________________
आगम
(०५)
“भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-१
शतक [१], वर्ग H, अंतर्-शतक H. उद्देशक [१], मूलं [७-११] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-[०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति:
बती
प्रत सूत्रांक [७-११]
गाथा
श्रीभग- छदिसिं आहारेंति, इह नारकाणां लोकमध्यवर्तित्वेन पण्णामप्यूर्धादिदिशामलोकेनानावृतत्वात् षट्सु दिक्षु आहारग्रहणमस्ति, तत १ शतके
|उक्तं-नियमात् पदिशि, दिक्त्रयादिविकल्पास्तु लोकान्तवर्तिषु पृथिवीकायिकादिषु दिशां त्रयस्य द्वयस्य एकस्याश्चालोकेनावरणे । १ उद्देशः सूत्रम्
भवंतीति, यद्यपि वर्णतः पंचवर्णानीत्यायुक्तं तथापि प्राचुर्येण यद्वर्णगंधादियुतानि द्रव्याण्याहारयन्ति तदर्शयति 'उस्सण्णकारणं| RIपडुब'ति बाहुल्यलक्षणं कारणमाश्रित्य, तत्र च प्रकृत्यशुभानुभाव एव कारणमिति, वण्णओ कालनीलाई, गंधओ दम्भिगंधाई,IR
रसओ तित्तकडुयरसाई, फासओ कक्खडगुरुयसीयलुक्खाई, एतानि च प्रायो मिथ्यादृष्टय एवाहारयन्ति, न तु भविष्यत्तीर्थकरादय ।।इति, अथ तानि यथास्वरूपाण्येव नारका आहारयन्ति अन्यथा वेत्यस्यामाशङ्कायामभिधीयते तेसि पोराणे वण्णगुणे गंधगुणे।
| रसगुणे फासगुणे विप्परिणमइत्ता परिपीलइत्ता परिसाडइत्ता परिविद्धंसइत्ता, विपरिणामादयो विनाशार्थत्वेनैकार्था एव ध्वनयः, अण्णे | काय अपुच्चे वण्णगुणे गंधगुणे रसगुणे फासगुणे उप्पाएत्ता आयसरीरोगाढे पोग्गले सम्बप्पणयाए आहारति, सम्बप्पणयाएत्ति
सर्वात्मना, सर्वैरात्मप्रदेशैरित्यर्थः ३६, व्याख्यातं सूत्रसंग्रहगाथायाः किंवाऽऽहारेंतीतिपदम् , अथ 'सव्वओ वावी'ति व्याख्यायते,
तत्र सर्वतः प्रदेशः किं वापिशब्दात् अभीक्ष्णं नारका आहारयन्ति, तश्चैवं-नेरइया णं भंते ! किं सव्यओ आहारैति सब्बओ परि-1 Aणाति सबओ ऊससंति सचओ नीससंति वा अभिक्षणमाहारेंति, एवं पूर्ववत् सर्वत्र योज्यं, आहच्च आहारेंति ४ ?, हंता गोयमा!
नेरइया सव्वओ आहारैति, 'सव्वओ'ति सर्वात्मप्रदेशः, 'अभिक्खणं'ति अनवरतं पर्याप्तत्वे सति 'आहचेति कदाचित, न सर्वदा, अपर्याप्तकावस्थायामिति ३७, 'कइभागं'ति आहारतयोपात्तपुद्गलानां कतिभागं आहारयन्ति ?, तच्चैवं-नेरइया. जे | पोग्गले आहारत्ताए गिडंति ते णं तेसिं पोग्गलाणं सेयालंसि कतिभागमाहारेंति ? कइभागमासाएंति ?, गोयमा ! असंखेजइभा
दीप अनुक्रम [८-१५]
~19~