________________
आगम
(०५)
"भगवती'- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्तिः ) भाग-१ शतक [८], वर्ग H, अंतर्-शतक H, उद्देशक [६-८], मूलं [३३१-३४३] + गाथा: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
[३३१३४३]
शतके ८ उद्देशः
गाथा:
| स्वास्ति स मध्यान्तिकः स चासौ मुहूर्तश्चेति मध्यान्तिकमुहूर्तः, तत्र मूले-आसन्ने द्रष्टुस्थानापेक्षया देशे दूरे च-व्यवहिते देशे लघुवृत्तौ राष्ट्रप्रतीत्यपेक्षया रखी दृश्येते, द्रष्टा हि मध्याहे उदयास्तमयदर्शनापेक्षया आसनं रविं पश्यति, योजनशताष्टकेनैव तदा तस्य
व्यवहितत्वात् , मन्यते पुनरुदयास्तमयप्रतीत्यपेक्षया व्यवहितमिति । 'सब्बत्थ समा उच्चत्तेणं'ति समभूतलापेक्षया सर्वत्रोचस्वमष्टौ योजनशतानीतिकृत्वा, 'लेसापडिघाएणं'ति तेजसः प्रतिघातेन, दूरत्वात् तादृशस्य तदप्रसरणेनेत्यर्थः, लेश्याप्रतिघाते | हि सुखदृश्यत्वेन दूरस्थोऽपि खरूपेण रविरासनप्रतीतिं जनयति, 'लेसाहितावेगं ति तेजसोऽमितापेन, मध्याह्ने ह्यासनतरत्वात् | | सूर्यः प्रकर्षेण तपति, तेज प्रतापेन दुर्दश्यत्वेन प्रत्यासन्नोऽप्यसौ दूरप्रतीति जनयति, 'नो तीतंति अतीतक्षेत्रस्यातिक्रान्तत्वात | 'पडापत्र'ति प्रत्युपत्र-वर्तमानं, गम्यमानमित्यर्थः, अणागर्य'ति अनागतं गमिष्यमाणमिति, इह यदाकाशखण्डं रविस्वतेजसा | व्यामोति तत्क्षेत्रमुच्यते, 'ओभास'त्ति अवभासयतः-ईपदुद्योतयतः 'पुटुं'ति तेजसा स्पृष्टः, 'जाव छदिसं'ति यावत्करणादिदं |दृश्यम्-'तं भंते ! किं ओगाढं ओभासेइ अणोगाढं ?, गोयमा ओगाद, नो अणोगादमिति, तं भंते ! कइदिसं ओभासेइ ?, गोयमा! इत्येतदंतमिति, उज्जोवेंति' उद्योतयतः इति अर्थ द्योतयतः 'तवंति'त्ति तापयतः, उष्णरश्मित्वात् तयोः, भासंति-भासयतःशोभयतः 'किरिया कजईत्ति क्रिया-अबभासरूपा 'कजइति भवतीत्यर्थः, पुढ'त्ति तेजसा स्पृष्टा 'एगं जोयणसयंति ऊचं | स्वविमानोपरि योजनशतप्रमाणखैव तापक्षेत्रभावात् , 'अहे तवयंति' कथं ?, सूर्यादष्टासु योजनशतेषु समभूतलं, समभृतलाञ्चाधोलोकग्रामा योजनसहस्र स्युः तांश्च यावद् द्योतनात् , तिरिय'ति 'सीयालीसं'ति एतच्च सर्वोत्कृष्टदिवसे चक्षुःस्पर्शापेक्षया ज्ञेय| मिति, 'जहा जीवाभिगमेति तचेदम् कप्पोववण्णगा विमाणोववण्णगा चारोववण्णगा विमाणोववण्णगा चारढिइया गइरइया |
दीप अनुक्रम [४०५
४२१]
~283
