________________
आगम
(०५)
"भगवती- अंगसूत्र-५ (मलं+वृत्ति:) भाग-१
शतक [१], वर्ग H, अंतर्-शतक H, उद्देशक [3], मूलं [३५] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
श्रीभग
प्रत
सूत्रांक
[३५]
मनःप्रभृतिव्यापारस्ते निमित्त हेतुर्यत्र तत्तथा बध्नाति, 'पमाए'त्ति प्रमादः कस्मात् प्रवहति-प्रवर्तते इति किंवहः, पाठान्तरेण UP | किंग्रभवः, योगप्रभवः मनोवचा काययोगप्रभवः, स किंप्रभवो', वीर्यप्रभवः, बीर्य द्विधा-सकरणमकरणं बा, तत्र अलेश्यकेव- उद्देशः R लिनो यत्केवलज्ञानं तदकरणं, तदिह नाधिक्रियते, यस्तु मनःप्रभृतिसाध्यः सलेश्यो जीवप्रदेशपरिस्पंदात्मको व्यापारः स सकरणं वीर्य, किंग्रभवं ?, शरीरप्रभवं, शरीरं किंप्रभवं ? 'एवं सतित्ति एवं जीवस्य काङ्क्षामोहनीयकर्मबन्धत्वे सति, 'अस्थिति अस्ति-विद्यते, न तु नास्ति, यथा गोशालकमते नास्ति जीवानां उत्थानादि, पुरुषार्थासाधकत्वात् , नियतित एव पुरुषार्थसिद्धः, यदाह-"प्राप्तव्यो नियतिवलाश्रयेण योऽर्थः, सोऽवश्यं भवति नृणां शुभोऽशुभो वा । भूतानां महति कृतेऽपि हि प्रयत्ने, नाभाव्यं । भवति नो भाविनोऽस्ति नाशः॥१॥" एवमप्रामाणिकाया नियतेरभ्युपगमः कृतः स्यात् , तेन 'उहाणे'त्ति उत्थान-ऊर्थीभवनं । 'कम्मे त्ति कर्म-उत्क्षेपणावक्षेपणादि, 'बले'त्ति बलं-शारीरः प्राणः 'वीरिए'त्ति वीर्य उत्साहः 'पुरिस'त्ति पुरुषकारपराक्रमः | पौरुषाभिमानः ॥ 'अप्पणा चेव'त्ति (सू० ३६) आत्मनैव-स्वयमेव जीवः, उदीरयति, करणविशेषेणाकृष्य भविष्यत्काले वेद्यं | | क्षपणायोदयावलिकायां प्रवेशयति, तथैव गर्हते अतीतकर्म, संवृणोति वार्त्तमानिकं कर्म, 'तं तं भंते!' अत्र प्रश्नाः ४, तत्रोत्तरम्-नोदीर्ण, तदुदीरणाऽभवनात् , नानुदीर्ण, कथं ?, चिरेण भविष्यदुदीरण अभविष्यदुदीरणं च कर्म नोदीरयति, उदीरणाभविकं उदीरणायोग्यता प्राप्तत्वात् अनुदीर्ण शीघ्रभविष्यदुदीरणं कर्मोदीरयति, उदयेनानन्तरसमये पश्चात्कृतं-अतीतता नीतं यत्तदपि नोदीरयति । इत्थं काधामोहनीयस्सोदीरणोक्ता, तस्यैवोपशमनमाह-'अप्पणा चेव उवसामेह'त्ति, उपशमनं मोहनीय- स्यैव, यदाह-"मोहस्सेवोवसमो खाओवसमो चउण्ह घाईणं । उदयक्खयपरिणामा, अट्टाहवि होंति कम्माणं ॥१॥" उपशमः
HOCERODH MHATRAPHAIRECEETPORESEARCH
दीप अनुक्रम [४२]
~48-~
