparAyAH, sUkSmA-lobhAMzAvazeSarUpAH samparAyA yatra tatsUkSmasamparAya, etadapi dvidhA-vizuddhyamAnakaM saMklizyamAnakaM ceti, tatra vizuddhyamAnakaM kSapakopazamazreNimArUDhasya syAt , saGkilazyamAnakaM tu upazamaze ~249 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [315 322] gAthA: dIpa anukrama [388 396] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH DECODIC NItaH pracyavamAnasyeti, 'ahakkhAyacarita'nti yathA yena prakAreNAkhyAtaM abhihitaM akaSAyatayeti tathaiva yat tat yathAkhyAtaM, tadapi dvidhA-upazamakSapakazreNibhedAt, zeSaM tathaiva, 'carittAcarite'tti 'egAgArA' mUlottaraguNAdInAM tadbhedAnAmavivakSaNAd dvitIyakapAyakSayopazamalabhyapariNAmamAtra syaiva vivakSaNAcaritrAcaritralabdhere kA kAratvamavaseyaM, evaM dAnAdilabdhInAmekAkAratvaM bhedAnAmavivakSaNAt, 'bAlabIriyatti vAlasya asaMyatasya yadvIryamasaMyamayoga pravRttihetubhUtaM tasya yA labdhizvAritra mohodayAdvIryAntarAyakSayopazamAcca sA tathA evamanye api yathAyogaM vAcye, navaraM paNDitaH saMyataH bAlapaNDitaH saMyatAsaMyataH zrAddhaH 'tassa aladdhiyANaM'ti tasya jJAnasya alabdhikAH, jJAnalabdhirahitA ityarthaH, 'AbhiNivohiyanANe tyAdi, AminivodhikajJAnalabdhikAnAM catvAri jJAnAni bhajanayA, kevalino nAsti AbhinitrodhikajJAnamiti / matijJAnasyAlabdhikAstu ye jJAninaste kevalinaste caikajJAnina eva, ye tvajJAninaste ajJAnadvayavantaH ajJAnatrayavanto vA, evaM zrute'pi 'ohiNANaladdhi'tti avadhijJAnalavdhikAstrijJAnAH kevalamanaHparyAyAbhAve, caturjJAnA vA kevalAbhAvAt, avadhijJAnasyAlabdhikA ye jJAninaste dvijJAnino matizrutabhAvAt, trijJAnA vA matizrutamanaHparyAyabhAvAt, ekajJAnA vA kevalabhAvAt ye tvajJAninaste dvayajJAnA vA matyajJAnazrutAjJAnabhAvAt vyajJAnA vA vibhaGgabhAvAt, 'maNapajjava'tti manaH paryavajJAnalabdhikAkhajJAnAH, avadhi kevalAbhAvAt, caturjJAnA vA, keva| lAbhAvAt manaH paryavajJAnAlabdhikAvijJAnA avadhikevalAbhAvAt, alabdhikAstu ye jJAninaste dvijJAnAH, AdyadvayabhAvAt, trijJAnA vA AdyatrayabhAvAt, ekajJAnA vA kevalabhAvAt ye tvajJAninaste dvayajJAnA AdyAjJAnadvayabhAvAt vyajJAnA vA ajJAnatrayabhAvAt, | 'kevalanANa'tti kevalajJAnalabdhikAH kevalajJAnina eva, kevalajJAnAlabdhikAstu ye jJAninasteSAmAdyaM jJAnadvayaM, tratayaM matizruta ~ 250 ~ XCCCCCC zatake 2 uddezaH // 121 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH zrIbhagamanaHparyAyajJAnAni vA kevalajJAnavarNAni catvAri vA jJAnAni syuH ye vajJAninasteSAmAdyamajJAnadvayaM tatrayaM vA syAd, evaM bhajanA avaseyeti / 'anANaladdhiyANaM ti ajJAnalabdhikA ajJAninasteSAM trINyajJAnAni bhajanayA, dve ajJAne trINyajJAnAni vA, ajJAnAlabdhikAstu jJAninaH, teSAM ca paJca jJAnAni bhajanayA pUrvIpadarzitayA vAcyAni, 'jahA annANe' tyAdi, yathA ajJAnalabdhikAnAM trINyajJAnAni bhajanayoktAni matyajJAnazrutAjJAnalabdhikAnAmapi tAni tathaiva tathA ajJAnAlabdhikAnAM paJca jJAnAni bhajanayoktAni matyajJAnathutAjJAnAlabdhikAnAmapi paJca jJAnAni bhajanayaiva vAcyAni vibhaGgajJAnalabdhikAnAM trINyajJAnAni niyamAt, tadalabdhikAnAM paJca jJAnAni bhajanayA, ajJAninAM ca dve ajJAne niyamAditi / 'daMsaNaladdhitti darzanalabdhikAH, zraddhAnamAtralabdhikA ityarthaH te ca samyak zraddhAnavanto jJAninastaditare tvajJAninaH, tatra jJAninAM paJca jJAnAni bhajanayA, ajJAninAM tu trINyajJAnAni bhajanayaiveti, 'tassa aladdhiyA natthi'tti tasya darzanasya yeSAmalabdhiste na saMtyeva, sarvajIvAnAM rucimAtra svAstitvAditi, 'samma haMsaNaladdhitti samyagdarzanalabdhikAnAM 'tassa aladdhi'ti tasthAlabdhikAnAM samyagdarzana thAlabdhimatAM midhyAdRSTInAM mizradRSTInAM ca trINyajJAnAni bhajanayA, yato mizradRSTInAmapyajJAnameva, tAtvikasadbodhAhetutvAnmizrasyeti, 'micchAdaMsaNaladdhi'tti mithyAdRzAM, 'tassa aladdhi'tti tasyAlandhikAnAM mithyAdarzanAlabdhimatAM samyagdazAM mizrInAM ca kramAt paJca jJAnAni trINyajJAnAni ca bhajanayeti, 'carittaladdhi'tti caritralabdhikA jJAnina eva teSAM paJca jJAnAni bhajanayA, yataH kevalyapi cAritrI caritrAlabdhikAstu ye jJAninasteSAM manaH paryavavarjAni catvAri jJAnAni bhajanayA syuH, kathaM ?, asaMyatatve AyaM jJAnadvayaM tatrayaM vA, siddhatve ca kevalajJAnaM, siddhAnAmapi cAritralabdhizUnyatvAd, yataste 'no cAritriNo no acAritriNa' iti, ye tvajJAninasteSAM laghuvRttau COCJOC DOC JOC JIC JOGJ ~ 251~ C 8 zatake 2 uddezaH Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [315 322] gAthA: dIpa anukrama [388 396] zrIbhaga0 laghuvRttau COCO 98958904999368500 "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH trINyajJAnAni bhajanayA, 'sAmAiya'tti sAmAyikacAritralabdhikA jJAnina eva teSAM ca kevalavarNAni catvAri jJAnAni bhajanayA, sAmAyikacAritrAlabdhikAstu ye jJAninasteSAM paJca jJAnAni bhajanayA, chedopasthApanIyAdibhAvena siddhatvena vA ye vajJAninasteSAM trINyajJAnAni bhajanayA, evaM chedopasthApanIyAdiSvapi vAcyaM etadevAha ' evaM 'ti tatra chedopasthApanIyAdicAritratrayalabdhayo jJAnina eva teSAM cAdyAni catvAri jJAnAni bhajanayA, ye tvajJAninasteSAmajJAnatrayaM bhajanayaiva yathAkhyAtacAritralabdhikAnAM tu vizeSo'sti atastaddarzanAyAha- 'navara mahakvAya'tti sAmAyikAdicAritracatuSTayalabdhimatAM chadmasthatvena catvAryeva jJAnAni bhajanayA, yathAkhyA| tacAritralabdhimatAM chasthetarabhAvena paJcApi bhajanayA syuriti teSAM tathaiva tAnyuktAni, 'carittAcaritta'ti 'tassa aladdhi'ti cAritrAcaritrAlabdhikAH zrAvakAdanye, te ca ye jJAninasteSAM paJca jJAnAni bhajanayA, ye tvajJAninasteSAM trINyajJAnAni bhajanayaiva, 'dANaladdhi'tti dAnAntarAyakSayakSayopazamAd dAne dAtavye labdhiryeSAM te dAnalabdhikAH, te jJAnino'jJAninazca tatra ye jJAninasteSAM paJca jJAnAni bhajanayA, kevalinAmapi dAnalabdhiyuktatvAt, ye tvajJAninasteSAM trINyajJAnAni bhajanayaiva, dAnAlabdhikAssiddhAste dAnAntarAyakSaye'pi dAtavyAbhAvAt sampradAnAsaccAt dAnaprayojanAbhAvAcca dAnAlabdhaya uktAH, te ca niyamAt kevalajJAnina iti, ' evaM 'ti lAbhabhogopabhogavIryalabdhaya evaM jJeyAH, tadalabdhayaH siddhAnAmevo kanyAyAdavaseyAH, nanu dAnAdyantarAyakSayAt kevalinAM dAnAdayaH kasmAnna syuH 1, ucyate, prayojanAbhAvAt kRtakRtyAste bhagavantaH, 'bAlavI riya'tti vAlavIryalabdhayo'saMyatAH teSAM jJAninAM trINi jJAnAni, ajJAninAM ca trINyajJAnAni bhajanayA, tadalabdhikAstu saMyatAsaMyatAH saMyatAca te ca jJAnina eva teSAM paJca jJAnAni bhajanayA, 'paMDiyabIriya'tti 'tasta aladdhitti asaMyatAnAM saMyatAsaMyatAnAM siddhAnAM cetyarthaH, tatrAsaMyatAnAmAyaM ~ 252~ 8 zatake uddezaH // 122 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [315 322] gAthA: dIpa anukrama [388 396] zrIbhaga0 laghuvRcau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 30 3000 jJAnatrayaM ajJAnatrayaM ca bhajanayA, saMyatAsaMyatAnAM tu jJAnatrayaM bhajanayaiva syAt, siddhAnAM tu kevalajJAnameva, 'maNapajjava 'tti manaHparyAyajJAnaM tu paNDitavIryavatAmeva syAt, nAnyeSAM ata uktam- manaHparyAyavarjAni, siddhAnAM ca vIryAlabdhikatvaM paNDitavIryavAcyapratyupekSaNAdianuSThAne pravRtyabhAvAt, 'bAla paMDie' tti 'tassa aladdhi'tti abhAvakANAmiti, 'iMdiyaladdhi'tti indriyalabdhikA ye jJAninasteSAM catvAri jJAnAni bhajanayA, kevalaM tu nAsti teSAM kevalinAmindriyopayogAbhAvAt ye tvajJAninasteSAmajJAnatrayaM bhajanayaiva, indriyAlabdhikAH kevalina eva teSAmevendriyopayogAbhAvAta, 'tassa dviti zrotrandriyalabdhikA indriyalabdhikavadvAcyAH, te ca ye jJAninaste akevalitvAdAdyajJAnacatuSTayavanto bhajanayA, ajJAninastu bhajanayA dvitryajJAnAH, zrotrendriyAlabdhikA ye jJAninaste AdyadvijJAninaH, te cAparyAptakAH sAkhAdanasamyagdarzanano vikalendriyAH, ekajJAninaH kevalajJAninaH, te hi zrotrendriyAlabdhikA indriyopayogAbhAvAt ye tvajJAninaste cAdyAjJAnadvayavantaH, 'cakkhidiya'tti ayamarthaH yathA zrotrendriyalabdhimatAM bhajanayA catvAri jJAnAni trINi vA tadalabdhikAnAM dve jJAne ajJAne vA ekaM ca jJAnamuktaM evaM cakSurghANilabdhikAnAM tadalabdhikAnAM ca vAcyaM tatra cakSurghANalabdhikAtha ye paJcendriyAsteSAM kevalavarNAni catvAri jJAnAni trINi vA bhajanayA, ye tu vika|lendriyAzcakSupraNalabdhikAsteSAM sAsvAdanasamyagdarzanabhAve AdyajJAnadvayaM tadabhAve tvAdyamajJAnadvayaM cakSurghANendriyAlabdhikA yathAyogaM tridvayekendriyAH kevalinatha, tatra trIndriyAdInAM sAsvAdanasadbhAve Aye jJAne, tadabhAve Aye ajJAne, kevalinAmekaM kevalajJAnaM, 'jimbhidiya'ti, 'tassa aladdhiyA' jihvAlabdhivarjitAste kevalina ekendriyAzca ye ajJAninaste niyamAt dvayajJAninaH, ekendriyANAM sAsvAdanabhAvato'pi samyagdarzanAsadbhAvAdvibhaGgAbhAvAceti, 'phAsiMdiya'tti sparzanendriyalabdhikAH kevalavarjajJAnaca ~253~ CDCCCXGIC XJUCI 8 zatake 2 uddezaH Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga 2 uddeza: [315322 gAthA: tuSkavanto bhajanayA, tathaiva dvadhajJAnino vA vyajJAnino vA, sparzanendriyAlabdhikAstu kevalina eva, indriyalabdhyalamdhimanto' 8 zatake laghuvRttI pyevaMvidhA eva 'jahA iMdiya'ti yathA indriyalabdhikA alabdhikA vA, upayogadvAre 'sAgArovautta'ti(sU. 320)AkAro-10 | vizepastena yo bodhassa sAkAro-vizeSagrAhako bodhastenopayuktAH-tatsaMvedakA ye te sAkAropayuktAH jJAnino'jJAninaca, tatra jJAninAM paJca jJAnAni bhajanayA, syAt dve sthAtrINi sthAccatvAri syAdekaM, yacca syAd dve ityucyate tallabdhimAtramaGgIkRtya, upayogA| pekSayA ekadA ekameva jJAnamajJAnaM ca, ajJAninAM tu trINyajJAnAni bhajanayA, 'AbhiNini 'ohinANe'ti avadhijJAnasAkAropayuktAH, yathA tallabdhikAH prAguktAH, syAt trijJAnino matizrutAvadhiyogAt, sthAcaturjAnino matizrutAvadhimanAparyavAmisambandhAt tathA vAcyAH,'maNapajjavati manaHparyavajJAnasAkAropayuktA yathA manaHparyavalabdhikAH prAguktAH, svAtrijJAnino matizrutamanaHparyavayogAt , sthAccaturjAninaH kevalavarjajJAnayogAta, 'aNAgArovautta'tti na vidyate AkAro yatra tadanAkAra-darzana tatropayuktA ye te jJAnino'jJAninazca, tatra jJAnalabdhyapekSayA paJca jJAnAni bhajanayA, ajJAninAM tu trINyajJAnAni bhajanayA, evaM ti yathA anAkAropayuktA jJAnino'jJAninazcoktA evaM cakSurdarzanAyupayuktA api, 'navaraM ti vizeSaH punarayaM-cakSurdarzanetaropayuktAH kevalino na syuH, teSAM catvAri jJAnAni bhajanayeti, 'ohidasaNaaNAgAro'ti ajJAnA(anAkArA)dhikAre'vadhivibhajasAdhAbharaNatvaM, yataH- "sAgArA, ohivibhaMgA jahaSNagA tullA" ityukteH avadhidarzanayuktA ajJAnina ucyante / yogadvAre 'sajogiNaM'ti, 'jahA sakAiya'tti prAguktakAyadvAre yathA sakAyikA bhajanayA paJcajJAnArAyajJAnAzca uktAstathA sayogA api vAcyAH, evaM mano-10 // 12 // | yogyAdayo'pi, kevalino'pi manoyogAdInAM bhAvAt tathA manoyogitvAdimatAM mithyAdRzAmajJAnatrayabhAvAca, 'ajogIti | dIpa anukrama [388396] ~2540 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga0 laghavato zatake [315322 2 uddeza: PUTUPIDERMAthamsh gAthA: ayoginaH kevalina iti / 'jahA sakAiya'tti salezyAH sakAyikavad bhajanayA paJcajJAnAH vyajJAnAzca vAcyAH, kevalino'pi zuklalezyAsambhavena salezyatvAta , 'kaNhalesa'tti kRSNalezyAzcatuoninasyajJAninazca bhajanayA, 'sukalesA jahA salesa'tti | pazcajJAnino bhajanayA yajJAninati,'jahA siddha'tti ekajJAnina iti / kapAyadvAre 'sakasAItti kevalavarjacata nino bhaja| nayAjJAninazca, 'akasAINaM'ti akapAyiNAM paJca jJAnAni bhajanayA, kathaM ?, ucyate chamasthavItarAgaH kevalI vA akaSAyaH, tatra ca chamasthavItarAgasyAdyajJAnacatuSkaM bhajanayA syAt , kevalinastu paMcamamiti / vedadvAre 'saveyagati savedakAH sendriyabadbhajanayA kevalavarjacaturjAninaruyajJAninazca vAcyAH,'avedaga'tti avedakA akaSAyivadbhajanayA paJcajJAnA vAcyAH, tato'nivRttivAdarAdayo'vedakAssyuH, teSu ca chadAsthAnAM catvAri jJAnAni bhajanayA kavalinAM tu pazcamamiti / AhArakadvAre 'AhAraga'tti saka-I pAyA bhajanayA caturjJAnAruyajJAnAthoktAH, AhArakA apyevameva, navaramAhArakANAM kevalamapyasti, kevalina AhArakatvAditi, 'aNAhAraga'tti manaHparyavajJAnamAhArakANAmeva, AyaM punarjJAnatrayaM ca vigrahe, kevalaM vA kevalisamudghAtazailezIsiddhAvasthAsvanA-1 | hArakANAmapi svAdata uktam-'maNapajave'tyAdi / AeseNaM'ti (sU. 322) AdezaH-prakAraH sAmAnyavizeSarUpaH, tatra cAdeze|na-oghato dravyamAtratayA, natu tadgatasarvavizeSApekSayeti bhAvaH, athavA Adezena zrutaparikarmitatayA sarvadravyANi-dharmAstikAyAdIni jAnAti avAyadhAraNApekSayA'vabuddhyate, jJAnasthAvAyadhAraNArUpatvAt , 'pAsaiti pazyati avagrahehApekSayA avayuddhyate, yataH avagrahayodarzanatvaM, Aha bhASyakAra:-"NANamavAyadhiIo daMsaNamiTuM jhogghehaao| taha tattaI sammaM roijjai jeNa taM nANaM // 1 // jaM sAmannaggahaNaM dasaNameyaM visesiyaM nANaM / " avagrahehe ca sAmAnyarUpe, avAyadhAraNe va vizeSarUpe, 'khettao'tti sarva kSetraM | dIpa anukrama [388396] urAPAN ~2550 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zatake uddezaH [315322 gAthA: zrIbhaga0 lokAlokarUpaM, evaM kAlato bhAvatazceti, Aha ca bhASyakAra:-'Aesutti pagAro oghAdeseNa sambadavyAI / dhammatthikAiyAI jANai laghuvRttauna u sabvabhAveNaM // 1 // khittaM logAlogaM kAlaM savvaddhamahaba tivihaMpi / paMcodaiyAIe bhAve jANeyamevaiyaM / / 2 / / ' 'uvauttetti bhAvazrutopayuktaH, 'jANaiti jAnAti vizeSato'vagacchati, zrutajJAnasya tatsvarUpatvAta , 'pAsa'ti pazyati ca zrutAnuvartinA mAna-IN Msena acakSudarzanarUpeNa saryadragpANi, athavA pazyatyabhinnadazapUrvadharAdiH zrutakevalI, tadAratastu bhajanA, sA punarmativizeSato jJAta vyeti, nanu 'bhAvao NaM suyanANI uvautce savvabhAve jANaiti yaduktamiha tat 'sue caritte Na paJjavA savve' ityanena saha kathaM na virudhyate ?, ucyate, iha sUtre sarvakathanena paMcaudayikAdayo bhAvA gRhyante, tAMzca sarvAn jAtito jAnAti, 'rUvidavvAI'ti / rUpidravyANi pudgaladravyANi, tAni ca jaghanyato'nantAni tejasabhASAdravyANAmapAntarAlavIni, yaduktaM-'teyAbhAsAdavyANa pAaMtarAittha lahai paTThavao'tti, utkRSTatastu sarvavAdarasUkSmabhedabhinnAni jAnAti vizeSAkAreNa, jJAnatvAt tasya, pazyati sAmAnyataH, avadhijJAnino'vadhidarzanasyAvazyaMbhAvAt , nanvAdau darzanaM tato jJAnamiti kramastatkimarthamenaMtyaktvA prAgjAnAtItyuktaM, atrocyate, | ihAvadhijJAnAdhikArAt prAdhAnyakhyApanArthamAdau jAnAtItyuktaM, avadhidarzanasyAvadhivibhaGgasAdhAraNatvenApradhAnatvAt pazcAt pazyatIti, athavA sarvA eva labdhayaH sAkAropayogopayuktasya utpadyante, labdhizcAvadhijJAnamiti sAkAropayogopayuktasyAvadhijJAnalabdhiH syAt | | ityetasyArthasya jJApanArtha sAkAropayogAbhidhAyakaM jAnAtIti prAguktaM, tataH krameNopayogapravRtteH pazyatIti, 'jahA naMdIe' tnedN| sUtram-'khecao NaM ohinANI jahaNNeNaM aMgulassAsaMkhejabhAga0 jANai pAsaItti, vyAkhyA punarevaM-kSetrato'vadhijJAnI jaghanyenAkulasyAsaGkhyeyabhAgamutkRSTato'sahayeyAnyaloke zaktimapekSya lokamitAni khaNDAni jAnAti pakSyati, kAlato jaghanyamAvali dIpa anukrama [388396] 124 // ~256~ Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga [315322 laghuvRttI gAthA: kAsajhyeyabhAgamutkRSTataH asaGyeyA utsapiNyavasarpiNIratItA(zyati)anAgatAzca jAnAti pazyet , tadgatarUpidravyAvagamAt idaM sUtraM 8 zatake kiyaraM vAcyaM 'jAva bhAvao'ti bhAvAdhikAra yAvaditi, sa caivaM-bhAvato jaghanyato'nantAna bhAvAn , AdhAradravyAnaMtatvAt , na | 2.uddezaH tu pratidravyamiti, utkRSTato'pi tAnevAnantAna bhAvAn jAnAti pazyati ca, te'pi cotkRSTapadinaH sarvaparyAyANAmanantabhAga iti / 'ujjumaItti RjumatighaMTo'nena cintita ityadhyavasAyalakSaNA manodravyaparicchittirityarthaH, 'aNaMtapaesie'tti anantapara| mANvAtmakAta , yathA nandIsUtre 'khaMdhe jANai pAmai'tti tatra skandhAna paryAptasaMjJibhiH prANibhira tRtIyadvIpasamudrAntarvarcibhirmanastvenaM pariNamitAnityarthaH, 'jahA nandIe'tti kiyanandIstramihAdhyeyamiti 'jAva bhAvao'tti bhAvasUtraM yAvaditi, tacaivam| 'bhAvao NaM ujjumaI aNate bhAve jANai pAsai, manvabhAvANamaNataM bhAgaM jANai pApaDa, taM ceva viulamaI visaddhatarAga vitimi-IN ratarAkaM jANai pAsaI'tti, vyAkhyA-vipulA-vizeSagrAhiNI matirghaTo'nena cintitaH, sa ca sauvarNaH pATaliputrako'vatano mahAna ityadhyavasAyalakSaNA manodravyavijJaptirityarthaH, vizuddhatarakaM-nirmalataraM vitimiratarakaM-timirakalpatadAvaraNakSayopazamabhAvAditi, 'kevalanANassa'tti iha nandIsatram-'khenao savvaM khitaM, kAlao NaM savvaM kAlaM, bhAvaoNaM kevalI savabhAve jANai pAsaitti, 'maiannANa'ti yAvatkaraNAt 'khetao NaM maianANI maiannANaparigayaM khittaM jA0pA0 kAloNaM mahaNI mai0gayaM kAlaM jANa, 'suyaannANaparigayAI ti zrutAjJAnena mithyAdRggRhItasamyakathutena laukikazrutena vA parigatAni-viSayIkRtAni, 'AghaveItti Agrahayati, arthApayati vA AkhyApayati vA, pratyApayatItyarthaH, paNNaveI' prajJApayati bhedataH, prarUpayati yuktitH,'jaanniti| | vibhaGgajJAnena 'pAsaiti avadhidarzaneneti, kAladvAre 'sAie'ti ihAyaH kevalI dvitIyo matyAdimAn , tatrAdyasya sAdhaparyava dIpa anukrama [388 396] ~257 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata zatake sUtrAMka [315322 uddeza gAthA: zrIbhagAlAsitetizabdataH kAlaH pratIyata iti dvitIyasyaiva jaghanyetarabhedamAha-'tattha NaM je sAipati 'aMtomuhuttati AyajJAnava | yamAzrityoktaM, tasyaiva jaghanyato'ntarmuhUrttamAtratvAt , 'chAvaDhi sAgarovamAIti yaduktaM tadAdyajJAnatrayamAzritya, tasyaivotkarSeNai tAvatyeva sthitiH 'do bAre vijayAisu' iti vacanAt , 'nANIAbhiNibohiya'ti jJAnyAminiyodhikajJAnizrutajJAniavadhijJA| nimanaHparyAyajJAnikevalajJAniajJAnimatyajJAnizrutAjJAnivibhaGgajJAninAM 'dasaNhaM ti dazAnAM bhedAnAM 'saMciTThaNa'ni avasthiti| kAlo yathA prajJApanASTAdazapade kAyasthitau abhihitastathA vAcyaH, tatra jJAninAM pUrvamukta evAvasthitikAlaH, yaca prAguktasya punabhaNanaM tadekaprakaraNapatitatvAta iti jJeyaM, AdyajJAnadvayasya jaghanyato'ntarmuhUrttamutkRSTaM tu sAdhikAni 66 sAgarANi, avadhijJAne'pyevaM, navaraM jaghanyato vizeSaH, ma cAya-ohinANI jahaNNamekaM samaya, kathaM ?, yadA vibhaMgajJAnI samyaktvaM pratipadyate tatprathamasamaya eva vibhaGgamavadhijJAnaM jAtaM, tatkSaNameva tadavadhijJAnaM pratipatati tadA ekaM samayamavadhirityuktaH,'maNapajjavaNANINaM bhaMte! pucchA jahaNNegamekaM samayaM uhoseNaM desUgA pubbakoDI'ni, kathaM, saMyatasyApramattatAdvAyAM vartamAnasya manaHparyAyajJAnamutpamaM tata utpattisamayasamanantarameva vinaSTaM ityekaM samayaM, tathA caraNakAla utkRSTo dezonA pUrvakoTI tatpratipattisamanantarameva yadA manaHparyavajJAnamutpanna Ajanma sthitaM tadA manaHparyAyajJAnasyotkarSato dezonA pUrvakoTI svAditi, 'kebalanANINaM pucchA, goyamA ! sAie apaJjavasie, anANI 1 maia02 suyaaNNANINaM 3 pucchA, go ! ee tiNNivi tivihe paNNate, taMjahAaNAie apaJjavasie 1 abhavyAnA, aNAie sapaJjavasie 2 bhavyAnAM, sAie sapaJjavasira 3 samyaktvabhraSTAnAM, 'tattha NaM je se| sAie sapaJjavasie se jahaNNeNamaMtomuhurta, samyaktvapatitasya antarmuha opari samyaktvapratipattI, ukkoseNamaNataM kAlaM aNatA osa dIpa anukrama [388396] // 125 // ~258~ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga [315322 laghutto gAthA: | ppiNiussappiNIo kAlao, khettao avaDupoggalapariyaTTa dekhaNaM, samyaktvabhraSTasya banaspatyAdidhvanantA utsarpiNIrativAhya punaH prAptasamyagdarzanaspati, vibhaGgaNANINaM bhaMte ! pucchA, go0! jaha0 ekaM samaya, utpattisamayAnantarameva pratipAte, 'ukkoseNaM tettIsaM| sAgarovamAI desUNapubbakoDIamahiyAI, dezonAM pUrvakoTiM vibhaGgavattayA manuSyeSu jIvitvA apratiSThAnAdAvutpannasyeti / antaradvAre jJAnAnAmajJAnAnAmantaraM sarva yathA jIvAbhigame, taccaivaM-'AbhiNibohiyanANissa NaM bhaMte ! aMtaraM kAlao kevaciraM hoi ?, go! jahaNNaNaM aMtomu0 ukoseNaM aNataM kAlaM jAva avar3apuggalapariyaTTU depUrNa, suyanANi ohinANi maNapaJjavanANi evaM ceva, kevalanANissa pucchA, go0 natthi aMtaraM, maiannANi suyaannANi pucchA, jahaNNeNaM aMto mu0 uko chAsavisAgarAI sAiregAI, vibhaMganANissa pRcchA, go. jaha0 aMtomu0 uko vaNaphaikAlo'tti / alpabahutvadvAre 'appAbahugANi tiSNi'tti alpabahu| tvAni trINi jJAninA 1 mitho'jJAninAM ca 2jJAnyajJAninAM 3 ca yathA alpabahutvavaktavyatAyAM prajJApanoktAyAM trINyuktAni tathA vAcyAnIti, tAni caiva-eesiNaM bhaMte ! jIvANaM AbhiNiyohiyaNANiNaM0 kayare kayarehiMto appA vA 41, go0 samvatthovA jIvA maNapaJjavanANI, ohinANI asaMkhijaguNA, AbhiNibohiyanANI suyanANI dovi tullA visesA0, kevalanANI aNaMtaguNA, ityeko bhedaH, zeSAdvIbhedAdityatra granthagauravabhayAnna taavucyte| atha paryAyadvAre 'kevaiyA AmiNibohiya'tti, AminibodhikajJAnasya paryavA-vizeSadharmAH, te ca dvidhA-svaparaparyAyabhedAt , tatra ye'vagrahAdayo mativizeSAH kSayopazamavaicitryAt te khapa ryApAH te'nantAH,kathaM ?, ekarasAdavagrahAderanyaH avagrahAdiranantabhAgavRddhyA vizuddhaH anyastvasaGyeyabhAgavRddhyA aparassayeyabhAga-1 vayA anyatarassakhyeyaguNavRyA tadanyo'sakhyeyaguNavRddhyA aparastvanantaguNavRddhyeti, evaM ca saGkhyAtasya saGkhyAtamedatvAt / dIpa anukrama [388396] ~259~ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [2], mUlaM [315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga 8 zatake [315322 laghuvRttau 2 uddezaH gAthA: asaGkhyAtasyAsaGkhyAta bhedatvAt anantasya anantabhedatvAccAnantA vizeSAH syuriti, athavA tajjJeyasyAnantatvAt pratijJeyaM ca tasya | midyamAnatvAt , atha caitat jJAnamavibhAgaparicchedairbuddhyA paricchidyamAnamanantakhaNDaM syAdityevamanantA iti, tathA ye padArthAntarapa ryAyAH te tasya paraparyAyAH, te ca khaparyAyebhyo'nantaguNAH, pareSAmanantaguNatvAditi, nanu yadi te paraparyAyAstadA tasyeti na vyapadeSTuM | yuktaM, parasambandhitvAt , atha tasya te tadA na paraparyAyAste vyapadeSTavyAH, svasambandhitvAditi, atrocyate-yasmAt tatrAsambaddhAste tasmAdeSAM paraparyAyavyapadezaH, yasmAca te(tyAgena)paricchidyamAnatvena ca tasminnupayujyante tasmAttasya paryacA iti vyapadizyante, yathA | asambaddhamapi dhanaM khadhanaM iti, upayujyamAnatvAta , Aha ca-'jai te parapajjAyA na tapa ? aha tapa na parapajAyA / AcAryaH prAha jaM tammi asaMbaddhA to parapAyavavadeso ||1|caayspnyjaayvisesnnaainnaa tassa jamuvajujaMti / sadhaNamivAsaMbaddhaM havaMti te pajavA | tassa // 2 // " 'kevaiyA NaM suyanANapallava'tti, evaM ceva' zrutajJAnaparyAyAH prAptAH, te tathaiva dvidhA, tatra svaparyAyA ye zrutajJAnasya svagatAkSarazrutAdayo bhedAste'pyanantAH, kSayopazamavaicitryasya padArthAnAM cAnantyAbhyAM zrutAnumAriNAM vodhAnAmanantatvAditi, avibhAgaparicchedAnaMtyAca, paraparyAyAstvanantAH sarvabhAvAnAM pratItA eva, athavA zrutagranthAnusArijJAnaM zrutajJAna, zrutagranthazcAkSarAtmakaH akSarANi cAkArAdIni teSAme kaikamakSaraM yathAyogamudAttAnudAttasvaritabhedAn sAnunAsikaniranunAsikabhedAdalpaprayatnamahAprayatnabhedAt saMyuktAsaMyuktadvayAdisaMyogabhedAdabhidheyAnantyAca bhidyamAnamanantabhedaM syAt / te ca tasya svaparyAyAH, paraparyAyAzcAnantA eva, evamanantaparyAyaM tat , Aha ca-'ekekamakkharaM puNa saparapajAyabheyao bhinnaM / taM sambadavapajAyarAsimANaM maNeyavvaM // 1 // je lahai kevalo se savaNNasahio ya pajjave'gAro / te tassa sapajAyA sesA parapajavA tassa ||2||"ti, eva dIpa anukrama [388396] // 126 // ~260~ Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [315 322] gAthA: dIpa anukrama [388 396] zrIbhaga0 laghuvRcau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [2], mUlaM [ 315-322] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra- [ 05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH makSarAtmakatvenAkSaraparyAyopetatvAdanantAH zrutajJAna paryAyA iti, 'jAva'ti yAvatkaraNAdidaM dRzyaM, 'kevaiyA ohinANapaJjavA paNNattA ! goyamA ! aNaMtA, kevaiyA bhaMte! maNapaJjavanANapaJjavA paNNatA ?, go0! anaMtA, kevaiyA kevalanANapajavA paM01, go0! anaMtA' | tatrAvadhijJAnasvaparyAyAM ye'vadhijJAnabhedAH, bhavapratyayakSayopazamabhedAt, nArakatiryaGgamanuSyadevarUpatatsvAmibhedAt asaGkhyAta| medatadviSayakSetra kAlabhedAdanantatadvipayadravyaparyAya bhedAda vibhAgaparicchedAca, te caitramanantA iti, manaHparyAyakevalajJAnasva paryAyAH paricchedApekSayA avibhAgapalicchedApekSayA ceti evaM matyajJAnAditrayamabhyUyamiti, atha paryavApabahutvamAha, iha svaparyAyApekSayaivapAmalpabahutvamavaseyaM svaparaparyAyApekSayA sarveSAM tulyaparyAyatvAditi, tatra sarvastokA manaHparyAyajJAnaparyAyAH, tasya manomAtraviSayasvAt, tebhyo'vadhijJAnasya anantaguNAH, dravyaparyAyato'nantaguNa viSayatvAt, tebhyaH zrutajJAnaparyAyA anantaguNAH, tasya rUpyarUpidravyaviSayatvenAnantaguNa viSayatvAt, tato'pyAmi nivodhikajJAnaparyAyA anantaguNAH, tasyAmilApyAnabhilApyadravyAdiviSayatvenAnantaguNaviSayatvAt tataH kevalajJAnaparyAyA anantaguNAssarvadravyaparyAyaviSayatvAt tasyeti, ajJAnamUtre 'pyalpabahutvaM sUtrAnusAreNohanIyaM, mizrasUtre stokA manaHparyAyaparyavAH, ihopapattiH prAgvat, tebhyo vibhaGgaparyayA anantaguNAH, manaHparyAyApekSayA vibhaGgasya bahutamaviSayatvAt tathAhi vibhaGgajJAnaM UrdhvAdhaH uparimagraiveyakAdArabhya saptamapRthivyantakSetre tiryak cAsaGkhyAtadvIpasamudrarUpe yAni rUpidravyANi tAni kAnicijjAnAti kAMzcitparyAyAMtha, tAni ca manaHparyAyApekSayA'nantaguNAni, tebhyo'vadhiparyAyA anantaguNAH, avadheH sakalarUpidravyapratidravyAsaGkhyAtaparyAyatvena vibhaGgApekSayA anantaguNa viSayatvAt, tebhyo'pi zrutAjJAnaparyavA anantaguNAH, zrutAjJAnasya zrutajJAnavadoghAdezena samastamUrttAmUrttadravyAsarvaparyAyaviSayatvenAvadhijJAnApekSayA anantaguNa viSayatvAt, tebhyaH zrutajJA ~261~ zatake 2 uddezaH Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [323 330] gAthA: dIpa anukrama [397 404] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [35] mUlaM [323-330] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH CHCOCK_G naparyavA vizeSAdhikAH keSAJcit zrutAjJAnAviSayIkRtaparyAyANAM viSayIkaraNAd, yato jJAnatvena spaSTA avabhAsante, tebhyo'pi matyajJAnaparyAyA anantaguNAH, yataH zrutajJAnamamilApyavastuviSayameva, matyajJAnaM tu tadanantaguNAnabhilApyavastuviSayamapIti, | tato'pi matijJAnaparyavA vizeSAdhikAH, keSAJcidapi matyajJAnAviSayIkRtabhAvAnAM viSayIkaraNAt, taddhi matyajJAnApekSayA sphuTataramiti, tato'pi kevalajJAnaparyavA anantaguNAH, sarvAdvAbhAvinAM samastadravyaparyAyANAmananyasAdhAraNAvabhAsenAvabhAsanAditi // // aSTamazate dvitIyaH // 'saMkhijjajIviya'tti (sU. 323 ) saGkhyAtajIvikAH evamanyadapi padadvayaM 'jahA paNNavaNAe'ti yathA prajJApanAyAM tathA'tra vAcyaM tadetat-tAle tamAle takali tetali sAle ya sAlakallANe / sarale jAvaha keyara, kaMda li taha cammarukkhe ya // 1 // cUyarukkhahiMgurukakhe laviMgarukkhe ya hoi boddhavve / pUyaphale khajjUrI boddhacyA nAlierI ya // 2 // 'je yAvaNNeti ye cAnye tathAprakArAH vRkSavizeSAste saGkhyAta jIvikAH, 'egadviya'tti ekamasthikaM - madhye bIjaM yeSAM te ekAsthikAH, 'bahu'tti bahUni bIjAni yeSAM te bahubIjakAH, nimbAmrajambuhatyAthekAsthikAH yathA prajJApanAyAM prathamapade, 'se kiM taM bahubIyagA 1, 2 aNegavihA paM0 taM0- asthiyatiMdu kaviDe aMbADaga mAuliMga ville y| Amalaga phaNasa dADima AsADhe aMbara vaDe ya // 1 // ityAdi / (mU. 324) | kUrmmaH - kacchapaH, kUmrmmAvalikA godhA tadAvalikA vA, 'je aMtara'ti yAnyantarAlAni 'te'vi ya NaM'ti tAnyapi caNaM vAkyAla jhAre, 'tehiM'ti taiH jIvapradezaiH spRSTAni - vyAptAni 'kaliMceNa 'ti kSudrakASTarUpeNa vA 'Amusa'nti AmRzan ISat spRzan 'saMmusanti saMmRzan sAmastyena spRzan 'Aliha' nti Alikhan-Ipat sakadvA karSan 'viliha' nti vilikhan vizeSeNa karSan 'acchi - atra zataka-8 uddezakaH 2 samAptaH atra zataka-8 uddezakaH 3 Arabhyate 262~ zata ke uddezaH // 127 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3-5], mUlaM [323-330] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka vm [323330] gAthA: danti Acchidana 'vidinti vizeSeNa chindan 'samoDaha'tti samupadahana AbAdhAM-patpIDAM vyAbAdhA-prakRSTapIDAM / / 'kahamANati(sU. 325)atha keyaM caramAcaramaparibhASA iti, atrocyate-caramaM nAma prAntaM paryantavarti, ApekSikaM caramatvaM, caramaM yaduktaM tadanyadravyApekSayA idaM caramadravyamiti, yathA pUrvazarIrApekSayA caramaM vapuriti, tathA acaramaM nAma aprAntaM madhyavarti, ApekSikaM acaramatvaM, yaduktaM anyadravyApekSayA idamacaramadravya, yathA anyazarIrApekSayA madhyazarIramiti, iha sthAne prajJApanAdazamaM padaM vAcyaM,R | tadevAha-tatra padadvayaM darzitameva, zeSa tu dayate-carimAI acarimAI carimaMtapadesA acarimantapadesA?, golAimA NaM syaNappamA puDhavI no carimA no acarimA no carimAI no acarimAI no acarimaMtapadesA, niyamA acarimaM carimANi ya carimaMtapadesA ya acarimaMtapadesA ya, tattha kiM carimA acarimA ekavacanAntaH praznaH, carimAI iti bahuvacanAntaH praznaH, carimaMtapadesA acari| maMtapadesatti, carimANyevAntarvarttitvAntAzvaramAntAsteSAM pradezA iti samAsaH, tathA acarimamevAnto-vibhAgo'caramAntastatpradezA | acaramAntapradezAH, go0 no carimA no acarimA ityuttaraM, carimatvaM hyetadApekSikaM, apekSaNIyasthAbhAvAca kathaM carimA bhavi| vyati?, acaramatvamapyapekSayaiva syAt , tataH kathamanyasyApekSyasvAbhAve acarimatvaM syAt ?, yadi hi ratnaprabhAyA madhye'nyA pRthvI syAt tadA tasyAzcarimatvaM yujyate, na cAsti sA, tasmAnna caramA'sau, tathA yadi tathA bAhyato'nyA pRthvI syAt tadA tasyA acaramatvaM yujyate, na cAsti sA, tasmAnAcaramA'sAviti, atrAyaM vAkyArtha:-kimiyaM ratnaprabhA pazcimA uta madhyameti, tadetad dvitayamapi | yathA na sambhavati tathA coktaM, atha no carimAI no caramAI, kathaM ?, yadA tasyAzcaramavyapadezo'pi nAsti, tadA caramANIti | kathaM bhaviSyati', evamacaramANyapi, tathA no caramaMtapaesA no acaramaMtapaesA, atrApi caramatvasthAcaramatvasya cAbhAvAt , tatpra dIpa anukrama [397404] ~263 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3-5], mUlaM [323-330] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhaga ztake [323330] uddeza: gAthA: dezakalpanAyA apyabhAva eva, ata uktam-'no caramAMtapradezA no acaramAMtapradezA ratnaprabhe ti, tarhi kiM ?, niyamAta nizcayena acalaghuvRttA | rimaM caramAni ca, etaduktaM syAt-avazyatayeyaM kevalabhaGgavAcyA na svAt , avayavAvayavirUpatayA asaGkhyeyapradezAvagADhatvAyathokta | nirvacanaviSayaiva, tathAhi-ratnaprabhA tAvadanena prakAreNa vyavasthitA iti, tatsthAMpanA vineyajanAnugrahAya likhyate, evamavasthitAyAM yAni pAnteSu vyavasthitAni tadadhyAsitakSetrakhaNDAni tAni tathAvidhaviyuktatvAccaramANi, yatpunarviziSTaikapariNAma madhye mahat ratna prabhAkrAntaM kSetrakhaNDaM tadapi tathAvidhapariNAmayuktatvAdaca|rama, tadubhayasamudAyarUpA ceyaM, anyathA tadabhAvaprasaGgAt, pradezaparikalpanAyAM pAtu caramAntapradezA acaramAntapradezAca, kathaM ?, ye ghAkhaNDapradezAH te caramA |ntapradezAH, ye ca madhyapradezAste acaramAntapradezA iti, anena caikAntadurNayaRI nirAsapradhAnena nirvacanapatreNAvayavAvayavirUpaM vastvityAha, tayoca bhedAbheda iti, evaM zarkarAdiSvapi, atha kiyad dUraM tadvAcyamityAha-'jAva'tti ye vaimAnikabhavasambhavaM sparzanaM na lapsyante punastatrAnutpAdena muktigamanAt te vaimAnikasparzanamapekSya caramAH, ye tu punarlapsyante te'caramA iti // aSTamazate tRtiiyH|| 'kiriyAparya'ti (sU. 326) evaM kriyApadaM prajJApanAdvAviMzatitama padaM vAcyaM, 'jAva'tti iha gAthe-"miyA'paJcakkhANe dIpa anukrama [397404] atra zataka-8 uddezaka: 3 samApta:, atra zataka-8 uddezaka: 4 Arabhyate ~264~ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [3-5], mUlaM [323-330] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dazatake [323330] gAthA: prigghaa''rNbhmaaykiriyaao| kamaso micchAvirayamIsapamatta'ppamattANaM // 1 // micchattavasiyAu miLaTThiINa te bhave thovA / / sesANaM ekeko badui rAsI tao ahiya ||2||"tti, antimasUtramidam-'AraMbhiyANaM pariggahiyANaM appaccakravANakiriyANaM mAyAvatiyANaM micchAdasaNavattiyANaM kayare 2 hito apA vA bahayA vA tullA vA visesAhiyA vA, goyamA ! sabathovA micchAdasaNavattiyA, mithyAdRzAmeva tadbhAvAt , 'apaJca0 kiriyA visesAhiyA' mithyAdRzAmaviratasamyagdRzAM ca tAsAM bhAvAt , pariggahiyA vise, dezaviratAnAM prAguktAnAM ca tAsAM bhAvAt , AraMbhiyA visesA0, prAguktAnAM pramattasaMyatAnAM ca tAsAM bhAvAt , mAyAvattiyA vise0, pUrvoktAnAmapramattasaMyatAnAM ca tadbhAvAt , etadantaM sUtraM vAcyamiti / / aSTamazate cturthoddeshkH|| | 'rAyagihe'tti gautamo bhagavantamevamavAdIta 'AjIviyA NaM'ti (mU. 327) AjIvikA gozAlakaziSyA bhadanta sthavirAn bhaninthAn bhavataH evaM-vakSyamANaprakAramavAdiSuH, yacca te tAn pratyavAdiSustagautamaH khayameva pRcchannAha-'sAmAiyakaDassa'tti kRtasAmAyikasya pratipannAvazikSAvatasya, zramaNopAzraye hi zrAddhaH sAmAyika pratipadyate, ataH 'samaNovassae' zramaNopAzraye 'acchamANassa' AsInasya 'keI' kazcit 'bhaMDa'ti vastrAdikaM vastu gRhavarti sAdhUpAzrayavarci vA 'avahareja' apaharet 'se 'ti sa zramaNopAsakA 'taM bhaMDa'ti tadapahRtaM bhANDaM 'aNugave ti sAmAyikasamAyanantaraM gaveSayan 'sabhaMDa'ti svabhANDa 'parAgayaMti parakIyaM vA, pRcchato'yamabhiprAyaH-vasambandhitvAt svakIya, sAmAyikapratipattau ca parigrahasya pratyAkhyAtatvAdakhakIyaM ataH praznaH, atrotram-sabhaMDa'ti khakIya bhANDaM, no parakIyaM, 'tehiM sIla'tti zIlavatAni-aNuvratAni guNavatAni |viramaNAni-rAgAdiviratayaH pratyAkhyAnaM-namaskArasahitAdi pauSadhopavAsAzceti zIlavatAdimiH, iha ca zIlabatAdInAM grahaNe'pi dIpa anukrama [397404] atra zataka-8 uddezaka: 4 samApta:, atra zataka-8 uddezaka: 5 Arabhyate ~265 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [323 330] gAthA: dIpa anukrama [397 404] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [35] mUlaM [323-330] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ACCCXL sAvadyayogaviratyA viramaNazabdopAttayA prayojanaM, tasyA eva parigrahasyAparigrahatA hetubhUtatvena bhANDasyAbhANDatAbhavana hetutvAditi, 'se bhaMDe 'ti tadapahRtaM bhANDaM abhANDaM syAd, asaMvyavahAryatvAt, 'se keNaM' ti atha kena 'khAiNaM'ti punaH 'adveNa' arthena hetunA 'tassa NaM evaM'ti tasya evaM manaH pariNAmaH syAt 'no me hiraNNe'tti hiraNyAdiparigrahasya dvividhatrividhena pratyAkhyAtatvAt, 'no me'tti dhanaM gacchaNiyamAdi ( gavAdi dhAnyaM vrIhyAdi) ratnAni -karketanAdIni maNayaH - candrakAntAdayaH zilApravAlAni-vidu mANi raktaratnAni - padmarAgAdIni, 'saMta'nti sad-vidyamAnaM sAraM pradhAnaM 'sAvajjaM' khApateyaM dravyaM 'mamatta 'ti mamatvabhAvaH punaH- hiraNyAdiviSaye mamatApariNAmo'parijJAto na pratyAkhyAtaH syAt, anumaterapratyAkhyAtatvAt mamatvabhAvasya cAnumatirUpatvAt, 'keI jAyaM carija'tti kazcid upapatistasya zrAddhasya jAyAM patnIM caret seveta, 'sunha'tti snuSAM putrabhAryA, 'pijabaMdhaNe 'ti prema eva bandhanaM tat punasse-tasya zrAddhasya na vyavacchinnaM syAt, anumaterapratyAkhyAnAt, premAnubandha tyAnumatirUpatvAt, 'samaNovAsagassa ti (sU 328) tRtIyArthatvAt SaSThyAH zramaNopAsakena, sambandhamAtra vivakSayA vA paSThvIyaM, 'puvvAmeva'ti prAkAla | eva samyaktvapratipattisamanantarameva 'apakkhAe'ti na pratyAkhyAtastyAt, tadA deza viraterajJAtatvAt tatatha 'se NaM' ti saHzrAddhacet prANAtipAta viratikAle 'paJcakakhAi'ti pratyAcakSANaH prANAtipAtamiti gamyate, kiM kuryAditi 333 222111 praznaH 1, 'tI'ti tItam - atItakAlakRtaM prANAtipAtaM pratikrAmati, tato nindAdvAreNa nivarttate ityarthaH, 321321321 'pappa'ti pratyutpannaM varttamAnakAlInaM prANAtipAtaM saMvRNoti, na karotItyarthaH, anAgataM bhaviSyatkAla viSayaM 132399399 pratyAkhyAti na kariSyAmIti pratijAnIte, 'tivihaM tivihenaM'ti iha nava vikalpAH, tatra gAthA- tini tiyA tini duyA tiSNi ~266~ 8 zatake 5 uddeza // 129 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [323 330] gAthA: dIpa anukrama [397 404] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [35], mUlaM [323-330] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 305 306 30% DOCUMEN kikA havaMti jogesu / tidukaM tidukaM tidRikaM caiva karaNAI || 1 ||' eSu vikalpeSu ekAdayo vikalpA labhyante, Aha- "ego tini ya tiyagA do navagA tahaya tini nava nava ya / bhaMganavagassa evaM bhaMgA egUNapannAsaM ||2||" sthApanA ceyam / tatra 'tivihaMti viheNaM' ti trividhaM karaNakAraNAnumatibhedAt prANAtipAtamiti gamyate, trividhena manotrAkAlakSaNena karaNena pratikrAmati- tato nindanena nivarttate iti, 'tivihaM duviNaM ti trividhaM karaNAdibhedAra dvividhena karaNena manaHprabhRtyekataravarjitena dvayena, 'tivihaM egaviheNaM'ti trividhaM tathaiva eka vivena manaHprabhRtye katamena karaNena, 'duvihaM tithigaM'ti dvividhaM kRtAdInAmanyatamadvayarUpayogaM trividhena manaHprabhRtikaraNena, evamanye'pi, trividhaM trivivenetyeko vikalpaH, dvitIyatRtIyacaturtheSu trayastrayaH, paJcamaSaSThayornava nava saptame trayaH, aSTamanatramayornava nava, evaM sarve ekonapaJcAzat, 'sIvAlaM bhaMgasayati atItAnAgatavarttamAnakAletriguNIkaraNe saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM syAt, 'ee khalu' tti ete khalu eta eva dRzyamAnA nirbranthasatkA iti 'no khalu'tti naiva 'AjI| vikasamayassa'tti // (sU. 321) AjIvika samayasya gozAlaka siddhAntasthAyamarthaH idamabhiveyamiti, 'akkhINaparibhoiNo savvasatta'tti akSINAyuSkaM aprAsukaM paribhuJjanta ityevaMzIlA akSINaparibhojinaH sarvasaccA asaMyatAH sarvaprANinaH, yadyevaM tataH kimAha-' se 'ti tataH haMtA - hatvA laguDAdinA, chiyA-asinA dvidhA kRtvA, miyA-zUlAdinA minaM kRtvA, lupvA-pakSmAdilopanena, vilupya-tvaco vilopanena, apadravya-vinAzyAhAramAhArayanti, 'tatya'ti tatra asaMyata saccavargahananAdidoSaparAyaNe 'duvAlasa'ti dvAdaza vizeSAnuSThAnatvAt parigaNitAH, AnandAdi zrAddhavat, anyathA bahavaste, 'evaM tAle 'ti tAlAkhyAdayo'pi 'ari|haMtadevayAga'ti gozAla ke kalpanayA cAt 'paMcaphalapaDi' phalapaJcakAnnivRttAH 'sayarehi' nti phalavizeSaiH 'pilaMkhUhiM' ~ 267 ~ CLJICOCK_CI_JILJE 8 zatake 5 uddezaH Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [331343] bhIbhaga laghuvRttI MAHHEDSHIPRIMARRIORAIPANCHAT gAthA: plakSaiH 'aNAlaMchiehiM ' abarddhitakaiH, akhaNDai rityarthaH, 'anakati anakraminnaiH-anastitaiH 'goNehi ti goNaiH-vRSabhariti / zatake 'chettehiMti kSetrariti, 'eevi tAva'tti ete'pi tAvat viziSTayogyatAvikalAH evamicchanti-amunA prakAreNa vAJchanti, dharma 5-6 u0 | miti gamyam , 'kimaMga puNa'tti kiM punayeM zramaNopAsakA ime? te necchantIti gamyam , icchantyeveti, viziSTadevagurupravacanasamAzritatvAt teSAM, 'kammAdANANi' karmANi ca tAni AdAnAni ca-karmahetaba iti, 'kesavANijje'tti kezavaJjIvAnAM gomahiSIstrIprabhRtInAM vikrayaH, 'nilaMchaNa'nti varddhitakakaraNaM. nirlAnchanakarma, 'icee'tti ityevaMprakArAH ete nimranthasatkAH | 'sutti zuklA:-abhinavRttAH amatsariNaH kRtajJAH sadArambhiNo hitAnubandhAzca 'sukkAbhijAe'tti zuklAbhijAtAH zuklapradhAnAH / / (sU0 330) / / aSTamazate pshcmH|| / 'kiM kalaItti (sU0 331) kiM phalaM syAdityarthaH, 'egaMta totti ekAntena 'nasthi ya se'tti nAsti caitat 'se' tasya || | pApakarma kriyate-syAt , 'bahutariyApatti pApakarmApekSayA 'appatarAe'tti alpataraM nirjarApekSayA, ayamoM-guNavatpAtrAyAprAsukAzanAdidAne cAritropaSTambho jIvopaghAto vA vyavahAratasta cAritravAdhA ca syAt , tatadhAritropaSTambhAta nirjarA jIvaghAtAdestu | pApakarma, tadvastuhetusAmarthyAt , pApApekSayA bahutarA nirjarA nirjarApekSayA cArapataraM pApaM sthAt , asaMstaraNAdikAraNata evApAsukAdidAnena bahI nirjarA syAt , nAkAraNe, yaduktam-"saMtharaNami asuddhaM dohavi giNhaMtaditayANahiyaM / AuradiTThateNaM taM ceva / hiyaM asaMtharaNe // 1 // " anye vAhu:-akAraNe'pi guNavatpAtrAyAnAsukAdidAnena pariNAmavazAbahutarA nirjarA syAt , alpataraM | pApakarmeti, nirvizeSaNatvAt sUtrasya, pariNAmasya ca pramANatvAt , Aha ca-"paramarahaspamisINaM samattagaNipiDagajhariyasArANaM / / A dIpa anukrama [405421] RIDIC HEADHOPARD atra zataka-8 uddezaka: 5 samApta:, atra zataka-8 uddezaka: 6 Arabhyate ~268~ Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH pariNAmiyaM pamANaM nicchayamavalaMyamANANaM ||1||" yaccocyate- 'saMtharaNammi asuddha 'ti, azuddhaM dvayorapi dAtRgRhItrora hitAyeti tad grAhakasya vyavahArataH saMyama virAdhanA (t) dAyakasya ca lubdhakadRSTAntamA vitatvena vA dadataH zubhAlpAyukatA nimittatvAt, zubhama pi cAyuralpamahitaM vivakSayA, zubhAlpAyuSkatA nimittatvaM ca aprAsukAdidAnasyAlpAyuSkatAphalapratipAdakasUtre prAkU carcitaM yat punariha tattvaM tat keva ligamyamiti / / tRtIyasUtre 'a saMjaye' tyAdinA aguNavAn pAtra vizeSa uktaH, 'phAsuraNa akAsuraNa'tti prAsukAprAsukAderdAnasya pApakarmaphalatA nirjarAyA abhAvavoktaH, asaMyamopaSTambhasyobhayatra tulyatvAt yaca prAsukAdau jIvaghAtAbhAvena aprAsukAdau jIvaghAtasadbhAvena vizeSaH so'tra na vivakSitaH, pApakarmaNo nirjarA'bhAvasyaiva vivakSitatvAditi sUtratrayeNApi cAnena mokSArthameva dAnaM yat taccintitaM yatpunaranukampAdAnaM aucityadAnaM ca na te cintite, nirjarAyAstatrAnapekSaNIyatvAt, anukampaucityayorapekSaNIyatvAcceti, uktaM ca- "mokkhatthaM jaM dANaM taM par3a eso vihI samakkhAo / aNukaMpAdANaM puNa jiNehiM na kayAi paDisiddhaM // | 1 ||ti || dAnAdhikArAdevedamAha - 'niragaMtthe gAhAvaikulaM' ti (sU. 332) gRhapatikulaM - gRhigRha 'piMDavAya'tti piNDasya | bhojanasya pAtaH - pAtre grahaH pAtre gRhasthAnipatanaM tatra pratijJAnaM piNDapAtapratijJA tathA piNDasya pAto mama pAtre bhavatviti buddhirityarthaH, 'ubanimaMtijja' tti upanimantrayet, mikSo ! gRhANedaM piNDadvayamityabhidadhyAdityarthaH, 'se ya'tti sa sAdhustaM piNDaM 'therA ya se tti sthavirAzca tasya anugaveSayitavyAH syuriti, 'dAvae'ti dadyAd dApayedvA adattAdAnaprasaGgAt, gRhiNA vivakSitasthavirebhya eva piNDo datto, nAnyasmai, ekAnte-janarahite 'aNAvAe' anApAte janasampAtarahite / niggaMtheNa ye 'tyAdi (sU. 333) sthaviranirgranthaM kazcitpiNDapAtapratijJayA praviSTamupanimantrayet tena nirgranthena 'akiJcaThANe' tti akRtyasthAnaM mUlaguNaviparIto kArya ~ 269~ 8 zatake 6 uddezaH Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 8zatake uddeza: [331343] gAthA: zrIbhaga0 |vizeSaH, 'tassa 'ti tasya sAdhoH saJjAtAnutApasya evaM havaI' evaM prakAraM manasyAt 'eyarasa ThANassa'tti vibhaktipariNAlaghavRttI mAtra etatsthAnaM anantaraM 'se kiMcitaM' AlocayAmi-sthApanAcAryanivedanena, pratikramAmi mithyAduSkRtadAnena, nindAmi khasamakSaM, / gaheM-gurusamakSaM, viuTTAmi-vitroTayAmi tadanubandhaM chinabi, vizodhayAmi prAyazcicapakaM prAyazcittAbhyupagamena, akaraNatayA abhyupa |tiSThAmi, abhyutthito bhavAmItyarthaH, 'amuhA siya'tti amukhA-nirvAcaH syuriti 'ArAhae'tti ArAdhakaH zuddha iti,Alo"canApariNatI satyAM tadaprAptAvapyArAdhakatvaM, yataH-"AloyaNApariNao samma saMpaDhio gurusagAse / jo marai aMtaracciya tahAvi suddhatti bhAvAo ||1||"ti, sthavirAtmabhedena dve amukhapatre dve kAlagatasUtre, evaM catvAri asamprAptisUtrANi, samprAptisUtrANyapi 4 / evamaSTI piNDapAtArtha gRhigRhe praviSTasya, evaM vicArabhUmyAdAvaSTau, grAmagamane'pyaSTau, evametAni 24 sUtrANi,sAvyA api jJeyAni, | anAlocita eva kathamArAdhaka ityAzaGkAyAmuttara (dRSTAnta) cAha-'taNasuyaM vatti tRNAgraM vA 'chijamANe chivaNe'tti kriyA| kAlaniSThAkAlayorabhedena pratikSaNaM niSpatteH chinnamiti ucyate, evamasAvAlocanApariNatau satyAM ArAdhanApravRttaH ArAdhaka eveti, 'taMtuggaya'ti tatrodgataM turivemAdeH uttorNamAtra, 'maMjiTThAdoNI'tti majiSThAdroNyA, bhAjane ityrthH|| ArAdhako dIpaddIpyate iti dIpakharUpaM nirUpayavAha-'jhiyAyAmANassa'tti (sa, 334) mAyato dhmAyamAnasya vA, jvalata ityarthaH, padIve'tti pradIpo |dIpavartisamudAyaH 'jhiyAI' dhmAyati dhmAyate vA jalati 'laDhi'tti dIpayaSTiH 'vatti'tti dazA 'dIvacaMpae'tti dIpasthaganaka |'joitti agniH|| jalanAdhikArAdidamAha-'ku'tti mittayaH 'kaDama'tti traTTikAH 'dhAraNa'tti balaharaNAdhArabhUte sthUNe 'balaharaNa'tti dhAraNayoruparivarti tiryagAyatakASTha(loke)mobha iti, vaMsa'tti vaMzAH chicarAdhArAH loke chapparAdhArA iti 'malla'tti dIpa anukrama [405 421] ~270 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka , uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [331343] zatake uddezaH gAthA: kuDyAvaSTambhasthANavaH balaharaNAzritAni vA, UrvAyatAni kASThAni vA, vaggatti valkA vaMzAdibandhanabhUtA baTAditvacaH 'chitta tti vaMzAdimayAni chAdanAdhArabhUtAni kaliMjAni, 'chANe'ti chAdanaM darbhAdimayaM kuTIramiti // 'orAliyasarIrAoM'tti (ma, 335) audArikAdizarIrAta parakIyamaudArikavapurAzritya katikriyo jIva iti praznaH,uttaraM 'siya tikirietti yadeko / jIvo'nyasya pRthvyAdeH sambanthyaudArika zarIramAzritya kArya vyApArayati tadA trikriyaH, kAyikyadhikaraNIprAdveSikANAM bhAvAd, | etAsAM ca mitho'vinAbhAvAt syAt trikriya ityuktaM, na punaH syAdekakriyaH syAd dvikriya iti, avinAbhAvazca tAsAmeva-adhi|kRtakriyA havItarAgasyaiva, netarasya, tathAvidhakarmabandhahetutvAt , avItarAgakAyasya cAdhikaraNatvena pradveSAnvitatvena ca kAyakri| yAsadbhAve itarayorakhazyaMbhAvaH, itarabhAve ca kAyakIsadbhAvaH, uktaM ca prajJApanAyAmihArtha-jassa NaM jIvassa kAiyA kiriyA kajai tassa ahigaraNiyA niyamA kiriyA kanjada, jassa ahigariNiyA kiriyA kAi tassavi kAiyA kiriyA niyamA kajaItyAdi, | tathA''dyakriyAtrayasadbhAve uttaraM kriyAdvayaM bhajanayA syAt , yadAha-"jassa NaM jIvaspa kAiyA kiriyA kajai tassa pAriyAvaNiyA siya kajai siya no kajaI" ityAdi, tatazca yadA jIvaH kAyavyApAreNAdyakriyAtraya evaM varttate natu paritApayati na cAtipAtayati matadA trikriya evaM syAt , ata uktaM-kyAta trikriya iti, yadA tu paritApayati tadA catuSkiyaH, AdyakriyAtrayasyAvazyaMbhAvAt , IR uktaM ca-'jassa pariyAvaNiyA kiriyA kajjai tassa kAiyA kiriyA niyamA kajaI'ityAdi, ata evAha-'siya caukirie siya| paMcakirie'tti, tathA siya akiriya'tti vItarAgAvasthAmAzritya, tasyAM hi vItarAgatvAdeva na santyadhikRtakriyA iti, neraraie Na'miti nArako yasAdaudArikavapurva(ma)ntaM pRthivyAdikaM spRzati paritApayati vinAzayati ca tasmAdaudArikAt syAt | dIpa anukrama [405421] ~271 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH SADICILIGIGICI ICIC trikriyaH, akriyastvayaM na syAt, avItarAgatvena kriyANAmavazyaMbhAvitvAt, 'evaM ceva' tti syAtrikriya ityAdi sarveSvasurAdipadeSu vAcyamiti, 'maNusse jahA jIvetti jIvapade iva manuSyapade akriyatvamapi vAcyamityarthaH, jIvapade manuSyasiddhApekSayaivAkriyatvasyAdhItatvAt, 'orAliyasa rIre hiMto 'tti audArikazarIrebhya ityevaM bahutvApekSo'yamaparo daNDakaH, evametau jIvasyaikatvena dvau daNDakAvevameva bahutvenAparau dvau evaM audArikazarIrApekSayA catvAro daNDakA iti, 'jIve NaM' ti jIvaH parakIyaM vaikriyavapurAzritya katikriyaH 1, ucyate, syAt trikriyaH syAt catuSkriyaH, paJcakriyaceha nocyate, prANAtipAtasya vaikriyavapuSaH kartumazakyatvAt, | aviratimAtrasyeha vivakSitatvAt, ata evoktaM 'paMca kiriyA na bhaNNai evaM jahA veubviyaM tahA AhAragaMpi teyagaMpi kammagaMpi bhANipavvaMti anenAhArakA divaputrayamapyAzritya daNDakacatuSTayena nairayikAdijIvAnAM trikriyatvaM catuSkriyatvaM coktaM paJcakriyatvaM tu nivAritaM, mArayitumazakyatvAt tasya vaputrayasyeti, atha nArakasyAdholokavarttitvAd AhArakasya narakSetrava|rttitvena tatkriyANAmaviSayatvAt kathaM AhArakavapurAzritya nArakaH syAt trikriyaH syAt catuSkriya iti, azrocyate, yAvat tatpUvaivapuraNyutsRSTaM jIvanirvarttitapariNAmaM na tyajati tAvatpUrvabhAvaprajJApanAnayamatena nirvarttakajIvasyaiveti vyapadizyate, ghRtaghaTanyAyeneti, ato nArakapUrvabhavadeho nArakasyaiva tadezena ca manuSyalokavarttinA asthyAdirUpeNa yadAhArakazarIraM spRzyate paritApyate vA | tadAhAraka dehAbhAraka niSkriyazcatu kriyazceti, kAyikIbhAve itarayoravazyaMbhAvAt paritApanikIbhAve cAdyatrayasyAvazyaM bhAvAditi, evamihAnyadapi viSamamavagantavyamiti, yaca taijasakArmaNavapurapekSayA jIvAnAM paritApakatvaM tadaudArikAdyAzritatvena tayorakhaseyaM svarUpeNa tayoH paritApayitumazakyatvAditi // aSTamazate SaSThaH // atra zataka-8 uddezakaH 6 samApta:, ~ 272~ 8 zatake 6 uddezaH // 132 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 'he ajo 'ti (va. 337) he AryA ! 'tibihaM tiviheNaM' ti trividhaM karaNAdikaM yogamAzritya trividhena manaHprabhRtikaraNena 'egaMta'tti ekAntabAlA mithyAtvino bhavatha 'sAijjaha'tti adattaM khadadhve, anumanyadhye ityarthaH, 'dijamANe adiNNe' ti dIyamAnamadattaM, dIyamAnasya vartamAnakAlavAra dattasya cAtItakAlatyAta varttamAnAtItayozcAtyantaM mitratvAt dIpamAnaM dataM na syAt, dattameva dattaM vyapadizyate, evaM pratigRhyamANAdAvapi tatra dIyamAnaM dAyakApekSayA, pratigRhyamANaM grAhakApekSayA, nisRjyamANaM-kSipyamANaM pAtrApekSayA, 'aMtare' ti avasare, ayamamiprAyo- yadi dIyamAnaM pAtre'patitaM sad dattaM syAt tadA tasya dattasya sataH pAtrapatanalakSaNaM grahaNaM kRtaM syAt yadA tu tadIyamAnaM adattaM tadA pAtrapatanalakSaNamadatta kheti prAptamiti, nirgranthottaravAkye tu 'amhANaM ajjo ! dijamANe diNNe' ityAdi yaduktaM tatra kriyAkAla niSThAkAlayorabhedAddIyamAnatvAderdattatvAdi (bhAvAt nAdattAsvAdanA) atha dIyamAnamadattamityAderbhavanmatatvAt yUyamevAsaMyatatvAdiguNA ityAvedanAyAnyayUthikAn prati sthavirA: prAhuH - 'tumbhe NaM ajjo ! appaNNA rIyaM rIyamANe ti rItaM gamanaM rIyamANA gacchanto, gamanaM kurvANA ityarthaH, 'puDhaviM pevaha'tti pRthvIM Akramatha 'abhihaNaha'tti padbhyAmAbhimukhyena hatvA 'vatteha'tti padbhyAM varttayatha-lakSNatAM nayatha, 'leseha'ti zleSayatha-bhUmyAM liSTAM kurutha' saMghAraha' saGghAtayatha- saMhatAM kurutha 'saMghadeha'tti saMghaTTayatha- spRzatha 'pariyAveha'tti paritApayatha, samantAjataM santApaM kurutha, 'kilAmeha 'tti mayatha mAraNAntikasamudghAtaM gamayatha 'ubaddaveha'tti upadravayatha, mArayathetyarthaH, 'kArya'ti kArya-vapuH, uccArAdikAyakAryamityarthaH, 'joyaM' ti yogaM glAnAdivaiyAvRtyAdi vyApAraM vA 'riyaM' RtaM satyaM pratItya- Azrityeti yujyate, apkAyAdijIvarakSAmAzrityetyarthaH, 'desaM detegaM'ti prabhUtAyAH pRthvyA ye vivakSitA dezAstairva jAmo, nAvizeSeNa, IrSyA atra zataka-8 uddezakaH 7 Arabhyate ~273~ zatake 7 uddezaH Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhagata [331343] gAthA: samitiparAyaNatvena sacetanadezaparihArato'cetanadezairbajAma ityarthaH, 'evaM padesaM padeseNaM'ti ityapi, navaraM dezo bhUmarmahat khaNDaM, pradezastu laghutaramiti / athoktaguNAyogena nAmAkamivaiSAM gamanamastItyabhiprAyataH sthavirAH yUyameva pRthbyAdikAyAkramaNato'saMyatatvAdiguNA iti pratipAdanAyAnyathikAn pratyAhuH-'amhe NaM ajjo'tti, 'gaippavAya'ti gatiH prodyate-prarUpyate yatra tad / |gatipravAda athavA gateH-gamanakriyAyAH prapAtaH-prapatanaM sambhavaH prayogAdiSvartheSu varttanaM gatiprapAtaH tatpratipAdakamadhyayanaM gati-1 "prapAtaM tat prajJApitavanto gativicAraprastAvAditi / atha gatiprapAtameva gatimedato'bhidhAtumevAha-paogagai'ci (sa. 338) / prayogasya-satyamanaHprabhRtikasya pazcadazavidhA gatiH-pravRttiH prayogagatiH,'tatagaIci tatasya-grAmanagarAdikaM gantuM pravRttatve tada prAptatvena tadantarAlapathe vartamAnatayA prasAritakramatayA vistAraM gatasya gatistatagatiH, asiMzca sthAne itaH sUtrAdArabhya prajJApanAyAM | rASoDazaprayogapadaM jJeyaM, 'se taM vihAyagaI' etatsUtraM yAvadvAcyaM, etadevAha-'ittoti itaH prArabdhaM, tcaivm-'bNdhnncheynngii| PuvavAyagaI vihAyagaI' tatra pandhananchedanagatiH-bandhanasya karmaNaH chedane-abhAve gatiH, jIvasa zarIrAt jIvAccharIrasya, mokSaga-1 ||tirityarthaH, upapAtagatikhidhA-kSetra 1 bhava 2 nobhava 3 bhedAta, tatra nArakagatiryagnaradevasiddhAnAM yat khakSetre upapAtAya-utpAR|dAya gamanaM sA kSetroSapAtagatiH, yA ca nArakAdInAmeva svabhave upapAtarUpA gatissA bhavopapAtagatiH, yaca siddhapudgalayorgamanamAtraM sA nobhavopapAtagatiH, vihAyogatizca spRzadgatyAdikA anekavidheti // aSTamazate saptamoddezakavivaraNam / / (su. 338) AcAryo'rthavyAkhyAtA 1 upAdhyAyaH sUtradAtA 2 sthavirastu jAti 1 zruta 2paryAyaiH 3, tatra jAtyA paSTivarSajAtaH / 1 zrutasthaviraH samavAyadharaH 2 paryAyasthaviro viMzativarSaparyAyaH 3 / 'gaINaM ti gati-naratvAdikAM pratItya, tatrehalokasya-naratva dIpa anukrama [405421] // 133 / / atra zataka-8 uddezaka: 7 samApta:, atra zataka-8 uddezaka: 8 Arabhyate ~274 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka bhIbhaga laghavattA [331343] VV zunake 8 uddezaH gAthA: lakSaNasya pratyanIka indriyArthapratikUlakAritvAt , paJcAgnitapasvI cehalokapratyanIkaH, 'paralokapratyanIkaH' paraloko-janmAntaraM tatpratyanIka indriyArthatatparo, rAjyAdilAbhApekSayetyarthaH, dvidhAlokapratyanIkazca cauryaadibhirindriyaarthsaadhnprH| 'samUhaNaM'ti | samUha-sAdhusamudAyaM pratItya, tatra kulaM cAndrAdikaM, tatsamUho gaNaH koTikAdiH, tatsamUhassaMghaH, pratyanIkatA caiteSAmavarNavAdAdiRImiriti, kulAdilakSaNaM khidam-"ettha kulaM viNNeyaM egAyariyassa saMtaI jA u / tiNha kulANa miho puNa sAvekkhANaM gaNo hoiIR [ // 1 // savvo'vi nANadaMsaNacaraNaguNavibhUsiyANa samaNANaM / samudAo puNa saMgho guNasamudAotti kAUNaM // 2 // " 'aNukaMpaNNaM'ti | anukampA-bhaktapAnAdimirupaSTambhastAM pratItya, tatra tapasvI-kSapaka: glAno-rogAdyasamarthaH, zaikSa:-abhinavadIkSitaH, ete khanupakampa|nIyAH syuH, tadakaraNAkAraNAbhyAM pratyanIkatA ceti, suya'ti zrutaM-sUtraM vyAkhyeyaM arthaH-tadvyAkhyAnaM niyuktyAdiH tadubhayaM-etadvitayaM ceti, tatpratyanIkatA caivam-"kAyA vayA ya te cciya te cetra pamAya appamAyA ya / mokkhAhigAriyANaM joisajoNIhiM kiM karja // 1 // " iti dUSaNodbhAvanaM, "bhAvaNaM'ti bhAvaH-paryAyaH, sa ca jIvAjIvagataH, tatra jIvasya prazasto'prazastazceti, tatra prazastaH kSAyikAdiH, aprazasto vivakSayaudayikA, kSAyikAdiH punarjJAnAdirUpaH ato bhAvaM-jJAnAdiM prati pratyanIkA, teSAM vitathaprarUpaNato kSaNato vA, yathA-"pAgayasuttanivaddhaM, ko vA jANai paNIya keNeyaM / kiM vA caraNeNaM tu dANeNa viNA u | habautti // 1 // " 'vavahAre'tti (sa, 339) vyavaharaNaM vyavahAraH-mumukSupravRttinivRttirUpaH, Agama'ni Agamyante-paricchidyante | arthA anenetyAgamaH-kevalamanaHparyAyAvadhipUrvacaturdazakanavakarUpaH1 tathA zrutaM-zeSamAcAraprakalpAdi, navAMdipUrvANAM ca zrutatve'pi atIndriyArtheSu viziSTajJAnahetutvena sAtizayitvAdAgamavyapadezaH kevalavaditi 2 AjJA-yadagItArthasya purato gUDhArthapadedezAntara dIpa anukrama [405 421] ~275 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH | sthagItArthanivedanAyAticArAlocanamitarasyApi tathaiva zuddhidAnaM 3 tathA dhAraNA gItArthasaMvidhena dravyAdyapekSayA yaMtrAparAdhe yathAM yA vizuddhiH kRtA tAmavadhArya yadanyastatraiva tathaiva tAmeva prayuGkte iti, vaiyAvRtyakarAdeva gacchopagrahakAriNo zeSAnucitasya prAyadhitapadAnAM pradarzitAnAM dharaNamiti 4 tathA jItaM dravya kSetrakAla bhAva puruSaprati sevAnuvRtyA saMhananadhRtyAdihAnimavekSya yat prAyazcicadAnaM, yo vA yatra gacche sUtrAtiriktaH kAraNataH prAyazcittavyavahAraH pravarttito bahubhiranyaizvAnuvarttita iti 5 / AgamAdInAM vyApAraNe utsargApavAdAvAha- 'jahA se 'ti 'yatheti yathAprakAraH kevalAdInAmanyatamaH 'se' tasya vyavahartuH sa vA uktalakSaNo vyavahAraH 'tattha'tti tatra teSu paJcamukhyavyavahAreSu madhye tasmin vA prAyazcittatadAnAdivyavahArakAle vyavaharttavye vastuni viSaye AgamaHkevalAdiH 'siya'tti syAdbhavet 'AgameNaM'ti Agamena tAdRzeneti zeSaH, vavahAraM prAyazcittadAnAdikaM vyavahAraM prasthApayet pravarttayet na zeSaiH Agame'pi paDvidhe kevalena, avandhyabodhatvAt tasya tadabhAve manaHparyAyeNa evaM pradhAnatarAbhAve itareNAgameneti, 'no ya se tattha'ni atha no-naiva zabdo yadizabdArthaH 'se' tasya sa vA tatra vyavaharttavyAdAvAgamaH syAt tadA prAyazcittAdikaM AgamaMti nAma dadyAt ityarthaH 'jahA se tattha surati yathAprakAraM 'se' tasya 'tatthe 'ti tatra vyavaharttavyAdI zrutaM syAt tAdRzena zrutena vyavahAraM prasthApayet, 'jahA jahA se'tti vizeSa nigamanamiti etairvyavahartuH kiM phalaM syAditi praznadvAreNAha 'se kimAhuti atha kiM he bhadanta ! AhuH pratipAdayanti ke AgamabalikAH 1, zramaNA nirgranthAH, 'iveyaM' ti itiuktarUpaM etaM pratyakSarUpaM vyavahAraM paJcavidhaM prAyazcittadAnAdirUpaM 'sammaM vavaharamANe 'tti samyak vyavaharan pravarttayannityarthaH kathaM samyagityAha- yadA yadA yasmin 2 avasare yatra 2 prayojane kSetre vAyo ya ucitastaM tamiti zeSaH, tadA 2 kAle tasmin 2 ~ 276~ 20. 8 zatake 8 uddezaH // 134 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [331343] uddeza: gAthA: prayojanAdau kathaMbhUtamityAha-'aNissiovasiyaMti anizritaiH sarvAsArahitairupAzritaH-aMgIkRto'nizritopAzritastaM, athavA zrIbhaga | nizrita-rAgaH upAzritaM ca dveSaste athavA nizrita-AhArAdilipsA upAzritaM-ziSyapratIcchakakulAdyapekSA te na staH, sarvathApekSayA laghuvRttI sArahitatvena, yathAvadityarthaH, tatheti kriyAvizeSaNaM / / 'iriyAvahiyAbaMdha'tti IryA-gamanaM tasya panthA IryApathastatra bhavamairyApa thika-kevalayogapratyayaM karma tadvandhaH, sa caikasya vedanIyasya, 'saMparAi'tti saMsAra paryaTatyebhiriti samparAyAH kaSAyAH teSu bhavaM | sAmparAyikaM karma tadvandhassAmparAyikabandhaH, sa cAvItarAgaguNasthAna keSu sarveSu, 'no neraio'tti manuSyasyaiva tadvandhaH, yasAdupazAntamohakSINamohasayogikevalinAmeva nadvandhanamiti, 'pubvapaDivannae'tti pUrva-prAkAle pratipanna airyApathikabandhakatvaM yaiste | pu.1 tAn tadvandhakatvadvitIpAdisamapavartinaH, te ca sadaiva bahavaH puruSAH tripazca santi, ubhayeSAM kevalinAM sadaiva bhAvAt , strI.1 ata uktaM-'maNuslo maNustI baMdhati' 'paDiyajamANae'ti pratipadyamAnakAn airyApathikakarmabandhanaprathamasamayavartina || pu.khI. iti, eteSAM ca virahasambhavAt ekadA manuSyasva khiyAzca ekakayoge ekatvabahutvAbhyAM catvAro vikalpAH, dvikayoge tathaiva catvAraH, evaM sarve'STI, sthApanA ceyam / / etadevAha-'maNusso'vetyAdi, eSAM ca puMstvAdi ekava. yogA:431 talliGgApekSayA, natu vedApekSayA, kSINopazAntavedatvAt , atha vedApekSaM strItvAdyadhikRtyAha-'taM bhaMte ! kimiti lA ko hatthI'- 33tyAdinA ca padatrayaniSedhenAvedakaH pranitA, uttare tu paNNAM padAnAM niSedhaH, saptamapadoktastu vyapagata-| vedaH, tatra dvika- ca pUrva pratipannAH pratipadyamAnakazca syuH, tatra pUrvapratipannAnAM vigatavedAnAM sadA bahutvabhAvAt , Aha capavva- yogA:4| tyAdi, pratipayamAnakAnAM tu sAmayikatvAdvirahabhAvenaikAdisambhavAt vikalpavayaM, ata evAha-'paDiva bI. 3 11 dIpa anukrama [405 421] ~2770 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zatake zrIbhaga0 laghuvRttI 8 uddena [331343] gAthA: jamANe'tti apagatavedamevamapagatavedAMzca, aipithikaM bandhamAzritya strItvAdi bhUtabhAvApekSayA vikalpayannAha-'jai bhaMtetti, 'taM bhaMte'tti tadA bhadanta ! tadvA karma 'itthIpacchAkaDoMti bhAvapradhAnatvAnirdezasya strItvaM pazcAtkRta-bhUtatA nItaM yenAvedake puMnA strI | khI puna nAsau strIpazcAtkRtaH, evamanyAvapi, ihaikakayoge ekatvabahutvAbhyAM strI. pu. na . kho. paM. na. strI.na. 11 111 pada vikalpAH satroktA eva jJeyAH, triSu dvikayogeSu 12, trikayo- 1 1113 3 3 11 | 113 geSu punastathaivASTau, ete sarve 26, iyameSAM sthApanA, caturbhaGgayASTamaGgInAM prathamavikalpAH sUtre | 13 11darzitAH sarvAntimAceti / athairyApathikakarmabandhameva kAlatrayeNAha-taM bhaMte ti tadairyApathika "karma panIta-paddhavAn 1 vanAti 2 bhatsyati vA 3 ityeko bhedaH, evamanye'pi, sthApanA ceyam , 313 uttaraM tu bhavAgarisa'tti anekatra bhave upazamAdizreNiprAptyA AkarSaNeryApathikakarmANugrahaNaM 331 bhavAkarSastaM pratItya 'atthegaie'tti astyeko-bhavatyekaH kazcijIvaH prathamavikalpikaH,tathAhi 3 3 3 pUrvabhave upazAntamohatve satyairyApathikaM karma baddhavAn varttamAnabhave ca upazAntamohatve badhnAti anAgate ca upazAntamohatve bhatsyatIti 1 dvitIyastu yaH pUrvamin bhave upazAntamohatvaM labdhavAn vartamAne ca kSINamohatvaM saMprAptaH sa pUrva baddhvAn vartamAne ca banAti, zailezyavasthAyAM punarna bhatsyatIti 2 tRtIyaH pUrvajanmani upazAntamohatve baddhavAn tatpratipatito na banAti punaryadopazAntamohavaM pratipatsyate tadA bhatspatIti 3 caturthastu zailezI-|| | pUrvakAle baddhavAn zailezyAM ca na vanAti na punarbhatsyatIti 4 paJcamastu pUrvajanmani nopazAntamohatvaM labdhavAn iti dIpa anukrama [405 421] ~278 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH zrIbhagana baddhavAn adhunA labdhamiti banAti punareSyatkAle upazAntamohA (gha) vasthAyAM matsyatIti 5 paca kSINamohatvAdi na labdhavAn laghuvRttau iti na prAg baddhavAn adhunA tu kSINamohatvaM labdhamiti banAti zailezyavasthAyAM punarna matsyatIti 6 saptamaH punarbhavyasya, sa hi anAdikAle na baddhavAn, adhunA'pi kazcinna banAti, kAlAntare tu matsyatIti 7, aSTamo'bhavyasya 8 sa pratIta eva / 'gahaNAgarise paDuccatti ekasminneva bhave airyApathikakarmapudgalAnAM grahaNarUpo ya AkarSo'sau grahaNAkarSaH taM pratItya astyekaH kazcit jIvaH prathamavaikalpikaH, tathAhi upazAntamohAdiryadA airyApathikaM karma baddhA badhnAti tadA atItasamayApekSayA baddhavAn varttamAnasa - mayApekSayA ca badhnAti anAgatasamayApekSayA ca matsyatIti 1 dvitIyastu kevalI, sahyatItakAle baddhavAn varttamAne ca badhnAti zailevyavasthAyAM punarna aMtsyatIti 2 tRtIyastu upazAntamohatve baddhavAn (patito na badhnAti) punastatraiva bhave upazamazreNi pratipadya maMtsyatIti 3, ekabhave copazamazreNI dviH prApyata eveti, turyastu sa sayogitve baddhavAn zailezyAvasthAyAM na badhnAti na matsyatIti 4, paJcamastu AyuSaH pUrvabhAge upazAntamohatvAdi na labdhamiti na baddhavAn adhunA tu labdhamiti badhnAti tadadvAyA eva caiSyatsamayeSu punarbhantsyatIti 5, na labdhamiti na baddhavAn, tallAbhasamaye ca badhnAti, tato'nantarasamayeSu ca bhantsyatyeva, na tu na bhantsyatIti vAcyam, samayamAtrasya bandhasyehAbhAvAt, yastu mohopazamanirgranthasya samayAnantaramara NenairyApathakarmabandhaH samayamAtraH syAt nAsau SaSTha vikalpahetuH, tadanantarairyApathakarmabandhAbhAvasya bhavAntaravarttitvAt, grahaNAkarSasyeha ca prakrAntatvAt, yadi punaH sayogicaramasamaye vanAti, tato'nantaraM na bhantsyatIti vivakSyeta tadA yat sayogicaramasamaye banAtIti tadvandhapUrvakameva syAt, nAbandhapUrvakaM, tatpUsamayeSu tasya bandhakatvAd, evaM ca dvitIyabhaGga eva syAt, na punaH SaSTha iti 6, saptamo bhavya vizeSasya 7, aSTamastvamavyasyetiTa, ~279~ HODOCHOG HOG OG 8 zatake 8 uddezaH Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [331343] zrIbhaga laghuvRttI gAthA: | iha ca bhavAkarSApekSeSvaSTasu bhaGgAkeSu 'baMdhI baMdhaibaMdhimsaI' ityatra prathamabhaGge upazAntamohA, 'baMdhI baMdhai na baMdhissai iti dvitIye kSINa- zatake | mohaH, 'baMdhI na baMdhai baMdhissaI' iti tRtIye upazAntamohaH,'baMdhI na baMdhaina baMdhissaI' iti turye zailezIgataH 'na baMdhI baMdhai baMdhi- 8 uddeza: ssaI' iti paJcame upazAntamohaH 'na baMdhI baMdhA na baMdhissaI' ityatra paSThe kSINamohaH 'na baMdhI na paMdhara baMdhissaI' iti saptame bhavyaH, 'na baMdhI na baMdhaha na baMdhissaI' ityaSTame'bhavyaH, grahaNakarSApekSeSa punareteSveva prathame upazAntamohaHkSIgamoho vA, dvitIye tu kevalI, tRtIye upazAntamohaH, caturthe zailezIgataH, pazca me upazAntamohaH kSoNamoho vA, SaSThaH zUnyaH, saptamo bhavyo bhAvimohopazamo| bhAvimohakSayo vA,aSTame tvabhavya iti / adhairyApathikabandhameva nirUpayavAha-'taM bhaMte'tti tadairyApathikaM karma 'sAiyaM sapajavasiya'mityAdi caturbhaGgI, tatrairyApathikakarmaNaH prathama eva bhaGge bandhaH, anyeSu tadasambhavAditi,'taM bhaMte ! kiM dese gaM'ti tadaryApathika | karma dezena-jIpadezena deza-karmadezaM vanAti ityAdi caturbhaGgI, tatra na dezena karmaNo dezaH, sarva vA karma sarvAtmanA vA karmaNo / dezo badhyate. kiM tarhi ?, sarvAtmanA sarva badhyate, tathAsvabhAvatvAjIvasyeti // atha sAmparAyikabandhanirUpaNAyAha-'saMparAiyaM| ityAdi, kiM neraio'ityAdayassapta praznAH, uttarANi ca saptaiva, eteSu ca manuSyamAnupIvarjAH paJca sAmparAyikabandhakA eva sakaSAyatvAt , naranAryoM tu sakAAyatve sati sAmAyika banI to, na punrnvditi| sAmparAyikabandhameva rupAyapekSayA prAha-'taM bhaMtetti | iha tyAdayo vivakSitaikatvabahutvA 6 bhedAH sarvadA sAmparAyika bannanti, apagatavedazca kadAcideva, tasya kAdAcitkatvAt , tatazca ruyAdayaH kevalA vanantyapagatavedayuktAba, tataca yadA apagatavedayuktAstadocyante, athavaite ruyAdayo vAnanti apagatavedava, tasyai- | // 13 // kasyApi sambhavAt , athavaite ca ruyAdayo bAntyapagatavedAca, teSAM bahUnAmapi sambhavAt , apagatavedazca sAmparAyikabandhako vedatraye dIpa anukrama [405 421] ~280 ~ Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH upazAntamohe kSINe vA yAvadyathAkhyAtaM na prApnoti tAvallabhyata iti iha ca pUrvapratipanna pratipadyamAnaka vivakSA na kRtA, dvayoradhyekatvabahutvayorbhAvena nirvizeSatvAt tathAhi apagatavedatve sAmparAyikabandho'lpakAlIna eva, tatra ca yo'pagatavedatvaM pratipadmapUrvaH sAmparAyikaM badhnAti asAveko'neko vA syAt evaM pratipadyamAnako'pIti / atha sAmparAyikakarmabandhanameva kAlatrayeNAha - 'taM bhaMte! ki'miti, iha prAgukteSvaSTasu vikalpeSu AdyAthatvAra evaM sambhavanti, netare, jIvAnAM sAmparAyika karmabandhasyAnAditvena | na babhItyasyAnupapadyamAnatvAt, tatra prathamaH sarva eva saMsArI yathAkhyAtAsamprAptaH amA) topazamakSapakAvasAnaH sa hi prAg baddhavAn varttamAnakAle babhAtyanAgatakAlApekSayA tu bhantsyati ?, dvitIyastu mohakSayAt pUrvamatItakAlApekSayA baddhavAn varttamAnakAle tu badhnAti bhAvimohakSayAna bhantsyati 2, tRtIyazca upazAntamohatvAt pUrvaM baddhavAn upazAntamohatve na badhnAti tasmAcyutaH punarbhantsyatIti 3, caturthazva mohakSayAta pUrva sAmparAyikaM karma baddhavAn mohakSaye tu na banAti na ca bhantsyatIti 4 / sAmparAyikakarmabandhamAzrityAha- 'ta' mityAdi, 'sAiyaM sapajjavasiyaM baMdhaiti upazAntamohAcyutaH punarupazAntamohatAM kSINamohatAM vA pratipatsyamAnaH, 'aNAiyaM vA sapajjabasiyaM baMdhaitti AditaH kSapakApekSamidaM, 'aNAiyamapajjavasiyaM baMdhai'tti etadadbhavyApekSaM, 'no ceva NaM sAiyaM apajjavasiyaM baMdhai' tti sAdisAmparAyikabandho hi mohopazamAccyutasyaiva syAt, tasyAvazyaM mokSayAyitvAt sAmparAyikabandhasya vyavacchedasambhavaH, tatazca na sAdiraparyavasAnaH sAmparAyikabandho'stIti / 'parI saha' ti ( sU 342) 'parI' ti samantAt nirjarArthaM sAdhvAdibhiH sadyanta iti parISahA: 'digiMchA' bubhukSA 1 arati :- saMyamAdhRtistadviparIte 'saMyame ratistatparI pahaH 7, caryAgrAmAnugrAma viharaNarUpA 9 naiSedhikI - zmazAnAdikhAdhyAyabhUmiH 10 satkAro - vastrAdipUjanaM puraskAra:- abhyutthAnAdikaraNam 19 prajJA 281~ zatake 8 uddezaH Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [331 343] gAthA: dIpa anukrama [405 21] zrIbhaga laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM + vRttiH) bhAga - 1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [6-8 ], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH svayaM vimarzapUrvikA 20, matiH jJAnaM tadviparItamajJAnaM 21 darzanaM samyaktvaM tadeva kriyAvAdiprabhRtimatazravaNe'pi nizcalacittatayA dhAryamANaM darzanaparISahaH 22 iti / kiyanto'rthataH kathitAH, 'samoyaraMti' samavataranti, samavatAraM vrajantItyarthaH, 'paMceva'tti (*58) kSut 1 pipAsA 2 zIto 3 SNa 4 daMzamazakAH 5, eteSu pIDaiva vedanIyotthA, tadadhisahanaM tu cAritramohanIyakSayopazamAdisambhavaM, adhisahanasya cAritrarUpatvAditi, 'daMsaNa parIsaheti yato darzanaM tattvazraddhAnarUpaM darzanamohanIyasya kSayopazamAdau syAt, udaye tu na syAt, atastatra darzanaparIpahaH samavataratIti, araiti gAthoktAH saptaite cAritramohanIye samavataranti, 'alAbha'ti lAbhAntarAyaH, tadudaya eva lAbhAbhAvAt, tadadhisahanaM cAritramohanIyakSayopazame / atha bandhasthAnAnyAzritya parIpahAnAha - 'satta viha'tti saptavidhavandhakaH- Ayurvarja zeSakarmabandhakaH, 'jaM samayaM cariyAparI'ti tatra caryA prAmAdiSu saMcaraNaM naiSedhikI-grAmAdiSu pratipattirmAsa kalpAdeH svAdhyAyAdinimittaM vA zayyAto vivikopAtre gatvA nivadanaM 'chabbihabaMdha'tti padvidhavandhakasyAyurmohavarjabandhakasya, sUkSmalobhANUnAM vedanAt sarAgaH anutpanna kevalatvAt chadmasthaH, 'codasa tti aSTAnAM mohanIyasambhavAnAM tasya mohAbhAvenAbhAvAt dvAviMzateH zeSAH 14 parIpahAH, 'ega vihabaMdha'tti ekavidhavandhakasya, vedanIyabandhakasyetyarthaH kasya tasyetyAha'vIyarAgacha umatthassa'ti upazAntamohasya kSINamohasya veti 'evaM'ti 14 prajJaptAH, dvAdaza punarvedayatItyarthaH, zItoSNayozcaryAzayyayozca kramazo vedanAditi / 'dUre ya mUle ya'tti (sU. 343) dUre ca draSTRsthAnApekSayA vyavahite deze mUle Asane draSTuH pratItyapekSayA ravI dRzyete draSTA hi svarUpato bahumiyajana sahasrairvyavahitamudgamAstamayayoH sUryaM pazyati, AsannaM punarmanyate, sadbhUtaM viprakarSe santamapi na pratipadyate, 'majjhatiya'ti madhyo- madhyamo 'nto hi bhAgo nabhaso dinasya vA madhyAMtaH sa yasya muhUrtta - 282~ 8 zatake 8 uddezaH | // 137 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI'- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH ) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [6-8], mUlaM [331-343] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [331343] zatake 8 uddezaH gAthA: | svAsti sa madhyAntikaH sa cAsau muhUrtazceti madhyAntikamuhUrtaH, tatra mUle-Asanne draSTusthAnApekSayA deze dUre ca-vyavahite deze laghuvRttau rASTrapratItyapekSayA rakhI dRzyete, draSTA hi madhyAhe udayAstamayadarzanApekSayA AsanaM raviM pazyati, yojanazatASTakenaiva tadA tasya vyavahitatvAt , manyate punarudayAstamayapratItyapekSayA vyavahitamiti / 'sabbattha samA uccatteNaM'ti samabhUtalApekSayA sarvatrocasvamaSTau yojanazatAnItikRtvA, 'lesApaDighAeNaM'ti tejasaH pratighAtena, dUratvAt tAdRzasya tadaprasaraNenetyarthaH, lezyApratighAte | hi sukhadRzyatvena dUrastho'pi kharUpeNa ravirAsanapratItiM janayati, 'lesAhitAvegaM ti tejaso'mitApena, madhyAhne hyAsanataratvAt | | sUryaH prakarSeNa tapati, teja pratApena durdazyatvena pratyAsanno'pyasau dUrapratIti janayati, 'no tItaMti atItakSetrasyAtikrAntatvAta | 'paDApatra'ti pratyupatra-vartamAnaM, gamyamAnamityarthaH, aNAgarya'ti anAgataM gamiSyamANamiti, iha yadAkAzakhaNDaM ravisvatejasA | vyAmoti tatkSetramucyate, 'obhAsa'tti avabhAsayataH-IpadudyotayataH 'puTuM'ti tejasA spRSTaH, 'jAva chadisaM'ti yAvatkaraNAdidaM |dRzyam-'taM bhaMte ! kiM ogADhaM obhAsei aNogADhaM ?, goyamA ogAda, no aNogAdamiti, taM bhaMte ! kaidisaM obhAsei ?, goyamA! ityetadaMtamiti, ujjoveMti' udyotayataH iti artha dyotayataH 'tavaMti'tti tApayataH, uSNarazmitvAt tayoH, bhAsaMti-bhAsayataHzobhayataH 'kiriyA kajaItti kriyA-ababhAsarUpA 'kajaiti bhavatItyarthaH, puDha'tti tejasA spRSTA 'egaM joyaNasayaMti UcaM | svavimAnopari yojanazatapramANakhaiva tApakSetrabhAvAt , 'ahe tavayaMti' kathaM ?, sUryAdaSTAsu yojanazateSu samabhUtalaM, samabhRtalAJcAdholokagrAmA yojanasahasra syuH tAMzca yAvad dyotanAt , tiriya'ti 'sIyAlIsaM'ti etacca sarvotkRSTadivase cakSuHsparzApekSayA jJeya| miti, 'jahA jIvAbhigameti tacedam kappovavaNNagA vimANovavaNNagA cArovavaNNagA vimANovavaNNagA cAraDhiiyA gairaiyA | dIpa anukrama [405 421] ~283 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] gAthA: zrIbhagagaisamAvaNNAgA ?, goyamA ! te NaM devA uDDovavaSNagA, no kappovavaNNagA, jyotizcakracaraNolakSitakSetrotpannA ityarthaH,'no cAra-4 zatake laghuvRttau / dviiyA' iha cAro-jyotiSAmavasthAnakakSetraM 'no' naiva cAre sthitiH-avasthitiryeSAM te, ata eva 'gaisamAvaNNagA'ityAdi, 9 uddezaH 'jAva'ti yAvatkaraNAdidaM jJeyam-'vimANovavaSNagA cArovavaNNagA,(ta)ThANe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM virahie uvavAeNaM, goyamA! jahaNNaNamegaM samaya ukoseNaM chammAsaM"jahA jIvAbhigame taccedam-'je caMdimasUriyagahagaNanakkhattatArArUvA gaM bhaMte ! devA(te)kiM | uDDovavaNNagA'ityAdi praznaH, uttaraM tu 'goyamA ! te NaM devA no uDDovavaSNagAno kappokva0, vimANocavaNNagA, no cArovavaNNagA, cAraThiiyA, no gaisamAvaNNagA' ityAdi / / aSTamazate'STamodezakavivaraNam // 'baMdhe'tti (sa. 344) bandhaH-pudgalAdiviSayassambandhaH 'paogati jIvapayogakRtA 'vIsasa'tti vizrasAsvabhAvasampannaH, yathA''sannanyAyamAzrityAha-'bIsasa'tti (sU. 345)'dhammasthikAya'tti dharmAstikAyasyAnyo'nya pradezAnAM mitho yo'nAdiko vizrasAbandhassa tathA, evamuttaratrApi, desarvadhetti dezato-dezApekSayA bandho dezabandhaH, yathA saMkalikAkaTikAnA, 'sabbabaMdhe'tti | sarvataH sarvAtmanA bandhaH sarvabandho, yathA kSIranIrayoH, 'desabaMdhe no sabvabaMdhe'tti dharmAstikAyasya pradezAnAM mithaH saMsparzana | vyavasthitatvAt dezabandha eva, na punaH sarvabandhaH, tatra yekasya pradezasya pradezAntaraH sarvathA bandhe mitho'ntarbhAvanaikapradezatvameva syAt , nAsakhyeyapradezanvamiti, 'sabbaddhaMti sarvakAlaM, 'sAiyavIsasAbaMdhoti sAdiko yo vizrasAbandhaH sa tathA, 'baMdhaNapacaie'tti badhyate'neneti bandhanam-vivakSitasnigdhatAdiko guNaH sa caiva pratyayo-heturyatra sa tathA, evaM 'bhAjanapratyayaH' |bhAjanaM-AdhAraH, 'pariNAmapratyayazca pariNAmo-rUpAntaragamanaM 'jagaNaM paramANu'tti paramANupudgalaH paramANureva 'vemAyaniddha dIpa anukrama [422 429] // 138 // atra zataka-8 uddezaka: 8 samApta:, atra zataka-8 uddezaka: 9 Arabhyate ~284~ Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] rate zrIbhaga gAthA: yAe ti viSamA mAtrA yasyAM sA vimAtrA sA cAsau snigdhatA ceti vimAtrasnigdhatA tayA, evamanyadapi padadvayaM, idamuktaM syAt sada zatake "samaniyAi baMdho, na hoi samalukkhayAivi na hoi / mAyaniddhalukkhattaNeNa baMdho ya khaMdhANaM // 1 // " ayamarthaH-samaguNasnigdhasya 9 uddezaH | samaguNasnigdhena paramANukAdinA bandho na syAt , evaM samaguNarUkSasthApi, yadA punarvipamA mAtrA tadA bandhassyAt , viSamamAtrA| nirUpaNArthamucyate-niddhassa nidreNa duyAhieNa, lukkhassa lukveNa duyAhieNa / niddhassa lukkheNa uvei baMdho, jahaNNavajo visamo samo va ||1||"tti, 'asaMkhejati asaGkhyeyotsarpiNyavasarpiNIrUpaM, 'juNNa suraci jIrNasurAyAH styAnabhavanalakSaNo bandhaH, | jIrNaguDazca, jIrNatandulAnAM ca pinnddiibhvnruupH|| prayogabaMdhaH (ma.346)sa ca jIvapradezAnAmaudArikAdiSudgalAnAM vA 'aNA#ie vA ityAdayo dvitIyavarjAkhayo bhaGgAH, tatra prathamabhaGgodAharaNamAha-'aNAie apajavati asya jIvasthAsaGkhyeyapradezasyASTau | ye madhyapradezAsteSAmanAdiraparyavasito bandhaH 1, yadA lokaM vyApya tiSThati jIvaH tadApyasau tathaiveti, anyeSAM punarjIvapradezAnAM viparivarttamAnatvAt nAstyanAdiraparyavasito bandhaH, tatsthApanA, eteSAmupari anye catvAraH, evamete'STau, evaM tAvatsamudA| yato'STAnAM bandha uktaH, atha teSvekaikenAtmapradezena saha yAvatAM mithaH saMyogo bhavati tadarzanAyAha-'tasthavi gaMti tatrApi| teSvaSTAsu jIvapradezeSu madhye prayANAM 2 ekaikena sahAnAdiraparyavasito bandhaH, tathAhi-prAguktavidhinA'vasthitAnAmaSTAnAmuparitanaatarasya yaH kazcidvivakSitastasya dvau pArzvavartinAvekavAdhovItyete trayassambadhyate, zeSAstveka uparitanatrayazcAdhastanA na sambadhyante, vyavahitatvAd , evamadhastanapratarApekSayA'pIti cUrNikAravyAkhyA, sesANaM sAie' zeSANAM madhyamASTAbhyo'nyeSAM sAdiviparivarttamAnatvAt , etena nAsau prathamabhaGgaH, anAdisaparyavasitastvayaM dvitIyo neha sambhavati,anAdisambaddhAnAmaSTAnAM jIvapradezAnAma dIpa anukrama [422429] ~285 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 344 351] gAthA: dIpa anukrama [ 422 429] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [9], mUlaM [ 344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH TCTICICIGDIGIGIDICIGO parivarttamAnatvena bandhasya saparyavasitatvAnupapatteriti, atha tRtIyo bhaGgaH procyate- 'tattha NaM je se sAie ti siddhAnAM sAdiraparyavasito jIvapradezabandhaH, zailezyavasthAyAM sthApitapradezAnAM siddhatve'pi calanAbhAvAditi, atha caturbhaGgIbhedata Aha-'AlAva| NabaMdhe 'ti AlApyate - AlInaM kriyate emiriMti AlApanAni-rajjvAdIni taistRNAdivandhanamAlApanabandhaH, 'alliyAvaNabaMdhe 'tti aliyAvaNaM-dravyasya dravyAntarazleSAdinA AlInasya karaNaM tadrUpo yo bandhaH sa tathA, 'sarIrabaMdhe' ti samudghAte sati yo vistAritasaGkocitajIva pradezabandha vizeSAt taijasAdivapuH pradezAnAM bandhavizeSaH saH, zarIribandha ityanye, tatra zarIriNaH samudghAte vikSitajIvapradezAnAM saGkocane yo bandhassa zarIribandha iti, sarIrappaogabaMdha' tti zarIrasya-audArikAderyaH prayogeNa-vIryAntarAyakSayopazamajanitavyApAreNa bandhaH - tatpudgalopAdAnaM zarIrarUpasya vA prayogasya bandhasta zarIraprayogabandhaH, 'vettalaya'tti vetralatAjalavaMzakaMvA 'vAga'ti valkA'varatta'tti varatrA- carmamayI rajjuH zanAdimayI vA vallI trapuSyAdikA kuzA-nirmUlA darbhAH darbhAstu | samUlA: AdizabdAccIvarAdigrahaH, atha 'lesaNabaMdha'ti zlepaNA - zleSadravyeNa dravyayostambandhanaM tadrUpo yo bandhassa tathA 'uccayabaMdheti Urdhva cayanaM - rAzIkaraNaM tadro bandhaH uccayabandhaH, 'samucaya'tti saGgataH- uccayApekSayA viziSTataraH uccayassamucayaH sa eva bandhassamucayabandhaH, 'sAhaNaNAvaMce 'ti saMhananaM - avayavAnAM saGghAtanaM tadrUpo yo bandhaH, dIrghatvAdi ca prAkRtatvAt kuTTimAnAMmaNibhUmikAnAM, 'silesa'tti zleSo vajralepaH, 'lakkha'ti lAkSA, jaturityarthaH 'mahusitya'tti madhusikthaM-mInaM, AdizabdAd guggularAlAkhalyAdigrahaH, 'avagararAsINa'nti kacavara rAzInAM 'uccaeNaM' ti Urdhvacayanena 'agaDatalAye' tyAdi prAyaH prAgvyAkhyAtameva, 'desasAhaNaNa' ti dezena dezasya saMhananalakSaNo bandhaH-sambandhaH zakaTAGgAdInAmiveti deza saMhananasambandhaH, 'savva 286~ 8 zatake 9 uddezaH // 139 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRttI gAthA: |sAhaNaNa'ti saceNa sarvasaMhananalakSaNo bandhaH,kSIranIrAdInAmiveti sarvasaMhananabandhaH, sagaDa'tti garI 'raha'tti syandanaH jANa' tti8 zatake yAnaM laghugatro 'jugga'tti yugyaM gollaviSayaprasiddha dvikarapramANavedikopazobhitaM japAnaM 'gilli'tti hastina upari manuSyaM gilatIva | 9 uddezaH | kollararUpA, thilliti aDDapallANaM 'sIyA' zivikA kUTAkAraNAcchAdito japAnavizeSaH, 'saMdamANiya'tti puruSapramANajampAna| vizeSaH, lohitti maMDakAdipacanabhAjanaM loharaDIti loke 'lohakaDAha'tti pratIta 'kaDacchuya'tti pariveSaNapAtraM, loke kaDachIti, "bhaMDa'tti mRnmayabhAjana, matta'nti amatraM-bhAjanavizeSastAmrasyeti 'ubagaraNa ti nAnAvidhaM tadanyopakaraNaM 'puvvapaogapacaijApati pUrvaH prAkAlAsevitaH prayogaH-jIpavyApAro vedanAkayAyAdisamudvAtarUpaH pratyayaH-kAraNaM yatra zarIrabandhe sa tathA sa eva | pUrvaprayogapratyayikaH, paJcuppannappaogati pratyutpanna-aprAptapUrvo,vartamAna ityarthaH,prayogaH-kevali samudghAtalakSaNavyApAraH pratyayo / yatra sa tathA sa eva pratyu-pannAtyayikA, 'tatya tatyatti anena samuddhAtakaraNakSetrANAM bAhulyamAha,'tesu tesutti anena samu dghAtakAraNAnAM vedanAdInAM bAhulyamuktaM, 'samohanamANAgati samudbhUnyamAnAnA-samudghAtaM zarIrAda bahirjIvapradezaprakSepalakSaNaM | gacchatAM 'jIvappadesANa'ti iha jIvapradezAnAmityuktAvapi zarIrabandhAdhikArAt 'tAtasthyAt tadvyapadeza'iti nyAyena jIvapradezAzritataijasakArmaNazarIrapradezAnAmi te draSTavyaM, zarIrabandha ityatra tu pajhe samuddhAtena vikSipya sahocitAnAmupasarjanIkRta-10 tejasAdizarIrapradezAnAM jIvapradezAnAmiveti, baMdheti bandho-racanAvizeSaH,'jaNNaM kebalI'ti kevalisamudghAte daNDa 1 kapATa2 madhikaraNA 3ntarapUraNa 4 lakSaNena samupahatasya vistAritajIvapradezasya tataH-samudghAtAt pratinivartamAnasya pradezAn saMharataH, samudghAtapratinivartamAnatvaM ca paJcamAdiSvanekeSu samayeSu sthAdityato vizeSamAha-'aMtarA maMthevaTTamANassati nivarcanakriyAyA HTRIANDARATHIANDIARRANTARRIANTARNIRAMANANDHARANTER dIpa anukrama [422 429] ~287 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRcau gAthA: antare-madhye'vasthitasya, pazcamasamaya ityarthaH, yadyapi ca SaSThAdisamayeSu taijasAdivapussaGghAtassamutpadyate tathApyabhUtapUrvatayA paJca- mada zatake masamaya evAsau syAt , zeSeSu anubhUtapUrvatayetikRtvA 'antarA maMthe vaTTamANasse'tyuktamiti, 'teyAkammANaM baMdhe'ti taijasakArma- 9 uddeza: NavapurvandhasaGghAtaH samutpadyate, kiM kAraNaM ti kuto hetoH ?, ucyate-'tAheti tadA samudghAtanivRttikAle 'seti tasya kevalinaH mApradezA-jIvapradezAH, 'egattIgaya'ti ekatvaM gatAH-saGghAtamApannAH syuH, tadanukRpayA ca taijasAdizarIrapadezAnAM bandha utpadyata iti prakRtaM, bandhapakSe tu 'teyAkammANaM baMdhe samuppajaIci taijasakArmaNAzrayabhUtatvAt taijasakArmaNavapuHpradezAsteSAM bandhaH samu. tpadyata iti vyAkhyeyamiti, 'bIriyasajogasahabbayAe'ti vIrya-vIryAntarAyakSayAdikRtA zakti yogA-manaHprabhRtayaH saha yogai varttata iti sayogaH santi vidyamAnAni dravyANi-tathAvidhapudgalA yasya jIvasvAsau sadravyaH, vIrSapradhAnassayogo vIryasayogaH sa pacAsau dravyaM ceti vigrahastadbhAvastattA tayA vIryasayogasadravyatayA-savIryatayA sayogatayA sadravyatayA ca jIvasya tathA 'pamAyapa| caya'tti pramAdapratyayAt pramAdahetoH tathA 'kammaM vati karma caikendriyajAtyAdikamudayavArni 'jogaM vatti yogaM ca kAyayogA| dikaM 'bhavaM vari tiryagbhavAdikamanubhUyamAnaM 'AyuSka' tiryagAyuSkAyudayavarni'paDuca'tti pratItya-Azritya 'orAliya'tti audArikavapuHprayogasampAdakaM yannAma tasya karmaNa udayenaudArikavapuHprayogavandhaH, syAt iti zeSaH, etAni vIryasayogasadravyatAdIni padAnyaudArikavapuHprayoganAmakarmodayasya vizeSaNatayA vyAkhyeyAni, 'egidiye tyAdi 'evaM ceva'kyanenAdhikRtasUtrasya pUrvasatrasaTakvAmidhAne'pi 'orAliyasarIrappaoganAmae' ityatra pade 'egidiyaorAliyasarIrappaoganAmAe' ityayaM vizeSo| 14|| dRzyaH, ekendriyaudArikavapuHprayogavandhaskhehAdhikRtatvAt ,evanuttaratrApi vAcyamiti, desabaMdhe savvadhevitti tatra yathA'pUpa: dIpa anukrama [422 429] ~288 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRttI gAthA: | snehabhRtataptatApikAyAM prakSiptaH prathamasamaye ghRtAdi gRhNAtyeva, zepeSu samayeSu gRhNAti visRjati ca, evamayaM jIvaH prAktanaM vapustya|ktvA yadA'nyad gRhNAti tathA prathamasamaye utpattisthAnagatAna vapuryogyapudgalAn gRhNAtyeva ityayaM sarvabandhaH, tato dvitIyAdiSu / |samayeSu tAn gRhNAti visRjati ca, eSa deze bandhaH, tenaudArikavapuSo dezabandhassarvavandhazvAsti, sarvavandhe 'eka samayaMti apUpadRSTAntenaiva tatsarvabandhaskhaikasamayatvAt , 'desabaMdhe'ityAdi, tatra yadA vAyurmanuSyAdirvA vaikipaM kRtvA tyaktvA ca punaraudArikasya | | samayamekaM sarvabandhaM kRtvA punastamya dezavandhaM kurvanekasamayAnantaraM mriyate tadA jaghanyata eka samayaM dezabandhe'sya syAditi, 'uko seNaM tiNi paliovamAI samaUNAIti, kathaM ?, yasmAdaudArikazarIriNAM 3 palyopamAni utkRSTA sthitiH, teSu ca prathama| samaye sarvabandhaka iti samayanyUnAni 3 palyopamAni utkarSata audArikavapuSAM dezabandhakAlaH syAt , 'egidiyaorAlie'tyAdi, dezabandhe 'jahapaNeNaM eka samayaMti, kathaM?, vAyusaidArikazarIrI vaikriyaM vapurgataH,punaraudArikapratipattau sarvabandhako bhUtvA dezabandhakazcaikaM samayaM bhUtvA mRta ityevamiti,'ukoseNa bAvIsa miti, ekendriyANAmutkarpato 22 varSasahasrANi sthitiH, tatrAsau prathamasamaye sarvabandhakaH, zeSakAlaM dezabandhakaH, evaM samayonAni 22 varSasahasrANyekendriyANAmutkarSato dezabandhakAla iti, 'puDhavikAie'tyAdi, 'desavaMdhe jahANeNaM khuDDAgaM bhavaggaha'tti, kathaM?, audArikazarIrANAM kSullakabhavagrahaNaM jaghanyato jIvitaM, tacca gAthAbhirnirUpyate-"doNNi sayAI niyamA chappaNNAI pamANao hu~ti / AvaliyapamANeNaM khuDDAgabhavaggahaNameyaM // 1 // paNNaTTi sahassAI paMceva sayAI tahaya chatcIsA / khuDDAgabhavaggahaNA havaMti aMtomuhutteNaM / / 2 / / sattarasa bhavaggahaNA khuDDAgA huMti ANupANami / / terasa ceva sayAI paMcANauyAI aMsANaM // 3 // " ihoktalakSaNakha 65536 muhUrnagatakSulakabhavagrahaNarAzeH sahasratrayasaptatriMzacchata dIpa anukrama [422429] ~289 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRttau gAthA: trisaptatilakSaNena 3773 muhartagatocar3hAsarAzinA bhAge hRte yallabdhaM tadekatrocchAse kSullakabhavagrahaNaparimANaM sthAt , ayamabhiprAyo zatake yeSAmaMzAnAM tribhissahasraH saptabhizca trisaptatyadhikazataiH kSullakabhavagrahaNaM syAt teSAmaMzAnAM paJcanavatyadhikAni trayodazazatAni aSTA 9 uddezaH dazasyApi kSullakabhavagrahaNasya tatra syuriti, tatra yaH pRthivIkAyikatisamayena vigraheNAgataH sa tRtIyasamayena sarvabandhakaH, zeSeSu / dezabandhako bhUtvA AkSullakabhavagrahaNaM mRto, mRtassan avigraheNAgato yadA tadA sarvabandhakaH syAt , evaM ye te vigrahasamayAstairUnaM kSulla-IR kamityucyate, 'ukkosegaM bAvIsamiti 'desabaMdho jesi nasthiti ayamarthaH-aplejovanaspatidvitricaturindriyANAM kSullakabha|vagrahaNaM trisamayonaM javanyato dezavandhaH, yatasteSAM vaikriyavapurnAsti, vaikriyavapupi hi sati ekasamayo jaghanyataH audArikadezabandhaH prAguktayuktyA svAditi, 'ukkosegaM jA jasse ti tatrApAM varSasaptasahasrANi sthitirutkarSataH, vaherahorAtrANi trINi, vana|spatInAM 10 varSasahasrAH, dvIndriyANAM 12 varSANi, trIndriyANAM 49 dinAni, caturindriyANAM 6 mAsAH, tata eSAmutkRSTA sthitiH sarvavandhasamayonA syAditi, 'jesiM puNa'tti te ca vAyavaH paJcendriyatiryaGnarAztha, eSAM jaghanyato dezavandha eka samayaM, bhAvanA prAgiva, 'ukkoseNaM ti vAyUnAM 3 varSasahasrANyutkarSataH sthitiH, paJcendriyatiryagnarANAM palyopamatrayam , iyaM dezabandhasthitirutkarSataH sarvavandhasamayonA svAditi / ukta audArikavapuHprayogabandhakAlaH, atha tadantaramAha-'orAliya'ti sarvabandhAntaraM jagha-| nyataH kSullakabhavagrahaNaM trisamayonaM, kathaM ?, trisamaya vigraheNaudArikazarIre AgataH, tatra dvau samayAvanAhArakaH, tRtIyasamaye sarvatrandhakaH, kSullakabhavaM ca sthitvA mRta audArikazarIriSvevotpannastatra prathamasamaye sarvabandhakaH, evaM ca sarvabandhasya sarvabandhasya cAntaraM // 14 // | kSullakabhayo vigrahagatasamayatrayonaH, 'ukkoseti utkRSTatastrayastriMzatsAgarANi pUrvakoTisamayAbhyadhikAni sarvavandhAntaraM syAt , dIpa anukrama [422 429] ~2904 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] DAIL zrIbhagaH zatake 9 uddezaH . gAthA: kathaM , manuSyAdiSvavigraheNAgataH, tatra prathamasamaya eva sarvabandhako bhUtvA pUrvakoTiM sthitvA 33 sAgaropamANi sarvArthasiddhe narake vA devo nArako vA bhUtvA trisamayena vigraheNaudArikazarIrI jAtaH, tatra vigrahasya dvau samayAvanAhArakA, tRtIyasamaye sarvavandhaka audAri|kazarIrasya, evaM yau tau dvAvanAhArakasamayau tayorekaH pUrvakoTisarvabandhasamayasthAne kSiptaH, tataH pUrNA pUrvakoTI jAtA, ekaH samayo'dhikaH, evaM sarvacandhasya sarvabandhasya cotkRSTamantaraM yathoktamAnaM syAditi, 'desabaMdhaMtaraMti dezabandhasyAntaraM jaghanyenaikaM samayaM,kathaM ?, dezabandhako mRtaH san avigraheNotpannaH, tatra prathamasamaye sarvabandhakaH, dvitIyAdisamaye dezabandhako jAtA, tadevaM dezavandhasya dezabandhasya cAntaraM jaghanyata ekassamayaH sarvabandhasaMbandhI sthAt ,'ukoseNaM ti utkRSTataH 33 sAgarANi trisamayAdhikAni dezabandhAntaraM svAditi, kathaM ?, dezabandhako mRtaH 33 sAgarAyurutpannassarvArthasiddhAdau, tatazyutvA trisamayena vigraheNaudArikazarIrI jAtaH, tatra vigrahasamayadvaye'nAhArakaH tRtIyasamaye sarvabandhakaH tato dezabandhakojani, evamutkRSTaM dezabandhasya dezabandhasyAntaraM svAditi, sAmAnyata audArikabandhasyAntaramuktaM, punarvizeSatastadAha-egidiyaorAliyapucchati ekendriyasyaudArikasarvabandhAntaraM jaghanyena kSullakabhavagrahaNaM trisamayonaM, kathaM ?, trisamayavigraheNa pRthvyAdiSvAgataH, tatra vigrahasamayadvaye anAhArakaH tRtIye sarvabandhakaH,tataH kSullakabhavagrahaNaM trisamayonaM sthitvA mRtaH yadA avigraheNotpadya sarvabandhaka eva sthAva tadA yathoktaM sarvabandhayorantaraM syAt , 'ukkosef'ti utkRSTatassarvabandhAntaraM 22 varSasahasrANi samayAdhikAni syuH, kathaM ?, avigraheNa pRthivIkAyikepvAgataH prathamasamaye sarvabandhakaH, tato 22 varSasahasrANi sthitvA samayonAni trisamayayA vigrahagatyA anyeSu pRthvyAdipUtpannaH, tatra samayadayamanAhArako bhUtvA tRtIyasamaye sarvabandhako jAtaH, anAhArakasamayayozcaiko 22 varSasahasreSu samayoneSu kSiptastatpUraNArtha, tato 22 varSasahasrA dIpa anukrama [422 TRAIDERIANDIA te: TECIDEREIO 429] DATA ~291 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [344 351] gAthA: dIpa anukrama [ 422 429] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [9], mUlaM [ 344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH |NyekasamayAdhikAni ekendriyANAM sarvabandhayorutkRSTamantaraM syAt, 'desabaMdhaMtaraM 'ti tatraikendriyaudA rikadezabandhAntaraM jaghanyenaikaM samayaM kathaM ?, dezabandhako mRtvA avigraheNa sarvabandhako bhUtvA ekasmin samaye punardezabandhaka eva jAtaH, evaM dezabandhayorjaghanyata ekassamayo'ntaraM syAditi, 'u0 aMtomuddattaM 'ti, kathaM 1, vAyuraudArikavapupo dezabandhakaH san vaikriyaM gatastatrAntarmuhUrtta sthitvA | punaraudArikavapupassarvabandhako bhUtvA dezabandhaka evaM jAtaH, evaM dezabandhayorutkarSato'ntarmuhUrtamantaraM, 'puDhavikAie'ti 'desavaMdhaMtaraM japaNeNamekaM samayamukkoseNaM tinni samaya'tti kathaM 1, pRthivIkAyiko dezabandhako mRtaH san avigrahagatyA pRthi vIkAyikeSvevotpannaH ekasamayaM sarvabandhako bhUtvA punardezabandhako jAtaH, evamekasamayo jaghanyena dezabandhayorantaraM, tathA pRthvIkAyiko dezabandhako mRtassan vigrahagatyA trisamayayA teSvevotpannaH, tatra samayadvayamanAhArakastRtIyasamaye sarvabandhako bhUtvA punadezabandhako jAtaH, evaM samayatrikaM dezabandhayoraMtaramiti, navaraMkathanAdyalubdhamatidezatassaGkSepatastad darzyate - apakAyikAnAM jaghanyena sarvabandhAntaraM kSullakabhavagrahaNaM trisamayonaM, utkRSTaM tu 7 varSasahasrANi samayAdhikAni, dezabandhAntaraM tu jaghanyamekasamayaH, utkRSTaM tu samayatrikaM, evaM vAyuvarjAnAM tejaHprabhRtInAmapi, navaraM sarvabandhAntaramutkRSTaM nijanijasthitisamayAdhikA vAcyA, vAyubandhAntaraM bhedenAha 'vAukAiyANaM'ti vAyukAyikAnAM utkarSeNa deza bandhAntaramantarmuhUrtta kathaM 1, vAyuraudArikavapuSo dezabandhakaH san vaikriyamantarmuhasaM kRtvA punaraudArikasarvabandhasamanantaraM audArikadezabandhuM yadA kuryAt tadA yathoktamantaraM syAt, 'paMcidie'ti tatra sarvabandhAntaraM jaghanyaM bhAvitameva, utkRSTaM tu bhAvyate paJcendriyatiryag avigraheNotpannaH prathamasamaye sarvabandhakaH, tatassamayonAM pUrva koTiM jIvitvA trisamaya vigraheNa teSvevotpannaH, tatra dvAvanAhArakasamayau tRtIyasamaye sarvabandhako jAtaH, anAhArakasamayayozcaikaH samayaH ~ 292~ paTa zatake uddezaH // 142 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] bhaga0 laghavRtto gAthA: samayonAyAM pUrvakoTyAM kSiptastatpUraNArtha, ekastvadhikaH, evaM yathoktamantaraM syAt , dezabandhAntaraM tu yathai kendriyANAM, tacaitram-jagha 8 zatake nyamekassamamayaH, kathaM , dezabandhako mRtaH sarvabandhasamayAnantaraM dezavandhako jAtaH, evamunkarSeNAntarmuhU ne, kathaM !, audArikazarIrI ||MR uddeza dezabandhakaH san vaikriyaM gataH, tatrAntarmuharta sthitvA audArikazarIrI jAtaH, prathamasamaye sarvabandhako dvitIyAdiSu dezabandhakaH, evaM | dezabandhayorantaramantarmuhUrta, evaM manuSyANAM, etadevAha-'jahA paMciMdiyetyAdi / / audArikavandhAntaraM medAntareNAha-egiMdiya-1 tetti ekendriyatve 'noegiMdiyatti dvIndriyatvAdau, punarekendriyatve sati yatsarvabandhAntaraM tajaghanyena dve kSullakabhavagrahaNe tripsamayone, kathaM, ekendriyanisamayavigraheNotpannaH, tatra samayadvayamanAhArako bhUtvA tRtIyasamaye sarvavandhaM kRtvA tadnaM kSullakabhava grahaNaM jIvitvA mRtaH anekendriyeSu kSullakabhavagrahaNameva jIvitvA mRtassanavigraheNa punarekendriyeSvevotpadya sarvavandhako jAtaH, evaM sarvabandhayoruktamantaraM, 'ukkoseNaM do sAgarovami'tti,'saMkhejavAsamabhahiyAIti, kathaM , avigraheNa kendriyassamutpannA, prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA 22 varSasahasrANi jIvitvA mRtaHtrasakAyikeghUtpannaH, tatra saGkhyAtavarSAmyadhikasAgaropamasahasradvayarUpAmutkRSTAM trasakAyikasthitimativAdya ekendriyepUtpadya sarvabandhako jAtaH, evaM sarvavandhayoryathoktamantaraM svAditi, sarvabandhasamayahInaikendriyotkRSTabhavasthitestrasakAyikakAyasthitau prakSepaNe'pi saGkhyAtasthAnAnAM saGkhyAtabhedatvena saGkhyAtavarSAbhyadhikatvasthAbyAhatatvAditi,'desarvadhataraM jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahagaM samayAhiyaMti, kathaM ?, ekendriyo dezavandhakassana mRtvA dvIndriyAdiSu kSullakabhavagrahaNamanubhUyAvigrahegAgatya prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA dvitIye dezabandhakassthAna , evaM dezabandhAtaraM kSullakabhavaH sarvabandhasamayAtiriktaH, 'ukoseNaM'ti sarvabandhAntarabhAvanoktaprakAreNa bhAvatI yami te / aba pRmI kAyikabandhAntaraM cintaya dIpa anukrama [422 429] ~293 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] gAthA: bAha-'jIvassa'tti, 'evaM ceva'ttikaraNAt 'tisamaUNAI' iti dRzyaM, 'ukosegamagaMtaM kAlaM'ti iha kAlAnantatvaM vanaspalaghuvRttau / H9 uddezaH |tikAyasthitikAlApekSayA, anantakAlamityuktaM tadvibhajanArthamAha-'agaMtAu'tti ayamabhiprAya:-takhAnantakAlasya samayeSu abasarpiNIsamayairapahiyamANeSu anantA avasapiNyutsapiNyaH syuriti 'kAlaotti idaM kAlApekSayA mAnaM, khettao'tti kSetrApekSayA punarida-'aNaMtA loga'tti, ayamartha:-tasthAnantakAlaya samayeSu lokAkAzapradezerapahiyamANeSu anantA lokAH syuH, atha tatra kiyantaH pudgalaparAvartAH syurata Aha-'asaMkhija'tti, pudgalaparAvartalakSaNaM sAmAnyena punarida-dazabhiH koTAkoTIbhiravasa| rpiNI, utsarpiNyapyevameva, tA utsarpiNyavasarpiNyo'nantAH pudgalaparAvartAH, etadvizeSalakSaNamiheva vakSyatIti, pudgalaparAvartA| nAmevAsaGkhyAtatvaniyamanAyAha-'Avalie'tti asaGkhyAtasamayasamudAya Avaliketi, 'desabaMdhaMtaraMti,kathaM, pRthvIkAyiko dezabandhakaH san mRtaH, pRthvIkAyikeSu kSullakabhavagrahaNaM jIvitvA mRtassan punaravigraheNa pRthvIvevotpannastatra sarvabandhasamayAnantaraM BIdezabandhako jAtaH, evaM sarvabandhasamayenAdhikamekaM kSullakabhavagrahaNaM dezabandhayorantaramiti, 'vaNassaikAiyANaM dubhikhuDAI banaspatikAyikAnAM jaghanyataH sarvabandhAMtaraM dve kSullakabhavagrahaNe, evaM ceva'ttikaraNAt trisamayone iti dRzya, kathaM ?, vanaspatikAyikastrisamayena vigraheNotpannaH, tatra vigrahasya samayadvayamanAhArakastRtIyasamaye sarvabandhako bhUtvA kSullakabhavaM ca jIvitvA punaH pRthivyAdipu kSullakabhavameva sthitvA punaravigraheNa vanaspatiSvevotpannaH, prathamasamaye sarvabandhako'sAviti sarvabandhayokhisamayone dve kSullakama| vagrahaNe antaraM bhavataH,'ukkoseNaM'ti ayaM pRthivyAdiSu kAyasthitikAlaH, 'vaM de sabaMdhaMtaraMpi'tti yathA pRthvyAdInAM dezabandhAntaraM jaghanyamevaM vanaspaterapi, taca kSullakabhavagrahaNaM samayAdhikaM, bhAvanA'sya prAgvat , 'ukoseNaM puDhavikAlo tti utkarSeNa vana-I7 dIpa anukrama [422429] // 143 // ~294 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRttI r iHINAGAR gAthA: HimaniMISTANriminidanandan-artistmarathiure spatedezabandhAntaraM pRthvIkAyasthitikAlo'saGkhyAtAvasarpiNyAdirUpa iti / athaudArikadezabandhakAdInAmalpatvAdinirUpaNAyAha- zatake 'eesiNa"ti tatra sarvastokAH sarvavandhakAH, tepAmutpattisamaya eva bhAvAt , abandhakA vizeSAdhikAH, yato vigrahagatI siddha- 9 uddezaH tyAdau vA syuH, te ca sarvabandhakApekSayA vizeSAdhikAH, dezabandhakA asaGkhyAtaguNAH, dezabandhakAlasthAsaGkhyAtaguNatvAt , eta sUtrabhAvanAmagre vakSyAma iti / atha caikriyavapuHprayogabandhanirUpaNAyAha-tatra 'egidiyaveubviya'tti (sa, 347)vAyukAyikA|pekSamuktaM, 'paMcidie'tti pazcendriyatiryagmanuSyadevanArakApekSamuktam , veubbiyajAvabaMdha'tti iha yAvatkaraNAt , 'pamAyapaJcayA kamma |ca jogaM ca bhavaM ceti dRzya, laddhiM va'tti caukrayakaraNalabdhi vA pratItya, etaca vAyupazcendriyatiryagmanuSyAnapekSyoktaM, tena vAyukAyAdisUtreSu labdhi vaikriyavapurvandhasya pratyayatayA vakSyati, nArakAdisUtreSu ca tAM tyaktvA vIryasayogasadravyatAdIn pratyayatayA vakSyati, sarvabandhe 'jahaNgeNaM samayaMti,kathaM ?, vaikriyazarIrivRtpadyamAno labdhito vA tatkurvan samayame ke sarvabandhakaH syAt , eva| mekaM samayaM sarvabandhakaH, ukkoseNaM ti 'do samaya'tti, kathaM ?, vaikriyatAM pratipadyamAna audArikazarIrI sarvabandhako bhUtvA mRtH| punarnArakatvaM devatvaM vA yadA prApnoti tadA prathamasamaye vaikriyasya sarvabandhakaH utkRSTataH samayadvayamiti, 'desabave jahaNgetti, kathaM ?, audArikazarIrI paikriyatA pratipayamAnaH prathamasamaye sarvabandhakaH syAt , dvitIyaptamaye dezabandhako bhUtvA mRtaH, evaM dezabandho jaghanyataH eka samayamiti, 'ukosegaM'ti, kathaM ?, deveSu nArakeSu votkRSTasthitiSUtpadyamAnaH prathamasamaye sarvabandhako vaikiyazarIrasya tataH paraM dezabandhakaH tena sarvabandhakalamayenonAni 33 sAgarANi utkarvato dezabandha iti / 'vAukAieti, desarvadheti 'jahaSNe'tti eka samayaM, kathaM ?, vAyusaidArikazarIrIbhavan vaikriyaM gataH, tataH prathamasamaye sarvabandhakA, dvitIyasamaye dezabandhako - dIpa anukrama [422 Tantharnamampeanutrinaa 429] atra zataka- 8 eva vartate, mUla saMpAdane yat zataka-7 mudritaM tat mudraNadoSaH asti / ~295 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 344 351] gAthA: dIpa anukrama [ 422 429] zrIbhagaH laghuvRtau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [9], mUlaM [ 344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH bhUtvA mRtaH, evaM jaghanyenaiko dezabandhakasamayaH, 'ukko0 aMtomuhutta' tti vaikriyavapuSA sa eva yadA'ntarmuhUrtamAste tadotkarSato dezabandho'ntarmuhUrtta, labdhivaikriyazarIriNo jIvato'ntarmuhUrttAtparato na vaikriyazarIrAvasthAnamasti, punaraudArikavapuSo'vazyaM pratipateriti, 'rayaNappahe' tti 'dasavAsasahassAI tisamaUNA' iMti, kathaM 1, trisamayavigraheNa ratnaprabhAyAM jaghanyasthitirnAraka utpanastatra samayadvayamanAhArakastutIyasamaye sarvabandhaka iti tato dezabandhako vaikriyasya, tadevamAdya samayatrayanyUnaM varSasahasradazakaM japanyato dezavandhaH, 'ukko0 samajaNaM'ti kathaM ?, avigraheNa ratnaprabhAyAmutkRSTasthitirnAraka utpannastatra prathamasamaye sarvabandhako baiMki yasya vapuSaH paraM dezabandhakaH, tena sarvabandhasamayenonaM sAgaropamamutkRSTato dezabandhaH, evaM sarvatra sarvabandhaH samayaM dezabandhazca jaghanyo vigrahasamayatrayanyUnasvasvajaghanyasthitipramANo vAcyaH sarvavandhasamayanyUnotkRSTa sthitipramANa utkRSTadezabandha iti etadevAha - ' evaM jIvetyAdi pazcendriyatiryagmanuSyANAM vaikriya sarvabandha ekaM samayaM dezabandhastu jaghanyata ekaM samartha, utkarSaNAntarmuhUrta, etadeva | spaSTayati- 'paMceMdiye' tyAdi, yacca - "aMtomuhuttaM naraesu, hoha cacAri tiriyamaNuesu / devesu addhamAso, uke saviuccaNAkAlo | || 1 ||" iti vacassAmarthyAdantarmuhUrtacatuSTayaM teSAM dezabandha ityucyate tanmatAntaramatra seyamiti / ukto vaikriyavapuHprayogakAlaH, atha tasyaivAntaraM nirUpayannAha - 'veuccie 'tti sarvabandhako bhUtvA dezabandhaM ca kRtvA mRtaH, tataH paramanantakAlamaudA rikazarIriSu vanaspatyAdiSu sthitvA vaikriyazarIrivRtpannaH, tatra prathamasamaye sarvabandhako jAtaH, evaM sarvabandhayoryathoktamantaraM syAt, 'evaM desabaMdhaMtaraMpi tti jaghanyenaikasamayaM utkarSato'nantakAlamiti, bhAvanA cAsya prAguktAnusAreNa / 'vAukAiyave ubviya'tti 'savvabaMdhaMtaraM jahaNeNaM aMtomuhuttaM', kathaM 1, vAyuraudArikazarIrI vaikriyamAzritaH, tatra prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA mRtaH punarvAyureva jAtaH, ~ 296~ 8 zatake 19 uddezaH // 144 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRcau gAthA: | tasyAparyAptakasya vaikriyazaktirna syAd ato'ntamuharjunAsau paryAptako bhUtvA vaikriyaM kuryAta, tatra prathamasamaye sarvabandhako jAtaH, evaM zatake | sarvabandhAntaramantarmuhUrtamiti, 'ukkoseNaM paliovamassa asaMkhijjAbhArga'ti, kathaM ?, vAyusaidArikazarIrI vaikriyaM gtH| H9 uddeza: tatprathamasamaye ca sarvabandhakastato dezabandhako bhUtvA mRtaH, tataH paramaudArikazarIriSu vAyuSu palyopamAsaMkhyeyabhAgamativAdyAvazya vaikriyaM kuryAt , tatra prathamasamaye sarvabandhakaH, evaM sarvabandhayoyathoktamantaraM syAt , 'evaM desabaMdhaMtaraMpiti asya bhAvanA prAgiII veti, 'tirikkhajoNiyapaMciditi, kathaM 1, paJcendriyatiryagyoniko kriyaM gataH, tatra prathamasamaye sarvabandhakaH, tataH paraM deza-IN |bandhako'ntarmuharttamAtra, tata audArikasya sarvabandhako bhUtvA samayaM dezabandhako jAtaH, punarapi iyaM zraddhotpannA, (tato) vaikriyaM | kurvataH prathamasamaye sarvavandhaH, evaM sarvabandhayoryathoktamantaraM syAt ,'ukko puvakoDipuhuttaM'ti, kathaM ?, pUrvakoTyAyuH paJcendriyatiryakSvevotpannaH, pUrvajanmanA saha saptASTau vA vArAn , tataH saptame ca bhave vaikriyaM gataH, tatra prathamasamaye sarvavandhaM kRtvA dezabandhaM | kuryAd , evaM sarvabandhayorutkRSTayoryathoktamantaraM syAt , 'evaM desabaMdhaMtaraMpitti asya bhAvanA sarvavandhAntaroktAnusAreNa karttavyeti, |vaikriyavapurvandhAntarameva prakArAntareNAha-'jIvassaNaM bhaMte! rayaNa'tti, 'jaha0 aMtomuhattaM', kathaM ?, vAyukriyavapuH zritaH, tatra prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA mRtaH, tataH pRthivIkAyikeSatpannaH, tatrApi kSullakabhavamAtra sthitvA punarvAyurjAtaH, tatrApi katipayAna kSullakabhavAna sthitvA vaikriyaM gataH, tatra prathamasamaye sarvabandhako jAtaH, tato vaikriyasya sarvabandhayorantaraM bahavaH kSullakabhavAH, te ca|| bahavo'pyantarmuhUrta, antarmuharne bahUnAM kSullakabhavAnAM pratipAditatvAt , tatassarvavandhAntaraM yathoktaM syAt , 'uko0 aNaMtakAlaM vaNa-11 ssaikAlo tti, kathaM ?, vAyukriyazarIrIbhavan mRto vanaspatyAdiSvanantaM kAlaM sthitvA vaikriyavapuzca yadA lapsyate tadA yathokta dIpa anukrama [422 429] ~297 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] uddezaH gAthA: | mantaraM bhaviSyatIti, evaM desabaMdhaMtaraMpi'ni asya bhAvanA prAguktAnusAreNeti,ratnaprabhAsUtre 'sarvabaMdhaMtara ti etad bhAvyate-ratnaprabhAlaghavRttau / nArako 10 varSasahasrasthitikA utpattI sarvabandhakaH tata uddhRttastu garbhajapazcendriyeSvantarmuhUrtta sthitvA ratnaprabhAyAmutpannaH, punaH tatra prathamasamaye sarvabandhaka ityuktaM jaghanyamantaraM sarvabandhayoriti, ayaM yadApi prathamotpattau vigraheNa trisamayenayotpadyate tadApi na dazavarSasahasrANi trisamayanyUnAni syuH, antarmuhUrtamadhyAt samayatrayasya tatra kSepAt , na ca tatprakSepe'pyantarmuhUrttatvavyAghAtaH, tasyAneka-| | bhedatvAditi, ukko0 vaNassaikAlo'tti, kathaM ?,ratnaprabhAnAraka utpattau sarvabandhakaH, tata uddhRttavAnantakAlaM banaspatyAdiSu sthitvA | | punastatraivotpadyamAnassarvabandhaka ityutkRSTamantaramiti, desabaMdhaM0 jaha0 aMtomuhutta'ti, kathaM ?, ratnaprabhAnArako dezabandhakaH san | tato'ntarmuhartAyuH paJcendriyatiryaktayA utpadya mRtvA ca ratnaprabhAnArakatayotpannastatra dvitIyasamaye dezabandhakaH,evaM jaghanya dezabandhAnta| ramiti / 'ukoseNaM'ti ityAdi bhAvanA prAguktAnusAreNeti / 'evaM jAva'ti yAvatkaraNAt dvitIyAdipRthivISu ca jaghanyA sthitiH krameNaikaM trINi sapta daza saptadaza dvAviMzati[strayakhiMzA] sAgaropamANIti, jahA vAukAiyANaM'ti jaghanyato'ntarmuhUrtamutkRSTataH punaranantakAlamiti / asurakumArAdayastu sahasrArAntadevA utpattisamaye sarvavandhaM kRtvA khAM jaghanyasthitimanupAlya paJce|ndriyatiryakSu jaghanyenAntarmuhUrttAyuSkatvenotpadya mRtvA ca teSveva sarvavandhakA jAtAH, evaM teSAM vaikriyasya jaghanya sarvavandhAntaraM jaghanyA tasthitirantarmuhUrtAdhikA vAcyA, utkRSTatve'nantaM kAlaM yathA ratnaprabhAnArakANAM, ityetadAha-asurakumAretyAdi, tatra jaghanyA sthitirasurakumArAdInAM vyantarANAM ca 10 varSasahasrANi jyotiSkANAM ca palyopamASTabhAgaH, saudharmAdipu tu 'paliya ahiyaM do sAra sAhiyA satta dasa ya coddasa ya'ityAdi,'ANayadevatte'tti sUtre 'sabvabaMdhaMtaraMti etadbhAvanA-AnatakalpIyo deva utpattau / dIpa anukrama [422429] 145 ~298~ Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 344 351] gAthA: dIpa anukrama [ 422 429] zrIbhagaH laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [9], mUlaM [ 344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ZGIGILILI sarvayandhakaH, sa cASTAdaza sAgaropamANi tatra sthitvA tatazyuto varSapRthaktvaM manuSyeSu sthitvA punastatraivotpannaH prathamasamaye cAsau sarvabandhakaH ityevaM sarvabandhAntaraM jaghanyamaSTAdaza sAgarANi varSapRthaktvAdhikAnIti, utkRSTaM tvanantaM kAlaM kathaM 1, sa eva tasmA|ccyuto'nantaM kAlaM vanaspatyAdiSu sthitvA punastatraivotpannaH prathamasamaye sarvabandhaka ityevaM, 'desabaMdhaMtaraM jaha0 vAsapuhuttaM ti, kathaM ?, sa eva ca dezabandhakaH san cyuto varSapRthaktvaM manuSyatvamanubhUya punastatraiva gataH, tasya sarvabandhAnantaraM dezabandhaH, evaM sUtrotamantaraM syAt iha yadyapi samayAdhikaM varSapRthaktvaM syAt tathApyetasya varSapRthakRtvAdanarthAntaratvavivakSayAna bhedena gaNanamiti, evaM | prANatAraNAcyutagraiveyakasUtrANi neyAni, atha sanatkumArAdisahasrArAntA devA jaghanyena nava dinAyuSyebhyaH AnatAdyacyutAntA navamAsAyuSkebhya utpadyante iti jIvasamAse'bhidhIyate, tato jaghanyaM tatsarvavandhAntaraM tattadadhikaM tataJjavanyasthitirUpaM prApnoti iti, satyametat kevalaM matAntaramevedaM / anuttara vimAnasUtre 'aNuttarovavAiyapucchA' 'ukkoseNaM'ti utkRSTaM sarvabandhAntaraM dezavandhAntaraM ca sakhyAtAni sAgarANi, yato nAnantakAlamanuttaravimAnacyutaH saMsarati, tAni ca jIvasamAsamatena dvisaGkhyAnIti, atha vaikriyavapurdezabandhakAdInAmalpatvAdi Aha- 'eesinti, tatra sarvastokA vaikriyasarvabandhakAH, tatkAlasyAlpatvAt, dezandhakA asaGkhyAtaguNAH, tatkAlasya tadapekSayA'saGkhyAtaguNatvAt, avandhakA anantaguNAH, siddhAnAM vanaspatyAdInAM ca tadape kSayA anaMtaguNatvAditi / athAhArakazarIraprayogavandhamAzrityAha- 'egAgAre 'ti ekaprakAro, naudArikAdibandhavade kendriyAdyanekaprakAra ityarthaH sarvvabaMdhe ekaM samayaM Adyasamaye eva sarvabandhabhAvAt, 'desabaMdhaM jahaNaNeNaM aMtomuhuttaM ukko0 aMtomu hutta'ti jaghanyata utkarSatazcAntarmuhUrttamAtramevAhArakazarIrI syAt, parata audArikazarIrasyAvazyaM grahaNAt, tatra cAntarmuhUrtta Adya ~ 299~ 8 zatake 9 uddeza: Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] gAthA: zrIbhagasamaya samanvaka samaye sarvabandhaka uttarakAlaM tu dezabandhaka iti / athAhArakazarIrayogavandhAntaramAha-'sabbavadhataraM jaha0 aMtomuhuttaM', kathaM ; laghuvRttI manuSya AhArakazarIraM zritaH tatra prathamasamaye ca sarvabandhakaH, tatrAntarmuhUrttamAtraM sthitvA audArikazarIraM gataH, tatrApyantarmuhattaM sthitvA | punarapi saMzayAdyAhArakazarIrakaraNakAraNamutpana, tataH punarAhArakaM zarIraM gRhAti, tatra prathamasamaye sarvabandhakaH, evaM ca sarvavandhAntaramantarmuharta, dvayorapyantarmuhartayorekatvavivakSaNAditi, ukko0 aNaMtaM kAlaM'ti, kathaM ?, yato'nantakAlAdAhArakazarIraM punarla-1 bhata iti, kAlAnantyameva vizeSeNAha-'aNaMtAo osa0 kAlao, khettao agaMtA loga'ti etadvyAkhyAnaM 'prAgvat / / atha tatra pudgalaparAvarttamAnaM kiM sthAdityAha-'avadhUti apagatamaI apArddha, dezonArdhamAtramityarthaH, pudgalaparAvarta prAguktarUpaM apArddhamapyarddhataH pUrNa svAdata Aha-'dezona'miti, 'evaM desavaMdhAntaraMpitti jaghanyenAntarmuhUrtamutkarSato'pArdU pudgalaparAva dezonaM, bhAvanA prAguktAnusAreNeti / athAhArakadezabandhakAdInAmalpabahutvamAha-savvatthoya'ti tatra sarvastokA,AhArakasya sarvabandhakAH, tatsarvabandhakAlasyAlpatvAt , dezabaMdhakAssaGkhyAtaguNAH, taddezayandhakAlasya bahutvAt , asaGkhyAtaguNAstu te na syuH, yato manuSyA api saGkhyAtAH, kiM punarAhArakadezabandhakA?, abandhakAste'nantaguNAH, AhArakavapurhi manuSyANAM, tatrApi saMyatAnA, teSAmapi keSAMcideva kahiMcideva kadAcideva syAditi, zeSakAle te zepasaJcAzcAbandhakAH, tataH siddhavanaspatyAdInAmananta-| guNatvAdanantaguNAste iti / atha taijasavapuHprayogavandhamAha-'no sabbabaMdhe ti (.348) taijasazarIrasthAnAditvAnna sarvabandho'sti, | tasya prathamataH pudgalopAdAnarUpatyAditi, aNAie apajavasie'tti tatrAyaM taijasavapurvandho'nAdiraparyavasito'bhavyAno anA| disaparyavasito bhanyAnAmiti / taijasavapurghandhAntaramAha-'aNAiyassati yatassaMsArastho jIvastaijasavapurvandhena dvayarUpeNApi sadA dIpa anukrama [422 429] // 146 // ~300~ Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 344 351] gAthA: dIpa anukrama [ 422 429] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [9], mUlaM [ 344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra -[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH 9 uddezaH avinirmukta eva syAt tasmAt dvayarUpasya nAstyantaramiti / etadalpabahutvamAha - 'sabvasthova' tti sarvastokAstaijasavapurabandhakAH, 28 zatake siddhAnAmeva tadabandhakatvAt, dezabandhakA anantaguNAH, taddezabandhakAnAM sarvasaMsAriNAM siddhebhyo'nantaguNatvAditi / atha kArmaNavapuH prayogabandhamAha-'nANapaDiNipayAe tti (sU 349) jJAnasya - zrutAdestadabhedAt jJAnavatAM yA pratyanIkatA tayA, 'nANanihavaNayAe 'ti jJAnasya zrutavatAM vA yA nihnavatA- apalapanaM sA tayeti, 'nANavisaMvAyaNa'tti jJAnasya jJAninAM vA visaMvAdanayogovyabhicAradarzanAya vyApAro yassa tena etAni bAhyakAraNAni jJAnAvaraNIyakArmaNavapurvandhe, atha AntaraM kAraNamAha-'nANAve' tyAdi, | 'daMsaNapaDiNIyayAe 'tti darzanamiha cakSurdarzanAdi, mohanIyasUtre 'tibvadaMsaNa mohaNijayAe 'ti tIvra midhyAtvatayeti, 'tibbacarita'ti kaSAyavyatiriktaM nokapAyalakSaNaM cAritramohanIyamiha grAyaM, 'tibbakohaM'ti tIvrakrodhatayA kapAyacAritramohanIyasya prAguktatvAditi, 'kuNimAhAreNaM' mAMsabhojanena 'mAila'ti paravaMcanamatitayA 'niyaDila'tti nikRtirvaJcanArthaM ceSTA, mAyApracchAdanArthaM mAyAntaramityeke, atyAdarakaraNena paravaJcanamityanye, tadvattayeti, 'pagaiti svabhAvataH parAnupaghAtitayA 'sANukosatti sAnukampatayA 'kAyaujju' ti kAyarjukatayA parAvaMcanaparayA kAyaceSTayA 'bhAvajjuya'ti bhAvarjjukatayA parAvazJcanaparamana:pravRtyeti, 'bhAsajjuya'tti bhAparjjukatayA bhASArjaveneti, 'avisaMvAyaNa'si avisaMvAdanayogena, kAyarjukatAditrayaM varttamAnakAlAzrayaM avisaMvAdanayogastvatItavarttamAnakAladvayAzrayaH, yo vizeSassa ucyate / 'savvatthovA jIvA Auyassa kammasatti (sU. 351) sarvastokatvameva AyurvandhAdvAyAH stokatvAt, abandhAdvAyAstu bahuguNatvAt, tadacandhakAssakhyAtaguNAH, nanvasaGkhyAtaguNAstadabandhakAH kasmAbhoktAH 1, tadabandhAdvAyA asaGkhyAtajIvitAnAzrityAsa khyAtaguNatvAt ucyate, idamana << JCDCDEarthe ~301~ Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [ 344 351] gAthA: dIpa anukrama [ 422 429] zrIbhaga0 laghuvRttau "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRttiH) bhAga-1 zataka [8], varga [-] aMtar zataka [-] uddezaka [9], mUlaM [ 344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [05], aMgasUtra- [ 05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH ntakAyikAnAzritya sUtraM, tatrAnanta kAyikAH saGkhyAtaguNajIvitA evaM, te cAyuSkasyAbandhakAH, tadezabandhakebhyassaGkhyAtaguNA eva te syuH, yadyevaM tadabandhakAssiddhAdayastanmadhye kSipyante, tathApi tebhyassaGkhyAtaguNA eva te, siddhAdyavandhakAnAmanantAnAmapyananta| kAyikAyurbandhakApekSayA anantabhAgatvAditi, nanu cedAyuSo'bandhakAssaMto bandhakAssyuH tadA kathaM na teSAM sarvabandhasambhavaH 1, ucyate, nahyAyuH prakRtiravidyamAnA satI tairnibadhyate audArikAdizarIravaditi na sarvabandhasambhavaH / prakArAntareNaudArikAdi cintayannAha - 'no baMdhae 'ti na hyekasamaye audArikavaikriyayorbandho vidyata iti hetorna bandhakaH, evamAhArakasya, taijasasya punaH sadA'virahitatvAt bandhako dezabandhena, sarvabandhazca tasya nAstyeva, evaM kArmaNavapuSo vAcyamiti, evamaudArikasarvabandhamAzritya zeSANAM bandhacintanArtho'nantaraM daNDaka uktaH / athaudArikasyaiva dezabandhamAzrityAnyamAha - 'jassa NamityAdi / atha vaikriyasya sarvabandhamAzritya zeSANAM bandhacintanArtho'nyo daNDakastatra 'teyagakammagassa jahevetyAdi, yathaudArikazarIrasarvabandhakasya taijasakArmaNayordezabandhakatvamuktamevaM vaikriyazarIrasarvabandhakasyApi tayordezabandhakatvaM vAcyamiti bhAvaH, vaikriyadezabandhadaNDaka AhArakasya sarvabandhadezabandhakadaNDakadvayaM ceti trayaM sugamameva, taijasadezabandhake tu bandha eva abandha evaM vA, taijasadezabandhaka audArikavapuSo bandhakaH syAdabandhako vA, tatra vigrahe varttamAnaH abandhakaH avigrahasthazca bandhakaH, sa cotpattikSetraprAptiprathamasamaye sarvabandhakaH dvitIyAdau tu dezabandhaka iti, evaM kArmaNazarIradezabandhadaNDake'pi vAcyamiti / athaudArikAdizarIradezabandhakAdInA malpabahutvamAha -tatra sarva stokA AhArakazarIrasya sarvacandhakAH yasmAtte caturdazapUrvadharAstathAvidhaprayojanavanta eva kurvanti, sarvabandhakAlaya samayameveti, tasyaiva dezabandhakAH sakhyeyaguNAH, dezavandhakAlasya bahutvAt, vaikriyasya sarvabandhakA asaGkhyeyaguNAH, teSAM tebhyo'saGkhyAtaguNatvAt tasyaiva dezabandhakA ~302~ 18 zatake 9 uddezaH // 147 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI"- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [9], mUlaM [344-351] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [344351] zrIbhaga laghuvRttI gAthA: | asaGkhyeyaguNAH, sarvabandhAddhApekSayA dezabandhAddhAyA asaGkhyAtaguNatvAt , athavA sarvabandhakAH pratipadyamAnakAH dezabandhakAstu pUrvapratipannAH, pratipadyamAnakebhyazca pUrvapratipannAnAM bahutvaM, vaikriyasarvabandhakebhyo dezabandhakAH asaGkhyeyamuNAH, taijasakArmaNayo bandhakA anantaguNAH, yasmAtte siddhAH, te ca vaikriyadezabandhakebhyo'nantaguNA eva, vanaspativarjasarvajIvebhyaH siddhAnAmanantagu| NatvAditi, audArikazarIrasya sarvavandhakA anantaguNAH, te ca vanaspatiprabhRtIn pratItya pratyetavyAH, tasmaivAbandhakA vizeSA-IN |dhikAH, ete hi vigrahagatisamApannAH samudghAtagatA vA syuH, tatra siddhAdInAmatyantAlpatvenehAvivakSA, vigrahagatikAzca vakSyamANanyAyena sarvabandhakebhyo bahutarAH iti tebhyastadabandhakA vizeSAdhikAH, tasyaiva ca audArikasya dezabandhakA asaGkhyAtaguNAH, vinahAddhApekSayA dezabandhAddhAyA asaGkhyAtaguNatvAt , taijasakArmaNayoddezabandhakA vizeSAdhikAH, yasmAtsarve'pi saMsAriNastaijasakArmaNayordezavandhakAH syuH, tatra ca ye vigrahagatikA audArikadezabandhakavaikriyAdivandhakAca te audArikadezabandhakebhyo'tiricyanta iti te vizeSAdhikAH, vaikriyazarIrasthAbandhakA vizeSAdhikAH, yasmAdvaikrivabandhakAH prAyo devanArakA eva, zeSAstu tadabandhakAH siddhAtha, tatra siddhAstaijasAdidezabandhakebhyo'tiricyate tena te vizeSAdhikA uktAH, AhArakAvandhakA vizeSAdhikAH, yasAnmanuSyANAmevAhArakazarIraM, vaikriyaM tu tadanyeSAmapi, tato baikriyavandhakebhya AhArakabandhakAnAM stokatvena vaikriyAvandhakebhya AhArakAbandhakA vizeSAdhikA iti, etatpUrvAcAryakRtagAthAlikhanAbhAvAd granthagauravamayAtayantrakamapyatra na prastAryate // aSTamazate | samApto bndhH| tatsamAptau ca sampUrNa navamodezakavivaraNam / / 'rAyagihe'tyAdi tatra 'sIle seyaM suyaM seya' sIla seyaMti (sU. 352 ) zrutazIlasaMpannA narA vicArayaMtIti, 'evaM'ti inchnikasA kAkA kAkA kAkAkAmAlAkArakA dIpa anukrama [422429] ~303 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga, aMtar-zataka [H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [352359] uddeza: gAthA: HevaM-lokasiddhanyAyena khalu-nizrayena 'aNNautthiyati ihAnyapUthikAH kecit . kriyAmAtrAdevAbhISTArthasiddhimicchanti, na ca BAkicidapi jJAnena prayojanaM, nizceSTatvAt , ghaTAdikaraNapravRttAvAkAzAdipadArthavat , ucyate caivaM-"kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM| | phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAt sukhito bhavet // 1 // " tathA''vazyake ca 'jahA kharo caMdaNabhAravAhI'tyAdi / ataste prarUpara nti-zIlaM zreyaH, prANAtipAtAdiviramaNadhyAnAdhyayanAdirUpA kriyaiva zIlaM zlAdhya, puruSArthasAdhakatvAt , zreyaM vAzrayaNIyaM puruSeNa zreyo'rthinA, kecidanye jJAnAdeveSTasiddhimicchanti, na kriyAtaH, jJAnaviyuktasya kriyAvato'pi phalasiddhyadarzanAt , yata ucyate-vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA mtaa| mithyAjJAnAt pravRttasya, phalAsaMvAdadarzanAt // 1 // " tathA dazavaikA| like ca-paDhamaM nANaM tao dayetyAdi, atastayAhu:-zrutaM-jJAnaM zreyaH-pradhAna puruSArthasiddhihetutvAt , na tu zIlaM, anye tu jJAna|kriyAbhyAM mitho nirapekSAbhyAM phalamAhuH, jJAnaM kriyAzUnyameva upasarjanIbhUtakriyaM vA phaladaM sthAt , kriyA'pi jJAnazUnyA upasarjanIbhUtajJAnA vA phaladA iti bhAvaH, bhaNati ca-kizcidvedamayaM pAtraM, kiJcitpAtraM tapomayam / AgamiSyati tatpAtraM, yatpAtraM tArayiSyati // 1 / / ataste procuH-zrutaM zIlaM ca dve api saphale, puruSasya siddhihetutvAt , AhujainA evaM 'nANaM payAsaga'mityAdi, 2] | tapassaMyamau ca zIlameveti, tathA 'saMjogasiddhIi phalaM vayaMti'ityAdi, dvitIyavyAkhyAnapakSe mithyAtvaM, saMyogataH phalasiddhedRSTatvAt , ekaikasya pradhAnataravivakSayA apyasaGgatatvAditi, 'ahaM puNa'ti ahaM punagItama! evamAkhyAmi yAvat prarUpayAmi, zrutayuktaM zIla zreya evaM vAkyazeSo dRzyaH, atha kasmAdevaM ?, atrocyate-'evaM miti, evaM-vakSyamANanyAyena 'purisa'tti puruSaprakAraH 'sIlavaM | asuyavaM'ti ko'rthaH 'ubarae'ci uparato-nivRttaH svamatyA pApAt 'aviNNAya'tti avijJAtadharmA, bhAvato'nadhigatazrutajJAno, adioCIADCHIDEHCHONOMOTIONOR dIpa anukrama [430 437] // 148|| atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSa: asti / ~304 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga, aMtar-zataka [H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [352359] gAthA: cAlatapasvItyarthaH, gItArthAnizritatapazcaraNanirato'gItArtha ityanye, 'desArAhae'tti stokamaMzaM mokSasyArAdhayatItyarthaH, samyagjJA-- 8 zatake lapavatonarahitatvAt kriyAparatvAceti, 'asIlabaM suyavaM'ti ko'rthaH ? 'aNuvarae viNNAya'tti pApAdanivRtto jJAtadharmA ca, avi- uddezaH ratasamyagdRSTiriti bhAvaH / desavirAhae ti deza-stokamaMzaM jJAnAditrayarUpamokSasya tRtIyabhAgarUpaM cAritraM virAdhayatItyarthaH, zepau / dvau bhedau kaNThyau / / ArAdhanAmeya bhedata Aha-'kAvihANa mityAdi(sU0353)jJAnArAdhanA kAla vinayAvanaticAratayA, darzanaM-15 | samyaktvaM tasyArAdhanA niHzaktitvAdinA, cAritraM-sAmAyikAdi tadArAdhanA niraticAratA, 'ukkosiya'ti utkRSTA jJAnArAdhanA jJAnakRtyAnuSThAne prakRSTaprayatnatA, 'majjhima'tti teSveva madhyamaprayatnatA 'jaha paNa tti jaghanyA teSvalpatamaprayatnatA, evaM darzanA|rAdhanA cAritrArAdhanApi ca, jassa Na'ti 'ajahaNNukkosA vatti ajaghanyotkarSA, madhyametyarthaH, utkRSTajJAnArAdhanAvato ve Aye | darzanArAdhane bhavataH, na punastRtIyA, tathAsvabhAvatvAttasyA iti,'jassa puNapati utkRSTadarzanArAdhanAvato hi jJAna prati triprakAra-1 | sthApi prayatnasya sambhavo'stIti triprakArApi tadArAdhanA bhajanayA bhavati, utkRSTajJAnacAritrArAdhanAsaMyogasUtre uttaraM-'jassa NaM |bhaMte ! ukkosiyA nANArAhaNa'tti yasyoskRSTA jJAnArAdhanA tasya cAritrArAdhanA utkRSTA madhyamA vA syAt , utkRSTajJAnArAdha nAvato hi cAritraM prati nAlpatamaprayatnatA syAt , tatsvabhAvatvAttasyA iti, utkRSTacAritrArAdhanAvatastu jJAnaM prati prayatnatrayamapi | | bhajanayA syAt ityetadevAha-'jahA ukkosie'tyAdi, sUtre tUtaramidam-'jassa ukko0 dasaNArAhaNa'tti yasyotkRSTA-darzanArAdhanA tasya cAritrArAdhanA tridhApi bhajanayA syAt , utkRSTadarzanArAdhanAvato hi cAritraM prati prayatnasya trividhasyApyaviruddhatvAt , utkRSTacAritrArAdhanA(vata)utkRSTava darzanArAdhanA, utkRSTacAritrasotkRSTadarzanAnugatatvAditi / athArAdhanAmedaphalAnyAha-'teNeva | dIpa anukrama [430 437] atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSa: asti ~305 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga, aMtar-zataka [H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [352359] zrIbhaga N laghutto gAthA: | bhavaggahaNeNa'tti utkRSTajJAnArAdhanayA tenaiva bhavena sidhyati, utkRSTa(jaghanya)cAritrArAdhanAyAH sadbhAve,'kappovaesu'tti kalpo- I | pagepu-saudharmAdidevalokeSu utpadyate madhyamacAritrArAdhanAsadbhAve, 'kappAtIesutti kalpAtIteSu graiveyakAdiSu utpadyate madhyamo-IA skRSTacAritrArAdhanAsadbhAve,'uko0 dasaNArAhaNa'ci ityatra 'evaM ceva'ttikaraNAt tadbhavasiddhyAdi dRzyaM, cAritrArAdhanAyAH ttro| tkRSTAyA madhyamAyAcoktatvAditi, ukko cArittArAhaNati evaM ceva'tti karaNAt tadbhavasidvayAdi dRzyaM, kevalaM tatra 'atthegaie kappovasu vA ityamihitaM tadiha na vAcyaM, utkRSTacAritrArAdhanAvataH saudharmAdikalpevagamanAt , vAcyaM punaH 'atthegaie kappAIesu ubavajaItti sidbhigamanAbhAve tasyAnuttarasureSu gamanAdeveti, madhyamajJAnArAdhanAsUtre madhyamatvaM jJAnArAdhanAyA aghikRtabhava eva, nirvANabhave punarutkRSTatvamavazyaMbhAvi iti jJeyaM, nirvANAnyathAnupapatteH iti, 'doceNaM'ti adhikRtanarabhavApekSayA dvitIyena narabhavena, 'tacaMti adhikRtanarabhavagrahaNApekSayA tRtIyaM narabhavagrahaNaM, etAcAritrArAdhanAyutA jJAnAcArAdhanA iha vivakSitAH, kathamanyathA jaghanyajJAnArAdhanAmAzritya vakSyati 'sattaTTha bhavaggaNAIti, yatazcAritrArAdhanAyA evedaM phalamuktaM, yadAha "aTTha bhavA u caritte"tyAdyAvazyake, zrutasamyaktvadezaviratibhavAstvasaGkhyeyA uktAH, tena cAritrArAdhanArahitA jJAnadarzanArA-1 |dhanA asaGkhyeyabhavikA api syuriti, na tvaSTabhavikA eveti // 'vapaNapariNAma ti (sU. 354) yaH pudgalo varNAtaratyAgA| varNAntaraM yAtyayaM varNapariNAmaH, evamanyatrApi, parimaMDalasaMThANe'tti iha parimaNDalasaMsthAnaM valayAkAra yAvatkaraNAt 'baTTasaMThANe |taMsasaMThANe cauraMsasaMThANapariNAma'tti dRzyaM / / 'ege bhaMte ! puggalatthikAe'tti (sU. 355) pudgalAstikAyasya-ekANukAdipudgalarAzeH pradezo-niraMzo'zaH pudgalAstikAyapradezaH paramANuH dravyaM guNaparyAyayogi, dravyadezo cAdravyAvayavaH, evamekatva dIpa anukrama [430 437] // 149 / atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSaH asti| ~306~ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga, aMtar-zataka [H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [352359] zrIbhaga0 laghuvRttI gAthA: | bahutvAbhyAM vikalpAzcatvAraH, dvikasaMyogA api catvAra eva iti praznaH, uttaraM tu syAt dravya, dravyAntarAsambandhe sati, svAd 8 zatake | dravyadezo dravyAntarasambandhe sati, zeSavikalpAnAM tu niSedhaH, paramANorekatvena bahutvasya dvikasaMyogasya cAbhAvAditi / 'do| uddezaH bhaMte'tti ihASTama bhaGgeSu madhye AdhAH pazca syuH,na zeSAH, tatra dvau pradezI dravyaM kathaM , yadA tau dvikapradezikaskandhatayA prinntau| tadA dravyaM 1, yadA tu dvaSaNukaskandhabhAvagatAveva tau dravyAntarasabandhaprAptau tadA dravyadezaH 2, yadA tu dvAvapi tI bhedena sthito| tadA dravyau 3, yadA tu nAveva dvayaNukaskandhatAmanApadya dravyAntareNa sambandhaprAptau tadA dravyadezau 4, yadA tayorekaH kevalatayA sthitau | dvitIyazca dravyAntareNa sambaddhastadA dravyaM ca dezazca 5, zeSabhedAnAM niSedho'sambhavAditi / 'tinni bhaMte ti triSu pradezeSvaSTamabhedavarjAH sapta vikalpAH, tathAhi-yathA trayo'pi tripradezikaskandhatayA pariNatAstadA dravyaM 1 yadA te tripradezikaskandhapariNatA | | eva dravyAntarasambandhaprAptAstadA dravyadezaH 2 yadA te trayo'pi bhedena sthitAH dvau vA dUdhaNukIbhUtAvekastu kevala eva sthitastadA 'dabAIti 3 yadA te trayo'pi skandhatAmAgatA eva dvau vA dvayaNukIbhUtAvekastu kevala evetyevaM dravyAntareNa sambaddhAstadA | 'davvadesA yatti 4, yadA tu teSAM dvau dvathaNukatayA pariNatAvekazca dravyAntareNa sambaddhaH, athavA ekaH kevala eva sthito dvau dvathaNu| katayA pariNamya dravyAntareNa sambaddhau tadA davyaM ca dabadese yatti, yadA teSAmekaH kevala eva sthito dvau ca bhedena dravyAntareNa sambaddhau tadA 'davvaM ca dabadesA yati 6, yadA dvau bhedena sthitau ekazca dravyAntareNa sambaddhaH tadA davAI dabadese yati 7, aSTa| mavikalpo na syAt , ubhayatra triSu pradezeSu bahuvacanAbhAvAt , pradezacatuSTayAdau tu aSTamo'pi sambhavati, ubhayatra bahuvacanasadbhAvAditi / / 'asaMkhejati (sa. 356) yasmAdasaGkhyeyapradezako lokastasmAt tatpradezA asaGkhyA eveti / / 'egamegassa'tti dIpa anukrama [430437] atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSa: asti ~307~ Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga H, aMtar-zataka H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIbhagavAsa [352359] laghuvRttau gAthA: HI (sU. 357) ekaikasya jIvasya tAvantaH pradezAH yAvanto lokAkAzasya, kathaM ?, yasmAjIvaH kevalisamudghAtakAle sarva lokAkAzaMile vyApyAvatiSThate tasmAllokAzapramANAste iti, 'avibhAgapaliccheda'tti paricchidyante paricchedAH-aMzAsta eva savibhAgA api 9 uddezaH | syuH ataH avibhAgAva palicchedAcate avibhAgapalicchedAH, niraMzA aMzA ityarthaH, te ca jJAnAvaraNIyakarmaNo'nantAH, kathaM ?, jJAnA|varaNIyaM yAvato jJAnasyAvibhAgabhedAnAvRNoti tAvanta eva tasyAvibhAgapalicchedAH, dalikApekSayA vA anantatasparamANurUpAH, | 'avibhAgapalicchedehiM'ti tatparamANubhiH 'AveDhiyapariveDhiya'tti AveSTitapariveSTitaH-atyantaveSTitaH AveSTi(pTya)parive|STito bA, 'siya no AveDhiya'tti kevalinaM pratItya, tasya kSINajJAnAvaraNatvena tatpradezasya jJAnAvaraNIyAvibhAgaparicchedairA-17 veSTanapariveSTanAbhAvAditi, 'maNUsassa jahA jIvassa'tti (ma. 358) 'siya AveDhiya'ti vAcyamityarthaH, manuSyApekSayA AveSTitapariveSTitatvasya taditarasya ca sambhavAt , evaM darzanAvaraNIyamohanIyAntarAyeSvapi vAcyaM, vedanIyAyuSkanAmagotreSu puna-| jIvapade iva bhajanA bAcyA, siddhApekSayA, manuSyapade tu nAsau, tatra vedanIyAdInAM bhAvAt , ata Aha-'navaraM veyaNijasse'tyAdi, atha jJAnAvaraNaM zeSaiH saha cintyate-'jassa NamityAdi,'jassa puNa veyaNijaM tassa nANAvasiya asthi siya nasthiti akevalinaM kevalinaM ca pratItya, akevalino hi vedanIyaM, na jJAnAvaraNamiti, 'jassa nANA tassa mohaNijaM siya asthi | siya natthi'tti akSapakaM kSapakaM ca pratItya, akSapakasya hi jJAnAvaraNIya mohanIyaM cAsti, kSapakasya tu mohakSaye yAvatkevalaM notpadyate tAvat jJAnAvaraNIyamasti, na tu mohanoyaM, evaM yathA jJAnAvaraNIyaM vedanIyena sahAdhItaM tathA''yurnAmagotratrayeNa sahAdhyeyaM, // 150|| uktaprakArabhajanA sarveSu bhASyA, antarAyeNa samaM jJAnAvaraNIyaM tathA vAcyaM yathA darzanAvaraNIya, nirbhajanamityarthaH,'niyamA paruppara dIpa anukrama [430 437] atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSa: asti| ~308 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga, aMtar-zataka [H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: (05) muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [352359] zrIbhaga laghuvRttI M8.zatake 9uddezaH gAthA: | bhANiyabvANI'ti ko'rthaH,-'jassa nANAvara0 tassa niyamA aMtarAiyaM, jassaMtarA0 tassa niyamA nANAvaraNijaM? ityevamanayomitho niyamo vAcya iti / atha darzanAvaraNaM patiH saha cintyate-'jasse'tyAdi, ayaM ca gamo jJAnAvaraNIyasamapAThaH, 'jassa | NaM bhaMte ! veyaNijja'mityAdinA tu vedanIyaM zepaiH paJcabhissaha cintyate, tatra 'jassa veyaNijaM tassa mohaNijaM siya asthi siya| nasthiti akSINamohaM kSINamohaM ca pratItya, akSINamohasya hi vedanIyamohanIye staH, kSINamohasya vedanIyaM tu, na mohanIyaM. 'paropparaM niyama'tti, ko'rthaH?-yasya vedanIyaM tasya niyamAdAyuH yasyAyustasya niyamAd vedanIyaM ityete vAcye, evaM naamgotraabhyaampi| | vAcyaM, antarAyeNa tu bhajanA, yato vedanIyamantarAyaM cAkevalinAmasti, kevalinAM tu vedanIyamasti, natvantarAya, ata uktaM-'jassa / | veyaNijaM tassaMtarAyaM siya asthi siya nasthiti atha mohanIyamanyaizcaturbhissamaM cintyate, tatra yasya mohanIyaM tasyAyurniyamAdake-17 | balina iva, yasya punarAyustasya mohanIyaM bhajanayA, yato'kSINamohasyAyurmohanIyaM cAsti, kSINamohasya tvAyureveti, evaM nAma goyaM, aMtarAiyaM ca bhANiyavvaM'ti, ayamarthaH-yasya mohanIyaM tasya nAma gotramantarAyaM ca niyamAdasti, yasya punarnAmAditrayaM tasya | mohanIya svAdastyakSINamohasyeva,sthAnAsti kSINamohaskheveti / athAyuranyaikhimissaha cintyate-'jassa NaM bhaMte ! Auya'mityAdi, 'do'vi parupparaM niyama'tti, ko'rthaH -'jassa AuyaM tassa niyamA nAma jassa nAma tassa Auya'ti ityarthaH, evaM gotreNApi | |'jassa AuyaM tassaMtarAiyaM siya asthi siya natyi'ti yasyAyustasyAntarAyaH syAdastyakevalivat, syAnAsti kevalibaditi, 'jassa NaM bhaMte! nAma' ityAdinA sAmAnyena dvayena saha cintyate, tatra yasya nAma tasya niyamAd gotraM, yasya gotraM tasya | niyamAnAma, tathA yasya nAma tasyAntarAyaM syAdastyakevalivana , syAbAsti kevalivaditi, evaM gotrAntarAyayorapi bhajanA bhAva dIpa anukrama [430 437] atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSa: asti / ~309~ Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) "bhagavatI- aMgasUtra-5 (mUlaM+vRtti:) bhAga-1 zataka [8], varga, aMtar-zataka [H, uddezaka [10], mUlaM [352-359] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-05], aMgasUtra-05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRtti: RIA prata sUtrAMka [352359] zrIbhaga laghuvRttI |nIyeti / 'poggalI'tti (sU0 359) pudgalAH-zrotrAdirUpA vidyante yasyAsau pudgalI 'puggale vatti pudgala iti saMjJA yasya | | tasya tadyogAt pudgala iti, 'se keNa'mityAdi // dazamoddezakavivaraNam / / aSTamaM zataM vRttitaH samAptam / / meansDHAIRem gAthA: 59545555555555555555555555555555555555 phama iti zrIlakSmIsAgarasUriziSyazatArthizrIjinamANikyagaNiziSyazrIananta haMsagaNiziSyazrIdAnazekharagaNisamuddhatAyAM bhagavatIlaghuvRttI aSTamazatavivaraNaM sampUrNam // phepha99999999999999999999999999995959 3555555 UUUU 555 Wan fa 35 dIpa anukrama [430 i marathmonalithaaraat aneTAKAnythurampalbrita 437] 151 // atra zataka-8, uddezaka: 10 eva vartate, mUla saMpAdane yat uddezaka: 9 mudritaM tat mudraNadoSa: asti And ~310~ Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (05) prata sUtrAMka [-] gAthA: dIpa anukrama [-] "bhagavatI"- aMgasUtra- 5 ( mUlaM + vRttiH) bhAga-1 zataka [-], varga [-], aMtar zataka [-], uddezaka [-] mUlaM [-] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [05], aMgasUtra-[05] "bhagavatI" mUlaM evaM dAnazekharasUri-racitA vRttiH COCHICIGIGH patrANi 42 65 66 68 82 224 SaSThaM zatakaM 100 232 saptamaM zatakaM 113 saptadazaM zatakaM 235 aSTamaM zatakaM 151 244 navamaM zatakaM aSTAdazaM zatakaM ekonaviMzaM zatakaM 165 246 dazamaM zatakaM 168 viMzatitamaM zatakaM 253 atra mUla saMpAdakena racita zataka - anukrama darzita: ukta patrANikrama mudrita pratAnusAra jJAtavya: prathamazatakaM dvitIyazatakaM tRtIyazatakaM zrImadbhagavatI sUtrasya zatakAnukramaH ekAdazaM zatakaM dvAdazaM zatakaM caturtha zatakaM paJcamaM zatakaM trayodazaM zatakaM caturdazaM zatakaM paMcadarza zatakaM poDazaM zatakaM 178 193 205 217 311~ ekaviMzatitamaM zatakaM 254 dvAviMzatitamaM 255 trayoviMzatitamaM caturviMzaM zataM paMcaviMzaM zataM SaDaviMzaM zataM saptaviMzAdIna ekacatvAriMzAntAni 255 268 284 288 zatakAni 300 bhagavatI - aMgasUtra- [ 5/1] mUlaM evaM dAnazekharasUrijI racitA TIkA parisamAptAH mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha punaH saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI / [M.Com.,M.Ed.,Ph.D.,zrutamaharSi] Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladasaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH 05/1 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazca "bhagavatI-aGgasUtra" [mUlaM evaM dAnazekharasUri-racita vRttiH] (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "bhagavatI" mUlaM evaM vRtti:" nAmeNa prismaaptH| Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~312