________________
आगम
(०५)
"भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-१
शतक [५], वर्ग, अंतर्-शतक H, उद्देशक [८], मूलं [२२०-२२१] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [२२०२२१]
दीप अनुक्रम [રધર२६३]
| द्विधापि स्थात् , तथा यो भावतः सप्रदेशः, स द्रव्यक्षेत्रकालैर्द्विधाऽपि स्यादिति सप्रदेशमूत्राणां भावार्थ इति । अथषां सप्रदेशानां श्रीभग लघुवृत्ती द्रव्याणामल्पबहुत्वविभागमाह-एएसि णति इत्यादि सूत्रसिद्धं, यदाहवृद्धाः-'वोच्छ अप्पाबहयं दग्यक्षेतदभावओ बावि।।
THE उद्देशः अपएससप्पएसाण पोग्गलाणं समासेणं ॥शा दब्वेणं परमाणू खेचेणेगप्पएसमोगाढो। कालेण एगसमया अपएसा पुग्गला हुंति ||२|| भावेण अप्पएसा एगगुणा जे हवंति बनाई । वर्णादिभिरिति, तेचिय थोबा जं पुण बाहालं पायसो दये ।।३।। द्रव्ये प्रायो | द्वथादिगुणाश्चानन्तगुणान्ताः कालकत्वादयः स्युः, एकगुणकालकादयस्त्वल्पा इति विस्तरतो बृहवृत्ती प्रोक्तमस्ति तदत्र ग्रन्थ-| गौरवभयान लिखितं, जीवा बर्द्धन्ते हीयन्ते अवस्थिताः १, (सू० २२१) गौतम ! अवस्थिताः, 'नेरइया 'ति 'अवडिया जहण्णेणमेगसमयं उक्कोसेणं चउवीसई मुहत्त'त्ति,कथं , सप्तखपि पृथिवीषु द्वादश मुहूर्तान् यावन्न कोऽप्युत्पद्यते उद्भू
ते च, उत्कृष्टतो विरहकालस्यैवंरूपत्वात् , अन्येषु पुनर्द्वादशसु मुहुत्तेषु यावन्त उत्पद्यन्ते तावन्त एवोद्वन्त इत्येवं चतुर्विंशति यावन्नारकाणामेकपरिमाणत्वादवस्थितत्वं, वृद्धिहान्योरभाव इत्यर्थः, एवं रत्नप्रभादिषु य उत्पादोद्वर्तनाविरहकालचतुर्विंशतिमुहूR दिको व्युत्क्रान्तिपदेऽभिहितः स तत्र तुल्यस्य समसङ्ख्यानामुत्पादोद्वर्तनाकालस्य मीलनात द्विगुणितः सन्नवस्थितकालोऽष्ट
चत्वारिंशन्मुह दिकः सत्रोक्तः स्यात् , विरहकालच प्रतिपदमवस्थानकालाईभृतः स्वयमभ्यः , एगिंदिया चईति' तेषु विरहाभावेऽपि बहुतराणामुत्पादादल्पतराणां चोद्वर्तनात् , 'हायंति'त्ति बहुतराणामुद्वर्तनात् अल्पतराणां चोत्पादात् , 'अवडिय'त्ति तुल्यानामुत्पादादुद्वर्त्तनाच्चेति, एतेहिं तिहिवित्ति एतेषु त्रिष्वपि एकेन्द्रियवृद्धयादिषु आवलिकासख्येयो भागः, ततः परं यथा| योगं वृद्ध्यादेरभावात् , 'दो अंतोमुहुत्त'त्ति एकमन्तर्मुहूर्त विरहकालः द्वितीयं तु समानानामुत्पादोद्वर्तनकालः, सङ्ख्येया मासाः
~169~
