________________
आगम
(०५)
“भगवती'- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्तिः ) भाग-१
शतक [१], वर्ग , अंतर्-शतक H, उद्देशक [२], मूलं [२४-२७] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [२४-२७]
MO
गाथा
श्रीभग
| इमंमि समयंमि । ते ठितिकालस्संतो जम्हा सव्वे खविनंति ॥५॥" 'सब्वत्थोवे असुष्ण'त्ति, नारकाणामुत्पादोद्वर्तनाविरहकालस्यो| त्कर्षतोऽपि १२ मुहूर्तप्रमाणत्वात् , 'मिस्सकाले अणंतगुण'त्ति मिश्राख्यो विवक्षितनारकजीवनिर्लेपनाकालोऽशून्यकालापेक्षया अनन्तगुणः स्यात्, यतोऽसौ नारकेतरभवेवागमनगमनकाला, स च त्रसवनस्पत्यादिस्थितिकालमिश्रितः सननन्तगुणः स्यात्, वनस्पत्यादिगमनागमनानामनन्तत्वात् , स च नारकनिलेपकालो बनस्पतिस्थितेरनन्तभागे वर्तते, उक्तं च 'थोवो असुन्नकालो सो उक्कोसेण बारसमुहुत्तो। तत्तो य अर्णतगुणो मीसो निल्लेवणाकालो ॥६॥ आगमणगमणकालो तसाइतरुमीसिओ अणंतगुणो। अह निल्लेवणकालो अर्णतभागे वणद्धाए ॥७॥" 'सुण्णकाले अणंतगुणेचि सर्वेषां विवक्षितनारकजीवानां प्रायो
वनस्पतिष्वनन्तानन्तकालावस्थानात , एतदेव वनस्पतिष्वनन्तकालावस्थानं नारकभवान्तरकाल उत्कृष्टो देशितः समये, उक्तं चHI"सुण्णो य अणंतगुणो सो पुण पायं वणस्सइगयाणं । एयं चेव य नारयभवंतरं देसियं जेहूँ ॥८॥"ति, 'तिरिक्खजोणियाणं
सव्वत्थोवे'त्ति, स चान्तर्मुहूर्तः, अयं यद्यपि सामान्येन तिरश्चामुक्तस्तथापि विकलेन्द्रियसम्मृळिमानामवसेयः, तेषामेवान्तर्मुहूर्तविरहकालस्योक्तत्वात् , यदाह-'भिन्नमुहुत्तो विगलिदिएसु समुच्छिमेसुवि स एव" एकेन्द्रियाणां उद्वत्तनोपपातविरहाभावेन शून्य-।। कालाभाव एव, आह-"एगो असंखभागो वरद उव्वहणोचवायम्मि । एगनिगोए निचं एवं सेसेसुवि स एव ।।९।।" पृथिव्यादिषु पुनः-"अणुसमयमसंखिजा एगिंदिय इंति य चयंति'तिवचनाद्विरहाभावः, मिस्सकालोऽणंतगुणो नारकवत् , शून्यकालस्तु तिरश्चा नास्त्येव, यतो वार्त्तमानिकसाधारणवनस्पतीनां तत उद्धृत्तानां स्थानमन्यन्नास्ति,'मणुस्सदेवा जहा णेरइया' तेषामशून्यकालस्य द्वाद-10॥१७॥ शमुहर्त्तप्रमाणत्वात् , आह च-"एवं नरामराणवि तिरियाणं णवरि णस्थि सुष्णद्धा । जं निग्गायाण तेसिं भायणमण्णं तओ नत्थि
aamerOTOKAROCHOOTOHORIHORIHOTI
दीप अनुक्रम [३१-३४]
~42~