________________
आगम
(०५)
“भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-१
शतक [१], वर्ग H, अंतर्-शतक H, उद्देशक [२], मूलं [२४-२७] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
श्रीभग
बती
प्रत सूत्रांक [२४-२७]
सूत्रम्
दीप अनुक्रम [३१-३४] |
LI अनादावतीतकाले 'आदिहस्स'त्ति आदिष्टस्य-अमुष्य नारकादेरित्येवं विशेषितस्य कतिविधः संसारत्ति संसारसंस्थानकाला,
अमुष्य जीवस्य अतीतकाले कस्यां गताववस्थानमासीदिति प्रश्नः, गौतम ! चतुर्विधो, नारकादिगतिभेदात् , नारकानुगतसंसाराव-| खानकालविधा-शून्यकालः १ अशून्यकालः २ मिश्रकालश्च ३, तिरश्चां शून्यकालो नास्ति, तेषां द्वौ भेदौ स्तः, मनुष्यदेवानां तIR२ उद्देश: त्रिविधोऽप्यस्ति, आह च-"सुनोऽसुबो मीसो तिविहो संसारचिट्ठणाकालो । तिरियाण सुन्नवजो सेसाणं होइ तिविहोऽवि ॥१॥" | तत्राशून्यकालस्तावदुच्यते, अशून्यकालस्वरूपपरिज्ञाने सतीतरौ सुज्ञानौ स्थाता, तत्र वर्तमानकाले सप्तपृथिवीषु ये नारका वर्तन्ते | तेषां मध्याद्यावन्न कश्चिदुद्वर्तते न वाऽन्य उत्पद्यते तावन्मात्रा एव ते आसते स कालस्ताबारकानङ्गीकृत्याशून्य इति पठ्यते, आह | च-"आइट्ठसमझ्याण नेरइयाणं न जाय एकोऽवि । उव्वट्टइ अन्नो वा उबवञ्जइ सो असुन्नो उ ॥२।।" मिश्रकालस्तु तेषामेव नारकाणां मध्यादेकादय उद्वृत्ताः यावदेकोऽपि शेषस्तावन्मिश्रकालः, शून्यकालस्तु यदा त एवादिष्टसमयिका नारकाः सामस्त्येनो-II | इत्ताः नेकोऽपि तेषां शेषोऽस्ति स शून्यकाल इति, आह च-"उबट्टे एकमिबि ता मीसो धरइ जाव एकोऽवि। निल्लेविएहिं सब्वेहिं। | वट्टमाणेहिं सुन्नो उ ॥३॥" इदं मिश्रनारकसंसारावस्थानकालसूत्रं न तमेव नारकभवमङ्गीकृत्य प्रवृत्तं, अपि तु वार्चमानिकना| रकजीवानां गत्यन्तरगमनेन तत्रैवोत्पत्तिमाश्रित्योक्तं, यदि पुनस्तमेव नारकभवमङ्गीकृत्येदं सूत्रं स्यात् तदाऽशून्यकालापेक्षया | मिश्रकालानन्तगुणता सूत्रोक्ता न स्यात् , आह च-"एवं ते पुण जीवे पडुच्च सुत्तं न तम्भवं चेव । जइ होज तब्भवं तो अणंतकालो न संभवइ ॥४॥" कस्मादिति चेत् , उच्यते, ये वार्त्तमानिका नारकाः ते स्वायुष्ककालस्यान्ते उद्वर्त्तन्ते, असङ्ख्यातमेव च तदायुः, अत उत्कर्षतो द्वादश मौहर्तिकाशून्यकालापेक्षया मिश्रकालस्यानन्तगुणत्वाभावप्रसङ्गादिति,आह च-"किं कारणमादिट्टा नेरइया ? जे
~41~
