Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 06 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 249

अमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ. १ सू. २१ सूक्ष्मपृथ्वीकायस्वरूपनिरूपणम् २३७ मनःप्रयोगपरिणत भवति, द्वे तथाविधे द्रव्ये मृषामनःप्रयोगपरिणते वा भवतः, 'एवं दुयासंजोगो, तियासंजोगो भाणियब्यो' एवं उक्तरीत्या द्विकसंयोगः, त्रिकसंयोगो भणितव्यः वक्तव्यः 'एत्थवि तहेव जाव' अत्रापि द्रव्यत्रयाधिकारेऽपि तथैव वक्तव्यं यथा द्रव्यद्वयाधिकारे उक्तम्, ततश्च मनोवचनकायप्रभेदतो यः प्रयोगपरिणामः, मिश्रपरिणामः, वर्णादिभेदतश्च विस्त्रसापरिणाम उक्तः स अत्रापि वाच्यः यावत्-पूर्वोक्त सर्व संग्राह्यम्, 'अहवा एगे तंससंठाणपरिणए वा,एगे चउरंससंठाणपरिणए वा, एगे आययसं ठाणपरिणए वा' अथवा एकं संस्थानप्रयोगपरिणत द्रव्यं त्र्यस्रसंस्थानपरिणतं वा भवति एक द्रव्यं चतुरस्रसंस्थानपरिणतम् एक द्रव्यम् आयतसंस्थानपरिणतं वा भवति, इदमत्र बोध्यम्-द्रव्यत्रयपरिणामाधिपरिणत द्रव्यों में से एकमनःप्रयोगपरिणत द्रव्य सत्यमनःप्रयोगपरिणत होता है, तथा दूसरे मनःप्रयोगपरिणत दो द्रव्य मृषामनःपयोग परिणत होते हैं । ‘एवं दुयासंयोगो भाणियव्यो' इस उक्तरीतिके अनुसार द्विकसंयोग, त्रिकसंयोग कहलेना चाहिये । 'एत्थ वि तहेव जाव' इस द्रव्यत्रयके अधिकारमें भी ऐसा ही कथन करना चाहिये जैसा कि कथन द्रव्यद्वयके अधिकारमे किया गया है। वहां पर मन, वचन, कायके भेदसे जो प्रयोगपरिणाम, मिश्रपरिणाम और वर्णादिके भेदसे विस्रसापरिणाम कहा गया है वह यहां पर भी कहना चाहिये । 'यावत्' पद यही बात प्रगट करता है । 'अहवा एगे तंससंठाण परिणए वा, एगे चउरंससंठाणपरिणए वा, एगे आययसंठाणपरिणए वा' अथवा संस्थान प्रयोग परिणत एक द्रव्य व्यस्रसंस्थान परिणत भी होता है, कोई एक द्रव्य चतुरस्र संस्थान परिणत होता है, कोई एक द्रव्य आयत संस्थान परिणत होता है। यहां पर ऐसा समझना દ્રવ્ય સત્યમન:પ્રયાગ પરિણત હોય છે તથા બીજું મનઃપ્રયોગ પરિણુત દ્રવ્ય મૃષામનઃ प्रयोगपरिणत डाय छे. 'एवं यासंयोगो, तियासंयोगो भाणियचो' 2411 Na & सयो॥ मने निसय ५५ सम सेवा. 'एत्थ वि तहेव जाव' मे द्रव्य त्र દ્રવ્યના અધિકારમાં પણ એવું જ કથન કરવું જોઈએ. જેવું કથન દ્રવ્યયના અધિકારમાં કહેલુ છે. ત્યાં મન, વચન અને કાયના ભેદથી તે પ્રયોગપરિણામ, મિશ્રપરિણામ અને વર્ણાદિના ભેદથી વિશ્વસા પરિણામ કહેલ છે તે અહીંઆ પણ સમજી લેવા–પાવત- એ જ વાત यावत ५४थी सभ७० छे. 'अहवा एगे तेससंठाणपरिणए वा, एगे चउरंसस ठाणपरिणए वा एगे आययसं ठाणपरिणए वा' मया तो સંસ્થાન પરિણુત એક દ્રવ્ય અસંસ્થાન પરિણત પણ હોય છે, કેઇ એક દ્રવ્ય ચતુરસ્ત્ર
श्री भगवती सूत्र :