Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 06 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.१ सू.६ सूक्ष्मपृथ्वीकायस्वरूपनिरूपणम् ९३ चक्षुरिन्द्विय यावत्-घ्राणेन्द्रिय जिहवेन्द्रिय-स्पर्शेन्द्रियप्रयोगपरिणताः भवन्तीति पञ्चमो दण्डकः (५) तथा च-पश्चमे दण्ड के शरीरेन्द्रियद्वारे एकनवत्यधिकचतुःशत(४९१)जीवानां पञ्चसप्तत्यधिकैकशतोत्तरबिसहस्रममितानि (२१७५) इन्द्रियाणि भवन्ति, तथाहि-शरीराणाम् ४९१-एकनवत्यधिकचतुःशतभेदानां मध्ये ४१२-द्वादशाधिकचतुःशतशरीराणाम् प्रत्येकं पञ्च पञ्च इन्द्रियाणि भवन्तीति षष्टयधिकसहस्रद्वयम् २०६० । एकेन्द्रियाणाम्-६१ एकषष्टिशरीराणाम् ६१ एकषष्टिरिन्द्रियाणि । त्रयाणां च विकलेन्द्रियाणाम् अष्टादश१८ शरीराणाम् ५४ चतुःपञ्चाशद् इन्द्रियाणि भवन्ति । सर्वसंमेलनेन शरीरस्य पश्चसप्तत्यधिकैकशत्तोत्तरद्विसहस्रपरिमितानि २१७५ इन्द्रियाणि जातानि ? ॥मू० ६॥
हुए कहे गये हैं, वे पुद्गल श्रोत्रादिक पांच इन्द्रियोंके-श्रोत्रइन्द्रियचक्षु इन्द्रिय, घ्राणेन्द्रिय, जिहवा इन्द्रिय, स्पर्शन इन्द्रिय इन पांच इन्द्रियोंके प्रयोगसे परिणत होते हैं । इस प्रकार यह पांचवां दण्डक है। शरीर इन्द्रिय द्वारवाले इस पांचवें दण्डकये ४९१ जीवोंकी २१९५ इन्द्रियां होती हैं ऐसा प्रकट किया गया है । ४९१ शरीरोंके भेदोंके बीचमेंसे ४१२ शरीरोंकी प्रत्येककी ५-५ इन्द्रियां होती हैं। अतः ४१२ को ५से गुणा करने पर २०६० इन्द्रियां हो जाती हैं। एकेन्द्रियोंकी ६१ इन्द्रियों और तीन विकलेन्द्रियोंके १८ शरीरोंकी ५४ इन्द्रियां होती हैं इस प्रकार २०६०+६१+६४२१७५ इन्द्रियां हो जाती हैं ॥ सू. ६॥
અને કામણ શરીરના પ્રયોગથી પરિણત થયેલા જે પુદગલે કહ્યું છે, તે પુદગલે પણ શ્રોત્રન્દ્રિય, ચક્ષુઇન્દ્રિય, ઘ્રાણેન્દ્રિય. જિહવાઈન્દ્રિય અને સ્પર્શેન્દ્રિય, એ પાંચ ઈન્દ્રિયોના પ્રગથી પરિણત હોય છે. આ પ્રકારનું આ પાંચમું દંડક સમજવું. શરીરઈન્દ્રિય દ્વારવાળા આ પાંચમાં દંડકમાં ૪૯૧ જેની ૨૧૭૫ ઈન્દ્રિયે હોય છે એવું પ્રકટ કર્યું છે. તે ઈન્દ્રિયો નીચે પ્રમાણે સમજવી. શરીરના જે ૪૯૧ ભેદે કહ્યા છે, તેમાંથી ૪૧ર શરીરો પાંચ, પાંચ ઈન્દ્રિયોવાળા હોય છે. તેથી ૪૧૨ ને પાંચ વડે ગુણતા તેમની ૨૦૬૦ ઇન્દ્રિય થાય છે. એકેન્દ્રિયની ૬૧ ઈન્દ્રિયે અને ત્રણ વિકલેન્દ્રિયના ૧૮ शरीशनी ५४ ४न्द्रिये याय छे. माशते २०१० + ६१ + ५४ = २१७५ इन्द्रियो थाय छे. ॥ सु.६॥
श्री. भगवती सूत्र :
