________________
आगम
(०५)
“भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-१
शतक [१], वर्ग H, अंतर्-शतक H, उद्देशक [३], मूलं [३६] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
'श्रीभगबतासूत्रम्
३
उद्देशः
सूत्रांक
[३६]
को नाम ?, उदीर्णस्य क्षयोऽनुदीर्णस्य च विपाकतः प्रदेशतश्चाननुभवन, सर्वथैव विष्कम्भितोदयत्वमित्यर्थः, अयं चानादिमिध्यादृष्टेरौपशमिकसम्यक्त्वलामे उपशमश्रेणिगतस्य वा, 'अणुदिषण'ति, उदीर्णस्य स्ववश्यंवेदनादुपशमनामावः, उदीर्ण सद्वेद्यत ।
इति वेदनासूत्रं 'उदिपणं वेएई' अनुदीर्णस्य वेदनाभावात् , वेदितं सन्निीयते इति निर्जरासूत्रं, तत्र 'उदयाणंतर'त्ति उदयेजनानंतरसमये यत्पश्चात्कृतं-अतीतताङ्गमितं तन्निर्जस्यति-प्रदेशतः शातयति, अत्र सङ्ग्रहगाथा "तइएण उदीरेंति, उवसामिति य |
पुणोवि वीएणं । वेदेति निअरेंति य पदमचउत्थेहिं सब्वेहि ॥१॥" अथ काङ्गनमोहनीयवेदनादिनिर्जरांतसत्र २४ दण्डकेषु योज्यं, तश्चैवम्-'कहष्णं भंते! णेरड्या णं कंखामोहणिज कम्मं वेदेति ?, गो ! तेहिं तेहिं कारणेहिं० हंता! वेएंति', यावत्स्तनितकुमाराः। तेषु च यत्र २ जीवपदं आगतं तत्र २ नारकादिपदमध्येयमिति, पश्चेन्द्रियाणामेव शङ्कितत्यादयः नैकेन्द्रियादीनामतस्तेषां तद्विशे-- पमाह-'णो तत्काइ वत्ति, तर्को-विमर्शः, सीत्वं प्राकृतत्वात् , सन्ना इत्ति संज्ञा अर्थावग्रहरूपं ज्ञानं, 'पन्ना इत्ति प्रज्ञा-अशे-| पविषयं ज्ञानं, 'मणे'त्ति मनः स्मृत्यादि विशेषमतिभेदरूपं, 'वायाइ'त्ति वाक्-वचनं, पृथ्वीकायवदप्कायादिचतुरिन्द्रियान्त-||
सूत्राण्यध्येयानि, तिर्यपञ्चेन्द्रियादीनि वैमानिकान्तसूत्राणि ओधिकजीवामिलापेनेवाध्येयानि । अथ श्रमणानाश्रित्य काङ्क्षामोहHनीयवेदन प्रश्नयनाह-'अस्थि णं भंते 'त्ति(सू०३८)निग्रन्थाः-साधवः, नाणंतरेहिन्ति एकस्मात् ज्ञानादन्यानि ज्ञानान्तराणि |
तैस्तैानान्तरैः शविताः, कथं ज्ञानविषयाशङ्का स्थात् !, मनःपर्यायज्ञान विषयभूतानां मनोद्रव्याणामवधिनैव दृष्टत्वात् मनःप-10
र्यायज्ञानं पृथग किमुक्तं ? इति ज्ञानतः शङ्का, अत्रोत्तरम्-मनःपर्यायज्ञानं मनोमात्रग्राहकमदर्शनपूर्वकच, अवधिज्ञानं तु किञ्चिद् | | मनोव्यतिरिक्तद्रव्यग्राहक किश्चिचोभयग्राहक दर्शनपूर्वकं च । 'दसणं ति सामान्यार्थावबोधो दर्शनं, तत्र यदि नामेन्द्रियानि
दीप अनुक्रम [४३]
~49~