________________
आगम
(०५)
“भगवती'- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-१
शतक [१], वर्ग , अंतर्-शतक H, उद्देशक [४], मूलं [४०-४१] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
श्रीभग वती
RKe
प्रत सूत्रांक [४०-४१]
| माद्वेदयति, विपाकस्याननुभवनेऽपि कर्मप्रदेशानामवश्यक्षपणात् , प्रदेशेभ्यः प्रदेशानियमाच्छातयतीत्यर्थः, अनुभागकर्म च तथा संवेदयति वा न वा, यथा मिथ्यात्वं तत्क्षयोपशमकालेऽनुभागकर्मतया न वेदयति,प्रदेशकर्मतया तु वेदयत्येव,इह च प्रदेशानुभागरूपे द्विविधे कर्मणि वेदयितव्ये प्रकारद्वयमस्ति ।। कर्मखरूपमर्हतेव ज्ञायते इति दर्शयन्नाह-'णायमेय'ति ज्ञातं सामान्येनावगतं | | एतद्-वक्ष्यमाणं वेदनाप्रकारद्वयं अर्हता जिनेन १, 'सुर्य'ति स्मृतं-प्रतिपादितमनुचिन्तितं वा 'विन्नार्य'ति विविधैः देशका
लादिविभागरूपैतिं विज्ञातं, 'इमं कम्मति 'अयं जीवे'त्ति, अनेन द्वयोरपि प्रत्यक्षतामाह, केवलित्वादर्हतः, 'अज्झोवग-1 | मियाए त्ति प्राकृतत्वात अभ्युपगमः-प्रव्रज्याप्रतिपत्तितो भूमिशयनब्रह्मचर्यकशलुचनादीनामङ्गीकारः तेन निर्वृत्ता आभ्युपग-1 | मिकी तया वेदनया वेदयिष्यति, भविष्यत्कालनिर्देशः भविष्यद्वस्तुविशिष्टज्ञानतामेव द्योतयति, अतीतो वर्तमानश्च पुनरनुभवद्वारेणान्यस्यापि ज्ञेयः सम्भवति, उवकमि'त्ति उपक्रम्यतेऽनेनेत्युपक्रमः-कर्मवेदनोपायस्तत्र भवा औपक्रमिकी-स्वयमुदीर्णस्योदीरणाकरणेनोदयं नीतस्य वा कर्मणोऽनुभवस्तया औपक्रमिक्या वेदनया वेदयिष्यति, 'अहाकम्मति यथाकर्म-बद्धकर्मानतिक्रमण 'अहानिकरण'ति निकरणानां-नियतानां देशकालादीनां करणानां-विपरिणामहेतूनां (अनति) क्रमेण यथा २ तत् कर्म भगबता दृष्टं तथा २ विपरिणस्थति इत्युक्तं । अनन्तरं कर्म चिन्तितं, तच पुद्गलात्मकं इति परमाण्यादिपुद्गलांचिन्तयमाह-'एसRI णं भंते! पोग्गले'त्ति (सू०४२) एषः-परमाणुः, उत्तरत्र स्कन्धग्रहणात्,'अतीतं'ति अतीतं अनन्तं शाश्वतं समयं कालं 'भुवी'ति || अभूत , इत्येतद् वक्तव्यं स्यात् ?, सद्भूतार्थत्वात् , 'पटुप्पत्ति प्रत्युत्पन्न-वर्तमानं, वर्तमानस्यापि शाश्वतत्वसद्भावाद् , एवमनागतस्यापीति, खंधेणेति इति वचनात् स्कन्धग्रहणं, तेन स्कन्धे त्रय आलापका बाच्याः, एवं जीवपदेनापि ॥ जीवाधिकारात्
DHADIMIDCHINADITIOHITIOCTRIDICIPEHDCHHOCHHAP NADAN POG
दीप अनुक्रम [४८-४९]
~55