________________
आगम
(०५)
प्रत
सूत्रांक [१४३
१४६]
दीप
अनुक्रम [१७२१७५]
श्रीभगः
लघुवृत्तौ
“भगवती”- अंगसूत्र- ५ ( मूलं + वृत्तिः) भाग - १
शतक [३], वर्ग [-] अंतर-शतक [-] उद्देशक [२] मूलं [१४३-१४६] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र -[०५], अंगसूत्र [०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्तिः
190320324904590
सर्वस्तोकमधः क्षेत्रं समयेनावपतति, अधोमन्दगतित्वाच्चकस्य, 'तिरियं संखेज्जे 'ति कल्पनया किलैकेन समयेन योजनमधो ग च्छति शक्रः, तत्र च योजने द्विधाकृते द्वौ भागौ भवतः, तयोश्चैकस्मिन् द्विभागे मीलिते त्रयः सख्येयभागाः स्युः, अतस्तान् तिर्यग्गच्छति, सार्द्धं योजनमिति भावः, तिर्यग्गतौ तस्य शीघ्रगतित्वान्, 'उद्धं संखेज'ति यान् कल्पनया त्रीन् द्विभागान् तिर्य|ग्गच्छेत् तेषु चतुर्थेऽन्यस्मिन् द्विभागे मीलिते चत्वारो द्विभागरूपास्सङ्ख्यात भागास्सम्भवन्ति, अतस्तान्वं गच्छति, अथ कथं सूत्रे सङ्ख्यात भागमात्रग्रहणे सति इदं नियतभागव्याख्यानं क्रियते?, उच्यते - "जावइयं खित्तं चमरे अहे ओवयड़ एकेणं समएणं तं सके दोहिं," तथा "सकस्स य उप्पयणकाले चमरस्स य ओवयणकाले एए णं दोण्णिवि तुला" इति वचनान्निश्चीयते - शक्रो यांवदधो द्वाभ्यां समयाभ्यां व्रजेत् तावदूर्ध्वं एकेनेति द्विगुणमधः क्षेत्रादूर्ध्वं क्षेत्रं, एतयोश्चापान्तरालवर्त्ति तिर्यकक्षेत्रं सार्द्धं योजनं स्यादिति व्याख्यातं, आह. चूर्णिकारः- “एगेणं समएणं ओवयइ अहे जोयणं, एगेणेव समएणं तिरियं दिवद्धं गच्छइ, उद्धं दो जोयगाई सको"त्ति 'चमरस्सण' मिति 'सव्वत्थोचं' ति ऊर्ध्वगतौ मन्दगतित्वात् तस्य तथ कल्पनया किल त्रिभागन्यूनं गव्यूतत्रयं, | 'तिरियं 'ति तस्मिन्नेव पूर्वोक्ते त्रिभागन्यूने गब्यूतत्रये द्विगुणिते ये योजनसङ्ख्येयभागाः स्युः तान् व्रजेत् तिर्यग्गतौ शीघ्रतरगतित्वात् तस्य 'अहे संखेज्जे' ति पूर्वोक्ते त्रिभागद्वयन्यूने गव्यूतपट्के त्रिभागन्यूनगव्यूतत्रये मीलिते ये सङ्ख्येयभागास्तान् व्रजेत्, योजनद्वयमिति भावः, अथ कथं सख्येयभागमात्रोपादाने नियतसङ्ख्येयभागत्वं व्याख्यायते ?, उच्यते, शक्रस्योर्ध्वगतेश्रमरस्याधोगतेः समत्वमुक्तं, शक्रस्य समयेनैकेन योजनद्वयमूर्ध्वगमनं चमरस्याधस्तथैव, 'जावइयं सके ३ उर्दु उप्पयइ एगेणं समएणं तं बजे दोहिं, जं बजे दोहिं तं चमरे तीहिं'ति वचनात् प्रतीयते शक्रस्य यदूर्ध्वगमनक्षेत्रं तस्य त्रिभागमात्ररूपं चमरस्योर्ध
125
३ शतके
२ उद्देशः