Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 06 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
-
६४४
भगवतीसूत्रे वस्तुजात स्थविगन पृष्टवन्तः, तत्ता, गौतमश्च भगवन्तं पृष्टवान् तत्तावत्मतिपादितम् अथानन्तरोक्तगुणशीलाः श्रमणोपासका एच भवितुमर्हन्ति नतु आजीविकानां गुणित्वेनाभिमता आजीविकोपासका इति प्रदर्शयितुमाह- 'एए खलु एरिसगा समणोवासगा भवंति, नो खलु परिसगा आजीवियोवासगा भवंति' हे गौतम ! एते खलु उपरिवर्णिता ईदृशकाः प्राणातिपातादिषु अतीतप्रतिक्रमणवन्तः प्रत्युत्पन्नसंवरवन्तोऽनागतप्रत्याख्यानवन्तश्च श्रमणोपासकाः श्रावका एव भवन्ति, भवितुमर्हन्ति, नो खलु नैव किल ईदृशकाः उपर्युक्तरूपा आजीविकोपासकाः गोशालकशिष्यश्रावका भवन्ति, भवितु महन्ति तेषामुक्तार्थानामपरिज्ञानात् ।। सू० २ ॥ भंग होते हैं ! इस तरह पांचों अणुव्रतों का कुल सातसौ पेंतीस (७३५) भंग हो जाते हैं।
'एए खलु एरिसगा समणोवासगा भवंति, नो खलु एरिसगा आजीविओवासगा भवंति' यहां पर आजीविकोंने जो स्थविरोंसे श्रमणोपासकों के विषय में पूछा है उसी विषयको गौतमने प्रभुसे पूछा है- सो उसका यहां तक प्रतिपादन किया। अब सूत्रकार यह कह रहे हैं कि अनन्तरोक्त गुणशीलवाले श्रमणोपासक ही हो सकते हैं आजीविकों द्वारा गुणीरूपमे मान्य किये गये आजीविकोपासक नहीं। प्रभु गौतमसे कह रहे है- हे गौतम । ऊपर में जिनका वर्णन कियाजा चुका है ऐसे श्रमणोपासक-श्रावक ही अतीत प्राणातिपात आदिके विषय में प्रतिक्रमणवाले, वर्तमान प्राणातिपात आदि के विषय में प्रत्याख्यानवाले होते हैं- हो सकते हैं, आजीविकोपोसक गोशालक शिष्य श्रावक-न ऐसे होते हैं और न ऐसे हो सकते हैं। क्यों कि वे इस अर्थसे अपरिचित-अनभिज्ञ होते हैं ॥सू०२।। एरिसगा आजीविओवासगा भवंति ' विमे २यविशने अभवपासना विषयमा પૂછેલા પ્રશ્નોને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામીએ પૂછેલા પ્રશ્નોનું આ પ્રકરણમાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. હવે સૂત્રકાર એ વાત પ્રકટ કરે છે કે આ પ્રકારના ગુણ અને શીલવાળા, શ્રમણોપાસક જ હોઈ શકે છે. આજીવિકા દ્વારા ગુણીરૂપે માન્ય કરાયેલા આજીવિકપાસક એવાં હેતા નથી. તેથીજ સૂત્રને ઉપસંહાર કરતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે કે હે ગૌતમ! ઉપર જેનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. એવા શ્રમણોપાસક શ્રાવકે જ ભૂતકાલિન પ્રાણાતિપાત આદિના વિષયમાં પ્રતિકમણવાળા, વર્તમાનકાલિક પ્રાણાતિપાત આદિના વિષયમાં સંવરવાળા અને ભવિષ્યકાલિન પ્રાણાતિપાત આદિના વિષયમાં પ્રત્યાખ્યાનવાળા હોય છે- હોઈ શકે છે,
श्री भगवती सूत्र:
