Book Title: Trishasti Shalaka Purusa Caritra Part 2
Author(s): Hemchandracharya, Kunvarji Anandji Shah
Publisher: Jain Prakashak Mandal Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001011/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlppaSiE DIGISI YZ: zly : 3-4-5-6] bhAga - 2 T / ITI TITLE 5 * jaiy/B. ume Saa cha prakAzana maMdiza jAnA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jAha va ' che , Da e - ii mael : :kan Sja citasaMska As: UTTITUTI daramacandrAcArya, 13 che. AzrI hemaNa Sheeran 1234 ltd GiSaSTizalAkApuruSacaMtrika I li gujarAtI SO 24 bhagavAnanA nAduraMgI citro sahita parva 3-4-5-6 kimI zrI saMbhavanAthajIthI munisuvrata svAmi 18 tIrthakaronA trIjAthI AThamA sudhI cha cakvartInA ane pahelAthI sAtamA sudhI sAta sAta vAsudeva baLadevane prativAsu devanA maLI kula 45 caritrono saMgraha : n : IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII SjakaKS : ka 14. kija N ja prakAzaka thIjenaprakAzana maMdira 3094 khatrInI khaDakI dozIvADAnI poLa amadAvAda-380001 kAkI punaH muddaNaH 190 phonaH 3pa6800 sulTa saMdathIeo parvacAra pustakonA plAsTIka kvaTa sAthe) ( seTanA rUA. 250/-(baso pacAsa). t is 125 wsssssssssss \\\\\\\\\\\Irispyrigin Winnihiryugpril . . . . Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka tathA mukhya prAptisthAna : jana prakAzana maMdira 3094 khatrInI khaDakI, dezIvADAnI piLa,0 amadAvAda-380001, phona : 356806. (2. ruNa avasthA che naMdana grAphikasa phonaH 35617 17, zIvADAnI poLa, amadAvAda ke zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritranA daza parvamAM samAvelAM caritro parva tirthaMkara caqtI. vAsudeva. baladeva. prativAsudeva kula - * 80 0 0 - 8 - - - - * * * # anya prAptisthAna : - zrI rAmacaMda DI. zAha zrI sevaMtIlAla vI. jaina jIvana nivAsa sAme, 20, mahAjana galI, jhaverI bajAra, pAlitANu-374ra70. muMbaI-400002. thI vadhamAna esa. zAha 20, loyara cInA thAIsTrITa madrAsa-600079 sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapALa, amadAvAda-380001. pAzvanAtha pustaka bhaMDAra kuvArA sAme, pAlitANA tathA zaMkhezvara, zrI pAna makAzana nizALa, rIlIpharoDa, amadAvAda-380001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ******* * prakAzakIya nivedana ****** jaina zAsananA mahAna jyotirdhara, kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacandrAcArye racela zrI triSaSTizalAkA puruSa caritra-mahAkAvyane gujarAtI anuvAda, vadhu eka vakhata prakAzita karI zrIsaMghanA caraNe dharatAM ame apAra AnaMda anubhavIe chIe. chatrIza hajAra kalekamAM patharAyelA A mahAgraMthamAM dasa parvomAM 24 tIrthakaradeve, 12 cakravatIo, 9 vAsudeva, 9 baLade, 9 prativAsude-ema kula 63 zalAkA puruSanA pUrvabhave tathA vividha jIvanaprasaMgeyukta jIvanacaritro AlekhavAmAM AvyAM che. eka rIte joIe te A graMtha te jaina dharmanA sarvasaMgrahanI garaja sAre te graMtha che. A graMthamAM itihAsa che, upadeza che, kathAo che, dravyAnuga che, karmazAstra che, ane AvuM te ghaNuM ghaNuM che. subhASitene te A graMtha khajAne che. AvA A adbhuta graMthanuM bhASAMtara dAyakAo agAu, bhAvanagaranI zrI jena dharma prasAraka sabhA dvArA thayuM hatuM ane tenA prakAzana dvArA A aNamola graMthane lokabhAgya banAvavAnuM zreya te sabhAne phALe jAya che. te prakAzana pachI te A graMthanI khUba mAMgaNI thatI rahI, ane tenI navI navI aneka AvRttio pragaTa thatI ja rahI che. amoe paNa agAu A graMthanuM eka vakhata prakAzana karyuM hatuM, ane have lekalAgaNIne mAna ApIne tathA zrImad hemacandrAcAryanI navamI janmazatAbdInA pAvana prasaMganI smRtimAM A graMthanuM ame punaH prakAzana karI rahyA chIe. AzA che ke amArA prakAzanane paNa, surI sAdharmika tema ja sAhityarasika baMdhuo harSapUrvaka vadhAvI leze. graMtha prakAzanamAM daSTideza ke matiSathI ke presadoSathI kaI kSati rahI gaI hoya te te sudhAravA tathA te tarapha amAruM dhyAna deravAnI amArI vinaMti che. jaina prakAzana maMdira vatI jazavaMtalAla gI. zAha prakAzaka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : anupama adhyAtmagraMtho ane sAttvika sAhitya. vinAvilaMbe vasAvo..... zrI jena prakAzana maMdira ane jaina dharma-sAhitya A banne bAbato parasparanA paryAyarUpa |banI cUkI che. - sAhitya zuddhi-bhASAzuddhi AkarSaka mudraNa ane majabUta bAiniMga jevI tamAma bAbatonI saMpUrNa mAvajata bhAre jatanapUrvaka karIne zrI jaina prakAzana maMdira, jaina dharmanA utkRSTa adhyAtma graMthanuM prakAzana kare che. tatva ane sattano samanvaya temaja yuge yuge parivartana pAmatAM mUlyo sAthe kadama milAvIne A saMsthA bhagIratha kArya karI rahI che. tethI ja to jaina samAjamAM kahevAya che ke zrI jaina prakAzana maMdiranya kevaLa vyAvasAyika abhigamathI ja nahIM, paNa upayogitA, yathArthatA, ane navInatAnA samucita dRSTikoNathI navAM navAM prakAzano kare che. Avaze. A saMsthA dvArA prakAzita keTalAMka mahAmUlAM pustakonI paricaya-jalaka pAmIe....! 0 zrI paMca pratikamANAdi sutra jaina dharmamAM aneka prakAranI pUjAo svIkArAI che. bhAvazuddhi dvArA thatI pUjA cAritrya ghambarare che. ane jIvanane adhyAtma sAmAyika-pratikamaNanAM sUtronAM asaMkhya pustako saurabha bakSe che. bajAramAM maLe che. paraMtu te badhAM kAMto azaoithI bharelA hoya prastuta bRhad graMthamAM agiyAra bhAgamAM 60 jeTalI che. kAM to sAva sAmAnya kakSAnAM hoya che. - pUjAono samAveza thayelo che. paMDita zrI vIravijayajI, zrI paraMtu A prakAzana bahuraMgI mukhapRSTha dharAve che. uparAMta jJAnavimala suri zrI yazovijayajI, zrI paddhavijayajI, pU. aMdara paNa keTalAMka mahattvanAM citro-pUNe bahuraMgI che. buddhisAgarajI, zrI yazobhadravijayajI, zrI joDaNIddhi A pustakanuM prabaLa jamApAsa che. sutro uparAMta vijayavallabhasUrijI ane anya muni bhagavaMto dvArA racita duhA, thoya. sajajhAya. stavana, stuti, caityavaMdano ItyAdi zrI paMcalyANaka pUjA, zrI bAra vratanI pUjA, zrI aMtarAya vividhya-sAmagrI paNa pUraka banI rahe che. Azare traNa so pAMtrIsa karmanI pUjA, zrI cosaTha prakArI pUjA, zrI Ayukarma nivAraNa pRSThanA A pustakanI kiMmata mAtra sattara rUpiyA che. pUjA, zrI gotrAkarma pUjA, zrI aSTaprakArI pUja, zrI sattarabhedI AvuM zuddha ane AkarSaka pustaka pratyeka jaina parivAramAM pUjA, zrI vAstuka pU. zrI snAtra pUjA, zrI paMcatIrtha pUjA acUpha hovuM joIe, jethI navI peDhIne satro yAda rAkhavAnuM saraLa ityAdi anya pUjAo paNa che. tathA sahaja bane. dareka pUjA mATenI sUcanAo. jarUrI sAmagrInI yAdI | * vividha pA saMgraha , uparAMta aMte duhA, paze. AstI, maMgaLadIvo vagere paNa che. eka hajArathI paNa vadhu pRSThovALA A daLadAra ane upayogI graMthanI kiMmata mAtra cALIsa rUpiyA che. AjanA viSama yugamAM bhakti, dhyAna ane svAdhyAyano paMtha khUba dehalo banyo che. eka tarapha bhautika sukho taraphanI doTa cAraNa zuddhi ane AkarSaka mudrANavALuM AvuM suMdara pustaka che, to bIjI tarapha kolAhala ane phleSayukta pradUSita vAtAvaraNa bheTarUpe ApavAmAM paNa vizeSa yogya banI raheze. che A sthitimAM cittanI ekAgratA kyAMthI pragaTe? ha, ApanA parivAra mATe to eka nakta acUka vasAvI | ja lejo! - jJAnIoe bhaktimArgamAM pUjAno vizeSa Adara karyo che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { prastAvanA : A graMtha jaina vargamAM ghaNo prakhyAti pAme che. dharma kathAnugamAM A graMtha pahelI paMktimAM gaNAya che. A caritranA kartA zrImAna hemacaMdrAcArya evA advitIya paMDita thaI gayA che ke jenI pAMDityatAne mATe yuropiyana vidvAne paNa eka mate prazaMsA kare che. A graMtha mULa saMskRta padyabaMdha che. sumAre 34000 zloka pramANa che. te mULa graMtha paNa amArI taraphathIja chapAya che. te paNa chaThThA parva sudhI chapAIne hAlamAM ja bahAra pADavAmAM Avela che. te chapAvavAnA kharcane mATe murzidAbAda nivAsI bAbu sAheba rAya buddhisiMhajI dara tathA muMbaInivAsI zeTha vIracaMdabhAI dIpacaMda sI. Ai. I. e puratI madada ApelI che. bhASAMtara sabhA taraphathIja chapAvavAmAM Ave che. prathama AkhA graMthanuM bhASAMtara judA judA sAta vibhAgamAM prasiddha karavAmAM AvyuM hatuM; temAMthI prathamanA pAMca vibhAgano nAza thavAthI te bhAgo paikI babe bhegA karIne chapAvavAnuM zarU karyuM che. temAM pahelA be vibhAgano eka bhAga karIne be varSa agAu bahAra pADela che: tyArapachInA be vibhAge bhegA karIne A bhAga bahAra pADavAmAM AvyA che. have eka vibhAga sAtamA parvanoja bahAra pADavo rahyo che jenI aMdara moTe bhAge jaina rAmAyaNa AveluM che te chapAvavAnuM kAma zarU che. tyAra pachInA be vibhAga jenI aMdara parva 8 muM, 9 muM ane parva 10 muM Avela che te to pahelI AvRttinA chapAvelA taiyAra che. jethI sAtamuM parva chapAyA pachI A caritranI yuLikA tarike Aja graMthakartAe pariziSTa parva nAme graMtha sumAre 4000 loka pramANu banAvela che ane jenI aMdara zrI jaMbUsvAmI vigere pUrvAcAryonAM caritro che tenuM bhASAMtara chapAvavAnuM mukarara kareluM che. amArI taraphathI pragaTa thatAM bhASAMtara mAtra zAstrInA bharosA upara chapAvavAmAM AvatA nathI. paraMtu teno mULa graMtha sAthe akSaraza: mukAbalo saMskRta bhASAnA temaja jaina zailInA anubhavI gRhastha jeo amArA sabhAsada ja che temanI pAse karAvavAmAM Ave che. te sAthe zaMkAsthaLeno gurU mahArAjane puchIne nirNaya karavAmAM Ave che. chatAM chavAsthapaNAnA yogathI temaja matidoSa yA daSTi doSane lIdhe bhUla rahI javI e saMbhavita che. mATe tevI koIpaNa bhUla dRSTie paDatAM te amane lakhI jaNAvavA kRpA karavI jethI have pachInI AvRttimAM tene sudhAre thaI zake. A graMthanI prastAvanA pahelA bhAganI bIjI AvRttimAM keTalAka vistAra sAthe chapAvavAmAM AvI che tethI ahIM bahu vistArathI lakhavAnI AvazyakatA jaNAtI nathI. temaja graMthakartAnuM caritra A graMthanA chellA (dazama) parvanI bIjI AvRtti karavAno samaya AvyAthI temAM temaja khAsa jahuM paNa chapAvavAnuM che tethI te saMbaMdhI paNa ahIM lakhavAmAM AvatuM nathI. saTha mahA purUSo paikI 45 mahA purUSanAM caritro te A bhAgamAM ja AvelAM hevAthI tene moTo bhAga A bukanI aMdaraja Avele gaNI zakAya tema che. A caritro je ke badhAM sAvaMta vAMcavA lAyaka che paraMtu khAsa karIne tenI aMdara dareka prabhunI dezanAo ke je A bhAgamAM moTI saMkhyAmAM che te temaja 18 tIrthakaronA caritramAM darekamAM bevAra IndrakRta stuti hovAthI 36 idra stuti khAsa vAMcavA lAyaka che. jema dezanAmAM dA judA viSayo samAvelA che te ja pramANe iddhakRta stutiomAM paNa judA judA viSaye samAvIne bahu camatkArika bhAva pradarzita karyo che. te darekanuM varNana karatAM A prastAvanAja bahu vistRta thaI jAya, tethI te Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMcavAnIja bhalAmaNa karavI yogya lAge che. dezanA ane iMdrakRta stuti upara khAsa dhyAna kheMcavA mATe tenI dareka lAInanI AgaLa babe komA mukavAmAM AvelA che. A vibhAgamAM AvelI 18 dezanAomAM pahelI anitya bhAvanAthI zarUAta karavAmAM AvI che. prathamanA 11 tIrthakara bhagavaMtanI dezanAmAM anitya, azaraNu, ekatA, saMsAra, anyatA, azuci, Azrava, saMvara, nirjarA, dharma durlabha ane bedhidurlabha ema agyAra bhAvanAnuM svarUpa yathArtha ane vistArathI varNavyuM che. bAra bhAvanAo paikI leka svabhAva bhAvanA eTalA mATe mukI devAmAM AvI che ke tenuM svarUpa zrI ajitanAthajInI dezanAmAM dharmadhyAnanA cAra pAyA pikI saMsthAnA vicaya dharmadhyAnanuM svarUpe varNavatAM bahu vistArathI AvI gayela che. pAchaLanA 7 tIrthakara bhagavaMtanI dezanAmAM 1. nava tana nuM svarUpa, 2. cAra kaSAyonuM svarUpa, 3. IdriyonA viSayanuM svarUga, 4. manazuddhinI AvazyakatA, 5. rAgadveSane jItavAnI jarUra, 6. samatAnI AvazyakatA ane yatidharma tathA gRhI dharmanuM varNana-e viSaye samAvelA che. A 18 dezanA evI adabhuta ApelI che ke te vAMcavAthI durlabhadhi jIva paNa sulabhabodhi thaI jAya tema che. e saMbaMdhI vizeSa vakhANa karavA karatAM te vAMcavAnI khAsa sUcanA karavI eTaluM ja basa che. upara jaNAvelI hakIkato zivAya prAsaMgika kathAo ane varNane paNa khAsa vAMcavA lAyaka che. zrI saMbhavanAthajInA caritramAM temaNe pUrvabhave duSkALanA prasaMgamAM zrI saMdhanI karelI apUrva bhakti vigere hakIkata, zrI sumatinAthanA caritramAM prabhunI mAtAe be zAkena karela inasApha, zrIpadmaprabhu svAmInI dezanAmAM cAre gatimAM prApta thatAM duHkhanuM svarUpa, zrI anaMtanAthajInI dezanAmAM chava achavanuM savistara svarUpa, pAMcamA vAsudeva purUSasiMhanI mAtApitA pratyenI bhakti, sanata kumAra cakrInA caritramAM tenA jIve pUrvabhavamAM bhAvelI bhAvanA, jinadharma daDhatA, zrI zAMtinAthajInA caritramAM (parva 5 mA nA sage bIjAmAM) kanakazrI tathA sumatinA vairAgyanAM kAraNe ane te prasaMge saMsAramAM atilolupI chatAM aparAjitane anaMtavIya (baLadeva vAsudeva) nA uttama vicAra, megharatha rAjAe pArevAne ugAryA saMbaMdhI vRttAta, madira ne kesarAnI addabhuta kathA, zrI kuMthunAthanA caritrAtargata vIrabhadranuM vistRta caritra, zrI malInAthanA caritramAM malIkumArIe saMsArIpaNAmAM cha rAjAo (pUrvabhavanAM mitro) ne Apela bedha, zrI munisuvrata svAmInA caritramAM harivaMzanI utpatti, azvAvadha tIrthanI utpatti, kArtika zreNInI kathA, mahApa cakrIna caritramAM namucino karele upadrava ne viNakumAre kareluM tenuM nivAraNa ItyAdi prasaMgo khAsa vAMcavA lAyaka che. bIjI paNa ghaNuM hakIkata, varNana, upadeza, vicAraNue sthAne sthAne caritre caritramAM kartAe evI chaTAmAM ane evI asarakAraka rIte Apela che ke tenuM vizeSa varNana karavA jatAM ahIMja vadhAre vistAra thaI jAya che tethI karatA nathI. A bhAgamAM AvelA 4 5mAM kayA kayA mahA purUSonAM caritro AvelAM che te A nIce DhaMkAmAM batAvavAmAM Ave che. - -05rva trIjAmAM ATha sarga che. temAM 1 saga pahelAmAM-zrI saMbhavanAthajInuM caritra. 2 saga bIjAmAM-zrI abhinaMdana svAmInuM caritra. saga trIjAmAM-zrI sumatinAthajInuM caritra. 4 sarga cethAmAM-zrI padmaprabha prabhunuM caritra. 5 samAM pAMcamAmAM-zrI supArzvanAthajInuM caritra. 6 sage chaThThAma-zrI caMdraprabha prabhunuM caritra. 7 saga sAtamA mAM-zrI suvidhinAthajInuM caritra. 8 sarga AThamAmAM-zrI zItaLanAthajInuM caritra. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ******** parva cothAmAM sarga sAta che. temAM- ********** 1 saga pahelAmAM-zrIzreyAMsanAthajInuM tathA pahelA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva tripuSTa, acaLa ne azvagrIvanAM caritro. 2 sarga bIjAma-zrI vAsupUjyajInuM tathA bIjA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva diySTa, vijaya ne tArakanA caritrI. ( 3 sarga trIjAmAM-zrI vimaLanAthajInuM tathA trIjA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva svayaMbhu, bhadra ne merakana caritro. ( 4 sa cethAmAM-zrI anaMtanAthajInuM tathA cothA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva purUSettama, suprabha ne madhunAM caritro. 5 samAM pAMomAM-zrI dharmanAthajInuM tathA pAMcamA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva puSasiMha, sudarzana ne nizuMbhanAM caritro. 6 sarga chaThThAmAM-trIjA madhavA cakravatInuM caritra. 7 saga sAtamA mAM-cothA sanata kumAra cakravarInuM caritra. tryaparva pAMcamAmA sarga 5 che. temAM zrI zAMtinAthajInuM tathA temanA putra cakrAyudhanuM caritra che. 1 saga" pahelAmAM--prathamanA pAMca bhavanuM varNana. pahele bhave zrISeNa rAjA ne abhinaMditA rANI, bIja bhave uttara karamAM yugalika, trIje bhave saudharma devalokamAM devatA, cethe bhave amitateja vilAdhara ne tripRSTa vAsudevanA putra zrI vijaya ane pAMcame bhave dazAmA devalokamAM devatA thayA tenuM savistara caritra che. 2 saga bIjAmAM-chaThThA ne sAtamA bhavanuM varNana-cha bhAve aparAjita nAme baLadeva ane anaMtavIya nAme vAsadeva mahAvida kSetramAM thamA. prAta baLadeva bAramA devalokana Iddha thayA ane vAsadeva pahelI narake gayA. tyAMthI nIkaLI vAsudevane jIva meghanAda vidyAdhara thayA ane cAritra ArAdhIne te paNa bArame devaleke IdanA sAmAvika deva thayA tenuM asarakAraka caritra che. 3 sarga trijAma-AThamA ne navamA bhavanuM varNana-AThamA bhAvamAM amyureMdra AvIne mahAvidehakSetramAM kSemaMkara tIrthakaranA putra vAyudha nAme cakravartI thayA ane tenA sAmAnika deva hatA te tenA putra sahasayudha thayA, prAMta dIkSA laine ane navamA bhave trIjA aveyakamAM ahamiMdra devatA thayAM temanuM camatkArika caritra che. 4 saga cothAmAM-dAmA ne agyAramA bhavanuM varNana-dazamAM bhavamAM baMne jIva trIjA greveyakathI AvIne mahAvidehakSetramAM vanaratha tIrthaMkaranA megharatha ane daDharathe nAme putra thayA. te bhavamAM megharathe pArevo ugAryo ane vIsa sthAnakanI ArAdhanAvaDa tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. prAMta dIkSA laIne baMne agyAramA bhAve sarvArthasiddha vimAnamAM devatA thayA, tenuM manahara caritra che. 5 samAM pAMcamAmAM-megharatha rAjAno chava zrI zAMtinAtha nAme pAMcamA cakkI ne seLamA tIrthaMkara thayA temanuM temUja daDharathane chava zrI zAMtinAthajInA prathama putra ane prathama gaNadhara cakAyudha nAme thayA. temanuM apUrva caritra che. A pramANe pAMcamA parvamAM zrI zAMtinAthajInuM temanA bAra bhavanA savistara varNana sAthe eka ja caritra samAyeluM che. uttama che. dareka bhavamAM uttama sthAne, uttama kuLamAM, uttama jIvanA putrapaNe upaje che, te AmAM pratyakSa dekhADI ApyuM che. zAMtinAthajInA jIva bevAra tIrthakaranA putra tha karanA putra thayA, bevAra cakravatIpaNuM pAyA, ekavAra baLadeva thayA ane pote tIrthaMkara paNa thayA. AvI zreSThatA keI apUrva puNyavAna jIvaneja prApta thAya che. zrI mahAvIra svAmInA cha maricinA bhavamAM kuLamada karyo, paraMtu temanA karatAM zrIyaMtinAthajInA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanI uccatA ati vizeSa che, ane emanu Akhu caritra prazna...sanIya che. temanA caritramAM kAI paNu prakAranA DAdha sarakhA paNu dRSTie paDatA nathI. **** chaThThA pa mAM A saga che temAM-- ** 1 sa` pahelAmAM chaThThA cakrI ne 17 mA tIthaMkara zrIkuMthunAthajInuM caritra. 2 saga bInamAM--sAtamA cakrI te 18 mA tIrthaMkara zrIaranAthajInuM caritra. temAM vistAra sahita vIrabhadranuM caritra. 3 sarga' trIjAmAM-chaThThA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva purUSapuMDarika, AnaMda ne khaLirAjAnAM caritra. 4 sa` ceAthAmAM-suma nAme AThamA cakravatInuM caritra, tenI aMtaga ta parazurAmanu caritra. 5 saga pAMcamAmAM-sAtamA vAsudeva, aLadeva ne prativAsudeva datta, naMdana ane prahlAdanAM caritro. huM sa` chaThThAmAM-zrImallInAthanuM caritra. te sAthe temanA pUrva bhavanA cha mitronAM paNa caritra, mahIkumArI mATe dUta mAlavAnAM kAraNA vigere. 7 sa` sAtamAAM--zrImunisuvratasvAmInuM caritra. temAM harivaMzanI utpatti, azvAvakheAdha tIyanI utpatti ane kArttikonI kathA vigere. 8 sa` AThamAmAM--mahApadma nAme navamA cakravatInuM caritra. tenI aMtaryaMta temanA meATA bhAI viSNukumAranuM caritra. eka dara cAra pamAM 28 sanI aMdara 45 mahApurUSAnA ane khIjAM aneka caritro samAvelAM che. tenI aMdara vAsudeva, prativAsudeva ne 1 subhUma cakrI duryaMtie gayelA che; bAkI badhA jIvA sadgatinA bhAjana thayelA che. dareka sagamAM zuM zuM hakIkata che tenI vistAravALI viSayAnukramaNikA A sAthe judI ApelI hAvAthI ahIM te saMbadhI vadhAre lakhavAnI AvazyakatA rahetI nathI. anyamatie jene daitya kahe che ane jene mAravA mATe teo pAtAnA devane avatAra dhAraNa karavA pAyAnuM kahe che te daityeA prativAsudevaja jAya che ane temanA devanA avatAra te vAsudeva jaNAya che. A bhAgamAM AvelA sAta prativAsudeva azvazrIva, tAraka, meraka, madhukeTala, nizu Mbha, baLi ne prahlAda A badhAne anyamatie asura athavA daitya tarikeja oLakhe che. te vAstavika daitya nahIM paNu daitya jevA hAvAthI daitya gaNAyelA jaNAma che A bhAgamAM AvelAM caritro saMbadhI, temAM AvelI hakIkata saMbaMdhI temaja gra MthakartA saMbaMdhI vadhAre na lakhatAM A prastAvanA ATalethIja samApta karIe chIe; ane sujJa temaja guNagrAhI vidvAne pratye bhASAMtaramAM thayelI bhulacukane mATe kSamA yAcanA karIe chIe. sunna jaina baMdhue A graMthane AdyaMta vAMcIne temAM AvelA pArAvAra sAramAMthI alpa paNu sAra grahaNu karaze te ame amArA prayAsane lIbhUta thayelA mAnathu; ane temanA AtmAnuM paNa mANu thaze. tathAstu. saMvata 1963. phAlgu vRddhi 1. 1. madhu ne keTala be bhAIo thayelA che, zrI jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra bhASAMtara parva 3-4-5-6. viSayAnukramaNikA. parva 3 ju. lTiA mAM-zrI saMbhavanAthajInuM caritra-temane pUrvabhava-vipulavAhana rAja-tenA guNonuM varNana-pahele duSkALa-tenuM varNana-te uparathI rAjane thayele vicAra-zrIsaMdhanI bhakti karavAnI thayelI icchA-duSkALamAM paNa karelI apratima saMdhabhakti-tethI bAMdheluM tIrthaMkaranAmakarma-ekadA mela utpanna thaIne ekAeka astavyasta thayela joI upajelI vicAraNa-te uparathI cAritra grahaNa karavAne karele nirNaya-putra sAthe thayela uttara pratyuttara-vipuLavAhane lIdhelI dIkSA-navamA devalokamAM upajavuM-chatArI rAja ne senA devInuM varNana-mAtAne AvelAM cauda sva-navamA devalokathI AvI senA devInA garbhamAM upajavuM-InuM svanAthe kahevA AvavuMjamavaMtane janma-dizAkumArIoe karela sUtikarma-temaNe karelo janmacchava-I droe karelo janmocchavasaudharma karela stuti-zatAri rAjAe karele janmachava-guNaniSpana saMbhavanAtha nAma pADavuM-bALakIDA -prApta thayela yauvana-deha varNana-bhagavaMtane vivAha-rAjesthApana-bhagavaMte vicArela saMsArasthiti-lekAMtika devonuM Agamanaprabhue ApeluM saMvatsarIdAna-dIkSA mahotsava-bhagavaMte lIdhela dIkSA-ddhi karela stuti-bhagavate karela prathama pAraNu-paMca dIvyanuM prakaTa thavuM-prabhune utpanna thayela kevaLajJAna-samavasaraNanI racanA-bAra parSadAnuM Agamana-IDhe karela stuti-bhagavaMte ApelI dezanA-temAM anitya bhAvanAnuM svarUpa-gaNadharonI sthApanA -prabhunA yakSayakSiNa-bhagavata parivAra-prati sameta zikhara padhAravuM-bhagavaMtanuM nivaNa-AyuSyanuM pramANa-vigere- vItrA mAM-zrI abhinaMdana svAmInuM caritra-temane pUrvabhava-mahAbaLarAjAe lIdhelI dIkSAniraticAra pratipAlana-vIza sthAnaka ArAdhana-tIrthaMkara nAma karmane baMdha-vijayavimAnamAM upajavuM ayodhyAnuM varNana-saMvara rAjA ne siddhAthI rANInuM varNana-vijathavimAnathI AvavuM-siddhArthI devInA garbhamAM utpanna thavuM -temaNe ThelAM cauda sva-Ike kahela tene artha-prabhune janma-devakRta janmecchava-IMdra karelI stutiabhinaMdana nAmasthApana-dehanuM varNana-bhagavaMtano vicAra-rAjyasthApana-bhagavaMte lIdhelI dIkSA-prApta thayela kevaLa jJAna-che ke karelI stuti-bhagavate ApelI dezanA-temAM azaraNu bhAvanAnuM svarUpa gaNudharasthApanA -akSayakSiNa-bhagavaMtane parivAra-sametazikhara padhAravuM-bhagavaMtanuM nivaNa-AyunuM pramANa vigere jIllA mAM-zrI sumatinAthanuM caritra-temane pUrvabhava-vijayasena rAjA ne sudarzanA rANa-rANIne thayela putrAbhilASa-tene mATe rAjAe karela kuladevInuM pUjana-teNe karela putraprAptinI vAta-rANIne garbha rahevo -pUNe samaye thayela putrajanma-puruSasiMha nAmasthApana-sauvanAvasthAnI prApti-munirAjano meLApa-tene jotAM thayela vicAra-pule dhama-munie kahela dharmanuM svarUpa-puSasiMhane dIkSA levAne thayela vicAra-pitAputrane thayela praznottara-puruSasiMhe lIdhela dIkSA-tIrthaMkaranAmakarmanuM upArjana-vaijayaMta vimAnamAM upajavuM-megharAjA ne maMgaLA rANInuM varNana-vajayaMtavimAnathI AvavuM-maMgaLA rANInI kukhe upajavuM-e lokone eka putranA saMbaMdhamAM paDelo vivAda-rAjAthI na thayele inasA-garbhanA prabhAve rANIne prApta thayela sumati-teNe karI Apela inasAda-prabhune janma-devakRta janmecchava-saudharmedra karelI stuti-sumatinAtha nAmasthApana B-II Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 yauvanAvasthA-pANigrahaNa-rAjasthApana-dIkSAgrahaNa-prathama pAraNuM-kevaLajJAnaprApti--I nuM Agamana-iMdra karelI stuti-bhagavate ApelI dezanA-temAM ekatva bhAvanAnuM svarUpa-gaNadharasthApanA-cakSayaNa-prabhune parivAra sametazikhara padhAvuM-prabhunuM nirvANu-AyuSyanuM pramANa vigere- mAM-zrI padmaprabha caritra-temane pUrvabhava-aparAjita rAjAne thayelA vicAraNA-temaNe lIdhelI dIkSA-vIrasthAnaka ArAdhana-tIrthaMkaranAmakarma baMdha-navamA saiveyakamAM upajavuM-dhara rAjA ne susImA rANInuM varNana-navamA gremakathI avavuM-susImA rANInI kukhe upajavuM-prabhune janma-merU parvata para janme chava-I karelI stuti-padmaprabha nAmasthApana-yauvanAvasthA-pANigrahaNu-rAjya sthApana-dIkSAgrahaNa-prathama pAraNuMkevaLajJAnaprApti-devAgamana-iMdra karelI stuti-bhagavate ApelI dezanA-temAM saMsAra bhAvanAnuM svarUpa-cAre gatimAM prApta thatAM duonuM savistara varNana-gaNadharasthApanA-akSaya kSaNI-prabhune parivAra-prati sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nivaNa-AyuSyanuM pramANa vigere vAMvanA samAMthI supArzvanAtha caritra-temane pUrvabhava-naMdiSeNa rAjAe lIdhela dIkSA- vasthAnakanuM ArAdhana-tIrthaMkara nAmakarmane baMdha, chaThThA greveyakamAM upajavuM-pratiSTha rAjAne pRthvI rANInuM varNanA vepathI avavuM-pRthvI rANInA udare upajavuM-prabhune janma-janmocchava-I karelI stuti-supArzva nAmasthApanayauvanAvasthA-pANigrahaNa-rAjaye sthApana-saMvatsarI dAna-dIkSA grahaNa-prathama pAraNuM-kevaLajJAnaprApti-idrAgamanaIndra karela stuti-bhagavate Apela dezanA-temAM anyatva bhAvanAnuM svarUpa-gaNadhara sthApanA-akSayekSaNaprabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nivaNa-AyunuM pramANa vigere- cha8A samAM zrI caMdraprabha caritra-temane pUrvabhava-padma rAjAe lIdhela cAritra-vIsthAnaka ArAdhana -tIrthaMkaranAma karmane baMdha-vaijayaMta vimAnamAM upajavuM-mahAsena rAjA ne lakSmaNa rANInuM varNana-vaijayaMta vimAnathI cavavuM-lakSamaNA rANInI kakSAmAM upajavuM-jhabhano janma-iMdrakata janmAbhiSeka-Iddha karelI ati caMdraprabha nAmasthApana-gauvanAvasthA-pANigrahaNa-rAjyapratipAlana-dIkSA grahaNa-prathama pAraNuM-kevaLajJAna prAptidevAgamana-Indrata stuti-prabhue Apela dezanA-temAM azuci bhAvanAnuM svarUpa gaNadharasthApanA-akSayakSaNI -prabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANa-AyunuM pramANa vigere-- satanI mAM-zrIsuvidhinAtha caritra-temane pUrvabhavamahApA rAjAe lIdhelI dIkSA-vINa sthAnaka ArAdhana-tIrthaMkaranAmakarmanuM upArjana-jayaMta vimAnamAM upajavuM-sugrIva rAjA ne rAmA rANInuM vahanavaijayaMta vimAnathI AvavuM-rAmA devInI kukSImAM upajavuM-prabhuno janma-devakRta janmocchava-indrata stutisuvidhi ane puSpadaMta nAmasthApana-yauvanAvasthA-pANigrahaNa-rAjya paripAlanacAstriyahaNa-prathama pAradevAgamana-Indra karelI stuti-prabhue Apela dezanA-temAM AzrayabhAvanAnuM svarUpa-ATha karma bAMdhavAnA hetuo-gaNadhara sthApanA kSakSaNa-prabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nivaNa-AyanuM pramANa -tIrthoda-asaMyati pUja-bIja cha prabhunA aMtaramAM paNa teja pramANe thavAne tIrthoccheda-namiyA- vRddhi-vigere Ama kamAM-zrIzItaLanAtha caritra-temane pUrvabhava-pottara rAjAe lIdhela dIkSA-vIrAsthAnaka ArAdhana -tIrthaMkaranAmakarmanuM upArjana-dazamA devalekamAM upajavuM-daDharatha rAjA ne naMdArANInuM varNana-dazamA devanathI AvI naMdA devInI kukSImAM upajavuM-prabhune janma-devakRta janmocchava-iMdrakUta stuti-zItaLanAtha nAmasthApana yauvanAvasthA-pANigrahaNa- rAjesthApana-lekatika devAgamanacAritragrahaNa-prathama pAraNuM-kevaLajJAnaprApti-devAga. mana-iMka karelI stuti-prabhue ApelI dezanA-temAM saMvara bhAvanAnuM svarUpa saMvaranA bheda-gaNadhara sthApanA-akSayakSa-prabhune parivAra-prati sameta zikhara padhAryuM-prabhunuM nirvANa-AyuSyanuM pramANa vigere- - parva trIjuM samApta - Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva cothuM. - saga 7 - vastra sAmA-zrI zreyAMsanAtha, tripRSTa, acaLa ne azvagrIvanuM caritra-zrIzreyAMsanAthajIne pUrvabhave nalinagulma rAjAe lIdhela dIkSA-vIzasthAnaka ArAdhana-tIrthaMkaranAmakamane baMdha-sAtamA devalokamAM upajavuMsiMhapura nagara, viSNarAja rAjA ane viSNu devI rANInuM varNana-sAtamA devalokathI AvavuM-viSaNu rANInI kakSAmAM upajavuM-teNe dIThelAM cauda sva-prabhuno janma-chapana dizAkumArInuM AvavuM-teNe karela janmASTava ne satikama-idroe karela janmocchava-saudharma ke karela stuti-zreyAMsa nAmasthApana-yauvanAvasthA- rAjyabhAragrahaNa lekAMtika devanuM AvavuM-sAMvatsarikAna-dIkSA mahecchavacAritragrahaNa-prathama pAraNuM-acaLa baLadevane pUrvabhavaanuttara vimAnamAM u5javuM-tripRSTha vAsudevane pUrvabhava-vizvabhUti kumAranI udyAnakIDA-vizAkhanaMdIne thayela IrSyAyuktithI vizvabhUti pAse karAvela udyAnanuM tyAjana-tene thayela vairAgya-teNe lIdhela dIkSA-mathurA nagarImAM ekaThAM thavuM-vilAkhanaMdIe karela hAMsI-vizvabhUtie karela niyANuM-mahAzukra devalokamAM upajavuM-' pitanapura nagara, ripapratizatru rAjA ne bhadvArANunuM varNana-acaLa baLadevanA jIvanuM anuttara vimAnathI AvavuM-bhadrAdevInI kakSAmAM u5javuM-teNe dIThelAM cAra svana-putrajanma-acaLa nAmasthApana-bIjIvAra rahela garbha-mRgAvatIne janma-tenA rU5nuM varNana- ripratizatru rAjAne tenA para thayela anurAga-tenuM aMtaHpuramAM sthApana-tenI sAthe karela gAMdharva lagna-lakoe pADeluM prajApati nAma-bhadrA devIne thayela lajA-tenuM dakSiNa dezaprati gamana-mAtAne tyAM mukIne acaLanuM pAchuM AvavuM vizvabhUtinA jIvanuM sAtamA devalekathI avavuM-mRgAvatInI kakSAmAM upajavuM-tene AvelAM sAta svaputrajanma-tripaSTa nAmasthApana-acaLa kumAra sAthe kIDA-baMnene apratima sneha ratnapura nagaramAM adhigrIva prativAsudevane janma-teNe sAdhelA traNa khaMDa-tene thayela mRtyu saMbaMdhI ciMtAnimittimAne karela prama-nimittie batAvelI tene mAranAranI nIzAnIo- azvagI sabhAmAM karela pramacaMDavega dUtane mekalavo-tenuM prajApati rAjAnI sabhAmAM AvavuM-tethI thayele raMgamAM bhaMga-tripuSTa kumAranuM tenA para gusse thavuM-caMDa veganuM pAchuM nIkaLavuM-tripRSTa kareluM tenuM atyaMta apamAna-prajApati rAjAne paDelA khabara- tene thayela kheda caMDavegane pAcho bolAvIne teNe karelA sanmAna-caMDa veganuM azvazIva pAse gamana - apagrIvane prathamathI paDelA khabara-caMDavege prajApati rAjAne karele bacAva-zALInA kSetranI siMhathI rakSA karavAne prajApati upara mekalela hukama-pitAputra vacce thayela saMvAda-tripRSTa ne acaLanuM zALAkSetra pratigamana-siMha sAthe triSTa kareluM yuddhasiMhanuM vidAraNa-tene thayela zoka-sArathIe karela sAMtvana-azvamIvane kahevarAvela saMdeza-pitA pAse AvavuM-acaLa kumAre kahela vRttAMta-tenuM khuzI thavuM vaitADhaya parvata upara eka kIrti ne svayaMprabhAne janma-svayaMprabhAnA rUpanuM varNana-tene thayela munisamAgama -samitinI prApti-tenA vara mATe tenA pitA javelanajIne thayela ciMtA-te bAbata pradhAnane karela prazna-temaNe batAvela judA judA vicAra-rAjAe nimittione puchavuM-teNe tripRSTa kumAranI batAvelI mRtAtmA mokalela dUta-kabula thayela vivAha-svayaMprabhAne laIne paraNAvavA AvavuM-tripuSTa sAthe thayela lagna-vivAhana vana-azvagrIvane pahelA khabara-tene thayela dhavalanaTI pAse mokalela dUta-teNe karela svayaMprabhAnI mAgaNI-valana jaTIe Apela uttara-dUtana tripRSTa pAse AvavuM-tenI pAse karela svayaMprabhAnI mAgaNuM-tripuSTa Apele uttara-dUtanuM azvagrIva pAse AvavuM-azvazrI vidyAdharane karela hukama-tenuM javalanajaTI sAthe yuddha karavA javuM.teono thayela parAjaya-azvIvane yuddha mATe kareluM nimaMtraNa-azvaprIve pradhAnanI lIdhelI salAha-temanI salAhanuM aNagamatapaNu yuddhanI taiyArI-azvagrIvane thayelA apazukane-te chatAM yuddhamAM karela pramANuthAvattagiri pAse karela paDAva-tripuSTa ne acaLa kumAre karela vidyAsAdhana-temanuM 5Nu yuddha mATe pramANu-thAvattagiri pAse AvavuM-tripuSTanI agrasenAe hayagrIvanI senAne karela parAjaya-tenA pakSanA vidyA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharAe batAvela mAyA-tripRSThanI senAnuM nirAka thavuM-javalanaTIe tripRSTane karelI preraNA-triSTa ne acaLanuM yuddhabhumi tarapha prayANadevI zaAdikanI prApti-azvagrIne pitAnA sanikena karela tiraskAra-azvamIvanuM yuddha bhumimAM AvavuM-tripuSTanuM ne azvagrIvanuM sAmasAmA thavuM-paraspara thayela vivAda-baMnee paraspara yuddha karavAne karela nirNaya-baMnee karela yuddha-aneka zastra pratizastranuM nAkhavuM-azvagrIvanA zastronuM niSphaLa javuM teNe kareluM cakranuM smaraNatripRSTa upara cakanuM pheMkavuM tenA prahArathI tripRSTane Avela mUcha-mUchanuM vaLavuM-tripRSTa karela cakranuM grahaNa-azvagrIva upara cakranuM pheMkavuM-teNe karela azvagrIvanA mastakane cheda-tenuM sAtamI narakamAM upajavuM - triprajano jaya-prathama vAsudeva pragaTa thayAnI aMtarIkSa vANI-tripUrNa karela digvijaya-keTI zIlAnuM u5DavuMpitanapuramAM praveza-ardhacakrI5Nune abhiSeka zreyAMsanAthajIna chAstha vihAra-kevaLajJAnaprApti--gaNadhara sthApanA-cakSakSaNa--prabhunuM patanapura padhAravuMdeve raceluM samavasaraNa-bAra parSadA-tripRSTane gayela vadhAmaNI-tenuM prabhu pAse AvavuM-IndrAdike karelI prabhunI stuti-prabhue ApelI dezanA-temAM nijara bhAvanAnuM svarUpa-prabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuMbhagavaMtanuM nirvANa-AyuSyanuM pramANa- - tripRSTa vAsudevane thayela putra-gavaiyAone baMdha rAkhavAne ApALane karela hukama-teNe karela anAdaratripRSTane caDela kepa-tenA kAnamAM reDAveluM taravuM-tethI zavyApALanuM thayela maraNa-tripuSTa bAMdhela azAtA vedanI karma-tripuSTanuM bharaNu-sAtamI narakamAM upajavuM-acaLa baLadevane thayela ati kheda-teNe batAvela mohavilAsa-prAMte lIdhela dIkSA-niraticAra pratipAlana-baLadevanuM nivaNa vIrA mAM-zrI vAsupUjya, dvipRSTa, vijya ne tArakanuM caritra-zrI vAsupUjyane pUrvabhava-pavottara rAjAe lIdhela dIkSA-vIza sthAnakanuM ArAdhana- tIrtha karanAmakamane baMdha-dazamA devalokamAM upajavuM-caMpAnagarI, vasupUjya rAjA ne jayArANInuM varNana-prANuta devalokathI AvavuM-jayAdevInI kukSImAM upajavuM-prabhune janmaIkoe karela janmAbhiSeka-saudharma ke karela stuti-vAsupUjya nAma sthApana-bALakIDA-yauvanAvasthA-mAtApitAe vivAha mATe karelI prArthanA-bhagavaMte Apela uttara-mAtapitAnuM pharIne kahevuM-tene paNa prabhue Apela uttaravivAhane asvIkAra- kAMtika devenuM Agamana-dIkSAmahecchava-ughAnavarNana-prabhue lIdhela dIkSA-prathama pArA- vijaya baLadevane pUrvabhava-teNe lIdhela dIkSA-anuttara vimAnamAM u5javuM-dipRSTa vAsudevane pUrvabhavavidhyazakti rAjAe parvata rAjA pAse mokalela dUta-guNamaMjarI vezyAnA rUpanuM varNana-tenI mAgaNI-parvata rAjAe dUtanuM kareluM apamAna-viMdhyazaktinuM yuddha mATe prayANa-paraspara yuddha-parvata rAjAne parAjaya-teNe karela palAyana-guNamaMjarI vezyA vagerenuM viMdhyazaktie karela prahaNu-parvata rAjAne thayela duHkhagarbhita vairAgya-teNe lIdhelI dIkSA-viMdhyazaktine mAranAra thavAnuM kareluM niyANuM dazamA devalokamAM upajavuM- vidhyazaktinA jIvanuM keTalAka bhava pachI devatA thavuM tyAMthI avavuM-vijApuramAM upajavuM-tAraka prativAsudeva thavuM dvArakA nagarImAM brahma rAjAne subhadrA ne umArANI-anuttara vimAnathI baLadevanA jIvanuM avana-subhadrAne AvelAM cAra svana-tenI kakSImAM upajavuM-putrajanmavijayakumAra nAmasthApana-dazamA devalokathI vAsudevanA chavanuM avana-umAdevIe dIThelAM sAta svakha-putrane janma-dipRSTa nAmasthApana-acaLa ne dvipaSTane apratima sneha-bAtamIdAre tArakane kahelI hakIkata-teNe senApatine karela hukama-maMtrIe dUta mokalavAnuM karela sUcavanabrahmarAja pAse mekalela dUta-uttama vastuonI karelI mAgaNI-dipRSTa kumAre dutanuM karela apamAna-tAraka prativAsudevanuM yuddha mATe prayANadipRSTanuM paNa pramANu ane senAnuM paraspara thayeluM yuddhanAraka ne dipRSThanuM cAma sAme thavuM-tArake mukeluM cakra-dipRSTane thayela mUcha-temAMthI sAvadhAna thavutAraka upara cakanuM mukavuM-tene ziracacheda-dipRSTanuM bIjA vAsudeva tarIke prasiddha thavuM-teNe karela digvi-keTi zilAnuM upADavuM-dvArakAmAM praveza adhacakIpaNAno abhiSeka Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsupUjya svAmIne svastha vihAra-prApta thayela kevaLajJAna-gaNadhara sthApanA-pakSamakSaNa-dvArakA tarapha prabhunuM padhAravuM-dviSTAdikanuM vAMdavA nIkaLavuM-samavasaraNamAM praveza-IDhe karela stuti-bhagavate Apela dezanA -dharma durlabha bhAvanAnuM svarUpa-mithyAtvIomAM dharmanuM ajJAnapaNuM temaNe mAnele adharmane dharma- tene vistAra-prabhune parivAra-prati caMpAnagarIe padhAravuM-prabhunuM nivaNa--AyuSyanuM pramANa dipRSTa vAsudevanuM maraNa-ThThI narakamAM upajavuM-baLadevane thaela zoka-teNe lIdhelI dIkSA-temanuM mokSagamana trInA nAM-zrI vimaLanAtha, svayaMbhU, bhadra ne merakanuM caritra-vimaLanAthane pUrvabhava-padyasena rAjAe lIdhelI dIkSA-vIza sthAnakenuM ArAdhana-tIrthaMkaranAmakarmanuM upArjana-AThamA devalokamAM upajavuMkAMpilyapura nagara, kRtavarmA rAjA tathA mArANInuM varNana-AThamA devalokathI AvavuM-zyAmArANInI kakSAmAM upajavuM-prabhune janma-devakRta janmochava-zake ke karela stuti-vimaLanAthanAmasthApana-yauvanAvasthA-pANigrahaNa rAjyapratipAlana-dIkSA mahotsava-ughAnavarNana-dIkSA grahaNa-prathama pAraNu bhaddha baLadevane pUrvabhava-cAritragrahaNa-anuttara vimAnamAM upajavuM-svayaMbhU vAsudevane pUrvabhava-dhanamitra rAjA ne balirAjAnI chutakrIDA-dhanamitranuM rAjya hArI javuM-teNe lIdhelI dIkSA balirAjAne vadha karanAra thavAnuM kareluM niyANuM-bAramA devaleke upajavuM-balirAjAnuM paNa devatA thavuM-tyAMthI AvI geraka prativAsudeva thavuMteNe karela digvija-dvArakA nagarImAM rUdra rAjAne suprabhA ne pRthivI rANuM-sukhabhAnI kukSimAM anuttara vimAnathI avIne baLadevanA jIvanuM upajavuM tene AvelAM cAra vana-putrane janma-bhadra nAmasthApana-dhanamitranA jIvanuM bAramA devalekathI avavuM-pRthivI devanI kukSiAmAM upajavuM-teNe dIThelAM sAta vana-putrane janma-svayabra nAmasthApana-baMne bhAIonI apratima mitrI-temanuM krIDA karavA javuM-prativAsudevane bheTa ApavA janArAM sanyanI chAvaNuM-tene luMTI levAne svayaMbhUe karelo hukama-subhaToe chAvaNane luMTavI-meraka pAse gayelI pharyAditene cale kepa- eka maMtrIe kareluM nivAraNa maMtrIne rudra rAjA pAse mokalavA-tyAM svayaMbhUe saMbhaLAvelAM vacane-sacIvanuM pAchA javuM-merakanuM yuddha mATe prayANu-svayaMbhUnuM paNa prayANuM-baMne sainyanuM maLavuM-paraspara yuddha-merake kareluM cakranuM smaraNa-svayaMbhU upara choDavuM tene AvelI mUcha-mUchanuM vaLavuM-teNe cakranuM meraka upara mukavuM-merakane ziraccheda-nake gamana-svayaMbhUnuM trIjA vAsudeva tarIke prasiddha thavuM-teNe karela digvijaya-keTizilAnuM upADavuM-dvArakAmAM praveza-addhacakrIpaNAne abhiSeka zrI vimaLanAthano chaghasthavihAra-kevaLajJAnanI prApti-gaNadhara sthApanA-akSarakSaNa-dvArakA pAse AvavuMprabhunuM samavasaraNa-paSadanuM Agamana-vAsudevane vadhAmaNI-tenuM prabhune vAMdavA AvavuM-iMdrAdike karelI stuti -prabhue ApelI dezanAdhi durlabha bhAvanAnuM svarUpa-prabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANa-AyunuM pramANa svayaMbhUnuM chaThThI najare javuM-bhadra baLadevanuM mokSe javuM-ItyAdi. thA sanA zrI anaMtanAtha, purUSottama, suprabha ne madhunuM caritra-anaMtanAthane pUrvabhavapadAratha rAjAe lIdhela cAritra-vIza sthAnakanuM ArAdhana-tIrthakara nAmakarmane baMdha-dazamA devalokamAM upajavuM- ayodhyA nagarI, siMhasenarAjA ne suyazArANInuM varNana-dazamA devalokathI AvavuM-suyA mAtAnI kukSImAM upajavuM-prabhune janma-devakRta janmecchava-karelI stuti-anatajita nAma sthApana-mauvanAvasthApANigrahaNa-rAjya sthApana-prabhue lIdhela dIkSA-prathama pAraNuM baLadevane pUrvabhava-mahAbaLa rAjAe lIdhela dIkSA-AThamA devalokamAM deva thavuM-vAsudevane pUrvabhava- samudradatta rAjA ne naMda rANI-malayapati caMDazAsana rAjAnuM tene tyAM AvavuM-naMdA rANIne joI vyAmoha thavuM-tenuM teNe kareluM haraNa-samudradattane thayela vaigamya-teNe lIdhelI dIkSA caMDazAsanane mAranAra thavAnuM kareluM niyANuM-AThamA devalekamAM upajavuM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMDazAsananuM saMsAramAM paribhramaNa karIne pRthvIpuramAM madha nAme prativAsudeva thavuM tene kaiTabha nAmane eka bhAI dvArakAnagarImAM soma nAme rAjA sudarzana ne sItA rANa-sudarzanAnA udarathI cAra ane sucita baLadevane janma-suprabha nAmasthApana-sItA rANIne udarathI sAta svapna sUcita vAsudevane janma-purUSottama nAmasthApana-baMnene apratima sneha-devatAe karela AyudhArpaNa-nAradanuM madhu rAjA pAse gamana-teNe karelI kalahapreraNA-soma rAjA pAse dUtanuM mokalavuM-sAra sAra vastunI mAgaNI-purUSottama vAsudeve karela dUtane tirarakAra -dUtanuM pAchA javuM-madhu rAjAne caDele dha-yuddha karavA nIkaLavuM-sama rAjAnuM paNa baMne putra sahita sAme nIkaLavuM-paraspara yuddha-mahArAjanA sainyano parAjaya-madhu rAjAnuM yuddha karavA uThavuM-purUSottamanuM sAmA thavuM-te baMnenuM yuddha-madhue kareluM cakranuM smaraNa-cakranuM pragaTa thavuM-vAsudeva upara pheMkavuM-tene AvelI mUccha-mUchanuM vaLavuM-teNe hAthamAM lIdhela cakra-madhu upara pheMkavuM-tene ziracheda-narake gamana-keTabhanuM paNa senApatithI maraNa-puruSotama rAjAnuM vAsudeva tarIke pragaTa thavuM-teNe karela digvijaya-keTIzIlAnuM upADavuM-ardhacakrIpaNAne abhiSeka anaMtanAthane chaThastha vihAra-temane thayela kevaLajJAna-gaNudharasthApanA kSakSaNI-dvArakA nagarIe padhAravuM -prabhunuM samavasaraNa-vAsudevane vadhAmaNI-temanuM prabhune vAMdavA AvavuM-IdrAdike karelI prabhunI stuti-prabhue ApelI dezanA-nava tattvonuM svarupa-jIva ane ajIva tatvanI savistara prarUpaNA-prabhune parivAra -prAMte sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANaAyuSyanuM pramANa puruSottama vAsudevanuM chaThThI narake mana-suprabha baLadevanuM mekSagamana mA mA-zrIdharmanAtha, puruSasiMha, sudarzana ne nizuMbhanuM caritra-dharmanAthane pUrvabhavadazaratha rAjAe lIdhela dIkSA-vIrasthAnakanuM ArAdhana-tIrthaMkara nAmakarmane baMdha-vaijayaMta vimAnamAM upajavuM ne suvratA rANInuM varNana-vaijayaMta vimAnathI vana-suvratA rANInI kukSImAM u5javuMIkrakRta janme chava-I karela jina stuti-dharmanAtha nAmasthApana-yauvanAvasthA-pANigrahaNarAjya sthApanadIkSAvicAra-udyAnavarNana-prabhue lIdhelI dIkSA-prathama pAraNuM baLadevane pUrvabhava-puruSavRSabha rAjAe lIdhelI dIkSA-AThamA devalokamAM upajavuM-vAsudevane pUrvabhavavikaTa ane rAjasiMha rAjA-rAjasiMha vikaTane karelo parAjaya-vikaTa rAjAe lIdhelI dIkSA-rAjasiMhane mAranAra thavAnuM kareluM niyANuM-bIjA devalokamAM upajavuM-rAjasiMhanuM bhavabhramaNa-haripuramAM nizuMbha nAme prativAsudeva thavuM azvapuramAM ziva nAme rAjAne vijayA ne amakA nAme rANa-baLadevanA jIvanuM AThamA devalokathI AvavuMvijayAnI kukhe u5javuM-tene janma-sudarzana nAmasthApana-vAsudevanA jIvanuM bIjA devalekathI avavuMamakAnI kukhe upavuM-tene janma-purUSasiMha nAmasthApana-baMnene apratima sneha-sImADAnA rAjAne jItavA baLadevanuM gamana-puruSasiMhanuM pAchaLa javuM-mArgamA rokAvuM-zivarAjAne dAhakavara-tenA khabara maLavAthI puruSasiMhanuM pazcAtnamana-pitAne meLApa-amakA mAtAne agnipraveza-purUSasiMhane thayela zaka-zivarAjAnuM maraNa -puruSasiMhane vizeSa zeka-baLadevane khabara ApavA-tenuM Agamana-baMne bhAIonuM maLavuM-zokanI vizeSatA-nizuMbha prativAsudevanA dUtanuM AvavuM-teNe ziva rAjAnA baMne putrane potAnI pAse AvavAnuM kahevarAvavuM-puruSasiMhane caTele kidha-temaNe kareluM dUtanuM apamAna-tenuM pAchA pharavuM-nizuMbhanuM yuddha karavA nIkaLavuM-purUSasiMhanuM paNa sasainya nIkaLavuM-baMnene meLApa-paraspara yuddha-nizuMbhe karela cakranuM smaraNa-cakranuM pragaTa thavuM-vAsudeva para choDavuMvAsadevane maccha-mUrNanuM vaLavuM-teNe hAthamAM lIdhela cakra-nizuMbha para choDavuM-tethI thayela tene ziraccheda-purUSasiMhanuM pAMcamA vAsudeva tarIke pragaTa thavuM teNe karela digvijaya-keTizIlAnuM upADavuM ardhacakrI5Nune abhiSeka dharmanAtha prabhune kevaLajJAna-gaNudharasthApanA-yakSayakSaNI-azvapura padhAravuM-purUSasiMhane vadhAmaNI-tenuM vAMdavA nIkaLavuM-IMdrAdike karelI stuti-prabhue ApelI dezanA-cAra kaSAyenuM savistara varNana-prabhune parivArasameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nivaNa-AyuSya pramANu Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSasiMha vAsudevanuM chaThThI narake gamanasudarzana baLabhadranuM mekSa gamana chA sama-zrI maghavA cakravatI nuM caritra-teno pUrvabhava-narapati rAjAe lIdhela cAritra-madhyama zaiveyakama upajavuM-zrAvastI nagarI, samudravijaya rAjA ane bhadrA rANInuM varNana greveyakathI avavuM-bhakAdevInI kakSImAM upajavuM-teNe dIThelAM cauda svakha-putrajanma-maghavA nAmasthApana-yauvanAvasthA-rAje besavuM-prApta thayela cauda ratna-chakhaMDane digvijaya-pAchA zrAvastIe AvavuM--cakravatIpaNune abhiSeka-zrAvaka tathA sAdhu dhamanI pratipAlanA prAMte trIjA devalokamAM upajavuM. rAtanA samA-sanatakumAra cakrInuM caritra-tene pUrvabhava-vikramamazA nAme rAjA-teNe kareluM nAgadattanI zrI viMbaeInuM apaharaNa-nAgadattanuM gAMDA thaI javuM-viSNuzInuM kAmaNagathI maraNa vikamayathAne thayela apAra zAka ane unmattapaNuM-maMtrIoe vipazrInA zarIrane arayamAM batAvavuM-zabanI thayelI duvyavasthAne joI vikamayAna thayela vairAgya-tenI bhAvanA-teNe lIdhela cAritra--trIjA devaloke deva thavuM-tyAMthI avana- ratnapuramAM jinadharma nAme zreSThiputra thavuM-nAgadattanuM bhava bhramaNa-siMhapuramAM amirAma nAme brAhmaNa thavuM-teNe svIkArela tridaMDIpaNuM- tenuM ratnapura Agamana-jinadharmane jotAM pragaTa thayeluM ra-rAjAe karelA nimaMtraNa-jinadharmanI pITha upara uSNa dudhapAkanuM pAtra mukIne jamavAne karela svIkAra-rAjAe jinadharmane karela AjJA-teNe sahana karela asahya duHkha-tenA zubhavicAra-teNe lIdhela dIkSA-karela kAryotsarga-tenuM saudharma deva thavuM-tridaMDInuM yakSa thavuM. hastInApuramAM azvasena rAjA ne sahadevI rANa-sahadevInI kakSAmAM saudharmendranuM upajavuM-cauda svakha sucita garbhadhAraNa-putrajanmasanakumAra nAmasthApana-yauvanAvasthA-azva upara svAra thavuM-tenA vegathI ghaNe dUra javuM azvasena rAjAnuM pAchaLa AvavuM-prApta thayela aTavI-kumAranA mitra mahendrasihanuM aTavImAM gamanaazvasenanuM pAchA vaLavuM-sanata kumAranI maheMdrasihe karelI eka varSa paryata zodha-varSa prAMte sanata kumArane ceta-maheMdrasiMhe karela tenI hakIkata saMbaMdhI prazna-sanata kumAre bakulamatine karelI saMjJA teNe kahI batAvela sanata kamAranuM sarva vRttAMta-temAM eka yakSe tene mAna sarovara laI javuMtya asitAkSa yakSanuM mAnavuM -kumArane jovA tene thayela tharanuM smaraNa-5spara -akSanuM bhAgI javuM-bhAtuveganI ATha kanyA sAthe pANigrahaNa sukhe nidrA-tyAMthI asitAkSa yakSanuM upADavuM-aTavImAM pheMkI devuM-tyAM sunaMdA sAthe meLApa-vajananuM mRtyu-sunaMdA sAthe pANigrahaNa-vaMbAvaLInuM AvavuM-tenI sAthe pANigrahaNacaMdragane bhAnuvega Adi vidyAdharanuM AvI maLavuMvadhAvaLIe Apela prApti vidyA-vajaveganA pitA aniveganuM yuddha karavA AvavuM-tenI sAthe yuddhaazaniveganuM mRtyu--vidyAdharAdhipatipaNuno abhiSeka-caMdraganI se putrI sAthe paraNavuM-kIDA mATe ahIM AvavuM ne tamAro meLApa-maheMdrasiMha sahita sanakumAranuM vaitADhaye gamana-mahedrasihaM mAtApitAne maLavA javAnI karelI preraNA-hastInApura tarapha prayANu-mAtApitAne meLApa-azvasena rAjAe sanakumArane rAjya ApI lIdhela dIkSA-bharatakSetrane sAdhavuM-hastInApura AvavuM-saidharmendra mekalela devatA vageree karela cakravatIpaNAne abhive - saidharmendra sanata kamAranA rUpanI karelI prazaMsA-be devatAnuM jovA AvavuM-teNe dIThela apratima rU5sanata kumAre sabhAmAM AvavAnuM kahevuM-tenuM sabhAmAM AvavuM-vyAdhigrasta zarIra joI temane thayelo khedasanata kumAre puchavuM-teNe batAvela kAraNu-sanata kumArane thayela vairAgya-dIkSA levAne vicAra-lIdhelI dIkSAtemaNe karela utapa-prApta thayela labdhio-sAtase varSa payaMta vyAdhionuM sahevuM-iMdra temanA dehanirapekSapaNAnI karelI prazaMsAbe devanuM parIkSAthe AvavuM-parIkSAmAM pAra utaravuM-devae kahela pitAnI hakIkata-sanata amAnuM mAyuSya-ati kala banazana-trIjA devalokamAM deva thavuM parva cANuM samApta -- Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva pAMcamu. sarga 5 - - zrI zAMtinAthajI caritra - sa vahyA-zrI zAMtinAthane prathama bhava-ratnapura nagaramAM zrIveNa rAjA ane tenI abhinaMditA tathA zikhinaMditA rANInuM varNana--duSeNa ne biMduSaNa nAmanA be putro-acaLa grAmamAM dharaNIja, brAhmaNanI dAsIne putra kapila-tene pracchannapaNe vedAbhyAsa-tenuM paradeza nIkaLavuM-ratnapura AvavuM-satya brAhmaNane tyAM nivAsa-putravata rahevuM satyakinI strI jaMbukAnA AgrahathI tenI putrI satyabhAmA sAthe kapilanuM pANigrahaNatenA mAnanI vRddhi-anyadA tenuM nATaka jovA javuM-tri ne varSo hovAthI vastra rahita thaIne AvavuM-te uparathI satyabhAmAne kulinapaNAnI pahelI brAMti-- snehanI maMdatA-dharaNIjaTanuM nidhana thavuM-kapila pAse AvavuM-teNe kareluM pRthak bhajana-satyabhAmAnI zaMkAmAM vRddhi-tenuM dharaNIjaTa pratye puchavuM-teNe kareluM khulAso-satyabhAmAnuM zrISeNa rAjA pAse javuM-akulina varane tajI devAno Agraha-rAjAe kapilane kahevuM-tene na tajavAno Agraha-chevaTe tajI devAnI paDelI jarUra--satyabhAmAnuM rAjamahelamAM rahevuM-InduSeNune varavA svayaMvare Avela zrIkAMtA kanyA-tenI sAthe AvelI anaMtamatikA vezyA-tenA para duSaNa ne biMduSeNa banenuM mehI paDavuM-paraspara yuddha-tenuM nivAraNa na thaI zakavAthI zrISeNu rAja, baMne rANIo tathA satyabhAmAe karela viSaghANa-tethI cArenuM maraNa-uttara kurUmAM cArenuM yugalika thavuM-IduSaNa biMduSeNu pAse eka vidyAdharanuM AvavuM-teNe kahele pUrva bhava-anaMtamatikAnuM tenI pUrva bhavanI bahena tarIke oLakhAvavuM temane upajele tharAma-tethI lIdhelI dIkSA-zrISeNa rAjA vigere 4 yugalikanuM saudharma kalpe deva thavuM- Atti vidyAdharanI strI jyotirmALAnA udaramAM zrISeNa rAjAnA jIvanuM u5javuM-putrajanmaamitateja nAmasthApana-satyabhAmAnA jIvanuM tenI bahenapaNe utpanna thavuM-sutArA nAmasthApana-abhinaMditAnA jIvanuM tripRSNa vAsudevanA putra thavuM-zrIvijaya nAmasthApana-zikhinaMditA jIvanuM tenI bahena thavuMjAti:prabhA nAmasthApana-kapilanA jIvanuM saMsAramAM bhamI azaniSa vidyAdhara thavuM-sutArA ne zrAvijayanuM ane amitateja ne jyoti prabhAnuM pANigrahaNa-akakIrtie karela cAritragraha-amitatejanuM rAja thavuM-tripuSTanA rAjya zrI vijayanuM rAja thavuM-amitatejanuM patanapura AvavuM-tya mahotsava joI zrI vijaya pratye puchavuM-teNe kahela tenuM kAraNa-temAM nimittiAe kahela zrI vijaya upara vidyutapAtanI hakIkata-nimittionuM vRttAMta-upadrava TALavA mATe maMtrIonA vicAra-eka maMtrIe bhAvI bhAva miyA na thavA upara kahela kathA-zrI vijayane sthAnake thazramaNanI pratimAnuM sthApana-tenA para thayela vikRtyAta-nimittiono satkAra-amitatejanuM pAchA rathanapura cakravALa javuM-zrIvijyanuM sutArA sAthe tivanamAM javuMtyAM aniSanuM AvavuM -teNe vipratAraNa vidyAvaDe karela sutArAnuM haraNu-kRtrima sutArAnuM dekhADeluM maraNatethI zrIvijayane thayela apAra zaka-tenI sAthe baLI maravAnI taiyArI-be vidyAdharanuM bAgamanateNe chAMTelA maMtrita jaLathI kRtrima sutArAnuM nAsI javuM-vidyAdharae kahelA pitAne vRttAMta-temAM sutArAnuM aniSe karela haraNanI hakIkata-sutArAnA kahevAthI tenuM ahIM AvavuM-zrI vijayane amitateja pAse laI javuM-tene kahelI hakIkata-lakara sahita zrIvijayane aniSa sAthe yuddha karavA mokalavuM-amitatejanuM mahAvALA vidyA sAdhavA javuM-zrIvijaye asaMniSa pAse dUtane mekalavuM-teNe karelo dUtano tiraskAra-yuddhanI zarUAta-azaniSanA sainyanuM pAchA haThavuM--azaniSanuM yuddha karavA uThavuM-tenuM ne zrI. vijayanuM yuddha-azanighoSanI vidyAzakti-amitatejanuM mahAjavALA vidyA sAdhIne tyAM AvavuM-tenA baLathI aniSanuM bhAgavuM-pAchaLa mokalelI mahAjvALA vidyA-azaniSanuM kevaLajJAnI baLadevuM munine zaraNe javuM-mahAjavALAne pAchA vaLavuMteNe amitatejane kahelI hakIkata-sutArAne teDavA marici vidhAdharane mokalI amitateja ne zrIvijayanuM baLadeva muni pAse AvavuM-marici vidyAdharanuM sutArA mAse javuM-tenuM paNa baLadeva muni pAse AvavuM-azaniSa amitateja ne zrI vijayane khamAvavuM-baLadeva muni pratye sutArAparane sneha saMbaMdhI azaniSe karela prazna-munie kahela pUrvabhavanuM vRttAMta-temAM kapilanA bIjA bhavenI hakIkata Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 amitateje karela pitAnI bhavyatA saMbaMdhI prazna-munie kahela tenA AgAmI bhavanI hakIkata-temAM bharata kSetramAM pAMcamA cakravatI ne soLamA tIrthaMkara thavAnI kahela vAta-amitateja ne zrI vijaye grahaNa karela zrAvakadharma-azanighoSe batAvela pitAno vicAra-potAnA bALaputrane amitatejane khoLe soMpavuM-azani grahaNa karela cAritra-amitateja ne zrIvijaye karela dharmArAdhana-amitateje Apela munidAna-anyadA baMnenuM naMdana vanamAM javuM-tyAM munirAjanA darzana-munie Apela dezanA-AyuSya saMbaMdhI baMnee karelA prazna-munie kahela 26 divasanuM baMnenuM AyuSya-baMnenuM pitApitAne nagare AvI putrane rAjaya sepI cAritranuM grahaNa karavuMzrIviye karela vAsudeva thavAnuM niyANuM-baMnee karela anazana-dazamA devalekamAM devatA thavuM. sa vInAnAM-jaMbUdIpanA pUrva videhamAM ramaNIya vijayamAM zubhA nagarI, svimitasAgara rAjA ne vasuMdharA tathA anuddharA rANI-vasuMdharA devInA udaramAM amitatejanA jIvanuM AvIne upajavuM-teNe dIThelA baLadevanA janma sUcaka cAra svana-putra janma-aparAjita nAma sthApana-anuddharAnA udaramAM vijayanA jIvanuM utpanna thavuM-teNe dIThelA vAsudevanAM janmasUcaka sAta svani-putra janma-anaMta vIrya nAmasthApana-baMnenI prItiyauvanAvasthA-timitasAgara rAjAne muni samAgama-teNe lIdhelI dIkSA-tenuM camareMdra thavuM-anaMtavIrya tathA aparAjitane eka vidyAdhara sAthe maitrI-teNe ApelI mahAvidyA-babarI ne kirAtI nAmanI tenI nRtyakuzaLa be dAsIe-nAradana tatrAgamana-dAsIonA nRtyAdimAM lIna hovAthI nAradane nahIM ApeluM mAna-nAradane thayela kapa-tenuM damitAri khetivAsudeva pAse javuM-damitArie Apela sanmAna-nArada pratye AzcaryakArI vastu saMbaMdhI teNe karela prazna-nArade babarIne kirAtInAM karelAM vakhANa-damitArie anaMtavI pAse mokalela dUtateNe karelI be dAsInI mAgaNI-anaMtavaye dAsIo mokalavAne Apela uttara-temaNe sAdhelI vidyAo-tatkALa vidyAonuM sAdhya thavuM-karIne Avelo damitArine dUta-tenAM kaThera vacano-anaMtavImanuM sahanazILapaNuM-tenI sAthe ja be dAsIne rUpe be bhAIonuM javuM-damitAri pAse pahoMcavuM-damitArIne nATaka karavAnI karelI AjJA kRtrimadAsAoe kareluM nATaka-temAM dareka rasanuM poSaNa-damitArinuM prasanna thavuM-potAnI putrI kanakazrIne nATayakaLA zikhavavA vArtA sAMpavuM-tenA rUpa para anaMtavIryanuM mohita thavuM-tenI pAse anaMtavIryanA rUpanA aparAjita karelAM vakhANa-kana kazrInuM anaMtavIyapara anurAgI thavuM-anaMtavIryane jovAnI batAvelI daDha icachAbaMne bhAIonuM pitAnA rUpamAM pragaTa thavuM-kanekazrIe anaMtavImane pati tarIke karelo svIkAra-tyAMthI zabhA nagarIe javAno karelo nirNaya-anaMnavIye karela ughoSaNa-kanakazrIne laIne AkAza mAge gamana-damitArie pAchaLa mokalelA subhaTo-tenu hArIne pAchA AvavuM-damitArinuM yuddha karavA nIkaLavuM-sainyanuM yuddha-damitArine anaMtavIryanuM yuddha-anaMtavIyapara cakra mukavuM-teNe cakra laIne pAchuM damitAri upara mukavuM-damitArine ziracchedavAsudeva tathA baLadeva tarIke prasiddha thavuM-zubhAnagarI tarapha prayANa-bhAge merU samIpe AvatAM jinacaityanA darzana karavA javuM-kevaLI manino samAgama-kanakazrIe potAnA pitAnA pUrvabhavAdi saMbaMdhI puchelA prazna-mUnie kahela tene pUrvabhava-temAM zrIdattAnuM vRttAMta-teNe karela dharmacakravALa tapa-jaina dharmanuM ArAdhana-dharmanA phaLano saMdehazivamaMdira nagaramAM kIrtidhara rAjA ne anilagA rANI-tene thayela traNuM svapna sUcita damitAri prativAsudeva putra-tenI strI madirAnA udaramAM zrI dattAnA jIvanuM upajavuM-tene janma-kanaka zrI nAmasthApana-dharma phaLanA saMdehathI baMdhu janono viraha-kIrtidhara rAjAe lIdhela dIkSA-te huM muni'-pUrvabhava sAMbhaLavAthI kanekazrIne thayela vairAgya-teNe dIkSA levA mATe mAgelI AjJA-zubhA nagarIe pahoMcyA pachI dIkSA levAnuM kahevuM-kanekazrIe kabUla karavuM zabhA nagarIe pahecavuM-ardhacakIpaNAne anaMtavImane abhiSeka-anaMtavIryane svayaMprabha prabhA padhAryAnI maLelI vadhAmaNI-vAsudevanuM vAMdavA javuM-kanakazrIe lIdhela dIkSA-tene thayela kevaLajJAna ne mokSapadanI II Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prApti-maLadevane sumati nAme putrI teNe Apela munidAna--tene svayaMvar-maMDapamAM AkAzamAMthI vimAnanuM UtaravuM-temAM AvelAM saudhame "dranI iMdrANI--teNe kahelA potAnA tathA sumitaneA pUrvabhava-teNe Apele Apa-tenu pAchA utpatI javuM-sumatine thayela jAtismaraNu-teNe dIThelA pUrva' bhava-utpanna thayela vairAgya--teNe mAgelI dIkSA levAnI AjJA teNe lIdhelI dIkSA-tene kevaLa jJAna ane mekSapadanI prApti. ana MtavIya'nuM maraNu-pahelI narakamAM upajavuM-aparAjite lIdhelI dIkSA-tenuM khAramA devalAkamAM iMdra thavuM--zmana tavImanA jIvanuM narakamAMthI nIkaLI meghanAda vidyAdhara thavu tenu merU paryaMtapara Avavu acyuteMdranA meLApa-teNe ApelA. medhanAdane edha-teNe lIdhelI dIkSA-pUrva janmanA vairI deve karela upasaga--muninu nizcaLa rahevuM-anazana karIne khAramA devalokamAM upajavu same zrIgAmAM--magaLAvatI vijyamAM ratnasaMcayAnagarI, kSema kara rAnna ne ratnamALA rANI-ratnamALAnI kukSImAM aparAjitanA jIvanuM Avavu-teNe dIThelAM cakravatInA janma sUcaka cauda svama tathA paMdaramuM va- putrajanma-vAyuddha nAma sthApana-mauvanAvasthA-lakSmIvatI sAthe pANigrahaNu-tene thayela sahasrAyuddha putra te anaMtavIma`nA jIva-tenI mauvanAvasthA-tenu' nakazrI sAthe pANigrahaNu-tene thayela zatakhaLI putra izAna kalpanA devAmAM thayelI vAyuddhanA samyaktva viSe carcA-citrazULa devanuM parIkSA nimite kSemara rAjAnI sabhAmAM AvavuM--teNe kareluM nAstikamatanuM sthApana-vAyudhe Apela tenA uttara-devanI prasannatA tenu svarga' gamana-zAne dre vAyuddha AgAmI bhave tItha kara thavAnA che ema kahevu-vazvayuddhanuM vasaMta krIDA mATe udyAnamAM javuM-jaLakrIDA-mitAri prativAsudevanA jIvanuM vidyuESTra deva thaI ne tyAM AvavuM--teNe karela upadrava- vazvayuddhe karela tenu nivAraNu-zakeMdratu tyAM AvavuM--teNe karela pUjAne stuti-kSema kara rAjA pAse lekAMtika devanuM AvavuM temaNe lIdhela dIkSA prApta thayela kevaLa jJAna--temanI dezanA te vAyuddha vigerenuM vAMdIne svasthAne javuM - vajrayuddhanI AyuSazALAmAM cakra ratnanI utpatti--teNe karela maMgaLAvatI vijamanA chaMkhaDanuM sAdhana sahaAyuSanuM yuvarAjapade sthApana-- vAyudhanI sabhAmAM eka vidyAdharanuM tene zaraNe AvavuM--tenI pAchaLa AvelI surekhA vidyAdharI--tyAra pachI Avela eka vidyAdhara-teNe pelA vidyAdharanA dunaya saMbaMdhI kahela vRttAMta--te sAMbhaLI avadhijJAnavaDe jANIne vAyudhe kahelA temanA pUrva bhavane vRttAMta-te sAMbhaLI temanuM kSemakara prabhu pAse jaI cAritranuM grahaNu karavuM-anukrame ama padanI prApti-- sahasrAyudhanI rANI jamanA devIne thayela zubha svapna sUcita putra-kanakazakti nAma sthApana tenuM namALA sAthe pANigrahaNu-bhArakhAda vasaMta senA sAthe pANigrahaNu-vasaMta senAnI phuInA putrane thayelA kApa-nakazaktine AkAzagAminI vidyAnI pApti--tenu himavaMtagirie javuM-cAraNu munine samAgama teNe tathA ane strIoe lIdhela dIkSA--tene thayela upasaga-kevaLa jJAnanI prApti-vAyudhe karelA tene maMhAtsava- kSema kara prabhunu` vAyudhanI nagarIe padhAravuM-vAyudhanuM vAMdavA javu-tene thayela vairAgya-sahasrAyuSane rAjye sthApana--vAyuSe lIdhelI dIkSA--tene thayela upasagarbhA vigeree kareluM tenu nivAraNu-sahasrAyudhe karela rAjya pAlana teNe lIdhelI dIkSA-vAyuSa sAthe maLavu anee karela tIvratapa ne zubha mAna-sAthe karela aNusaNu-trIjA greveyakamAM utpanna thavuM- sarva dothAmAM----puSkaLAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nagarImAM ghanaratha rAjA--tenI priyamati ne matAramA nAme rANI--te tenA udaramAM trIjA traiveyakathI AvIne ane devanuM upajavuM-baMnenA janma--meghastha te dRDhartha nAma sthApana--nihataRRtru rAjAnA maMtrInuM AvavuM teNe te tene peAtAnA rAjAnI kanyA ApavAnI karelI mAMgaNI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanaratha rAjAe karela svIkAra-megharatha ne daDharathanuM te tarapha prayANa-mArgamAM sureMdradatta rAja sAthe thayela yuhatene parAjaya-sumaMdIrapura pahoMcavuM-traNa kanyA sAthe pANigrahaNa-pAchA vaLatAM sureMdradattane tenuM rAjaya pAchuM sepivuM-traNa rANIone thayela ekeka putra-naMdiSeNa, medhasena ne rU5sena nAma sthApana ghanaratha rAjA pAse susenA gaNikAnuM kukaDe laIne AvavuM-tenI sAthe manoramA rANInA kukaDAnuM yuddhaparasparanuM ajayapaNuM-dhanaratha rAjAe kahela te baMnene pUrvabhava-megharathe batAvavuM tenuM vidyAdhara adhiSThitapaNuMnuM kAraNa-be vidyAdharanA pUrvabhavanuM kahevuM-tenuM pragaTa thavuM-dhanaratha rAjAne namIne temanuM svAsthAne javuMkukaDAone thayela jAti smaraNa-temaNe karela anazana-temanuM bhutanAyaka thavuM-megharatha pAse AvavuM-temanA upakAranuM karAvela smaraNa-vimAnamAM sAthe laI jaIne manuSyalakanuM batAvavuM-temanuM svasthAne gamana dhanaraya rAjA pAse lekAMtika devanuM Agamana-temaNe lIdhelI dIkSA-prApta thayela kevaLa jJAna megharatha rAjAnuM udyAnamAM javuM-temanI pAse bhUtoe kareluM tAMDava-eka vidyAdhara yugalanuM tyAM AvavuMtene megharatha rAjAe kahela vRttAMta-priyamitranA puchavAthI kahele teno pUrvabhava-te siMharatha vidyAdharanuM svasthAne javuM-teNe ghanaratha prabhu pAse lIdhelI dIkSA-prApta karela avyayapada megharatha rAjAnuM pauSadha laIne besavuM-eka pArevAnuM tenA meLAmAM AvIne paDavuM-megharathe ApelI tene AzvAsanA-pAchaLa bAja pakSInuM AvavuM-teNe karelI pArAvatanI mAgaNu-megharathe Apela upadeza-teNe Apelo uttara-megharatha rAjAe pArevA jeTaluM pitAnuM mAMsa ApavAnuM kabula karavuM-kAMTAnuM maMgAvavuM-pArevAne atyaMta talamegharatha rAjAnuM kAMTAne eka pAse besI javuM-sAmaMtAdike karela hAhAkAra-devatAnuM pragaTa thavuM-teNe parIkSA mATe AvavAnuM kaheluM kAraNa-tenuM svasthAne javuM-pArevAne bAja pakSInA tathA te devanA pUrvabhavane medharaze kahela vRttAMta-baMne pakSIne thayela jati smaraNa-teNe karela anazana-tenuM bhuvanapati devatA thavuM megharatha rAjAe aThThama karIne karela kAryotsarga-IzAnenTe karela prazaMsA-be IMdrANIonuM parIkSA mATe AvavuM-temaNe karela anukULa upasarga-megharathanuM acaLa rahevuM-idrANIonuM svasthAne javuM-megharathane thayela tharAgya-dhanaratha tIrthaMkaranuM tyAM padhAravuM-megharathe jaNAvela dIkSA levAne vicAra-daDharathanuM paNa sAthe ja taiyAra thavuM-medhasenane rAjya sthApana-megharatha tathA daDharathe lIdhela dIkSA-megharathe karela vIza sthAnakanuM ArAdhana-tIrthaMkara nAmakamane baMdha-baMnee karela anazana-sarvArthasiddha vimAnamAM baMnenuM u5javuM| sarjI vAMcanamAM-hastInApura nagara, vizvasena rAjA ne acirA devInuM varNana-megharathanA jIvanuM savayaM- sihathI cavavuM-acirA mAtAnI kukSImAM u5javuM-mAtAe dIThelAM cauda sva'na-bhagavaMtanA garbhamAM upajavAthI marakI vigerenI thayelI zAMti-prabhune janma-dizA kumArIkRta janmachava-IdrakRta janmocchava-iMdra karelI prabhunI stuti-vizvasena rAjAe karelo janmecchava-zAMtinAtha nAma sthApana-yauvanAvasthA-rAjaye sthApanAaneka rAjakanyAo sAthe vivAha-zAMtinAthanI rANI yamatie dIThela zubha svama-daDharathanA jIvanuM sarvArthasihathI AvavuM-tenI kakSAmAM upajavuM-putra janma-cakAyuddha nAma sthApana cakra ratnanI utpatti-zAMtinAthanuM digvijaya mATe prayANu-mAgadhAdi devonuM svayameva sAkha thavuM-temaNe Apela bheTa-uttara tarAnA traNa khaMDa sAdhavA javuM-kIrAte sAthe yuddha-teNe kareluM medha kumAronuM ArAdhanamedhamArAe karela upadrava-prabhunA sevaka devonuM tenI pAse javuM ane samajAvavuM-kIratAnuM vaza thavuM-SabhakuTa5ra nAma lakhavuM-navanidhAnanuM vaza thavuM-hastInApuramAM praveza-pAMcamA cakrI tarIke abhiSeka-RdinuM varNana - kAMtika devenuM AvavuM sAMvatsarikadAna-dIkSA mahecchava-prabhue lIdhela dIkSA-prathamapAraNuM-prabhune kevaLa sAna-devakRta samavasaraNa-cakrAyudhane vadhAmaNI-tenuM vAMdavA AvavuM-iMdrAdike karelI prabhunI stuti-prabhunI dezanA Idriyone jItavA saMbaMdhI upadeza-cakAyudhe lIdhela dIkSA-gaNadhara sthApanA pakSa kSaNa-kacaMdra karela pUrva Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava saMbaMdhI prazna-prabhue kahela tene pUrva bhava-temAM vasaMta deva ne kAmapALa tathA madirA ne kesaranuM savistara vRttAMta-prabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nivaNa-AyuSyanuM pramANa-cakrAyudhanuM keTizilAe mekSa gamana-vagere- A parva pAMcamuM samAsa | sarga 8 AmAM-zrIkuMthunAtha caritra-temane pUrvabhava-siMhAvaha rAjAe lIdhela dIkSA-vIza sthAnakanuM ArAdhana-tIrthakara nAma kamane baMdha-savartha siddha upajavuM-hastInApura nagaramAM zUra rAjA tathA zrIdevInuM varNana-zrI devInI kakSImAM sarvArtha siddhathI avIne upajavuM-temaNe dIThelAM cauda sva-putra janma-devakRta janmocchava-iMdre karelI stuti-kuMthunAtha nAma sthApana-yauvanAvasthA-pANigrahaNa-rAjya sthApana-cakra ratnanuM utpanna thavuM-cha khaMDana digvijya-chaThThA cakrI tarIke abhiSeka-kAMtika devonuM AvavuM-prabhue lIdhela dIkSAprathama pAraNuM-kevaLa jJAnanI niSpatti-samavasaraNu-iMdrAgamana- karelI prabhunI stuti-prabhunI dezanAmana zuddhinI AvazyakatAne upadeza-gaNadhara sthApanA-makSa akSaNa-prabhune parivAra-sametazikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANa--AyuSyanuM pramANa - sa thI nAnAM-zrIaranAtha caritra-temane pUrvabhava-dhanapati rAjAe lIdhela dIkSA-vIza sthAnakanuM ArAdhanatIrthakara nAma karmanuM upArjana-vimA premake upajavuM-hastInApuramAM sudarzana rAjA ne mahAdevInuM varNananavamA premakathI avavuM-mahA devInI kakSAmAM upajavuM-cauda sva-prabhune janma-devakRta janmoeNva-iMdra karela stuti-aranAtha nAma sthApana-yauvanAvasthA-vivAha-rAjya sthApana-sAtamA cakravatIpaNuM-lakAMtika devanuM AvavuM-prabhue lIdhela dIkSA-prathama pAraNuM-prabhune kevaLa jJAna-iMdrAdikanuM AvavuM-Dhe karelI prabhustuti-prabhunI dezanA-rAgadveSane jaya karavAne upadeza-gaNadhara sthApanA-akSayaHNI prabhunuM parinI khaMDa nagare padhAravuM-kuMbha gaNadharanI dezanA-eka vAmananuM tyAM AvavuM-sAgaradatta zeThe kahela vRttAMta-temAM pitAnI putrI priyadarzanAne vIrabhadra sAthe vivAha-vIrabhadranuM ekAkI paradezagamana-vAdanathI tenA keTalAka maLelA khabara-phuTa jANavA mATe prazna-kuMbhagaNudhare kahela vIrabhadranuM vRttAMta-vIrabhadre karela rU5nuM parAvartana-tenuM siMhaladvIpa javuM-zaMkha zeThane tyAM putra tarIke rahevuM-tenI putrI vinayavatI sAme rAjaputrI anaMga suMdarI pAse javuM-vIrabhadranI kaLA joIne tenuM vaza thavuM-vIrabhadra pitAnuM rUpa pragaTa karavuM-anaMga suMdarIne thayela prIti-teNe pitAnI mAtAne jaNAvela vicAra-anukrame tenI sAthe thayela vIrabhadrane vivAhatyAMthI svadeza javA nIkaLavuM-samudra mArge prayANu-vahANunuM bhAgavuM-anaMga suMdarInuM kInAre nIkaLavuM-tApane prasaMga-tApasee patinIkhaMDa nagare mukI javuM-tyAM suvratA sAdhvIne meLApa-tenA upAzrayamAM rahevuM-priya darzanAne meLApa-anene thayela sneha-vIrabhadrane rativallabha vidyAdhare samudramAMthI kADhavo-teNe kahela baMne strIonI hakIkata-vIrabhadra karela gauravaNuM-buddhadAsa nAma rAkhavuM-rativallabhanI putrI ratnaprabhA sAthe pANigrahaNa-tenI sAthe karele AnaMda-anyadA patinI khAMDa nagare baMnenuM AvavuM-suvratA sAdhvInA upAzraya pAse ratnaprabhAne mukIne vIrabhadranuM pracchanna rahevuM-ratnaprabhAnuM gabharAvuM-sAvIe karela AzvAsana-upAzramamAM rahevuM-vIrabhadranuM vAmanaru5 karIne zaheramAM pharavuM-ratnaprabhAne anaMgasuMdarI ne priyadarzana sAthe meLApa-paraspara vAtacita-paraspara sneha-kaI paNa puruSa sAthe na bolavAnI pratijJAmAM traNenuM sthita thavuM-rAjA pAse thayelI te vAta-vIrabhadra temane bolAvavAnuM svIkAravuM-vAmana veSe upAzrayamAM AvavuM-teNe kahevA malei pitAne vRttAMta-pahelAM priya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 darzananuM pachI anaMga suMdarInuM ne pachI ratnaprabhAnuM teja vIrabhadra A vAmana che ema kuMbhagaNudhare pragaTa karavuM-vAmananuM upAzraye AvavuM-pitAnA rUpanuM pragaTa karavuM-paraspara meLApa-atizaya AnaMda-suvratANinIe batAvela supAtradAnane prabhAva-vizeSa puchavA mATe aranAtha prabhu pAse AvavuM-suvratA gaNinIe karela praznaprabhue kahela vIrabhadrano pUrvabhava temAM tenA jIve aranAtha prabhunA jIvane pUrvabhave Apela dAna-tenA prabhAvathI thayela sukha prApti--anukrame vIrabhadranuM svarga gamana prabhuno parivAra-sametazikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANaAyuSyanuM pramANu- trInA safmAM- ThThA vAsudeva, baLadevane prativAsudevanA caritra-baLadevane pUrvabhava-sudarzana rAjAnuM dIkSA laine AThamA devalekamAM u5javuM-vAsudevane pUrvabhava-priya mitra rAjAnI rANInuM suketu rAjAe haraNa karavuM-priyamitre lIdhela dIkSA-suketune mAranAra thavAnuM kareluM niyANuM-trIjA devalokamAM upajavuM-suketunA jIvanuM bhava bhramaNa karIne vaitADhaya upara bali nAme prativAsudeva thavuM cakrapura nagaramAM mahAzira rAjAne vaijayaMtI ne lakSmIvatI nAme be rANIo-sudarzananA jIvanuM vaijayaMtInI kukSImAM u5javuM-putra janma-AnaMda nAma sthApanapriya mitranA javanuM lakSmIvatInI kukSImAM upajavuM-puruSa puMDarika nAma sthApana-baMnene atyaMta snehayauvanAvasthA-puruSapuMDarikanuM padmAvatI sAthe pANigrahaNa-tenA rUpanuM varNana sAMbhaLI baLi rAjAnuM tene haraNa karavA AvavuM-paraspara yuddha-baLirAjAe pheMkela cakra-tenuM niSphaLa javuM-teja cakrathI puraSa puMDarika karela baLirAjAne ziraccheda-purUSa puMDarika ne AnaMdanuM RA vAsudeva ne baLadeva tarIke prasiddha thavuM-keTI zIlAnuM upADavuM-vAsudevanuM chaThThI narake javuM-baLadevanuM mekSe javuM thA samA-suzruma cakravatInuM caritra-tene pUrvabhava-bhUpALa rAjAe lIdhelI dIkSA-niyANuM bAMdhIne sAtamAM devalemAM upajavuM-hastinApuramAM anaMtavI rAjA-jamadagni tApasanI utpatti-be devatAnuM dhAma parIkSA mATe AvavuM-temaNe karelI pagharatha rAjarSinI parikSA-tenuM pAra utaravuM-devonuM yamadagni tApasa pAse AvavuM-cakalAcakalIrUpe tenI dADhImAM rahevuM-tenA saMvAdathI yamadagnine thayela dedha-tenA vacanathI strI paraNavAne teNe karele nirNaya-tenuM jitazatru rAjA pAse kanyA yAcavA AvavuM -devanuM svarga gamana-jaina dharma upara dRDha vizvAsa-jitazatru rAjAnI 99 putrIe karela yamadagnine asvIkAra-tene kubaDIo banAvI devI-reNukAe karela svIkAra-tenI sAthe yamadagnine vivAha-99 rAjaputrIne sajaja karavI-reNukAnuM yauvana vayamAM AvavuM-tene mATe ne tenI bena mATe ekeka carUnuM sAdhavuM-reNukAe khAdhela kSatriya carU ne tenI benane Apela brahmacarU-baMnene thayela putra-reNukAne rAma ne tenI benane kRtavIrya-rAme eka vidyAdharanI karelI sevA-teNe Apela parazu vidyAtenuM sAdhavuM-parazurAma nAmathI pragaTa thavuM-reNukAnuM anaMtanIne tyAM javuM-tenI sAthe lubdha thavuM temAMthI thayela putrotpatti-amadagninuM putra sahIta tene laI AvavuM-parazurAmane tethI caDele krodha-teNe putra sahIta reNukAno karela vinAza -te vAta sAMbhaLI anaMtavIryanuM tyAM AvavuM-amadagninA AzramAdine nAza pamADavo-tApasanA AkaMdathI parazurAmanuM tyAM AvavuM teNe karelo anaMtavIryane vinAza-anaMtavIryane rAjya kRtavIryanuM besavuMtenI strI tArAnA udaramAM bhUpALarAjAnA jIvanuM u5javuM-kRtavI mamadamino karela vinAza-parazurAme karelo kAvIne vinAza-tenA rAje tenuM besavuM-kRtavarmAnI strInuM tApasane zaraNe javuM-tyAM bhUmigRhamAM rahevuMcauda svapna sUcita putrane janma-subhrama nAma sthApana-parazurAmane kSatriya jAtipara caDela kepa-teNe karelI sAtavAra nakSatrI bhUmi-tenI dADhAne bharela thALa-eka nimitiyAne pitAnA mRtyu saMbaMdhI parazurAme karela prabha-teNe batAvela nizAnI-parazurAme maMDAvelI dAnazALA subhUmanuM bherAmAM vRddhi pAmavuM-meghanAda vidyAdharanI putrI sAthe tenuM pANigrahaNa-subhUme mAtAne karela prama-teNe Apela uttara-subhUmanuM bahAra nIkaLavuM-hastInApura javuM-dAnazALAmAM praveza-dADhanuM kSIra thaI javuM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara subhUme karela tene AhAra-parazurAma sAthe yuddha-parazurAmanuM maraNa-teNe karelI 21 vAra brAhmaNa pRthvI-subhU karele vijaya-tenuM cakravatIpaNuM-teNe karela aghora pApa-maraNa pAmIne sAtamI narake javuM mAM samAM-sAtamA vAsudeva baLadeva ne prativAsudevanuM caritra-baLadevane pUrvabhava-vasuMdhara rAjAe lIdhelI dIkSA-pAMcamA devalekamAM upajavuM-vAsudevane pUrvabhava-lalitamitranuM baLa maMtrIe karela apamAna-lalitamitre lIdhelI dIkSA-khaLa maMtrIne-mAranAra thavAnuM kareluM niyANuM-pahelA devalokamAM deva thavuM-khaLa maMtrInuM bhava bhramaNa karIne tADhaya parvata upara prahAda nAme prativAsudeva thavuM vArANasI nagarImAM agnisiMha rAjAne jayaMtI ne zeSavatI rANI-jayaMtInI kukSImAM vasuMdharanA jIvanuM upajavuM-putra janmanaMdana nAma sthApana-zeSavatInA udaramAM lalitamitranA jIvana upajavuM-putra janma-datta nAma sthApana-baMnenI mitrI-temanI pAsethI prahAde karelI airAvaNa hastInI mAgaNI-teNe karela tIraskAraparaspara yuddha-alhAde mukeluM cakra-tenuM niSphaLa javuM-teja cakra datte prahAdapara mukavuM-tethI thayela tene ziraccheda -naMdana ne dattanuM sAtamA vAsudeva baLadeva tarIke prasiddha thavuM-koTI zilAnuM upADavuM-dattanuM maraNa-pAMcamI narake javuM-naMdana baLadeve lIdhelI dIkSA-temanuM mokSa gamana chaThThAmAM-zrI mallinAtha caritra temane pUrvabhava-vItazekA nagarImAM baLa rAjA ne dhAraNI rANIne mahAbaLa nAme putra-tene cha mitro-baLa rAjAe lIdhela dIkSA-temanuM mokSa gamana-mahAbaLane thayela baLabhadra nAme putra-mahAbaLane dIkSA levAne thayela vicAra-cha mitranI saMmati-sAte mitroe lIdhela dIkSA-samAna tapasyA karavAno karela saMketa-mahAbaLa munie kapaTa vaDe karela vizeSa tapa-tethI bAMdhela strIveda-vIzA sthAnakanA ArAdhanathI bAMdhela tIrthaMkara nAma karma-sAte mitronuM vaijayaMta vimAnamAM upajavuM-mithilA nagarImAM kuMbha rAjA ne prabhAvatI rANInuM varNana-mahAbaLanA jIvanuM avavuM-prabhAvatInI kakSAmAM upajavuM-cauda svapna sUcita putrIne janma-devakRta janmecchava-iMdra karela stuti-malIkumArI nAma sthApana acaLa mitranA jIvanuM avavuM-sAketapuramAM pratibuddhi rAjA thavuM-tenI rANI sAthe nAga maMdiramAM tenuM AvavuM-puSpa mudagara saMbaMdhI maMtrIne karela prazna-te mallIkumArIne puSpa mudagaranI karelI prazaMsA-tene upajela rAga-teNe mokalelA kuMbharAjA pAse dUta dharaNa mitranA jIvanuM avavuM-caMpApurImAM caMdrachAya rAjA thavuM-caMpAnivAsI ahaMma zrAvakane jaLa pravAsa-tenI dharma daDhatA saMbaMdhI idra karelI prazaMsA-eka devatAnuM parikSA karavA AvavuM-temAM pAra utaravuMdevatAe Apela kuMDaLanI be joDa-mithilAmAM kuMbha rAjAne bheTa dharavI-bIjI jeDa caMpAe AvIne caMdrachAya rAjAne bheTa dharavI-rAjAe puchela tenI hakIkata-prasaMge teNe kareluM mallIkumArInA rUpanuM varNana-tethI tene thayela anurAga-teNe kuMbha rAjA pAse mokalela dUta pUraNa mitranA jIvanuM zrAvastImAM rUkamI rAjA thavuM-teNe pitAnI putrIne karela snAnavidhi- te saMbaMdhI rAjAe karela sevakane prazna-teNe karelI mallIkamArInA snAnavidhinI temaja tenA 35nI prazaMsA-tethI tene upajelo anurAga-teNe kuMbharAjA pAse mokalela dUta vasumitranA jIvanuM vArANasIpurImAM zaMkha rAjA thavuM-ahIM mallIkumArInA kuMDaLanuM bhAMgavuM-te sAMdhI devAno kuMbha rAjAe karela senIone hukama-senIoe batAvela pitAnuM azaktapaNuM-kuMbha rAjAe karela dezanIkAla-temanuM vArANasI AvavuM-zaMkha rAjA pAse teoe kareluM mallIkumArInA rUpanuM varNana-te uparathI rAjAne thayela anurAga- teNe mokalela kuMbharAjA pAse dUta- abhicaMdra mitranuM kapilyapuramAM jitazatru rAjA thavuM-cokSA parivAjikAnuM mallakumArI pAse AvavuM -tenA matane mallI kumArIe karelo nisa-dAsIoe karela apamAna-tene thayela kapa-tenuM jita zatru rAjA pAse AvavuM-teNe potAnI rANIonA rUpa saMbaMdhI karela prazna-cekSAe mallIkumArInA rUpanI karelI prazaMsAte sAMbhaLI jitazatrane thayela anurAga-teNe kuMbharAjA pAse mokalela dUta Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizravaNa mitranA jIvanuM hastInApuramAM adInazatru rAjA thavuM-malakumArInA bhAI malakumAre citrAvelI citrazALA-eka citrakAre cItrala malIkamArInuM Abehuba citra-malakamAranuM tyAM krIDA mATe AvavuM-mallIkumArIne dekhIne rAmAvuM-dhAtrIe karele khulAso-citArApara caDele kidha-tenA aMguThAnuM chedavuM-citArAnuM hastInApura AvavuM-adInazatru rAjA pAse teNe kareluM malakumArIne 25nuM varNana- te rAjAne thayela anurAgateNe mokaleva kuMbha rAjA pAse dUta malIkumArIe chae rAjAone pratibaMdha pamADavA mATe karelI goThavaNu-suvarNamaya pitAnI mati-dararoja temAM eka annakavaLane prakSepa cha rAjAnA dUtanuM kuMbha rAjA pAse AvavuM--dareke judI judI rIte karelI mallIkumArInI mAgaNI-kuMbharAjae chae dUtone karelo tiraskAra-dUtonuM pAchA javuM-chae rAjAe ekaThA maLIne laDAI mATe AvavuMteNe nAkhela mithilA pharate ghere-kuMbha rAjAne thayela ciMtA-malI kumArIe karela tenuM nivAraNa-chae rAjAne pitAnI mUrtivALA sthAnamAM teDAvavuM-teonuM AvavuM-mallIkumArInI mUrti joIne anurAgI thavuM-malIkumArIe mAthAparanuM udhADeluM DhAMkaNuM-temAMthI uchaLelo durgadha-chae rAjAnuM parAkSukha thavuM-te vakhate mallIkumArIe Apela badha-chae rAjAne thayela jati smaraNa-temaNe mAnele mallIkumArIne upakAra-avasare dIkSA levAnuM svIkArI temanuM svasthAne javuM - lekAMtika devonuM Agamana-malIkumArIe Apela saMvatsarIdAna-temaNe lIdhela dIkSA-teja divase thayela kevaLa jJAna-deve racela samavasaraNa-kuMbha rAjA ne chae mitra rAjAnuM AvavuM-iMdra tathA kuMbha rAjAe karelI stuti-prabhue ApelI dezanA-samatAnI AvazyakatAne upadeza- rAjAoe lIdhela dIkSA-gaNudhara sthApanA-prathama pAraNuM-pakSamakSaNa-prabhune parivAra-sametazikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANa-AyuSyanuM pramANa -- rAtamAM mAM-zrI munisuvrata svAmInuM caritra-temane pUrvabhava-suzreSTha rAjAe lIdhela dIkSAvIzasthAnakanuM ArAdhana tIrthaMkara nAma kamane baMdha-dazamA devalokamAM upajavuM harivaMzanI utpatti-kauzAMbI nagarImAM sumukha rAja-vIraviMdanI strI vanamALAne joIne tene upajelo moha-tene meLavavA mATe sumati maMtrI mAraphata karelo prayatna-teNe mokalelI paritrAjikA vanamALAne paNa thayela anurAga-parivAjikAe karI Apele baMnene meLApa tenI sAthe sumukha rAjAe karela krIDA-vIraviMdanuM gAMDA thaI javuM-tene tevI sthitimAM joIne sumukha rAjAne thayelo kheda-te avasare tenI ne vanamALAnI upara thayela vidyutpAta-baMnenuM maraNa-tenuM harivarSa kSetramAM yugaLika thavuM hari ne hariNI nAma sthApana-vIraviMde karela bALa tapa-tenuM saudharma devalokamAM kiviSika deva thavuM-tenuM avadhi jJAnavaDe yugaLikane dekhavuM-tene upajelo kapamArI nAkhavAne thayela vicAra-vicAravAnuM karavuM-caMpA nagarImAM te baMnene mukavuM--AMnA rAjA rANI thavuManeka prakAranAM pApa karIne temanuM durgati javuM-tenA nAma uparathI zItaLanAthajInA tIrthamAM thayelI harivaMzanI utpatti-tenA vaMzamAM thayelA aneka rAjAo rAjagRha nagaramAM harivaMzamAM thayela sumitra nAme rAjA-tenI padmAvatI rANInA udaramAM dazamA devalokathI AvIne surazreSTha rAjAnA jIvanuM upajavuM-teNe dIThelAM cauda svama-putrane janma-iMdranuM merUpara laI javuM-tyAM karele janmAbhiSeka-IDhe karela stuti-munisuvrata nAma sthApana-yauvabhAvasthA-pANigrahaNu-prabhAvatI rANIthI thayela suvrata nAme putra-kAMtika devonuM AvavuM-prabhue lIdhela dIkSA-prathama pAraNuM-kevaLa jJAnanI niSpattisamavasaraNu-re karelI stuti-prabhue ApelI dezanA-mati dharma tathA gRhastha dharmanuM varNana-gRhasthane sAmAnya dharma gaNadhara sthApanA-akSayakSa prabhunuM bhRgukaccha nagare padhAravuM-jitazatru rAjAnuM azva sahIta vAMdavA AvavuM gaNudhare keNu dharma pAmyuM? e karela prama-bhagavaMtanuM Azvaja dharma pAme che ema kahevuM-rAjAe azva saMbaMdhI puchelA prazna-bhagavaMte. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kahela tene pUrvabhava-temAM batAveluM sAgaradatta karAvelA zivAlayanA pujArIonuM duSTa AcaraNa-sAgaradattanA jIvanuM a% thavuM-jitazatrae azvane karela svataMtra-adhAvabodha tInuM pragaTa thavuM-azvanuM sadagatie javuM kArtika zeThanI kathA-rAjAnI AjJAthI karAvavuM paDeluM parivrAjakane pAraNuM-teNe lIdhelI munisuvrata svAmI pAse dIkSA-tenuM saudharmendra thavuM-parivrAjakanuM airAvaNa thavuM airAvaNane vaza karavuM- prabhune parivAra-sameta zikhara padhAravuM-prabhunuM nivaNa-AyunuM pramANa mAma sanAM-mahApaddha cakravatInuM caritra-tene pUrvabhava-prajApALa rAjAe lIdhelI dIkSA-bAramAM devalokanA Ida thavuM-tyAMthI AvavuM-hastInApuramAM padyottara rAjAnI javALA rANInI kukSImAM upajavuM-putrane janma-viSNu kumAranA nAnA bhAI thavuM-mahApadma nAmasthApana- . ujajayinImAM zrIvama rAjAne namuci nAme pradhAna-sutratAcAryanuM tyAM padhAravuM-maMtrI sahIta rAjAnuM temanI pAse javuM-namucie karavA mAMDelo vAda-eka kSullaka munie tene kareluM nirUttara-namucine caDelo ke -rAtre munine mAravA javuM-deve karelI thaMbhanA-lokamAM thayeluM ati apamAna-tenuM paradeza gamana-hastInApura AvavuM-mahApAnA pradhAna tarIke rahevuM-siMhabaLa rAjAne pakaDavA mATe tene mokalo-siMhabaLane bAMdhIne lAvavuM -mahApadAnI thayelI prasannatA-teNe ApeluM vara-namucie rAkhelI varanI thApaNu jenaratha ne bahAratha calAvavAnI javALA rANIne tenI zoka vacce thayela spardhA-pakvottara rAjAe karela banene aTakAva-mahApadane lAgeluM apamAna-tenuM paradezagamana-tApasanA AzramamAM nivAsa-caMpAnA rAjAnI rANInuM madanA vaLI putrI sAthe tyAM AvavuM-madanAvaLI ne mahApadyane thayela paraspara anurAga-madanA vaLInI mAtAe karela aTakAva-mahApadyanuM tyAMthI nIkaLI javuM-siMdhusadanapura pahoMcavuM-tyanA rAjAnA hAthInuM baMdhana troDIne bhAgavuM-mahApa kareluM tenuM nivAraNa-gajane vaza karavo-mahAsena rAjAnI putrIo sAthe thayela vivAha -gavatI vidyAdharInuM tyAM AvavuM teNe kahela pitAne vRttAMta-tenI sAthe mahApadma kumAranuM sarodayapura javuM -jayacaMdra sAthe pANigrahaNa-be vidyAdharo sAthe yuddha-temane parAjaya-cakrAdi ratnonI utpatti-mahApadma kareluM SaTakhaMDanuM sAdhana-vaLatAM tApasInA AzramamAM AvavuM- tyAM manAvaLI sAthe paraNavuM-hastInApura pahocavuMmAtA pitAne thayela AnaMda suvratAcAryanuM hastInApura padhAravuM-pakvottara rAjAnuM vAMdavA AvavuM tene thayela tharAgya-viSNukumArane rAmAM levA kahevuM-teNe paNa dIkSA levAne batAvelo vicAra-mahApadrakumArane cakravatI paNAnA abhiSeka sAthe pitAnA rAjamane paNa abhiSeka-teNe karele dIkSA mahocchava-pakvottara rAjA ne vighaNakumAre lIdhelI dIkSA-mahApa jainaratha pheravavAne karela mahocchava-pavottara rAjAnuM mekSagamanaviSaNukamArane prApta thayela aneka labdhio- sutratAcAryanuM cAtumAMsa karavA hastinApura AvavuM-namucie vera vALavAne karelo vicAra-mahApadya pAse karela varanI mAgaNI-amuka divasa mATe tene sopeluM rAjya-suvratAcArya pAse jaIne teNe karela AkSepa-sAta divasanI aMdara bharatakSetra mukIne jatA rahevAne hukama-viSNukumArane lAvavAnI jaNAyelI jarUrIAta-gurUnI AzAthI eka muninuM merU parvata upara temanI pAse javuM-viSNukumAranuM tenI sAthe AvavuM-namuci pAse javuM -tene ghaNI rIte samajAva-potAne rahevA mATe karela traNa pagalAM jamInanI mAgaNI-namucie karela tethI vadhAre jamInane niSedha-viSNukumArane caDele krodha teNe kriya zarIra karavuM-tethI thayelo atyaMta kSobhannamucine bhUmipara pachADavo-mahApadma cakrInuM temanI pAse AvavuM-mahA prayAse temanA kepanuM karela nivAraNa-temaNe karela zarIrano saMkeca-namucine choDI mukava-viSNukumAranuM mekSagamana-mahApadmacakrIe lIdhela dIkSA-temanA AyunuM pramANa temanuM mekSagamana ItyAdi. parva chuM samAsa - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI saMbhavanAtha // AnnanNAAN annnnnnn 3 VUO RSTIFS 000000 vizvabhavyajanArAma-kulyAtulyA jayanti tAH / dezanAsamaye vAcaH, zrI saMbhavajagatpateH / / 3 / / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI triSaSThi zalAkA puruSa caritra - - - parva trIjuM ne OM prathama sargaH trailokyaprabhave puNyasaMbhavAya bhavacchide / zrIsaMbhavajinendrAya manobhavabhide namaH // 1 // traNa lekanA svAmI, pavitra janmavALA, saMsArane chedanArA ane kAmadevane bhedanAra evA zrI saMbhavanAtha jiteMdrane namaskAra karIne pRthvIne pavitra karanAruM ane karmarUpI latAne chedanArUM evuM temanuM (zrIsaMbhavanAtha svAmInuM) caritra huM kahIza. dhAtakIkhaMDa dvIpanA airAvata kSetrane viSe kuzaLapaNanA sthAnarUpa kSemapurI nAme eka prakhyAta nagarI che, tyAM svargamAMthI pRthvI upara jANe Idra avataryo hoya e vizALa buddhivALo vipulavAhana nAme rAjA che. bAgavAna jema bagIcAnuM pAlana kare tema e rAjA avizrAMtapaNe sarva prakAranA zalya (duHkha)ne ucheda karI vidhithI prajAnuM pAlana karato hate. pathikanI jema dezane prItikArI evI e rAjAnI nItirUpI saritA niraMtara tarapha prasaratI hatI. asahya zAsanane dhAraNa karanAra e rAjA e nItivaMta hato ke je pitAnA aparAdhane paNa bIjAnA aparAdhanI peThe jarA paNa sahana karato nahIM. jema sArI cikitsA karanAra vigha raganA pramANamAM rogIone eSadha Ape che, tema e rAjA gunhegArane tenA gunhA pramANe ja daMDa Apato hato, ane guNa purUSonI temanA guNa pramANe pUjA karatA hate. cogyatA pramANe vartavuM te vivekI purUSonA vivekanuM phaLa che. e rAjAne bIjA lekonI jema mada thavAnAM sthAna paNa madane arthe thayAM nahotAM, kAraNake varSA karatu jevI rIte nadIne garva karAve che tevI rIte samudrane karAvI zakatI nathI. caityanI jema tenA hRdayamAM haMmezAM sarvajJa deva rahetA hatA, jainazAstranI peThe tenI vANImAM sarvajJanA guNanIja prazaMsA hatI, tIrthakara deva ane susAdhurUpa gurUne ja te potAnuM mastaka namAvate hate ane bIjA sarve tene namatA hatA. Atta ane raudra sivAyanA zubha dhyAnavaDe mananuM, svAdhyAya karavAvaDe vANInuM ane jinezvaranI pUjA vaDe zarIranuM teNe parama phaLa meLavyuM hatuM. vastramAM . jema gaLIne raMga sthira rahe che tema tenAmAM bAra prakArano zrAvakadharma hamezAM sthira rahelo hato. meTA manavALe e rAjA bAra prakAranA rAjakamAM jevI rIte jAgrata rahe tevI ja rIte bAra prakAranA zrAvakadharma mAM paNa jAgrata rahetA hatA. pavitra AtmAvALe te rAjA, dharmarUpa B - 1 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vipulavAhana rAjAnuM vRttAMt parva 3 juM vRkSanA aMkurane utpanna karanAra bIja vAve tema pitAnA dravyane megyatA pramANe sAta kSetramAM niraMtara vAvyA karatuM hatuM. dIna ane anAthanA eka zaraNarUpa ane parama dayALu e rAjA pAsethI koI paNa yAcaka samudra pAsethI meghanI jema khAlI ja nahIM. megha jema jaLane varase tema te yAcakonI upara dravyanI vRSTi kara hatuM, to paNa taddana ahaMkAra rahita hevAthI meghanI jema jarA paNa garjanA karato nahIM. kaMTakano uchera karavAmAM pharasIrUpa ane dAna ApavAmAM kalpavRkSa je e rAjA pRthvI upara rAjya karato hato tyAre kaMI paNa naThArI hAlatamAM nahatuM. e pramANe e rAjA nItipUrvaka rAjya karato hato te paNa eka vakhate ghaNe bhayaMkara dukALa paDyo. bhavitavyatAno roga ullaghana thavo azakya che. dizAone aMdhakAravALI karanAra meghanA abhAvathI jANe bIje grISmaRtu Avyo hoya te varSARtu bhayaMkara jaNAvA lAgyo. sarva jaLane zoSaNa karanArA, vRkSane ukheDavAmAM unmatta ane kalpAMta kALanA pavananI jevA nirUtya dizAnA pavane vAvA lAgyA, AkAzamAM vAdaLAMne raMga kAgaDAnA udarabhAga je atyaMta zyAma dekhAvA lAgyuM, sUrya kAMsAnI thALI jevo jaNAvA lAgyA, ane nagara tathA dezanA leke dhAnya nahIM maLavAthI tApasanI jema vRkSanI chAla, kaMda, mULa tathA phaLane khAvA lAgyA. jANe bhasmakara nAmane rega thaye heya tema lokone kadApi puSkaLa bhejana maLe to paNa dharAtA nahotA. bhIkha mAgavAmAM lAja pAmanArA leke bhikSA meLavavAne mATe ghaNe bhAge kapaTatApasane veSa laIne pharavA lAgyA. pitAe, mAtAo ane putra sudhA lAgavAthI jANe dimUDha thayA hoya tema eka bIjAne tyajI daIne ADA avaLA bhamavA lAgyA. pitA paNa kadi anna maLI jAya te sAmuM joI rahelA ane khAvAne mATe rUdana karatA potAnA putrane Apato nahIM. jema cAMDALanI strI sUpaDA vigere tuccha vastuo vece tema zerIomAM bhamatI mAtAo eka caNAnI pasalIne mATe potAnA bALakane vecavA lAgI. prAtaHkALe dhanavAnanI havelIonA AMgaNAmAM verAyelA dANAne garIba rAMkAo gharanA pArevAnI jema vINavA lAgyA. durjane kaMdeInI dukAna para vAraMvAra zvAnanI peThe lAga meLavI khAvAnA padArtho para Ta mAravA lAgyA. keTalAeka leke Akho divasa bhamI bhamI chevaTa sAyaMkALe mAMDa mAMDa grAsa jeTaluM khAvAnuM maLe to e divasane sArA mAnavA lAgyA. Amatema parIonI jema athaDAtA ati bIhAmaNuM rAMkAothI nagaranA rAjamArgo smazAnathI paNa vadhAre kharAba jaNAvA lAgyA, ane ThekANe ThekANe bhamatA rAMkAnA moTA kalALethI sandurUSanA kAna jANe soce vidhAtA hoya tema pIDAvA lAgyA. AvA ka9pAMta kALanI jevA dukALamAM caturvidha saMghane kSaya thate joI keImoTA manavALe mahArAja vicAra karavA lAgyuM ke-" A saghaLI pRthvInuM mAre A vakhate rakSaNa karavuM joIe, paNa zuM karuM? A pApI kALa mArA astranA viSayamAM lAvI zakAtuM nathI; tathApi A sarva saMdhanI te mAre avazya rakSA karavI joIe, kAraNa ke moTA purUSe satpAtranA upakAramAM prathama AraMbha kare che." 1. duSTAcaraNavALI prajArUpa kaMTaka. 2. ghaNuM khAtAM chatAM paNa tRpti na thAya evo vyAdhivizeSa che. keLIo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le. dukALamAM rAjAe karelI saMghanI bhakti (3) evI rIte vicArI rAjAe pitAnA IAne AjJA karI ke "he pAcake ! AjathI saMghanA jamyA pachI avazeSa raheluM anna huM jamIza, mATe mAre vAte rAMdheluM anna munione vahorAvavuM ane bIjI rAMdhelA annathI zrAvakane jamADavA." rAjAnI evI AjJAne svIkAra karI raIA te pramANe nitya karavA lAgyA, ane rAjA pite te jovA lAgyo. nAsikAthI sugaMdhanuM pAna karI zakAya tevI kamaLanA jevI uttama zALI, aDadanA dANAthI paNa meTA rasa bharelA maga, meghanA jaLanI peThe puSkaLa ghATA ane jANe amRtanA mitra hoya tevA jAtajAtanA zAke vigere, khAMDa bheLavIne banAvelA mAMDA, prameda karanArA modaka, svAdiSTa khAjAM, khAMDanI mIThAI, kemaLa mamarA, ati suMvALAM vaDAM, manahara kaDhI, ghATA dahIM, masAlA nAkhIne ukALelAM dUdha ane sudhAne TALanAra zIkhaMDa evA rAjajana jevA padArtho zrAvakane maLavA lAgyA, ane e meTA manavALe rAjA mahAmunione eSaNIya ka95nIya ane prAsuka AhAra potAnI jAte ApavA lAgyo. AvI rIte rAjAe dukALa rahyo tyAM sudhI sarva saMghane yathAvidhi bhejana pUruM pADyuM. sarva saMghanI vaiyAvacca karavAthI ane samAdhi upajAvavAthI teNe tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. . ekadivasa vipulavAhana mahArAjA mahelanI agAzI upara beTho hato, tevAmAM pRthvInuM jANe chatra hoya te AkAzamAM caDele megha temanA jevAmAM AvyuM. jANe AkAzane gaLIe raMgelA vane kaMcuka hoya te e megha viduta rUpa AbhUSaNane dhAraNa karate sarva dizAomAM cetarapha vyApI gaye. e arasAmAM vRkSone mULamAMthI kaMpAvate ane pAtALakaLazanuM jANe sarvasva hoya te pracaMDa pavana utpanna thaye. e meTA pavane AkaDAnA-tUlanI peThe te mahAmeghane uDADIne daze dizAmAM veraNacheraNa karI dIdho. kSaNavAramAM utpanna thayelA ane pAchA kSaNavAramAM nAza pAmelA evA meghane joIne e saddabuddhivALe rAjA vicAra karavA lAgyuM ke "aho! jotajotAmAM A megha jema dUchanaSTa thaI gaye tema A saMsAramAM bIjuM sarva paNa jeta. jetAmAMja nAza pAmI jAya tevuM che. je prANI vecchAthI le che, praveza kare che, nAce che, hase che, rame che, dravya meLavavAnA aneka upAye ciMtave che, cAle che; ubhA rahe che, sue che, vAhanapara caDe che, kepa kare che ane gharanI aMdara ke bahAra vilAsa kare che, te prANIne tevI kriyA karatAM ja yamarAjAnA dUtanI jema nitya pAse rahelA aneka deze mRtyu pramADe che. te deze A pramANe che. tatkALa kALe prerela sarSa AvIne karaDe che. pracaMDa vijaLIrUpa daMDa paDIne pADI nAkhe che, unmatta hAthI AvIne daMtazULathI pIe che, junI vaMDI ke bhIta tUTI paDI dabAve che, bhukhathI kRza udaravALo vyAdhra bhakSa karI jAya che, jenI cikitsA na thaI zake te roga lAgu paDe che, akaramAt unmatta (tophAnI) gheDA vigere pADI nAkhe che, zatru ke cora AvI charI vaDe haNI nAkhe che, pradIpta thayela agni bALI nAkhe che, mahAvRSTithI AveluM nadInuM pUra vegavaDe tANI jAya che, sarva aMgamAM vAyune baLavAna deSa pragaTa thAya che, zarIranI tamAma garamIne zAMta karIne kapha vyApta thAya che, pittane prabaLa doSa prANane lupta karI nAkhe che, athavA tatkALa thayele sannipAta parAbhava kare che, kaLIone rega zarIranuM bhakSaNa kare che, kSayaroga prApta thAya che, vizucikA (kelerA) ne upadrava herAna kare che, jenuM kharAba pariNAma che evuM abuMda jAtinuM traNa peDhA thAya che, pramehane rega mUccha Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) saMsAranI asAratA saMbaMdhI rAjAne thayela vicAra parva 3 ju. pamADe che, saMgrahaNIne vyAdhi sapaDAve che, vidradhine rega rUMdhe che, khAMsInuM darada kaleza pamADe che, zvAsane vyAdhi bharapUra thAya che, athavA phUlane rega umUlana karI nAkhe che. AvA aneka doSathI prANI mRtyu pAme che; tathApi pazunI peThe maMdabuddhivALe manuSya pitAnI sthitine zAvata mAnI potAnA jIvitavyarUpa vRkSanuM phaLa levAne pravattA nathI. e mubuddhivALo purUSa " A mArA bhAIe naThArI sthitimAM che, A mArA putra adyApi nAnA che, A kanyA haju kuMvArI che, A putrane haju bhaNAvavo che, A bhAryA haju naveDhA che, A mAtApitA vRddha che, A sAsusasaro garIba sthitimAM che ane A bahena vidhavA che, ema sarva parivAra niraMtara potAne ja pALavA yaMgya che evI ciMtA karyA kare che, paNa te parivAra pitAne saMsArarUpI samudramAM DubADavAne hRdaya para bAMdhelI zilA je ema jANato nathI, ane jyAre aMtakALa Ave che te vakhate paNa e jaDa purUSa pazcAttApa kare che ke "are ! adyApi kAMtAnA zarIrane AliMgana karavAnA sukhathI huM tRpta thayo nathI, dUdha vagere khAdya padArthothI parANe nathI, puSpa suMghavAnI mArI icchA pUrI thaI nathI, manohara padArthone jevAne mane ratha pUro thaye nathI, haju vaNAyukta vezyAnA gIta sAMbhaLavAne AnaMda jarA paNa pAmyuM nathI, mArA kuTuMbane mATe haju bhaMDAra bharapUra karyA nathI, A jINuM gharane uddhAra karIne navIna karavuM bAkI raheluM che. UMcI zikSA ApelA aA upara hajI ArUDha thaye nathI. ane A paleTelA baLada uttama ratha sAthe joDyA paNa nathI. evI rItane pazcAttApa kare che, paNa meM" dharma karyo nathI e jarApaNu pazcAttApa karato nathI. A saMsAramAM eka tarapha mRtyu sadA taiyAra thaI raheluM che. eka tarapha aneka prakAranA apamRtyu thayA kare che tarapha aneka prakAranI vyAdhio thAya che, eka tarapha ghaNI Adhi upanna thAya che, eka tarapha rAgadveSAdi zatruo nitya udyata thaI rahyA che, ane eka tarapha durjananI peThe prabaLa kaSAyo vipatti ApyA kare che, tethI temAM marUdezanI peThe kaMI paNa sukhakArI nathI, te chatAM prANuo temAM sukha kema mAnI rahe che ane vairAgya kema pAmatA nathI ? sutelA sANasa upara jema akasmAtuM rAtri yuddha AvI paDe tema sukhAbhAsathI mUDha thayelA prANI upara sadya prANune nAza karanAra kALAza AvI paDe che, tethI rAMdhelA annanuM phaLa jema bhejana karavuM che tema A nAzavaMta zarIranuM phaLa dharmAcaraNa che. A nAzavaMta zarIravaDe avinAzI pada meLavavuM sulabha che, te chatAM mUDha prANuo tene meLavatA nathI, paNa huM te A zarIravaDe nirvANasaMpattine kharIda karavA atyaMta utsAha rAkhIza, ane A rAjya putrane seMpI daIza." A pramANe nizcaya karI rAjAe tatkALa dvArapALane ekalI jene kIti priya che evA pitAnA putra vimalakIrtAine teDAvyo. rAjakumAre AvI parama bhakitathI ISTadevanI jema potAnA pitAnA caraNamAM praNAma karyA. ane aMjali jeDI A pramANe bolyo-"pitAjI ! koI moTI AjJA karI prasanna thaI mArA upara anugraha karo. temAM A putra bALaka che evI zaMkA rAkhaze nahIM. Apa AjJA karo ke tamArA kayA zatrurAjAnI pRthvI khuMcavI lauM ? kayA pahADI rAjAne parvata sahita sAdhI AvuM ? jaladugamAM rahelA kayA zatrune jala sAthe vinAza karUM ? athavA te sivAya bIjuM paNa kaI tamane zalyarUpa hoya te te paNa kaho ke tene tarata ukheDI nAkhuM. huM bALaka chatAM paNa tamAre putra hovAthI duHsAdhyane sAdhavAmAM samartha chuM, e Apa pitAjI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le. vimalakItine rAjyAbhiSekamahotsava-vipulavAhanane dIkSA mahotsava. (5) noja prabhAva che, temAM kAMI mArI bahAdurI nathI." putranAM evAM vacana sAMbhaLI rAjAe kahyuM-"he moTI bhujAvALA kumAra ! mAre kaI zatrurAjA nathI, keIpaNa pahADI rAjA mArA vacanane ullaMghana karatuM nathI, ane keI beTane rAjA paNa mArI AjJAne anAvara karatA nathI, ke jene sAdhavAne huM tane mokaluM. paNa huM kuLabhUSaNa ! he pRthvIne bhAra dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara ! eka bhavavAsaja mane hamezAM zalyanA je pIDe che teno tuM uddhAra kara, ane A paraMparAthI AvelA rAjyane mArI jema tuM aMgIkAra kara ke jethI dIkSA laIne huM A bhavavAne kAyamane mATe tyAga karUM. he vatsa ! alaMdhya evI gurUjananI AjJAne ane hamaNuM karelI tArI pitAnI pratijJAne bhakitapUrvaka saMbhArIne tAre te anyathA karavI ghaTita nathI." e sAMbhaLI kumAra vicAramAM paDyo ke "pitAzrIe AjJA ApIne ane mArI pratijJAne saMbhArI daIne mane nirUttara karyo." rAjaputra A pramANe ciMtavate hato tevAmAM te rAjAe te ja vakhate abhiSeka mahotsava sAthe tene pitAne hAthe rAjya upara besADI dIdho; ane kumAra vimalakIrtie jemane dIkSAabhiSeka kare che evA te mahArAjA zibikApara besI tarata ja svayaMprabha nAmanA sUri pAse AvyA. tyAM AcAryanI samIpe sarva sAvadya yoganuM pratyAkhyAna karIne temaNe dIkSA lIdhI. saMyamarUpI rathamAM ArUDha thayelA e rAjamunie aMtaraMga zatruno jaya karI vidhithI sAmrAjyanI peThe dIkSAnuM pratipAlana karyuM, ane vIza sthAnakamAMhenA bIjA sthAnakanA paNa ArAdhanavaDe potAnA tIrthakara nAmakarmanuM temaNe sArI rIte piSaNa karyuM. upasargothI udvegane nahi pAmatA ane parISathI khuzI thatA e munirAja paheregIra jema potAnA paherane khapAve tema AyuSyane khapAvI chevaTe anazana karI mRtyu pAmI Anata nAmanA navamA devakane prApta thayA. mokSanA phaLane ApanArI dIkSAnuM ATaluM phaLa te ghaNuM ja thoDuM che. - A jaMbudvIpamAM pUrva bharatAddhanA AbhUSaNarUpa, lakSamIthI bharapUra ane vistAravALI zrAvastI nAme nagarI che. temAM IphavAku kuLarUpI kSIra sAgarane caMdra samAna ane arione jItavAthI yathArtha nAmavALe jitAri nAme rAjA che. mRgomAM siMhanI jema ane pakSIomAM garUDanI jema rAjAomAM tenA jevuM ke tenAthI adhika koIpaNa rAjA te vakhate nahato. maMDaLanI aMdara praveza karanArA graho vaDe jema gRhapati zobhe tema dilarUpe praveza karatA rAjaethI e rAjA zobhato hato. jANe mUrtimAn dharma hoya tema te koIpaNa adharmakArI vacana belate nahIM, tevuM Acarato nahIM, ane tevuM ciMtavate paNa nahIM. durAcArIne zikSA karanAra ane nirdhanane dhana ApanAra e rAjAnA rAjyamAM keI adhamI ke nidhana hatuM nahI. zastradhArI chatAM e dayALu hato, zakitamAn chatAM kSamAvAna hato, vidvAna chatAM abhimAna rahita hatA ane yuvAna chatAM jItendriya hate. e jitAri rAjAne rUpa ane saMpattithI yogya evI senAdevI mahiSIka hatI, e guNanA sainyanI senApati tulya hatI. rohiNInI sAthe caMdranI jema te rANI sAthe bIjA puruSArtho ne bAdhA karyA sivAya te rAjA ye avasare krIDA karato hato. ahI vipulavAhana rAjAne jIva navamA devalokamAM potAnuM AyuSya pUrNa karI, tyAMthI cyavIne phAguna mAsanI 1. saMsAramAM rahevuM te. 2 sUrya. 3 paTTarANI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAdevInA udaramAM bhagavaMtanI utpatti. parva 3 . zukala aSTamIne divase mRgazira nakSatramAM caMdramAne vega Avyo hato te samaye senAdevInA udaramAM avataryo. e vakhate nArakIne jene paNa kSaNavAra sukha thayuM, ane traNe lokamAM vidyutanA je udyota thaI rahyo. rAtrinA avazeSa bhAgamAM sutelI senAdevIe pitAnA mukhakamaLamAM praveza karatAM cauda mahA svapna joyAM. jANe zaraduRtune megha hoya te garjanA - karato ane ujajaLa moTe gaje, phATika maNinA parvatanA paththarane jANe maTe gaLe hoya te nirmaLa vRSabha, kuMkumanI jevI ati rakata kesarAvALe kezarIsiMha, be hAthI jene abhiSeka karI rahyA che tevI lakSmIdevI, saMdhyAkALanA vAdaLAnI kAMtine coranArI paMcavaNI punI mALA, jANe rUpAnuM darpaNa hoya te pUrNa caMdra, aMdhakArane nAza karanArUM sUryanuM maMDaLa, nAda karatI ghugharIonA jALa ane patAkAvALo mahAvraja, jenA mukha upara kamaLanAM puSpo DhAMkelAM che e suvarNane jaLapUrNa kuMbha, vikAsI kamaLo vaDe jANe hasatuM hoya tevuM moTuM padmasarovara, uMcA taraMgarUpI hAthavaDe jANe nRtya karato hoya te kSIrasamudra, jenuM pratimAna keI ThekANe jovAmAM AvatuM nathI tevuM ratnanirmita vimAna, pAtALanA phadhirene jANe maNisamUha hoya te ratnapuMja ane prAtaHkALanA sUryanI je nidhUma agni-A pramANenAM cauda mahAsvapanane joI devI jAgyAM, ane tarata ja rAjA samIpe jaI svapnanI hakIkta kahI. rAjAe kahyuM- he devI ! A svapnanA prabhAvathI tamane traNalakane vaMdana karavA yogya putra thaze." AsanakaMpathI IdroeN trIjA tIrthakaranuM cavana jANyuM, eTale tyAM AvI senAdevIne namaskAra karI svapnanA arthane kahevA lAgyA ke "he svAminI !A avasarpiNI kALamAM jaga. tane svAmI ane trIjA tIrthakara evA tamAre putra thaze. evA svapnanA arthane sAMbhaLavAthI meghanI garjanAthI jema mayurI harSa pAme tema devI harSa pAmyAM, ane bAkInI rAtri jAgratapaNAmAMja nirgamana karI. te divasathI hIrAnI khANa jema hIrAne ane araNinuM vRkSa jema agnine dhAraNa kare tema senAdevIe meTA satvavAna ane pavitra evA garbhane dhAraNa karyo. gaMgAnA jaLamAM suvarNakamaLanI jema devInA udaramAM e garbha gUDha rIte vadhavA lAgyuM. jema zaraRtunA samayamAM sarasInA kamaLa vizeSa vikAsa pAme che tema te vakhate devInI draSTimAM vizeSa vikAsa jaNAvA lAgyA garbhanA anubhAvathI pratidina devInA aMgamAM lAvaNya, stanamAM paSTatA ane gatimAM maMdatA adhika adhika vadhavA lAgI. phAlgana mAsanI zukla aSTamIe te garbhane dhAraNa karanAra devI meghanA garbhane dhAraNa karanAra AkAzanI peThe jagatane harSane mATe thayAM. pachI navamAsa ane sADAsAta divasa gayA tyAre mAgasara mAsanI zukala caturdazIe mRgazira nakSatramAM caMdra AvatAM, pUrva dizA jema sUryane janma Ape tema jaNAyu ane rUdhira vigere deSathI varjita ane azvinA lAMchanavALA evA suvarNavaNa putrane devIe janma Ape. te kSaNe traNalekamAM aMdhakArane nAza karanAra udyota pragaTa thayo, nArakI prANIone paNa kSaNavAra sukha thayuM, sarva graha ucca sthAnamAM AvyA, sarva dizAe prasanna thaI rahI, sukha 1 pratibiMba. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le. saMbhavanAtha prabhune janma kArI pavana vAvA lAge, sarva leka kriIDA karavA lAgyA, sugaMdhI jaLanI vRSTi thaI, AkAzamAM duMdubhInA nAda thayA, pavane raja dUra karI, ane pRthvI uThThavA pAmI gaI. e vakhate alakamAMthI bhegaMkarAdika ATha kumArikAo avadhijJAnavaDe prabhunA janmane jANI svAmInA maMdiramAM prApta thaI ane bhagavaMtane tathA mAtAne traNa pradakSiNu karI "tame bhaya pAmaze nahi' ema kahI pitAnA AtmAne oLakhAvyuM. pachI IzAnadizAmAM jaIvakriya samudughAta karI, saMvatta vAyuvaDe eka jana sudhI kAMTA vigere dUra karI, bhagavAnane praNAma karI gopIonI jema prabhunA guNagIta gAtI temanI najIka beThI. tevI ja rIte AsananA kaMpavaDe prabhune janma jANI, meghaMkarA vigere ATha udghalekavAsI dikumArIo tyAM AvI ane jinezvara tathA jinezvaranI mAtAne namaskAra karI teoe tatkALa anna (vAdaLa) vikRta karyuM. tenAvaDe sugaMdhI jaLanI vRSTi karIne sUtikAgrahanI pharatI eka ye jana sudhI rajane samAvI dIdhI, ane jAnupramANu paMcavaNa puSponI vRSTi karI; pachI jinezvarane namI temanA guNenuM gAna karatI teo pitAnA ucita sthAne sthira rahI. pUrva rUcakAddhi upara rahenArI naMdA, dettarA vigere ATha dikakumArIo AvI namaskAra karI potAnA hAthamAM darpaNe rAkhI pUrva dizA tarapha UbhI rahI, dakSiNa rUcakAdrimAM rahenArI samAhArA vigere ATha dikakumAra rIkAo tyAM AvI jinezvara ane temanI mAtAne namaskAra karI hAthamAM kaLaza laIne dakSiNa dizAmAM ubhI rahI. pazcima rUcakAdrimAMthI IlAdevI vigere ATha dikumArIo AvI, namaskAra karI hAthamAM paMkhA rAkhIne pazcima dizAmAM gAyana karatI karatI UbhI rahI, uttara rUcakAdri uparathI alaMbusA vigere ATha kumArIkAo tyAM AvI, bhagavaMtane tathA temanI mAtAne pUrvanI peThe namaskAra karI hAthamAM cAmara rAkhI gAna karatI karatI uttara dizAmAM UbhI rahI, vidizAmAM rahelA rUcaka parvatathI citrA vigere cAra dikakumArIo AvI, jinezvara tathA mAtAne namana karI hAthamAM dIpaka rAkhI IzAna vigere vidizAomAM gIta gAtI ubhI rahI. rUcakadvIpanA madhyamAMthI rUpA vigere cAra dikakumArIkAo paNa tatkALa tyAM AvI; teoe bhagavAnanA nAbhInALane cAra aMgula rAkhI chedana karyuM; pachI tyAM eka khADo khodI temAM te nALa nizcita karI khADAne ratna ane vajathI pUrI dIdhe, ane tenA upara dUrvA (dra ) thI pIThIkA bAMdhI. pachI bhagavAnanA janmagRhane lagatA pazcima sivAya pUrva dakSiNa ane uttara dizAmAM catuHzALa ( ceka) sahita traNa kadalIgRha vIkuLaM. pachI jinezvarane potAnA be hAthavaDe laI, jina mAtAne hAthane Teke ApI, dakSiNa dizAnA catuHzALamAM laI jaIne tyAM siMhAsana upara besADyAM, ane lakSapAka talathI abhaMgana karI sugaMdhI divya udvartanathI banene udvartana karyuM. pUrva dizAnA catuHzALamAM laI jaI siMhAsana upara besADI, teoe sugaMdhI udakathI snAna karAvyuM, devadUSya vastrathI temanA aMgane luMchI nAkhyuM, ane gazirSa caMdananA rasathI temane carcita karI devadUSya vastra tathA AbhUSaNe paherAvyAM. pachI bhagavAnanI mAtAne uttara dizAnA keLanA catuHzALamAM laI jaI ratnamaya siMhAsana upara besAryA. tyAM teoe Abhigika devatAo pAse gazirSacaMdananA kASTa maMgAvI, temanA samidha karIne araNinA be kASThane dhamavAvaDe utpanna karelA agnimAM hAma karyo, te agnithI thayelI bhasmanI teoe vidhivaDe be rakSApoTalI karIne baMnene hAthe bAMdhI. pachI tame parvatanI jevA AyuSyavALA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) dikumArIone mahotsava. parva 3 ju. thAe evuM prabhunA kAnamAM kahI, pASANanA be gaLAnuM teoe AsphAlana karyuM, pachI prabhune ane mAtAne sUtikAgrahamAM laI jaI zayyA upara suvADI teo UMce svare maMgaLa gIta gAvA lAgI. te vakhate prabhunA caraNakamaLanI pAse javAne IcchatA hoya tema sarva IdranA Asane kaMpAyamAna thayA. avadhI jJAnathI bhagavAnanA janmane jANI zakaIje te dizA sanmukha sAta ATha pagalAM bharIne tIrthakarane vaMdanA karI. ghaMTAnA ghoSathI ane senApatinI udUSaNathI ekaThA thayelA devatAo prabhune janmatsava karavAmAM utsuka thaIne IMdranI pharatA pharI vaLyA. pachI iMdra te devatAo tathA pitAnA parivAra sAthe pAlaka vimAnamAM besI, naMdIzvaradvIpe jaI vimAna saMkSepI ekAkIpaNe prabhunA nivAsagRha pAse AvyA. prathama nivAsagRhane pitAnA nAnA vimAna sahita pradakSiNa karI IzAna dizAmAM vimAnane mUkI nIce utaryA, pachI Indra prabhunA vAsagRhamAM praveza karyo ane prabhunuM darzana thatAM ja temane bhakitathI praNAma karyA. tyAM jinezvarane ane temanI mAtAne traNa pradakSiNA karI, pAMca aMgothI pRthvIne sparza karI vAraMvAra namaskAra karyA. pachI tene devIne avasthApinikA nidrA ApI ane temanI pAse prabhunuM pratibiMba rAkhI InDe pitAnA pAMca svarUpa vikuvyuM. temAM eka svarUpe prabhune dhAraNa karyA, eka svarUpe mAthe chatra dharyuM, be svarUpe be bAju cAmara viMjavA mAMDyAM ane eka svarUpe AgaLa va uchALI cAlavA mAMDayuM. evI rIte jaya jaya zabda karatA devatAonA parivAra sAthe Indra prabhune laI kSaNavAramAM merU parvatanA zikhara upara AvyA. tyAM ati pAMDukabalA nAmanI zilA upara rahelA siMhAsanane viSe jagatpatine ullaMgamAM laI zakaIMdra beThA. te daramiyAna Asanane kaMpa thavAthI anAhata avadhijJAnavaDe bhagavAnane janma jANIne tatkALa acutaMdra, prANataMdra, sahastrAreMdra mahAzukrendra, lAMta kendra, brandra, mAhedra, sanatakumAra, IzAna camara, bali, dharaNa, bhutAnaMda, hari, harisaha, veNudeva, veNudArI, agnizikha, agnimANava, velaMba, prabhaMjana, suSa, mahAghoSa, jalakAMta, jalaprabha, pUrNa, avaziSTa, amita, amitavAhana; kAla, mahAkAla, surUpa, pratirUpa, pUrNabhadra, mANibhadra, bhIma, mahAbhIma, kiMmara, kiM purUSa, sapuSa, mahApuruSa, atikAya, mahAkAya, gItarati, gItayazA, saMnihita samAna, dhAtA, vidhAtA, RSi, RSipALa, Izvara, mahezvara, suvatsaka, vizAlaka, hAsa, hAsa rati, zveta, mahAveta, pavaka, pavakapati, sUrya ane caMdra, e TosaTha iMdro sarvaRddhi ane parivAra sAthe laI prabhunA janmAbhiSekane mATe meru parvatanI upara jANe pADozamAM rahetA heya tema tvarAthI AvyA. pachI azruta IdranI AjJAthI Abhigika devatAoe suvarNanA, rUpAnA, ratnanA, sonA ane rUpAnA, senA ane ratnanA, rUpA ane ratnonA tathA sonAnA, rUpAnA ane ratnonA temaja mRttikAnA eka hajAra ne ATha ATha kalaze banAvyA, teja pramANe jhArIo, darpaNa, supratiSTa (DAbalA), ratnanA karaMDIA, cAla, patrikA ane puSponI caMgerIo paNa tatkALa banAvI. pachI tyAMthI nIkaLIne IndranA manane harSa upajAvavAne kSIrasamudra vigere mAMthI ane bIjA tIrthomAMthI teoe jaLa, mRttikA ane kamaLe lIdhAM tathA himAdri 1 ahiM sudhI vaimAnikanA zaka sudhAM daza Indro. 2 ahiM sudhI bhuvanapatinA vIza Indro. 3 ahiM sudhI vyaMtaranA 3ra Indro e A be jotiSInA Indro che e pramANe ATha jAtanA. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le. zakeMdra tathA anya devatAonuM Agamana. (9) parvata uparathI auSadhi ane bhadrazALa vanamAMthI uttama puSpAdika temaja bIjA paNa sugaMdhI dravya laIne teo tyAM AvyA. pachI sarva sugaMdhI dravya nAkhI teoe bhakitathI tIrthajIne sugaMdhamaya karI dIdhuM. pachI acuta Indra, devatAonA lAvelA kuMbhanA jaLavaDe pArijAtanAM puSponI kusumAMjali prathama karIne prabhune snAna karAvavA lAgyA. e ayutendra karelA prabhunA snAtra vakhate devatAe harSa pAmI manahara vAdya, gIta ane nRtya karavAmAM pravaryA. pachI AraNamyuta Idra prabhune divya aMgarAgapUrvaka pUjA karI yathAvidhi vaMdanA karI. pachI zaka sivAya bAkInA bAsaTha Indroe paNa jagatane pavitra karanArUM prabhune mAtra karAvyuM. pachI IzAna InDe pitAnA pAMca svarUpa karI eka svarUpe prabhune utsaMgamAM rAkhyA, eka svarUpe chatra dharyuM, be svarUpe be cAmara rAkhyA ane eka svarUpe zakanI peThe vajA laI AgaLa ubhA rahyA. pachI bhakitamAM catura evA zake prabhunI cAre dizAomAM moTA zIMgaDAvALA phATikanA cAra vRSabhe vikavyuM. te vRSabhanA iMganA agrabhAgamAMthI mULamAMthI judI judI paNa prAMta bhAgamAM mizra thayelI manahara jaLanI dhArAo nIkaLIne prabhunA mastaka upara paDavA lAgI. A pramANe saudharma kalpanA indra ati bhakitathI bIjA Indroe karelA snAtrathI vilakSaNa prakAre prabhunuM snAtra karyuM. pachI zadaInDe te vRSabhe saMharI laIne jagadgurunI pUjA karI harSathI praNAma karI A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he bhagavana ! vizvanuM pratipAlana karanAra ! moTI samRddhio sahita ane trIjA tIrthanAtha evA Apa bhagavaMtane huM namaskAra karuM chuM. he vibhe ! janmathI ja prApta thayelA traNa jJAna ane cora atizayothI tame jagatamAM vilakSaNa che ane tamArAmAM phuTa rIte eka hajAra lakSaNo rahelAM che. hamezAM pramAdI puruSonA pramAdanA chedanuM kAraNa evuM A tamArUM janmakalyANaka Aje mArA jevAnA kalyANane mATeja thayuM che. he jagatpati ! A rAtrI AkhI prazaMsA karavAne egya thaI che; kAraNake jemAM niSkalaMka caMdrarUpa tame pragaTa thayA che. he prabho ! tamane vaMdanA karavAne ja Ava karatA aneka devatAothI A manuSyaloka hamaNuM svargalokanA jevo jaNAya che. he deva ! tamArA dazanarUpa amRtanA svAdathI jeonAM citta "saMtuSTa thayelAM che evA amRtabhejI devatAone havethI jIrNa thayelA svarganA amRtanI kAMI jarUra nathI. A bharatakSetrarUpI sarovaramAM kamaLa rUpa evA he bhagavan! tamArAmAM bhamarAnI peThe mAre parama laya thaI jAo. he AdhIza ! jeo hamezAM tamAruM darzana kare che te manuSyane paNa dhanya che, kAraNa ke tamArA darzanane utsava svarganA rAjyathI paNa adhika che." A pramANe stuti karI Indra pitAnA pAMca rUpa karI eka svarUpe IzAnaMdra pAsethI prabhune lIdhA ane bIjA svarUpathI pUrvanI jema kiyAo zarU karI. pachI prabhune vastra alaMkAravaDe alaMkRta karI senAdevInI paDakhe mUkI ulleca upara zrIrAmagaMDaka bAMdhyuM ane prabhunA ozIkA nIce be kuMDaLa tathA rezamI vastrayugma mUkI avasthApinI nidrA ane pAse mUkeluM ahaMtanuM pratibiMba harI lIdhuM. pachI svarganA pati Indra abhigika devatAonI pAse ka5vAsI devatAomAM, bhavanapatiomAM, vyaMtaramAM ane tiSka devemAM evI udgheSaNa karAvI B - 2 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) prabhunA janmAtsava. zakeMdranI stuti. 5 3 jI. ke "je kAI prabhunI mAtAnuM' ke prabhunu azubha ciMtavaze tenA mastakanA sAta kakaDA thaze." pachI indre prabhunA aMguDAmAM pAna karavAne mATe amRta rasaneA saMkrama karyAM; kAraNa ke tItha karA stanapAna karatA nathI. jyAre temane kSudhA lAge che tyAre tee potAnA aMguThAnu ja pAna kare che. pachI prabhunA niraMtara sa dhAtrI (dhAnya) karma karavAne mATe Indre pAMca apsa rAone AjJA karI. A pramANe karI ane prabhune namIne zaindra tyAMthI nadIzvara dvIpe ane bIjA indro merUthI parabhAryAM naMdIzvara dvIpe gayA. sava sura tathA asure, nadIzvara dvIpe AvI zAzvata aDatAnI pratimAoneA aSrAntiketsava karI peAtapeAtAne sthAne gayA. prAtaHkALe jitArIrAjae peAtAna ghera putrapaNAne pAmelA jagapUjya arhata bhagavAnaneA meTe janmotsava karyAM. sarva nagarImAM rAjamadiranI jema ghera ghera, mAge mAge ane caiATe caiATe utsava thai rahyo. prabhu garbha mAM hatA tyAre za MkhA (zIMga) nuM dhAnya ghaNuM thayuM hatuM, tethI rAjAe temanuM saMbhavanAtha athavA zabhavanAtha evuM nAma pADayuM. bALasvarUpI jaMgapatine vAravAra joI mahArAjA peAtAnA AtmAne amRtamAM magna thayA haiAya tema mAnavA lAgyA. prabhunA sparza karavAnI IcchAthI rAjA utkRSTa mANikayanI jema temane utsaMga, hRdaya ane mastaka upara vAra vAra dhAraNa karavA lAgyA. indre nimelI pAMca dhAtrIe paNa bhaktine vistArI, dehunI chAyAnI peThe prabhunA samipa bhAgane cheDatI nahAtI. keAIvAra prabhu, utsa'gaparathI utarIne nibhayapaNe bhramaNa karI siMhaNane jema khALasiMha haMphAve tema tene pakaDI levA AvatI dhAtrIne haMphAvatA hatA. prabhu jo ke jJAnavAna che tathApi leAkeAne khALaceSTA batAvavAne ratnamaNimaya bhUmipara paDelA caMdranA pratibiMbane grahaNa karavA potAnA hAtha nAMkhatA hatA. manuSyarUpa dhAraNa karI samAnavayanA thaine AvelA devatAenI sAthe prabhu krIDA karatA hatA. tenI sAthe krIDA karavAne bIjo keNu samartha thAya ? krIDAthI doDatA prabhunI AgaLa jANe hAthIonI nakala karatA hAya tema peAtAnI grIvAne vALatA vALatA devatAe doDatA hatA, ramata ramatAM lIlA mAtramAM pADI nAkhelA ane 'rakSA kare, rakSA kare!' ema khelatA devatAo upara prabhu pariNAme ceAgya kRpA karatA hatA. A pramANe vicitra krIDAothI ane jAtajAtanI ramujathI pradeoSa kALane jema candra udbha'ghana kare tema prabhue zizuvayane ulllaMghana karyuM. te samaye cArasA dhanuSya UMcA ane suva NunA jevI kAMtivALA jagadgurU kautukathI purUSanuM rUpa dhAraNa karIne AvelA merUparyaMtanI jevA zobhavA lAgyA. temanA mastakanA madhyabhAga chatranA jevA geLa ane unnata jaNAvA lAgyA, keza snigdha ane zyAma thayA, lalATanI zAbhA aSTamInA caMdranA jevI thaI, leAcana kAnanI harda sudhI vizrAMta thayA, kAna skaMdhanA bhAga sudhI laTakavA lAgyA, skaMdha vRSabhanAska dha jevA dekhA vA lAgyA, bhujAe mATI thaI, chAtIneA bhAga vizALa thayA, udara siMhanA jevu kRza thayuM, sAthaLa gajendranI suMDha jevA jaNAvA lAgyA, jAMdhe mRgalInI jAMgha jevI zeAbhavA lAgI, paganA gulphanA bhAga alpa dekhAvA lAgyA, caraNa rUmanA pRSTa jevA unnata ane taLI e jaNAvA lAgyA, AMgaLIe sarala thai, rAmarAya chuTA chuTA ugelA zyAma tathA snigdha thayA sarakhA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) sarga 1 le. prabhune vivAha mahotsava. ane mukhano zvAsa kamaLanA je sugaMdhI thaye. evI rIte niraMtara malinatA rahita ane svabhAvathI ja sarva aMgamAM suMdara evA jagatpati zaraDatuvaDe jema pUrNimAne caMdra zobhe tema vana vayathI adhika zebhavA lAgyA. eka vakhate utsavanI atRptine lIdhe mAtApitAe devakanyA jevI rAjakanyAo paraNavA prabhune vinaMti karI. moTA manavALA prabhue bhegaphaLa kama bAkI che ema jANI mAtApitAnI AjJA pALavAne rAjakanyAnI sAthe pANigrahaNa karavAnuM kabula karyuM. prabhunI saMmati thaI eTale jitArirAjAe tathA Indra pratyakSa AvI saMbhava svAmIne vivAha mahotsava AraMbhyo. jemAM hAhA ane hRha nAmanA gaMdharvo gaMbhIra mRdaMga vagADI madhura svare gAyana karavA lAgyA, raMbhA, tilottamA vigere apasarAo nRtya karavA lAgI ane kulina nArIo uMce svare dhavaLa maMgaLa gAvA lAgI. vivAha mahotsava thaI rahyA pachI hAthaNIonI sAthe hAthInI jema cAtuyaMvaDe ramaNIya evI e hajAro ramaNIonI sAthe prabhu kaIvAra naMdanavananA jevI udhAnonI zreNIomAM, koIvAra ratnagirinA zikhara jevA kIDAparvatAmAM, keivAra amRtanA kuMDa jevI kIDAvApIomAM ane kaI vAra svarganA vimAna jevI citrazALAomAM kIDA karavA lAgyA. evI rIte kaumAravayamAM vividha bhegane bhogavatA evA prabhune paMdara lAkha pUrva nirgamana thayAM. te samaye jitArI rAjAne saMsAra upara vairAgya thavAthI prabhune Agraha karIne mudrikA upara ratnanI jema potAnA rAjya upara temane sthApana karyA ane pite saddagurUnA caraNakamaLamAM jaI dIkSA laIne potAne artha sAdhavA lAgyA. meTA parAkramavALA saMbhavasvAmI paNa pitAnA AgrahathI rAjyane svIkArI sarva pRthvInuM puSpanI mALAnI jema rakSaNa karavA lAgyA. prabhunA prabhAvathI rAjyanI aMdara prajAo Iti tathA bhaya vinAnI ane pUrNa AyuSya bhegavavAvALI thaI. keInI upara prabhune bhrakuTI paNa caDhAvavI paDatI nahIM, te dhanuSya caDhAvavAnI vAtane te avakAzaja kayAMthI ? evI rIte rAjya karatA ane gakamane khapAvatA evA prabhue cAra pUrvAgara sahita gumAlIza lAkha pUrva nigamana karyA. ekadA jemane AtmA traNa jJAnathI vyApta che evA svayaMbuddha prabhu A prakAranI saMsAranI sthiti ciMtavavA lAgyA- "ahA ! A saMsAramAM viSayanA svAdanuM sukha chera bheLavelA miSTa bhajananI jevuM AraMbhamAM madhura paNa pariNAme anarthane ApanAruM che. upara bhUmimAM mIThA jaLanI jema A asAra saMsAramAM prANIone mAMDamAMDa manuSyatva prApta thAya che. evA manuSyatvane pAmIne paNa mUDha loke paga devAmAM amRtarasa vAparavAnI jema te manuSyajanmane viSayasevAmAM ja vyarthapaNe gumAve che. A pramANe prabhu ciMtavatA hatA tevAmAM lekAMtika devatAoe AvI vijJapti karI ke "he svAmI ! tIrtha pravartAvo" ema kahI te devatAo gayA, eTale pachI dIkSA levAnA utsavamAM utkaMThita evA prabhue sAMvatsarika dAna ApavAno AraMbha karyo. te vakhate iMdra Adeza karavAthI kubere prerelA bhaka devatAo nidhaNIyAtuM, maryAdAne ullaMghana karanArUM. girimAM raheluM, mazAna vigere sthAnamAM raheluM, gharanI aMdara gupta kareluM, ghaNA kALathI khovAyeluM, ane naSTa thayeluM evuM suvarNAdika dravya sarva jagyAethI lAvIne zrAvastI nagarInA cokamAM, trikamAM, zerIomAM temaja bIjA pradezamAM 1 aneka prakAranA duSkALAdi upadrava. 2 pUrvA ga ta caurAzI lAkha varSa. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) prabhue sAMvatsarikadAna ApavAnA karela AraMbha. parva 3 jI. tenA patAnA zikhara jevaDA DhagalA karavA lAgyA. svAmIe sevaka purUSA pAse nagarImAM "ce prakAre AghASaNA karAvI ke je jenA athI hAya teNe AvIne te mAgI levuM.' tevI rIte athI ene dAna ApatA evA prabhu hamezAM eka karoDa ane ATha lAkha suvarNa (sAnaiyA) tuM dAna ApatA hatA. e pramANe eka varSImAM prabhue traNaze acAzI kroDa ane ezI lAkha suvarNa mudrAnu dAna karyuM. vArSika dAnane aMte peAtAnA Asana calita thavAthI iMdro aMtaHpuranA piravArane sAthe laI tyAM AvyA. prathama prabhunA gRhane pradakSiNA karI bhUmithI cAra AMgaLa UMcA rahI vimAna parathI utaryA. vinayavALA te iMdroe bhaktithI prabhune pradakSiNA karI praNAma karyA. pachI acyutaindre AbhiyAgika devatAoe lAvelA tI jaLanA ku bhAvaDe janmAbhiSekanI peThe prabhunA vidhipUrvaka dIkSA saMbaMdhI abhiSeka karyAM. bIjA indroe paNu anukrame jagatpatine bhaktithI dvIkSAkalyANaka sabaMdhI snAna karAkhyuM. sura ane asurAnI peThe rAjAe paNa tatkALa bhaktithI sabhavasvAmIne pavitra jaLavaDe snAna karAvyuM. pachI devatAoe snAnajaLathI A evA devAdhidevanA zarIrane suvarNanA hR NunI jema devadRSya vastrathI luchI nAMkhyuM, ane gAzISa caMdanathI prabhune vilepana karI divya rezamI vastrA bhaktithI dhAraNa karAvyAM. jANe hIrAnI khANunuM sarvasva heAya teveA mugaTa prabhunA mastaka upara ArepaNu karyAM, jANe AkAzamuktAmaNimaya hoya tevAM e kuMDaLa kAnamAM paherAvyAM, kaMThamAM himAcaLa uparathI paDatA gaMgAnA pravAha jevA hAra paherAvyA, khADu para jANe sUrya kiraNanA racelA hoya tevA keyUra' ane kaMkaNu dharAvyAM, ane caraNukamaLamAM kuMDaLAkAra karelAM nALavAjevAM kaDAM paherAvyAM, e pramANe prabhune bhUSaNo dhAraNa karAvyAM. pachI svAmIne mATe sAmata rAjAoe caraNupITha sahita siMhAsana vALI siddhArthA nAme eka zikhikA racAvI. acyuta iMdra paNa AbhiyAgika devatAonI pAse eka zikhikA vikRta karAvI. te vaimAnika devatAnA vimAnAnI jANe adhidAyika devI heAya tevI jaNAvA lAgI. acyuta iMdre, te zikhikAne zrIcaMdanamAM agarU caMdananI jema rAjAnI zikhikAmAM aMtarhuita karI dIdhI. pachI IMdre jemane hAthanA TekA ApTe evA prabhu zibikApara ArUDha thayA, ane huMsa jema kamaLa upara bese tema a MdaranA siMhA sanapara beThA. dhArI gheADAe jema moTA rathane vahana kare tema prathama manuSyae ane pachI ghanavAta jema pRthvIne vahana kare tema devatAoe te zikhikAne upADI, te vakhate cAre tarapha meghanA gajA ravanI jema vAjiMtrA vAgavA lAgyAM. gaMdharvAM kAnamAM amRta jevu' gAyana karavA lAgyA, apsarAe vicitra aMgahAra karI nRtya karavA lAgI, khadijanA stutipATha karavA lAgyA, brAhmaNA brahma (veda) ne gAvA lAgyA, kuLanI vRddha strIo UMce svare maMgaLa AziSa ApavA lAgI, kulIna kAMtAe maneAhara dhavaLa magaLa gAvA lAgI, AgaLa pachavADe ane e paDakhe devatAe azvanI peThe ceSTA karavA lAgyA ane leAkeA netrane praphullita karI jovA lAgyA tathA aMguLIethI prabhune atAvavA lAgyA. AvA maheAtsavapUrvaka sthAne sthAne nagaranA leAkeAnA maMgaLa AcArane grahaNa karatA, jANe amRtanI vRSTi karatI heAya tevI dRSTithI jagatane AnaMda ApatA, devatAoe cAmarAthI vI jelA ane mAthe chatrane dhAraNa karatA prabhu zrAvastInagarInA madhyabhAgamAM pasAra thaI ne 1. bAjubaMdha 2. vIravalaya Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le. prabhue aMgIkAra karela cAritra. (13) sahastrApravanamAM AvyA. tyAM hAranI peThe dIkSAne grahaNa karavAne IcchatA jagadgurU, vRkSa uparathI jema mayUra utare tema zibikAratnaparathI utaryA. tarataja mAlya ane sarva alaMkArAdikane prabhue tyAga karyo, ane iMdra ApeluM devadUSya vastra skaMdha upara dhAraNa karyuM. mAgazara mAsanI pUrNimAe caMdramA mRgazira nakSatramAM AvatAM divasanA pAchalA bhAgamAM chaThTha tapa karanArA prabhue eka lIlAmAtramAM jANe pUrve upajela kaleza hoya tema potAnA mastakanA kezane pAMca muSTivaDe leca karyo. tatkALa InDe te kezane potAnA vastranA cheDAmAM zeSAnI piThe laI kSIrasamudramAM lepana karyA. kSIrasamudrathI pAchA AvIne i tarataja dvArapALanI jema sura, asura ane manuSyanA kelAhaLane muSTisaMjJAvaDe nivRtta karyo. pachI "sarva sAvadya veganuM huM pratyAkhyAna karUM chuM" ema bolatA prabhue devatA vigere parSadAnI samakSa cAritrane svIkAra karyo. jANe kevaLajJAnano eka satyakAra hoya tevuM mana:paryava nAme thuM jJAna teja vakhate prabhune prApta thayuM. te vakhate jANe agnimAM nAkhelA hoya tema ekAMta duHkhavaDe dagdha thayelA nArakI jIvone kSaNavAra sukha thayuM. dIkSAne grahaNa karatA trilokapatinI sAthe bIjA eka hajAra rAjAoe paNa tRNanI jema rAjyano tyAga karI, svecchAe dIkSA grahaNa karI. pachI iMdra bhagavAnane namaskAra karI, aMjali joDIne bhaktithI bharapUra vANuthI A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. "cAra prakAranA jJAnane dhAraNa karanArA, caturvidha dharmane batAvanArA ane cAra prakAnI gativALA prANIonA gaNane prIti ApanArA he prabhu! tame jaya pAme. huM traNa jagatanA pati tIrthakara ! A bharatakSetranI bhUmine dhanya che ke jemAM jaMgamatIrtharUpa tame vihAra karaze. he nAtha ! jema paMkaja (kamaLa) kAdavamAMthI utpanna thAya che tathApi te kAdavanI sAthe levAtuM nathI, tema tame saMsAramAM vaso cho te chatAM temAM lipta thatA nathI. he jagataprabhu ! kamarUpI patrane chedavAmAM samartha khadhArA jevuM tamAruM A mahAvrata jaya pAme che. tame mamatA rahita chatAM kRpALu che, nigraMtha chatAM moTI RddhivALA che, tejasvI chatAM saumya che ane dhIra chatAM saMsArathI bhaya pAmelA che. manuSya chatAM devatAone atyaMta pUjavA gya evA tame vihAra karIne vizvane tAranAruM pAraNuM karAvaze. he svAmI ! rogIne auSadhinI jema avirati evA mane moTA upakArane utpanna karanAruM tamAruM darzana thayeluM che. huM traNa jagatanA nAtha ! huM tamArI pAse eTaluM mAguM chuM ke mAruM mana tamArAmAM jANe vyApta heya, kotarAyeluM hoya ane hamezAM joDAyela hoya tema rahyA kare." A pramANe stuti karIne zakaIMdra tathA azrutAdi iMdra prabhunA sAMnidhyanuM smaraNa karatA karatA piotapotAne sthAnake gayA. bIje divase eja nagarImAM prabhu suredradatta rAjAne ghera pAraNuM karavAnI icchAthI gayA. prabhune AvelA joI rAjA ubhe thaye ane bhaktithI namaskAra karI uttama dudhapAka (kSIra) laIne "A grahaNa karo" ema kahevA lAgyA. jagatamAM addhitIya pAtrarUpa evA prabhue te pAyasAnane eSaNaya, kapanIya ane prAsuka dhArIne potAnA hastarUpI pAtramAM grahaNa karyuM. svAdamAM jenuM mana alubdha che evA prabhue te pAyasAnathI 1 karmo. 2 prasAdI. 3 kola. 4 vipuLamati mana:paryavajJAna jene thAya tene kevaLajJAnanI prApti jarUra thAya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) prabhune utpanna thayela kevaLajJAna pUrva 3 jI. dAtArane kalyANa karanArU ane phakta prANane dhAraNa karanArU' pAraNuM karyuM. te vakhate diggajanI garjanA jevA duMdubhinA nAda thayA, tuTI gayelI meAtInI mALAmAMthI meAtI kharI paDe tema AkAzamAMthI divya vasu (dhana) nI dhArA thaI, naMdanavananuM jANe sa`sva hAya tevA puSpAnI vRSTi thai, diggonA maDhanA jevA sugaMdhI jaLanA varSIda thayA, jANe eka rAze dharI rAkhyA hAya tema devatAoe vastranA utsepa karyo ane 'ahAdAna, mahAdAna tathA suDhDhAna' evI AkAzavANI thaI. je ThekANe bhagava Mte pAraNuM karyu. te ThekANe suredradatte eka suvarNa maNimaya pIDa racAvyuM. rAjA sureMdradatta prabhunA caraNanI peThe te pIThanI trikALa pUjA karatA ane pUjA karyo sivAya kaddhipaNu jamatA nahI' bhagavAna saMbhavanAtha prabhue tyAMthI nIkaLIne aneka grAma, droNumukha, nagara, khANu, kaTa, peTa, maDaba, pattana, vana ane khIjA navAM navAM sthAnAmAM ekAgra dRSTi rAkhI cAda va sudhI vihAra karyAM. vihAra karatAM karatAM prabhu navA navA abhigraheA karatA hatA, udvega sivAya khAvIza pariSaheAne sahana karatA hatA, mane gupti, vacanagupti ane kAyaguptane dhAraNa karatA hatA, pAMca samitinA svIkAra karatA hatA ane mAna rAkhI nirbhayapaNe sthira rahetA hatA. anukrame sahasramra vanamAM zALavRkSanI nIce zukaladhyAnane khIje pAye vatA prabhue kAyAtsaga karyAM. dhyAnamAM vatAM prabhune vRkSanA sukAM patra jema kharI paDe tema cAra prakAranA ghAtIkama kSaya thaI gayAM, eTale kArtika mAsanA kRSNa pakSanI paMcamIne divase caMdramA mRgazira nakSatramAM Avye sate, chaThThuM tapa karyAM che jeNe evA prabhune bhuta, bhaviSya ane vamAna kALanI sava' vastune batAvavAmAM jAmInarUpa ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. te vakhate paramAdhAmikAe karelA, kSetrathI utpanna thayelA ane paraspara nipajAvelAM duHkhAneA nAza thavAthI nArakIene paNa kSaNavAra sukha thayuM ane sa` sura asuranA iMdreza pAtAnA Asana calita thavAthI kevaLajJAnanA mahimA karavAne tyAM AvyA. pachI samavasaraNa karavAne mATe vAyukumAra devatAoe eka yAjana sudhI pRthvAMna sA karI ane meghakumAra devatAoe temAM sugadhI jaLanA chaMTakAva karyAM. pachI jyaMtAe suvarNa ane ratnanA pASANAthI bhUmine bAMdhI lIdhI ane te upara pAMca varSoMnAM puSpA verI dIdhAM. te pachI teoe cAre dizAomAM zveta chatra, dhvajA, staMbha ane magharamukhAdi cinhAthI suzAbhita evAM cAra teAraNA viSuryAM. temanI vacamAM bhavanapatioe ratnanI pITha banAvI. tenI cetaraph suvarNanA kAMgarAvALA rUpAnA killA racyA. tenI madhyamAM jayAtiSTha devAe, pRthvIrUpI strInu jANe kaMkaNu hAya tevA ratnanA kAMgarAvALA suvarNa nA killA karyAM. tenI upara vimAna patie (vaimAnika) e mANikayanA kAMgarAvALA ratnamaya klyA karyAM pratyeka killAne cAra cAra daravAjA mUkyA. bIjA madhyanA killAnI aMdara IzAna kuNumAM devatAoe eka devachaMda racyA. trIjA killAnI pRthvInA madhyabhAgamAM vyatarAe che keAza ane ADhasA dhanuSya u McuM eka caityavRkSa banAvyu. tenI nIce maNimaya pIThe bAMdhIne eka pApIThavALuM ratnanuM siMhAsana karyuM. te devajIMdA upara traNa sudara chatrA racyAM, e paDakhe caMdranA jevA ujjavaLa cAmara dhAraNa karAvI e yakSeAne ubhA rAkhyA, ane prabhunA dhacakrIpaNAne sUcavatuM prakAzamAna dharmacakra samavasaraNanA AgaLanA bhAgamAM sthApana karyu. pachI devatAoe saMcAra karelA suvaNaeNnA nava kamaLa upara Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 lo. zakeda karelI prabhunI stuti. (15) caraNane AropaNa karatA ane kaTi devatAoe vIMTAyelA prabhue pUrva dvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. tyAM jaI caityavRkSane traNa pradakSiNA daI marIjha" ema bolIne prabhu devachaMdAmAM rahelA siMhAsana para pUrvAbhimukhe ArUDha thayA. tarataja vyaMtaree svAmInA prabhAvathI bIjI traNa dizAomAM paNa ratananA siMhAsana upara prabhunAM pratibiMbane sthApana karyA. te samaye prabhunA mastakanA pAchalA bhAgamAM bhAmaMDaLa thayuM. AgaLanA bhAgamAM iMdradhvaja thaye, ane AkA zamAM duMdubhine nAda thaye. pachI pUrva dvArathI praveza karI ane prabhune namaskAra karIne sAdhuo agnikhUNAmAM beThA ane vaimAnika strIo tathA sAdhvIo temanI pAchaLanA bhAgamAM UbhI rahI bhavanapati, tiSka ame vyaMtaranI strIo dakSiNa dvArathI praveza karI prabhunA caraNane namI nitakhuNamAM beThI. bhavanapati, jyotiSka ane vyaMtara devatAo pazcima dvArathI praveza karI prabhune namI vAyavya khuNamAM anukrame beThA. vimAnika devatA, nara ane nArIe uttara dvArathI praveza karI svAmIne namI anukame IzAnadizAmAM beThA. evI rIte pahelA killAmAM zrImAna caturvidha saMgha, bIjA killAmAM tiryaMca ane trIjA killAmAM sarva vAhana goThavAyAM. pachI zakaiMdra svAmIne namaskAra karI aMjali jeDIne bhakti sahita vANIthI A pramANe stuti karavAne AraMbha karyo. he prabhu! tame na bolAvyA chatAM paNa sarvanA sahAyakArI che, kAraNa sivAya vAtsa"lyavAna che, prArthanA karyA vagara paNa upakArI che ane saMbaMdha vagaranA bAMdhava che. tethI he " nAtha ! atyaMga karyA vagara snigdha hRdayavALA, malApakarSaNa vinA ujajvaLa vacanane belanArA, prakSAlana karyA vagara nirmaLa zILavALA ane zaraNa karavAne lAyaka evA tamArA zaraNane huM Azraya karuM chuM. he svAmI ! zAMta chatAM vIra vatavALA, samatAvAna ane sarvamAM sarakhI rIte vartanArA evA tamee karma rUpI kuTila kAMTAne atyaMta phaTI nAkhyA che. abhava chatAM maheza, agada chatAM narakane chedanAra (kRSNa) ane arAjasa chatAM brahmarUpa evA tamane ame namaskAra karIe chIe. he prabhu ! siMcana karyAsivAya phaladrupa ane paDavA vagara moTA vadhelA evA tame saMkalpa rahita kaHpavRkSa che; mATe tamArAthI amane moTuM phaLa prApta thAo. he svAmI ! dravyAdi saMgarahita, mamatAe varjita, kRpALu, madhyastha ane jagane pAlana karanAra evA Apa jinezvarane huM kaIpaNa prakAranA trizULAdi cihna vinAne kiMkara chuM. he nAtha! nahIM gopavelA ratnanA nidhirUpa, vADa vinAnA ka95vRkSarUpa ane nahIM ciMtavelA ciMtAmaNirUpa evA tamAre viSe A mArA AtmAne meM arpaNa karela che. he prabhu ! huM phaLanI ciMtAthI rahita chuM ane tamArI mUrti phaLarUpaja che tethI "zuM karavuM ?" evA vicAramAM jaDathayelA mane, mAre zuM karavuM joIe ? te batAvavAne prasAda kare." A pramANe stuti karIne Idra virAma pAmyA pachI bhagavAna saMbhavaprabhue vizvane upakAra karavAnI IcchAthI AvI rIte dezanA devAno AraMbha karyo. A saMsAramAM vastutaH sarva vastu anitya che, tathApi prathama lAgatI sahaja mAtra mIThAzanA sukhane mATe prANIone temAM mUccha rahyA kare che. pitAthI, bIjAothI ane badhI taraphathI jeone Apatti hamezAM AvyA kare che evA prANIo yamarAjanA dAMtarUpa yaMtramAM rahIne paNa ahA ! kevA kaSTathI jIve che. anityatA vA jevA dehane paNa sapaDAve che, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) prabhunI dezanA. 5 3. tA A kadalInA ga jevA prANIonI te zI vAta karavI ? e kadi A asAra zarIrane sthira karavAne kAI Icche te te junA ane saDelA ghAsanA anAvelA cADIAnA puruSane ja sthira karavAne Icche che ema samajavu. maraNarUpI vAghanI mukhazuphAmAM vasanArA prANIonu rakSaNa karavAne mATe maMtra, taMtra ane cikitsA sarve nakAmA che. jema jema puruSa vayamAM vadhatA jAya che tema tema prathama tene jarAvasthA grasta karatI jAya che ane pachI tene mATe yamarAja tvarA kare che. 'ahA ! prANIonA janmane dhikakAra che!" A zarIra dhamarAjAne vaza rahelu che, ema je kharekharUM jANavAmAM Ave te pachI koI paNa prANI annanA grA sane grahaNa karI zake nahI, teA pApakanI to vAtaja zI karavI ? jema pANImAM parapoTA utpanna thaI thaIne vilaya pAmI jAya che tema prANIonAM zarIra kSaNakSaNamAM utpanna thaIne vilaya pAme che. samaSTivALA kALa dhanADhaca ke nina, rAjA ke rAMka, samajI ke mUkha ane sajjana ke duna sanA sarakhI rIte saMhAra karavAne pravRtta che, e kALane guNamAM dAkSi NyatA nathI ane doSAmAM dveSa nathI, paNa te te meTA araNyane dAvAnaLanI jema sa prANIonA saMhAraja karyAM kare che. kuzAstrathI meha pAmelA purUSoe 'koIpaNa upAyathI A kAyA nirupAya thAya' evI rAMkA paNa karavI nahIM. jeo merUpa tanA daMDa ane pRthvInu chatra karavAne samartha hAya che teo paNa peAtAne vA bIjAne mRtyuthI bacAvavAne samartha thatA nathI. kIDAthI mAMDIne iMdra sudhI te yamarAjanuM zAsana sama rIte pravarte che. temAMthI kai rIte kALane vacanA karavAnI vAta DAhyo mANusa tA meleja nahIM. kadi kAIe pAtAnA pUrvajomAM kAI ne paNa jo jIvatA rahelA joya hAya teA te kALane vacanA karavAnI vAta nyAyamAthI ulaTI rIte paNa saMbhave kharI, paNa tevuM teA jaNAtuM nathI. baLa ane rUpane haraNu karanArI vRddhAvasthAthI zithila thavAya che' e vAtanA anubhavI vidvAna purUSAne te yauvanavaya anitya che, evI khAtrI thavIja joIe. kAminIe kAmadevanI lIlAthI yauvanavayamAM jeenI IcchA karatI hatI, teja purUSAne vRddhAvasthAmAM te thuMkI thuMkIne tyajI de che. dhanavAna purUSAe je dhana ghaNA kalezathI meLavI upaleAga karyA vagara rakSaNa karIne ekaThu karI rAkhyu hAya che te paNa kSaNavAramAM vinAza pAmI jAya che. jotajotAmAM avazya nAza pAmI jatAM evAM dhanavAnanAM dhanane phINa, parapATA ane vijaLInI upamA kema na ApI zakAya ? peAtAne vA khIjAne game tyAM nyAsa kareA temaja vikAra ke apakAra karo, paNa A sauMsAramAM mitra ke aMdhujanAnA je samAgame che te chevaTe vinAza pAmanArA che. jeo haMmezAM anityatAnuM dhyAna kare che teo peAtAnA putra mRtyu pAmI jAya tA paNa tene zeka karatA nathI, ane je mUDha nityatAnA Agraha rAkhe che te pAtAnI eka divAla paDI jAya tyAre pazu rUdana kare che. zarIra, yauvana, dhana ane khaMdhu vigere ja phUMkata anitya che ema nathI, paNa A saghaLu' sacarAcara jagataja anityapaNe raheluM che. AvI rIte A sarvAMne anitya jANIne prANIoe parigrahanA tyAga karI nitya sukhavALu. zAzvatapada (meAkSa) meLavavAne mATe prayatna karavA." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne tatkALa ghaNA puruSo ane strIoe svAmInA caraNakamaLanI pAse dIkSA grahaNakarI. pachI cArU vigere gaNadharAne prabhue sthiti, utpAda ane nAza evI tripadIne upadeza karyAM. e tripadIne anusarIne ekasA ne e gaNadharoe caudapUrva Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa 1 lA. prabhunA parivAra-prabhunuM nirvANu. (17) sahita dvAdazAMgI racI. pachI prabhue uDI indre lAvelA vAsakSepa temanA upara nAkhIne temane dravyAdikavaDe anuyAga tathA gaNunI anujJA ApI. te samaye devatA ane manuSyae paNu duMdubhine avAja karI gaNudharAnI upara vAsakSepa karyAM ane te gaNadharA prabhunI vANIne grahaNa karavAne ubhA rahyA. pachI prabhue rvAbhimukhe kIvAra divya siMhAsanapara besIne te gaNudharAne zikSArUpa dezanA ApI. pachI jyAre pahelI paurUSI pUrNa thaI tyAre prabhue dezanA samApta karI te vakhate rAjabhavanamAMthI ADhaka pramANu zALInA khaLi Avyo, te aLine AkAzamAM uDADyo eTale temAMthI kharI paDelA addha bhAga AkAzamAMthI devatAoe laI lIdhe ane bIjo adha bhAga rAjAe ane bIjA leAkeAe harSathI samabhAge vaheMcI lIdheA. pachI tIrthaMkara bhagavAne uThI uttara dvArathI nIkaLIne jo ke peAte zrAMta thayA na hatA te paNa bIjA gaDhamAM racelA devachA upara visAme lIdheA; kAraNa ke evI maryAdA che. pachI gaNadharonA agraNI cArU gaNudhare prabhunA caraNuMpITha upara besIne svAmInA prabhAvathI sazayane chenArI dezanA ApI. bIjI pArasI pUrNa thaI eTale cArU gaNadhara kALaveLAe jema zAstranA adhyayanathI virAma pAme tema dezanAvidhithI virAma pAmyA. te pachI sura, asura ane rAjAe vigere jema utsava upara AvelA leAkeA utsava vItyA pachI cAlyA jAya tema prabhune namaskAra karIne harSa thI pAtapeAtAne sthAnake gayA. te sa MbhavanAtha svAmInA tIrthAMmAM trimukha nAme eka yakSa utpanna thayeA. tene traNa netra, traNa mukha ane cha hAtha hatAM; teneA zyAmavaNu hatA. mayUranuM tene vAhana hatuM. jamaNI taraphanI traNa bhujAomAM teNe nakula, gadA ane abhayane dhAraNa karyAM hatAM ane DAkhI taraphanI traNa bhujAomAM khIjorU, mALA ane akSasUtra rAkhelAM hatAM. tevI ja rIte te tImAM duritAri nAme eka devI ( yakSaNI ) utpanna thaI. tene cAra bhujAe hatI, vadhu gAra hatA ane meSanuM vAhana hatuM. dakSiNa taraphanI e bhujAomAM varada ane akSasUtrathI ane vAma taraphanI e bhujAomAM sarpa ane abhayathI te zeAlI rahyA hatA. e trimukha yakSa ane ritAri daivI ane prabhunA zAsanadevatA thayA. teo niraMtara prabhunI pAse AtmarakSakanI jema rahevA lAgyA. te pachI caiAtrIza atizayavALA sabhavanAtha prabhue sAdhuonA parivAra sAthe te sthAnathI khIje vihAra karyo. trihAra karatAM prabhune be lAkha sAdhuo, traNa lAkha ane chatrIza hajAra sAdhvIo, e hajAra ane doDhasA cauDhapU dhArI, nava hajAra ane chase avidhajJAnI, khAra hajAra ane doDhaze. manaHpavajJAnI, paMdara hajAra kevaLajJAnI, egaNIza hajAra ane AThase vaikriyaladhdhivALA, bAra hajAra vAdalabdhivALA ( vAdI ), be lAkha ne trANu hajAra zrAvakA ane cha lAkha ne chatrIza hajAra zrAvIkAonA parivAra thayA. prabhue kevaLajJAna prApta thayA pachI cAra pUrvAMga ane cauda vaSothI nyUna evA eka lAkha pUrva sudhI vihAra karyAM. pachI sarvaijJa prabhu peAtAnA meAkSakALa samIpa jANIne parivAra sahita sametazikhara pa`te AvyA. tyAM temaNe eka hajAra munie sAthe pAdapApagama anazana karyuM. te vakhate sura asurAnA IMdro parivAra sAthe tyAM AvIne bhakitathI prabhunI sevA karavA lAgyA. eka mAsane aMte parvatanI jema B - 3 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) saMbhavanAthanA caritranI samApti. parva 3 ju. niSkapa evA prabhue sarva gane nirodha karanArUM zailezI nAme chelluM dhyAna prApta karyuM, ane caitramAsanI zukala paMcamIne divase caMdra mRgazira nakSatramAM AvatAM, cAra anaMtane siddha karatA evA saMbhavanAtha prabhu nirAbAdha pada (mekSa ) ne pAmyA. jANe prabhunA aMza heya tevA nirmaLa eka hajAra munio paNa teja vidhithI teja padane pAmyA. prabhue kumArapaNAmAM paMdara lAkha pUrva, rAjyamAM cAra pUrvAga sahita gumAlIza lAkha pUrva ane dIkSAmAM cAra pUrvAge vajita eka lAkha pUrva evI rIte ekaMdara sATha lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavyuM ane ajitanAtha svAmInA nirvANa pachI trIza lAkha keTI sAgaropama gayA tyAre saMbhavanAtha prabhu nirvANapadane pAmyA. saMbhavanAtha prabhune zarIrasaMskAra temaja bIjuM paNa je yegya karma hatuM te Idroe yathAvidhi karyuM. pachI prabhunI dADha paNa teoe yathAyogya vaheMcI lIdhI ane devatAoe dAMta tathA asthio grahaNa karyA. pachI Idra ane devatAo potapitAne sthAne gayA. tyAM prabhunAM asthio mANavaka staMbhanI upara pUjana karavAne mATe teoe utkarSa rIte sthApana karyA. tIrthakAnuM zuM pUjavA lAyaka nathI? arthAta sarva deha pUjana karavA gya che. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrIsaMbhavasvAmicaritavarNano nAma prathama sI che ? Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Alle // zrI abhinaMdanasvAmI // 0220 100 Po JOR anekAntamatAmmodhi-samullAsanacandramAH / dadyAdamandamAnandaM, bhagavAnabhinandanaH // 4 // www.jalnelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( dvitIya sarga. ) zrI abhinaMdana svAmI caritra, guNarUpI vRkSanI samRddhine vadhAranAra ane jagane AnaMda karanAra saMvararAjAne putra zrI abhinaMdana svAmIne huM vaMdana karUM chuM. bhavyajanonI mehanidrAne nAza karavAmAM prAtAkALarUpa ane tatvajJAnarUpI amRtanA kuMbharUpa te prabhunuM ujajavaLa caritra have kahuM chuM. A jaMbudvIpanA pUrva videhamAM mAMgaLika kAryonA utpattisthAna tulya maMgalAvatI nAme eka suMdara vijaya che. temAM samudranI peThe sarva ratnanI khANa ane pRthvInA mastaka para ratnarUpa ratnasaMcayA nAme sarva nagarIomAM ratna samAna nagarI che. temAM lahamIthI kubera je ane baLathI jaNe bIje mahAbala hoya te mahAbala nAme rAjA rAjya kare che. gaMgA, siMdhu ane rohitAzA nAmanI traNa nadIothI jema himAcala zobhe tema utsAha, maMtra ane prabhutA e traNa zakitaothI te zobhato hate. cAra dAMtathI yuvAna gajedranI jema zatruvargane jItanArA cAra upAyathI te prakAzita rahyo hato. buddhine nidhi e rAjA arIhaMta devane, sAdhu gurUne ane jinapajJa dharmane ja hamezAM mAnatA hatA. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranuM dharmamAM te hamezAM ramato hato, kAraNa ke mahApurUnuM puNya puNayAnubaMdhI ja hoya che. Ave te vivekI mahArAjA sarva ThekANe anityatA jANI ane saMsArathI udvega pAmI phakta dezamAtra AzrayanA tyAgI evA zrAvakadharmanA ArAdhanathI saMtuSTa thaye nahIM, tethI Idriyane damana karanArAomAM zreSTha evA teNe vimalasUrinA caraNa pAse AvI sarvaviratipaNuM aMgIkAra karyuM. sAdhupaNe vicarato e rAjA durjanenI niMdAthI hRdayamAM khuzI thatAM hato ane sajajanee karelI pUjAthI ulaTe lajajA pAmatuM hatuM. pApI leke tene kaleza pamADatA te paNa te jarA paNa udvega pAmate nahIM, ane moTA loke pUjA karatA te paNa jarA paNa garva dharate nahIM. ramaNIya udyAna vigeremAM vihAra karate paNa temAM tene rAga te nahIM ane siMha, vyAdhra vigerethI bhayaMkara araNyamAM vihAra karavAmAM tene virAga thate nahIM. hemaMtaRtumAM hima paDavAthI gahana rAtrIone hAthInA AlAnastaMbhanI jema nizcaLapaNe kAyetsarga karIne nirgamana karato hato. sUryanI garamIthI bhayaMkara zrImatumAM taDake rahIne kAusagna karatAM chatAM paNa agnithI pavitra karelA vastranI jema te caLako hate. varSAgatumAM hAthInI peThe dhyAnavaDe be netrane sthira karI vRkSa nIce pratimA dhAraNa karIne te rahete hate. jema aNurahita purUSa vyApAramAM dhana ekaThuM kare tema ekAvaLI ane ratnAvaLI vigere aneka prakAranAM tapa karIne tapasaMpatti temaNe meLavI hatI. temaNe vizasthAnakemAMnA keTalAeka sthAnakenA ArAdhanavaDe chevaTe tIrthakara nAma karma upArjana karyuM, ane dIrghakALa paryata vrata pALI anazana laI mRtyu pAmIne vijaya vimAnane viSe mahaddhika devatA thayA. 1 zAma, dAma, bheda ane daMDa. 2 kAusagna karIne. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20). ayodhyApurInuM varNana. parva 3 ju. A ja budvIpamAM bharatakSetranI aMdara IdranI nagarI jevI adhyA nAme purI che. te nagarImAM gheraghera rahelA maNimaya staMbhemAM pratibiMbita thayele caMdramA sthAvara padArthone paNa zRMgArarUpa darpaNanI zobhA Ape che. tyAM dareka gRhanAM AMgaNAmAM vRkSo upara kIDAnI mayurIoe kheMcI kheMcIne hAre laTakAvelA che, tethI te vRkSe kalapavRkSanI jevA jaNAya che. tyAM rahelI cetyenI zreNIo karatA caMdrakAMta maNiothI jharaNAvAlA moTA parvatanI lIlAne vistAre che. caityanI AgaLa ratnathI bAMdhI lIdhelI pRthvIomAM tArAonAM pratibiMba paDe che, te devatAoe mUkelI pupAMjali jevA zobhe che. jemAM bAlalalanAo khelI rahelI che evI gRhavApikAe jemAMthI apsarAo nIkaLe che evA kSIrasamudranI lahamIne harI le che. temAM kaMTha sudhI magna thayelI gera aMgavALI strIonA mukhethI e vApikAo suvarNanA kamaLALI kSaNavAra dekhAya che. navIna meghathI parvata nIcenI bhUmionI jema vizALa udyAnethI te nagarInI bahAranI bhUmio zyAma raMga chavAI rahI che. devakRta moTI khAIthI aSTApada parvatanI jema manuSyakRta moTI khAIthI e nagarIne kille cotaraphathI vIMTAI rahelo che. te nagarImAM svargane viSe ka9pavRkSanI jema gheraghera dAtAra purUSo sulabha che, paNa yAcake durlabha thaI paDyA che. e nagaramAM IvAku vaMzarUpI kSIrasamudramAM caMdra samAna ane sarva zatruonI lamIne svayaMvarapaNe varanAra saMvara nAme rAjA che. AjJAthIja sarva bhuvanataLane sAdhanAra e rAjAnA myAnamAMthI kRpaNanA khajAnAmAMthI dravyanI jema keIvAra kRpANa-taravAra bahAra paNa nIkaLatI nathI. moTI bhUjAvALA ane pitAnA ugra pratApathI samartha evA e rAjAe ekacaMdravALA AkAzanI jema samagra pRthvI eka chatravALI karI hatI. teNe pRthvIne daDha rIteja dhAraNa karI hatI, nahIM te digyAtrAmAM prayANa karanAra e rAjAnAja sainyanA bhArathI pRthvI sahastra rIte phATI jAta. dizAomAMthI dAsInI jema kheMcIne ANelI capaLa evI lakSmIne paNa teNe pitAnA guNothI keda karelI hatI. anya rAjAonA ghaNA daMDa tenI pAse AvatA te paNa temane kadApi garva thato nahIM kAraNa ke nadIonA jaLathI samudra jarApaNa garva dharato nathI. prasanna cittavALe, hamezAM nirlobhI ane pramAda rahita eve e rAjA dhanADhya ane daridrImAM muninI jema samadaSTie vartAte hate. te prajAne dharmane mATe zikSA karato paNa dhananI IcchAthI karate nahIM ane prajAnA rakSaNa mATe zatruone zikSA karate paNa dveSabuddhithI karate nahIM. eka tarapha rAjyanAM tamAma kAryo ane eka tarapha dharmanuM kArya ema trAjavAnI mAphaka samabhAge te pitAnA AtmAmAM dhAraNa karate hate. e saMvara rAjAne sIddhAtha nAme rANI hatI. zuddha vaMzamAM utpanna thayelI ane guNethI manahara te rANI aMtaHpuranA AbhUSaNarUpa gaNAtI hatI. vilAsavaDe maMda evI gatithI ane ghaNI madhura vANIthI e madhura AkRtivALI rANI rAjahaMsInA jevI zobhatI hatI. pavitra lAvaNyanI saritArUpa e ramaNInAM mukha, netra, hAtha ane caraNakamaLanAM jevAM manohara hatAM, netrarUpI kamaLamAM jANe IndranIla maNimaya heya, dAMtamAM jANe motI jaDelAM hoya, adhara pallavamAM jANe paravALAthI vyApta hoya, nakhemAM jANe parAga maNithI pracura hoya, aMga upara jANe suvarNamaya hAya ane sarva aMge jANe ratnamaya hoya evI e mahArANI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je prabhunuM mAtAnI kukSimAM AvavuM. (21) ati ramaNIka jaNAtI hatI. nagarIomAM jema adhyA, vidyAomAM jema rahiNI ane nadIomAM jema gaMgA tema e devI satIomAM agresara hatI. keIvAra premathI paNa e nArI pitAnA pati upara gusse thatI nahIM, kAraNa ke kuLavAna strIo vatanI jema potAnA patIvratapaNAne atIcAra lagADavAmAM bhIru hoya che. pitAne sarva rIte anukULa evI e priya rANamAM rAjAne gaLInA raMganI jema abhiyArI prema hato. mada thavAnA sthAnethI abAdhita rahenArA e rAjadaMpatI sarva dharmane hAni na lAge tema vartatAM sAMsArika sukha jogavatA hatA. A tarapha mahAbalanA jIve vijaya vimAnamAM tetrIza sAgaropamanuM AyuSya sukhamAM magnapaNe nirgamana karyuM. pachI Ayu pUrNa thaye vaizAkha mAsanI zukala catuthIe abhijita nakSatramAM caMdra AvatAM e mahAtmAne jIva tyAMthI cavIne siddhArthI devInA udaramAM avataryo. jyAre traNa jJAnane dhAraNa karanAra prabhu garbhamAM AvyA tyAre traNa jagamAM uta thaI rahyo, ane nArakInA jIvone paNa kSaNavAra sukha thayuM. rAtrIe sukhe sutelA mahAdevIe rAtrInA chellA praharamAM pitAnA mukhamAM praveza karatAM caida svane joyAM. jemAM cAra dAMtavALe vetavaNI hAthI, DilaranA puSponI je veta vRSabha, pahoLA mukhavALo kesarIsiMha, abhiSekathI manahara evI lakSamI, paMcavaNa puSpanI mALA, paripUrNa caMdra, prakAzamAna sUrya, ghugharIovALe vaja suvarNane pUrNa kuMbha, kamaLothI chavAI raheluM sarovara, uchaLatA taraMvALe samudra, manahara vimAna, suMdara ratnane Dhagale ane dhumra rahita agni-A prakAranAM cAda svane dekhIne jAgrata thaI devIe rAjAne nivedana karyA. "he devI! A svapnathI tamane traNa jagano Izvara evo putra thaze." ema narapatie svapnano artha vicArIne kahyuM. tarataja sarva Indroe paNa tyAM AvI ekaThA thaIne svapnano artha kahyo ke "he devI! tamArA putra cethA tIrthaMkara thaze." AvuM svapnanuM phaLa sAMbhaLI devIne e harSa thaye ke jenA dhakkAthI nidrA dUra cAlI gaI ane bAkInI zeSarAtrI teNIe jAgratapaNeja nigamana karI. tyArathI kamaLanA kozamAM bIjA kezanI jema siddhArthI devInA udaramAM te garbha divase divase gUDha rIte vadhavA lAge. siddhArthI devIe paNa te garbhane sukhethI dhAraNa karyo. tevA purUSano avatAra AkhA jagatane sukha mATeja thAya che. garbha dhAraNa karyA pachI nava mAsa ane sADAsAta divasa jatAM mAgha mAsanI zukala dvitIyAne divase caMdra abhici nakSatramAM AvatAM devIe sUryanA jevA tejasvI putrane sukhethI janma Apyo. e kumArane suvarNanA jevo varNa hatuM, ane vAnaranuM lAMchana (cinha) hatuM. prabhune janma thatAM traNa lokamAM udyota thaI rahyo, ane kSaNavAra nArakInA prANIone paNa sukha thayuM. te vakhate dikakumArIo pitapotAnA sthAnethI tyAM AvI ne devI ane kumAranuM yathA gya sUtikarma karyuM zaka Idra paNa pitAne AsanakaMpathI aha"tane janma jANI pAlaka vimAnamAM besIne devatAo sahita tyAM AvyuM. vimAna uparathI utarI prabhunA sUtikA gRhamAM praveza karI svAmIne ane svAmInI mAtAne teNe namaskAra karyo. pachI devIne avasthApinI nidrA mUkI, temanI paDakhe prabhunuM pratibiMba rAkhIne saudharma InDe pitAnA pAMcarUpa karyA. eka Ije prabhune dharI rAkhyA, bIjA IMdra chatra dhAraNa karyuM. be iMdrAe be bAju cAmara rAkhyA, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) saMvara rAjAne tyAM prabhune janma parva 3 ju. ane eka Idravajane nacAvI nAcato AgaLa cAlyo. pachI kSaNavAramAM merU parvata upara AvIne ati pAMDukabalA nAmanI zilAne viSe siMhAsana para prabhune khoLAmAM laIne beThe. te vakhate tyAM parivAra sahita bIjA tresaTha Idro paNa AvyA, ane jaLathI bharelA kuMbhavaDe vidhipramANe prabhune snAna karAvavA lAgyA. pachI IzAna Ide pAMca rU5 karI eka rUpe prabhune rAkhyA, eka rUpe chatra dhAraNa karyuM. be rUpe be bAju cAmara viMjhavA lAgyo, ane ekarUpe trizULa laI AgaLa ubhe rahyo, pachI zukra Idra pitAnI tuSTine mATe cAra dizAmAM saphATikanA cAra vRSabha vikuvI, temanA zRMgamAMthI thatI jaladhArAo vaDe prabhune snAna karAvyuM. pachI caMdananuM vilepana karI, vastra alaMkArAdika dhAraNa karAvI ane ArAtrIka utArIne zakaI aMjali jevI A pramANe stuti karavA lAgyA. bacethA tIrthakara, cothA ArArUpa AkAzamAM sUrya samAna ane cothA purUSArtha (mokSa) "nI lakSmIne prakAza karanAra he prabhu! Apa jaya pAme. he nAtha ! lAMbe kALe ApanAthI sanAtha thayeluM A jagata have vivekanI corI karanArA mahAdikathI kayAre paNa upadravane pAmaze nahIM. he "prabhu! ApanA pAdapIThamAM jenuM mastaka leTe che evA mAre viSe purUpa paramANunA kaNa jevI "ApanI caraNaraja dIrghakALa sthApana thAo. he Iza! mArAM netra ApanA mukhane viSe A"sakta hovAthI nahIM jovAlAyaka vastune jevAthI utpanna thayelA e netranA maLane harSAzrunI "umIvaDe kSaNavAramAM dhoI nAMkho. he prabhu! lAMbA kALanI mamatAnA darzanathI utpanna thayelA "mArA romAMca cirakALanI asadarzana ( mithyAdarzana) nI vAsanAne dUra kare. he nAtha ! "mArA netre sarvadA tamArA mukhane jeI vilAsa pAme. mArA hAtha tamArI upAsanA kare, "ane mArA kAne tamArA guNanA zretA thAo. he devAdhideva ! kuMti evI mArI buddhi je tamArA guNane grahaNa karavA tarapha utkaMThAvALI hoya to tenuM kalyANa thAo, kemake tene bIjAthI zuM "thavAnuM che? he nAtha ! huM tamAre ziSya, dAsa, sevaka ane kiMkara chuM, e pramANe tame "svIkAra kare; ethI vadhAre bIjuM kAMIpaNa huM kahevA Icchato nathI." A pramANe stuti karI zakaIdra pAMcarUpe thaI, IzAna IdranI pAsethI prabhune laI pU rvanI peThe chatra vigerene dhAraNa karI kSaNavAramAM pAche prabhune ghare pahoMce tyAM prabhunI mAtAnI avasthApinI nidrA tathA prabhunuM pratibiMba harI laI sAkSAt prabhune te sthitimAM mAtAnI pAse sthApana karyA. pachI zakraIdra tyAMthI ane bIjA IMdra merU uparathI ja jema AvyA hatA tema pAchA pitAne sthAne cAlyA gayA. prAtaHkALe saMvara rAjAe sarva lokomAM harSanA eka chatrarUpa putrane jamensava karyo. jayAre prabhu garbhamAM hatA tyAre kuLa, rAjya ane nagarI sarva abhinaMda harSa pAmyA hatA, tethI mAtApitAe temanuM abhinaMdana evuM nAma pADayuM. pitAnA aMguNamAMthI indra saMcArelA amRtanuM pAna karatA ane devAMganArUpa dhAtrIoe pAlana karAtA prabhu anukrame vadhavA lAgyA. vicitra prakAranAM ramakaDAMe hAthamAM rAkhIne AvatA evA sura asuronA kumAranI sAthe vicitra kriIDAthI krIDA karatA evA prabhue pitAnuM bAlyavaya ue, ghana karyuM. udhAnanuM vRkSa jema vasaMtane pAme tema prabhune sarva aMgamAM zabhA karanAruM yauvanavaya prApta thayuM. sADAtraNaso dhanuSya UMcI kAyA, hIMcakAvALuM jANe vRkSa hoya athavA lakSamInA jANe be hIMcakA bAMdhyA hoya tevI jAnu paryata laMbAyamAna be bhujA, ardhacaMdra samAna zetuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je. prabhue svikArela cAritra. (23) lalATa ane pUrNa caMdranI zobhAne anusaratA mukhathI prabhu vizeSa zebhAne prApta thayA. suvarNamaya merU parvatanI zilA jevI chAtI, puSTa skaMdha, kRza udara, mRgalInA jevI jaMghAo ane kumanA jevAM unnata caraNathI prabhu manahara jaNAtA hatA. jo ke prabhu viSayamAM nispRha hatA te paNa potAnuM bhAgyakarma jANuM mAtApitAnI prArthanAthI temaNe aneka rAjyaputrIonI sAthe vivAha karyo. tArAonI sAthe caMdranI jema te rAjakumArIonI sAthe krIDA karavAnA udyAna, sarovara, vApI ane parvata vigeremAM prabhu svecchAthI vihAra karavA lAgyA. evI rIte prabhue ahamiMdranI jema sukhamAMja magna rahIne sADAbAra lAkha pUrva ni. mana karyA pachI saMvara rAjAe prabhune prArthanA karIne rAjyapara besADyA, ane pote pravrajyArUpI rAjya grahaNa karyuM. prabhue eka gAmanI jema te pRthvInuM rAjya lIlAmAtrathI calAvA mAMDyuM; jagatanuM rakSaNa karavAmAM catura evA prabhune eTalI pRthvInuM pAlana karavuM e zuM hisAbamAM hatuM ? e pramANe rAjya karatAM prabhune ATha pUrvAga sahita sADI chatrIsa lAkha pUrva nirgamana thaI gayA. anukrame prabhune dIkSA levAnI IcchA thaI. te ja vakhate mane bhAvane jANanArA maMtrIonI jema lekAMtika devatAo AvIne A pramANe vijJapti karavA lAgyA- he nAtha ! have saMsAravAsathI saryuM, mATe dharmatIrthane pravartAve; tamArA pravartAvelA tIrthathI bIjA paNa aneka prANIo A dura saMsArarUpa sAgarane tarI jaze. A pramANe vijJapti karIne lokAMtika devatAe gayA. pachI prabhue nidAna (niyANA) rahita vArSika dAna ApavAne AraMbha karyo. IndranI AjJAthI kubere prerelA jaMbhaka devatA dravya lAvI lAvIne prabhune dAna devA mATe pUravA lAgyA. sAMvatsarika dAna daI rahyA pachI cosaTha indroe prabhune vidhisahita dIkSAbhiSeka karyo. pachI aMgarAga lagAvI. divya vastra ane AbhUSaNa dhAraNa karI jagatpati svArthasiddhi karavAne mATe arthasiddha nAmanI zibikApara ArUDha thayA. prathama manuSyae ane pachI devatAoe e zibikAne upADI lIdhI. zibikA para besIne prabhu sahastrAgra vanamAM gayA. tyAM temaNe pitAnAM AbhUSaNe vigere sarva utArIne cheDI dIdhuM, eTale Indra temanA khabhA upara devadUSya vastra nAMkhyuM. mAgha mAsanI zukala dvAdazIe abhici nakSatramAM divasanA pAchalA bhAgamAM prabhue chaThTha tapa karIne paMcamuSTi leca karyo. zakaIndra prabhunA kezane pitAnA uttarIya vastranA cheDAmAM laI kSaNavAramAM kSIrasamudramAM padharAvI pAchA AvyA. pachI Idra sura, asura ane manuSya saMbaMdhI kelAhalane zAMta karAvyo, eTale prabhue sAmAyika sUtra bhaNune cAritrane svIkAra karyo. teja vakhate mana:paryava nAme cothuM jJAna prabhune utpanna thayuM. te samaye kSaNavAra nArakInA jIvane paNa sukha thayuM. zarIranA maLanI jema rAjyane choDI bIjA eka hajAra rAjAoe paNa prabhunI sAtheja mehane nAza karanArI pravajyA grahaNa karI. pachI pravAsI purUSo varSARtumAM jema pitAnA sthAnamAM cAlyA jAya tema zaka vigere sarve Indra parivAra sahita prabhune namaskAra karIne potapotAnA sthAnake gayA. bIje divase adhyA nagarInA rAjA Indradattane ghera prabhue paramAna (kSIra)thI pAraNuM karyuM. te vakhate devatAoe dravyanI vRSTi, puSpanI vRSTi, sugaMdhI jaLanI vRSTi, AkAzamAM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) zake karelI prabhunI stuti. parva 3 juM. duMdubhine nAda ane vastrane ukSepa karyo. harSane paravaza thayelA sura, asura ane manuSyoe ahadAna, ahadAna, aho sudAna' ema udghoSaNA karI. tyAMthI zrI abhinaMdana prabhue bIje sthAne vihAra karyo. prabhunA caraNasthAnamAM Idradatta pUjana karavAnI IcachAthI eka ratnapITha karAvyuM. prabhue chavasthapaNe pariSahAne sahana karI aDhAra varSa sudhI vividha abhigraha dhAraNa karatAM karatAM vihAra karyo. " e pramANe vihAra karatAM prabhu ekadA sahasAgra vanamAM AvyA. tyAM chaThTha tapa karI rAyaNanA vRkSanI nIce kAryotsarga karIne rahyA. dhyAnamAM vartatAM zukaladhyAnanA bIjA pAyAne aMte ghAtIkamarane kSaya thatAM piSamAsanI zukala caturdazIe abhici nakSatrane caMdra thatAM prabhune nirmaLa kevalajJAna pragaTa thayuM je jJAna kSaNavAra nArakAnA chAne paNa piDAno nAza karavAmAM auSadha rUpa thaI paDyuM. avadhijJAnavaDe prabhune kevaLajJAna thayAnI khabara jANIne cesaTha Indroe tyAM AvI eka ejana pramANu pradezamAM samavasaraNa racyuM. devatAoe saMcAra karelA suvarNakamaLa upara caraNane dhAraNa karatA prabhue pUrva dvArathI temAM praveza karyo, ane samavasaraNanI madhyamAM rahelA be gAu ane base dhanuSya UMcA caityavRkSanI pradakSiNA karI. 'tayAna ema belatAM prabhue devajIMdAnA madhya bhAgamAM rahelA pUrvAbhimukha siMhAsanane alaMkRta karyuM. pachI deva, asura ane manuSya sahita caturvidha saMgha pitapatAnA dvArathI praveza karI gya sthAnake beThA. te vakhate bhagavAnane namaskAra karI, aMjali jeDI zakaItte ramAMcita zarIre nIce pramANe prabhunI stuti karI. he bhagavana ! Ape sarvadA kaSTakArI evI mana, vacana ane kAyAnI ceSTAne saMhAra karI zithilapaNuthI manarUpI zalyane juduM kareluM che, he nAtha ! tamArI Indriya saMmata paNa nathI temaja uchUpala paNa nathI ema samyak prakAre pratipAdana karIne tame Inidrane jaya kare che. keganA je ATha aMga kahelA che te te phakta prapaMca mAtra che; nahIM te e pega bALapaNAthI AraMbhIne tamArI sAmyatAne kema prApta thAya? he svAmin ! lAMbA kALathI sAthe rahenArA viSayamAM tamane virAga che ane adaSTa evA bhegamAM sAmyapaNuM che, e amane te alaukika lAge che. je tame apakAra karanAra upara rAga dhare che te bIjAo upakAra karanAra upara paNa rAga dharatA nathI. ahA ! tamArUM sarva alaukika che. he prabhu! tame hiMsaka purUnA upara upakAra karyo ane je Azrita hatA temanI upekSA karI. evA tamArA vicitra caritrane kaNuM anusarI zake ? he bhagavana ! parama samAdhimAM tame tamArA AtmAne evI rIte joDI dIdhuM che ke jethI huM sukhI chuM ke duHkhI chuM" athavA "sukhI ke duHkhI nathI? ema tamArA manamAM paNa AvatuM nathI. jemAM dhyAtA, dhyAna ane dhyeya e tripuTI ekAtmAne pAmelI che evA tamArA yoganA mAhAo upara bIjAone kema zraddhA na Ave ?" A pramANe stuti karIne Indra virAma pAmyA, eTale prabhue eka jana sudhI prasaratI gaMbhIra girAthI dezanA ApavI zarU karI. "A saMsAra eka vipattinI khANurUpa che. emAM paDatA manuSyane pitA, mAtA, mitra baMdhu ke bIjI koI paNa zaraNu rUpa thatA nathI. Idra ane upedrAdi jevA paNa je mRtyunA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je. prabhunI dezanA. (25) sapATAmAM Ave che te mRtyune paNa pIDA karanAra evo kaye purUSa zaraNecchu janene zaraNa karavA lAyaka che? ahA ! A saMsAramAM pitA, mAtA, bahena, bhAI ane putra joI rahe che ane rakSaNa vagaranA A jIvane tenAM karmo yamarAjanA gRhamAM derIne laI jAya che. mUDhabuddhivALA purUSe potAnA karmothI mRtyune pAmatA evA svajanane joI zaka kare che, paNa teo "potAnA AtmAne paNa karmo tevIja rIte laI jaze ema zeka karatA nathI, meTA bhayaMkara jaMgalamAM mRganA baccAnI jema duHkharUpI dAvAnaLanI prajavalita jvALAethI vikarALa evA A saMsAramAM prANIne koI paNuM zaraNabhUta nathI. aSTAMga AyurvedathI, saMjIvinI auSadhiothI ane mRtyuMjayAdika maMtrovaDe paNa mRtyuthI rakSaNa thatuM nathI. kharUganA pAMjarAnA madhya bhAgamAM rahelA ane caturaMga enAthI viMTAyelA meTA rAjAne paNa yamarAjanA kiMkara rAMkanI peThe haThathI kheMcI jAya che. jema pazuo mRtyuthI bacavAne upAya jANatA nathI tema vidvAno paNa jANatA nathI, e kevI mUDhatA kahevAya? jeo khaga mAtranA sAdhanathI pRthvIne niSkaTaka kare che, teo yamarAjanI bhrakuTithI bhaya pAmIne mukhamAM AMgaLIo ghAle che, e kevI vicitra vArtA ! pApa rahita munionA khaganI dhArA jevA vrato paNa mRtyune upAya karI zakatA nathI. ahA ! zaraNavinAna. rAjA vinAnuM, nAyaka vinAnuM ane upAya vagaranuM nuM A jagata yamarAjarUpI rAkSasathI gaLI javAya che. ! je dharma rUpa upAya che te paNa mRtyunI sAme cAlatuM nathI, paNa te upAya zubha gatine ApanAra gaNAya che; tethI pravajyA rUpa upAyane grahaNa karIne jemAM akSaya sukha che evA mekSane mATeja prayatna karavA yogya che." AvI prabhunI dezanAthI aneka naranArIoe tatkALa dIkSA lIdhI ane vajanAbha vigere ekase ne soLa gaNadharo thayA. temane vidhi pramANe anuga ane gaNunI anujJA A pIne prabhue zikSArUpa dharmadezanA ApI. pachI prabhue janma vyaya ane dhruvamaya tripadI teene kahI batAvI. te tripadIne anusAre temaNe dvAdazAMgInI racanA karI. prathama paurUSI pUrNa thaI eTale prabhue dezanA samApta karI. pachI rAjAe bali maMgAvI. tene uDADI devatA, rAjA ane manuSya anukrame laI gayA. pachI jagatpati tyAMthI uThIne vacalA killAmAM AvI izAna dizAmAM rahelA devajIMdA upara virAjamAna thayA. pachI prabhunA caraNupITha upara besIne vajana nAbha, gaNadhara ke jeone lokee kevaLI jevA jANelA hatA ane je zrutakevaLI hatA temaNe dezanA ApavA mAMDI. jyAre bIjI pairUSI pUrNa thaI tyAre temaNe dezanA samApta karI, te vakhate devatA vigere sarve prabhune namaskAra karI pitapotAne sthAnake gayA. temanA tIrthamAM zAsanadevatA tarIke zyAma kAMtivALo, hAthInA vAhana upara besanAra, be dakSiNa bhujAomAM bIjerUM ane akSasUtra dhAraNa karanAra ane be vAma bhujAomAM nakula ane aMkuzane rAkhanAra yakSezvara nAmane yakSa thaye, ke je hamezAM prabhunI pAse sevAmAM tatpara rahete hate; ane zyAma varNavALI, kamaLanA Asana para besanArI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane pAzane dhAraNa karanArI ane be vAmaNujAmAM nAga ane aMkuza dhAraNa karanArI kAlikA nAme eka nitya prabhunI pAse rahenArI zAsanadevatA thaI. cetrIza atizayee yukta evA prabhu grAma, Akara ane nagara vigeremAM prANIone bodha karatA vihAra karavA lAgyA. B - 4 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) prabhunI dezanA parva 3 ju. traNa lAkha sAdhue, cha lAkha ne trIza hajAra sAdhvIo, nava hajAra ne AThaso avadhijJAnIo, eka hajAra ne pAMcase caudapUvI, agIyAra hajAra chase ne pacAsa mana:paryavajJAnI, ceka hajAra vAra labdhivALA, be lAkha ne aDyAsI hajAra zrAvako ane pAMca lAkha ne satyAvIza hajAra zrAvikAo-ATale parivAra prabhune pRthvI para vihAra karatAM karatAM thaye. kevaLajJAna prApta thayA pachI ATha pUrvAga ane aDhAra varSe uNa lAkha pUrva vyatIta thaye sate pitAne nirvANa kALa samIpa jANIne prabhu sametazikhara parvate padhAryA. tyAM IMdra sahita devatAo ane rAjAoe sevelA prabhue eka hajAra munionI sAthe eka mAsanuM anazana grahaNa karyuM. pachI bhapagrAhI karmane bhedanArA evA zailezI dhyAnapara ArUDha thaI anaMta catuSkane siddha karI bhagavAna abhinaMdana prabhu vaizAkhamAsanI zukala aSTamIe caMdra puSya nakSatramAM AvatAM eka sahastra munie sAthe mokSapadane prApta thayA. kumAra avasthAmAM, sADAbAra lAkha pUrva, rAjyamAM ATha pUrvAga sahita sADI chatrIsa lAkha pUrva ane dIkSAmAM ATha purvAge uNuM eka lAkha pUrva--ekaMdara pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSya prabhue nirgamana karyuM. saMbhavanAthasvAmInA nirvANa pachI daza lAkha karoDa sAgaropama vItyA tyAre abhinaMdana svAmI nirvANapadane pAmyA. zrI abhinaMdana svAmIe kALa karyA pachI suraasuroe temane ane bIjA munione aMgasaMskAra karyo ane prabhunI dADha ane asthi teo pUjanane mATe laI gayA. pachI teo naMdIzvara dvIpe jaI zAzvata atanA biMbane, aSTAblika utsava karI potapotAnA devalokamAM gayA, ane nirvANa sthAnake AvelA rAjAe pitApitAnI rAjadhAnImAM gayA. ityAcArya zrI hemacandraviracite triSaSThizalAkApurUSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrI abhinaMdanasvAmi caritavarNano nAma dvitIyaH sargaH Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI sumatinAtha // AAAA - 10000 DOOOD dhusatkirITazANAgro, ttejinAvinaravAvaliH / bhagavAn sumatisvAmI, tanotvabhimatAni vaH / / 5 / / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 000 ra 0 tRtIya sarga. - zrI sumatinAtha caritra. - A apAra saMsArarUpI mahAsAgarane utAravAmAM setu (maryAdA) rUpa ane utkRSTa jJAnanA hetu evA zrI sumatinAtha bhagavAnane namaskAra karI, bhavya prANIonA kalyANarUpa vRkSane ucheravAmAM nIkanA jaLa jevuM e prabhunuM caritra temanA prasAdathI kahevAmAM Avaze. A jaMbudvIpamAM puSkaLa RddhithI pUrva videhamAM tilakarUpapuSkalAvatI nAme eka viye che. temAM zaMkhapura nAme eka suMdara nagara hatuM temAM moTA caitya ane havelIonI vicitra davajAethI badhuM AkAza vyApta thayeluM rahetuM hatuM. te nagaramAM vijaya karanAra vijayasena nAme rAjA rAjya karatA hatA. bhujavIryathI zebhanArA e rAjAne sainya phakta zobhAne mATeja hatuM. sarva aMtaHpuranI strIomAM AbhUSaNarUpa sudanA nAme eka tene priyA hatI, je caMdranI lekhAnI jema hamezAM sudarzanA hatI. rati sAthe kAmadevanI jema vistRta vibhavavALe vijayasenarAjA tenI sAthe kriIDA karate pitAne samaya nirgamana karato hate. eka vakhate koI utsavane divasa AvatAM nagaranA lake sarva samRddhi ane parivAra sahita udyAnamAM krIDA karavAne gayA. te vakhate jANe mUrtimAna rAjyalamI hAya tevI sudarzana rANI paNa chatracAmarathI alaMkRta evI eka hAthiNI upara besIne te udhAnamAM AvI. tyAM jANe dikakanyAo hoya tevI amUlya AbhUSaNenI zebhAne dhAraNa karanArI ATha strIothI paravarelI ke eka strI tene jovAmAM AvI. apsarAo jema IdrANInI upAsanA kare tema e ATha vadhuoe upAsanA karAyelI e suMdara strIne joIne sudarzanA pitAnA cittamAM parama vismaya pAmI. "A strI koNa che? ane tenI pAse rahelI bIjI ATha bALAo keNa che? e jANavA mATe devI sudarzanAe pitAnA eka nAjarane tapAsa karavAnI AjJA ApI. tyAM jaI pUchI AvIne sudanAne te kahevA lAgyuM-he mahArAjJI! e strI A nagaranA pratiSThita zreSThI nadipeNanI sulakSaNa nAme strI che. e sulakSaNune be putro che, ane te pratyeka putrone cAra cAra strIo che. te ATha strIo dAsInI jema potAnI sAsunI sevA karavAne ahIM sAthe AvelI che." A pramANe sAMbhaLIne sudarzanA cittamAM vicAra karavA lAgI ke "ahA ! A zeThANIne dhanya che ke je putranuM mukha juve che, ane jANe nAgakanyA hoya tevI svarUpavAna ane kuLavAna ATha putravadhUo jenI sarvadA sevA kare che. mArA jevI puNya rahita strIne dhikkAra che ke jene putra ke putravadhu kAMI nathI, je ke huM mArA patine eka hRdayarUpa chuM tepaNa mAruM jIvita vRthA che. Ama tema pitAnA hAthane uchALatA ane cAre tarapha dhULIthI dhUsara thayela putra vRkSa upara vAnaranI jema puNyavaMtI strIonA utsaMgamAMja krIDA kare che. phaLavinAnI valInI jema ane jaLavinAnA parvatanI jema putravinAnI strIe zeka karavA 1 sArU che darzana jenuM evI. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) putrarahita levAthI sudarzanAne thayela kheda. 53 . lAyaka ane niMdavA lAyaka che. je strIone putranA janma, nAma, cela ane vivAhAdi saMskAranA mahatyanI prApti thatI nathI te strIone bIjA utsavo zA kAmanA che? A pramANe vicAratI sudarzanA devI himathI pIDAyelI padminInI peThe karamAI gayela mukhavALI thaI kheda sahita potAnA bhuvanamAM pAchI AvI. pitAnI priya sakhIone vidAya karI jANe vyAdhivALI hoya tema niHzvAsa mUkatI zayA upara paDI. tyAM te kAMIpaNa bolatI nahotI, khAtI nahotI ane kAMI zaMgAra paNa karatI nahotI. kevaLa ratnanI putaLInI jema zanya manathI paDI rahelI hatI. parivArane mukhathI tenI tevI sthiti jANIne mahArAjA vijayasena tyAM AvI premayukata kemaLa girAvaTe kahevA lAgyA...he devI ! huM pote tAre AdhIna chatAM tAre kaye mane ratha apUrNa che ke jethI marusthaLamAM paDelI haMsalInI jema tuM taraphaDe che? zuM tane kAMI aMtaranI pIDA che? athavA keI navIna vyAdhi thayela che? vA keIe tArI AjJA ullaMghana karI che ke te kAMI duHsvapna joyeluM che? te kaI bAhya ke atyaMtara apazukana thayela che? je kAMIpaNa tane kheda thavAnuM kAraNa hoya te kahI de. mArI pAse tAre kAMIpaNa chAnuM rAkhavuM na joIe. sudarzanA niHzvAsa mUkI gadgad svare belI-hapriyanAtha! tamArA prasAdathI tamArI jema mArI AjJAne keIe paNa khaMDita karI nathI, tema Adhi vyAdhi duHsvapna apazukana ke bIjuM kAMI paNa mane pIDA karatuM nathI; paNa eka bAbata mane ghaNI pIDA kare che, te e che ke jyAM sudhI ApaNe putranuM mukha joyuM nathI tyAM sudhI rAjyasaMpatti, viSayasukha ane ApaNI baMnenI prIti e sarva vyartha che; jema nirdhana purUSa lakSamIvAnanI lakSamIne joIne tenI IcchA rAkhe che tema putravALAnA putrone joIne huM paNa tevI rIte ja IcchA rAkhuM chuM, e keTalI badhI khedanI vAta che ? je ApaNe manarUpI tAjavAmAM eka tarapha sarva sukha ane eka tarapha putraprAptinuM sukha rAkhIne taLazuM te temAM putraprAptinuM sukha adhika thaze. vanamAM putra parivAra sAthe pharatA evA mRgAdika pazuo sArA che, paNa putra rahita evA ApaNane dhikkAra che ! kAraNa ke temanAthI paNuM ApaNuM bhAgya a9pa che. pachI rAjA be -"he devI ! tame dhIrA thAo, devatAnuM ArAdhana karIne huM tamAre mane ratha thaDA samayamAM pUrNa karIza. je parAkramathI asAdhya che, je buddhithI agocara che, je maMtrone viSaya nathI, je taMtrathI dUra che, ane bIjA upAyathI paNa je agamya che tevA purUpArthane prasanna thayelA devIdevatAo sAdhI Ape che. he mAninI! A tamAre maratha have siddha thaI cukyo che ema jANe. have zeka zA mATe karo cho ? huM putrane mATe ghaNuM karIne ApaNuM kuLadevInI pAse ja jaIne besIza." evI rIte rANIne dhIraja ApI vijayasena rAja snAna karI pavitra veba paherI pitAnA maMdiramAMthI nIkaLI kuLadevInA sthAnamAM gayA. tyAM te kuLadevatAnI pUjA karI putrane lAbha thAya tyAM sudhI anapAnane tyAga karIne dRDha nizcaya dharAvIne beThA. jyAre chaThTho upavAsa thayo tyAre kuLadevI pratyakSa thaI. ane "he mahIpati! varadAna mAga' ema prasanna thaIne kahyuM. rAjA vijayasena devIne namaskAra karIne bolyA "he kuLadevI! Apa prasanna thaIne sarva purUSamAM utkRSTa evA putra bhilAne Ape". te sAMbhaLI 'devalokamAMthI eNvIne keI uttama devatA tamAro putra thaze evuM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 je. putraprApti mATe vijayasena rAjAe karela kuLadevInuM pUjana (29) varadAna ApI kuLadevI tatkALa aMtardhAna thaI gaI. rAjAe devInA ApelA varadAnanI vArtA pitAnI priyAne kahI. tethI meghanI gajenAthI bagalInI jema te vArtAthI rANI ghaNe harSa pAmI. bIje ja dIvase tucanAtA thayelAM sudarzanA devInI kukSimAM devalokamAMthI cavIne kaI mahaddhika devatA utpanna thaye. te vakhate sutelA mahAdevIe kezaranA jevI rAtI kezarAvALe eka kizora kezarIsiMha potAnA mukhamAM praveza karate je. tarataja bhaya pAmelA rANIe zasyA uparathI beThA thaIne potAnA mukhamAM thayelA siMhanA pravezanI svana vArtA rAjAne kahI. e sAMbhaLI mahArAjA bolyA- he devI ! A svapna e kuLadevInA varadAna rUpI vRkSanuM evuM phaLa prakAzita karyuM che ke siMhanA je parAkramI tamAre eka putra thaze." A svapnane vicAra sAMbhaLI rANI ghaNu khuzI thayAM ane bAkInI rAtrI zubha kathAo karatAM jAgratapaNeja nirgamana karI. uttama saritAnA jaLamAM suvarNanA kamaLanI jema devInI kukSimAM te garbha divase divase vadhavA lAgyuM. eka vakhate devI pitAne utpanna thayelA dehada mahArAjAne kahevA lAgyA ke- sarva prANIone abhaya ApavAne IcchuM chuM, sarva nagara vigeremAM amArI ghoSaNA karAvavAne IcchuM chuM, ane samagra jinacaityamAM aSTAblika utsava karavAnI abhilASA rAkhuM chuM." rAjAe kahyuM- he devI ! garbhanA prabhAvathI kuLadevInA varadAnane ane svapnArthane satya karanAra evA A tamArA dehada che. uttama IcchAvALA ! garbhanA prabhAvathI ja tamArI AvI IcchA thaI che, kAraNake pratimAno prabhAva adhiSThAyaka devane ucitaja thAya che. A pramANe kahIne rAjAe bhaya pAmelAone abhayadAna ApyuM, paTaha vagaDAvIne sarva ThekANe amArISaNuM pravartAvI ane aSTaprakArI pUjAthI tathA divya saMgItathI dareka caityamAM aSTAblika utsava karAvyA. - e dehada pUrNa thavAthI pUrNa caMdranA jevA ujajavaLa mukhavALI devI prasanna thaI ane samaya AvyA tyAre vela jema phaLane janma Ape tema eka putraratnane teNe janma Ape. te vakhate sarvarAjAomAM ziromaNi vijayasena rAjAe ciMtAmaNiratnanI jema udgheSaNa karAvIne yAcakene Icchita dAna ApavA mAMDayuM, ane hRdayarUpa samudrane caMdrasamAna mATe mahatsava karyo. te pachI tevIja rIte svajanenI jema nagarajanoe paNa mahatsava karyo. pachI devInA svapnane anusarIne mahArAjAe putranuM purUSasiMha evuM manehara nAma pADayuM. anukrame vRddhi pAmI vizALa bhujAvALe e kumAra rUpathI, kaLAthI ane kuLathI pitAne sadaza evI rAjAonI ATha kanyAo para. apsarAonI sAthe devanI jema teonI sAthe vijayasena rAjAne kumAra kSaNe kSaNe krIDA karete viSayasukha bhegavavA lAgyuM. eka vakhate jANe sAkSAt vasaMta hoya athavA jANe sAkSAt vasaMtane mitra kAmadeva hAya te purUSasiMha kumAra svecchAthI krIDA karavAne udyAnamAM gayo. tyAM rUpathI ane zamathI AnaMdane jaya karanAra vinayanaMdana nAmanA sUrine samArelA teNe joyA. temane jotAM ja jANe amRtanuM pAna karyuM hoya tema kumAranAM locana, hRdaya ane bIjAM aMge paNa pUrNa vikAsa pAmyAM. kSaNavAra temane nIrakhI rAjakumAra vicAravA lAgyo ke "jevuM vezyAnI pAse rahIne satIvratanuM pAlana karavuM, ceranI pAse rahIne nidhAnanuM gepavavuM, yuvAna mAjaranI pAse rahIne amRtanA Asa vanuM rakSaNa karavuM ane DAkaNanI paDozamAM rahIne potAnI kuzaLatA sAcavavI muzkela che, tevI ja Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) sudarzanane thayela putra prAptikumArane munInuM maLavuM. parva 3 juM. rIte A muninuM anupama rUpa ane yauvanavaya jatAM viSayavRttirUpa unmAdane hetu udaya pAme tevuM jaNAya che, te chatAM AvA kaThina vratanuM dhAraNa karavuM dekhAya che te tevuM ja muzkela che. hemaMtaRtumAM hima, grISmaRtumAM sUryane vApa ane varSARtumAM jhaMjhAvAta sahana thaI zake paNa cAvanamAM kAmadevane upadrava sahana thaI zakato nathI. te chatAM AvA kAmadevane chatanArA muni, Aje puNyAnubaMdhI puNyathI bhAgyaze mArA jevAmAM AvyA che, ke jeo mAtA, pitA ke gurU hoya tema mane prIti utpanna kare che. A pramANe vicAra karI rAjakumAra satvara temanI pAse AvyA, ane hRdayane AnaMda ApanArA e vinayanaMdana munine teNe vaMdanA karI. munie kalyANarUpI aMkurane utpanna karavAmAM meghavRSTi jevI dharmalAbharUpa AziSa ApIne rAjaputrane AnaMdita karyo. pachI kumAra namaskAra karI be"he munirAja ! nava yauvanavAna chatAM tame AvuM vrata dhAraNa kareluM che te joIne mane Azcarya thAya che. AvI vayamAM tame yatnapUrvaka viSayathI vimukha thayA che, te viSayanA kipAkanA phaLanI jevA mAThA vipAka huM paNuM jANuM chuM. A saMsAramAM huM paNa kiMcit mAtra sAra jeta nathI, paraMtu tevA saMsArane parihAra karavAne ApanA jevA viralA purUAja ughukta thAya che. te svA. mina ! Apa A saMsAra taravAne upAya mane batAve ane sArthavAha jema vaTemArgune laI jAya, tema tame mane tamAre mAge laI jAo. he mahAmuni ! kAMkarAne zedhatAM jema parvata uparathI mANijya maLI jAya, tema kriIDA karavAne AvelA mane ahIM tame prApta thayA che." AvI rIte jyAre rAjakumAre kahyuM tyAre kAmadevanA zatru evA e mahAmuni navIna meghanA jevI gaMbhIra girAthI A pramANe chelyA-"jema mAMtrika purUSane sarvabhUtapizAca zAMtine mATe thAya che tema vairAgyavAna purUSane yauvana, ezvarya ane rUpAdika je madanAM sthAna che te zAMtine mATe thAya che zrI bhagavaMte saMsArarUpa samudrane taravAmAM uttama vahANanI je yatidharma kaheluM che. e yatidharma saMyama, satya, zauca, brahmacarya, aparigraha, tapa, kSamA, mRdutA, Avaka ane muktipa e daza prakAra che. prANAtipAta nivRtti e saMyama asatya vacanane parihAra kare te amRSAvAda; adattAdAna (cArI) vajIne saMyamanI zuddhi rAkhavI te zauca; nava gupti sahita kAma-iMdriyane saMyama kare te brahmacaryanuM zarIra vigeremAM paNa mamatArahita pANuM te akiMcanatA; anazana, audarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, tanukaleza ane saMlInatAe cha prakAre bAhAtapa ane prAyazcita, viyAvRtya, svAdhyAya, vinaya, kAyotsarga ane zubha dhyAna e cha prakAre atyaMtara tapa-te baMne maLI bAra prakAre tapa; zakti vA azakti chatAM krodhane nigraha karI sahana karavuM te kSamA mAnane jaya karI madanA deSane tyAga kare te mRdutA, mAyAne jItIne mana, vacana, kAyAthI vakratAne cheDI devI te Arjava; ane bAhya tathA atyaMtara vastuomAM tRNAno viccheda te mukti e daza prakArane dharma saMsArasamudrathI pAra utAravAmAM samartha che, ane e nirdoSa dharma ciMtAmaNi ratnanI jema A jagatamAM puNyathIja prApta thAya che." A pramANenI munirAjanI vANuM sAMbhaLI rAjakumAra purUSasiMha vinayapUrvaka A pramANe be -"he prabhu ! nirdhanane dhanane bhaMDAra batAvavAnI jema Ape A dharma mane sArI rIte batAvyo che. paNa e dharma gRhavAsamAM rahIne AcarI zakAto nathI. kAraNake gRhavAsa saMsAra 1 ahiMsA, 2 acaurya, 3 nirabhimAnatA, 4 saralatA, 5 nirlobhanA. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 je. purUSasiMhe jaNAvela saMsAranivAsanuM kaNa. . (31) rUpI vRkSane eka uttama dehada che. paNa he bhagavaMta! A saMsArarUpI durgAmanA nivAsathI huM te udvega pAmya chuM, mATe mane dharmarAjAnI rAjadhAnIrUpa dIkSA Ape." rAjaputranAM evAM vacana sAMbhaLI vinayanaMdana sUri bolyA- he rAjakumAra ! A tamAro maratha ghaNe zreSTha ane puNyasaMpattine sAdhanAre che. moTI buddhivALA, vivekI ane daDha nizcaya rAkhanArA he mahAsatva ! tame vratane bhAra dhAraNa karavAne yogya che, tethI tamAre mane ratha ame pUrNa karIzuM; paraMtu prathama tame nagaramAM jaI tamArA putravatsala mAtApitAnI rajA laIne Ave; kAraNake jagatamAM prANIne pahelA gurU mAtApitA che." muninAM evAM vacana sAMbhaLI purUSasiMha nagaramAM gayA, ane mAtApitA pAse jaI praNAma karI aMjalI jeDI dIkSA levAnI AjJAne mATe vijJapti karI. putranuM evuM vacana sAMbhaLI teoe kahyuM-"he vatsa! A vakhate tene dIkSA levI yukta nathI. kAraNake paMca mahAvratane bhAra vahana kara ghaNuM muzkela che. saMyamI purUSane pitAnA dehamAM paNa mamatA choDI ane rAtrIjanathI virAma pAmI, beMtAlIza doSothI rahita evA piMDanuM - jana karavuM paDe che. nitya udyogI, mamatA rahita, parigrahe varjita ane guNamAM tatpara evA munine pAMca samiti ane traNa guptie sarvadA dhAraNa karavI paDe che. vaLI vidhipUrvaka mAtAdika pratimA tathA dravya, kSetra, kALa ane bhAvane anusarIne aneka prakAranA abhigraha karavA paDe che. mAvajajIvita snAnane tyAga, pRthvI upara zayana, kezane loca, zarIrane asatkAra, gurUkuLamAM sadAnivAsa, pariSaha ane upasargonI anumodana sahita sahanatA ane aDhAra hajAra zIlanA aMganuM avadhAraNu, ItyAdika sarva niyamo dIkSA lenArane pALavA paDe che. he sukumAra kumAra! e pramANenA niraMtara niyama pALavA te loDhAnA caNA cAvavA tulya che, be hAthathI apAra samudrane taravA tulya che, kharSanI tIkSaNa dhAra upara caraNathI cAlavA jevuM che, agninI vALAnuM pAna karavA tulya che, tAjavA upara merU parvata toLavAne che, moTI nadI sAme pUre taravA barobara che, ekale paMDe baLavAna zatruonuM sainya jItavA samAna che, ane pharatA cakra upara rahela rAdhAvedha karavAno che. grahaNa karelI dIkSA je mAvajajIvita pALavI teja moTuM satva, teja agAdha dharya, teja moTI buddhi ane teja moTuM baLa che." ( A pramANenAM mAtApitAnAM vacana sAMbhaLI rAjakumAra prasanna thaI belyo- pUjyapAda! Apa kahe che te barAbara che. dIkSA pALavI tevIja kaThiNa che, paNa huM Apane vijJapti karuM chuM ke saMsAramAM nivAsa karavAthI utpanna thatA kaTenI AgaLa dIkSAnuM kaSTa eka sAme bhAga paNa nathI. vacanathI na kahI zakAya ane zravaNathI na sAMbhaLI zakAya tevI pratyakSa narakanI vedanA te kara rahI, paNa A lekamAM niraparAdhI tiryaMca jAtine baMdhana, cheda ane tarjanAdikanI saha pIDAo manuSyane kaSTAdika vyAdhionI pIDA, kedakhAnuM, aMganuM katarAvuM, tvacA ukhaDAvavI, zarIra bALI devuM ane mastaka chedana karavuM ItyAdika vedanAo, ane svargavAsI devatAone priyajanane viyega, zatruthI parAbhava ane avananA jJAnathI thatuM dusaha duHkha jovAmAM Ave che." rAjakumAre potAnA mAtApitAne A pramANe kahyuM, tyAre putrane sAbAzI ApI khuzI thaIne teoe vrata levAnI AjJA ApI. pachI pitAe harSathI jene niSThamaNumahaitsava kare che e rAjaputra phaLane athI jema vanaspati pAse jAya tema dIkSAne arthe muninI pAse Avyo. tyAM sAmAyika uccarI purUSasiMha kumAre vinayanaMdana muninA caraNakamaLanI pAse bhavasAgara taravAmAM nAvikArUpa dIkSA grahaNa karI, pramAda rahita sarva prANInI rakSA karatA e Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) megharAjAnuM varNana. parva 3 ju. rAjakumAra rAjanA jema dRDhapaNe dIkSAnuM pratipAlana karyuM, te sAthe vIza sthAnakomAMthI keTalAeka sthAnake ArAdhIne teNe ujajavaLa evuM tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. ghaNuM kALa paryata vihAra karI chevaTe anazanathI kALa karIne vijayaMtavimAnamAM mahaddhika devatApaNe utpanna thaye. A jaMbudvIpamAM bharatakSetranI aMdara moTI saMpattionA sthAnarUpa vinItA nAme nagarI che. jANe bIjA dvIpamAMthI caMdranA biMba lAvIne racelA hoya tevA rUpAne kAMgazathI e nagarInI AsapAsa eka meTe kille zobhatuM hatuM. aneka prakAranA ratnanA bhaMDArarUpa e nagarImAM rAjAoe rakSAne mATe eka bIje rUpAne kile karelo hato, te jANe zeSanAga kaMDalAkAre thaI tenI rakSA karato hoya tema jaNAto hato. tyAM rahelA cunAdAra mahelonA rananA chajA upara paDatAM caMdranA pratibiMbane gRhanA mA2 dahIMno piMDa jANIne cATatA hatA. tyAM krIDAnA zukapakSIo ghera ghera "ahaMtadeva ane sAdhu gurU ema paDhatA hatA, ane tene ja sAMbhaLatA hatA. dareka vAsagRhamAM bALavAmAM AvatA agarUdhupamAMthI nIkaLatI dhumADAnI zreNio AkAzamAM tamAla vRkSanA vanane dekhAva vistAratI hatI. jaLanA raMTamAMthI uchaLatA biMduothI chavAI rahelA tyAMnA udyAnI aMdara jANe zItathI bhaya pAmatA hoya tema sUryakiraNe kadApi pesI zaktA nahi. e nagarImAM IvAku vaMzamAM tilakarUpa megha nAme rAjA hatA, je mahAmenI peThe sarva jagatane AnaMda ApatA hatA. e rAjAnI rAsalakSamI yAcakene katArtha karavAne mATe sadaiva ApavAmAM AvatI hatI, te chatAM paNuM nIkanA jaLanI peThe te atizaya vRddhi pAmatI hatI. bIjA rAjAo AvIne pAMca aMgathI pRthvIne sparza karI megharAjAne namatA hatA ane vastra alaMkAra tathA ratnAdikanA bhaTaNAthI tenuM arcana karatA hatA. madhyAnhane sUrya jema dehanI chAyAne saMkeca kare tema tene prasarate pratApa zatruonI lakSmIne saMkeca karate hate. meTI samRddhithI, moTI zaktithI ane moTA prabhAvathI cesaTha iMdra uparAMta jANe pAMsaThame Idra heya te te rAjA jaNAta hatA. e rAjAne mAMgaLikanA sthAnarUpa maMgaLA nAme patnI hatI. e zIlavatI rANI jANe dehadhArI kuLalakSmI hoya tevI jaNAtI hatI. e rANI niraMtara pitAnA patinA hRdayamAM rahetI hatI, ane rAjA teNanA hRdayamAM raheto hato. vAsagRha vigeremAM te temane phakta bahiraMga mAtra nivAsa hate. gRhamAM ke udyAna vigeremAM e mahArANI saMcAra karatI, tyAM paNa pitAnA patinuM devatAthI adhika dhyAna karatI hatI. e vizALa vecanavALI kAMtAe potAnAM rUpa, lAvaNya ane siAbhAgyathI devAMganAne te dAsIrUpa karI hatI, ane pitAnA suMdara mukhathI caMdrane paNa dAsa karyo hate. teNInuM adhika ujajavaLa rUpa ane lAvaNya AMgaLI ane mudrikAnI jema paraspara eka bIjAne zobhAvatA hatA. IndrANInI sAthe IdranI jema e devI sAthe bega bhegavatA e rAjAne akSayaprIti baMdhANI hatI. have purUSasiMhano jIva je vaijayaMtavimAnamAM gayela che te tetrIza sAgaropamanuM AyuSya bhegavI zrAvaNa mAsanI zukala dvitIyAne divase maghA nakSatramAM caMdra AvatAM tyAMthI avIne maMgaLAdevInI kukSimAM avataryo. te vakhate maMgaLAdevIe tIrthakaranA janmane sUcavanArAM gajendra vigere ceda mahA svapna joyAM, ane pRthvI jema nidhAnane gUDha rIte dhAraNa kare tema maMgaLAdevIe traNa bhuvananA AdhArarUpa garbha dhAraNa karyo. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je. eka putra mATe be zone kaie. (33) - te daramiyAna keI dhanADhya vyApArI pitAnI be sarakhI vayanI strIone sAthe laIne vyApAra karavAne mATe nagarIthI dUra dezAMtara gaye. mArgamAM tenI eka patnIe putrane janma Ape, te putrane bane sapatnIo (ze) e samadraSTie ucherIne mATe karyo. paraMtu e vyApArI dezAMtaramAMthI dhana upArjIne pAchA pharatAM mArgamAM ja mRtyu pAmyA. "daiva gati mahA viSama che." zekathI azrane varSAvatI dIna thaI gayelA mukhavALI banne strIoe pitAnA patine agnisaMskAra karAvIne audhvadehikakriyA karI. pachI te mahelI eka kapaTavALI strI "A putra ane dhana mArAM che ema kahetI putranI kharI mAtAnI sAthe kajIo karavA lAgI. temAMthI eka kharI putramAtA, putra ane dhananuM kSema ane bIjI kapaTI mAtA putra ane dhanane vega IcchatI hatI. te bane tyAMthI satvara ayodhyA nagarImAM AvI. tyAM te bannee potAnA kuLamAM, bIja kuLamAM ane nyAyanA dharmAsana pAse paNa phariyAda karI, paraMtu teone kajIe tenAthI jarA paNa patya nahIM. tyAMthI vivAda karatI te banne rAjA pAse AvI. rAjAe sabhAmAM bolAvIne temane vAdanuM kAraNa pUchyuM. prathama putranI apara mAtAe rAjAne kahyuM-"he mahArAjA! A amAre kajIe A nagaramAM sarva ThekANe kahevAmAM Ave che. paNa koIe tene uchera karyo nathI. kAraNa ke duHkhathI bIjA koNa duHkhI thAya ? pRthvImAM parasukhe sukhI ane paraduHkhe duHkhI evA te Apa dharmarAjA che, tethI vyAjabI nyAya maLaze ema dhArIne huM Apane zaraNe AvI chuM. A mATe aurasa putra che ne meM Ane sarakhI rIte ucheryo che, tethI A sarva dhana paNa mAruM ja che, kAraNake jene putra tenuM ja dhana kahevAya." pachI putranI kharI mAtA balI he kapALa rAta! A putra ane dhana mAAM che. A mArI zeka saMtAna vagaranI che. te dravyanA lebhathI mArI sAthe kaleza kare che. prathama mArA putranuM mArI sAthe e paNa pAlana karatI hatI. te vakhate meM saralatAthI tene tema karatI aTakAvI nahIM, tethI atyAre snehathI paga pAse suvADatAM ozIkAne pakaDanArI thaI paDI che. mATe he mahArAjA ! Apa nyAya karavA sajaja thAo, A kajIe Apane ja patAvavo joIze. rAjA tapAsa karIne vA tapAsa karyA vagara je kAMI phesale Ape che te prAye pharate nathI." A pramANe banne strIo kahI rahI tyAre rAjA bolyo-"A be strIe jANe eka DIMTamAMthI cyavI hoya tema barAbara sarakhI che. banne strIe jyAre visaddaza rUpavALI hoya tyAre jenI sAthe patranI AkRti maLatI Ave tene e patra che ema anamAna karI zakAya, paNa A putra to bannenA AkAra sAthe maLate che, tethI e anumAna paNa thaI zake tema nathI. vaLI A bALaka belI paNa jANato nathI, te pachI A mAtA che, ne A vimAtA che evA jJAnanI te vAta ja zI karavI! " A kajIyAne nirNaya karavAmAM cakita thaI e pramANe kahetA evA rAjAne vicAramAMne vicAramAM nitya kRtya karavAne madhyAnha kALa thaI gayo. pachI sabhAsadoe kahyuM-"he prabhu ! A bannene vivAda vajAgraMthInI jema dubheva hovAthI chamAse paNa amArAthI te bhedI zakANe nathI, mATe hAla ApanA nityakRtyane vakhata thaye che to te nigamana thavo na joIe. kSaNa pachI pharIvAra vaLI Apa A vivAdane mATe vicAra karaje." "bhale ema kare' ema kahI rAjAe sabhA visarjana karI, ane te pachI nityanA kRtya karI te aMtaHpuramAM gayA. tyAM maMgaLAdevIe vijJapti karI ke "he svAmI ! madhyAnha kRtyane mATe Aje ativeLA kema thaI?" rAjAe e banne strIonA vivAdane vRttAMta rANIne kahI batAvyuM, eTale garbhanA prabhAvathI B - 5 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) maMgaLadevIe zekanA kajIAne Apela cukAda. parva 3 ju. jemanI sumati thayelI che evA sumaMgaLAdevI A pramANe chelyA- he deva ! strIonA vivAdane nirNaya to strIoe ja kara yukta che, mATe te bannenA vivAdano nirNaya huM pote karIza. pachI rAjA mahArANIne sAthe laIne sabhAmAM AvyA. tyAM te banne strIne bolAvIne pharIne tenA vivAdanuM kAraNa pUchayuM, eTale teoe pUrvanI peThe kahI batAvyuM. rANI temanuM bolavuM ane uttara ApavAnI rIti tarapha vicAra karI belyAM-bAIo ! mArA udaramAM traNa jJAnane dhAraNa karanAra tIrthakara utpanna thayelA che, temane prasava thayA pachI azoka vRkSa nIce besIne te tamArA vivAdane nirNaya karaze, mATe tyAM sudhI tame bane rAha juo. aparamAtAe e vAta kabula karI, paNa putranI kharI mAtA belI-he mahAdevI! huM jarA vAra paNa rahI zakIza nahIM, ane mArA vahAlA putrane teTalA kALa sudhI zekayane svAdhIna paNa karI zakIza nahIM, Apa sarvajJanI mAtA che te tame pote Ajeja tene nirNaya kare. AvAM putramAtAnAM vacana sAMbhaLI maMgaLAdevI nirNaya karIne belyAM-"A strI kALakSepane sahana karI zakatI nathI. mATe A putra kharekhara eneja che, ane A bIjI strI pAraka putra ane dhana bannene AdhIna rahevA devAne mAro nirNaya sAMbhaLI kALakSepa karavAne kabula kare che, tethI te tenI kharI mAtA nathI. kAraNake kharI mAtA pitAne putra banene AdhIna rahevA devArUpa kALakSepakema sahana kare? mATe he bhadra! tuM jarA paNa kALakSepa sahana karatI nathI tethI mArA jANavAmAM AvyuM ke A putra tAre che tethI tene laIne tuM ghera jA. kadI A strIe e putranuM lAlanapAlana karyuM haze, paNa tethI kAMI e putra tene kahevAya nahIM; kemake keDilAnA putranuM poSaNa karanAra te kAgaDI hoya che, paNa e putra to kokilAja kahevAya che." garbhanA prabhAvathI devIe teono A pramANe nirNaya karyo, te sAMbhaLIne sarva caturvidha sabhA netravikAsa karI vismaya pAmI. pachI prAtaHkALa thavAthI kamalinI ane kumudinInI jema e putrathI harSa ane kheda pAmatI te bane zakaye pitAne ghera gaI. jANe saMkoca karIne raheto hoya tema devIne kAMIpaNa vedanA nahIM upajAvate garbha zukala pakSanA caMdranI jema anukrame vadhavA lAgyuM. pachI navamAsa ane sADAsAta divasa vItyA, eTale vaizAkha mAsanI zukala aSTamIe caMdra maghA nakSatramAM AvatAM pUrva dizA jema caMdrane janma Ape tema maMgaLAdevIe sukhethI kauMcapakSInA cinhavALA suvarNavaNuM putraratnane janma Ache. te vakhate gelekyamAM udyata thaye, kSaNavAra nArakI ne paNa sukha thayuM, ane iMdranAM Asana kaMpyAM. prathama dikumArIeAe tyAM AvIne yathAyegya sUtikAkarma karyuM. pachI zakaI AvI maMgaLAdevInI zayyAmAMthI prabhune merU parvata upara laI gayA. tyAM azrutAdi treisaTha I drae AvIne zakraIdranA utsaMgamAM rahelA prabhune tIrtha jaLathI abhiSeka karyo. pachI IzAnaIdranA usaMgamAM prabhune besADIne zakaI kre vikavelA phATikanA cAra vRSabhanA zIMgaDAmAMthI nIkaLelA jaLavaDe prabhunuM snAtra karyuM. pachI vilepana karI, vastrAlaMkAra paherAvI tathA ArAtrika utArIne zakaIdra bhaktithI A pramANe stuti karavA lAgyA. "he deva ! ApanA janmakalyANakathI A pRthvI kalyANuvALI thaI gaI che, te jyAre tame caraNakamaLathI A pRthvI para vihAra karaze tyAranI te vAtaja zI karavI ? he bhagavana ! tamArA darzanasukhathI amArI draSTie kRtArtha thaI che, ane tamAruM pUjana karavAthI A hAtha kRtArtha thayelA che. he jinanAtha ! tamArA snAtra arcana vigerene je mahatsava karavAmAM Avelo Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 je. prabhune janma-zadranI stuti (35) che te cirakALanA mArA maneratharUpI prAsAda upara kaLazarUpa thayela che. he jagannAtha ! sAMpratakALe huM A saMsAranI paNa prazaMsA karuM chuM, kAraNa ke jemAM muktinA eka nibaMdhanarUpa tamArUM darzana prApta thayuM che. he deva ! svayaMbhUramaNa samudranI umie kadI gaNI zakAya, paNa mArA jevA purUSe atizanA pAtra evA tamArA guNone gaNI zake nahIM. dharmarUpI maMDapanA staMbharUpa jagane udyota karavAmAM sUryarUpa ane dayArUpI velAnA Azayane mATe moTA vRkSarUpa "evA he jagatpati ! A vizvanI rakSA kare. he deva ! muktinA baMdha thayelA dvArane ughADavAmAM kuMcIrUpa tamArI dezanA puNyavaMta prANuonAja sAMbhaLavAmAM Ave che. he bhuvanezvara! ujajavaLa darpaNa jevA mArA manamAM haMmezAM pratibiMba rUpe paDelI tamArI mUrti mane muktisukhanA kAraNarUpa thAo." A pramANe stuti karI zakaI prabhune laIne kSaNavAramAM tyAMthI utpatI maMgaLadevInI pAse AvyA, ane tyAM prabhune mUkIne pitAne sthAnake gayA. prabhu garbhamAM hatA te vakhate mAtAnI sArI mati thayelI hatI tethI pitAe prabhunuM sumati evuM nAma pADyuM. iMdranI AjJAthI dhAtrIoe AvIne lAlana pAlana karelA prabhu zaizavalayanuM ullaMghana karIne yauvanavayane prApta thayA. te vakhate prabhunI kAyA traNaso dhanuSya UMcI thaI skaMdha puSTa thayA, ane bhajArUpI zAkhA jAnu sudhI lAMbI thaI, tethI jANe jaMgama kalpavRkSa hoya tema prabhu zebhavA lAgyA. temanI lAvaNyarUpI taraMgiNImAM mAchalIonI jema lalanAonI dRSTie caMcaLa thavA (2mavA) lAgI. pitAne bhAgya karma che ema jANIne temaja mAtApitAnA AgrahathI sauMdaryavatI rAjakanyAonI sAthe prabhue pANigrahaNa karyuM. janmathI daza lAkha pUrva gayA tyAre pitAnA ghaNuM AgrahathI prabhue rAjyabhAra grahaNa karyo. jANe vaijayaMta vimAnamAM rahyA hoya tema bAra pUrvAgasahita ogaNatrIza lAkhapUrva rAjyavasthAmAM prabhue nirgamana karyA. joke pote svayaMbuddha che tathApi lokAMtika devatAoe baMdha karavAthI (yAda ApavAthI) zrIsumatinAtha prabhue dIkSA levAnI IcchAvaDe vArSika dAna ApavA mAMDayuM. vArSika dAnane aMte jemanA Asana calita thayelA che evA Idro ane rAjAoe svAmIne dIkSAbhiSeka karyo. pachI prabhu abhayaMkarA nAmanI zibikA upara ArUDha thaIne sura, asura ane manuSyanI sAthe sahasAmravanamAM padhAryA. tyAM vizAkha mAsanI zukala navamIne divase madhyAhana vakhate maghA nakSatramAM caMdra Abe sate hajAra rAjAonI sAthe nityakti evA prabhue dIkSA lIdhI. pachI jANe dIkSAne anujabaMdhu hoya athavA jANe priyamitra heya tevuM mana:paryava nAme jJAna te ja vakhate prabhune utpanna thayuM. bIje divase vijayapuramAM padmarAjAne ghera prabhue paramAtrathI pAraNuM karyuM. devatAoe tene ghera suvarNavRSTi vigere addabhuta divya pragaTa karyA. rAjAe nitya pUjanane mATe te ThekANe eka ratnapITha banAvyuM. tyAMthI vividha abhigrahane dhAraNa karatA ane pariSahAne sahana karatA prabhue vIza varSa sudhI pRthvI para vihAra karyo. grAma Akara vigeremAM vihAra karatA karatA prabhu ekadA pAchA potAnA dIkSAgrahaNavALA sahasAmravanamAM AvyA. tyAM priyaMgu vRkSanA mULa nIce dhyAna karatA prabhu apUrva karaNathI kSapakazreNImAM ArUDha thayA eTale temanA sarva ghAtaka tuTI 1. nAnAbhAI 2. AmAM bhAmaMDaLa pratihArya sucavyuM che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) prabhue lIdhela dIkSA-prApta thayela kevalajJAna. parva 3 ju. gayA. caitramAsanI zukala ekAdazIe caMdra maghA nakSatramAM AvatAM jemaNe chaThTha tapa kare che evA prabhune ujavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. AsanakaMpathI e vRttAMta jANIne sarva Idro sura asuranI sAthe tyAM AvyA. ane teoe dezanA devAne mATe samavasaraNuM rahyuM. temAM prabhue pUrva dvArathI praveza karIne tenA madhyabhAgamAM rahelA eka keza ne soLase dhanuSya UMcA caityavRkSane pradakSiNA karI. pachI "sAyananA ema kahI prabhu pUrvAbhimukha siMhAsana para bIrAjyA, eTale devatAoe bIjI traNa dizAomAM prabhunAM pratibiMba sthApita karyA. sura, asura ane manuSya sahita caturvidha saMgha paNa yogya sthAne beThe, pachI IMdra namaskAra karI A pramANe stuti karavA lAgyo. he bhagavana! A azeka vRkSa bhamarAonA guMjAravathI jANe gAte hoya, calAyamAna patrothI jAge nAcato hoya, ane tamArA guNamAM rakata thavAthI rakata thayo hoya e khuzI thate dekhAya che. A devatAo, jeonA baMdhana (DIMTa) nIcA che evA pupene jana pramANu tamArI dezanAbhUmi upara jAnu pramANe varSAve che. tamAre mAlavakauzIkI pramukha grAma tathA rAgathI pavitra e je divyadhvani thAya che, tene mRgalAMo paNa harSa vaDe UMcI grIvA karIne pIe che (sAMbhaLe che). tamArI AgaLa rahelI caMdra jevI ujajavaLa A cAmarazreNI jANe tamArA mukhakamaLanI sevA karavAne AvelI haMsanI paMkita hoya tevI zubhe che. siMhAsana upara bIrAjI tame jyAre dezanA ApI che tyAre mRgalAMo siMhanI sevA karavA jANe AvatA hoya tema te dezanA sAMbhaLavAne Ave che. snAthI vyApta e caMdramA jema cara pakSIne harSa Ape che tema kAMtiothI vyApta evA tame sarvanI daSTiene parama haNa Ape che. te vizvapati ! tamArI AgaLa AkAzamAM dhvani karate dubhi, sarva jagatamAM Apta purUSone viSe tamArA meTA sAmrAjyane jANe batAvatA hoya tema jaNAya che. puNya samRddhionA krama jevA ene traNa bhuvana uparanA tamArA prauDha prabhupaNane batAvatA A traNa chatro tamArI upara zobhI rahyA che. he nAtha ! AvI tamArI camatkArI prAtihAryalakSamIne joIne kayA mithyAdraSTie paNa Azcarya na pAme ? A pramANe stuti karI zake IMdra virAma pAmyA pachI sumatinAtha prabhue sava bhASAene anusaranArI vANIthI dezanA ApavAne Ara bha karyo. A jagatamAM kAryakAryanA jJAnanI yegyatAne pAmelA prANIe potAnA katavyuMmAM mUDha rahevuM na joIe. putra, mitra tathA strI vigerenI ane potAnA zarIranI paNa je sankriyA mAM Ave che te sarva parakAya che, temAM kAMIpaNa svakArya nathI. prANI ekalAja utpanna thAya che, eTale ja mRtyu pAme che, ane bhavAMtare saMcita karela karmone ekaleja anubhave che. eke cArIthI upArjana kareluM dhana badhA maLIne khAI jAya che, ane te corI karanArane ekalAne ja narakamAM pitAnA karmathI duHkha jogavavAM paDe che. duHkharUpa dAvAnaLathI bhayaMkara ane vistAravALA A bhavarUpa arayamAM karmane vaza thayele prANI ekaloja bhaTakayA kare che, temAM A jIvane bAMdhava vigere keIpaNa sahAyakArI thatA nathI. je zarIra sahAyakArI che ema kahIe te te zarIra te ulaTuM sukhaduHkhanA anubhavane ApanAruM che. sukhaduHkhanA anubhavane ApanAruM zarIra sahAyakArI che ema je kahIe te pUrva bhavamAMthI sAthe AvatuM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa3 je. prabhu pratye zakraMdranI stuti-dezanA prAraMbha. (37) nathI ane AgalA bhavamAM sAthe AvavAnuM paNa nathI. tethI salpheTamAM (haDapheTamAM) AvI maLelI kAyAne sahAyakArI kema kahevAya ? dhama ne adhama sahAyakArI che ema jo mAnIe te te paNa satyanathI, kAraNake dhama adhama nI sahAyatA mekSamAM khIlakula nathI. tethI A saMsAramAM zubha azubha karma karatA prANI ekalA bhaTake che. ane peAtAnA zubhAzubha kane caiAgya zubha azubha phaLane anubhave che. teja pramANe anuttara evI meAkSalakSmIne paNa ekaleAja graNa kare che, kAraNake tyAM pUrvokta sarva saMbadhIenA viraha hAvAthI zrI kAIne sAthe rahevAne sabhava nathI. mATe sa MsAra saMbadhI duHkha ane meAkSasa badhI sukhane prANI ekaleAja bhAgave che, temAM kAMI sahAyakArI nathI. jevI rIte hAtha paga chuTA hAya tevA mANasa ekalA tatkALa samudra pArane pAmI zake che, paNa hRdaya hAtha paga vigerethI bAMdhI lIdhele mANasa tene pAra pAmI zakatA nathI; te pramANe je dhana ane deha vigerenI upara AsaktivALA hAya che te A bhavasamudrane pAra pAmI zakatA nathI, paraMtu tenI uparanI AsaktivinAnA ekalA svastha prANI hAya te A bhavasamudranA pArane tatkALa pAme che; mATe sAMsArika sa` saMbaMdhane choDI daine prANIe ekalApaNuM zAzvata AnaMda sukhavALA meAkSane mATe yatna karave. A pramANenI prabhunI dezanA sAMbhaLIne pratibeAdha pAmelA ghaNA nara ane nArIee niHsaga thaIne cAritravrata grahaNa karyuM. temAMthI camara vigere seA gaNadharA thayA. teoe prabhu pAsethI tripadI prApta karIne dvAdazAMgI racI. jyAre prathama pauruSI pUrNa thaI tyAre prabhue dezanA samApta karI. pachI prabhunA caraNupITha upara besIne camara gaNudhare dezanA ApavA mAMDI, jyAre bIjI vairUSI pUrNa thaI tyAre temaNe pazu dezanA samApta karI; eTale IMdrAdika devatAe ahu tane namaskAra karIne pAtapeAtAne sthAnake gayA. te prabhunA tIthamAM zveta varNavALA, garUDanA vAhanavALA, e dakSiNa bhujAmAM varada ane zaktine dharanArA, tathA be vAmaNujAmAM gaThThA ane pAzane rAkhanAro temaja sadA sAnidhyamAM rahenArA tu khurU nAme yakSa zAsanadevatA thayA. temaja suvaNaeNnA jevI kAMtivALI, padma upara . besanArI, e dakSiNa bhujAmAM vastu ane pAzane dharanArI, e vAmanujAmAM khInnerU ane aMku zane rAkhanArI ane nira Mtara prabhunI pAse rahenArI mahAkAlI nAme yakSaNI zAsanadevI thaI. vacanamAM pAMtrIza atizayathI zAtA prabhu bhavyaprANIone khAdha karatA pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. ghaNA kALa paryaMta pRthvIpara vihAra karatAM cAtrIza atizayavALA sumatinAtha prabhune traNa lAkha ne vIza hajAra sAdhu, pAMca lAkha ne trIza hajAra sAdhvI, e hajAra ne cArasA cADha pUvI', agyAra hajAra avadhijJAnI, daza hajAra ne sADIcArase manaH va jJAnI, tera hajAra kevaLajJAnI, aDhAra hajAra ne cAraso vaikriyalabdhivALA, daza hajAra ne sADIcAraso vAdalabdhivALA, be lAkha te ekAzI hajAra zrAvaka ane pAMca lAkha ne seALa hajAra zrAvikAnA parivAra thayA. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 3 ju. (38) prabhunuM nirvANu. kevaLajJAnanI utpattithI AraMbhIne sumatinAtha prabhue vIza varSa ane bAra pUvage uNA eka lAkha pUrva pRthvI para vihAra karyo. anukrame pitAne mekSakALa samIpa jANIne sametazikhara parvate AvyA. tyAM eka hajAra munionI sAthe anazana grahaNa karyuM. eka mAsane aMte pagrAhI cAra aghAtI karmane khapAvI, anaMta catuSkane prApta karI, zilezI dhyAnamAM vartatAM, caitramAsanI zukala navamIne divase punarvasu nakSatramAM caMdrane vega thatAM eka hajAra munionI sAthe sumatinAtha svAmI avyayapada (mokSa ) pAmyA. daza lAkha pUrva kaumAra avasthAmAM, ogaNatrIsa lAkha ne bAra pUrvArA rAjyAvasthAmAM ane bAra pUrvAge uNa lAkha pUrva vratadhAraNamAM evI rIte sumatinAtha jue cALIza lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karyuM. abhinaMdana prabhunA nirvANa pachI navalAkha kroDa sAgaropama gayA pachI sumatinAtha prabhu mekSe gayA. pachI sarva Idra prabhunA zarIrane ane bIjA sahastra muni onAM zarIrane vidhithI agnisaMskAra karI tyAMthI naMdIzvara dvIpe jaI prabhunA nirvANaparvane mahotsava karI pitapatAne sthAnake gayA. ityAcAryazrIhemacandraviracitte triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrIsumatisvAmicaritra varNano nAma tRtIyaH sargaH 3 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI padmaprabhasvAmI // AAAOOON cannon CUUN OOOOO BORDER -Gaooo padmaprabhaprabhordeha-bhAsaH puSNantu vaH zriyam / antaraGgArimathane, kopATopAdivAruNAH / / 6 / / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 thA. zrI padmaprabhu caritra. padmanA jevA vaNu vALA, ane jANe lakSmInI lIlAnA nivAsarUpa padmanA samUha hAya tevA zrI padmaprabha jinezvarane ame vaMdanA karIe chIe. e prabhunA asAdhAraNa prabhAvathI jo ke huM kSINa buddhivALA chuM tathApi krutine nAza karanArUM temanuM caritra kahuM chuM. dhAtakIma'Da dvIpamAM pUrva videha kSetranA maDanarUpa vatsa nAmanA vijyamAM susImA nAme eka uttama nagarI hatI. tyAM zatruone aparAjita evA aparAjita nAme rAjA hatA. IdriyAne jItanArI e rAjA jANe dehadhArI dhama hAya tevA dekhAtA hatA. te rAjAne nyAya eja mitra hatA, dhama eja suhRda hateA tathA guNa eja dhana hatuM. bIjA mitra, suhRda ane dhana je hatAM te tA phakta bahAra dekhavA mAtraja hatA. vRkSamAM pahaveAnI jema saraLatA, zIla ane sAdika je urjita guNA tenAmAM hatA te paraspara AbhUSaNurUpe rahelA hatA. vivekI janAmAM zirAmaNi e rAjA akrodhIpaNe zatruone zikSA karatA, anAsaktapaNe sAMsArika sukhane anu bhavatA ane aNukhyapaNe lakSmIne dhAraNa karatA hatA. eka vakhate devatAe jema amRtanu pAna kare tema mahaMta bhagavonanA pravacana rUpa amRtanuM pAna karatA tattvaniSTa cittavaDe te ci'tavana karavA lAgyA ahA ! mA saMsAramAM " saMpati, yAvana, rUpa, zarIra, kAminIe, putrA, mitrA ane havelIe e saghaLuM A "prANIne cheDI devuM ghaNu azakaya lAge che, paraMtu teja prANI peAtAnA jIvanasamayamAM du zAne pAme che tyAre athavA teA kALadhamane pAme che tyAre pakSIo jema vinAza pAmelA i'DAne tyajI de che tema sapatti vigere tene tyajI de che. pakSI jema eka pAMkhI phALa bharatAM bhraSTa thaI nIce paDe che tema pUrvAMkata padArthamAM eka caraNuthI phALa bharavA tulya eka"pakSI? sneha karatA maMdabuddhi prANI peAtAnA svAthathI bhraSTa thAya che. mATe jayAM sudhI puNya karmAMnA kSayathI e saMpatti vigere mane cheDI de nahIM tyAM sudhImAM purUSAtha nu avala ana karIne huM pAteja tene tyoga karU" A pramANe vicAra karIne jene dhArAdhirUDha vairAgya prApta thayelA che evA ane vivekarUpI maNinA rAhaNAcaLa parvata sarakhA aparAjita rAjAe potAnuM rAjaya putrane azu karI dIdhuM, ane pihitAzrava AcArya bhagavaMtanA caraNakamaLa samIpe AvI meAkSamAga mAM mahAratha jevI dIkSA grahaNa karI. traNa guptivALA, pAMca samitie yukata, nimama ane parigraharahita evA e rAjarSie tIkSNa khaDganI dhArA jevu cAritra cirakALa pAlana karyu, niLa manavALA e mahAtmAe vIza sthAnakamAMthI keTalAeka sthAnakAnA ArAdhanavaDe tIrthaMkara nAmakama upArjana karyuM, ane chevaTe zubha dhyAnaparAyaNa thaI AyuSyane khapAvI emeTA manavALA muni navamA traiveyakamAM mahaddhika devatA thayA. 1 ektaraphI 2 AzravanA dvAra-Azrava jemaNe DhAMkI dIdhA che evA AcAya . Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) padmaprabhunA janma. pUrva 3 jI. Aja zrRdvIpamAM bharatakSetranI aMdara vasradezanA AbhUSaNa tu kauzAMkhI nAme nagarI che. te nagarImAM AvelAM UMcAM caityAnA agra bhAgamAM rahelI siMhanI pratimAnI najadIka caMdramA Ave che te vakhate e siMhathI trAsa pAmIne kalaMkarUpa mRga nAsI javAthI caMdra paNa niSkalaMka thaI jAya che. tyAM gRheAmAM prasaratA dhUpanAM dhumADA, sabhAgathI vastra rahita thayelA yuvAna strIpurUSonA joDalAMne vastranI zAbhA pratye vistAre che. tyAM pratigRhamAM racelA muktAphaLanA svastikAnA meAtI upara zukapakSI AvI AvI dADamanAM dANAMnI zaMkAthI cAMcAvaDa ghAta kare che. tyAM sarva manuSyA zrImAn che tethI khIjAnAM dravyane kAI luMTatuM nathI. phkata u dyAnanA puSpAnI khuzakhAne pavanaja eka luMTe che. e nagarImAM dhara rAjA hatA. pRthvInA tApane TALavAthI ane dhAraNa karavAthI megha ane parvatanA teNe tiraskAra karelA hatA. pRthvImaMDaLa upara rahelA sarva rAjAe tenI AjJAnu` ma`Dana karatA nahIM, paNa puSpamAlAnI jema akhaMDa mastakapara dhAraNa karatA hatA. tenA bhujadaMDa dhanuSyadhAraNuvaDe pracaMDa hatA, tathApi te daMDa karavAmAM pracaMDapaNuM batAvatA nahIM, paNa bhadrika hAthInI jema sAmyapaNe rahetA hatA. eka sAthe vistAra pAmelA yaza ane anurAgathI aoNMadha zrIkhaMDa caMdananI sAthe rahelA kezaranI jema teNe sa dvizAone cirakALa vilepana karyu hatu. lakSmIdevInA lIlAgRharUpa e rAjAmAM vastudevanI jema guNanA samUha sahaja utpanna thayele hatA. e rAjAne satIonI sImArUpa ane devakanyA jevI rUpavaMta susImA nAme rANI hatI. te hAtha, paga ane hAThathI palavavALI, zabdothI puSpita ane bhujAothI zAkhAvALI pavRkSanI jANe latA hoya tevI zeAlatI hatI. mukha upara lajjAvastra DhAMkIne mAtra pRthvIneja jotI te IyyasamitimAM lIna thayelA muninI jema maMdamaMda cAlatI hatI. kAMtie zarIrane, lajajAe zIlane, saralatAe manane ane satyatAe tenAM vacanane pUrNa rIte zAbhAvyAM hatAM. jyAre e kAMIpaNa khelatI tyAre caMdranI kAMtinA pravAhathI rAtrInI jema ati ujajavaLa dAMtanAM kiraNeAthI tenI maneAhara mUrti dIpI nIkaLatI hatI. ahIM navamA traiveyakamAM aparAjita rAjAnA jIve ekatrIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karyuM. tyAMthI cavIne mAgha mAsanI kRSNa SaSThIne divase cadra citrA nakSatramAM AvatAM susImA devIne kukSimAM te utpanna thayA. te vakhate tItha karanA janmane sUcavanArAM caiAda mahAsvama devIe peAtAnA mukhamAM praveza karatAM joyAM. gabha jyAre vRddhi pAmyA tyAre devIne padmanI zayyAmAM suvAnA dAhada thayA, te tatkALa devatAoe pU karyAM. pachI nava mAsa ne sADAsAta divasa thatAM kArtika mAsanI kRSNa dvAdazIne divase caMdra citrA nakSatramAM AvatAM, vacAra aticArane mUkIne sa`graheA UMcA sthAnakanA thatAM padmanA jevA vaNu vALA ane padmanA lAMchanavALA putrane devIe janma ApyuM. te avasare chappana dikumArIee AvI sUtikAkama kayu ane zakaIMdra prabhune merU patanA mastakapara laI gayA. zakaIMdranA utsaMgamAM rahelA prabhune saheAdara khaMdhuomAM jyeSTha baMdhuonA kramanI jema acyutAdi keMdrAe AvI snAna karAvyuM. zakra indre IzAna IMdranA khALAmAM prabhune thApIne yathAvidhi snAna karAvI pUjA karI. pachI nIce pramANe stuti pharavA lAgyA. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 thA. prabhunA janma-zakeMdranI stuti. (41) k " he deva ! A apAra sa sArarUpa marUdezamAM saMcAra karatA prANIone cirakALe ammu" tanI parakha tulya tamArU darzana thayeluM che. rUpathI anupama evA tamane azrAMtapaNe jonArA devatAonAM netrAnI animeSatA kRtArtha thayelI che. tamArA janma vakhate nitya aMdhakAramAM " udyota thayA, tethI nArakIone paNa sukha thayuM, mATe tamArU tIthaMkarapaNuM" kAne sukharUpa " nathI ? he nAtha ! sa'sArIonA puNyAthIja tame dha rUpI vRkSane DhayArUpa nIkanA jaLathI " siMcana karIne vRddhi pamADe che. he prabhu ! jaLanA zItaLapaNAnI jema traNlR jagatanuM svA tr mIpaNuM ane traNa jJAnanuM dhAraNa karavApaNuM. tamAre janmathIja siddha thayeluM che. padmanA " jevA vaNu vALA, padmanA cinhavALA, padmanA sugaMdha jevA mukhapatranane dharanArA, padmanA " jevA mukhavALA, padma ( lakSmI ) e yukta ane padmanA gRharUpa evA he prabhu ! tame jaya " pAme, he nAtha ! apAra ane dustara evA A sauMsArarUpI sAgara tamArA prasAdathI have jAnupramANu thaI jaze. he svAmI ! have huM kalpAMtaranu N sAmrAjya ke anuttara vimAnanA " nivAsa paNa IcchatA nathI, phakata tamArA caraNakamalanI sevAneja IcchuM chuM. " 66 A pramANe stuti karIne zakraMdra prabhune laI tarata susImAdevInI pAse AvyA, ane tyAM prabhune mUkIne stra mAM gayA. prabhu gaOmAM AvatAM mAtAne padmanI zamyAnA dehada thayA hatA temaja padmanA jevI prabhunI kAMti hatI, tethI pitAe emanuM padmaprabhu evuM nAma pATu'. svaga'nI dhAtrIoe lAlana karAtA ane devakumAreAnI sAthe krIDA karatA prabhu anukrame vRddhi pAmI bIjI vayane prApta thayA e vayamAM aDhIse| dhanuSya UMcA ane vizALa chAtIvALA zrIvibhu jANe lakSmIne padmarAgamaNimaya krIDAparyaMta hAya tevA cAlavA lAgyA. jo ke prabhu saMsAranA tyAga karavAne IcchatA hatA, tathApi leAkeAnA anuva nathI ane mAtApitAnA AgrahathI prabhue rAjyanA bhAra grahaNa karyAM. rAjyanuM paripAlana karatAM jagatpatie sADIekavIza lAkha pUrva ane seALa pUrvAMga niga`mana karyAM. pachI vaTemArgu ne jema sArA zukanA cAlavAnI preraNA kare, tema sa MsArane pAra pAmavAne IcchatA evA prabhune leAkAMtika devatAoe AvI dIkSA levAne preraNA karI. tarataja prabhue vArSika dAna ApavA mAMDayu.. e dAnanu dravya kuberanI AjJAthI Alaka devatAoe lAvIne pUrU karyuM. pachI I Mdra ane rAjAe jemane abhiSeka karelA che evA prabhu sukhakArI zikhikAmAM ArUDha thaI sahasrAmra vanamAM gayA. tyAM chaThThane tapa karI kArtika kRSNutrAdazIne divase citrA nakSatramAM apAhanakALe prabhue eka hajAra rAjAenI sAthe dIkSA lIdhI. khIje divase brahmasthaLa nagaramAM sAmadeva rAjAne ghera prabhue paramaannathI pAraNuM yu. tyAM devatAoe pAMca adbhuta divya pragaTa karyAM; ane rAjAe jayAM prabhu UbhA rahyA hatA tyAM eka ratnapITha manAvI. pachI prabhu chadmasthapaNe cha mAsa paryaMta vihAra karI peAtAnI dIkSAnA sAkSIrUpa evA sahasrAmra vanamAM pharIvAra AvyA. tyAM chaThTha tapa karIne kAryAtsaga dhyAne vaDanA vRkSa nIce rahyA. te avasare vAyuthI kaMpAvelA abhranA jALanI jema prabhunA dhAtIma kSaya pAmyAM. tatkALa caitra mAsanI pUrNimAe citrA nakSatranA caMdra thatAM padmaprabha prabhune glAni 1 bIjA-uparanA dhruvaleAkeAnu 2 mauvanavayane 3 vAdaLAM B-6 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) prabhue lIdhela dIkSA-prApta thayela kevaLajJAna. parva 3 ju. rahita kevaLajJAna utpanna thayuM. sura asuroe AvIne tyAM samavasaraNa rahyuM. temAM prabhue pUrva dvArathI praveza karyo. pachI IMdra jema prabhune pradakSiNA kare, tema prabhue samavasaraNanI madhyamAM rahelA deDakosa UMcA caityavRne pradakSiNA karI, ane jinama:' ema UMce svare uccAra karIne ratna siMhAsana para pUrvamukhe prabhu birAjamAna thayA prabhunA prabhAvathI devatAoe temanA jevAja pratibiMbo vikuvI bIjI traNa dizAomAM sthApana karyA. pachI mayurane samUha jema meghagarjanAnI utkaMThA dharAvato bese tema zrImAna caturvidha saMgha prabhunI dezanA zravaNu karavAnI utkaMThA rAkhIne yogya sthAne beTho. pachI saudharma kapanA Idra paramezvarane praNAma karI bhaktivaMta cittathI yathArtha sArarUpa vANIvaDe A pramANe stuti karavA lAgyA. he prabhu ! parISahanI senAne haNatA ane upasargone vidAratA paNa tame samatAne pAmelA cho. ahA ! mahAna purUSanI kevI vidvattA ! he nAtha ! tame virAgI chatAM muktine bhegavanArA che, ane adveSI chatAM zatruone haNanArA che. aho ! mahAtmAone ke durlabha mahimA che ! he deva ! tame hamezAM jigiSA rahita che ane aparAdhathI bhaya pAme che, tathApi tame traNa jagane jIteluM che. ahA ! moTA purUnI kevI cAturI ! he nAtha ! keIne tame kAMI ApyuM nathI ane koInI pAsethI kAMI lIdhuM nathI, tathApi tamAre prabhupaNuM che. ahA ! vidvAnonI kevI vicitra kaLA hoya che ! he prabhu ! je sukRta bIjAoe dehatyAga karIne paNa meLavyuM nathI te sukRta, sukRtasaMpAdanamAM udAsI evA tamArA caraNa pITha upara ALoTe che. rAgAdikamAM kara ane sarva prANIo para kRpALuM tethI bhayaMkara ane mane hara bane guNavALA evA tame sarva sAmrAjya sAdheluM che. meTAmAM moTA ane mahAtmAone pUjavA gya evA tame mArI stutigAra thayelA che. he svAmI! bIjAomAM je sarva rIte dore che te tamArAmAM guNarUpa che. A tamArI stuti je mithyA hoya to te viSe A sabhAsade pramANarUpa che. he jagatpati ! tamArA caraNanuM mane vAraMvAra darzana thAo, evI ja huM IcchA rAkhuM chuM. te sivAya mokSanI paNa mane IcchA nathI. A pramANe stuti karI Idra virAma pAmyA, eTale pAMtrIza atizaye e yukta evI vANathI prabhue dezanA devAne AraMbha karyo. "A ghara saMsAra samudranA je apAra che. temAM rAzI lAkha chavAyonine viSe prANa khaDayA kare che. A saMsArarUpI nATakamAM saMsArI prANIo, zretrIya (brAhmaNa) caMDALa, svAmI, sevaka, brahmA ane kRmInA veSa dharI dharIne aneka ceSTAo kare che. saMsArI prANI karmanA saMbaMdhathI bhADe rAkhelI jhuMpaDInI jema kaI nimAM nathI gayuM ane kaI yoni teNe choDI nathI ? A samagra kAkAzamAM pitapotAnA karmathI dareka prANIo nAnA rUpa dharIne sparza karyo na hoya tevI vAlAjha mAtra pRthvI paNa nathI, arthAt sarva pradezane teNe sparza karela che. A jagamAM nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra prakAranA prANIo che. teo prAyaH karmanA saMbaMdhathI bAdhita thaIne ghaNuM duHkha bhegavyA kare che. pahelA traNa narakemAM mAtra uSNa vedanA che, chellA traNa narakamAM zIta vedanA che, ane madhyanA cothA narakamAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the. prabhunI dezanA. (43) uSNa ane zIta ane prakAranI zretravedanA che. te anusAra te te kSetramAM duHkha thayA kare che. e uSNu ane zIta narakomAM loDhAno parvata paNa kadI laI javAmAM Ave to te tyAMnI bhUmine sparza karyA agAu ogaLI jAya che athavA vIkharAI jAya che. e pramANenI krovedanA uparAMta paraspara nArakI e upajAvelI vedanA tathA paramAdhAmIkRta vedanA ema traNa prakA ranI vedanAoe jemane mahAduHkha utpanna kareluM che evA nArakIo vividha da:khathI pIDita thaIne te nabhUmimAM vase che. ghaTIyaMtramAM utpanna thayelAM nArakI' ne paramadhArmika deve sIsAnI saLIo jema jaMtaraDAmAMthI kheMce tema laghudvArathI AkarSaNa kare che. keTalAka nArakI jIne, vastrone jema khIo pachADe tema hAtha paga vigerethI pakaDIne vATaka jevI saMkaTakArI zilAnA pRSTha upa2 paramAdhAmIo pachADe che. keI ThekANe teone kAThanI jema dArUNu karavatathI vikAre cheane koI ThekANe talanI jema vicitra yaMtrothI pIlavAmAM Ave che. vaLI nitya tRSAtura evA te rAMkaDAone tyAMthI laI jaIne tRSA zAMta karAvavA mATe loDhAnA ane sIsAnA rasane vahana karanArI vaitariNI nAmanI nadImAM utAravAmAM Ave che. kadI te prANIone chAyAmAM besavAnI IrachA thAya te temane asipatra vanamAM laI jAya che. tyAM te vanamAM rahelA vRkSonA zastra jevA patro paDavAthI teonA tilatila jevaDA kaTakA thaI jAya che. koI ThekANe vajakaMTaka jevA zAmalInA vRkSanI sAthe ane koI ThekANe atyaMta tapAvelI loDhAnI putaLIonI sAthe AliMgana karAve che, ane te vakhate teoe karelA parastrIonA AliMgananuM smaraNa karAve che. koI ThekANe pUrve kareluM mAMsabhakSaNanuM lalupIpaNuM yAda ApIne temane teonA aMganuM mAMsa teDI toDIne khavarAvavAmAM Ave che, ane pUrve karelI madirApAnanI lalupatAne maraNa karAvIne tapeluM taravuM 2pAvAmAM Ave che. vaLI brASTra, kharaja, mahAzUla ane kuMbhIpAka vigerenI vedanAno niraMtara anubhava karAve che. tathA mAMsanI piThe teone zekavAmAM Ave che. te prANIonA zarIra chinnabhinna thaIne pAchA maLI jAya tevA che. teonA netrAdika aMge, bagalA ane kaMka vigere pakSIonI pAse kheMcAve che. A pramANe mahA dukhethI haNuyelA ane sukhanA eka aMzathI paNa rahita prANIo tyAM rahIne thAvat tetrIza sAgaropama jevA moTA kALane nirgamana kare che.' keTalAeka prANIo tiryaMcagatine prApta thaI temAM paNa ekendriyapaNuM pAme che, ane temAM paNa pRthvIkAya rUpane prApta thaI halAdika zAthI phaDAya che, hAthI ghoDA vigerethI caLAya che, jaLapravAhathI plAvita thAya che. dAvAnaLathI baLI jAya che. khArA, khArA ane mUtrAdikanA jaLathI vyathA pAme che, lavaNa kSArane pAmyA hoya che te uSNu jaLamAM tene ukALavAmAM Ave che, kuMbhAra pramukha tenA dehanAM ghaDA, ITa vigere karIne tene pakAve che, bhIMtamAM kAdavarUpa thaIne caNAya che, kaI kSAra mRttikAnA puTa pAka vaDe pakavIne teone zarANuthI ghase che, koIvAra TAMkaNAthI temanuM vidAraNa thAya che, ane parvatanI saritAnA pravAhothI phADI nakhAya che. apakAyapaNane pAmelA jaMtuo sUryanAM kiraNethI tapAya che, himarUpa ghanIbhUta karAya che, jethI zeSaNa karAya che, ghaNuM kSAra rasanA saMparkathI paraspara mRtyu pAme che, sthALInI aMdara rAkhIne pacAvAya che, ane tRSAvALA mANasathI pIvAya che. teukAyapaNAne pAmelA jaMtuo jalAdikathI bujhAvAya che, ghaNuM vigerethI kuTAya che, ane iMdhaNAdika thI dagdha karAya che. vAyukAyApaNAne pAmelA jaMtuo paMkhA vigerethI haNAya che, kSaNe kSaNe zItoSNa pramukha dravyanA cArAthI mRtyu pAme 1 nAnA moDhAvALI kuMbhI jevA sthAnakamAM nArakI jevo utpanna thAya che. 2 taravuMletuM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) prabhunI dezanA. 5 3 jI. che,prAcInanI arvAcInathI virAdhanA thAya che, `mukhArdikanA pavanAthI khAdhA pAme che, ane sarpa pramukhathI pAna karAya che. kada pramukha daza prakAranI vanaspatikAyane pAmelA jaMtue haMmezAM iMdyAya che, bhedAya che, agninA ceAgathI pacAvAya che, paraspara ghaNeAthI pIlAya che, anya prayAgavaDe ze SaNa thAya che, khAvAnA leAlupIe kSAra pramukhanA yAgathI tene khALe che, ane ekatra paNa kare che, sarva avasthAmAM bhakSaNa karAya che, pavAthI bhagAya che, dAvAnaLAthI bhasma karAya che, ane naDhInA pravAhathI ukheDAya che. evI rIte sava vanaspati savane bheAjya thaI paDe che, ane sarva prakAranAM zastrAthI teo sadA kalezanI paraMparAne anubhava kare che. ei'driyapaNAmAM pUrA vigere 'thaI ne tapAya che ane pIvAya che, krami thAya che te caraNeAthI cU thAya che ane cakalA vigere pakSIo temanuM bhakSaNa kare che, zaMkhArdika jaMtuo khADAya che, jaLA vigerenA niSka thAya che, ane ga DUpadara vigere jajaMtuonA auSadhAdivaDe jaTharamAMthI pAta thAya che. tri driSTapaNAmAM jI ane mAMkaDa vigere zarIra sAthe ceALAya che ane uSNa jaLathI tapAya che, kIDIe pagathI ane samAnathI pIDAya che ane adRzya evA ku chuvA vigerenuM AsanAdikathI mazrana thAya che. caturi driyapaNAmAM madhamAkhI ane bhamarArdika jaMtuo madhubhakSaka purUSAe karelA lAkaDI tathA DhekhALAdikanA tADanAthI virAdhAya che, DAMsa ane masalA pramukha prANIe paMkhA vagerethI tatkALa tADana karAya che, gALI vigere makSikA tathA kALiyA vigerene maLe che. paMcendriyapaNAmAM jaLacara prANIo utsuka thaI ne paraspara eka khIjAvu ja bhakSaNa kare che, ane DhImara leAkeA teone pakaDe che, tathA caramInA athI carakhIne mATe temane gALe che. sthaLacarAmAM utpanna thayelA prANIomAM mAMsane khAnArA baLavAn siMha pramukha prANIe nima La evA mRgAdikane mArI nAkhe che, mRgayA karanArA purUSa! zikAra karavAmAM peAtAnA cittane Asakta karIne krIDAthI vA mAMsanI IcchAthI aneka upAyA racIne te niraparAdhI prANIone haNe che, keTalAeka prANIe kSudhA, pipAsA, zIta, uSNu ane ati bhAra tuM vahana karavA vigerethI temaja cAmuka, aMkuza ane keraDAnA mArathI asahya veDhanAne sahana kare che. khecara prANIomAM tetara, zuSka, kapAta ane cakalA vigere keTalAeka prANIone mAMsathAM lubdha thayelA jyena, sI'cANA ane gIdha pakSIo pakaDIne grAsa kare che, keTalAeka mAMsanA leAbhI- pakSInA zikArI purUSa aneka jAtanA upAya vistArI teone pakaDe che ane aneka jAtanI viDaMbanAthI temanA vinAza kare che. tiryaMca pakSIone jaLa, agni ane zastra vigerethI savA rIte bhaya rahyA kare che. ahA ! potapotAnA ka`baMdhananu nikha dhana keTalu ka va vIe. manuSyapaNuM prApta thayAM chatAM paNa anA dezamAM utpanna thayelA prANIe evuM pApa kare che ke je kahI zakAya tevuM paNu nathI. A dezamAM paNa caDALa ane cacADhi jAtimAM utpanna thAya che te paNa tevAM pApa kare che, ane tene anusAre mahA duHkhaneA anubhava kare che. keTalAeka prANIe A dezamAM utpanna thayA chatAM anAya ceSTAvALA thAya che, ane tene lIdhe teo duHkha, dAridra ane durbhAgyathI dagdha thaIne nira Mtara duHkha bhogave che, keTalAka manuSyA paranI sapattinA utkathI ane peAtAnI saMpattinA apaka thI temaja khIjAnI sevA karavAvaDe dagdha cittavALA thavAthI duHkhe karI jIve che. keTalAeka dIna purUSa roga, jarA ane mRtyuthI grasta thaine tathA nIca ka vaDe kadanA pAmIne dayA utpanna kare tevI duHkhada 1 navA pavana Ave che te junA pavananA jIvAnA nAza kare che. 2. gaDAA peTamAM thAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 tho. prabhunI dezanA. (5) dazAne anubhave che. vaLI manuSyapaNAmAM paNa ghara nakamAM nivAsa karavA jevA garbhAvAsanA duHkhane anubhave che. garbhAvAsa jevA duHkhanuM kAraNa che tevA duHkhanuM kAraNa jarA, raMga, mRtyu ane dAsapaNuM paNa nathI. tapAvIne karelI agni jevA varNavALI soyathI rame rome bhedIcelA purUSane jeTaluM duHkha thAya che tenAthI AThagaNuM duHkha prANIne garbhAvAsamAM utpanna thAya che. vaLI niyaMtramAMthI nIkaLatI vakhate prANIne je duHkha thAya che te garbhavAsanA dukhathI paNa anaMtagaNuM che. jamyA pachI paNa bAlyavayamAM mUtraviNAthI, yauvana vayamAM rativilAsethI ane vRddhAvasthAmAM zvAsa tathA khAMsInA rogathI e prANa pIlAya che. tathApi tene kadi paNa lajA AvatI nathI. prANI prathama bAlyAvasthAmAM viSTAne Dukkara, pachI yauvanAvasthAmAM kAma devane gadheDe ane chevaTe vRddhAvasthAmAM gharaDo bela bane che; paNa kadApi te purUSa chatAM purUSa thatuM nathI. zizuvayamAM mAtRmukhI, yauvana vayamAM strImukhIra ane vRddha paNe putramukhI thAya che, paNa e makhaM prANI koivAra aMtarmukha thatA nathI. dhananI AzAmAM vihavaLa thayela prANI sevA, kRSi, vyApAra ane pazupAla vigere udyogathI potAnA janmane niSphaLa gumAve che. koivAra corI, koIvAra duta ane koIvAra jArapaNuM karavAthI manuSyane vAraMvAra saMsAramAM paribhramaNa karavAnAM kAraNe utpanna thayA kare che. mehathI aMdha thayelA prANIo sukhI hoya che tyAre kAmavilAsathI duHkhI thAya che ane dInatA ane rUdana karavAthI pitAne janma gumAve paNa che, dharmakArya karatA nathI. anaMta karmanA samUhane kSaNamAtramAM kSaya karavAne samartha evuM manuSyapaNuM prApta thayA chatAM paNa pApI purUSa pApakarma karyA kare che. jJAna, darzana ane cAritra e traNa 2nenA pAtrarUpa manuSyapaNAmAM je pApa karma karavuM te suvarNapAtramAM madirA bharavA jevuM che. A saMsArarUpI samudramAM zamilAyuganA yuganI jema mAMDamAMDa prApta thayeluM A manuSyapaNuM ahA ! mUrkha jema ciMtAmaNi ratana hArI jAya tema prANI hArI jAya che. svarga ane mokSanI prAptinA kAraNurUpa manuSyapaNuM prApta thayA chatAM paNa mANasa narakaprAptinA upAya rUpa karmanI aMdara udyama karyA kare che e kevI dilagIrInI vAta ! anuttara vimAnanA devatAo paNa moTA prayatnathI jenI AzA rAkhe che evuM manuSyatva prApta thayA chatAM paNa tene pApI purUSa pApakarmamAM joDI de che. narakamAM pakSa duHkha che ane narajanmamAM te pratyakSa duHkha che; tethI teno vistAra atizaya paNe zA mATe ahIM varNavo joIe ? zeka, amarSa, kheda, IrSyA ane dInatA vigerethI jemanI buddhi haNAyelI che evA devatAomAM paNa duHkhanuM sAmrAjya pravatI raheluM che. bIjAnI moTI lakSamIne joIne devatAo pitAnA alpa sukRtane saMpAdana karanArA pUrva janmanA jIvitane cirakALa zoka kare che. bIjA keI baLavAna devatAnI taraphathI potAne aDacaNa utpanna thatAM tene pratikAra karavAne asamartha evA devatAo tIkSaNa evA amarSarU5 zalyathI niraMtara kacavAyA kare che. meM pUrva janmamAM kAMI paNa sukRta karyuM jaNAtuM nathI jethI A bhavamAM sevakadevapaNAne pAmyuM chuM." AvI rIte vicAratAM ane pitAthI adhika uttarettara bIjA devAnI lakSmIne dekhatAM niraMtara keTalAeka devatAo kheda karyA kare che. keTalAeka devatAo bIjAonI vimAna, strIratna ane 1 mAtAnA mukha sAmuM jovAvALo 2 strInA mukha sAmuM jovAvALA 3 putranA mukha sAmuM jovAvALo svayaMbhUramaNa samudramAM sAmasAma dizAe nAMkheluM dhAMsaruM ne khIlI anaMta kALe kadApi eka thaI jAya ane sarAmAM khIlI parovAI jAya e jeTaluM asaMbhavita ane kavacita ja bane tevuM che, tenA sarakhuM manuSyapaNuM pAmavuM durlabha che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) prabhunI dezanA pUrva 3 jI. upavana saMbaMdhI sapatti joI joIne yAvajIvita IrSyArUpa javalita agninA Umi ethI anyA kare che. keTalAeka devatAe khIjA khalISTa devatA taraphathI peAtAnuM sarvasva luMTAi jatAM dInavRttie 'he prANeza ! he prabhu ! he deva ! tame prasanna thAe,' ema gadgad svare pAkAre che. puNyathI svarga leAka prApta thAya chatAM paNa kAmI devatAe kAma, krodha ane bhayathI Atura thayA satA kayAre paNa svasthapaNAne pAmatA nathI. vaLI devatAe devabhuvanamAMthI peAtAne cyavavAnAM cinhAne agAuthI joI ne 'ame kayAM sa'tAI jaIe' ema melyA kare che ane saMtAI paNa jAya che, kalpavRkSAnAM puSpothI utpana thayelI mALAe glAni pAme nahI' paNa cyavana najIka Ave che te vakhate devatAnA mukhakamaLanI sAthe te paNu glAni pAmI jAya che. meATA baLavAna purUSAthI paNa kapya evAM kalpavRkSeA teenA hRdayanI sAthe saMdhibaMdha zithila thaI javAthI kapAyamAna thAya che. utpanna thayA tyArathIja prApta thayelI ane ghaNI pyArI evI lakSmI ane lA paNa jANe aparAdha karyA hAya tema teone tatkALa cheADI de che. nira Mtara nirmaLa evI vastranI zeAbhA paNa akasmAt prasarelA malina ane ghATA pApanA samUhathI hAya tema tatkALa malina thaI jAya che. mRtyukALe jema kIDIene pAMkhe Ave che tema tene te vakhate anipaNuM chatAM dainyatA Ave che ane nidrA rahita chatAM nidrA Ave che. mAvAne IcchatA evA purUSo jema yatna karIne paNa kupathya sevananI IcchA kare che. tema ajJAnI devatAe eve vakhate nyAya tathA dharmane khAdha karIne viSaya upara rAga dhare che. nirogI chatAM paNa bhaviSyamAM AvanArA cyavanathI UThelI vedanAne jANe vaza thayelA hAya tema teonA sava aMgeApAMganA sAMdhA bhAMgavA mAMDe che, arthAt ALasa para ALasa maraDavA lAge che. jANe khIjAenI sa pattinA utkaSane jovAne asamatha hoya tema teenI padmA ne grahaNa karavAmAM dRSTie apaTu. thai jAya che. bhaviSyamAM AvavAnA garbhAvAsanA duHkhane jANe teone bhaya lAgyA hAya tema peAtAne thayelA praka'pathI capaLa aMgeAvaDe khIjAone paNa IvarAve che. pUrvAkata cinhAvarDa teone vyavavAnA nizcaya thavAthI jANe agninA aMgArAoe temanu AliMgana karelu' hAya tema vimAnamAM, naMdanavanamAM, vApikAmAM ke keAI paNa sthAnake teone zAMti vaLatI nathI, te vakhate tee vilApa kare che ke 'hA priyA ! hA vimAnA ! hA vApikAe ! ane hA kalpavRkSA ! hatabhAgya evA mArAthI viyeAga pAmelA tame have pharI mane kayAM jovAmAM Avaze ? ahA ! amRtane varasAvanArI vANI, amRtamaya kAMtA, ratnanA ghaDelA sta MbheA, AbhA sahita maNimaya bhUmie ane ratnamayI vedikA ! tame keAne Azraye jaze ? ratnanI padmapaktie yukta ane zreNibaMdha kamaLAvALI he pUrNa vApikAe tame kAnA upabhAgane artha thaze ? he pArijAta ! he saMtAna ! he haricaMdana ! ane huM kalpavRkSa ! zuM tame A mAlekane cheDI dezeA ? are ! strInA garbharUpa narakamAM zu mAre paravaza thaI ne nivAsa karavA paDaze ? ane azuci rasanuM zuM mAre vAraMvAra AsvAdana karavuM paDaze ? ahA ! mAre peAtAnA kathI khaMdhAI nejara rUpa aMgArazakaTInA 2 pAkathI thatuM duHkha sahana karavuM paDaze ! are! ratisukhanI ANe bhaDAra hoya tevI A devAMganAe kayAM ! ane azucinuMja sthAnaka hAvAthI khIbhatsa evI mAnava strIone bhAga kayAM ! ' A pramANe svagIya vastune saMbhArI saMbhArI vilApa karatA e devatAo, dIpaka jaima kSaNa1 asuMdara 2 zagaDI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the. prabhunuM nivaNa. (47) vAramAM bujhAI jAya tema tyAMthI cyavI jAya che. tethI A saMsArane asAra jANI zubha buddhivALA prANIe dIkSArUpa upAyathI muktine arthe prayatna kare gya che. A pramANenI dezanA sAMbhaLIne hajAro manuSya pratibaMdha pAmyA. temAM keTalAeke dIkSA grahaNa karI, ane keTalAeke samakitane svIkAra karyo, suvrata vigere eka ne sAta gaNudhare thayA. teoe prabhuthI tripadIne pAmIne dvAdazAMgInI racanA karI, prabhu jyAre dezanAthI virAma pAmyA tyAre suvrata gaNadhare dezanA dIdhI; kAraNake kuvAnI kriyA jema pAchaLathI avADe kare tema ziSe gurUnI kriyAne anusare che. suvrata gaNadhara dezanAthI virAma pAmyA pachI sarva devatAo ane manuSya vigere prabhune praNAma karI pitapatAne sthAnake gayA. te vakhate nila aMgavALe, mRganA vAhanavALo, pitAnI be dakSiNa bhujAmAM saphala ane abhayane dhAraNa karanAre ane be vAma bhujAmAM nakula tathA akSasUtrane rAkhanAre kusuma nAme yakSa e tIrthane adhiSThAtA thayA. e yakSa hamezAM prabhunI pAse rahenAra hovAthI zAsana devatA kahevAye. teja pramANe zyAma aMgavALI, purUSanA vAhanavALI, be dakSiNa bhujAmAM varada tathA bANane dharanArI ane be vAma bhujAmAM kAmuka tathA abhayane rAkhanArI amrutA nAme yakSaNI prabhunI zAsanadevI thai. e yakSa ane zAsanadevIe jemanI sAMnidhya choDI nathI evA jagaprabhue vizvane anugraha karavAnI IcchAthI grAma, Akara ane nagara vigeremAM vihAra karyo. prabhune traNa lAkha ne trIza hajAra sAdhuo thayA. cAra lAkha ane vIza hajAra sAdhvIo thaI, be hajAra ane base cada pUrvadhArI thayA, daza hajAra avadhijJAnI thayA, daza hajAra ne traNaso mana:paryava jJAnI thayA. bAra hajAra kevaLajJAnI thayA, soLa hajAra ekaso ne ATha vaikriya labdhivALA thayA, nava hajAra chaso vAdalabdhidhArI thayA, be lAkha ane chetera hajAra zrAva thayA, ane pAMca lAkha ne pAMca hajAra zrAvikAo thaI. ATale parivAra prabhune kevaLajJAna thayA pachI cha mAsa ane seLa pUrvAge una evA eka lAkha pUrva sudhI vihAra karatAM thayuM. pachI pitAne mokSakALa najIka jANIne padmaprabha prabhu sametazikhara parvate AvyA, ane tyAM mAsika anazana dhAraNa karyuM. mAgazara mAsanI kRNa ekAdazIne divase caMdra citrA nakSatramAM AvatAM zrI padma prabha prabhu aghAtI catuSkarmane khapAvIne ane anaMta catuSTayane siddha karIne traNa ne ATha anazana vratavALA munionI sAthe caturtha zukaladhyAnavaDe cethA purUSArtha (mokSa) ne prApta thayA. sADA sAta lAkha ne seLa pUrvaga kaumAra vayamAM, sADI ekavIza lAkha pUrva rAjya pALavAmAM ane soLa pUrvAge nyUna eka lAkha pUrva vratamAM-ema sarva maLI trIza lAkha pUrvanuM zrI padmaprabha prabhunuM AyuSya hatuM. sumati svAmInA nirvANa pachI nevuM hajAra keTI sAgaropama gayA pachI zrI padmaprabha prabhu mekSapadane pAmyA. prabhu mokSa pAmyA pachI bhaktivALA cesaDa Idrie AvI prabhunA ane bIjA munionA zarIrane UMce prakAre saMskAra karyo, ane nirvANa kalyANakane moTe mahotsava paNa karyo. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrIpadamaprabhasvAmicaritra varNanA nAma caturthaH sargaH 4 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ******* ******* che. zrI supArzvanAtha caritra vize _ sarga 5 me. ***** ***** velA taTane ullaMghana karanAra kevaLajJAna rU5 samudranI jANe lahere hoya evI zrI supArzva. nAtha prabhunI dezanAnI vANIe tamArI rakSA kare. sarva prANIonA subodharU5 aMdhakArane nAza karavAmAM zubha divasarUpa evuM sAtamA tIrthaMkara zrI supArzvanAtha prabhunuM caritra have huM dhAtakIkhaMDanA pUrva videha kSetranA tilaka jevA ramaNIya vijayamAM kSemapurI nAme eka nagarI che. temAM sUryanI jema tejanA eka sthAnarUpa ane jagane AnaMdakAraka zrI naMdIpeNa nAme rAjA hato. rAjyanA tamAma vyApAramAM jAgrata rahenArA e rAjAne pitAnA jamaNA hAthanA je dharma pradhAnapaNe rahele hatA. prajAmAM rahelA kaMTaka jevA duSTa janasamUhane zikSA karavAmAM tene kepa thato te paNa lokonA sukhane mATe hatuM. jene kepa paNa dharmane arthe thatuM hato tenI bIjI kriyAne mATe te vAta ja zI karavI ? aharniza smRtigecara thatA zrI vItarAga bhagavAna tene haNya ( hRdayamAM sunArA, pakSe kAmadeva ) rUpa thatA hatA, e meTI AzcaryanI vAta hatI. e rAjA pIDita jananI pIDA haravAmAM sadA zaraNa karavA egya hatuM, paNa kAma pIDita parastrIone keIvAra zaraNa Apate nahIM, e moTuM Azcarya hatuM. keTalAeka kALa gayA pachI moTA manavALA naMdISeNa rAjAe saMsArathI udvega pAmIne aridamana AcAryanI pAse jaI dIkSA lIdhI. tIkSaNa mahAvratane pALatA e mahAmunie vIzasthAnakamAMthI keTalAeka sthAnakanA ArAdhanavaDe tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. aMta samaye anazana karI naMdISeNa mahAmuni paMcatva pAmIne chaThThA saiveyakamAM mahaddhika devatA thayA. A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM kAzI dezanA maMDanarUpa vArANasI nAme nagarI che. temAM rahelA prakAzita ratnanI bhItavALA gRhanI aMdara je devanI AgaLa aSTa prakAranI pUjAnA dIpaka hoya te anupama zabhA thaI rahe che. e nagarImAM caityanA UMcA dhvajAdaMDa upara Avele caMdramA, eka chatravALA dharmarAjAnA chatranI zobhAne dhAraNa kare che. te nagarInA killAnI agAzI upara kIDA karavAne AvelI vidyAdharanI strIo jagatI uparanA jaLakaTakanuM vismaraNa karI sukhethI tyAMja rahe che. rAtrIe vAsagRhanI aMdara AvIne zabda karatA pArAvata pakSIo kAmadevane jagADavAne mATe jANe maMgaLapATha karatA hoya tema jaNAya che. e nagarImAM purUSonI pratiSThA karavAmAM kAvatha samAna ane IdranI pratiSThAne pAme pratiSTa nAme nyAyavAna rAjA hato. maraparvatanI jema mahatvapaNAthI anupama evA te rAjAnA caraNanI chAyA nIce sarva jagata raheluM hatuM. jyAre e rAjA digvijaya karavAne jate te vakhate tene mastake dharelAM zveta chatrAthI ane mayUrapicchanAM chatrothI AkAzane sarva pradeza jANe bagalIonAM athavA meghanAM cinhAthI chavAyele hoya tevuM jaNAtuM hatuM. niHsIma purUSavratarUpI AbhUSaNene dhAraNa karato e sajA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI supArzvanAtha // OnOOON Annr AONIALA Annanone New 0000000) (0.000000 zrI supArzvajinendrAya, mahendamahitAGghaye / namazvaturvarNasaGgha, gaganAbhogabhAsva te / / 7 / / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga pa ma ] pRthvIdevInI kukSimAM utpanna thayela supArzvanAtha prabhu (49 jema vAcakothI parAphamukha thate nahIM tema raNabhUmimAM zatruonI sAme paNa kadApi paramukha thate nahIM. moTI bhujAvALA e rAjAne janmathI ja koInI sahAya na hatI, te paNa sarva pRthvIne kriIDAkamaLanI jema lIlAmAtrathI te dhAraNa karato hate. te pRthvI patine jANe jagama pRthvI hoya tema sthiratAdika guNanA pAtrarUpa pRthvI nAme rANI hatI. e rANIne zILa ane rUpa e be nitya AbhUSaNapaNAne pAmelAM hatAM, ane bahAranAM AbhUSaNe te phakta bhraSyatAne ja pAmelAM hatAM. tAmrapaNuM nadImAM matInA dANAnI jema e rANImAM svabhAvathIja nirmaLatAvALA aneka guNe utpanna thayelA hatA. e rAjayuvatinuM rU5 lAvAyarUpa jaLathI ane mukha, netra, hAtha tathA paga rUpa kamaLAthI lakSamIdevInA nivAsarUpa pavaha heya tevuM zobhatuM hatuM. e pRthvIdevI tIrthakaranI mAtA thavAnAM che, tethI bhaviSya kALamAM te temanuM dAsIpaNuM thavAnuM ja hatuM, tathApi A mahAdevInA rUpathI parAjaya pAmelI devAMganAe atyArathI ja temanI dAsIo thaIne rahelI hatI. A tarapha naMdISeNa rAjAne jIva je chaThThA raiveyakamAM rahyo hato teNe pitAnuM aDayAvIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karyuM. tyAMthI cyavIne bhAdrapada mAsanI kRSNa aSTamIne divase caMdra anurAdhA nakSatramAM AvatAM, te pRthvIdevInI kukSImAM avataryo. sukhe sutelA pRthvIdevIe rAtrInA zeSabhAgamAM tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahAsvapna joyAM. e garbha vRddhi pAcce sata temaNe eka, pAMca ane nava phaNAvALA nAganI zayyA upara pitAnA AtmAne sutele joye. anukrame jayeSTha mAsanI zukala dvAdazIe caMdra vizAkhA nakSatra upara AvatAM svastikanA cinhavALA eka suvarNavaNa putrane temaNe sukhe janma Apyo. tarataja avadhijJAnathI ahaM tane janma jANIne chappana dikumArIoe AvI sutikAkarma karyuM. tevI ja rIte zaka iMdra paNa tyAM AvIne prabhune merU parvatanA mastaka upara rahelI ati pAMDukabalA nAmanI zilA upara laI gayA. tyAM bALabhAvanI jema prabhune utsaMgamAM rAkhI iMdra ratnanA siMhAsana upara beThA. pachI samudranI velAo taTa upara rahelA parvatane jema snAna karAve tema tresaTha idroe tIrthajaLathI anukrame prabhune snAna karAvyuM. pachI IzAna iMdranA usaMgamAM prabhune besADI phaTikamaya vRSabhanA saMgamAMthI nIkaLatI jaLa dhArAthI dhArAyaMtranA jaLanI peThe zakaidra abhiSeka karyo. pachI vilepana tathA vA alaMkArAdika vaDe pUjA karIne A pramANe prabhunI stuti karavAne teNe AraMbha karyo. he prabhu! jenuM svarUpa aviya che evA tamAre viSe arthavAda karavAno Agraha je "huM dhAruM chuM te AdityamaMDaLane grahaNa karavAne kapie phaLa mAryA jevuM che; tathApi he paramezvara! tamArA prabhAvathI huM tamArI stuti karIza; kAraNake caMdrakAMta maNi caMdranI kAMtinA 1 tamAruM svarUpa varNavavAno. B - 7 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 ] prabhu pratye zadranI stuti [ parva 3 juM "prabhAvathI ja kare che. he prabhu! tamArA sarva kalyANakane avasare tame nArakIone paNa sukha "Ape che te tiryaMca, nara ane devatAone sukha ApanAra tame kema na thAo? tamArA janmotsavane samaye traNa jagatamAM je ughAta thayo che te bhaviSyamAM udaya pAmanArA kevaLa "jJAnarUpa sUryane arUNodaya che ema jaNAya che. he paramezvara ! jANe tamArA prasAdanA saMpa"kaMthI thayelI hoya tema A sarva dizAe hamaNuM prasanna thayelI che. te pavitra AkRtivALA "prabhu! hamaNA A pavane paNa sukhakArI vAya che, kAraNake tamArA jevA sukhadAyaka prabhu "pragaTa thatAM jagamAM pratikULa vartanAra keNa thAya che? he prabhu! amArA pramAdane dhikkAra che. "ke jene ApanA janmasamayanI khabara na paDI ane A amArA Asane ne dhanya che ke "jeoe caLAyamAna thaIne tamArA janmakalyANakanI amane khabara jaNAvI. he prabhu! niyANuM "bAMdhavuM e niSiddha che, te paNa "tamArA darzananuM phaLa mane tamArI bhaktirUpeja niraMtara "ghAe" evuM niyANuM huM bAMdhuM chuM." A pramANe stuti karIne zakaI prabhune laI satvarapaNe AvIne prabhune pRthvIdevInI paDakhe alakSitapaNe jema hatA tema mUkI dIdhA. prAtaHkALe pratiSTa rAjAne putra janmanI vadhAmaNI maLatAM kArAgRhamAMthI baMdIvAnane mUkAvavA vigere addabhUta kRtyathI prANIone prasanna karatA rAjAe te vakhate AnaMda phaLanA vRkSarUpa moTe mahotsava karyo. prabhu garbhamAM hatA te vakhate temanI mAtA sArA pArzva (paDakhA) vALAM thayAM, tethI pratiSTa rAjAe prabhunuM supArzva evuM nAma pADayuM. IMdra aMguThAmAM saMkramAvela amRtanuM pAna karanArA prabhu vadhavA lAgyA, kAraNa ke amRtanuM ja bhejana karanArA ahaMta prabhue stanapAna karatA nathI. zizuvayane lAyaka evI capaLatAvaDe kheALAmAMthI vAraMvAra utarI jatA prabhu pitAnI dhAvyamAtAne vAraMvAra chetaratA aneka prakAre krIDA karavA lAgyA. paNa karIne krIDA karatA manuSyanuM rUpa dharanAra devatAene prabhu lIlAmAtrathI jItI letA hatA. kIDAmAM paNa prabhunI AgaLa idra zuM mAtra che! vicitra kIDAothI kAmI purUSa jema rAtrIne nirgamana kare tema prabhue pitAnuM zizuvaya nirgamana karyuM. pachI base dhanuSya UMcI kAyAvALA ane sarva lakSaNe e lakSita evA prabhu rUpasaMpattinA AbhUSaNa rUpa yauvanavayane prApta thayA. pitAnA mAtApitAnI dAkSiNyatAthI jagatpatie rAjaputrIonI sAthe pANigrahaNa karyuM. zreyanA svAmIe paNa mAtApitAnuM zAsana mAnya kare che. bhAgyakarma khapAvavAne mATe prabhu ramaNIonI sAthe ramavA lAgyA. bhagavaMte karmane ucheda karavAne tatpara hoya che. pAMca lAkha pUrva kaumAra vayamAM vyatIta thayA pachI pitAe AropaNa karelA bhUmibhAra (rAjya) ne prabhue upADI lIdho pRthvInuM pAlana karatAM temaNe viza pUrvAge adhika evA cauda lAkha pUrva nirgamana karyA. pachI prabhunuM mana saMsAramAMthI virakta che ema jANIne lekAMtika devatAo brahma devalekamAMthI prabhunI pAse AvyA. "he prabhu! tame je ke svayaM buddha hovAthI keInAthI bodha pAmatA nathI paNa bhakti vaDe ame Apane smaraNa karAvIe chIe, tethI he nAtha! dharmatIrthane pravartAve." ema Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa5 me ] prabhue lIdhela dIkSA | 51 kahIne tee svaga mAM gayA. pachI dAna devAmAM ciMtAmaNi tulya ane dIkSAgrahaNanA mahAtsavamAM utkaMThAvALA evA supArzva svAmIe eka saMvatsara sudhI dAna ApyuM. vArSika dAnane a Mte Asane cilata thavAthI iMdroe AvIne prabhunA dIkSAbhiSeka karyAM. pachI meAkSagAmI prabhu vividha ratnAthI manehura evI maneAharA nAmanI zikhikA upara ArUDha thayA. sura, asura tathA narezvarAe anusarelA bhagavaMta sahasrAmravana nAme uttama upavanamAM padhAryA. tyAM AvIne traNa jaganA bhUSaNarUpa prabhue AbhUSaNAdika sarva cheDI dIdhu' ane skaMdha upara iMdre ArepaNu karelu devadRSya vastra dhAraNa karyuM. jeTha mAsanI zukala trayeAdazIe anurAdhA nakSatramAM divasanA pAchalA bhAge eka sahasra rAjAenI sAthe prabhue chaThThuM tapa karIne dIkSA lIdhI. te vakhate tarataja ceAthu' mana:paryava jJAna utpanna thayu, ane kSaNavAra nArakIone paNa sukha thayuM. khIje divase pATalIkhaMDa nagaramAM mahedra rAjAne ghera prabhue parama annathI pAraNu karyuM, devatAeAe te ThekANe dhananI vRddhi karavA vigere pAMca dinyA pragaTa karyAM. mahendra rAjAe jayAM prabhu UbhA rahyA hatA tyAM ratnamaya pITha karAvyu`, parvatanA hastInI jema pariSauAnI senAnA tApanA jaya karatA, zarIramAM paNu AkAMkSAe rahita, suvaNu ane tRNumAM samAna bhAva rAkhanArA, ekAkI, maunadhArI, ekAMta daSTi denArA, vividha prakAranA abhigrahamAM tatpara, bhUmipara nahI' besanArA, niya, sthira, vividha prakAre kAryotsarga karanArA, chadmastha ane dhyAnamAM tatpara evA jagatpati prabhue nava mAsa sudhI pRthvIpara vihAra karyAM vihAra karatA karatA phIne sahasrAmra vanamAM AvyA. tyAM chas tapa karIne zirISa vRkSanI nIce pratimA dhArIne sthira rahyA. bIjA zukala dhyAnane aMte vatA jagadRgurUe jANe sa`sAranA masthaLa hoya tevA ghAtIkane nAza karyAM, jethI phAgaNa mAsanA kRSNa pakSanI SaSTIne divase caMdra vizAkhA nakSatramAM AvatAM supArzva svAmIne kevaLajJAna utpanna thayuM. sura ane asurAnA iMdroe tatkALa tyAM AvI sevakAnI jema prabhune dezanA devA mATe samavasaraNu racyuM. jagadgurU bhagavaMte mAdvAranI jema pUdvAranI temAM praveza karyAM. ane suranarArdike e paNa yathAyeAgya dvArathI praveza karyAM. tyAM pRthvImAM kalpavRkSarUpa prabhue cArase dhanuSya adhika eka kAza UMcA evA caityavRkSane pradakSiNA karI, ane pachI atizayeAthI ze|bhatA evA jagatpati 'tIrthAya namaH" ema kahIne uttama sihuAsana upara beThA. pRthvI. devIe svapnAmAM jevA sapa dIThA hatA tevA sarpa jANe khIju` chatra hAya tema prabhunA mastaka upara vidhuryAM. tyAMthI mAMDIne te prabhune khIjA paNa samavasaraNeAmAM eka' phaNAvALA, pAMca phaNAvALA, athavA nava phaDDAvALA nAga thayele che. prabhunA meTA prabhAvathI devatAoe mIjI traNa dizAomAM paNa prabhunI jevAja pratibi Mbe vikaryAM. catuvidha sa Mdha paNa yathAyeAgya sthAne AvIne beThA, kAraNake sabhAnI aMdara sAmAnya mANune paNa sthAnabhyatyaya thatA nathI. pachI saudha kalpanA iMdra prabhune praNAma karI, mastaka upara aMjali joDI nIce pramANe stuti karavAnA Arabha karyAM. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2] prabhu pratye saudharmedranI stuti-prabhunI dezanA [ parva 3 ju sarva bhuvanakeza rUpa kamalamAM sUrya samAna ane prathama ahaMta evA zrI bhagavaMta! "tamane huM namaskAra karuM chuM. he prabhu! have vizvanuM duHkha gayuM che ane harSa utpanna thaye che, kAraNa ke tIrtha parAvartanathI A vizva jANe parAvRtta thayuM hoya temaja jaNAya che. te "dharmacakrI ! prakAzavAna evA tamArA vacanarUpa ratnadaMDathI Aja nirvANurUpa vaitADhayagirinuM dvAra ughaDaze. he nAtha! unnata evA meghanI jema tamAruM darzana sarva jIvalekanA saMtApane "chedavAthI harSane mATe thAya che. anaMta jJAnavALA he bhagavAna! tamArI dezanAnA vacane, daridrI "ghaNe kALe dravya pAme tema, ame cirakALe prApta karazuM. prathama tamArA darzanathI kRtArtha thayelA "ame have atyuktivALA ane muktinA dvArane prakAza karanArA tamArA dezanA vacanathI Aje "vizeSa kRtArtha thaIzuM. anaMta dazana, anaMta jJAna, anaMta vIrya ane anaMta AnaMdamaya "svarUpavALA temaja sarva atizayonA pAtrarUpa evA tamane-vegIsvarUpane huM namaskAra karUM chuM. "he jagatpati! A iMdrAdika padavInI prApti te zuM mAtra che. kemake tamArI sevAthI "te tamArI jevAja thavAya che." A pramANe stuti karIne surapati virAma pAmyA, eTale sarvajJa bhagavAne dharmadezanA ApavAne AraMbha karyo. "A lokamAM strI, putra, parivAra dravya ane dehAdika sarva pitAnA AtmAthI juduM che, tathApi teone arthe aneka prakAranA pApakarma karIne mUrkha mANasa pitAnA AtmAne bhavasamudramAM DubADe che. jyAM prANIne pitAnA AtmAthI visadaza hevAne lIdhe pitAnA zarIranI sAthe paNa judApaNuM che, te pachI dhana, baMdhu vigere sahAyakonuM judApaNuM kahevuM temAM "kAMI vizeSa nathI. je potAnA AtmAne deha, dhana ane baMdhuthI jude jue che, te purUSane zekarUpa zaMkuvaDe pIDA kema thAya? ahIMA je judApaNAne bheda che te parasparanA lakSaNanA "vilakSaNapaNAthI ja jANavA yogya che ane te pitAnA AtmAnA svabhAvane dehAdika bhAvanI " sAthe sarakhAvatAM sAkSAtapaNe jaNAya che. je dehAdika padArtho che te indriyothI grAhya che, "ane AtmA to phakta anubhavathIja gocara thAya che, to teone ananyapaNuM (eka) kema saMbhave ? kadI zaMkA thAya ke AtmA ane devAdi padArthone je judApaNuM hoya te dehane prahA. rAdi thAya tyAre AtmAne pIDA kema thAya che? tenA samAdhAnamAM kahevAnuM ke tAruM kahevuM sAcuM che, paNa jemane AtmA ane zarIramAM bhedabuddhi prApta thaI nathI, teoneja deha upara prahA. "rAdi thatAM pIDA utpanna thAya che, jeoe deha ane AtmAne bheda sArI rIte anubhavIne prati"pAdana kare che tevA purUSone AtmA dehane mahArAdi thatAM pIDA pAmatuM nathI. bhedane "jANanAre jJAnI purUSa pitA saMbaMdhI duHkha AvI paDe topaNa pIDA pAmato nathI ane paramAM "pitApaNuM mAnI besanAra-bheda jJAnane nahIM jANanAra ajJapurUSa eka cAkara saMbaMdhI duHkha 1 pitapotAnA zAsananI apekSAe prathama ata-prathama pUjanika samajavA. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga pa ma ] prabhunuM nirvANa [53 AvI paDe te paNa muMjhAya che. anAtmIyapaNAthI grahaNa karela putra paNa jude che, ane "AtmIyapaNAthI grahaNa karele cAkara paNa putrathI adhika thaI paDe che. prANI jeTalA jeTalA "saMbaMdhe pitAnA AtmIyapaNAthI priya mAne che teTalA teTalA zekanA khIlAo tenA hRdayamAM "kheDAya che, tethI A jagamAM sarva padArtha AtmAthI ja judAja che, te pramANe jANIne anyatvabuddhi prApta thaI che jene e mANasa kaI paNa vastune nAza thavAthI tatvamArgamAM "meha pAmatA nathI, tuMbikA upara karele mRttikAne lepa dhAvate jAya che, te pramANe "mamatArUpa mRttikAnA lepane nivArI dIkSA grahaNa karate purUSa tuMbikAnI jema theDA kALamAM zuddhAtmA thaIne A saMsArane tarI jAya che." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaNA loko pratibaMdha pAmyA. temAMthI keTalAke dIkSA lIdhI ane keTalAka zrAvaka thayA. vidarbha vigere paMcANuM gaNadhara thayA. teoe prabhunI vANIne AdhAre dvAdazAMgI racI. prabhunI dezanA pUrNa thayA pachI temanA caraNapITha upara besIne vidarbha gaNudhare dharmadezanA ApavA mAMDI. vidarbha gaNadhara paNa jyAre dezanAthI virAma pAmyA tyAre sarva devatA tathA manuSya vigere prabhune namaskAra karI pitapatAne sthAne gayA. te prabhunA tIrthamAM thayele zyAma zarIravALe, hastInA vAhana upara besanAre be jamaNI bhujAmAM bIva ane pAzane dharanAra ane be vAma bhujAmAM nakula ane aMkuzane dharanAro mAtaMga nAme yakSa supArzva prabhunI pAse rahenAra zAsanadevatA thaye. temaja suvarNa sarakhI kAMtivALI, hastInA vAhanapara besanArI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane akSasUtrane dharanArI, tathA be vAma bhujAmAM trizUla ane abhayane rAkhanArI zAMtA nAme yakSa sadA prabhunI pAse rahenArI zAsanadevI thaI. pachI sUrya jema kamaLane vikasvara kare tema bhavya prANIone pratibaMdha (vikasvara) karatA prabhue tyAMthI anya grAma nagarAdi tarapha vihAra karyo. pRthvImAM vihAra karatAM traNa lAkha sAdhue, cAra lAkha ne trIza hajAra sAdhvIo, be hajAra ne trIza cauda pUrvadhara, nava hajAra avadhijJAnavALA, nava hajAra ne deDha mana:paryavajJAnIo, agiyAra hajAra kevaLajJAnIo, paMdara hajAra ne traNa vaikriyalabdhivALA, ATha hajAra ne cAra vAdalabdhivALA, be lAkha ne sattAvana hajAra zrAvake ane cAra lAkha ne traNa hajAra zrAvikAe-A pramANe supArzvanAtha prabhune parivAra thaye. kevaLajJAna utpanna thayA pachI nava mAsa ane vIza pUrvAge nyUna evA lAkha pUrva gayA pachI prabhu saMmetazikhara parvate padhAryA. tyAM asurasuroe sevelA prabhue pAMca munionI sAthe eka mAsanuM anazana karyuM mAsane aMte phALuna mAsanI kRSNa saptamIne divase mUla nakSatramAM caMdra AvatAM supArzvanAtha prabhu te munienI sAthe mokSapadane pAmyA. kumAravayamAM pAMca lAkha pUrva, pRthvIne pALavAmAM vIza pUrvAga sahita cauda lAkha pUrva ane dIkSA paryAyamAM vIza pUrvAge nyUna eka lAkha pUrva-e pramANe ekaMdara supArzvanAtha prabhue viza lAkha pUrvanuM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] zrI supArzva prabhunuM nirvANu [ pa 3 ju AyuSya sapUrNa karyuM". zrI padmaprabhunA nirvANu pachI nava hajAra karADa sAgaropama gayA tyAre supArzvanAtha prabhune nirvANukALa thayA. prabhu mekSa pAmyA pachI acyuta vigere iMdroe temane tathA khIjA munijanAnA agnisaMskAra pUrvaka meAkSapanA mATe mahimA karyAM. ityAcAryazrI hemacandraviracite triSaSTizalAkA puruSacarite mahAkAvye tRtiye parvaNi zrI supaarshvsvaamicritryarnanA nAma vaSamaH sarvaH || || ~~~~~~~sarga 6 ThThI~~~~~~ cdrpdddd zrI caMdraprabhu caritra. caMdranI kAMtinI jema meharUpI meATA aMdhakArane nAza karanArI ane AnaMdane ApanArI caMdraprabha prabhunI vANIne vaMdanA karIne bhavya prANIAnA meharUpI meATA kharaphanA vinAza karavAmAM sUryanA Atapa jevA zrI caMdraprabha prabhunA caritranuM huM... kICna karIza. dhAtakIkhaMDa dvIpanA prAgvideha kSetranA AbhUSaNurUpa maMgaLAvatI vijayamAM ratnasa'cayA nAme eka nagarI hatI, bhegAvatI nagarImAM zeSanAganI jema te nagarImAM ugra parAkramavALe ane kamaLanI jema lakSmInA gRharUpa padma nAme rAjA hatA. divya saMgItane karanArA gaMdharvonA ane apsarAone urdUghana karanArI vArAMganAonA parivAra tenI sevA karatA hatA. manehara evA divya agarAgathI ane paherelA rezamI vastrothI tenA sarva agapara vizeSa prakAre lakSmI zeAlI rahelI hatI. maheniza khIjA rAjAe tenA zAsanane uThAvatA hatA. tene akhuTa bhaMDAra hatA ane tenI prajA nira'tara svastha rahetI hatI. AvI rIte e mahArAjane sa prakAra lezamAtra paNa duHkha naheAtuM, tathApi tattvavettAomAM zreSTha evA te rAjA saMsAravAsamAM vairAgya dazAne bhajatA hatA, tethI kezarIsiMhuM jema girirAjaneA Azraya grahaNa kare tema teNe sa`sAra chedavAne mATe yugaMdhara gurUnI pAse dIkSA grahaNa karI. vividha abhigrahane dhAraNa karanArA, manane damanArA, iMdriyAnA nigraha karanArA ane peAtAnA zarIramAM paNa AkAMkSA rahita evA e rAjamunie ghaNA kALa sudhI cAritra pALyu', ane chevaTe meATA mUlyavarDa mahAratna kharIda kare tema vIza sthAnakeAmAMthI keTalAka sthAnakAnA ArAdhanavaDe durlabha evu' tIrthaMkaranAmakama upArjana karyuM. kALe karI AyuSyane khapAvIne vratarUpI vRkSanA prathama phaLarUpa vaijayaMta nAmanA vimAnamAM e mahA tapasvI utpanna thayA. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI caMdraprabhasvAmI // lalala SO Goaoncot NIS cNdrprbhprbhoshvndr-mriicinicyojjvlaa| mUrtirmUrtasitadhyAna,-nirmiteva zriyestuvaH // 8 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ papa sarga 6 ThThI ] caMdraprabha ahaMtane janma A jaMbudvIpamAM bharatakSetranI aMdara pRthvInA mukha jevI caMdrAnanA nAme eka nagarI che. temAM jaLavaibhava je ratnAdika te bahAra kADhIne samudra jANe pAtra sadaza nirmANa karI hoya tevI aneka ratnovALI hATanI zreNI zebhI rahetI hatI. pRthvI upara utarelAM jANe saMdhyAkALanAM vAdaLAM hoya tevAM raMgaberaMgI jAtajAtanI AkRtivALAM temAM ghare hatAM, ane tenA udyAnanI aMdara mastakathI caraNa paryata kaMparahitapaNe kAtsarga karIne rahelA cAraNa munie purUSAkRtivALA jANe parvate heAya tevA jaNAtA hatA. tyAM rAtrIe vAsagRhamAM paDelA pitAnA pratibiMbevaDe "A bIjI kaI strI che?" e bhrama karIne strIo potAnA pati upara kapa karatI hatI. te nagarImAM samudranI jema dhAraNa karI na zakAya tevA purUSAmAM ziromaNi ane pitAnA sainyathI pRthvIne AcchAdana karanAra mahAsena nAme rAjA hatA. tene pratApa tenA parAkramane parama bhakta thaIne rahelo hato ane cAkaranI jema pRthvIne vijaya karavAnuM te hamezAM kAma karato hato. jenA zAsanane keI ullaMghana karI zakatuM nahIM e te mahAsena rAjA pRthvI upara rAjaya karato hato. te vakhate sarva janmathIja paradhana haravAmAM virAma pAmelA hatA. e adhIzvara mahArAjanuM aMtaHkaraNa samudranA madhyanI jema labdha thatuM nahIM. te caMdranI je ati AhlAdaka hatA ane kalpavRkSanI je dAnezvarI hate. gaMgAnA taTa upara haMsI krIDA kare tema tenA kapATa jevA vizALa vakSasthaLa upara hamezAM lakSamI ananya manathI ramatI hatI. mahArAjA mahAsenane ati manehara mukhalakSamIvaDe caMdrane vijaya karanArI ane saMpUrNa lakSaNavALI lakSmaNa nAme patnI hatI. e suMdara strI sarva aMgamAM atulya lAvaNyane tathA rUpane dhAraNa karatI hatI, ane dRSTithI temaja vANIthI amRtane ja varasAvatI hatI. ati maMdamaMda cAlatI e ramaNI, pagale pagale praphullita sthaLe kamaLane ApatI hoya tema jaNAtI hatI. kuTilatA mAtra tenI bhrakuTImAM ane gatimAM hatI paNa cittamAM nahatI, ane tucchatA mAtra tenA madhya bhAgamAM hatI, paNa buddhi saMpattimAM nahotI. tene mATe zIlaguNa senApatinI jema tenAM sarvAtizAyI guNenI senAne alaMkRta karate hate. A tarapha vaijayaMta vimAnamAM rahele padmarAjAne jIva tetrIza sAgaropamanA AyuSyane pUrNa karI tyAMthI cavIne caitra mAsanI kRSNa paMcamIne divase caMdra anurAdhA nakSatramAM AvatAM lakSamaNAdevInI kukSimAM avataryo. te vakhate sukhe sutelA lakSamaNadevIe tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahA svapna joyAM ane ratnagarbhA pRthvInI jema ratnanA sarvasva jevAM ujajavaLa alakSita garbhane lakSmaNadevIe sukhethI dhAraNa karyo. anukrame paSa mAsanI kRSNa dvAdazIe caMdra anurAdhA nakSatramAM AvatAM te mahAdevIe caMdranA cinhavALA caMdravaNa putraratnane janma Ape. te vakhate AsanakaMpathI AThamA ahaM tane janma jANIne chappana dikumArIeAe AvI sUtikAkarma karyuM. pachI janmasnAtra karavAne Icchate saudharmedra devatAonA parivArayukta 1 dehane madhya bhAga-kaTIpradeza te tu--alpa hato. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu pratye idranI stuti [ parva 3 tyAM AvIne prabhune merU parvatanA zikhara upara laI gaye. tyAM ati pAMDukabalA nAmanI zilA upara prabhune utkaMgamAM laIne iMdra ratnasiMhAsana upara beThA; eTale azruta vigere tresaTha idroe harSanA ullAsa sAthe anukrame prabhune snAna karAvyuM. pachI IzAna IMdra prabhune aMka rUpa paryakamAM laIne beThA, eTale saudharmedra vRSabhanA zRMgamAMthI uchaLatA jaLavaDe prabhune snAna karAvyuM ane divya aMgarAga, nepathya ane vastrothI bhagavaMtanuM bhaktiva arcana karI A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he prabhu! AkAzane AdhAra ApavAnI buddhithI UMcA paga karIne rahenArA ToDA "pakSInI jema anaMta guNavALA evA tamArI stuti karavAne huM je pravRtta thayo chuM te paMDitene hAsyanAM sthAnarUpa chuM, tathApi tamArA prabhAvathI vyApaka buddhine prApta thayela "huM tamArI stuti karavAne samartha thaIza; kAraNa ke eka lezamAtra vAdaLAne bhAga paNa pUrva "dizAnA pavananA saMgamathI sarva dizAomAM vyApI jAya che. he prabhu! bhavya prANuoe "jevA mAtrathI athavA dhyAna karavA mAtrathI tame teonA karmarUpa pAsane chedavAne keI apUrva zastrarUpa thAo che. sUryathI kamaLane aspRdaya thAya tema vizvanA aMdhakArane chedanArA evA "apUrva sUryarUpa tamArA janmathI Aje jagamAM zubha karmane udaya thayela che caMdranAM kiraNa mAtra paDavAthI jema zephAlikAnA puSpa kharI paDe che tema tamArA darzana mAtrathI mArUM "azubha potAnuM phaLa ApyA sivAya gaLI jaze. vizvane abhaya ApanArUM tamArUM dIkSAdhArI "svarUpa te eka tarapha rahyuM, paNa he bhagavan! tame A bAlyAvasthAnI mUrtithI paNa "prANIonA duHkhane harI le che, vanamAM vRkSenuM umUlana karavAne jema unmatta gajendra "Ave tema tame saMsAra che mULa jenuM evAM sarva karmone chedavAne mATe ahIM avataryA che. "jema muktAhArAdi mArA hRdayanuM bAhA AbhUSaNa che tema traNa jagatanA pati evA tame mArA hRdayanuM AMtara AbhUSaNa che." A pramANe stuti karI zake IzAnaMdra pAsethI prabhune lIdhA, ane lakSamaNAdevInI pAse yathocita sthAne sthApana karyA. prabhAte mahArAjA mahAsene mATe utsava karyo, kAraNa ke ahaMta bhagavAnane janma bIje sthAnake paNa utsavane mATe thAya che te pitAne ghera utsava thAya temAM te zuM kahevuM! prabhu jyAre garbhamAM hatA tyAre temanI mAtAne caMdrapAna karavAne dehada thayo hato temaja temanI caMdranA jevI krAMti hatI tethI karIne pitA prabhune caMdraprabha evA nAmathI bolAvavA lAgyA. caMdrikA jevI gIraprabhAnA bharapUra maMDaLathI manahara evuM bAlaprabhunuM rUpa jANe vaijayaMta vimAnamAM ja rahetA hAyanI tenA jevuM zobhatuM hatuM. vRkSalatAnI jevA dhAtrIonA kapalone AkarSaNa karatA prabhu gajendranA zizunI jema pratidina vadhavA lAgyA. traNa jJAnane dhAraNa karanArA chatAM prabhu devapaNAmAM paNa nahIM prApta thayela evA bALapaNane jANe svecchAe prApta thayuM hoya tema mugdhapaNAnA dekhAve anubhavavA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 6 Dro] prabhue lIdhelI dIkSA [57 lAgyA. jema vaTemArga ati rasika vAta karavAvaDe mArganuM ullaMghana kare tema caMdraprabha prabhue vividha krIDAothI zizuvaya u9laMghana karyuM. deDhaso dhanuSa unnata zarIravALA prabhu bAlyavayarUpa saritAne pAra pAmIne strIvargane vaza karavAmAM kAraNarUpa yauvanavayane prApta thayA. pitAnA bhogaphaLa kamane jANIne mAtApitAnI AjJA pALavAne mATe prabhue pitAne evI rAjakanyAo sAthe pANigrahaNa karyuM. dIkSA levAmAM utsuka evA prabhue janmathI aDhI lAkha pUrva gayA pachI mAtApitAnI prArthanAthI, adhyayana karanAra jema anadhyAya pALe tema vIza pUrvA ge yukta evA sADA cha lAkha pUrva sudhI pRthvInuM pAlana karyuM. pachI je ke prabhu jANatA hatA to paNa nImI rAkhelA jyoti vIonI jema lekAMtika devatAoe AvIne prabhune dIkSAne samaya jaNAvyuM. koI dhanADhaya dIkSA levAne icchatA hoya ane dAna Ape tema dIkSA levAne IchatA evA prabhue tyArathI sAMvatsarika dAna devAno AraMbha karyo. varSane aMte jemanAM Asana caLita thayAM che evA IMdroe AvIne sevakanI jema prabhune dIkSAbhiSeka karyo. pachI zebhAthI manohara evI manoramA nAmanI zibikA upara nara, sura, asura tathA temanA iMdronA parivAra sAthe prabhu ArUDha thayA. lokee stuti karelA, gAyelA ane harSathI joyelA evA bhagavAna sahassAmravana nAmanA udyAnamAM AvyA. zibikA uparathI utarIne traNa ratnane grahaNa karavAnI IcchAvALA chatAM paNa prabhue ratnAlaMkArAdi tyajI dIdhAM, ane piSa mAsanI kRSNa trAdazIne divase anurAdhA nakSatramAM pAchale pahore chaThTha tapa karIne eka hajAra rAjAonI sAthe dIkSA grahaNa karI. tarataja manuSyakSetramAM rahelA prANIonA manadravyane prakAza karanArUM mana:paryava nAme ethuM jJAna utpanna thayuM. pachI bIje divase padmakhaMDa nagaramAM semadatta rAjAne ghera prabhue parama annathI pAraNuM karyuM. devatAoe tyAM vasudhArAdi pAMca divya pragaTa karyA. rAjAe prabhunA caraNathI aMkita pRthvI upara ratnapITha karAvyuM. sUryanA tejane parAbhava karanArA, meTA himathI paNa parAbhavane nahIM pAmatA, jhAkaLa karI dudinane karanArA, pavanavaDe nahi kaMpatA, sarovaranA jaLane himAnava karI detA, hemaMta Rtu saMbaMdhI addha rAtrInA pavanathI paNa pratimAne akhaMDita rAkhanArA, mAne karI varjita, vyAdhra siMhAdika duSTa hiMsaka prANIothI bhayaMkara evA araNyamAM ane ghaNA zrAvakovALA nagaramAM sarakhI gati ane sthiti rAkhanArA, ekAkI, mamatAe rahita, maunadhArI, nirgatha ane dhyAnamAM tatpara evA prabhue chavasthapaNe traNa mAsa sudhI vihAra karyo. vihAra karatAM prabhu pharIvAra sahastrApravanamAM AvyA. tyAM punAga vRkSanI nIce pratimA dhAraNa karIne rahyA. bIjA zukala dhyAnane aMte rahelA prabhunAM ziziraRtu vyatikramyA pachI 1 jJAna, darzana, cAritra e ratnatrayI. B - 8 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] prabhu pratye IMdranI stuti [pa 3 ju jema hima vinAza pAme tema ghAtakarma vinAza pAmI gayAM. phAguna mAsanI kRSNa saptamIe caMdra anurAdhA nakSatramAM AvatAM chaThThatapa jemaNe karyo che evA prabhune ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. tarataja sura asuranA idroe jana pramANa kSetramAM prabhune dezanA ApavAne mATe samavasaraNuM rahyuM. devatAoe saMcAra karelA suvarNanA nava kamaLane caraNanyAsathI pavitra karatA evA prabhue temAM pUrva dvArathI praveza karyo. paraMparAnI ahaMtanI sthitine pALatA evA prabhu, aDhArase dhanuSya UMcA caityavRkSane pradakSiNA karIne "tIrdhAyanama:" evI vANane uccAratA ratnasiMhAsana upara pUrvAbhimukhe beThA. sura, asura ane manuSya sahita cAra prakArano saMgha gya dvArathI praveza karIne yathocita sthAne beThe. pachI idra pAMca aMge pRthvIne sparza karI bhaga. vaMtane praNAma karI bhaktinA vegathI nIce pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. - "he prabhu! sura, asura ane naroe mastaka upara dhAraNa kareluM traNa lekanA cakravatI "evA tamArUM zAsana A jagatamAM vijaya pAme che. he bhagavan! prathama traNa jJAnane dhAraNa karanArA, pachI mana:paryava jJAnane dharArA ane adhunA kevaLajJAnavALA evA tame amane "dinaparadina adhikAdhika jevAmAM AvyA che. he nAtha! mArganA vRkSanI chAyAnI jema vizvane "upakAra karanArUM tamArUM ujajavaLa kevaLajJAna jaya pAme. he bhagavAna! jyAM sudhI sUryodaya "tha nathI tyAM sudhI ja aMdhakAra rahe che, jyAM sudhI kezarIsiMha AvatuM nathI tyAM sudhI ja "gaje dro madAMdha rahe che, jyAM sudhI ka95vRkSa prApta thatuM nathI tyAM sudhIja dAridra rahe che, "jyAM sudhI vRSTikAraka megha thatuM nathI tyAM sudhI ja jaLanI taMgAza rahe che, ane jyAM sudhI "pUrNa caMdra ugatuM nathI tyAM sudhI ja divasane tApa rahe che, tema jyAM sudhI tame jovAmAM AvelA nathI tyAM sudhI ja A jagatamAM kubodha rahela che. je prANIo nitya tamane jue "che ane seve che teonI huM harSathI sarvakALa anumodanA karuM chuM. he prabhu! hAlamAM tamArA "prasAdathI tamArA darzananuM phaLa uttama samyakatva mane yAjajIvita nizcaLa5Ne rahevArUpa thAo." evI rIte stuti karIne iMdra mauna rahyA pachI jagadgurUe meghanA jevI gaMbhIra vANathI A pramANe dezanA devAne AraMbha karyo. anaMta kalezarUpI taraMgee yukta A bhavasAgara kSaNe kSaNe sarva prANIone UMce, "nIce ane tiaupaNe pheMkayA kare che. jema azuci sthAnamAM krIDAo prIti kare che tema "prANIo A kSaNika zarIra upara prIti kare che, ane te zarIra temaneja eka baMdhanarUpa "thaI paDe che. rasa, rUdhira, mAMsa, carabI, asthi, majajA, vIrya, AMtaraDA ane viSTA vigere "azucinA sthAnarUpa A dehamAM zucipaNuM kema saMbhave? nava dvAromAMthI jharatA durgadhI rasanA nIjharaNuthI ragadoLAyelA A dehamAM je pavitratAne saMkalapa kare, teja mAtra mATe mohane vilAsa che. vIrya ane rUSirathI utpanna thayele, malina rasathI vadhela ane garbhamAM jarAyu (era)thI DhaMkAyele A deha pavitra kema thAya? mAtAe khAdhelA annapAnathI utpanna thayelA ane rasanADImAM thaIne AvelA rasanuM pAna karI vRddhi pAmela karyo purUSa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThTho ] prabhunI dezanA [ 59 ' 66 A zarIramAM pavitratAne mAne ? dveSa dhAtu ane maLathI bharelA, kRmi ane gaMDupadanA sthAnarUpa tathA rogarUpa sarpInA gaNeAvaDe khavAyelA A zarIrane keNu zuci kahe ? svAdiSTa anna, pAna, kSIra, IkSu ane bIjA ghatAdi vigaya padArtho paNa bhAjana karyA pachI jemAM viSArUpa thAya che, te zarIra kema zuci kahevAya ? jema vilepana karele sugaMdhI yakSaka ma` paNa tatkALa maLarUpa thaI jAya che, te zarIramAM kevI rIte zaucapaNuM manAya ? suga MdhI tAMbUlanuM AsvAdana karIne suI gayelA mANasa savAre uThI peAtAnA mukhanA dudhanI jugupsA kare, e zarIranI "kema zucitA gaNAya? sugaMdhI dhUpa, puSpa ane puSpamAlAdika jee svataHsugaMdhI che, te jenA saMgathI durgaMdhatAne pAmI jAya e kAyA kema pavitra gaNAya ?. mAMjelA, vilepana karelA ane seMkaDo ghaDAethI dhAyele paNa azuci deha kalAlanA ghaDAnI jema pavitrapaNAne " pAmatA nathI. mRttikA, jaLa, agni, pavana ane sUryakiraNeAnA snAnavaDe jee A dehane 66 paNa (C 66 zauca kahe che tevA gatAnugatika leAkeAe kharekhara photarAMja khAMDelAM che. tethI AvA azuci " zarIravaDe mAtra mekSaatpAdaka tapanna karavuM; kAraNa ke buddhimAna leAkAe khArA samudra" mAMthI ratnanI jema asAramAMthI sAranA uddAra karavA eja uttama che.'' 66 66 66 66 AvI prabhunI dha dezanAthI ghaNA prANIe pratiSedha pAmyA, ane hajArAe dIkSA lIdhI. bhagavAna caMdraprabha prabhune datta vigere trANuM gaNudharA thayA, teoe utpAdADha tripadi vaDe dvAdazAMgI racI. prabhunI dezanAne aMte caraNupIThapara besIne datta gaNudhare prANIone medha ApanArI dezanA ApavA mAMDI. saMgIta pUrNa thayA pachI yuvAna nAgirakeAnI jema manuSya devatAe vigere te dezanAne ate pAtapeAtAne sthAnake gayA. temanA tImAM huMsanA vAhanavALA, dakSiNa bhujAmAM vatsa ne vAma bhujAmAM mulgarane dhAraNa karanArA vijaya nAme yakSa ane huMsanA vAhanavALI, pILA aMgavALI, e dakSiNa bhujAmAM kha ane mugara dhAraNa karanArI tathA be vAma bhujAmAM phalaka ane pharasIne rAkhanArI bhurkuTI nAme devI e baMne bhagavatanA zAsanadevatA thayA. haMmezAM te banne zAsanadevatA jemanI sAnidhyamAM rahelA che evA ane sa atizayeAnA pAtra evA caMdraprabha prabhu AkAzamAM caMdranI jema pRthvIpara vihAra karavA lAgyA; ane aDhI lAkha sAdhuo, traNa lAkha ne eMzI hajAra sAvIe!, be hajAra caudapUrvI e, ATha hajAra avadhijJAnI, ATha hajAra manaHpa^vajJAnI, daza hajAra kevaLajJAnI, cauda hajAra vaikriyalabdhivALA, sAta hajAra ne chase! nAdabdhivALA, aDhI lAkha zrAvake ane cAra lAkha ne ekANu' hajAra zrAvikA--e pramANe prabhunA parivAra thayA. ceAvIza pUrvAMga ane traNa mAse rjita eka lAkha pUrva vihAra karI prabhu sa Mmaitagirie AvyA. tyAM eka hajAra munienI sAthe prabhue anazana vrata grahaNa karyu.. suraasure e sevelA prabhu evI rIte eka mAsa sudhI rahyA. pachI sava ceAgane 1 sugaMdhI dravyAnA ekatra karela padA. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * prabhune prApta thayela nirvANa pada [ parva 3 ju nirodha karI niSkapa dhyAnane prApta thayelA prabhunA bhayagrAhI cAra karma tatkALa kSINa thaI gayA. bhAdaravA mAsanI kRSNa saptamIne divase caMdra zravaNa nakSatramAM AvatAM caMdraprabha prabhu te munienI sAthe paramapadane prApta thayA.. aDhI lAkha pUrvAga kumAravayamAM, covIza pUrva sahita sADA cha lAkha pUrva rAjya sthitimAM ane vIza pUrvAga rahita eka lAkha pUrva vrata pALavAmAM evI rIte sarve maLI dazalAkha pUrvanuM AyuSya prabhue nirgamana karyuM. supArzva svAmInA nirvANa pachI navaze keTI sAgaropama vItyA tyAre zrI caMdraprabha vibhu nirvANapadane pAmyA. zrI caMdraprabha prabhu mokSe gayA pachI surezvaroe temane ane bIjA muniono vidhithI aMgasaMskAra karyo ane pachI teo pAchA devalekamAM gayA. * * * * * * * * * * ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTi zalAkApurUSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrIcaMdraprabhasvAmicaritra varNano nAma SaSThaH sargaH 6 saga 7 me. wwwwwwwwwwwwwwwww zrI puSpadaMta (suvidhinAtha) caritra. puSpanI mALAnI jema traNa jagatane mastaka upara vahana karavA gya, nirmaLa ane pApane nAza karanAra zrI puSpadaMta prabhunA nirmaLa zAsanane huM vaMdanA karuM chuM. navamA tIrthakara zrI puSpadaMta prabhunA nirdoSa caritrane temanA prabhAvathI samartha buddhivAna thayele huM kIrtana karavAne tatpara thAuM chuM. puSkaravara nAme zreSTha prIpAddhanA pUrva videhamAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nAme eka nagarI che. mahA himavaMta parvata upara mahApadma drahanI je gaMbhIra mahApadya nAme tyAM rAjA hato. teNe janmathI ja svIkArele dharma bAlyavaya tathA yauvanavayamAM paNa zarIranI zebhAnI sAthe uttarottara vRddhi pAmate hate. vyAjathI AjIvikAvALA mANasa jema vyAja vagaranA paDI rahelA dhanathI hamezAM kheda pAme tema virati vagara eka muhurta mAtra javAthI paNa te 1. bhavapayata rahenAra. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI suvidhinAtha // connnnn ANTOO RECENT - CC COC karAmalakavadvizvaM, kalayan kevalazriyA / acintyamAhAtmyanidhiH; suvidhirbodhaDayestu vaH / / 9 / / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 mo]. suvidhinAthane janma [61 rAjA kheda pAmato hate. jema vaTemArgu mArgamAM AvelI nadI utarate utarate paNa jaLapAna karato jAya che, tema e rAjA dharmanAM kAma karate karate rAjyanAM kAma paNa karate hate. uttama buddhivALe e rAjA pramAda rahitapaNe potAnA uttama kuLanI jema nirmaLa zrAvakadharmanuM sArI rIte cirakALa pAlana karato hato. prAye saMteSamAMja niSThAvALe chatAM e rAjA dharmanA kAryamAM saMtoSa pAmate nahIM, ane bIjAe alpa dharma karanArA hoya to paNa teone pitAthI adhika mAnate hate. A pramANe vartatA e rAjAe yuddhane pAra pAmavAne divya astranI jema saMsArane pAra pAmavAnI IcchAthI jagannada gurUnI pAse dIkSA grahaNa karI. saMlekhanA karanAra purUSa jema maraNa paryata anazana pALe tema zrAvakadharmane nirvAha karyA pachI e rAjA daDhapaNe mahA vrata pALavA lAgyA. chevaTe ghaNuM dustapa evA ekAvaLI vigere tapavaDe karIne ane ahaMta prabhunI bhakti vigere karIne teNe UMce prakAre tIrthaMkara nAma karma upArjana karyuM. evI rItanAM AcaraNethI potAnuM AyuSya nirgamana karI te rAjarSi vaijayaMta nAmanA vimAnamAM mahaddhika devatA thayA. A jaMbudvIpane viSe dakSiNa bharatAddhamAM vizeSa saMpatti vaDe moTI kAkaMdI nAme eka nagarI che. tyAM AvelA mahelenI aMdara motInI jhAlara, manavinI strIone vaza karavA mATe jANe kAmadevanI nirmaLa mALAo hoya tevI zobhatI hatI. tyAMnA devamaMdiromAM thatuM cAra prakAranuM saMgIta khecaranI strIonI gatine staMbhana karavA mATe maMtrarUpa thaI paDatuM hatuM praphullita kamaLothI bharapUra ane nirmaLa jaLavALA tyAMnA suMdara jalAzo paSTa nakSatra saMyukta zaradu tunA vAdaLAvALa AkAzanI zobhAne anusaratA hatA. te nagarImAM yAcakaleka gurUnI jema dUrathI dAtAonI sAmA jaI pAghapAtra' ApatA hatA, ane teo yogya dravya devAvaDe prasanna karAtA hatA. te nagarImAM pRthvInuM jANe kaMThAbharaNa hoya ane lakSmIvaDe jANe priyakavAsI devatA hoya te sugrIva nAme rAjA hatA. tenI AjJA nagara, araNya, sAgara ane parvatane viSe kaI ThekANe maMtrasiddha AyudhanI jema aTakatI nahotI. parvatanI jema tenAthI utpanna thayelI nItirUpa saritA kIrtirUpa kallolavALA jaLane vahana karatI samudra sudhI prasarelI hatI. sarva rAjAomAM ziromaNi e rAjAne yazarAzirUpa sAgara bIjA sarvabhUte (rAjApakSe parvate) nI prasarelI kIrtirUpa saritAone grAsa karI jate hate. sarva de rahita, nirmaLa guNathI abhirAma ane sarva rAmA (strI) emAM ziromaNi rAmA nAme tene eka patanI hatI. gaganamAM caMdrakAMtinI jema savAbhAvika saudaryanI "mirUpa ane daSTione AnaMda ApanArI A bhUtaLa upara te ekaja strI hatI. banane zuddha pakSathI zobhatI ane madhura svaravALI e rANuM rAjahaMsInI jema hamezAM patinA mAnasarUpa 1 pUjanasAmagrI arpaNa karavI athavA page paDavuM. 2 mAtRpakSa ane pitRpakSa-haMsapakSe baMne ujvaLa pAkhe. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] prabhunI stuti mAnasarovaramAM rahetI hatI. tenA anupama rUpathI parAjaya pAmelI rati ratine pAmatI nahIM ane prIti prItine pAmatI nahIM. parasparane anurUpa evA e rAjA sugrIva ane rANI rAmAno vakhata rahiNI ane caMdranI jema aneka prakAranI krIDA karatAM nirgamana thato hate. ahIM vaijayaMta vimAnamAM rahela mahApa rAjAne jIva tetrIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI, phAlgaNa mAsanI kRSNa navamIne divase caMdra mUla nakSatramAM AvatA tyAMthI vIne rAmAdevInI kukSimAM avataryo. te samaye devIe tIrthakaranA janmane sUcavanArAM hastI vigere cauda mahA svapna mukhamAM praveza karatAM joyAM. himAcaLamAMthI nIkaLatI gaMgAnadI potAnI aMdara krIDA karatA gajeMdranA bALakane jema dhAraNa kare tema rAmAdevIe jagatUnA AdhArabhUta prabhune garbhamAM dhAraNa karyA. pachI pUrNa samaya thatAM mAgazara mAsanI kRSNa paMcamIe bhUla nakSatramAM caMdra AvatAM magaranA cinhayukta zveta varNavALA eka putraratnane devIe janma Ape. te vakhate bhegaMkarAdi chapana dikumArIoe AvI prabhu tathA prabhunI mAtAnuM sUtikAkarma karyuM. pachI saudharma ka9pane Adhipati abhiyogya devatAnI jema AvI prabhune grahaNa karI bhaktithI merU parvatanA zikhara upara laIgaye, ane tenI cUlikA upara dakSiNa tarapha rahelI pAMDukabalA nAmanI zilApara rahelA siMhAsanane viSe prabhune kheLAmAM rAkhIne beThe. tyAM acuta bhaktivALA azrutAdika tresaTha iMdroe tIrthanAM jaLathI prabhune snAna karAvyuM. pachI paheregIra jema pitAno pahere pUrNa thayA pachI potAnI rakSaNeya vastu bIjA paheregIrane sepe, tema saudharmendra IzAnapatine prabhu sepyA, ane IzAna patinA usaMgamAM rahelA prabhune vRSabhanA zRMgamAMthI nIkaLelA sugaMdhI jaLavaDe teNe snAna karAvyuM; pachI navIna aMgarAgothI carcA karIne tathA AbhUSaNAdikathI acane ane AratI utArIne zakra idra prabhunI stuti karavA lAgyA. dharmarUpI havelInA daDha staMbharUpa, samyagU jJAnarUpI amRtanA draharUpa ane jagatane AnaMda ApavAmAM megharUpa evA he tribhuvanapati! tame jaya pAme. he jagadIza! tamArA "eka judAja prakAranA atizayane ame zuM kahIe ke je tamArA mAhAmyaguNathI kharIda "thayelA A traNaleka tamArA dAsapaNAne pAmelA che. jevI rIte tamArA dAsapaNAthI huM "prakAzuM chuM-zeNuM chuM, tevI rIte mArA svarga rAjyathI paNa huM zebhate nathI. kAraNake " caraNanA kaDAMmAM jaDeluM ratna jevuM zobhe che tevuM parvata upara paDeluM zebhatuM "nathI. mokSe javAnI IcchAvALA tame vaijayaMta vimAna mAkSasthAnanI najIka chatAM mokSane "mATe bhrAMtimAM bhaTaktA evA lekene mArga batAvavAne mATe ahIM AvelA che. A bharata "kSetrarUpa gRhanA tame ghaNA lAMbA kALanA eka devatA che, tethI tamArA AvavAthI e gRhamAM rahIne dharma, gRhasthanI jema Aje niHzaMkapaNe AnaMda pAme. he vizvanAtha ! A sarva "devatAone samUha, tamArA atizAyI rUpanI aMdara avatArapaNAne pAmI jAya che, arthAta "te sarvanuM rUpa ApanA rUpamAM samAI jAya che. caMdranI snA jevI tamArI kAMtinA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga7 mA prabhune kevaLajJAna [ 63 paramAM spRhA sahita lIna thayelA amArA lecane Aje lAMe kALe sArAM nazIkhane lIdhe " cakera pakSInu... AcaraNa kare che. vAsagRhamAM ke sabhAmAM besatA ane cAlatA evA mAre "sa" anI siddhine ApanArU tamArA nAmarUpa maMtranuM smaraNa thayA kareA. " ** > A pramANe prabhunI stuti karIne iMdre prabhune laI rAmAdevInI pAse je sthitimAM hatA te sthitimAM sthApana karyAM. prabhu jyAre ga*mAM hatA tyAre temanI mAtA sarvAM vidhimAM kuzala thayA hatA tethI ' suvidhi' ane puSpanA dAhaDhathI prabhune dAMta AvyA hatA tethI 'puSpadaMta e pramANe prabhunAM e nAma mAtApitAe meATA mahAtsavathI zubha divase sthApana karyAM. janmathI mAMDIne meSa saMkrAMtinA divasanI jema prabhu mATuM aMtara batAvatA anukrame vadhavA lAgyA. jANe mUtti mAn kSIrasamudra hoya tevA, se| dhanuSya UMcA zveta aMgavALA prabhu rUpathI pavitra evA yauvanane prApta thayA. joke prabhu saMsArathI virakta hatA tApaNu pitAnA atyaMta AgrahathI zeAbhAvaDe lakSmIne vijaya karanArI rAjakanyAone paraNyA. janmathI pacAsa hajAra pUtra gayA pachI rAjyamAM lubdhatA nahI' chatAM paNa pitAnI dAkSiNyatAne lIdheja rAjyabhAra grahaNa karyAM. te pachI aThacAvIza pUrvAMga sahita teTaleAja kALa (pacAsa hajAra pUrva) teee vidhivas rAjyaRddhinuM pAlana karyu. pachI jyAre prabhue vrata levAnI IcchA karI tyAre jANe mIThuM khelanArA hAya tema leAkAMtika devatAoe AvIne vratane mATe prabhune preraNA karI. pachI kAI paNa prakAranI kAmanA rahita evA prabhue ciMtAmaNinI jema eka varSa sudhI yAcakAne IcchA. nusAra dAna ApyuM. sAMvatsarika dAnane aMte devatAoe janmakALanI jema prabhune vidhithI dIkSAbhiSeka karyAM. pachI suraasurAe viTAyelA prabhu sUraprabhA nAmanI zikhikA upara besI sahasrAmravanamAM gayA. tyAM mAgazira mAsanA kRSNa pakSanI SaSThIe mUla nakSatramAM trIje paheAre eka hajAra rAjAonI sAthe prabhue dvaitapa karIne dIkSAgrahaNa karI. khIje divase zvetapura nagaramAM puSparAjAne ghera prabhue paramaannathI pAraNuM karyuM. tyAM devatAoe vasudhArAdika pAMca divya pragaTa karyo. puSparAjAe prabhunA caraNane sthAne eka ratnapITha racAvyu. ekalA, mamatA rahita, saMga rahita ane parISahene sahana karatA evA prabhue cAra mAsa sudhI chadmasthapaNe vihAra karyAM, pharIvAra tee! pharatA pharatA sahasrAmravanamAM AvyA. tyAM mAluravRkSa nIce pratimApaNe UbhA rahyA pachI kSapakazreNI para ArUDha thaI apUrvakaraNanA kramathI kAntika mAsanI zukala tRtIyAne divase mUla nakSatramAM prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. tatkALa suraasurAe AvI samavasaraNu racyuM. prabhue pUrva dvArathI temAM praveza karyAM. tyAM madhyamAM racelA khAraseA dhanuSya UMcA caityavRkSane sava atizaye zAbhatA prabhue pradakSiNA karI; ane 'tIrthAya namaH' ema kahIne prabhu siMhAsana para pUrvAbhimukhe ArUDha thayA. eTale devatAoe khIjI traNa dizAomAM prabhunAM khIjA rUpa viSuvyaM. pachI devArdika pa`dA ceAgya Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] prabhunI dezanA [ parva 3 ju sthAnake AvIne beThI eTale zakra I prabhune praNAma karI nIce pramANe stuti karavAno AraMbha karyo.. "he prabhu! tame je vItarAga che te tamArA hAthapagamAM rAga kema che? tame je kuTilatAne choDI dIdhI che te tamArA keza kuTila kema che? tame prajAnA gopa che te tamArA "hAthamAM daMDa kema nathI? jo tame niHsaMga che te kiyanA nAtha kema kahevAo cho? je "tame mamatA rahita che te sarva upara zA mATe dayALu che ? tame je alaMkAra mAtrane tyAga karyo che te tamane traNa ratna (AjJA, darzana, caritra) kema priya che? je tame sarvane "anukULa che te mithyAdaSTi upara zA mATe dveSa kare che? jo tame svabhAve sarala che te pUrve chaghasthapaNe kema rahyA hatA? je dayALu che te kAmadevane kema nigraha karyo? je tame "nirbhaya che te saMsArathI kema bhaya pAmo cho? jo tame upekSA karavAmAM tatpara che te "vizvanA upakAraka kema che! je adIpta che te bhAmaMDaLathI dIpta kema che? jo tame zAMta svabhAvI che te cirakALa kema tape che ? je reSa rahita che te karma upara kema roSa rAkhe che? A pramANe jenuM svarUpa jANI zakAtuM nathI, je moTAthI paNa meTA che ane jene "anaMta catuSTaya siddha thayelA che evA tame bhagavaMtane huM namaskAra karUM chuM." A pramANe stuti karIne iMdra virAma pAmyA pachI bhagavAna suvidhisvAmIe nIce pramANe dezanA ApI. "A saMsAra anaMta duHkhanA samUhane bhaMDAra che. jheranuM utpattisthAna jema sarSa che "tema saMsAranuM utpatti sthAna Azrava che. jaMtuone mana, vacana ane kAyAnI je kriyA "te yoga kahevAya che. te coga prANIne zubhAzubha karmane Azrave che, tethI te Azrava kahevAya " che. maitrI vigere bhAvanAthI vAsita citta prANIne zubha karma baMdhAve che, ane kaSAya tathA viSayothI AkrAMta thayeluM citta prANIne azubha karma baMdhAve che. zrutajJAnane Azrita evuM "satya vacana zubha karmanuM upArjana karAve che, ane tethI viparIta hoya te azubha karmanA "upArjananuM hetubhUta thAya che. bhalI rIte gopaveluM eTale asat kAryamAMthI pAchuM vALI satkA yamAM pravartAveluM zarIra zubha karma baMdhAve che, ane hamezAM AraMbhI tathA jIvaghAtaka " zarIravaDe azubha karma baMdhAya che. kaSAya, viSaya, yoga, pramAda, avirati, mithyAtva ane A tathA raudra dhyAna e azubha AzravanA hetu che. je karma pudgalane grahaNa karavAmAM "hetubhUta che te Azrava kahevAya che. te karmo jJAnAvaraNAdika bhedathI ATha prakAranAM che. jJAnadarzananA saMbaMdhamAM, jJAnadarzanavALAo pratye ane jJAnadarzana utpanna karavAnA hetuomAM 1 raMga-raktatA. 2 ka. 3 pAlanakartA-govALa. 4 miyAtva. miyAdaSTi jIvo nahIM. 5 anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ne anaMta vIrya. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ma ]. prabhunI dezanA je vinna, nindava, pizUnatA, AzAtanA, ghAta ane matsara kare te jJAnAvaraNI ane darzanAvaraNI karma bAMdhavAnA hetubhUta Azrava che. devapUjA, gurUsevA, pAtradAna, dayA, kSamA, sarAga saMyama, deza virati, akAma nirA, zauca ane bolatapa e saDhegha(zAtA vedanI) "karma baMdhAvanArA Ave che. potAne, parane athavA baMnene dukha, zeka, vadha, tApa, AkaMda ane vilApa ke pazcAttApa utpanna karavo, karAve te azAtA vedanI karma bAMdhavAnAM kAraNe che. vItarAganA, zAstranA, saMghanA, dharmanA ane sarva devatAonA avarNavAda balavA, "tIvra mithyAtvanA pariNAma karavA, sarvajJa ane siddhadevane nikhtava kare, dhArmika mANasane "dUSaNa ApavuM, unmArge cAlavAne upadeza kare, anartha karavAno Agraha rAkhavo, asaM. "yamInI pUjA karavI, avicArita kArya karavuM ane gurU vigerenI avajJA karavI ItyAdika darzana mehanI karma bAMdhavAnA Azrava che. kaSAyanA udayathI AtmAnA tIvra pariNAma thavA "te cAritrahanI bAMdhavAnA Azrava che. mazkarI karavAnI Teva, sakAma upahAsa, vizeSa "hasavAne svabhAva, bahubAlApaNuM ane dainyapaNuM batAvanArI ukti e hAsyamehanInA Azrava che. aneka dezo vigere jevAnI utkaMThA, aneka prakAre ramavuM tathA khelavuM ane "bIjAnA cittane AkarSavuM-vaza karavuM e ratI mehanInA Azrava che. asUyA, pApa karavAnI prakRti, bIjAnA AnaMdano nAza kare ane keInuM akuzala thatuM joI upahAsa kara-e arati mehanIne Azrava che. pitAmAM bhayanA pariNAma, bIjAne bhaya pamADe, "trAsa upajAvavo ane niyapaNuM dharAvavuM-e bhayamehanInA Azrava che. te zeka "utpanna karI zoca kare, bIjAne karAvo ane rUdana karavAmAM ati Asakti rAkhavI-e 2 jJAna bhaNanArane athavA jJAnIne aMtarAya-aDacaNa karavI, jJAna ApanAra gurune eLavavA, jJAna, ApanAra gurunI cADI karavI, temanI AzAtanA karavI, temane vAta kare ane jJAnavAna pratye matsarabhAva -ISyAM-adekhAI dharAvavI te sarve jJAnAvaraNI karma bAMdhavAnAM kAraNe che. te ja pramANe darzananA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. eTale cAra prakAranA darzananI viparIta prarupaNa karavI athavA darzana prApta karyuM che jemaNe temanA pratye tathA darzanetpattinAM kAraNo pratye pUrvokta vidyAdi karavA te darzanAvaraNa karma bAMdhavAnAM kAraNe samajavAM, 3 dazama guNuThANuM paryata sarAgasaMyama jANavuM. 4 zauca-te bhAva zauca. vratAdimAM aticAra na lagADavA ane AtmAne pavitra-kamalepa rahita rAkhavo te. 5 ajJAna dazAe karela tapa te bAbata pa. ke sarvajJa ane siddhamAM devapaNuM na mAnavuM, temAM viparIta bhAva batAvo, temanA guNAdikane eLavavA, te temane nihava karyo samajavo. 7 kAma utpanna kare evI strimAdikanI hAMsI karavI te. 8 guNamAM dezanuM AropaNa karavuM te asUyA. 9 kaI paNa prakAranA karmanA Avyo eTale te prakAranuM karma bAdhavAnAM kAraNo ema samajavuM. B - 9 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhunI dezanA [ parva 3 ju kamohanInA Azrava che. caturvidha saMghanA avarNavAda balavA, temanA tarapha tiraskAra batAvavo ane sadAcAranI niMdA karavI-e jugupsAhanInA Avyo che. IrSyA, viSaemAM lelupatA, mRSAvAda, ati vakratA ane parastrInA vilAsamAM Asakti-e strIveda "bAMdhavAnAM kAraNe che. pitAnI strImAtramAM saMteSa, anIrSyALu svabhAva, maMda kaSAya ane avakAcAra zIla e purUSadanA Azrave che. strI tathA purUSa baMnenI sparza zuM banAdi "anaMgasevA, ugra kaSAya, tIvra kAmecchA, pAkhaMDa ane strInA vratano bhaMga karavo-e "napuMsakaveda bAMdhavAnA Azrava che. sAdhuonI niMdA karavI, dharmiSTa lekene vinna karavA, madhu mAMsAdithI avirata purUSenI pAse te aviratinI prazaMsA karavI, dezavirati purUSone "vAraMvAra aMtarAya kara, aviratapaNe striyAdinA guNanuM AkhyAna karavuM cAritrane dUSaNa ApavuM ane bIjAonA kaSAya ane nekaSAyanI udIraNA karavI e cAritramehanIya karma bAMdhavAnA sAmAnya Ave che. . "paMceMdrI prANIone vadha, ghaNe AraMbha tathA parigraha, anugraha karavAne tyAga, mAMsa "bhajana, sadA sthira virabuddhi, raudradhyAna, anaMtAnubaMdhI kaSAya, kRSNa, nIla ane kApata lezyA, asatya bhASaNa, paradravyaharaNa, vAraMvAra mithunasevana ane indriyanuM avazapaNuM-e narkagatinuM AyuSa bAMdhavAnA Azrava che. unmArge cAlavAnI dezanA, mAgane nAza, gupta rIte vittanuM rakSaNa, ArtadhyAna, zayasahitapaNuM mAyA (kapaTa), AraMbha, parigraha "ziyALAmAM tathA vratamAM sAticArapaNuM, nIla tathA kApita lezyA ane apratyAkhyAna kaSAya"e tiryaMca gatinuM AyuSya bAMdhavAnA Ave che, alpa parigraha tathA AraMbha, svAbhA"vika komaLatA ane saralatA, kApata ane pIta vezyA dharmadhyAnamAM anurAga, pratyAkhyAnI "kaSAya, madhyama pariNAma, dAna devApaNuM, deva ane gurUnuM pUjana, pUrvAlApa, priyAlApa, sukhe "samajAvavApaNuM, lekasamUhamAM madhyasthapaNuM e manuSagatinuM AyuSya bAMdhavAnA Azra che, sarAga saMyama, deza saMyama, akAma nirjara, kalyANa mitrane paricaya, dharmazravaNa "karavAnuM zIla, pAtradAna, tapa, zraddhA, traNa ratnanI ArAdhanA, mRtyakALe paddha athavA pIta lezyAnuM pariNAma, bAla tapa, agni jaLa vigere sAdhana vaDe mRtyu pAmavuM, gaLe phAMse khA ane avyakta sAmAyikapaNuM' e deva gatinuM AyuSya bAMdhavAnA Azrava che. ke "mana vacana kAyAnI vakratA, bIjAone chetaravuM, mAyA pravega kare, mithyAtva, pizUnatA, cittanI capaLatA, suvarNAdikane pratiSThada kare eTale banAvaTI suvarNAdi banAvavuM,' beTI sAkSI pravI, varNa baMdha rasa ane sparzanuM judI rIte saMpAdana karavuM, 1 saralatAyukta manavALo zubha AcAra. 2 teje legyA. 3 pahelA belAvavuM-A padhAro vigere kahevuM te. 4 avyaktasamajapUrvaka nahIM evo samabhAva Ave che. 5 banAvaTI noTa sikkA vigere banAvavA te. varNa gaMdhAdi badalAvIne vastu dekhADavI, vecavI, sATavI, bheLasaMbheLa kara, kRtrima varNAdivaDe kAIne bhUlA khavarAva te. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 67 sarga 7 ] prabhunI saMgha sthApanA koInA aMga upAMga kApavAM-kapAvavAM, yaMtra tathA paMjaranI kriyA, beTAM mApa, peTA tela "tathA beTAM trAjavAM banAvavA, vAparavA, anyanI niMdA, Atma prazaMsA, hiMsA, asatya "vacana, cerI, abrahmacarya, moTA AraMbha, meTA parigraha, kaThera vacane bolavA tathA kaniSTa bhASaNa karavuM, ujavaLa vezAdikathI mada kare, vAcALapaNuM, Akroza kara, saubhAgyane "upaghAta, kAmaNa karavuM, tyAgIpaNAnI viDaMbanAthI-dAMbhikapaNAthI unmAga gamana, yati vigere thaIne bIjAone kautuka utpanna karavuM, vezyA pramukhane alaMkAra ApavA, dAvAnaLa saLagA"va, devAdikanA miSathI gaMdhAdika vastunI corI karavI, tIvra kaSAya, caitya upAzraya udyAna "ane pratimAone vinAza karavo ane aMgArAdika 15 karmAdAnanI kriyA karavI e sarve "azubha nAma karmanA Azrava che. upara kahelAthI viparIta kriyA, saMsArathI bhIrutA, "pramAdane nAza, sadbhAvanuM arpaNa, kSAMti vigere guNe, dhArmika purUSanuM darzana, saMbhrama "ane temane satkAra-e zubhanAma yAvat tIrthaMkara nAma karma bAMdhavAnA Azra che. ahaMta, 2 siddha, 3 gurU, 4 sthavira, 5 bahuzruta, 6 ga7, 7 zrutajJAna ane 85. "svIo (muni)nI bhakti, 9 AvazyakAdi kriyAmAM, 10 cAritramAM tathA 11 brahmacarya "sevanamAM apramAda, 12 vinaya, 13 jJAnAbhyAsa, 14 ta5, 15 tyAga (dAna), 16 zubha "dhyAna, 17 tIrthanI prabhAvanA, 18 caturvidha saMghane samAdhi upajAvavI tathA sAdhuonI vaiyAvacca karavI; 19 apUrva jJAnanuM grahaNa karavuM ane 20 samakti darzananI zuddhi, A vIza (sthAnake) Azra pahelAM ane chellA tIrthakaree pazelA che. ane bIjA tIrthaka"roe temAMthI eka be athavA traNa sthAnake spazelA che. paraniMdA, avajJA ne upahAsa, "saddaguNano lepa, chatA achatA doSanuM kathana, potAnI prazaMsA, chatA achatA guNanA vakhANa; "pitAnA deSanuM AcchAdana ane jAti vigereno mada karavo e nIca getranA Azrava che, "nIcagetramAM kahelA karatAM viparIta Azro, garvarahitapaNuM ane mana vacana kAyAthI vinaya "kare e uccagetranA Azrava che. dAna, lAbha, vIrya, bhega tathA upabhegamAM miSathI vA "miSa vagara eTale kAraNe ke vagara kAraNe je parane vinna karavuM e aMtarAyakarmanA Ave che." AvI rItanA AzrothI janma pAmele A apAra saMsArarUpa sAgara, dIkSArUpa vahANavaDe vidvAna purUSae tarI javAne yogya che." caMdranI kAMtithI kumuda bedha pAme-vikasvara thAya tema prabhunI AvA prakAranI dharmadezanAthI hajAra purUSa bedha pAmyA, ane prabhunI samIpe keTalAke dIkSA grahaNa karI. prabhune varAha vigere aThayAzI gaNadhara thayA. jyAre prabhu dezanAthI virAma pAmyA tyAre zrI varAha gaNadhare 1 A vIza sthAnake anukrame lakhelAM nathI, temaja temAM prakArabhedathI nAmAMtara paNa rahelAM che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] prabhunuM nirvANa [ parva 3 ju dharmadezanA ApI. gaNadharanI dezanA pUrNa thayA pachI suraasure naMdIzvara dvIpe jaI aAhika utsava karIne pitapitAne sthAne gayA. prabhu zrI suvidhinAthanA tIrthamAM zveta aMgavALa, kAcabAnA vAhanavALa, be dakSiNa bhujAomAM bIjerUM ane akSasUtra tathA be vAma bhujAomAM nakula ane bhAlAne dhAraNa karanAre ajita nAme yakSa prabhunI najIka rahenAre zAsanadevatA thaye; temaja gaura varNavALI, vRSabhanA vAhana upara besanArI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane akSasUtra tathA be vAma bhujAmAM kalaza ane aMkuzane dhAraNa karanArI sutArA nAme yakSaNa prabhunI pAse rahenArI zAsanadevI thaI. e banne devatAothI adhiSThita ane kRpArasanA sAgara jagatpati prabhu lekane bedha karatA pRthvI para vihAra karavA lAgyA. aThayAvIza pUrvAga ane cAra mAse uNA evA eka lAkha pUrva paryata vihAra karatA prabhune be lAkha sAdhue, eka lAkha ne vaza hajAra sAdhvIo, ATha hajAra ne cArase avavijJAnIo, deDha hajAra cauda pUrvadhArI, sADA sAta hajAra mana:paryavajJAnI, sAta hajAra ane pAMcaso kevaLajJAnI, tera hajAra vaikriya labdhivALA, cha hajAra vAdalabdhivALA, be lAkha ne ogaNatrIsa hajAra zrAvako ane cAra lAkha ne tera hajAra zrAvikAo-ATale parivAra thaze. prAte prabhu sametazikhara parvate padhAryA. tyAM eka hajAra munienI sAthe anazana karI eka mAsa sudhI te pramANe rahyA. prAMte kArtika mAsanI kRSNa navamIe mUla nakSatre hajAra munionI sAthe zailezI dhyAnamAM lIna thaI prabhu avyayapadane prApta thayA. addha lAkha pUrvakumAra vayamAM, aThayAvIza pUrvAga sahita addha lAkha pUrva rAjyapALavAmAM ane aThayAvIza pUrvAge rahita eka lAkha pUrva vratamAM-ekaMdara sarva maLI be lAkha pUrvanuM AyuSya zrI suvidhinAtha prabhunuM hatuM. zrI caMdraprabha prabhunA nirvANa pachI nevuM keTI sAgaropama gayA pachI suvidhi svAmInuM nirvANa thayuM. prabhunuM nirvANa thayA pachI idroe eka hajAra munionI sAthe navamA prabhune vidhi yukta zarIrasaMzakAra karavA pUrvaka ekSaprAptine anupama mahimA karyo. pachI teo potapotAnA parivAra sAthe svasthAnake gayA. - zrI suvidhi svAmInA nirvANa pachI keTale eka kALa jatAM huMDAvasarpiNa kALanA dRSathI sAdhuone ucacheda thaI gaye. pachI jema mArga bhraSTa thayelA vaTemArguo bIjA jANItA musApharone mArga pUche tema dharmanA anna leka sthavira zrAvakane dharma pUchavA lAgyA. jyAre teo pitAne anusAre dharma kahevA lAgyA, tyAre leke teonI zrAvakacita arthapUjA karavA lAgyA; evI rIte pUjA thavAthI dravyAdikamAM lubdha thaIne e sthavira zrAvakoe tatkALa navAM kRtrima zAstro racI temAM vividha jAtanAM moTAM phaLavALAM dAne pragaTa karyA. tevA pratidina dravyAdikamAM lubdha AcAryo thaIne teoe Aleka tathA paralokamAM nizcita meTAM phaLavALAM kanyAdAna, pRthvIdAna, 1 mahA kaniSTa avasarpiNI te huMkAvasarpiNa. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra // zrI zItalanAtha // CORA 00000000000 PER satvAnA paramAnanda-kandodbhedanavAmbudraH / syAdvAdAmRtanisyandI, zItalaH pAtu vo: jinaH / / 10 / / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ma ] zrI zItaLanAtha caritra [ 69 lehadAna, tiladAna, kapAsadAna, gedAna, svarNadAna, rUpyadAna, gRhadAna, azvadAna, gajadAna ane zamyAdhana vigere vividha dAnene mukhyapaNe gaNAvyAM, ane moTI IcchAvALA temaja duSTa AzayavALA teoe te sarva dAna devA mATe cogya pAtra pite che ane bIjA apAtra che ema jaNAvyuM. evI rIte lekanI vaMcanA karatAM chatAM paNa teo lekanA gurU thaI paDayA. vRkSa vagaranA dezamAM eraMDAnA vRkSane paNa leke vedikA racAve che. evI rIte zrI zItaLa svAmInuM tIrtha pravatatAM sudhI A bharatakSetramAM sarva prakAre tIrthocheda rahyo. tethI te vakhatamAM rAtrIe ghuvaDa pakSInI jema kaniSTha brAhmaNee A bharatakSetra upara potAnuM ekachatra rAjya calAvyuM. te pachI bIjA cha jinezvaronA aMtaramAM paNa eTale dharmanAtha ne zAMtinAthanA aMtara sudhI evI rItanuM AMtare AMtare mithyAtva pravatyuM, ane tIrthane uccheda thavAthI te samayamAM mithyASTione akhalita pracAra thaye. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrIsuvidhisvAmicaritra varNano nAma saptamaH sargaH 7 sarga 8 mo. zrI zItaLanAtha caritra. caMdranAM kiraNanI jema kuvalaya ne baMdha karanArA zrI zItaLanAtha prabhunA caraNe tamane mikSa ApanArA thAo. traNa jagatanI zrotraindriyane zItaLa karanAruM A zItaLa bhagavAnanuM caritra have kIrtana karavAmAM Avaze. puSkaravara dvIpArSamAM pUrva videhakSetranA AbhUSaNarUpa vajI nAmanA vijayamAM susImA nAme eka uttama nagarI che. anuttara vimAnavAsIomAM jANe ke I deva ahIM Avela hoya te sarva rAjAomAM uttama pottara nAme tyAM rAjA hato. te rAjAnuM zAsana koInAthI ullaMghana thaI zakatuM nahIM, ane te sarva prANIo upara karUNA rAkhate, tethI tenAmAM vIra ane zAMtarasa bane jANe sahodara hoya tema sAthe rahetA. jema dhanapati pitAnA bhaMDAranA rakSaNamAM ane 1 caMdravikAsI kamaLa. pakSe pRthvInuM valaya-surAsura manuSpAdi. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] ahaM tane janma [ pa 3 juM tenI vRddhi karavAmAM jAgrata (udyamavaMta) rahe tema e rAjA aneka vividha upAthI dharmane vadhAratuM hatuM ane nitya dharmArAdhanamAM jAgRta raheto hate. "Aje ke kAle A saMsArane tyAga karUM" evuM ciMtana karate te rAjA videzI prAhuNAnI jema saMsAravAsamAM anAsthAthI (UMce mane) rahete hato. ema karatAM karatAM cagya avasara maLe ekadA pASANanA kaTakAnI jema teNe potAnA vistArI rAjyane cheDI daIne pristA nAmanA sUrinI rAmIpe dIkSA grahaNa karI. pachI aticAra rahita vatene AcaratA evA e subuddhimAna rAjamunie Agamakta sthAnakanA ArAdhanavaDe tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. vividha abhigRhathI ane tIvra tapathI sarva AyuSyanuM nirgamana karI prAMte teo prANuta nAmanA dazamA devalokanA adhipati thayA. A jaMbudvIpamAM bharatakSetrane viSe lakSmIthI suMdara bhadilapura nAme zreSTha nagara che. samudranA valayavaDe jabUdvIpanI jagatI zobhe che tema cotarapha AvelI khAInA valayavaDe e nagarane suvarNamaya kille zobhI rahele hate. sAyaMkALe bajAranI paMktiomAM thatI dIvAenI zuM nagaralakSmInI jANe suvarNanI kaMThI hoya tevI jaNAtI hatI. moTI samRddhithI bhujaMga ane vRdArakara janene vikAsa karavAnA sthAna rUpa e nagara bhegAvatI ane amarAvatInA sArathIja jANe vaseluM hoya tema jaNAtuM hatuM. te nagaramAM vasatA dhanADhaya purUSa utsavamAM jema svajanane jamADe tema pitAnI dAnazALAomAM bhejanArthI lokone vividha jAtanA bhejane jamADatA hatA. te nagaramAM zatruonA maMDalane namADanAra daratha nAme rAjA hato, te samudranI jema AkhA bhUmaMDaLane vyApIne rahele hato. meTA maharSio paNa tenA guNenuM varNana karatA hatA te vakhate jANe potAnA avaguNenuM varNana karatA hoya tema te adhika adhika lajajA pAmate hato. zatruonI pAsethI baLAtkAre grahaNa karelI lakSmI yAcakone ApI daI adattAdAna deSanuM jANe te prAyazcitta leto hoya tema jaNAtuM hatuM. tenI AgaLa vAraMvAra bhUmi upara ALoTatA rAjAe sarvAge bhUminuM AliMgana karIne cirakALa bhUpatipaNAne prApta thatA hatA. meTA vidvAna gurUjano tene lezamAtra jJAnapadeza karatA te paNa te jJAnapadeza, jaLamAM paDelA telanA biMdunI jema te rAjAnA aMtaHkaraNamAM vistAra pAmI jatuM hatuM. nadIomAM gaMgAnI jema satIomAM agresara ane hRdayane AnaMda ApanArI naMdA nAme e rAjAne eka paTTarANI hatI. maMdamaMda caraNanyAsathI mane harapaNe cAlatI te rANInI pAse rAjahaMsIe paNa gati zIkhavAmAM jANe tenI ziSyA hoya tevI jaNAtI hatI. e rANe jyAre sugaMdhI mukhazvAsathI kAMIpaNa bolatI tyAre tenuM te vacana sugaMdhanA prasArathI bhramarone AkarSaNa karavAnA maMtrarUpa thatuM hatuM. e rUpavatI rANIne tenI potAnI ja upamA ghaTatI, kAraNake mahatvapaNAmAM AkAzane khaMjI upamA ghaTI zake nahIM. mahArANI naMdA potAnA guNethI daDharatha rAjAnA hRdayamAM jANe daDhapaNAthI parovAyelI hoya tema jaNAtI hatI, ane mahArAjA daDharatha 1 bhujaMga eTale nAgadeva ane nagarapakSe vilAsI purUSa. 2 vRMdAraka eTale devatA ane nagarapakSe mukhya vatanI rU. 3 nAga devatAnI nagarI. 4. mAnika devatAnI nagarI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [71 sarga 8 ma ] prabhu pratye zadranI stuti e rANInA cittamAM jANe ketarAyelA hoya tema rahelA hatA. ahIM prANuta ka5mAM pakvottara rAjAnA jIve vIza sAgarepamanuM AyuSya pUrNa karyuM. tyAMthI cyavane vaizAkha mAsanI kRSNa SaSTine divase caMdra pUrvASADhA nakSatramAM AvatAM naMdAdevInI kukSimAM te jIva utpanna thaze. te vakhate tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahAsvapna sukhe sutelAM devIe avalokana karyA. pachI mAghamAsanI kRSNa dvAdazIne divase caMdra pUrvASADhA nakSatramAM AvatAM zrIvatsanA lAMchanavALA ane suvarNanA jevA varNavALA putrane devIe janma Apyo. e avasare ATha alekavAsI, ATha udarva lekavAsI, ATha ATha rUcaka dvIpamAM cAre dizAonA parvata para rahenArI, cAra vidizAnA parvata para rahenArI ane cAra rUcaka dvIpanI mathe rahenArI-maLI chappana dikakumArIo Asana calita thavAthI tyAM AvI, ane teoe sUtikAkarma karyuM, pachI devatAothI paravare zakaidra tarata tyAM AvI prabhune laIne merUparvatanA mastakapara gaye. tyAM prabhune utsaMgamAM laI ati pAMDukAbalA nAmanI zIlA uparanA ratnamaya siMhAsana upara te beThe. pachI ammutAdika iMdroe samudro, nadIo ane dromAMthI maMgAvelA jaLavaDe prabhune abhiSeka karyo. tyAra pachI zakaIke IzAna idranA meLAmAM prabhune sthApIne pote vikalA saphATikamaya cAra vRSabhenA gaMgAmAMthI nIkaLatA jaLavaDe prabhune snAna karAvyuM, ane divya aMgarAga tathA AbhUSaNAdikathI prabhune arcita karI nIce pramANe stuti karavA lAgyuM. "he prabhu! IvAku kuLarUpI kSIrasamudramAM caMdrarUpa ane A jaganI mahAnidrAno nAza "karavAmAM sUrya samAna evA tame vate. he nAtha ! tamane jovAne, tamArI stuti karavAne ane "tamAruM pUjana karavAne mATe mArA zarIramAM anaMta netro, anaMta jihAe ane anaMta bhujAo thAya evI huM IcchA rAkhuM chuM. dazamAM tIrthaMkara prabhu tamArA caraNakamalamAM meM A "puSpa sthApana karyA, tethI have mane tenuM phaLa saMpAdana thaI cUkyuM che. duHkhanA tApathI pIDAyelA lekane amaMda AnaMda ApanArA evA tame A manuSyalekamAM navIna meghanI jema "avatarelA che. vasaMta RtuvaDe vRkSonI jema tamArA darzanathI Aje sarva prANIo navIna "ze bhAvALA thayelA che. je divase tamArA darzanathI pavitra che teja mAre kharA divase che, "bAkInA je divase che te te mAre kRSNapakSanI rAtrI jevA che. AtmAnI sAthe nityapaNe parovAyelA prANIonAM kukarmo ayaskAMta maNithI loDhAnI jema tamArA darzanAdikathI Aje judA paDI jAo. A lekamAM, svargamAM ke bIje game tyAM huM rahuM te paNa tamane ja hRdayamAM "vahana karanAre huM tamAruM vAhana thAuM evI IcchA rAkhuM chuM." A pramANe dazamA tIrthaMkaranI stuti karIne zakraIDhe prabhune laI naMdAdevI pAse jema hatA tema mUkyA. prAtaHkALe prabhunA janmathI harSa pAmelA daDharatha rAjAe kedIone kArAgRhamAMthI mukta karyA ane moTe mahotsava karyo, kAraNake tevA purUSone janma badhA jagatanA mekSane artha thAya che. prabhu jyAre garbhamAM hatA tyAre rAjAnuM tapta thayeluM aMga naMdAdevInA sparzathI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] prabhue lIdhelA dIkSA [ pa 3 ju zItaLa thaI gayuM hatuM tethI rAjAe prabhunu' zItaLa evu' nAma pADayu. velAdhArI devAthI samudranI velAnI jema devakumAree nira'tarasevelA jagatpati divase divase vadhavA lAgyA, anukrame prabhue zizuvaya ulllaMghana karI, ane vaTemArgu jema gAmathI nagaramAM paheAMce tema yauvanavayane prApta thayA. jenI banne tarapha mATI vela TekatI hoya tevA vRkSanI jema jAtupata lakhAyamAna hAthavALA prabhunuM nevuM dhanuSya UMcu' zarIra zaiAlatu hatu. jo ke prabhu viSaya sukha bhAgavavAmAM nispRha hatA te paNa hAthI jema piMDane grahaNa kare tema mAtApitAnI prArthanAthI kulIna kanyAnuM temaNe pANigrahaNu kayuM; ane pacavIza hajAra pUnI vaya thayA pachI pitAnI dakSiNyatAthI prabhue rAjyanA paNu svIkAra karyA. apUrva parAkramavALA prabhue pUrvakramathI AvelA rAjyanuM pacAsa hajAra pUrva sudhI vidhithI pAlana karyuM. pachI prabhunuM mana saMsAravAsamAMthI tadana virakta thayuM, eTale tatkALa leAkAMtika devatAnAM AsanA caLAyamAna thayAM. teoe avadhijJAnathI jANyu ke ' ja khUdvIpamAM dakSiNa bharatAddhanI aMdara dazamA tIrthaMkara utpanna thayelA che. tee hAla vrata grahaNa karavAne mATe icchAvAna varte che, tethI ApaNe tyAM jaIne te kArya mAM temane preraNA karIe, kAraNake ApaNu' haMmezAMnuM te kRtya che.' A pramANe vicArI sArasvatAdika devatAe brAleAkamAMthI tyAM AvI prabhune namaskAra karIne A pramANe vijJapti karavA lAgyA- he nAtha ! araNyamAM jaLapravAhanI jema A dustara saMsAramAM tInA abhAva thayelA che, tethI jagat upara kRpA karIne dharmatIne pravartAve.' A pramANe kahI leAkAMtika devatAe prazna devaleAkamAM pAchA gayA. pachI zItaLanAtha svAmIe sAMvatsarika dAna ApavA mAMDayuM. vArSi ka dAnane aMte iMdranAM Asane calita thayAM, eTale teee AvI zItaLa prabhune dIkSAkalyANaka saMbadhI snAtramahAtsava karyo; pachI traNa jagatanA AbhUSaNarUpa prabhue aMgarAga tathA vajrASabhRNu dhAraNa karyAM. eka iMdra prabhune hAthanA TekA ApyA ane khIjA iMdroe temanI upara cAmarAdi dhAraNa karyo, eTale prabhu caMdraprabhA nAmanA zikhikAratna upara ArUDha thayA. pachI hajArA sura, asura ane manuSyanA piravAra sAthe prabhu peAtAnA nagaranI mahAra sahasrAbra nAmanA vanamAM AvyA. tyAM AvI jene mekSagati priya che evA prabhue sa'sArasamudrane tarI javAnI IcchAthI peAtAnA sa` AbhUSaNa tatkALa bhAranI peThe cheADI dIdhAM. iMdre nAkhelA devadRSya vastrane khabhA upara dhAraNa karatA prabhue prathama pAMcamuSTivaDe kezanA leAca karyAM. te kezane kSIrasamudramAM nAkhI AvIne iMdre sarvAM kALAhaLanA niSedha karyAM, ane dvArapALanI jema ajalI joDI prabhunI AgaLa UbheA rahyo. eTale mAgha mAsanI kRSNa dvAdazIe pAchale paheAre caMdra pUrvASADhA nakSatramAM AvatAM chatapa jemaNe karyAM che evA rAjAonI sAthe sura asura, ane rAjAeAnI samakSa sarva sAvadya ceAgatu. arthAt cAritra aMgIkAra karyuM. teja vakhate temane manaHpava nAme ceAthu ane devatA vigere sarve prabhune praNAma karIne pAtapeAtAne sthAne gayA. prabhue eka hajAra pratyAkhyAna karyu, jJAna utpanna thayuM; pachI khIje divase riSTa nagaramAM punavasu rAjAne ghera prabhue paramaannathI pAraNu karyuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 8 mA] prabhunI dezanA [ 73 tyAM devatAoe vasudhArAdi pAMca divya pragaTa karyAM; ane rAjAe jyAM prabhu ubhA rahyA hatA tyAM eka suvaNu pITha racAvI. pachI vividha abhigrahane dhAraNa karatA ane parISahAne sahana karatA evA prabhu chadmasthapaNe traNa mAsa payaMta vihAra karI sahasrAma vanamAM phrIvAra AvyA. tyAM pIpaLAnA vrukSa nIce prabhu kacetsa` dhyAne rahyA. jagatanA gurU evA prabhue subhaTa jema killA upara caDI zatruone mAre tema zukala dhyAnanA khIjA pAyA upara caDI ghAtikama nA nAza karyAM. tatkALa pAmAsanI kRSNa caturdazIe caMdra pUrvASADhA nakSatramAM AvatAM zItalanAtha svAmIne kevaLajJAna utpanna thayuM, sura asurAe AvIne cAra cAra dvAravALA ratna, suvarNa ane rUpAnA traNu gaDhavALuM samavasaraNa racyuM. temAM prabhue pUdvArathI praveza karI tenI madhyamAM rahelA eka hajAra ne eMzI dhanuSya uMcA caityavRkSanI pradakSiNA karI; ane 'tIrthAya nama:' ema uccAra karI ratnasi MhAsana para pU`mukhe birAjamAna thayA. devatAoe temanA jevAja traNa pratiSi vidhruvI khIjI traNa dizAomAM sthApana karyAM. pachI mayUre jema meghagarjanAnI utkaMThA dharAvatA bese, tema manuSya, devatA vigere sava prabhunI dezanA zravaNu karavAnI utkaMThA rAkhIne cegya sthAne beThA. te avasare saudha kalpanA IMdra mastakavaDe pRthvItaLane sparza karI zItalanAtha svAmIne praNAma karI ajila joDI A pramANe stuti karavA lAgyA. "huM traNa bhuvaneAnA pati! je purUSA tamArA caraNukamalanA nakhanI kAMtinA jAlarUpI " jaLanA pravAhamAM snAna karI karIne peAtAnA AtmAne pavitra kare che teone dhanya che. " sUryAMthI jema AkAza, huMsathI jema sarAvara ane rAjAthI jema nagara tema tamArAthI A " bharatakSetra zAle che. sUryanA asta ane caMdranA udayanA aMtaramAM aMdhakArathI prakAza 66 parAbhava pAme che tema navamA dazamA e prabhunA aMtaramAM mithyAtvathI dhama parAbhava pAmyA " che. vivekarUpI leAcana vagaranu A jagata adha thaI jANe digmUDha thayu hAya tema sarva prakAre kumAgeryAMmAM pravarte che. sava leke bhrAMti pAmIne adhama ne dhabuddhithI ane adevane devabuddhi 26 66 thI ane agurUne gurUmuddhithI grahaNa kare che. evI rIte A jagat narakarUpa khADAmAM paDa" vAne jevAmAM taiyAra thayeluM hatuM, tevAmAMja tenA puAAdayathI svAbhAvika dayAnA samudra evA " tame avatarelA che. he prabhu ! jayAM sudhI tamArA vacanarUpI amRta A leAkamA prasayu" nathI " tyAM sudhIja A leAkamAM mithyAtvarUpI sarpa cirakALa samatha thaI pravarte che; paNa ghAtIkarmAMnA 66 kSayathI jema tamAne kevaLajJAna utpanna thayu' che tema tamArA upadezathI A jagatane mithyA" vanA nAza thaIne samaktinI prApti thaze." A pramANe stuti karIne zakeMdra virAma pAmyA, eTale zItalanAtha prabhue amRtanA jevI madhura vANIthI A pramANe dezanA ApavA mAMDI. " A saMsAramAM sa` padArthAdi vividha jAtinAM du:khanAM kAraNa ane kSaNika che, tethI B - 10 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] prabhune parivAra [ parva 3 juM sarva prANIoe mokSane mATe prayatna karavo joIe te mokSa saMvara karavAthI thaI zake che. "sarva Azrane je nirodha kare te saMvara kahevAya che, te saMvara dravya ane bhAvathI be "prakAre che. je karma pudagaLanA grahaNano cheda kare te dravyasaMvara kahevAya che, ane jemAM saMsArahetu kriyAno tyAga thaya te bhAvasaMvara kahevAya che. je je upAyathI je je Azra "vane nirodha thAya te te AzravanA nirodhane mATe vidvAnoe te te upAya eja ucita che. "te upAya A pramANe -kSamAthI krodhane, kemalatAthI mAnane, saralatAthI mAyAne ane "niHspRhatAthI lebhane nirodha kara. asaMyamavaDe unmatta thayelA viSa jevA viSayone mahA"mati purUSe akhaMDa saMyamavaDe nirodha karavo. traNa guptiothI traNa vegane vaza karavA. apramAdathI pramAdane sAdhya karavo ane sarva sAvadha theganA tyAgathI aviratine sAdhavI (kabaje karavI). saMvarane arthe udyama karanArA purUSe sarzanathI mithyAtvane ane cittanI "uttama sthiratAthI raudradhyAnane vijaya kare. jema madhya cekamAM AvelA ghaNA dvAravALA gharanA dvArA je ughADA rahe che temAM jarUra rajano praveza thAya che ane praveza thayela raja sneha (cIkAza)nA cegathI tanmayapaNe baMdhAI jAya che, paNa je te gharanAM dvAra baMdha karI "dIdhAM hoya to temAM raja pesatI nathI, tema draDhapaNe baddha paNa thatI nathI. vaLI jema ke sarovaramAM cAre bAju garanALAM khulelAM hoya che te temAM sarva dvArothI jaLa pesI jAya che, paNa je te dvAra rUMdhelAM hoya to temAM jarA paNa jaLa pesI zakatuM nathI; temaja keI vahANanAM madhya bhAgamAM chidra paDelAM hoya che to temAMthI jaLa pisI jAya che, paNa je te "chidro baMdha karI dIdhAM hoya to temAM jarA paNa jaLa pisI zakatuM nathI, tevI rIte gAdika "AzraddhAnuM sarva prakAre rUMdhana karavAthI saMvarathI zubhatA evA jIvamAM karma dravyane praveza thaI zakato nathI. AzradvArane nirodha saMvaravaDe thAya che, ane e saMvara kSamA vigere bhedathI bahu prakAre kahe che. caDatA caDatA guNasthAnamAM jene jene saMvara thAya te te "nAmane saMvara kahevAya che. pAraMgatemAM mithyAtvano udaya baMdha thavAthI je saMvara thAya che "te mithyAtvasaMvara kahevAya che. dezavirati vigere guNaThANAmAM je saMvara thAya che te avira"tisaMvara che. apramattasaMyata vigere guNaThANAmAM je saMvara thAya che te pramAdasaMvara kahevAya "che. upazAMtamUha ne kSINameha guNaThANAmAM kaSAyane saMvara thavAthI te kaSAyasaMvara kahevAya che, ane agI kevaLI nAmanA caudamAM guNaThANumAM yoga saMvara saMpUrNa paNe thAya che. jema "vahANavaTI chidrarahita vahANavaDe samudranA aMtane pAme che, tema buddhivALo purUSa upara "pramANe saMvarayukta thaIne A saMsAranA aMtane pAme che." A pramANenI prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaNuM ja pratibodha pAmyA. keIe dIkSA lIdhI, ane keIe zrAvakapaNuM grahaNa karyuM. prabhunA AnaMda vigere kAzI gaNadhara thayA. 1 avirati samagra daSTimAM. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga8 me ] prabhunuM nirvANu [ 75 prabhunI dha dezanA pUrNa thayA pachI AnaMda gaNudhare dharmAM dezanA ApI, ane AnaMda gaNadharanI dezanA pUrNa thayA pachI sura, asura ane narezvare prabhune namaskAra karI pe|tapeAtAne sthAne gayA. te vakhate traNa netravALA, cAra mukhavALA, padmanA Asanapara besanAra, zvetavarNa vALA, peAtAnI cAra jamaNI bhujAmAM khInnerU, muGgara, sa'pAda ane abhayane dhAraNa karanAre ane cAra DAkhI bhujAmAM nakula, gadA, cAbuka ane akSasUtrane dharanArA brahma nAme yakSa ane mRga jevA nIla vaNu vALI, meghanA vAhanavALI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane pAsane dharanArI ane e vAma bhujAmAM la ane akuzane rAkhanArI azAka nAmedevI-e ane dazamA tIrthaMkara zrI zItaLanAtha prabhunA zAsanadevatA thayA. te banne zAsanadevatA jemanI niraMtara upAsanA kare che evA zItaLa prabhue traNa mAse uDDA pacavIza hajAra pUrva sudhI vihAra karyAM. eka lAkha munie, eka lAkha ne cha hajAra sAdhvI, caudasA caudapUrvAMdhArI, sAta hajAra ne khase| adhijJAnI, sADAsAta hajAra manaH paOvajJAnI, sAta hajAra kevaLajJAnI, mAra hajAra vaikriyalabdhivALA, pAMca hajAra ne AThasA vAdalabdhivALA, e lAkha navyAzI hajAra zrAvakA tathA cAra lAkha ne aThThAvana hajAra zrAvikAe A pramANe zItaLanAtha prabhune vihAra karatAM parivAra thayeA. mekSa thavAnA kALa prApta thatAM prabhu sametazikhara pa`te padhAryAM. tyAM eka hajAra munienI sAthe prabhue eka mAsanuM anazana karyuM. mAsane aMte vaizAkha mAsanI kRSNa bIjane divase pUrvASADhA nakSatramAM caMdra AvatAM zItalanAtha prabhu te munienI sAthe mekSe gayA. kumAravayamAM pacavIza hajAra pU, pRthvIne pALavAmAM pacAsahajAra pUrva ane dIkSAparyAMyamAM pacavIza hajAra pU--e pramANe ekaMdara zrI zItalanAtha prabhue eka lAkha pUrvanuM AyuSya sa pUrNa karyu. zrI suvidhisvAmInA nirvANa pachI navakaiATI sAgaropama gayA tyAre zrI zItalanAtha prabhunA nirvANukALa thayeA. hajAra munienI sAthe zrI zItala prabhu mekSa pAmyA, pachI acyuta vigere iMdroe yathAyeAgya temanA tathA khIjA munijanAne meTI ze|bhAvALA nirvANugamanane mahimA karyo ane pachI tee peAtapeAtAnA devaleAkamAM gayA. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye tRtIye parvaNi zrIzItalanAthasvAmIcaritravarNano nAmASTama: sarga: 8 zrIsaMbhavaprabhRti tIrthakRtAM tRtIyesSTAnAM caritra mahaparvavare'STasarge / dhyeyaM padastha mitra bAriruhe'STapatre'nudhyAyato bhavati siddhiravazyameva // 1 // // samApta cettRtIya varSa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIIII zrI triSaSTa zalAkA purUSa caritranuM tRtIya parva samAsa. UUU Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI zreyAMsanAtha // GE noonnnnn annnnnn SONG SHA COS 66000 200000 bhavarogArtajantUnA,-magadaGkAradarzanaH / niHzreyasazrIramaNa., zreyAMsaH zreyaseDastu vaH / / 11 / / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra eeeeeeeeee sarga le kayAMsanAtha caritra che che zrIzreyAMsaprabhoH pAdA : zreyo vizrANayaMtu vH| niH ekasapathArIvayitanAMrava: || 8 || "mekSamAgane prakAza karavAmAM jemanA na dIpakanuM AcaraNa kare che evA zrI zreyAMsa prabhunA caraNa tamone zreya pratye Ape." have traNa jagatane pavitra karanAruM ane kamarUpI vallIone kApanArUM zrI zreyAMsa prabhunuM caritra kahIe chIe. - puSkaravara zrIpAddhamAM pUrva videhakSetrane viSe kaccha nAmanA vijayanI aMdara kSemA nAme eka uttama nagarI che. tyAM rAjAonA mugaTothI jemanA caraNarUpI kamaLa ghasAyA kare che e nalinIgulama nAme guNethI nirmaLa rAjA hate. jagatamAM ekaja mahAbhuja ane moTA parAkramavALA e rAjAe pitAnA rAjyanA aMge vikala na thAya ema dhArIne pitAnA maMtra (vicAra) baLathI zatruonI lakamIne AkarSaNa karanArA maMtrIo rAkhyA hatA, badhA dezane svarganA deza je sarva ariSTarahita karyo hate, vaitADhaya giri tathA vidyAdharanA nagaranI spardhA kare tevA killAo bAMdhyA hatA, kuberanA paNa sarva bhaMDArane haMphAve tevA khajAnA karyA hatA, hAthI, ghoDAe, pAyadala ane rathI pRthvIne DhAMkI de tevuM sainya ekaThuM karyuM hatuM, ane zatruonA hadayarUpa kSetrone kheDe tevA mitro karyA hatA. vivekathI nirmaLa manavALe e mahAprAjJa rAjA sArarUpa gaNAtAM zarIra, yauvana ane lakSmIne asAra mAnate hate. zuddha buddhivALo e rAjA naThArAM bhejanathI divasanI jema ane kuzadhyAthI rAtrInI jema rAjyamAM Asakta thayA vinA kALane nigamana karate hate. chevaTe dharma buddhivALA e nRpatie tattvadharUpa oSadhivaDe rAjyarU5 rogane cheDI daIne vajadara munie ApelI dIkSA grahaNa karI. tIvra tapa tapatAM ane parISahAne sahana karatAM e mamatA rahita Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78] viSNurAjA tathA viSNurANInuM vRttAMta [ parva 4 thuM rAjamuni karmanI jema zarIrane kRza karatA chatAM vihAra karavA lAgyA. pravacana siddhAMtamAM kahelA ahaMdubhakatyAdika sthAnakonA ArAdhanathI temaNe tIrthaMkaranAmakarma daDha rIte upArjana karyuM. avasAnakALe e tapasvI muni zubha dhyAna dharI ane cAra zaraNu levAmAM tatpara thaI mahAzuka nAmanA sAtamAM svargalokamAM gayA. A jaMbudvIpamAM bharatakSetranuM AbhUSaNa ane bhUminuM jANe ratnamaya nupUra na hoya tevuM siMhapura nAme nagara che. tyAM AvelA maMdiranI ratnamaya bhI temAM tArAonA pratibiMba paDe che. tethI te raMgaberaMgI paTanI zobhAne dhAraNa kare che. te nagaranA killAnI mekhalAmAM megha AvI AvIne vizrAma le che, te daSTideSanI rakSAne mATe jANe kAjaLanA tilaka karyA hoya tevA jaNAya che, tyAMnA dhanADhaya lekenA gharamAM pharatI strIonA suMdara nupUrazaEvaDe lakSamIdevI haMmezAM saMgItautsava karatI hatI. jyAre varSAda varasate tyAre te nagarInA gRhamAMthI prasaratA jaLanA pravAha ratnone tANe jatA hatA, jethI te vakhate ratnAkaranA pravAhanI tulanAne pAmatA hatA. A suMdara nagaramAM yazavaDe vyApta, bhujaparAkramathI samartha ane viSNunA jevA parAkramavALe viSNurAja nAme rAjA hatA. tenAmAM idriyajaya nAme eve uttama guNa hato ke pRthvImAM nAkheluM bIja jema dhAnyarAzine utpanna kare tema te guNarAzine utpanna karatuM hatuM. praNAma karanAra upara tuSTa thayelI ane zatru upara rUSTa thayelI te rAjAnI daSTi lakSamInI ane bhIti(jaya) nI svayaMvara mAlArUpa thatI hatI, jema gyatAthI dAnadharma ane satya vacanathI vANu zebhe tema ujvaLa yazathI tenuM parAkrama zobhatuM hatuM zaurya, gAMbhIrya ane paryAdika guNanuM, krIDAnuM tathA saMgItanuM te eka sthAna hato. IMdrane jema iMdvANa tema sthiratAnA guNathI jANe bIjI pRthvI hoya tevI svarUpathI prakAzita viSNu nAme tene patnI hatI. te zirISanA puSpa jevA kemaLa pitAnA zarIra upara kharSanI dhArA jevuM tiNa satItratarUpa AbhUSaNa dhAraNa karatI hatI. jema mahArAjA viSNu parAkramathI anupama hatA tema te rANe rUpalAvayanI saMpattithI anupama hatI, te pitAnI gatimAMja maMda hatI paNa dharmakAryamAM maMda nahotI, ane dehanA madhya bhAgamAMja tuccha (kRza) hatI paNa Azaya (vicAra ) mAM tuccha nahatI. paraspara jANe temanuM citta parivAceluM hoya tema nirvigha krIDA karatA te rAjA ane rANane paraspara akSaya prIti baMdhAyelI hatI. A tarapha mahAzuka devalekamAMthI nalinI gulma rAjAne jIva potAnuM utkRSTa AyuSya pUrNa karI, jayeSTha mAsanI kRSNa SaSTIe caMdra zravaNa nakSatramAM AvatAM tyAMthI cyavIne viSNudevInI kukSimAM avataryo. te vakhate nArakIone paNa sukha thayuM ane traNa jagatamAM udyota thaI rahyo; kAraNake tIrthakaronA dareka kalyANakamAM eka kSaNa ema thAya che. te vakhate viSNudevIe tIrthakaranA janmane sUcavanArA cauda mahAsvapna mukhamAM praveza karatA joyAM. prathama svapna jANe saMkSepele vaitADhaya Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ] prabhune janma [ 79 parvata hoya te zvetavarNa hastI, bIje svapna matya sahita zaradUjhatune megha hoya te uMcA zuMgavALa veta RSabha, jANe chatra dharyuM hoya te uMcA puMchavALe kezarIsiMha, jANe bIjI pitAnI mUrti hoya tevI abhiSeka thatI lakSamIdevI, jANe pitAne mUttimAna yaza hAya tevI sugaMdhI puSpamAlA. jANe amRtane kuMDa hoya te jagnA sahita pUrNimAne caka, jANe devakanuM sImaMta ratna hoya tevuM dedipyamAna sUryamaMDaLa, zAkhAo yukta vRkSa hoya te capaLa patAkAovALe davaja, jANe kalyANa bhaMDAra hoya te pUrNa kuMbha, jANe bIje pavahuda hoya tevuM moTA pavavALuM sarovara, jANe svarga para caDavAne Icchate heya te uchaLatA mojAvALe samudra, pAvaka vimAnane anuja' baMdhu hoya tevuM uttama vimAna, ratnAkaranuM sarvasva hoya te ratnapuMja ane moTA maMDalane haranAra nirdhama agni-A pramANe cauda mahA svapna joyAM. bhAdrapada mAsanI kRSNa dvAdazIne divase zravaNanakSatramAM viSNudevIe geMDAnA cinhavALA suvarNavaNa putrane janma Ape. te vakhate AsanakaMpathI prabhunA janmane jANIne adhelakamAM vasanArI bhegaMkarAdika ATha dikakumArIe tyAM AvI. teo tIrthakaranI mAtAne namaskAra karI "tame bhaya pAmaze nahIM' ema kahI potAnA AtmAne jaNAvI sUtikA gRhanI tarapha eka jana sudhI saMvartaka vAyuvaDe jamInane sApha karIne mAtAnI najIka gAyana karatI ubhI rahI. naMdana udyAnamAMhenA phUTa upara rahenArI hevAthI udarvaka saMbaMdhI meghaMkarAdika ATha dikanyAoe AvI devIne praNAma karI pitAne oLakhAvI sugaMdhI jaLa yukta vAdaLa vikavIne sUtikA gRhanI cAre tarapha eka jana pRthvI para jaLasiMcana karyuM. pachI puSpavRSTi karIne tathA suMdara dhUpane saLagAvIne viSNudevInI najIka ahataguNene gAtI ubhI rahI. pachI pUrva rUcakathI naMdattarAdika ATha kumArIe, dakSiNa rUcakathI samAhArAdika ATha kumArIe, pazcima rUcakathI IlAdika ATha kumArIo ane uttara rUcakathI alaMbuzAdika ATha kumArIe AvIne ahaMtane tathA mAtAne namaskAra karI, pitAne oLakhAvI, darpaNa, jhArI, paMkhA ane zveta cAmarane dhAraNa karI pUrvAdika dizAomAM anukrame gAyana karatI ubhI rahI. rUcaka parvatanI vidizAomAMthI citrAdika cAra kumArIo AvI pUrva pramANe namaskAra karI hAthamAM dIpaka laI vidizAomAM gAyana karatI ubhI rahI. rUcaka dvIpamAM rahenArI rUpAdika cAra dikumArIoe tyAM AvI ahemaMta tathA temanI mAtAne namaskAra karI potAne oLakhAvI cAra aMgulathI adhika prabhunA nALanuM chedana karyuM, ane te tyAMja khADo khedI temAM kSepana karyuM. te vivarane vajA ratnathI pUrI tenI upara apUrva dhrovaDe nibiDa pIThikA bAMdhI; pachI temaNe sUtikAgrahanI traNa dizAomAM siMhAsana ane catuzAla sahita traNa kadalIgRho racyAM, ane prabhune hAthamAM tathA mAtAne bhujApara grahaNa karI dakSiNa dizAnA kadalIgRhamAM catuzAlanI madhyamAM siMhAsana 1 nAno bhAI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdrane abhiSeka ane stuti [pa 4 thuM upara sthApana karyA. tyAM zatapAkAdika tithI banene mardana karI sugaMdhI dravya ane sUkSama pIThIvaDe sukhasparzathI temanuM uddharnAna karyuM. tyAMthI pUrva dizAnA kadalIgRhanA catuzAlavALA siMhAsana para laI jaI tyAM gaMdha puSpavALA zuddha jaLavaDe teone snAna karAvyuM. pachI vasa alaMkArAdika paherAvI uttaranA kadalIgRhanA catuzAlavALA siMhAsana para besAryA. pachI araNImAMthI utpanna karelA agnithI gAzISacaMdana bALI tenI bhasmathI banene hAthe rakSAgraMthi bAMdhI. "ane parvatanA jevuM AyuSya thAo" ema prabhunA kAnamAM kahIne ratnamaya pASANanA be geLA sAmasAmA athaDAvyA. pachI prabhune tathA mAtAne sUtikAgrahamAM laI jaIne temanI pAse teo mAMgaLika gIta gAvA lAgI; tyAra pachI te sarva svasthAnake gaI eTale saudharma iMdra avadhijJAnavaDe prabhunA janmane jANIne tyAM AvI, pAlaka vimAnavaDe prabhunA sUtikA gRhanI pradakSiNA karI ane IzAna dizAmAM pAlaka vimAnane rAkhI sUtikAgrahanI aMdara praveza karI ahaMtane tathA mAtAne namaskAra karyo. pachI mAtAne avasthApinI nidrA ApI temanI paDakhe prabhunuM pratibiMba mUkI IMDhe pitAnA pAMca rUpe vikuvya. eka rUpe prabhune dhAraNa karI bIje rUpe mAthe chatra dharyuM, be rUpe be bAju cAmara dhAraNa karyA, ane eka rUpe vaja laIne prabhunI AgaLa cAlyA. kSaNavAramAM merUparvata para atipaDakaMbalA zilA upara idra AvyA. tyAM usaMgamAM prabhune rAkhI siMhAsana upara beThA. pachI acuta vigere nava kalA~dro, camara vigere vIza bhavanapatinA iMdra, kAla vigere batrIza vyaMtaronA idro ane sUrya tathA caMdra e be jatiSkanA idro-sarve maLIne tresaTha iMdro prabhune janmasnAtra mahotsava karavAne tyAM AvyA. temanI AjJAthI tarataja Abhigika devatAoe pUrNa kuMbha vigere upakaraNe vikuryA. pachI ammutAdika sarva IMdroe anukrame pavitra tIrthodakavaDe prabhune snAtra karyuM chevaTe IzAnapatinA ullaMgamAM prabhune besADI zakaIDhe cAre dizAomAM saphATikanA cAra vRSabha vidurthI. teonA saMgamAMthI ekaThI maLIne paDatI ujavaLa jaLadhArAvaDe zakraIke prabhune snAna karAvyuM. pachI te saphATikanA vRSabhAne saMharI laI zakaidra caMdanAdikavaDe prabhunuM arcana karI Arati utArIne nIce pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he prabhu! sarva kalyANakomAM zreSTha tamArUM janmakalyANaka pavitra bhaktivALA evA mane "kalyANakArI thAo. he Iza! tamane huM keTaluM snAtra karAvuM? tamArU keTaluM pUjana karUM? ane tamArUM huM keTaluMka stavana karUM? mane tamAruM ArAdhana karavAmAM tRpti thatI nathI. "he prabhu! tamArA jevA rakSaka chatAM kutIthiMkarUpI vyAghathI trAsa pAmele A dharmarUpI vRSabha "have A bharatakSetramAM vecchAthI vicare. he devAdhideva ! Aje sAre bhAgye mArA hRdayarUpI "maMdiramAM tame nivAsa karI tene sanAtha kareluM che. jevI rIte tamArA caraNanakhanAM kiraNe "mArA zira AgaLa prasaravAthI mane AbhUSaNarUpa thAya che, tevI rIte A mugaTa vigere Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 lo ] prabhune dIkSA mahotsava ' [ 81 "AbhUSaNe thatAM nathI. he trijagannAtha! tamArA guNanI stuti karatAM mane je prasannatA "thAya che tevI prasannatA cAraNubhATo mArI stuti kare che tyAre thatI nathI. tamArI pAse bhUti upara besatAM jevI mArI unnati thAya che tevI unnati saudharma sabAnI aMdara siMhAsana para bevatAM thatI nathI. he prabhu! tamArA jevA svAmInI parataMtratAmAM lAMbo kALa rahevAne "jema huM IcchuM chuM tevI rIte rAjyanI svataMtratAmAM rahevAne huM Icchate nathI." A pramANe stuti karI prabhune laI IMdra mAtAnI pAse AvyA, ane prabhune mAtAnI pAse mUkI mAtA pAse rAkhela prabhunuM pratibiMba tathA avasthApinI nidrA harI lIdhI. pachI zakaidra prabhunA sUtigRhapaMthI ane bIjA idro merUparvatathI vidAya karelA sevakonI jema naMdIzvaradvIpe thaIne potapotAne sthAnake gayA. prabhune janma thayAnA khabara maLatAM prAta:kALe viSNurAjAe mATe utsava karyo. te vakhate jANe eka chatravALA hoya tevo pramAda sarvatra pravartAvA lAgyuM. mAtApitAe zreyakArI divase moTA utsava vaDe zreyAMsa evuM prabhunuM nAma pADayuM. idde Adeza karI mokalelI pAMca dhAtrIoe lAlana karelA prabhu iMdra saMcArelA amRtavALA potAnA aMguSTanuM pAna karatA vRddhi pAmyA. prabhu je ke traNa jJAnane dhAraNa karatA hatA te paNa bAlyavayane gya evI teo mugdhatA batAvatA hatA, kAraNake sUrya pracaMDa kiravALo che te chatAM te prAtaHkALamAM pitAnI pracaMDatA batAvatA nathI. sura, asura ane manuSyanA kumAra sAthe krIDA karatA prabhu rathamAMthI utarIne hAthI upara bese. tema zizuvayamAMthI utarI yauvanavaya para ArUDha thayA. prabhunI kAyA eMzI dhanuSya UMcI thaI. je ke pitAne saMsArapara vairAgya vartAte hato tepaNa pitAnA AgrahathI rAjakanyAonuM temaNe pANigrahaNa karyuM, ane janmathI ekavIza lAkha varSe gayA pachI pitAnI prArthanAthI prabhue pRthvIne bhAra paNa grahaNa karyo. jene mahimA akSINa che ane je ayanA bhaMDArarUpa che evA prayAsa prabhue beMtAlIsa lAkha varSo sudhI bhUmaMDaLapara zAsana pravartAvyuM. pachI jyAre prabhu saMsArathI virakata thaI dIkSA grahaNa karavAne utsuka thayA tyAre zubha zakunanI jema lekAMtika devatAoe AvIne preraNA karI. te divasathI idranI AjJAthI kubere prerelA jaMka devatAoe pUrelA dravyavahe prabhue vArSika dAna ApavA mAMDayuM. varSa pUrNa thayA pachI iMdroe AvI jANe karmarUpa zatruonA vijayane mATe hoya tema satvara prabhune dIkSAbhiSeka karyo. pachI divya aMgarAganuM vilepana karI ratnanA AbhUSaNathI suzobhita karI, maMgalika ane divya vastra dhAraNa karAvI, jANe mUrtimAna mAMgalya hoya tevA prabhune sevakanI jema namra thayelA sIdhama IMdra hAthane Teke A; ane bIjA idro chatracAmara dhAraNa karI temane vIMTAI vaLyA. pachI ratnavaDe nirmaLa evI suMdara kAMtivALI vimaLaprabhA nAmanI zibikA upara besI, suranarathI paravarelA prabhu sahastrAstra - 1 evI jAtanA paNa keTalAka de heya che ke jeo IMdranI prazaMsA ja kyAM kare che. B - 11 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvabhUtinuM vRttAMta [parva 4 thuM nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM AvI zibikA uparathI utarI AbhUSaNAdikane tyAga karyo, ane idra AropaNa kareluM devaLya vara skaMdha upara dhAraNa karyuM. phAguna mAsanI kRSNa trAdazIne divase pUrvAhanakALe zravaNa nakSatramAM caMdrane vega thaye chate chaThTha tapa karIne prabhue paMcamuSTi leca karyo. prabhunA keza pitAnA uttarIya vastranA cheDAmAM laI zaka iMdra pavananI jema kSaNavAramAM kSIrasamudramAM lepana karyA. pachI IMdra muSTinI saMjJA karI sarva keLAhaLa zAMta karyo, eTale prabhue vizvane abhaya ApanArUM cAritra grahaNa karyuM. prabhunI sAthe eka hajAra rAjAoe rAjyane tRNanI jema cheDI daIne vrata grahaNa karyuM. pachI suraasuranA adhipatio, naMdIzvara dvIpamAM zAzvata ahaMta pratimAone aThThAIutsava karI pitapotAne sthAnake gayA. bIje divase siddhArtha nagaramAM naMdarAjAne ghera prabhue parama annathI pAraNuM karyuM. devatAoe tyAM vasudhArAdika pAMca divya pragaTa karyA, ane naMdarAjAe prabhunA caraNasthAnamAM ratnanI eka pITha karAvI. pachI te sthAnathI pavananI jema pratibaMdha rahita evA prabhu grAma, khANa ane nagara vigeremAM vihAra karavAne pravaryA. A tarapha pUrva mahAvideha kSetramAM ziromaNi puMDarikIrNa nAmanI nagarImAM muMbala nAme rAjA cirakALathI rAjya karatuM hatuM. teNe ucita samaya AvatAM munivRSabha nAmanA sUrinI pAse dIkSA lIdhI, ane utkRSTa tapa tapI mRtyu pAmyA pachI anuttara vimAnamAM utpanna thayA. have rAjagRhI nagarImAM vizvanaMdI nAme rAjA hatA. tenI priyaMgu nAme patnInI kukSithI vizAkhanaMdI nAme putra thaye. vizvanaMdI rAjAne vizAkhabhUti nAme eka laghu baMdhu yuvarAja hatuM. te buddhimAna, vIryavAna, vinIta ane nyAyI hatuM. te vizAkhabhUtinI dhAriNuM nAmanI strInI kukSithI pUrvamA bhAvamAM upajelAM sukRta vaDe marIcine jIva' putrarUpe avataryo. mAtApitAe tenuM vizvabhUti evuM nAma pADyuM. dhAtrIoe lAlanapAlana kare e putra anukrame mATe thayo, samagra kalAkalApano abhyAsa karI teNe sarva kaLAo prApta karI. anukrame zarIranA mUrtimAna AbhUSaNarUpa yauvanavayane te prApta thayo. pachI aneka strIonuM pANigrahaNa karIne jANe pRthvI upara naMdanavana AvyuM hoya tevA ghaNA suMdara puSpakaraDaka nAmanA udyAnamAM aMtaHpuranI strIo sAthe te krIDA karavA lAgyA. ekavAra rAjaputra vizAkhanaMdIne te udyAnamAM krIDA karavAnI IcchA thaI. paNa te udyAna kadipaNa vizvabhUti vagaranuM khAlI dekhAyuM nahIM. ekadA vizAkhanaMdInI mAtAnI dAsIe puSpa levAne mATe te udyAnamAM gaI, temaNe tyAM aMtaHpura sAthe vizvabhUtine krIDA karato jo. te Ine dAsIonA manamAM ISya utpanna thaI tethI temaNe AvIne priyaMgudevIne kahyuM- yuvarAja vizAkhazrutine putra vizvabhUtija hAla rAjA hoya ema jaNAya che, bIjo koI rAjA jaNAte nathI, kAraNuMke potAnA aMtaHpura sAthe te puSpakaraMDaka udyAnamAM hamezAM krIDA kare che, ane ApaNA rAjakumAra te nivArita thaIne bahAra rahe che." A vacana sAMbhaLI priyaMgu rANuM 1 bharatacakrIne putra marIci, jenuM vRttAMta parva 1 lAnA chaThThA sargamAM AveluM che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ] vizvabhUtinuM vRttAMta [83 kapa karIne kopagRhamAM jaIne beThA. rAjAe AvIne pUchayuM-Ama kema karyuM che?' tyAre te belI-"yuvarAjanA kumAra vizvabhUti ekalAja pu5karaMDaka udhAnamAM krIDA kare ane tame chatAM mAre kumAra rAkanI peThe bahAra Ubhe rahe e kevI vAta?" rAjAe kahyuM-"mAninI ! ApaNA kuLamAM evI vyavasthA che ke jyAM eka krIDA karate hoya tyAM bIjAe praveza kare nahIM. rAjAe A pramANe kahyuM te paNa priyaMgu devIe te mAnyuM nahIM, tyAre anya upAyane jANanArA rAjAe yuddhaprayANune bherI vagaDAvyuM. te sAthe udUSaNa karAvI ke purUSasiMha nAmano eka sAmaMta amArI AjJA mAnato nathI, tethI tene jItavA mATe ame prayANa karIe chIe." A khabara sAMbhaLI kumAra vizvabhUti saMjamathI rAjA pAse AvI kahevA lAge-"zuM huM chatAM pitAjI jAte yuddha karavA prayANa kare che?' A pramANe kahI AgrahathI rAjAne nivArI, vizvabhUti pite meTuM sinya laI te sAmaMtanI rAjyabhUmi tarapha cAle. kumArane AvatAM sAMbhaLIne te sAmaMta saMjamathI sAme Avyo ane eka sevakanI jema bhakti batAvI pitAnA maMdiramAM temane laI gaye. pachI aMjaLi joDI "he svAmin ! zI AjJA che?" ema kahI hatI, azva vigerenI bheTa dharI ane vizvabhUtinA mananuM teNe raMjana karyuM. kAMI paNa virodha jovAmAM AvyuM nahIM, eTale vizvati je mArge AvyuM hatuM te mAge ja pAcho vaLe; kAraNa ke niraparAdhI upara kepa koNa kare? vizvatinA gayA pachI vizAkhanaMdIne rAjAe puSpakaraMDaka udhAnamAM dAkhala karyo. paradezamAMthI pAcho AvIne vivabhUti pUrva pramANe pharIne te udyAnamAM krIDA karavA Avye. udhAnamAM praveza karatAM chaDIdAre "kumAra vizAkhanaMdI udyAnamAM che" ema kahI tene aTakAvyo. maryAdA ane baLane samudra vizvabhUti tarata tyAM Ubho rahyo. teNe vicAra karyo ke "aho! kapaTavaDe karIne ja A vanamAMthI vananA hAthInI jema mane bahAra kADhatho jaNAya che, mATe have huM zuM karuM?' ema vicArI kepa karIne mana hastI jema dAMtavaDe tADana kare tema muSTivaDe teNe eka puSkaLa phaLavALA keDAnA vRkSa upara tADana karyuM. tenA AghAtathI paDelAM phaLAthI sarva nIcenI pRvI AcchAdita thaI gaI. e pRthvIne batAvatA vizvatie chaDIdArane kahyuM- je mArA vaDila pitAnI bhaktine aMtarAya na hatA te tamArAM sarvanAM mastake huM A kaThAnI jema bhUmi para pADI nAkhata, paNa je bhegene mATe AvI rIte chetaravAnA upAye karavA paDe che evA sarpanI phaNA jevA bhayaMkara bhegethI ja mAre te have sayuM. A pramANe kahI vizvabhUtie tRNanI jema sarva samRddhi cheDI dIdhI, ane saMbhUti muninA caraNa pAse jaI vrata grahaNa karyuM. A khabara jyAre vizvanaMdInA sAMbhaLavAmAM AvyA, tyAre te aMtaHpura tathA parivArane laI yuvarAja sahita pote tyAM AvyA ane sUrinA caraNane namaskAra karI vizvabhUtinI pAse AvI AnaMda rahitapaNe gadgad svare A pramANe kahyuM-"he vatsa! hamezAM tuM amArI AjJA laIne ja sarva kArya karatA hatA paNa Aje A kArya te sAhasathI kema karyuM? zuM amArA bhAgyane kSaya thavA lAge jANIne teM ema karyuM. he vatsa! A rAjyane Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvabhUtinuM vRttAMta [ parva che dhAraNa karavAmAM amArI hamezAM tArA upara ja AzA hatI. te AzAno tuM A vakhate akasmAta kema bhaMga kare che? tuM amAre ApattimAM trAtA che, mATe haju paNa vata mUkI de, IcchA pramANe bhega bhegava, ane pUrvanI jema puSpakaraMDaka udyAnamAM yatheccha kriIDA kara." vizvanaMdInAM AvAM vacana sAMbhaLI vizvabhUti be-"have mAre bhegasaMpattithI saryuM; kemake A viSaya saMbaMdhI sukha vastutaH duHkharUpa ja che. A saMsArarUpa kArAgRhamAM svajanasneharUpa taMtuo majabUta pAza jevA thaI paDe che ane potAnI lALavaDe jema kaLIo baMdhAya che tema prANIo temAM moha pAmI baMdhAI jAya che, tethI have mane te bAbata kAMI paNa kaheze nahIM, huM utkRSTa tapanuM ja AcaraNa karIza, kAraNa ke te paralekamAM sahAyabhUta thavA mATe sAthe AvanAra che." A pramANene uttara sAMbhaLIne rAjA pazcAttApa karate ghera gaye; ane vizvabati munie gurUnI sAthe tyAMthI bIje vihAra karyo. chaThTha ama vigere tapa karavAmAM tatpara ane gurUnI sevA karavAmAM udyamavaMta evA vizvabhUti munie anukrame sUtrArthanuM adhyayana karatAM ghaNe kALa nigamana karyo. pachI gurUnI AjJAthI ekalavihArI pratimAne dhAraNa karI grAma, Akara ane nagara vigeremAM ekalA vihAra karavA lAgyA. vividha abhigrahone dhAraNa karatA ane vihAra karatA e mahAmuni ekadA mathurAnagarImAM AvI caDayA. te vakhate e nagarInA rAjAnI kanyA ke je potAnI kuInI putrI thAya tene paraNavAne vizAkhanaMdI moTA parivAra sAthe tyAM AvyuM hatuM. mahAmuni vizvabhUti mAsakSapaNanA pAraNAne mATe pharatA pharatA kumAra vizAkhanaMdInI chAvaNInI pAse AvI caDayA "A viAvabhUtikumAra" ema bolatA keTalAeka purUSae te muni vizAkhanaMdIne batAvyA. tene jevAthI vizAkhanaMdIne te vakhate roSa utpanna thaye. tevAmAM acAnaka eka gAyanuM gothuM vAgavAthI vizvabhUti muni paDI gayA. tene paDatAM joI vizAkhanaMdIe hasatAM hasatAM kahyuM-kaThAnA vRkSa parathI koThAMne pADavAnuM tArUM baLa A vakhate kyAM saMtAI gayuM?" e vacana bolatA evA vizAkhanaMdIne joI vizvabhUti muni te vacane amarSavaDe sahana karI zakyA nahIM, tethI tarataja te gAyane be zIMgaDAvatI pakaDIne khaDanA puLAnI peThe AkAzamAM bhamADI. pachI nivRtti pAmI vizvabhUti muni hRdayamAM A pramANe vicAra karavA lAgyA ke"aho! huM niHsaMga chuM, te chatAM paNa reSavALA A vizAkhanaMdI adyApi mAre viSe mAThuM mana dharAve che, tethI A ugra prabhAvavALA tapavaDe huM AvatA bhavamAM ghaNuM parAkramavALe thAuM." A pramANe teNe niyANuM karyuM. te niyANAnI AcanA karyA vagara keTI varSanuM AyuSya pUrNa karI, mRtyu pAmIne te muni mahAzuka vimAnamAM utkRSTa AyuSyavALA devatA thayA. - dakSiNa bharatAddhanI bhUmine jANe mugaTa hoya tevuM uMcA daravAjAvALuM pitanapura nAme nagara che. te nagaramAM kiraNathI jema sUya zebhe tema guNothI zobhate ripratizatra nAme rAjA che. cha khaMDethI bharatakSetranI jema te rAjA cha guNethI zobhate hate. ane cAra dAtethI airAvatanI jema cAra prakAranI sAma, dAma, bheda ane daMDarapa rAjanItithI prakAza hate. te Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga1 le. ] acala aladevanA janma [85 zauya'mAM siMha jevA, parAkramamAM hastI jevA, rUpamAM kAmadeva jevA ane buddhimAM bRhaspati jevA hatA. pRthvIne sAdhavAmAM pragaTa parAkramavALA te rAjAnA buddhi ane parAkrama e bhujAnI jema paraspara eka khIjAne zeAbhA ApatA hatA. e rAjAne zarIradhAriNI jANe pRthvI haiAya tevI kalyANanA sthAnarUpa bhadrA nAme eka paTTarANI hatI. e rANI patibhaktirUpa vacane dhAraNa karI, paheregIranI jema jAgrata rahI, ratnanA vidhAnanI jema haMmezAM peAtAnA zIlanI rakSA karatI hatI. netrarUpa dIpakanI jANe amRtamaya vATa hAya, zarIradhArI jANe rAjyalakSmI hoya ane mUrtti`matI jANe kulavyavasthA hoya tevI te nira'tara prakAzatI hatI. ekadA prathama kaheleA sabalanA jIva anuttara vimAnamAMthI cavIne te mahAdevInI kukSimAM avataryAM. te vakhate sukhe sutelA mahAdevIe rAtrInA chellA paheAre khalabhadranA janmane sUcavanArAM cAra mahAsvapnA joyAM. te vakhate utpanna thayelA paramAnaMdathI parAbhava pAmIne dUra gaI hAya tema tenI nidrA jatI rahI, eTale rANIe te svapnanI vAta rAjAne A pramANe jaNAvI-' huM svAmina! Aje rAtre prathama sphATika maNinA jevA ujavaLa cAra dAMtavALA hastI vAdaLAnI aMdara caMdra praveza kare tema meM mArA mukhamAM praveza karatA joyeA. pachI zara RtunA vAdaLAthI jANe banAvele hAya tevA niLa kAMtivALA, uMcI keAMDhavALA ane sarala puchaDAvALA eka ganA karatA vRSabha joce. pachI dUra prasaratA kiraNAnA aMkurAethI jANe dizAone karNAbhUSaNa racatA hoya tevA caMdramA joyA; ane chevaTe jemAM bhamarA madhura gu MjArava karI rahyA che evA vikasita kamaLAthI jANe zata sukhAvarDa gAyana karatu. hAya tevu' eka pUrNa sarAvara joyuM. huM nAtha! A svapnAonuM mane zuM phaLa thaze te tame heA; kAraNa ke sAmAnya janane uttama svapnanuM phaLa pUchavuM pazu cegya nathI." rAjAe kahyuM- he deva ! lakSmIthI devanA jevA ane leAkeAttara baLavALA tamAre alabhadra putra thaze." pachI sukhe sukhe garbhanA nirvAha karatA anukrame pUrva dizA jema sUryane janma Ape tema bhadrAdevIe pUrNa samaye zveta vaNu vALA, meATI bhujAvALA ane a`zI dhanuSya zarIravALA putrane janma ApyA. cakraratna utpanna thatAM jema cakravatI mahesrava kare tema putraratna utpanna thatAM mahArAjAe meTA ADaMbarathI maheAtsava karyAM. pachI zubha divase zubha rAzinA ca'dra thatAM rAjAe mATA utsavathI putranuM' acala evuM nAma pADyuM. nIkavaDe vRkSanI jema divase divase zarIranI kAMtine adhika adhika vistAratA e bALaka dhAtrIethI vRddhi pAmavA lAgyuM. e cala kumAra janmyA pachI keTaleeka kALa gayA tyAre ketakI jema puSpane dhAraNa kare tema bhadrAdevIe kIvAra gabha dhAraNa karyAM. pUchu kALa thatAM gaMgA jema kamalinIne janma Ape tema devIe sa lakSaNeAe sa`pUrNa evI eka putrIne janma ApcA. rAjAe mRganAM baccAM jevA netravALI e caMdravadanA putrInuM mRgAvatI evuM nAma pADayu, tApasAnA utsaMgamAM mRgalInI jema leAkeAnA utsaMgamAM saMcAra karatI e mRgalecanA khALA nivizvane vadhavA lAgI e bALikAne kaTI upara besADI gharanA AMgaNAmAM vicaratI evI dhAtrIo ratnanI putaLIthI jema Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] ripupratizatru rAjAnuM svaputrIpratye AsaktapaNuM [ pa 4 zuM gharanA thAMbhalAe zeAle tema zeAlatI hatI. anukrame khALa avasthAnuM udlaMghana karI e mRgAvatI kAmadevane jIvana ApanAra ane zarIranI lakSmIne vizeSa karanAra evA yauvana vayane prApta thaI. tenuM mukha bhrakuTInA miSathI jANe caMdranu daMtapatra hoya tevu' zAbhavA lAgyuM; bhamarA sahita kumuda puSpa hoya tevA tenA kRSNe dhavala netra zAlavA lAgyAM. tenA kAMThe jANe mukharUpa kamaLanuM nALa hoya tevA suMdara dekhAvA lAgyA, saraLa AMgaLIvALA tenA baMne hAtha jANe kAmadevanA e bhAthAM heAya tevA jaNAvA lAgyA. zarIranI lAvaNyarUpa zitAnA jANe cakravAka pakSI hAya tevA tenA stana thayA. jANe stananA bhAraneA zrama lAgavAthI hAya tema tenu' uttara kRzatvane pAmyuM. kAmadevane krIDA karavAnI jANe vArSikA heAya tevI tenI gaMbhIra nAbhI jaNAvA lAgI. ratnAcaLanI jANe taTI hAya tevI meATI nitaMbanI bhIMta dekhAvA lAgI kadalInA staMbhanA jevA krame karI vartulAkAra urU zAbhavA lAgyA ane jANe uMcI nALavALA e kamaLa hoya tevA sarala ja ghAvALA caraNu jaNAvA lAgyA. A pramANe navIna yauvananI lakSmIthI jenA dareka aga vibhUSita thayelA che evI e mRgAvatI jANe vidyAdharIenI adhiSThAtrI devI heAya tevI zeAlavA lAgI. jema jema mRgAvatInI yauvanAvasthA vadhatI gaI, tema tema bhadrAdevIne tenA varane mATe ciMtA paNa vadhavA lAgI. ekadA bhadrAdevIe 'mArI mAphka rAjAne paNa AnA patine mATe ciMtA thAe' ema dhArIne mRgAvatIne rAjAnI pAse meAkalI. tene joI ne kAmadevanA ANuthI vidhura banelA rAjA 'A putrI che' ema jANe na jANatA hoya tema hRdayamAM ci'tavavA lAgyA- ahA ! traNa jagatnI ene vijaya karavAmAM pravINa evuM A strInu sau daya kharekhara kAmadevanuM vijayI masa che. bhumi ane sva'nuM sAmrAjaya maLavu' sulabha che, pazu A hRdayavalubhA khALA (strI) maLavI ghaNI du`bha che. sura, asura ane narapationA puNyathI pazu adhika ane seMkaDA janmAMtaramAM upAjelA mArAM puNyeAthIja mane A bALA prApta thaI che. A pramANe vicArIne ripupratizatru rAjAe madhura AlApe khelAvIne e prANavaNabhA bALAne tarata utsaMgamAM besADI. sparza, AliMgana ane cuMbanathI anurAga batAvIne pachI te suMdarIne vRddha kaiMcukIonI sAthe rAjAe ataHpuramAM mekalAvI dIdhI. pachI leAkApavAdathI khacavAne mATe ekavAra rAjAe adhikArI vaga sAthe purajanAne khelAvIne mA pramANe pUchyu--" mArI bhUmimAM, gAmamAM, gharamAM ke keAI bIjA sthAnamAM ratna utpanna thAya te kaiAnuM gaNAya ? te tame kaheA. 'leAkAe kahyuM " tamArI bhUmimAM je ratna utpanna thAya tenA svAmI thavAne tame ceAgya che; khIjA kAI paNu cegya nathI. " evI rIte traNavAra niNya karAvIne pachI pAtAnI mRgAvatI kanyA batAvI pharIvAra kahyuM-" A mArUM. kanyAratna che, tene huM tamArI AjJAthI paraNIza. " AvAM rAjAnAM vacana sAMbhaLI nagarajanA lajjA pAmI petapeAtAne ghera gayA. pachI rAjA gAMdhavavivAhathI peAtAnI putrIne paraNyA. rAjA potAnI ja putrInA pati thayA, tethI pRthvI upara tenuM prajApati evuM nAma prakhyAta thayuM. sa leAkamAM upahAsya karavA ceAgya ane ghaNI lajjA pamADanArU' AvuM pAtAnA patinu' navIna kuLakala`ka sAMbhaLI bhadrAdevI ghaNI lajjA pAmI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 87 sarga 1 le] mRgAvatIdevIe joyela sAta svapna pachI pitAnA acalakumArane sAthe laI te dakSiNa dezamAM cAlI gaI. kAraNake jyAM jenenAM heNunAM vacane na sAMbhaLavA paDe te dezaja uttama samajave. jANe na vizvakarmA heya evA e acalakumAre e dezamAM pitAnI mAtAne mATe mAhezvarI nAme eka nagarI vasAvI. pachI kubere jema adhyAne dhanathI pUrI hatI tema acala baLadeve e nagarIne bIje ThekANethI lAvI lAvIne dhanavaDe pUrI dIdhI. pachI teNe kulIna pradhAna ane AtmarakSaka sevakanI saMbhALa nIce jANe mUrtimAna pUradevI hoya tevI pitAnI mAtAne te nagarImAM rAkhyA. enuM ziroratna bhadrAdevI paNa zIlarUpI alaMkArane dhAraNa karI devapUjAdika pakarmamAM tatparapaNe te nagarImAM rahevA lAgyA pachI bhaktimAna e acalakumAra pitanapura nagaramAM pitAnA pitA pAse AvyuM. jevo tevo pitA paNa satyarUne pUjya che. acalakumAra pUrva pramANeja pitAnI sevA karate tyAM rahyo. vidvAne pUjya purUSanA caritranI carcA karatA nathI. have caMdrane rehiNInI jema rAjAe mRgalecanA mRgAvatIne paTarANInI padavIe sthApana karI. keTaleka kALa gayA 7chI vizvabhUti munine jIva mahAzukra devakathI eNvIne te mRgAvatInI kukSimAM avataryo. rAtrIne pAchale pahore vAsudevanA janmane sUcavanArAM sAta svapna mRgAvatI devIe sukhe sutAM sutAM joyAM. pahele svane kuMkumanI jevI arUNa kesarAvALe, caMdranI rekhA jevA tIkSaNa nakhavALo ane cAmaranI jevA pucchane dhAraNa karanAre yuvAna kezarasiMha je. bIje svapane jemanA hAthamAM (suMDhamAM) kSIradake bharelA kuMbha che evA be hastIethI jeno abhiSeka thAya che evA padmAsana para beThelA lakSamIdevI joyA. trIje svapna mahA aMdhakArane vidAra, rAtrIne divasa karate ane ugra tejane prasarAvate sUrya je. cothe svaccha ane svAdiSTa jaLathI bharela, mukhapara puMDarIka kamaLAthI arcita thayela ane suvarNanI ghaMTA tathA puSpanI mALAvALe kuMbha je. pAMcame svapna aneka jAtinA jalacara prANIothI bharele, ratnanA samUhathI prakAza ane gaganamAM kallebane uchALate samudra je. chaThuM svapna pAMcavarNanA maNionI kAMtinA prasArathI AkAzanA AMgaNAmAM iMdradhanuSyanI zebhAne vistArate ratnane rAzi jovAmAM Avyo. sAtame svane javALAthI AkAzane palavita karate ane daSTine AlekavaDe sukha Apate nidhUma agni levAmAM AvyuM. A pramANe sAta svapna joI mRgAvatI jAgI ane teNe rAjAne te vArtA jaNAvI. rAjAe kahyuM -"devI! A svapnathI tamAre addhacakrI (vAsudeva) putra thaze." prAtakALe rAjAe nimittiyAne belAvIne paNa pUchyuM, tyAre teoe paNa svapnanuM phaLa teja pramANe kahyuM. buddhivAn purUSanA bolavAmAM phera paDatuM nathI. pachI garbha samaya pUrNa thaze tyAre devIe sarva lakSaNathI lakSita eMzI dhanuSya uMcA zarIravALe ane kRSNa varNavALe eka putra prasa. te vakhate dizAo prasanna thaI, pRthvI ullAsa pAmI ane rAjAnA mananI peThe sarva jane harSa pAmyA. gopAla jema vADAmAMthI gAyane cheDe tema harSa pAmelA ripapratizatru rAjAe pUrve keda karelA purUSane kArAgAramAMthI cheDI mUkyA. AvanArI vAsudevapaNAnI lakSamIne Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] addha cakrI (vAsudeva)nA janma [ pa 4 tha jANe te agAuthI sthAna karI ApateH hAya tema kAmadhenunI jema yAcakeAne icchAnusAra dAna ApavA lAgyA. lekemAM paNa putravivAhanI jema te rAjaputranA janmane meTA utsava pravRttI rahyo. hAthamAM mAMgaLika vastuo laIne saubhAgyavatI strIe rAjamaMdiramAM AvavA lAgI. tyAM na samAvAthI temanA paraspara saMghaSNuvaDe gAmamAM paNa meTI bhIDa thaI paDI. rAjagRhanI jema zaheramAM paNa ThekANe ThekANe tAraNa khAMdhavAmAM AvyAM, ane sthAne sthAne saMgIta pravattA rahyA. putranA pRSTa upara traNa vaza joIne rAjAe meATA utsavathI tenu tripuSTa evuM nAma pADayu'. dhAtrIoe lAlanapAlana karelA ane acala aladevanI sAthe krIDA karatA tripRSakumAra dhIme dhIme vadhavA lAgyA. mAvatanI pachavADe khALa hastInI jema AgaLa cAlatA balabhadranI pachavADe paganA ghugharA vagADatA e tripRSTakumAra krIDA karavA lAgyuM. ceAgya vaya thatAM dupaNu jema pratiSi ane grahaNa kare tema e mahAprAjJa kumAre upAdhyA cane sAkSIbhUta karI lIlAmAtramAM sarva kaLA grahaNa karI lIdhI. anukrame kavaca dharanAra ane draDha vakSasthaLavALA e mahAbhuja kumAra jo ke anuja hatA tApaNu jANe alabhadranA vayasya (mitra) hAya tema dekhAvA lAgyuM| aMtara rahita nitya krIDA karatA e baMne bhAI jANe mUrtivaMta zukala ane kRSNu pakSa hAya tema zeAlavA lAgyA. nIlAM ane pILAM vajrane dhAraNa karanArA ane tADa tathA garUDanA cinhavALA te banne bhAI jANe suvaNagiri tathA 'janagiri hoya tevA zAlatA hatA. te khaladeva ane vAsudeva krIDAthI cAlatA tepaNa teenA caraNanyAsathI vajrapAtanI jema pRthvI ka'pAyamAna thatI hatI. purUSAmAM gajeMdra samAna te mane bhAI hAthI upara caDatA tyAre te prauDhahAthIe paNa ku bhasthaLa upara temanA hastataLanuM AsphAlana sahana karI zakatA nahI. krIDA karatA te peAtAnI praca'Da bhujAe jyAre patanA zikharapura AghAta karatA tyAre te moTA parvatanA zikhare pazu eka rAphaDA jevA thaI paDatA. e banne kumAra meATA daityAdikathI paNa bhaya pAmatA nahI te khIjAnI zI vAta karavI ? nibhika evA teo je kAI tene zaraNe AvatuM tene zaraNa ApatA. paraspara atyaMta sneha hAvAthI acala kumAra vinA tripRSTha kumAra ane tripRSTakumAra vinA acalakumAra ekalA rahetA nahIM. jANe e zarIra ane eka AtmA hoya tema te sAthe ja pharatA hatA. A tarapha ratnapura nagaramAM masugrIva nAme rAjAnI nIlAMjanA nAme rANInI kukSithI agrIva nAme prativAsudeva utpanna thayA hatA. e mahAbhuja eMzI dhanuSyanA zarIravALA, navIna meghanA jevI kAMtivALA ane ceArAzI lAkha vanA AyuSyavALA hatA. meATA hastIonA kuMbhasthaLAne phADI nAkhatAM chatAM paNa jema siMhanI kaDu zAMta thAya nahIM tema aneka zatruone phUTavAthI pazu te avagrIva prativAsudevanI bhujAnI ka u. zAMta thatI naheAtI. e mahAbAhu ane parAkramI vIra raNasaMgrAmamAM evA kutuddhaLI hatA ke yuddha karatA zatruothI jevA prasanna thate tevA zatruonA namra thavAthI prasanna thate nahIM. tenA pratApa varUNNAanI jema zatruenI sIenA netrakamaLamAMthI azrujaLanuM AkaSa Nu karIne varasAvatA hatA. tenA hAthamAM dizAonA cakrane AkramaNu karanArUM eka cakra hatuM, ke je zatruone utpAta karanAra khInne sUrya hoya tevuM 1. yuddha karavAnI icchArUpa kharaja, Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 la] prativAsudeva azvagrIvanuM vRttAMta [ 89 jaNAtuM hatuM. meTA rAjAo hadayamAM pisIne paNa e prativAsudeva ApaNane virodhI jANI haNe nahIM evA bhayathI manathI paNa tenI abhakti ciMtavI zakatA nahatA. cogI purUSa jema paramAtmAne bhUle nahIM tema sarva rAjAo koI divasa paNa tene potAnA hRdayamAMthI bhUlI jatA nahotA. te azvagrIva prativAsudeve pitAnA parAkramathI jemAM vaitADhaya parvata AghATa zilAmaya staMbharUpa che evA A bharatakSetranA traNa khaMDa svAdhIna karI lIdhA. temaja vidyAdharamAM paNa uttama evA e prativAsudeve jANe vaitADhaya parvatanI be bhujAo hoya tevI vidyAdharonI be zreNio vidyA ane parAkramathI parAjIta karI lIdhI. mAgadha, prabhAsa ane varadAma tIrthonA adhipatioe potAnA rAjA hoya tema bheTe dharIne tenuM arcana karyuM soLahajAra mugaTabaddha rAjAe tenA ugra zAsanane mugaTanI jema potAnA mastaka para dhAraNa karavA lAgyA. AvI rIte e moTI bhujavALo prativAsudeva ekachatra sAmrAjyane bhagavata ane kALano nirvAha karate pRthvImAM iMdranI jema rahevA lAgyo. eka divase svecchAe kIDA karatA azvagrIva rAjAne akALe AkAzamAM utpAtakArI megha utpanna thAya tema hRdayamAM ciMtA utpanna thaI ke "dakSiNAddha bharatakSetramAM je koI rAjAo che te te sarve samudramAM parvatanI jema mArI bhujAnA baLamAM magna thaI gayelA che; tathApi pRthvImAM eka malla jevo, mane mAranAra, mRgomAM kezarIsiMhanI je, koI rAjAne putra utpana thaze kharo? A jANavuM jo ke azakya che te paNa mAre jANavuM joIe." A nizcaya karI teNe azvabiMdu nAmanA eka nimittiyAne dvArapAladvArAe bolAvyo. rAjAe potAno vicAra tene pUcho, eTale te bolyo-"he rAjan ! pApa zAMta thAo. A amAMgaLika vacanaja vinAza pAme. A sarva jagatane vijaya karanArA evA tamAre aMta lAvavAne yamarAja paNa samartha nathI te manuSyomAM e bIje kayo pAmara tamAro vadha karanAra thaI zake ?" pharIthI adhigrIve kahyuM-"are nimittajJaarthavAda cheDI daIne je yathArtha hoya te kahe, Apta purUSe cATu vacana bolatA nathI." A pramANe prativAsudeve jyAre ghaNuM AgrahathI pUchyuM tyAre te mukhya nimittiyAe lagnAdika vicArIne skuTAkSare kahyuM-"he rAjana ! tamArA caMDavega nAmanA dUtano je parAbhava karaze ane pazcima dizAnA aMta upara rahelA siMhane je mAraze te tamAro paNa vadha karanAra thaze." nimittiyAnI AvI vArtA sAMbhaLIne meghanI gajenAthI pravAsInI jema azvagrIva rAjA glAni pAmI gayo, paNa uparathI kRtrima pUjA karI te nimittiyAne zatrunA dUtanI jema vidAya karyo. tevA avasare eka yuvAna kezarIsiMhe pazcima dezane ujajaDa karyAnA khabara AvyA, eTale rAjAe te siMhanA vadha karanAra purUSane jANavA mATe te pradezamAM zALinA choDa vavarAvyA, ane te zALinI rakSAne mATe soLahajAra rAjAone B - 12 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90] azvagrIvane thayela glAni [ pa 4 thuM rahevAnI AjJA karI. te rAjAo anukrame zastradivaDe sannabaddha thaI tyAM jaIne govALa jema gAyothI kSetranI rakSA kare tema kezarIsiMhathI te zALi kSetranI rakSA karavA lAgyA. eka vakhata prativAsudeva sabhAmAM AvI potAnA amAtya, senApati ane sAmaMta vigere sabhAsado pratye kahevA lAgyo ke-"mArA sAmaMta rAjAomAM ane senAnIo vigeremAM hAla adhAdhAraNuM parAkramavALe koI mahAbhuja kumAra che?" teoe kahyuM- he deva ! sUryanI AgaLa keNu vadhAre tejasvI hoya, pavananI pAse keNa parAkranI hAya, garUDa karatAM kone vega vadhAre hoya, merU parvata AgaLa kenI gauravatA hoya, ane samudra karatAM keNu vadhAre gaMbhIra kahevAya, tema mahA parAkramI evA ApanI pAse ke purUSa vizeSa parAkramI gaNAya?" rAjAe kahyuM-"tamAruM A vacana cATu vacana che, vAstavika nathI. hamezAM baLavAn purUSothI paNa baLavAn purUSo rahelA hoya che, ane tethI ja A pRthvI bahuratnA kahevAya che." tevAmAM suMdara lAcanavALe eka maMtrI bRhaspatinI jema skuTa ane yathArtha vANIthI bolI UThayo- he rAjedra! A pRthvI upara prajApati rAjAnA deva jevA be kumAre che, teo sarva manuSyavIrene tRNa jevA gaNe che. maMtrInAM AvAM vacana sAMbhaLI tatkALa rAjAe sabhA visarjana karI, ane caMDavega nAmanA pitAnA eka dUtane kaI matalaba samajAvI prajApati rAjAnI pAse mokalyo. e dUta sArA sArA rathIo ane zreSTa ghoDezvArone sAthe laIne pitAnA rAjAnA tejanI jema potanapura nagare AvI pahoMce tyAM prajApati rAjA sarva alaMkArothI vibhUSita thaIne jalajaMtuo sahita varUNanI jema acala tathA tripRSTa kumAra, sAmaMta rAjAo, senApatio, moTA amAtyo ane purehita pramukha mAnya purUSo temaja pradhAna purUSonI sAthe mahaddhika devanI jema sabhA bharIne beTho hato, ane niHzaMkapaNe saMgIta karAvatA hatA. e saMgItamAM vicitra aMgaceSTA ane aMgahAra pUrvaka suMdara nRtya thatuM hatuM. dhvani karatA mRdaMganA ghoSathI AkAza tathA guphAno bhAga gAjI raheto hato, gAyananA spaSTa udgArathI madhura vINane jIvana maLatuM hatuM, grAma tathA rAga rAgaNIne pragaTa karanArI viNa zrutiene vyakta karatI hatI, ane tALane anusarIne gAyanane AraMbha thato hate. te vakhate dvArapALo jenI gatine aTakAvI zakyA nahIM e caMDavega dUta vIjaLInA jhAtkAranI jema tatkALa saMgItasabhAmAM dAkhala thayA. prativAsudevanA dUtane akasmAta Avelo joI sAmaMtarAjAo sahita prajApati rAjA paNa saMbhrama pAmyA, ane svAmInI jema e svAmInA dUtane paNa saMbhrama sahita mAna ApavAne mATe Ubho thayo. moTA satkAra sAthe tene Asana para besAryo. pachI rAjAe tenA svAmInA sarva khabara pUchaDyA. avasara vagara vIjaLInA jevAthI jema AgamanA adhyayanano bhaMga thAya tema e dUtanA avasara vagara AvavAthI saMgItane bhaMga thayo, sarva saMgIta karanArAo potapotAne sthAne cAlyA gayA; kAraNa ke jyAre 1 khuzAmatanuM vacana, 2 akALe vidyuta thAya te adhyAya pALavo paDe. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 la]. caMDavegaDUtanuM patanapura AvavuM [91 svAmInuM citta vyagra thAya che tyAre kalAvAne potAnI kalA batAvavAne avakAza raheto nathI. te vakhate saMgItanA raMgane bhaMga karanAra te dUtane joIne tripRSTa kumArathI te sahana thayuM nahIM, tethI teNe pitAnI paDakhe rahelA koI purUSane pUchyuM-"are ! samayane nahI jANanAra A purUSArUpI pazu keNu che ke jeNe potAnA AgamananI khabara ApyA vagara pitAjInI sabhAmAM praveza karyo ane ene joIne pitAjI saMbhramathI kema sAmA UbhA thayA? ane tene praveza karatAM chaDIdAre kema aTakAvyo nahIM?" A pramANe jyAre tripRSTa kumAre pUchayuM, tyAre te purUSa balya e rAjAdhirAja hayagrIva mahArAjano dUta che. A trikhaMDa bharatakSetramAM jeTalA rAjAo che te sarve te mahArAjAnA kiMkara che, tethI tamArA pitA tenA dUtane mAna ApavAne sAmA uDyA ane tethI ja ucitane jANanArA dvArapALe tene aTakAvyo nahIM. kAraNake e mahArAjAnA zvAnane paNa parAbhava karI zakAya nahIM; te purUSane to kema ja karI zakAya? A dUta hayagrIva rAjAne mAnItA che, ane ene prasanna karavAthI mahArAjA hayagrIva paNa prasanna thAya che. A dUtanA prasAdathI ja rAjAonAM rAjyo AbAdImAM che. A dUtanI avajJA karIne tene khIjavyo hoya te te mahArAjA paNa khIjAya che, kAraNa ke rAjAo dUtanI daSTine anusAreja pravarte che. jyAre yamarAjanI peThe dusaha mahArAjA hayagrIva khIjAya tyAre rAjAo jIvavAne paNa asamartha che, to pachI rAjyanI te vAta ja zI karavI?" A pramANe sAMbhaLIne tatkALa tripRSTa kumAra bAlyo-"A jagatumAM amuka svAmI ke amuka sevaka evo nirNaya hoto nathI; e sarva potapotAnI zaktine AdhIna che. huM vANI mAtrathI hamaNA kAMI kaheto nathI, kAraNake potAnI prazaMsA karavI ane bIjAnI niMdA karavI e purUSone lajajA pamADanAra che, tathApi samaya prApta thaye mArA pitAne tiraskAra karanAra e hayagrIvane parAkramavaDe chinnagrIva karI (grIvA chedI) bhUmipara pADI nAkhIza. he sevaka ! jyAre pitA ene vidAya kare tyAre tuM mane khabara Apaje, jethI huM tene yogya haze te batAvI ApIza." AvAM tripRSNakumAranAM rAjavirUddha vacana paNa te purUSe svIkAryA; kAraNa ke sevakoe rAjAnA putrane paNa rAjAnI pramANe ja mAnavo joIe. pachI caMDavega dUte pitAne jema keI adhikAra para nImela sevaka hoya tema prajApati rAjAne uddezIne keTalAeka rAjaprayojana kahI saMbhaLAvyAM. rAjAe te sarve manapUrvaka kabUla karyA ane bheTa vigere AgaLa dharIne caMDavegane vidAya karyo. parivAra sahita rathamAM besI. e dUta prasanna thaI pitanapuranI bahAra nIkaLI potAnI nagarI tarapha cAM. tene ravAne karyAnA khabara jANIne mahA baLavAna tripRSNakumAre AgaLa jaI pavana sahita dAvAnala jema vaTemArgune aTakAve tema tene aTakAvyo ane kahyuM ke "re dhITha ! pApinTa! duSTa ! pazu! tuM ta chatAM rAjAnI peThe kema varte che? he mU! jevI rIte te saMgItaraMgano bhaMga karyo, tevI rIte bIjo maravAne na icchata ko sacetana pazu paNa kare? eka sAdhAraNa gRhasthane ghera rAjA Ave to paNa te pite pahelAM khabara ApIne pachI praveza kare evI vidvAnI nIti che; te chatAM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92] rAjAe dUtanA kepanI karela zAMti [parva 4 thuM tuM jANe pRthvI phADIne nIkaLyuM hoya tema akasmAta sabhAmAM kema Avyo? je ke sarala svabhAvavALA mArA pitAzrIe tArUM avinItapaNuM chatAM tAro satkAra karyo, paNa te phegaTa karyo che. he duSTa ! je zaktithI tuM durvinIta thayelo che te tArI zakti have prakAza kara; nahI te A tArA anyAyarUpa vRkSanuM phaLa to huM tane hamaNAM ja batAvuM chuM." A pramANe kahIne tripRSNakumAra muSTi ugAmI tene mAravA jAya che, tevAmAM samIpa rahelA acalakumAre (baladeve) najIka AvI tene aTakAvIne A pramANe kahyuM-"he kumAra ! basa karo, e nararUpI kIDAnI upara prahAra karaze nahIM. Akroza karanArA paNa ziyALIAnI upara kezarIsiMha prahAra kare nahIM. dUta kadi avaLuM AcaraNa kare te paNa e vadha karavAne yogya nathI. vaLI virUpa bolanAre paNa brAhmaNa tenI brAhmaNyatAne lIdhe vadha karavA gya nathI. tethI A kaThera purUSanI uparathI krodhanuM saMharaNa kare hastInA daMtaghAtanuM sthAna eraMDanuM vRkSa nathI." A pramANe acalakumAre kahyuM. eTale tripRSTa hAthI jema potAnI suMDhane saMkoce tema ugAmelI muSTine pAchI saMkocI pitAnA subhaTone AjJA karI ke saMgItanA raMgano bhaMga karanAra A pApI dUtanuM jIvita vinA bIjuM badhuM harI le." pachI kumAranI AjJAthI gharamAM paDelA zvAnanI jema subhaTee yaSTi muSTi vigerethI tene ghaNe mAra mAryo ane pachI vadhasthani upara laI gayelA vadhya purUSanI pAsethI jema ArakSako sarva laI le tema tenuM sarva alaMkArAdika laI lIdhuM. pachI te dUta hAthInI sAthe sAThamArI karanAra purUSanI jema teonA prahArane prANanI rakSA mATe vaMcanA karato pRthvI upara ALoTavA lAgyuM. tenI evI sthiti joIne tene sarva parivAra hathiyArAdika mUkI, bhakSya cheDIne jema kAgaDAo nAse tema jIva laIne nAsI gaye. pachI te dUtane gadheDAnI jema mAra mArI, cakalAnI jema luMTI laI ane viTa purUSanI jema nacAvIne bane kumAro potAnA ghara tarapha cAlyA gayA. A sarva vRttAMta prajApati rAjAe lokonA mukhethI sAMbhaLyo tyAre cittamAM zalya peThuM hoya tema ciMtavavA lAgyo ke "ahe mArA kumAroe A yukta karyuM nathI, paNa pitAne gheDe pADI nAkhyo hoya te vAta bIjA konI AgaLa jaIne kahevAya? A caMDavega dUta upara je dhasAro karyo che te kAMI tenAM upara karyo nathI paNa azvagrIva rAjAnI uparaja e dhasAro karyo che, kAraNa ke dUta che te svAmInA pratinidhi thaIneja saMcare che, tethI jyAM sudhI caMDavega agrIva pAse gaye nathI, tyAM sudhImAM ja ene pAcho bolAvIne tene anunaya kare sAro che, jyAMthI agni uThayo hoya tyAM ja tene bujhAvI devo yukta che." A pramANe vicArI prajApati rAjAe pitAnA pradhAna dvArA premathI komaLa evAM mIThAM vacanethI tenI paNipAta karAvIne tene pAchA bolAvyo ane aMjali joDI pitAnA kumArae karelI kaluSatAne jovAmAM jaLanA pravAharUpa vizeSa baradAsa karI. kapa pAmelA hastInA kepanI zAMtine mATe jema zItopacAra kare tema tenA kopanI zAMtine mATe moTA mUlyavALI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 lo ] tanuM adhigrIva rAjAnI pAse AvI pahoMcavuM [93 prathama karatAM cAra gaNuM bheTa tene ApI. pachI rAjAe namratAthI kahyuM "tame jANe che ke eka sAmAnya dhanavAnuM gRhasthanA kumAra paNa navIna yauvanamAM unmatta thaI jAya che te mahArAjA azvagrIvanA prasAdathI vRddha pAmelI mArI saMpatti vaDe mArA kumAra nahIM damelA vRSabhanI jema vizeSa uchuMkhaLa thAya temAM zuM kahevuM ? he mAnane ApanArA mitra! e unmatta kumAree tamAro ghaNe aparAdha karyo che, paNa te tamAre naThArA svapnanI jema bhUlI javo. mArA mananI vRttine jANanArA he mitra! sagA bhAIonI jema ApaNu benI je prIti che tene AvA kAraNathI ekadama choDavI nahIM, he anagha! A mArA kumAranuM mAThuM AcaraNa tamAre azvagrIva rAjAne nivedana karavuM nahIM. kSamAvAna purUSanI eja kharI kasoTI che." A pramANenA sAma vacanarUpa amRtanI vRSTithI jene koparUpI agni zAMta thayela che e caMDavega nehavaDe kamaLa vANIthI bolya-"he rAjana ! tamArI sAthe lAMbA vakhatano neha hovAne lIdhe meM jarA paNa kepa karyo nathI, AmAM zuM kSamA karavI che? tamArA je kumAra te mAre mana kaMI pArakA nathI. jyAre bALaka durnaya kare tyAre tene upAlaMbha de eja daMDa kahelo che, tenI phariyAda kAMI laI javAtI nathI, AvI lokamAM paNa maryAdA che. A tamArA kumAranuM AvuM AcaraNa rAjA pAse kahIza nahIM, kAraNa ke hAthInA mukhamAM bhakSyane grAsa ApI zakAya che paNa tene pAcho bahAra kADhavo azakya che. he rAjana ! tame mAro vizvAsa rAkhajo ane have mane rajA Apo. mArA manamAM kAMI paNa kaluSatA nathI." A pramANe kahetA e dUtane baMdhunI jema AliMgana karI aMjaLi joDIne prajApati rAjAe vidAya karyo. caMDavega dUta keTaleka divase azvagrIva rAjAnI pAse pahe, paNa tenA parAbhavanI vArtA te vadhAmaNuM ApanAra purUSanI jema prathamathI ja rAjAnI pAse pahoMcI gaI hatI; kAraNake tripuSTanA trAsathI bhAgI thayelA caMDaveganA parivAre prathamathI ja AvIne e badhI vAta rAjAnI pAse kahI hatI. vizvano grAsa karavA udyata thayelo jANe yamarAja hoya tema uMcI grIvA karI rahelA ane rAtA lekacanavALA azvagrIva rAjAne caMDavege joyo, eTale tarataja tenA manamAM nizcaya thayo ke jarUra koIe AvI rAjAne mArA parAbhavanuM vRttAMta jaNAvyuM lAge che. rAjAnA sevake AkRti uparathI ja mane gata bhAvane jANI zake che. pachI rAjAe pUchayuM eTale teNe sarva vRttAMta nivedana karI dIdhuM. ugra svAmInI AgaLa anyathA kahevAne koNa samartha che? pachI piote prajApati rAjA pAse je kabulAta ApevI tenuM smaraNa karIne teNe kahyuM-"he deva! mArI jeja prajApatirAjA Apano bhakta che, ane tenA kumAroe je A kareluM che te bALapaNamAM sulabha evI temanI ajJatA che. pitAnA kumAronAM AvAM kRtyathI te rAjA ghaNe kheda pAmyo che. sarva rAjAomAM jevI rIte zakti vaDe tame atizayapaNane prApta thayelA che, tevI ja rIte prajApati rAjA tamArA upara Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94] tripRSNakumAranuM siMha sAme gamana [ parva 4 thuM bhaktivaDe sarvathI atizaya bhaktimAna thayela che. te rAjA pitAnA kumAranA A doSathI potAnA AtmAne ghaNe niMdato hato, ane tethI tamArA zAsanane grahaNa karIne teNe A bheTa ApelI che. e A pramANe kahIne dUta virAma pAmyo, eTale hayagrIva vicAravA lAgyuM ke pelA nimittiyAnI vANInA eka vacananI te kharekhara pratIti jovAmAM AvI che, paNa je have siMhanA vadharUpa bIjA vacananI pratIti thAya te barAbara zaMkAsthAna prApta thayuM ema mAnI zakAya." Avo vicAra karIne teNe eka bIjA dUtane mokalI prajApati rAjAne kahevarAvyuM ke-"tame siMhanA upadravathI zALAnA kSetronI rakSA karo. azvagrIvanI AvI AjJA AvatAM rAjAe tripRSTi ane acalakumArane bolAvI kahyuM-"he kumAre! siMhavaDe thatA upadravathI zALI kSetranI rakSA karavAnI je A akasmAta aMjJA thaI te tamArUM durAcaraNa tatkALa phalita thayuM che. have je A temanI AjJAnuM akALe khaMDana karazuM to azvagrIva rAjA yamarUpa thaze, ane je tenI AjJAnuM khaMDana nahIM karIe to siMha yamarUpa thaze; A pramANe banne rIte ApaNuM upara apamRtyu prApta thayela che, tathApi he vatsa! hAla to huM siMhathI rakSA karavAne jAuM chuM." pitAnAM evAM vacana sAMbhaLI ane kumAroe kahyuM-"pitAjI! azvagrIva rAjAnuM baLa to amArA jANavAmAM AvyuM ! A siMha eka pazu che, ane tene bhayaMkara jANanAra te paNa pazu" che. he pitAjI! tame ahIM rahe, ame be bhAIe jaIzuM, ane svapa samayamAM siMhane ghAta karazuM. he narasiMha! tevA kAmamAM tamAre pitAne zA mATe prayANa karavuM joIe ! " rAjAe khedathI kahyuM "tame banne kAryAkAryane nahIM jANanArAM ane kaMThamAM dudhavALA hajI bALaka cho. he kumAro ! unmatta hAthInI jema tamee mArI rUbarU je eka viparIta kAma karyuM tenuM to A phaLa prApta thayeluM che, te have vaLI tame mArAthI dUra rahIne je kRtya karo tenuM to zuM phaLa thAya te kahI zakAtuM nathI." tripRSNe kahyuM- "he pitAjI! bALakanI jema te mUrkha azvagrIva bIjAone siMhanI bIka lagADe che, mATe Apa prasAda karIne ahIM raho, ane ame jaIne te azvagrIva rAjAnA manoratha sahita siMhano ghAta karazuM." A pramANe kahI mahAprayAse rAjAne samajAvI temanI AjJA laIne teo alpa parivAra sAthe jyAM siMha hato te bhUmi tarapha AvyA. tyAM siMhe haNelA aneka subhaTonA asthino Dhagale jANe teno mUrtimAna apayaza hoya tevo levAmAM AvyA. pachI siMhanA bhayavaDe uMcA vRkSa upara caDI gayelA zALAnA kSetranA kheDuone kumAroe pUchayuM--" ahIM rakSA karavA AvanArA (seLa hajAra) rAjAo kevI rIte A zALAkSetranI rakSA kare che? " kheDutoe kahyuM- he kumAro! hAthI, ghoDA, ratha ane subhaTone sajaja karI teo vaDe pravAhane rokavAnI jema pitAnI tathA siMhanI vacamAM eka yUha race che. pachI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ] tripRSNakumAra ne siMha vacce yuddha [95 tRSAtura hAthI jema vAvamAM jaLa pIvA jAya tema siMha AvIne te sainika vigerene mAre ane phADI nAkhe, pachI cAlyA jAya; evI rIte potAnA jIvitanI zaMkA rAkhatA e sarva rAjAo amArI rakSA kare che. AvAM teonAM vacana sAMbhaLI baLabhadra ane vAsudeva khuzI thayA. pachI potAnuM sainya tyAMja rAkhIne banne jaNa ekalA jyAM siMhanI guphA hatI tyAM tatkALa gayA. meghanI garjanA je temanA rathane ghoSa sAMbhaLI, baMdInA gheSathI jema rAjA jAge tema tarata ja te siMha jAgyo. jANe yamarAjanI be dIpikA hoya tevI vikarALa daSTi karate, jANe yamarAjanAja cAmara hoya tevI kezAvaLine kaMpAvato ane jANe rasAtaLanuM dvAra hoya tevA mukhane bagAsAthI phADato evo te kesarI pitAnI grIvAno kAMIka saMkeca karato Ama tema jovA lAgyo. "A kaI mAtra rathanAja parivAravALA be purUSe che" ema jANa avajJA batAvIne e siMha pharIvAra kRtrimatAthI suI gaye. tenI evI sthiti joI baLadeve kahyuM-"zALInA kSetranuM rakSaNa karavA AvelA rAjAoe hastI vigerenuM baLidAna ApIne A siMhane garvita karyo jaNAya che." pachI tarata ja nRsiMha tripRSNakumAre tyAM jaI malla jema mallane bolAve tema e moTA siMhane bolAvyo. viSNune ugra avAja sAMbhaLI siMha pitAnA mukha upara kAnanI TIzIyuM caDAvI A kaI vIra che" ema ciMtavavA lA. gachI tarata ja jANe sAkSAt raudra rasa hoya te e kesarI mukha phADIne bhayaMkara gajanA karate pitAnA guhAdvAramAMthI bahAra nIkaLyuM. te vakhate jANe sthaLamAM rahelA be khIlA hoya tevA tenA mastakapara be kAna akkaDa rahelA hatA. be dIvIo pradIpta thaI hoya tevAM piMgala netro hatAM, yamarAjanuM jANe zastragRha hoya tevuM dADhe ane dAMtathI bharapUra mukha hatuM, pAtALamAMthI nIkaLela jANe takSaka nAga hoya tevI mukhanI bahAra tenI jihuvA rahelI hatI, yamarAjanA gharanuM teraNa hoya tevI mukha upara eka moTI dADha hatI, aMtaramAM baLatA ke parUpI agninI zikhA hoya tevI kezavALI hatI, prANIonA prANane AkarSaNa karanArA cIpIA hoya tevA nakha hatA, ane jANe kSudhAtura sarpa hoya tevA puchadaMDane te halAvyA karato hato. A pramANenA kesarIsiMhe bahAra AvI iMdra jema vajAne parvata para pachADe tema pitAnA pracaMDa puMchaDAne pRthvI upara pachADayuM. e puchaDAnI pachADanA nAdathI vAjiMtranA nAdathI jema samudranI aMdaranA jalacaro nAsI jAya tema catarapha prANIo nAsavA lAgyA. te vakhate tripuSTa vAsudeve acalakumArane kahyuM- he Arya! huM chatAM tamAre yuddha karavAno avasara le ghaTita nathI." Ama kahIne teNe acalakumArane tyAMja ubhA rAkhyA. pachI ekalA siMhanI sAmAM jatAM kSatrIdharmane jANanArA tripRSNakumAre vicAra karyo ke "A siMha page cAlato che, ane huM ratha upara beThe chuM; to padaLanI sAthe rathapara besIne yuddha karavuM e kSatrIdhamane yogya nathI." ema vicArI teNe rathane cheDI dIdho. vaLI vIravratarUpa dhanavALA e harie vicAryuM ke "A siMha arahita che ane huM ajhavALo chuM, to asrarahitanI sAthe Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96] tripRSNakumAre karela siMhane ghAta [parva 4 thuM astravaDe yuddha karavuM e paNa anucita che." ema dhArI astra paNa cheDI dIdhAM. pachI baLathI iMdrane paNa ullaMghana karanArA tripRSTa "he siMha! ahI Ava, tArI yuddha karavAnI kaMDane huM maTADuM." ema kahIne tene bolAve, vAsudevanAM A vacanane parvatamAM pratiSThada paDaze te jANe kepanA ATopathI ugra evA siMhe eja vacana pratichaMdanA miSathI pAchuM sAmuM kahyuM hoya tema jaNAyuM. te vakhate yuvAna kesarI cittamAM vicAra karavA lAgyo ke "ahA ! A bALakanuM kevuM sAhasa che? te sainya vinA Avyo che ane ratha uparathI utarI, zastrone tyAga karI vaLI mane uMce svare bolAve che; paNa jema deDake UMcA ThekaDA mArIne ulaTe sarpanI AgaLa Ave tema A durmati mArI pAse Ave che to tenI dhIThatAnuM phaLa tene prApta thAo." A pramANe vicArI pitAnuM puMchaDuM uMcuM upADI uchaLIne teNe evI phALa mArI ke kSaNavAra te AkAzamAMthI kaI becaranAM vAhanamAMthI kesarIsiMha kudI paDatA hoya tevo bhrama thaye. evI phALa mArIne jevo tripRSNakumAranI upara te paDavA jAya che tevAmAM te tripRSNakumAre jema sANasAthI sapane pakaDe tema potAnA be hAthathI tenA be hoTha judA judA pakaDaDyA. pachI hoThathI AkaSI vastranI jema caDagaDATa zabda sAthe tene cIrI nAkhe. te vakhate tatkALa sabhAsadonI tathA cAraNabhATenI jema lokee aMtarIkSa ane AkAzane bharI de tevo moTo jayajaya zabda karyo. AkAzamAM vidyAdhara, devatAo ane asure kautukathI ekaThA thayA, ane malayAcalanA vAyunI jema viSNunI upara puSpavRSTi karI. e siMhanA zarIranA be bhAga kSaNavAramAM tripRTe pRthvI upara nAkhI dIdhA, paNa temAMthI cetana gayeluM na hovAthI krodhavaDe te kSaNavAra taraphaDavA lAgyA. zarIra parataMtra thavAthI be bhAge paDele e siMha mahA zokavaDe taraphaDato ciMtavavA lAgyo ke "aho ! kavacadhArI ane zastradhArI temaja seMkaDogame subhaTathI vIMTAyelA evA aneka rAjAo paNa vajanI jema uparathI paDatA evA mane sahana karI zakyA nahIM; ane A mahA kemaLa hAthavALA ane zastra vinAnA ekAkI bALake mane mArI nAkhyo, e vAtano mane mATe kheda thAya che, kAMI vadha thavAthI kheda thatuM nathI." AvI ciMtAthI sarSanI jema taphaDatA e siMhane abhiprAya jANune tripRSTa vAsudevanA sArathIe kahyuM ke "lIlAmAtramAM unmatta hAthIne bhedanArA ane seMkaDogame sainyathI paNa parAbhavane nahIM pAmanArA evA he siMha! tuM abhimAne karI zA mATe Ama kheda pAme che? A tane mAranAra subhaTomAM zreSTha evA tripRSNakumAra sava vAsudevamAM prathama vAsudeva che, te vayathI bALaka che paNa teja-parAkramathI bALaka nathI. jema sarva pazuomAM tuM siMha che tema sarva naromAM te siMha che; tethI enI sAthenA saMgrAmamAM haNAyelA tane lajajA Ave tema nathI, paNa ulaTI lAghA thAya tema che." tenAM AvAM vacanarUpa amRtanI vRSTithI zAMta thaIne te kesarIsiMha mRtyu pAme, ane narakagatinuM AyuSya bAMdhavAthI narakabhUmimAM nArakI thayo. te vakhate azvagrIvanI AjJAthI A vRttAMta jANavAne AvelA vidyAdharone tripuTe te siMhanuM carma ApyuM ane kahyuM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ] svayaMprabhAnuM vRttAMta [ 97 A pazuthI paNa cakita thayela azvagrIvane teno vadha sUcavanAra A siMhanuM carma Apaje ane kaheje ke svAdiSTa bhojanamAM laMpaTa evo tuM have nizciMta thA ane vizrabdha thaIne zAlinuM bhojana kara." Avo saMdeze kahevAnuM kabula karI te vidyAdharonA kumAro gayA, ane tripRSTa tathA acalakumAra pitAnA nagaramAM AvyA. baMne bhrAtAoe pitAne praNAma karyo, ene balabhadra tyAM baneluM sarva vRttAMta pitAne kahI saMbhaLAvyuM. rAjA prajApati potAnA be kumAra pharI jamyA hoya tema mAnavA lAgyA, ane satya pratijJAvALA tripRSNakumAranI upara ghaNo khuzI thayo. pelA vidyAdharonA kumArae badhuM vRttAMta azvagrIva rAjA pAse jaIne nivedana karyuM, je vRttAMta tene vApAta jevuM lAgyuM. A tarapha vaitADhayagiri upara dakSiNa eNinA AbhUSaNa sadaza rathanU puracakavALI nAme nagara hatuM. temAM teja vaDe agni ane asAdhAraNa samRddhivALo javalanajI nAme vidhAdharono rAjA hatA. tene haMsInI jevI maMda gativALI ane prItinA parama sthAnarUpa vAyuvega nAme paTTarANI hatI. te rANIne svapnamAM sUryanuM avalokana thayela hovAthI jenuM nAma akIti pADeluM evo eka putra thayo hato, ne te pachI svapnamAM pitAnI prabhAthI sarva dizAone ujavala karanAra caMdralekhAnA avalokanathI jenuM nAma svayaMprabhA pADeluM hatuM evI eka putrI thaI hatI. kumAra akIrti jyAre cIvanAvasthA pAmyA tyAre moTI bhUjAvALA ane kIrtirUpI gaMgAnA himAcalarUpa e putrane rAjAe yuvarAjapade AropaNa karyo. putrI svayaMprabhA paNa vanasthaLI jema potAne sauMdarya ApanArI vasaMtasaMpattine pAme tema anukrame yauvanavayane prApta thaI. sukharUpa caMdrathI jANe mUrtimAna pUrNimA hoya ane kezapAsarUpa aMdhakArathI jANe zarIradhArI amAvAsyA hoya tevI te jaNAtI hatI. tenA kAna sudhI lAMbA gayelAM ne jANe karNanAM AbhUSaNakamalo hoya tevAM jaNAtAM hatAM, ane tenA karNo prasaratI dRSTirUpI be talAvaDInA jANe bAMdhelA kinArA hoya tevA jaNAtA hatA. pallavonI jevA hAtha, paga ane adhara rUpa rakta patrothI te latAnI jevI zobhatI hatI; lakSmInA jANe be kriIDAparvata hoya tevA UMcA stanavaDe te suMdara lAgatI hatI; tenI nAbhi lAvaNyarUpI saritAnI ghumarInA jevI jaNAtI hatI, ane teja saritAnI madhyamAM rahelo koI aMtaradvIpa hoya tevo vistAravALo nitaMbabhAga (zeNitaTa) dekhAto hato. ekaMdara tenA sarva aMgane saubhAgyabhaMDAra evo uttama hatuM ke devatAnI strIomAM, asuronI strIomAM ane vidyAdharanI strIomAM paNa tene namune namavAmAM Avato nahIM. eka vakhate abhinaMdana ane jaganaMdana nAme cAraNamuni AkAzamAM vihAra karatA te nagarane parisare utaryA. te vakhate bIjI mUrtine dhAraNa karIne jANe lakSmIdevI AvI B - 13 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaMprabhAnA pANigrahaNa mATe tenA pitAne thayela ciMtA [ parva 4 thuM hoya tevI jvalana jaTI vidyAdhararAjAnI putrI svayaMprabhA ddhi sahita te baMne munine vAMdavA AvI. vAMdIne beDA pachI te mahAtmAnI karNAmRta tulya dezanA sAMbhaLIne tene gaLInA raMga jevuM sthira samakita prApta thayuM. te munirAjanI pAsethI teNe zrAvakadharma paNa sArI rIte sAMbhaLe. uttama purUSa jANyA pachI jarA paNa pramAda karatA nathI. tyAra pachI te baMne munioe tyAMthI bIje vihAra karyo. ekadA parvaNIne divase svayaMprabhAe pauSadhavrata grahaNa karyuM; bIje divase pAraNuM karavAnI icchAthI bhagavaMta jinezvaranI pUjA karI, ane prabhunI zeSA laI ghera AvIne te zeSA pitAne arpaNa karI. harSathI puSTa thayelA vidyAdhararAje te zeSA mastaka para dhAraNa karI, ane putrIne usaMgamAM besADI. te vakhate utkRSTa yauvanavALI svayaMprabhAne joIne rAja karajamAM magna thayelA purUSanI jema tene yogya evA patinI zodhamAM ciMtAmagna karyo. pachI prasAda sahita putrIne vidAya karI, ane subrata vigere pitAnA maMtrIene bolAvI rAjAe tenA pati viSe pUchayuM. prathama sudyuta maMtrIe kahyuM-ratnapura nagaramAM rAjA mayuragrIva ane devI nIlAMjanA putra azvagrIva nAme vidyAdharono iMdra che. te aneka vidhAne sAdhanAra ane traNa khaMDa bharatakSetrane adhipati A putrIne yogya e zreSTa vara che" pachI bahuzruta nAmanA maMtrIe kahyuM-"he deva! e rAjAnuM yauvanavaya to vyatIta thayeluM che, tethI ApaNI rAjaputrIne yogya te vara nathI. paNa uttara zreNimAM rUpa, yauvana tathA lAvaNyavALA ane bhujaparAkramI evA aneka uttama vidyAdhare che, to temAMthI koI eka rAjAnI yogyatAne vicAra karIne A rAjaputrI Ape." te pachI sumati nAmane maMtrI be -"he prabhu! tamArA adhikArIe je kahyuM te barAbara yukta che. A parvata para uttara zreNirUpa hAramAM cakadArUpa ane aneka addabhutatAnA sthAnarUpa prabhaMkarA nAme eka nagarI che. temAM iMdranA parAkramane dhAraNa karanAra ane prAtaHkALanA meghanI jevo saphaLa meghavAna nAme rAjA che. tene mAlatInI puSpamALAnI jevI zIlarUpa sugaMdhavaDe zobhatI meghamAlinI nAme paTTarANI che. te daMpatIne sarva rAjAone namAvanAra ane kAmadevanI jevA apratima rUpavALo vidubha nAme eka putra che, ane niHsIma rU5 lAvaNyanI saMpatti vaDe devakanyA jevI jAtimalA nAme eka putrI che. kAMtithI dizAonA mukhane prakAza karanArI A svayaMprabhA rAjakumArI meghane vijaLInI jema e vidyaprabha rAjakumArane cheane jyotirmAlA nAme rAjakumArI ApaNA akakIti kumArane yogya che, to paraspara kanyAne viniyoga karavAthI bannene mahotsava thAya tema che." pachI zratasAgara nAme maMtrI bolyo he mahArAja ! A ratna jevI kanyAne lakSmInI jema ke na Irache? tethI enI abhilASA karanArA sarve vidyAdharomAM nivizeSapaNuM batAvanAra svayaMvara karavo yukta che. kAraNake jo tema nahIM kare ane koI ekaneja kanyA Apaze te tamAre bIjA vivAranI sAthe phogaTane virodha thaI paDaze, mATe tema zA mATe karavuM joIe? 1 snAtrajalAdi. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le] svayaMprabhA tathA tripRSNakumAranuM pANigrahaNa A pramANe sarve maMtrIono mata laIne rAjAe te sarvane vidAya karyA. pachI saMbhijota nAmanA nimittiyAne bolAvIne pUchayuM ke "azvagrIva rAjAne athavA bIjA koI uttama vidyAdharane A kanyA ApuM ke tene svayaMvara karUM?" naimittike kahyuM-"pUrve eka munirAja pAsethI meM sAMbhaLyuM che ke ekavAra bharatacakrIe bhagavAn traSabhadhvajane pUchayuM tyAre temaNe kahyuM hatuM ke A avasarpiNI kALamAM mArI jevA bIjA trevIsa tIrthakaro, tArI jevA agyAra cakravatIo, nava baLadeva, ardha bharatakSetranA svAmI nava vAsudeva ane tenA pratipakSI ardha bharatakSetranA svAmI nava prativAsudeva utpanna thaze; tethI he rAjana ! te prabhunA kahevA pramANe hAla tripRSTa nAme vAsudeva utpanna thayela haze, te azvagrIva prativAsudevane haNane vidyAdharonA nagara sahita trikhaMDa bharatakSetranI bhUmine bhagavaze ane sarva vidyAdharonuM aizvarya temane Apaze, tethI A kanyA e tripRSTane Apo, kAraNa ke tenA je bIje keI hAla A pRthvI upara jaNAtuM nathI." A pramANenAM vacana sAMbhaLI rAjA bahu harSa pAse, ane yathAyogya satkAra karI nimitiyAne vidAya karyo. pachI prajApati rAjAnI pAse teNe mArici nAme eka dUtane mokalyo. e vidyAdharaddate prajApati rAjA pAse jaInamaskAra karI pitAnI oLakhANuM pADIne vinayapUrvaka A pramANe kahyuM-"uttara zreNinA vidyAdharone valanajaTI nAme rAjA che. tene sarva strIomAM ratnarUpa svayaMprabhA nAme eka kanyA che. e kanyAne yogya evA varane arthe rAjA jvalana jaTI arocaka kavinI peThe cirakAla ciMtA karyA karatA hatA. e saMbaMdhI teNe pitAnA maMtrIonI sAthe vicAra karyo, paNa te kanyAne gya vara tenA jevAmAM AvyuM nahIM. pachI rAjAe saMbhinnazrota nAme nimittiyAne pUchayuM, tyAre teNe jaNAvyuM ke "A kanyA prajApati rAjAnA kumAra tripRSTane yogya che. e tripRSNakumAra prathama vAsudeva thaI adha bharatane bhogavaze, ane prasanna thaIne vaitAvyA uparanI be zreNinuM adhipatipaNuM tamane Apaze. AvI nimittiyAnI vANI sAMbhaLIne prasanna thayelA amArA rAjAe mane ahIM mokale che, mATe svAmina! tripRSNakumArane mATe te kanyAne svIkAra karyAnI saMmati Apa." prajApatirAjAe "bahu sArUM" ema kahI te vArtA svIkArI ane ati buddhimAna te rAjAe yathAyogya pizAka ApIne te dUtane visarjana karyo. pachI javalana jaTI vidyAdhara azvagrIvanI zaMkAthI tarataja te kanyAnuM pANigrahaNa karAvavA kanyAne laIne prajApati rAjAnA nagara tarapha cAlyA. pitAnI sAthe vidyAdhare, sAmaMta ane bIjA sAmAnya balavAhane laIne anukrame samudra jema maryAdAmAM rahe tema te nagaranI samIpe AvI paDAva nAkhe. tene Avelo sAMbhaLI prajApati rAjA pote pradhAnanA parivAra sAthe tenI sAme AvyuM. kAraNake abhyAgata purUSa sarvane gurU che. bannenA prItiyege sAmasAmA sainya ekaThA thayA, te jANe gaMgA ane yamunAnA be pravAhe ekaThA thayA hoya tevA zobhavA lAgyA. bane rAjavaMzIo eka sAmAnyatAthI hastI upara ArUDha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100] tripRSNakumAranA lagna [ parva 4 thuM thayelA hatA, te jANe be sAmAnika devatA sAmasAmA maLyA hoya tevA jaNatA hatA. te bane rAjAonA saMgamathI sUryacaMdranA saMgamanI jema te divasa parvanA jevo dekhAvA lAge. pachI tyAMthI nagaramAM teDI lAvIne samudra jema mainAka parvatane nivAsabhUmi Ape tema prajApati rAjAe te vidyAdhara rAjAne nivAsabhUmi arpaNa karI. te bhUmi upara jotajotAmAM vidyAdharoe vidyAnA baLathI jANe bIjuM pitanapura hoya tevuM vicitra havelIo vaDe suMdara eka ramaNIya nagara racyuM. te puranI madhyamAM jANe teno mugaTa hoya tevo eka dIvya toraNa vALo prAsAda karyo, temAM merU parvata para sUryanI jema jIvavanaTI rAjAe nivAsa karyo ane bIjA sAmaMto, amAtyo ane senApatio pramukhe, devatAo jema vimAnamAM rahe tema pitApitAne yogya judA judA mahelamAM nivAsa karyo. pachI vidyAdharonA rAjA javalana jaTInI rajA laI prajApati bharatIthI nivRtti thayelA samudranI jema pitAnA darabAramAM pAchA AvyA. pachI prajApatirAjAe uttama bhojana, aMgarAga tathA suMdara piozAka vigere vidyAdharonA rAjAne mATe bheTa tarIke mokalyuM. pachI tyAM banne rAjAoe zubha AkRtivALI camareMdranI sabhA hoya tevA ratnamaya vina himaMDapa racAvyA. kuLavRddha strIoe racelI zikSAcAryanI lIlAthI banene ghare dhavala maMgala gavAvA lAgyAM. pachI sugaMdhI caMdananA aMgarAgathI prakAzamAna, nIlaratna pratimAnI jema gajedra upara ArUDha thayelA, ane anuvara thayelA sarakhI vayanA rAjakumAroe paravarelA tripRSNakumAra pitAnA vAsagRhathI nIkaLIne javalanajInA bhuvana samIpe AvyA. tyAM rAjagRhanA taraNanI nIce pUrva dizAmAM sUryanI jema ardhamaMDalanI rAha jotA ubhA rahyA. argha dIdhA bAda kulastrIothI mAMgalika gIte gavAte chate tripRSNakumAra nIcA namI agnimaya saMpuTa bhAMgI aNavaranI sAthe mAtRgRha (mAyarA)mAM gayA; tyAM cheDA sahita veta vastrane dhAraNa karanArI ane netrane AnaMda ApanArI evI rAjakumArI svayaMprabhA jANe mUrtimAna caMdraprabhA hoya tevI jovAmAM AvI. pachI varakanyA (tripRSTa ane svayaMprabhA) citrA nakSatra ne caMdramAnI jema eka Asana para sAthe beThA. pachI jhAlaranA nAdathI jyAre lagnano samaya sUcavavAmAM AvyA tyAre purohite saMpuTanI jema temanA hastakamaLane joDI dIdhA. te vakhate navA ugelA premarUpI vRkSane siMcana karavAmAM jaLarUpa bannenI draSTine tArAmalaka thayo. pachI tyAMthI svayaMprabhA ane tripRSNakumAra ane vRkSa ane latAnI jema sAthe maLIne vedinA madhya bhAgamAM AvyA. tyAM pIpaLAdika vRkSonA samidhavaDe huta dravyanI Ahuti ApIne brAhmaNoe agnine jAgRta karyo. pachI brAhmaNe vedamaMtrano pATha karavA lAgyA, eTale vedinA agnine dakSiNa tarapha rAkhIne varakanyAe tenI pharatI pradakSiNA karI. AvI rIte baladevanA anuja baMdhu tripRSNakumAra svayaMprabhAdevIne paraNIne tenI sAthe hAthiNI para ArUDha thaI potAnA ghara tarapha cAlyA. ugravinivALA vAjiMtronA nAdathI sUryanA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukAraMbha saga 1 le ] [ 101 azvane uMcA karNavALA karatA e triSTa vAsudeve strI sahita pitAnA gharamAM praveza karyo. A vRttAMta bAtamIdArarUpa netravaDe jANavAmAM avyiAthI azvagrIva rAjA ke je prathama siMhane mAryAnI kathA sAMbhaLavAthI krodha pAmelo hato te vizeSa krodhAyamAna thayo. teNe ciMtavyuM ke "huM chatAM javalana jatI strIratna bIjAne kema Ape ? kemake "ratna te ratnAkaramAMja hoya." tethI te ApanAra ane grahaNa karanAranI pAse kanyAnI yAcanA karavAne dUtane mokalo kAraNake nItimAM dUta prathama che." A pramANe manamAM vicArI ekAMte navA dUtane bolAvI barAbara zikhavIne potanapura tarapha mokalyA. e dUta vAyukumAranI jema zIvra gatie javalanajaTI patanapura hovAthI tyAM jaI pahoMcyo, ane jvalana jaTIne A pramANe kahyuM-" dakSiNa kAddhanI upara saudharma iMdranI jema dakSiNa bharatAddhanuM rakSaNa karanAra hayagrIva rAjAnI AjJAthI huM tamane kahevA Avyo chuM ke tamAre ghera svayaMprabha nAme kanyAratna che, te tame mahArAjA hayagrIva pAse jaIne tene Apa; kemake bharatakSetranuM ratna bIjAne ghera hoya nahIM. "vaLI te kaTu chAyAvALA mahArAjA azvagrIva tamArA paNa svAmI che, to putrI paNa tene ja ApavI joIe, kAraNa ke netra to mastakeja zobhe. vaLI Aja sudhI ArAdhelA azvagrIva rAjAne have putrI na ApIne kapa pamADe che te dhamelA senAne kuMka mArIne gumAvavA jevuM karo cho; mATe tema karavuM yogya nathI." AvI rIte dUta kahI rahyo eTale javalana jaTI belyo-"te kanyA to meM tripRSNakumArane ApI dIdhI che; ane kanyAdAna to ekajavAra thaI zake che. vaLI bIjI paNa vastu koIne ApI dIdhI hoya te pachI tenA upara Apa nArano haka rahetuM nathI, to A kuLavAna kanyAnA saMbaMdhamAM te tema zenuM ja saMbhave? te tame pote ja vicAro." A pramANe javalana jaTIe dUtane kahyuM, eTale te dUta aMtaHkaraNamAM kaluSita thaI tyAMthI nIkaLe ane tripRSNakumAranI pAse Avya; kAraNa ke "dUta pitAnA svAmInA saMdezAneja laI janAro hoya che." teNe tripRSNakumArane kahyuM-jagatane jaya karanAra ane A pRthvInA iMdra azvagrIva rAjAe mArI sAthe tamane kahevarAvyuM che ke jema mugdha vaTemArgu rAjAnA udyAna saMbaMdhI vRkSanA phaLane grahaNa kare, tema mAre yogya evI svayaMprabhA kanyA te grahaNa karelI che. baMdhuo sahita tamAro huM niyaMtA svAmI chuM ane meM tamArU ghaNA kALathI rakSaNa kareluM che, mATe e kanyAratnane tuM choDI de, sevakane svAmInuM zAsana pramANa karavuM egya che." AvAM dUtanAM vacana sAMbhaLI vikaTa bhrakuTI caDAvavAva bhAlasthaLane bhayaMkara karato ane rAtA locanathI kapALanI zobhAne dhAraNa karato tripRSNakumAra belyo-"he dUta! tAro svAmI zuM jagatamAM Avo nyAya pravartAve che? ahA! lokomAM agresara gaNAtA evA tArA svAmInI kevI kulInatA che! A uparathI mane ema lAge che ke teNe potAnA dezamAM rahelI aneka kulastrIone bhraSTa karI haze! kemake yuvAna mAjAranI pAse dudhanuM rakSaNa kema thaI zake? amArI upara to tene svAmitva haka zAmATeja hoya, paNa Avo mArga levAthI bIje ThekANe paNa tene svAmitva haka haze te thoDA vakhatamAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102] yuddhAraMbha [ parva 4 thuM cAlyo javAno che. te zAlinA bhojananI peThe have je jIvavAthI tRpta thaI gayo hoya te svayaMprabhA levAne pote jAte khuzIthI ahIM Ave, he dUta ! tuM have ahIMthI zIgha cAlyA jA, kemake dvatapaNAne lIdhe tuM avadhya che. vaLI ahIM AvelA te hayagrIvane haNavAne ame IcchIe chIe." A pramANe kahevAthI jANe cAbuka mArI hoya tema te dUta utAvaLo utAvaLo tyAMthI nIkaLIne ekadama azvagrIva rAjA pAse AvyA, ane sarva vRttAMta temane nivedana karyuM. A vRttAMta sAMbhaLIne hayagrIvanAM netra rAtAM thaI gayAM, dADha ane keza kuravA lAgyA, dAMtavaDe te hoTha karaDavA lAgya, zarIra dhrujavA lAgyuM ane bhayaMkara bhrakuTIthI tenuM lalATa vikaTa jaNAvA lAgyuM. evuM ugra rUpa karI teNe avajJA ane ko5 sahita vidyAdharonA adhipatione A pramANe kahyuM-"ahA ! javalanajIne deve kevI dabuddhi ApI ke jethI sUryanI sAme jema kAkIDA thAya tema te mArI sAmo thaye. tenuM kulInapaNuM kevuM ke jeNe mArA jevA yogyane choDI pitAnI putrIne prajApati rAjAnA putranI sAthe paraNAvI. eka sarva mUkhamAM ziromaNi mUrkha te jvalana jaTI, bIjo prajApati, trIje sAvakI bahenane putra tripRSTi ane cothe sagapaNanI gaNatrIvaDe thayela pitAnA pitAne sALa acalakumAra, e sarve nirlajaja thaI maravAneja IrachanArA che, ane tethIja siMhanI sAme ziyALanI jema teo mArI sAme laDavAne Irache che. tethI te vidyAdhare ! pavana jema meghane, siMha jema harine ane kesarI jema hAthIone parAbhava pamADe tema tame jaIne temane parAjaya karo." jemanA hAthamAM raNa karavAnI kaMDu AvyA karatI hatI evA te vidyAdharo tRSAvALA purUSe jema jaLa maLavAthI harSa pAme tema potAnA prabhunI AvI AjJAthI ghaNe harSa pAmyA. te parAkramI vIre judA judA yuddhanI pratijJA karatA jANe AkAzane phaDatA hoya tema bhujAene AsphoTa karavA lAgyA. saMgrAmanA kautukathI mitronI jema amitra-zatruo upara utkaMThA batAvatA "mArI pahelAM bIje jIte nahIM' evuM paraspara dhArIne tvarA karavA lAgyA. cAbukethI ghoDAone, aMkuzathI hAthIone, paNAthI vRSabhAne ane lAkaDIothI uMTane prahAra karIne utAvaLe calAvavA lAgyA. taravArone nacAvatA, phura jAtanA astrone vistAratA, bhAthAone sajaja karatA, dhanuSyonI paNucano TaMkAra karatA, mudugarone jamADatA, moTI gadAone calita karatA, trizalpIne pheDatA ane parigha, (bhUgala)ne dhAraNa karatA te vIra kaI AkAza mArge ane kaI pRthvI mAge yuddhanA kautukavaDe ekadama pitanapura AvI pahoMcyA. teone dUrathI moTe keLAhaLa sAMbhaLIne "A zuM?' ema prajApati rAjA ekAeka saMjama pAmya, tyAre javalana jaTIe kahyuM- A adhigrIva rAjAnI AjJAthI tenA subhaTo Ave che te te bhale Ave, tame mArUM yuddhakautuka juo ! mArI pahelAM tripRthakumArane ke acalakumArane yuddha karavAnI jarUra nathI." A pramANe utsuka thaIne javalana jaTI parikara bAMdhI yuddha karavA taiyAra thaye. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 leA ] tripRSTa tathA acalakumArane prApta thayela vidyAsiddhi [ 103 adhagrIvanA tamAma subhaTA tenI upara eka sAthe kAdhathI prahAra karavA lAgyA; kAraNa ke jyAre peAtAnA pakSanA mANasa parapakSamAM jovAmAM Ave che, tyAre kASa sahaja utpanna thAya che. apavAda rahita evA jvalanaTIe 'apavAdathI uDsanI jema tenA zastronA peAtAnA zastrothI nAza karyA; ane pachI utpAtakALanA megha jema karAnI vRSTithI hArthIone upadrava pamADe tema peAtAnA tIkSNa khANeAnI vRSTithI te sa* subhaTAne upadravita karyA. sahejavAramAM vAdI jema saoNMnA gavane harI le, tema teonA vidyAbaLa ane bhujakhaLanA gavane jvalanajaTIe harI lIdheA. pachI tene kahyuM- are vidyAdharA ! cAlyA jAe, anAtha ane garIba evA tamane keAI mAraze nahI. have tamArA hayagrIvane madhyamAM svAmI karIne thAvatta parvata upara AvA, ame paNa tyAM gheADA samayamAM AvI paheAMcazu. ' _ A pramANe avajJAthI kahyuM; eTale te hayagrIvanA subhaTA bhaya pAmI prANa laIne kAgaDAnI jema tyAMthI nAsI gayA, ane jANe masIthI lIMpAyelA hAya tema SaNI lajajAthI jemanA mukha malina thayelAM che evA te subhaTAe mayUragrIvanA putra azvagrIva pAse AvIne te vRttAMta kahyuM. teenI vANIthI AhUtivaDe agninI jema nIlAMjanAnA putra ane akSaya bhujaparAkramavALA azvagrIva rAjA, kApathI rAtA vikarALa netra karI ane rAkSasanI peThe bhayaMkara rUpa dharI peAtAnA sAmata, amAtya ane senApati vigerene A pramANe AjJA karavA lAgyAare vIrA ! sarva prakAranI taiyArIthI tame satvara Ave, ane uchaLatA samudranI jema badhuM sainya eka sAthe prayANa kare tema karI; kAraNake dhUmADA jema masalAMnA sahAra kare tema tripRSTa, acala ane jvalanajI sahita prajApati rAjAnA huM saMgrAmamAM sahAra karIza. ' A pramANe kepa sahita ane ugra eveA adhagrIva rAjA khAlI rahyo eTale buddhinA guNagrAmanu' maMdira evA mukhya pradhAne tene A pramANe kahyuM- Apa mahArAjAe pUve lIlAmAtramAM A trikhaMDa bharatakSetrane jItI lIluM che, ane te ApanI kIti tathA lakSmInI vRddhine mATe thayeluM che, temaja sava parAkramIemAM Apa agresara thayA che, teA A eka mAtra sAmatarAjAne vijaya karavA mATe tame pAte taiyAra thayA che, teA have tethI tame vizeSa zI kIti ane zI lakSmI meLavazeA ? parAkramI purUSonA hona purUSanA vijayathI kAMI paNa utkRSa thatA nathI; kAraNake " hAthIne vidAraNa karanAra kesarIsiMhanI eka hariNa mAravAthI zI prazaMsA thAya ?' paNa kadi jo hIna purUSane daivayeAge vijaya thAya tA pUrva upAjelA sa yazeArAzI ekI sAthe cAlyuM jAya che; kemake raNanI gati vicitra che. vaLI siMhanA vadhathI ane caMsiMhanA gharSaNunI pratItithI nimittiyAnI satya vANI '' d jaina siddhAMtamAM utsaga mAga ane apavAda mAtra ema e prakAranA mArgo kahelA che. temAM utsaga e mukhya vidhimA` che. ane ceAgya avasare temAM pheraphAra karavAne rastA batAvelA che te apavAda mAga kahevAya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] azvagrIvane thayela apazukanA [5 4 thuM tarapha jotAM te meTuM zaMkAnu sthAna che. mATe he prabhu! A vakhate cha guNNAmAMthI Asanane guNu dhAraNa karavA ucita che, mATA hAthI paNa ajJAtapaNe doDavAthI kAdavamAM khuMcI jAya che. A bALaka sAhasa karanArA che, tethI kaddhi aSTApadanI jema ekadama uchaLIne te peAtAnAja bhaga karaze teA tamArU' hita ahiM beThA beThA siddha thaze. huM pRthvIpati ! jo di Ama besI rahevAnuM sahana karavAne tame asamatha hA tA tamArA sainyane tenI sAme javAnI AjJA karo. kemake tamArA sainyanA parAkramane paNu kANu sahana karI zake ema che ?' rAjAe abhimAnanA AvezathI maMtrInI AvI satya ane hitakArI vANInA anAdara karyA. gaMrUpI midarAnA kephavALA purUSAne cetanA kamAMthI hAya! * are ma MtrI! tu kAyara jAya che.' e pramANe kahI maMtrIneA tiraskAra karI kApa pAmelA rAjAe sevakAnI pAse tarataja prasthAnanA duMdubhi vagaDAvyeA. te duMdubhinA zabdathI jANe pAseja rahyA hAya tema sa* sainike sa sAmagrI sAthe dUrathI paNa tatkALa tyAM AvIne ekaThA thayA. pachI azvagrIve snAnagRhamAM jaI gaMgAnA niLa ane UMcA taragAvaDe haMsanI jema jhArIe mAMhenA nirmaLa jaLavaDe snAna karyuM, ane rezamI vastrathI zarIrane luchI dIvya dhUpavaDe pita thayA. pachI naMdanavanamAMthI lAvelA gAzISa caMdanavaDe teNe zarIre vilepana karI cheDAvALuM zveta vastra dhAraNa karI, taravAra bAMdhI, purAhita jene tilaka kareluM che evA e rAjAonAM tilakarUpa mahArAjA cAraNubhATAthI stuti karAteA, ujjvaLa chatra ane cAmara sahita, madathI pRthvInuM siMcana karatA evA eka moTA hAthI upara ArUDha thayA. anivAya` zaktivALA hAthIe, azvo ane rathAthI parivati thaI azvagrIva rAjA patAne paNa caLAyamAna karatA tyAMthI cAlyA. mArgamAM cAlatAM pracarDa pavanathI hI'cakA khAtA evA tenA chatraneA daMDa vRkSanI jema bhAMgI gayA; ane vRkSaparathI puSpanI jema temaja AkAzamAMthI tArAnI jema adhagrIvanA mastaka uparathI chatra bhUmi para paDI gayuM. jyeSTha mAsamAM sareAvaranI jema ane zaradaRtumAM kAdavanI jema tenA hAthIneA mada tarata sukAI gayA; jANe kALathI bhaya pAmyA hAya tema teNe mUtrAtsaga karavA mAMDayo ane varasapaNe garjanA karI peAtAnuM mastaka nIcuM namAvyuM. cAre tarapha rajanI vRSTi, rUdhiranI vRSTi, divase nakSatrAnuM avaleAkana, ulkApAta ane vIjaLInuM paDavuM ityAdika utpAtA thavA lAgyA. UMcu` mukha karI zvAnA dIna svare rAvA lAgyA, sasalAe pragaTa thavA lAgyA, cillAe AkAzamAM pharavA lAgI, kAkAla pakSIe pAkAravA lAgyA, mAthA upara gIdha pakSIo vadhavA lAgyA, ane kapAta pakSI dhvaja upara AvIne beThA. A pramANe adhagrIva rAjAne apazukane thayAM. AvAM naThArAM zukanone paNu avagaNIne yamarAjanA pAsathI jANe AkarSAyA haiAya tema te ucchva khala thaI ne AgaLa cAlyA. te vakhate AvA apazukano hAvAthI utsAha rahita thayelA vidyAdharA ane raNanI utkaMThA vagaranA rAjAo svAdhIna chatAM paNa jANe teone veThe pakaDavA hAya tema AvI AvIne adhagrIvane vITAI vaLyA. sainyavALA thayela te hayagrIva anukrame prayANA karatA karatA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 lo ] azvagrIvane thayela apazukane [105 rathAvane pariskAra karanArA evA rathAvatta parvata samIpe AvI pahoMcyo. tyAM jANe vaitADhayagiri heya tema e parvatanI nIcenI bhUmi upara azvagrIvanA hukamathI vidyAdharanA sainyae nivAsa karyo. A tarapha potanapuramAM vidyAdharonA rAjA jvalana jaTIe balabhadra ane vAsudevane kahyuM"tamArAmAM svAbhAvika evI zakti che ke jenI sAme koI paNa TakI zake tema nathI, tathApi premavaDe bhIrU thaI huM tamane kahuM chuM; kAraNa ke prema asthAne paNa bhaya batAvanAra che. vidyAthI durmada, baLavAna, tIvra, aneka rAjAonI sahAyavALo, niraMtara vijaya karanAro ane UMcI grIvAvALo e azvagrIva kone zaMkA karavA yogya nathI? je ke eka vidyA sivAya tamArA baMnene hayagrIvathI kAMIpaNa nyUna nathI, vidyA vinA paNa tame tene haNavAne samartha che; tema chatAM huM tamane prArthanA karuM chuM ke tamAre vidyAsiddhine mATe jarA zrama karavo; jethI tenuM vidyAvaDe kareluM mAyAyuddha paNa vyartha jAya." jvalanaTanAM AvAM vacanono svIkAra karI, teo zuddha vastra paherI vidyAnuM ArAdhana karavAne taiyAra thayA. javalana jaTIe temane vidyA zIkhavI, eTale te maMtrabIjanA akSarone manamAM smaraNa karatA baMne bhAIoe ekAgracitte sAta rAtrI nirgamana karI. sAtame divase zeSanAgane paNa kaMpa thayo, ane sarva vidyAo dhyAnArUDha evA balabhadra tathA vAsudevane prApta thaI. gArUDI, rohiNI, bhuvanabhaNuM, kRpANataMbhanI, sthAmazuMbhanI, macAriNI, tamizrakAriNI, siMhannAsinI, vegAbhigAminI, vairimohinI, divyakAminI, pravAsinI, kRzAnuvaSiNa, nAgavAsinI, vArizeSaNI, dharitravAriNI, baMdhamocanI, vimuktakutaLA, nAnArUpiNa, lohazaMkhalA, kAlarAkSasI, chatradazadikA, kSaNalinI, caMdramauli, rUkSamAlinI, siddhatADanikA, piMganetrA, vanapezaLA, vanitA, ahiphaNA, ghoSiNI ane bhIrUbhISaNa-A pramANenA nAmevALI vidyAoe AvIne kahyuM"ame tamAre vaza chIe. vidyA siddha thavAthI banne jaNA dhyAnamukta thayA. mahAtmAone puNyanA AkarSaNathI zuM zuM prApta nathI thatuM? pachI tripRSTa vAsudeve pitAnA STa baMdhu acala balabhadra sAthe prajApati ane javalanajaTI vigerethI yukta evuM moTuM sainya laI zubha divase prayANa karyuM. jANe garUDe hoya tevA vegavAna moTA paMcaraMgI azvothI, jANe jayalakSmInA maMdire hoya tevA zatruone AskaMda karanArA rathI, airAvatahastIne ullaMghana karanArA manadvata hAthIothI, jANe kezarIsiMha hoya tevA phALa daIne cAlatA uttama dilathI ane AkAzacArI tathA bhUmicArI lokothI AkAza ane bhUmine AcchAdana karate, svajananI jema anukULa zukanee prerelo, vAtronA nAdathI ane azva tathA gajonA zabdothI dizAone bhedate ane moTA sainyanA bhArathI pRthvIne kaMpAvate tripRSNa vAsudeva pitAnA dezanA sImADA para rahele jANe zilAtaMbha (pALIo) hoya tevA rathAvatta parvata pAse AvI pahoMcyA. baMne sainyamAM "tame A yuddhabhUmimAM sabhya B - 14 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] azvagrIvanA sainyano bhaMga [ parva 4 thuM thavA mATe Avo" ema potAnA svaravaDe jANe devatAone bolAvatA hoya tema vAjiMtro vAgavA lAgyA. deva ane daityanA idronI jema raNanI utkaMThAvaLA tripRSTa ane alpagrIvanA sainya sAmasAmA AvIne sthita thayA. kavaca dharIne sajaja thayelA e baMne sainyono koLAhaLa, azvasainya cUrNa karelI pRthvInI rajanI jema dizAomAM vyApI gayo. sainyanA nizAnanI dhvajAo upara rahelA siMha, aSTApada, cittA, hAthI ane vAnarathI sarva AkAza bhayaMkara araNyanA jevuM dekhAvA lAgyuM. nAradanA jANe baMdhu hoya tema kaLakrIDA karavAmAM kutuhaLavALA ane subhaTone utsAha ApavAmAM catura evA bhATacAraNo raNabhUmimAM pharavA lAgyA. tyAra pachI baMne sainyae yuddhano AraMbha karyo teonA bANenI zreNithI jANe AkA zamAM pakSIo uDatA hoya tevo dekhAva thaI rahyo. te vakhate araNyamAM vRkSanI zAkhAonA agrabhAganA paraspara saMgharSaNathI jema dAvAnaLa utpanna thAya tema te baMne sainyanA sainikenA yuddhamAM paraspara athaDAtA zastrothI agni utpanna thayo. samudramAM paraspara athaDAvAthI jema aneka jaLajatuone vinAza thAya tema zastrAstravaDe yuddha karanArA amIta parAkramI aneka subhaTano te raNabhUmimAM vinAza thayo. thoDI vAramAM samudranI velA jema nadInA jaLane parAkSukha. kare tema tripRSTa vAsudevanI agrasenAe azvagrIvanI senAne parAkSukha karI tatkALa pitAnA agrasanyano bhaMga thato joIne jANe AMgaLInA agrabhAgane bhaMga thayela hoya tema azvagrIvanA pakSanA vidyAre ghaNA ke pAyamAna thayA. pracaMDa bhujAvALA teo raNabhUmimAM eTalA badhA utkaTa thaI gayA ke jANe yamarAjanA sacIvapaNanI mudrAne prApta karI AvelA pizAca hoya tevA teo jaNAvA lAgyA. teomAM vikaTa ane utkaTa dAMtavALA, vizALa vakSasthaLavALA, temaja zyAma ane bhayaMkara AkRtivALA rAkSasa, jANe aMjanAcala parvatanA zikharo hoya tevA jaNAvA lAgyA. keTalAka vidyAdharo puchaDArUpI haLane pachADavAthI pRthvIne phADI nAkhatA ane maMDaLAgranI kriyAne karanArA nakhovALAM kezarIsiMho thayA. keTalAeka pitAnI zuDhAthI tRNanA puLAnI jema hastione AkAzamAM uchALanArA temaja jANe uMcA zikharavALA parvate hoya tevA aSTApada pazuo thayA. keTalAeka puMchaDAone pRthvI para pachADatA ane dAMtathI vRkSane maraDI nAkhatAM siMha tathA hastInI AkRti jevA paNa vikarALa evA varAha jAtinA pazuo thayA ane bIjA keTalAeka cittA, siMha, vRSabha, daMza ane nAra vigere zIkArI prANIonAM rUpa karIne taiyAra thayA. pachI jANe yamarAjane bolAvatA hoya tema bhayaMkara zabdo karatA te vidyAdharo vegathI tripRSTanA sainyane upadrava karavA lAgyA, tethI jeonAM mukha glAni pAmI gayA che ane jemane utsAha bhaMga thaI gaye che evA prajApati rAjAnA putra tripRSTa vAsudevanA subhaTe tatkALa vicAra karavA lAgyA ke "ahA! A zuM thayuM? zuM ame mAganI brAMtithI A yamarAjanA nagaramAM AvyA? athavA zuM rAkSasonA nivAsasthAnamAM AvyA ke bhayaMkara viMdhyasthaLamAM AvyA? athavA zuM azvagrIvanI AjJAthI A sarva bhUta ane krUra prANIo amone haNI nAkhavAne mATe Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ] tripRSTanA sainyane vidyAdharAe karela mAyAvI upadrava [ 107 pAtapeAtAnA sthAnakeAthI ahIM AvyA che? kharekhara, eka kanyAne nimitte A pralayakALa prApta thayA che, A samayamAM je tripRSTa rAjA Ate jaya meLave te amArA purUSAtha rahyo ema samajavAnu che, '' A pramANe ci'tAmAM nimagna ane buddhi rahita thayelA te subhaTA jyAre raNamAMthI pAchA vaLavAne icchavA lAgyA tyAre jvalanajaTIe AvI tripRSTane kahyuM- A sarva vidyAdharAnI kevaLa mAyA che, AmAM kAMI paNa satya nathI, huM barAbara jANuM chuM; kAraNu ke sapanA dhasArA sapaja jANe, bIjo na jANe. e maMda buddhivALA vidyAdharAe AvI mAyA batAvIne potAnI azakti batAvI ApI che; kAraNa ke zaktivAn evA kayA purUSa AvI bALakane khavarAvavA jevI IcchA kare ? mATe huM mahAvIra ! beThA thA, ratha upara ArUDha thA ane A zatruone mAnarUpI uMcA parvata uparathI heThA utArA. kiraNeAthI udyata thayelA sUnI jema tame jyAre rathArUDha thazeA, tyAra pachI kayA purUSanu teja vRddhi pAmaze ?" A pramANe javalanajaTIe kahyu' eTale mahArathIomAM agrasara evA tripRSTa vAsudeva sainyane AzvAsana ApI moTA ratha upara ArUDha thayA. ane mATI bhujAvALA acala balarAma paNu saMgrAmanA ratha upara beThA. kAraNa ke khIjI keAI vakhate paNa peAtAnA laghuma ne ekalA mukatA nahIM te yuddha vakhate teA tene ekalA kemaja mUke ? pachI siMhA jema girinA zikharA upara caDe tema javalanajaTI vigere vidyAdharA paNa rathA upara ArUDha thayA. te vakhate vAsudevanA puNyathI AkarSAyelA devatAoe AvIne tripRSTa vAsudevane zAga nAme divya dhanuSya, kausudakI nAme gadA, pAMcajanya nAme za"kha, kaustubha nAmanA maNi, na ka nAme khaDga ane vanamALA nAme eka mALA arpaNa karI. temaja balabhadrane savataMka nAme haLa, sauna nAme muzaLa ane caMdrikA nAmanI gadA ApI. teone A pramANenAM divya zasro maLelAM joIne hu pAmelA sarve subhaTA jANe yamarAjanA putro hoya tema ekaThA thaIne pU parAkrama batAvatA adhika yuddha karavA lAgyA, pachI tripRSTa yuddharUpI nATakamAM nAMdIrUpa ane zabdathI dizAonA mukhane pUranArA pAMcajanya nAmaneA zaMkharatna ko. saMvatta puSkarAvatta nAmanA pralaya meghanI gajanA jevA te zakhanA nAdathI azvagrIvanA sava sainikA kSAbha pAmI gayA; te vakhate keTalAekanA hAthamAMthI vRkSAnAM patronI jema zasro paDI gayAM, keTalAeka jANe apasmAra vyAdhivALA hoya tema poteja pRthvI upara paDI gayA, kAI ziyALanI jema bhIrU thaI nAsI gayA, kaiAI sasalAnI jema netra ADA hAtha daI ne saMtAI gayA; kAI ghuvaDa pakSInI jema guphAmAM pesI gayA, ane kAI jaLanI bahAra mUkelA za`khalAnI jema khaLabhaLavA lAgyA. samudranA zASaNanI jema pUrve kadi nahI thayela peAtAnA sainyanA bhaMga sAMbhaLIne azvagrIve pAtAnA subhaTAne kahyuM-" are! vidyAdharA ! vRSabhanA nAdathI jema vanamAM mRgalA nAsI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108]. azvagrIva ne tripRSTa varace ThaMdva yuddha [ parva 4 thuM jAya, tema phakta zaMkhanA nAdathI trAsa pAmIne tame kema nAsI jAo che? tame e tripRSTa ane acalanuM zuM parAkrama joyuM ke jethI cATiyA rUpe ubhA karelA purUSanA darzanathI pazuo nAsI jAya tema tame trAsa pAmI nAsI jAo che? Aja sudhI vividha yuddhanI aMdara meLavela yaza tame hArI jAo che; kAraNake dhoyelA zveta vastra upara paDelo leza mAtra paNa kAjaLano DAgha te vastranI zebhAne ghaTADe che. devayoge tamArAmAM je A khalitapaNuM AvI gayuM che tene nivRtta karo, AkAzacArI evA tamArI AgaLa e bhUcara manuSyo zA hisAbamAM che? tame yuddha kare, athavA je azakta che to kevaLa sabhya thaIne ubhA rahe; huM azvagrIvarAjA raNabhUmimAM koInI sahAyanI darakAra karatA nathI." A pramANe azvagrIve kahyuM, eTale lajajAthI nIcAM mukha karI sarva vidyAdhara parvatathI khalanA pAmelA samudranI jema pAchA vaLyA. pachI alpagrIva paNa rathamAM besI avyagra thaI krUra grahanI jema zatruono grAsa karavAne AkAzamArge cAle; ane jANe navIna astrono megha hoya tema bANothI, zothI ane bIjAM astrothI teNe tripRSTinA sainya upara vRSTi karavA mAMDI. e aonI vRSTithI tripRSTinuM badhuM sainya glAni pAmavA lAgyuM; kAraNake bhUmicara manuSyo kadi dhIra hoya te paNa AkAzacArIonI sAme zuM karI zake? pachI balarAma, triSTa ane javalanajI rathamAM besI potAnA vidyAdhara subhaTonI sAthe AkAzamAM uDaDyA; ane banne pakSanA vidyAre AkAzamAM rahIne gurUnI pAse jema parIkSA Ape tema paraspara pitAnI vidyAzakti batAvatA adhikAdhika yuddha karavA lAgyA. te vakhate bane sainyanA bhUcara vIre paNa vanamAM jema hAthI laDe tema paraspara ghaNe krodha karIne yuddha karavA lAgyA. DIvAramAM zastrothI paraspara prahAra karatA evA vidyAdharonA rUdhiranI pUrve kadi nahIM thayelI ane jANe utpAtakArI hoya tevI vRSTi thavA mAMDI; paraspara AghAtanA zabdothI gaganane gajAvatuM ane daMDanA nAdathI saMgIta jevuM jaNAtuM daMDAdaMDI yuddha keTalAka vidyAdhara karavA lAgyA. udaMDa bhujAthI pracaMDa evA keI DaMkAothI DholanI jema khagadaMDavaDe zatruone mAravA lAgyA; bIjAne yuddhamAM jaya nahIM sahana karanArA koI paraspara maLatI vakhate kAMsInA tAlanI jema vizALa kuraka jAtinA zastronuM AzleTana karavA lAgyA; megha jema vijaLIne pheke tema koI AkAzapara rastAne pADatA taDataDa zabda karatI zaktione pheMkavA lAgyA; keI bhayaMkara sarponI jevA zalyanI vRSTi karavA lAgyA, ane koI jANe bIjA garUDa hoya tevA patrothI kurAyamAna patrI jAtanA zastrone varSAvavA lAgyA. evI rIte baMne sainyamAM uchaLatA ane paDatA evA AyudhathI AkAza ane pRthvI jANe vividha jAtanAM zastrothI vyApta hoya tema dekhAvA lAgyAM. koI tarata chedIne hAthamAM grahaNa karelA zatruonA mastakevaDe jANe udbhaTa kSetrapALo hoya tema raNabhUmimAM dekhAvA lAgyA. hAthInA mukhathI jema gaNapati ane ghoDAonA mukhathI jema kinAro oLakhAya tema kabaMdha upara paDelA hAthI ane anA mastakane lIdhe aneka sainiko tevA dekhAvA lAgyA. tarata chedAIne ghaNIvAra kaTIbAga upara Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 lo] AkAzamAM vidyAdharanuM bhayaMkara yuddha [ 109 paDelA pitAnA mastakavaDe nAbhi mukhavALA bhUta hoya tema keTalAka jaNAvA lAgyA, koI vIra purUnA kAMdha devInA svayaMvarathI jANe ghaNe harSa pAmyA hoya tema nRtya karavA lAgyA. koInA mastake chuTA paDI gayA chatAM paNa jANe kabaMdha upara caDavAne AdarathI maMtro bolatA hoya tema Tura zabdo karavA lAgyA. A pramANe kalpAMta kALanI jevo bhayaMkara saMgrAma pratye. te vakhate tripRSTa vAsudeve pitAne ratha azvagrIvanA rathanI sAme haMkAryo. mahArathIomAM agraNI evA balarAma paNa snehanA guNathI AkarSAI potAnA anuja tripRSNanA rathanI pAse potAnA rathanA ghoDA prerIne AvyA. te vakhate azvagrIva atyaMta krodhathI rAtAM thayelAM netro prasArI temanI sAme te jete jANe te baMnenuM pAna karI javAne Irachato hoya tema belyo-"are! tamArA baMnemAM mArA caMDasiMha dUta para dhasAro karanAra keNa che? ane pazcima dizAnA aMtamAM rahelA siMhane ghAta karIne durmada thanAro keNa che? potAnAja vadhane mATe viSakanyA jevI javalanajaTInI svayaMprabhA kanyAne keNu para che? vAnara jema sUrya sAmI phALa mAre tema mArI upara phALa mAranAra keNa che? kayo mUDha buddhivALo purUSa ane svAmI tarIke nathI mAnate? ATalIvAra sainyano kSaya thatAM paNa tame zA mATe upekSA karI? tame be konA AzrayathI mArI sAme thayA che ? are bALako ! Ane pratyuttara Ape, ane pachI anukrame athavA eka sAthe siMhanI sAthe hAthInA bALakonI jema tame mArI sAthe yuddha karo." AvAM azvagrIvanAM vacana sAMbhaLI tripRSTa hasatAM hasatAM bolya-are ! duSTa ! tArA dUtane gharSaNa karanAra, pazcimanA siMhane zikAra karanAra, svayaMprabhAne paraNanAra, tane svAmI tarIke nahIM mAnanAra ane ATalIvAra tArI upekSA karanAra huM pote tripRSTa chuM, ane A baLathI baLavAna sainyane nAza karanArA mArA jayeSTha bhrAtA balarAma che. traNa lekamAM paNa tenI sAme TakI zake tevo koI nathI, te tuM ke mAtra che? he mahAbAhu! je tAre abhimata hAya te sainyane kSaya karavAnI koI jarUra nathI. tuM pote astra grahaNa kara, tuM mAre raNabhUmino atithi che. ApaNu banenuM ThaMdvayuddha thAo, bhujAonuM kautuka pUrNa thAo, ane bane, sainyanA subhaTe mAtra sabhya thaIne joyA karo." A pramANe azvagrIva ane tripRSTa banee aMgIkAra karIne pitA potAnA chaDIdAro pAse pitAnA sainyane yuddha karatA aTakAvyA. pachI eka hAtha madhyamAM rAkhI ane bIjo hAtha kAmaThAnI aNI upara rAkhI azvagrIve yamarAjanI bhrakuTI jevA bhayaMkara dhanuSyanI upara paNI caDAvI. pachI raNalakSamInI krIDAnA saMgItanI jANe vINA hoya tevI dhanuSyanI paNa mayUragrIvanA putre hAthavaDe vagADI. tarataja tripRSTa vAsudeve nizAmasyanI jema zatruonA nAzane sUcavanArA zArga nAmanA dhanuSyane paNa caDAvI ane vajanA nirdoSa jevo bhayaMkara, mRtyune AvAhana karavAnA maMtra jevo ane zatruonA bhaLane haraNa karanAra dhanuSyane mATe Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110] azvagrIve karela amegha cakranuM smaraNa [ pa 4 thuM ghoSa karyo, te vakhate kaMDiyAmAMthI sarSanI jema bhAthAmAMthI bANe kADhI kAna sudhI AkaSI adhagrIva varasAvavA lAgyo. pachI kALanuM jANe kaTAkSa hoya ane kalpAMta kALanA agninI jANe zikhA hoya tevuM kAMtithI prakAzamAna eka tIvra bANa tripRSTanI upara choDyuM. te bANane AvatuM joI aviccheda parAkramavALA tripRSTa vAsudeve tatkALa cheDelA bANathI IbrulatAnI jema tene chedI nAkhyuM ane evI hAthacAlAkIthI eka bIjuM bANa mUkayuM ke jANe te paheluM ja hoya tema tenAthI azvagrIvanuM dhanuSya paNa chedI nAkhyuM. pachI azvagrIve je je navAM navAM dhanuSya grahaNa karyA che te dhanuSya tenA manorathanI sAthe tripRSTa vire bANathI chedI nAkhyAM. eka bANathI prativAsudevane dhvaja chedyA, ane eka bIjA bANuthI eraMDAnA vRkSanI peThe tene ratha bhAMgI nAMkhyo. A pramANe sthiti thaI te paNa azvagrIva bIjA rathamAM besI dhArAothI meghanI jema darathI bANanI vRSTi karato pharIvAra AgaLa AvyA. e vakhate teNe bANa vaDe dudinano ADaMbara karyo ke jethI ratha, sArathi, tripRSTa ke bIjuM kAMIpaNa dekhavAmAM AvatuM nahatuM; paNa sUrya jema potAnA kiraNanI chaTAthI aMdhakArano nAza kare, tema tripRSTi bANonI vRSTiothI te dudinakAraka zaravRSTino tatkALa nirAsa karyo. pachI tripRSThanA AvA parAkramathI krodha pAmelA parvata jevA sAravALA ane zaktivALAomAM zreSTha evA azvagrIve vijaLInI jANe sahedarA hoya, vAnI jANe vayasyA (sakhI) hoya, mArInI jANe mAtA hoya ane zeSanAganI jANe jihuvA hoya tevI eka pracaMDa zakti hAthamAM grahaNa karI. jANe yamarAjanI natakI hoya tema ghugharIonA zabda karatI e zaktine staMbha upara rAdhAcakranI jema teNe potAnA mastaka upara pheravavA mAMDI, ane potAnA vimAnanA brazanI zaMkAthI bhaya pAmelA vimAnavAsIoe jene mArga Ape che evI e zakti azvagrIve sarva baLathI tripRSTa upara nAkhI. tatkALa tripRTe jANe be bhujAdaMDamAM trIjo bhujAdaMDa hoya, athavA yamarAjane daMDa hoya tevI komodakI gadA pitAnA rathamAMthI hAthamAM grahaNa karI, ane hAthI jema krIDA karanAranI dhamaNane pitAnA IMDAdaMDathI vinAza kare tema e AvatI zaktinI upara te gadA prahAra karyo, jethI ugra agninA kaNiyAthI seMkaDe ulakApAtane vistAratI e zakti mATInA DhaphAnI jema cUrecUrA thaIne pRthvI upara paDI. pachI azvagrIve jANe airAvatane kADhI lIdhelo dAMta hoya te eka moTe parigha grahaNa karIne tripRSTinI upara pheMkayo. garUDa jema cAMcavaDe moTA sapane khaMDa khaMDa karI nAkhe tema tripUTe te parighane gAvaDe khaMDa khaMDa karI nAkhyo. pachI azvagrIve yamarAjanI jANe dADha hoya ane takSakanAganI jANe bahena hoya tevI vazilAnA sArathI banelI eka gadA tripRSTinI upara pheMkI. meTI bhujAvALA tripRTe potAnI kaumAdakI gadAthI te gadAnA AkAzamAMja retInA modakanI peThe kaTake kaTakA karI nAkhyA. AvI rIte sarva zastro jyAre bhAMgI gayA tyAre azvagrIva pIDita jananI pAse baMdhu varganI jema tatkALa vila thaI gayo, ane tarata ja teNe nAgAstranuM smaraNa karyuM. te nAgAstra Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 ] cakanA AghAtathI tripRSNane prApta thayela mUcha. [111 zIdhra pragaTa thayuM eTale te ane dhanuSya sAthe joDayuM. te vakhate rAphaDAmAMthI sarponI jema temAMthI aneka sa utpanna thayA. bhUmi ane AkAzamAM kuMphADA mArIne doDatA evA te sarpoe kSaNavAramAM tiryagelekane pAtALaleka jevuM karI dIdhuM. lAMbA, bhayaMkara ane kALA evA moTA sarpo sakuraNAyamAna thaIne hajAro ketuonI zaMkA karAvavA lAgyA. mRtyunA jANe avasarSa hoya tevA te sarve AkAzamAM paNa prasaravA lAgyA; jethI khecaronI strIo tenAthI bhaya pAmIne dUra nAsavA mAMDI. te vakhate tripRSTanA sainikone moTI AzaMkA thaI paDI; kAraNake svAmIno prabhAva nahIM jANanArane temaja bhaktivAnane temaja thAya che. pachI tripRSTa dhanuSya upara garUDAne caDAvIne cheDyuM, eTale temAMthI kadaLInA patranI jema prasaratI pAMkhethI jANe AkAzane seMkaDe chatrothI vyApta karatA hoya tevA aneka garUDe pragaTa thayA. sUryanAM kiraNethI aMdhakAranI jema te garUDenI pAMkhenA sitkArathI te moTA sarpo cAre bAju nAsI gayA. nAgA ane nirarthaka thayeluM joI azvagrIve durdhara evuM anyatra ciMtavyuM. javALAothI AkAzamAM seMkaDo ulkApAtane batAvatuM te astra teNe dhanuSya upara sAMdhIne choDyuM te vakhate tripRSTanuM badhuM sainya jANe agnimAM magna thayuM hoya tema vaDavAnaLathI bhaya gAmelA samudranA matsyanI jema AkuLavyAkuLa thaI gayuM. te joIne azvagrIvanA subhaTo khuzI thaI hasavA lAgyA, bhamavA lAgyA, uchaLavA lAgyA, nAcavA lAgyA, gAvA lAgyA, ane utAvaLA thaIne tALIo pADavA lAgyA. pachI krodhathI netro rAtAM karIne tripRcce avArya evA vArUNAane dhanuSya sAthe joDIne satvara choDayuM. e astranA prabhAvathI tripRSTanA manorathanI jema tatkALa AkAzamAM megha utpanna tha, ane alpagrIvanA mukhanI jema gaganataLa zyAma thaI gayuM. tarata dAvAnaLane zamAvanArA varSARtunA meghanI jema avicchinna jaLadhArAvaDe vaSIne te megha zastragnine zamAvI dIdhA. A pramANe tRNanI jema tripRTe sarva ane bhagna karI nAkhelAM jaI chevaTe tene mAravAne IrachatA azvagrIve pitAnA amogha cakranuM smaraNa karyuM. seMkaDo ArAthI nIkaLatI seMkaDe javALAvaDe prakAzatuM, ane jANe sUryanA maMDaLamAMthI kheMcI ANeluM hoya, athavA baLAtkAre haraNa kareluM yamarAjAnuM eka kuMDaLa hoya, vA kuMDaLAkAre rahele takSaka nAga hoya tevuM jaNAtuM, temaja ghugharIonA avAjathI becarAne trAsa pamADatuM e cakra smaraNa karatAM ja pragaTa thayuM. tene grahaNa karIne azvagrIva be -are tripRSNa! kaMThamAM dudhavALo haju tuM bALaka che. tAro vadha karavAthI mane bALahatyA lAgaze, tethI tuM cAlyA jAya haju sudhI tArI upara mane dayA Ave che. A mArUM caka iMdranA vajanI jema koI ThekANethI haThe tevuM nathI temaja niSphaLa thAya tema paNa nathI; tethI jyAre huM A cakrane cheDIza tyAre tuM tArA prANane paNa cheDIza, temAM kAMI paNa saMdeha rAkhIza nahIM. mATe kSatriyapaNAnA abhimAnane tajI de ane mArA zAsanane aMgIkAra kara, tuM bALaka che, tethI huM tAruM prathamanuM mAThuM AcaraNa mApha karUM chuM. sAre nasIbe tAruM kArya bALapaNanI capaLatAvaDe kareluM huM gaNuM chuM, mATe tuM jIvate jA, mArI tane mAravAnI IcchA nathI." Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] cakrathI chedAyela azvagrIvanuM mastaka [ parva 4 thuM AvuM azvagrIvanuM bhASaNa sAMbhaLIne tripRSTa hasato hasate bole-"are! azvagrIva ! tuM kharekhara vRddha thayo che, anyathA unmattanI peThe AvAM durvacano kema bele? paNa vicAra kara ke bALa evo kesarIsiMha moTA hAthIne dekhIne zuM palAyana karI jAya che? garUDano bALaka zuM meTA sarSothI pAcho haThe che ? bALasUrya paNa zuM saMdhyAkALarUpa rAkSasathI kSe pAme che? huM bALaka chuM chatAM paNa zuM raNabhUmimAM tArI sAthe nathI Avyo? he mithyAbhimAnI ! pUrve nAkhelA zastronuM baLa to teM joyeluM che to have A astrane choDIne tenuM paNa baLa je, joyA vinA tuM zA mATe garjanA kare che ?" A pramANe tripRSNanAM vacana sAMbhaLI AkAzarUpI sAgaramAM jANe dAvAnaLa pragaTa hoya tevuM e bhayaMkara caka agrIva pitAnA mAthA para pheravavA lAgyo. ghaNIvAra sudhI pheravIne jANe sUryamaMDaLa vatuM hoya tevI bhrAMtine kSaNavAra ApatuM e caka sava baLathI teNe tripRSTa upara choDayuM. tripRSNa vAsudevanA parvatanI zilA jevA vizALa vRkSa:sthaLanI sAthe athaDAIne e caka jANe sAmI lapaDAka lAgI hoya tema dhArAthI patita thaIne pAchuM haThI gayuM. e cakanA agrabhAganA majabuta AghAtathI vAthI tADana karyAnI jema tripRSTa mUcha khAIne nIce paDyo ane AkAzamAM prakAza karatuM te caka te ThekANeja sthira rahyuM. vAsudevanI sarva senAmAM te vakhate hAhAkAra utpanna thayo. zatrunA prahArathI potAnA anuja baMdhune mUrzita thayela joI ne temanA uparanI prItine lIdhe balabhadra prahAra thayA vinA paNa mUrzita thayA. baMnene mUchita joI azvagrIve siMhanI jema siMhanAda karyo. ane tenA sainikoe vijayane pragaTa karato hoya tevo kilakilArava karI mUkyo. thaDIvAre balabhadrane saMjJA AvI tyAre unnata harSanAda sAMbhaLIne "atyAre kavakhate Avo harSa kone thaye che?' ema potAnA sainikone pUchayuM. teoe kahyuM- he deva ! tripRSTha kumArane paDelI vipattivaDe harSa pAmelA azvagrIvanA sainikono A urjita harSa dhvani che." balarAme kahyuM -"ahA! zuM mArA anuja baMdhune vipatti hoya? te te jyAre raNamAM zrAMta thAya che tyAre kSaNavAra rathamAM suve che, te uparathI pitAnA manamAM mArA baMdhune vipatti AvelI dhArIne harSa pAmelA A agrIvanA sainikono harSa huM ekakSaNamAM harI lauM chuM. are duSTa azvagrIva ! Ubho rahe, Aje ratha ane parivAra sahita tane masalAnI jema huM gadAthI cUrNa karI nAkhuM chuM." ema kahI rathAvata parvatanA zikhara jevI gadA upADIne jovAmAM acala baLabhadra deve che, tevAmAM tripRSTa kumAra jAgI uThayA, ane "are Arya ! are Arya ! chatAM tamAre A zo prayAsa ?" ema kahI jANe uMghamAMthI uThayA hoya tema tripRSTha beThA thayA. tripRSTane uThelA joI jANe grAmAMtarathI AvyA hoya tema baLaLadde be hAtha pahoLA karIne tenuM AliMgana karyuM. tarataja piotAnA svAmInI jAgratine sUcavanAro ane zatruonA hRdayamAM zalya jevo tripRSTinA sainikoe harSanAda karyo. prahArathI karelA pitAnA pApanuM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ] cakranA AghAtathI tripRSTane prApta thayela mUchI [113 jANe prAyazcita karavAne IcchatuM hoya tevuM azvagrIve nAkheluM cakra tripR pitAnI samIpa raheluM joyuM. eTale jANe sUryanuM bhAgIdAra hoya tevuM tejathI bhayaMkara te caka hAthamAM laIne vAsudeve azvagrIvane kahyuM- "moTI ugra garjanA karIne teM mArA upara A caka nAkhyuM hatuM, paNa parvata sAthe hastImA parAkramanI jema teM A cakranuM parAkrama paNa joI lIdhuM che; te he durmati! have ahIMthI cAlyA jA! mAranI jevA pApavRttivALA tane vRddhane keNa haze? AvA vacana sAMbhaLI dAMtathI adharane Dasa ane kepathI aMgane kaMpAvate azvagrIva bhrakuTI caDAvIne be -"are zizu! vRkSanA kharI paDelA phaLavaDe paMgunI jema A eka leDhAne khaMDa maLavAthI tuM kema unmatta thaI jAya che? ene mArI upara choDI de, mArUM baLa je, e cakrane AvatAM ja huM muSThithI cUrNa karI nAkhIza." azvagrIvanAM A pramANenAM vacane sAMbhaLIne akuMTha zaktivALA tripRSNa vAsudeve kapa karI cakrane AkAzamAM bhamADIne azvagrIva upara cheDayuM. te cake tarata ja kadalInA thaDanI jema azvagrIvanuM mastaka chedI nAkhyuM. kAraNa ke prativAsudeva pitAnA cakrathI haNAya che. te vakhate becaree harSathI vAsudevanI upara puSpanI vRSTi karI ane UMce svare jayanAda karyo. avagrIvanA dInatA bharelA sinyamAM prativanithI bhUmi ane aMtarIkSane rUdana karAvate mATe rUdanavani utpanna thayo. avagrIvanA svajane tarata ja ekaThA thayA, ane putronA netramAMthI jharatA azrunA jaLavaDe jANe nivApAMjali ApatA hoya tema azrudhArA varasAvatA temaNe azvagrIvanA aMgane agnisaMskAra karyo. athavagrIva prativAsudeva mRtyu pAmIne sAtamI narabhUmimAM tetrIza sAgaropamane AyuSya nArakI thaye. e samaye AkAzamAM devatAoe UMce svare ulleSaNa karI ke-"he rAjAo! tame sarva prakAre mAna cheDI de, ane cirakALathI Adarele hayagrIvane pakSapAta mUkI de, kiMtu bhaktithI tripRSTa vAsudevanuM zreSTha zaraNa grahaNa kare; kema ke A bharatakSetramAM, A avasarpiNamAM A prathama vAsudeva utpanna thayela che, e mahAbhuja rAjA trikhaMDa bharatakSetranI pRthvIne bhekatA thaze." A pramANenI aMtarIkSamAM thayelI divyavANa sAMbhaLIne azvagrIvanA tAbAnA sarve rAjAe AvIne tripRSTa vAsudevane namyA, ane aMjali joDIne A pramANe teoe kahyuM - "he nAtha! amee ajJAnapaNathI ane parataMtratAthI adyApi paryata je kAMI tamArA aparAdha karelA hoya te sarva kSamA karo. havethI ame tamArA kiMkaranI jema tamArI sarva AjJA pALazuM. he prabhu! amane AjJA karo." tripRSNe kahyuM"AmAM tamAre kAMI paNa aparAdha nathI, svAmInI AjJA vaDe yuddha karavuM te kSatriye dharma ja che, tame have bhaya cheDI de, havethI huM tamArA svAmI chuM; tame pitapotAnA rAjyamAM nirbhayapaNe mArA thaIne vartaje." A pramANe sarva rAjAone AzvAsana ApI jANe bIje iMdra hoya te tripRSTa vAsudeva pitAnA B - 15 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] prabhune mATe karela samavasaraNanI racanA [pa 4 thuM sarva parivArane laIne pitanapura gaye, ane tyAMthI cakra vigere sAta rane sahita tripRSTha vAsudeva pitAnA jayeSTha baMdhu baLabhadrane sAthe laI digvijya karavAne nIkaLyo. pUrvamAM te dizAnA mukhanA maMDana rUpa mAgadhapatine, dakSiNamAM te dizAnA mastakanI mALArUpa varadAmadevane ane pazcimamAM te dizAne prakAza karanAra prabhAsadevane pitAnI AjJA manAvI, ane vaitADhaya parvatanI ane zreNinA vidyAdharane teNe vijaya karyo. pachI te bane zreNinuM rAjya javalanajIne arpaNa karyuM. mahAtmAo sevA karavAthI ka95vRkSanI jema phaLe che. evI rIte dakSiNa bharatAddhane sAdhI tripRSTa vAsudeva digyAtrAthI nivRta thaI pitAnA nagara tarapha javAne pAchA vaLyA. ardha cakravatInI samRddhithI ane cakravatI karatAM addhabhujAnA baLathI yukta evA e tripRSTa keTaleka prayANe magadha dezamAM AvyA. tyAM sarva rAjAomAM tilaka samAna e vAsudeve pRthvInuM jANe tilaka hoya tevI ane keTI purUSAthI upADI zakAya evI eka mahAzilA dIThI. e zilAne potAnI vAmaNujAvaDe upADIne AkAzamAM mastaka upara chatranI jeTalI UMcI karI. temanA AvA bhujabaLane joIne vismaya pAmelA rAjAoe ane lokee cAraNabhATanI jema temanI atyaMta prazaMsA karI. te zilAne pAchI gya sthAne sthApanA karIne tyAMthI prayANa karatAM keTaleka divase tripRSTa vAsudeva lakSmInA sthAnarUpa pitanapuranI najIka AvyA. pachI moTI saMpattio jemaNe prApta karelI che evA tripRSTa vAsudeva gajendra upara ArUDha thaI lakSamInuM jANe navIna nagara hoya tevA pitanapuramAM praveza karyo. te vakhate jANe tArAvALuM AkAza hoya tema metInA sAthIA cAre tarapha pUrelA hatA, ane ghera ghera teraNanI zreNi bAMdhelI hatI, tethI jANe seMkaDo IMdradhanuSya sahita hoya tevuM te nagara jaNAtuM hatuM. jANe megha varasyo hoya tema nagaranI bhUmi upara jaLane chaMTakAva karela hatuM. suMdara pAtrovALA UMcA bAMdhelA maMce vaDe jANe UMcA vimAnavALuM hoya tevuM te nagara dekhAtuM hatuM. ghare ghare mAMgaLika gIte gavAtAM hatAM, tethI jANe sthAne sthAne vivAhamahotsava cAlatuM hoya tema lAgatuM hatuM, ane lekonI evI bhIDa thaI hatI ke jANe jIvaleka badhe te nagaramAM ekatra thayA hoya tema jaNAtuM hatuM. nagaramAM praveza karyA pachI prajApati rAjAe, javalanajIe, acala baladeve ane bIjA rAjAoe maLIne tripRSTane addhacakrIpaNAne abhiSeka karyo. have dIkSA lIdhA pachI be mAsa paryata chaghasthapaNe vihAra karatA zreyAMsa prabhu anukrame prathamanA sahastrApravanamAM padhAryA. tyAM azekavRkSanI nIce kAyotsarge rahelA ane bIjA zukala dhyAnanA aMtamAM vartatA evA prabhunA, tApamAM jema mINa gaLI jAya tema jJAnAvaraNI, darzanavaraNI, mehanI ane aMtarAya e cAra ghAtakarma vinAza pAmyAM. jethI mAgha mAsanI . cakra, dhanuSa, gadA, zaMkha, kaustubhamaNi. kharzI ne vanamALA e sAta rane. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ] tripRSTane karela addhacakrIpaNAne abhiSeka [115 amAvAsyAne divase caMdra zravaNa nakSatramAM AvatAM chaThThApamAM vartatA prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. devatAoe AvIne samavasaraNa racyuM, temAM besIne mahA atizayavALA agyAramAM prabhue dezanA ApI. bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLIne ghaNuM prANIo pranibaMdha pAmyA. jemAMnA keTalAeke sarvaviratipaNuM aMgIkAra karyuM, ane keTalAeka dezavirati thayA. prabhune zubha vigere chetera gaNadharo thayA. prabhunA mukhathI tripadI sAMbhaLIne teoe dvAdazAMgI racI. te tIrthamAM traNa netravALe, vetakAMtine dharanAre, vRSabhanA vAhanavALe, be dakSiNa bhujAmAM bIjoruM ane gadAne dharanAra ane be vAma bhujAmAM nakula ane akSasUtra dharanAra Izvara' nAme yakSa prabhune zAsanadevatA thaye. tathA gaura aMgavALI, siMhanA vAhanapara besanArI, dakSiNa bhujAmAM varada ne mudugarane dhAraNa karanArI ane vAmaNujAmAM kalaza ne aMkuza rAkhanArI mAnavI nAme prabhunI pAse rahenArI zAsanadevI thaI te yakSa ane devI niraMtara jemanI samIpeja rahe che evA zreyAMsaprabhu vihAra karatA karatA ekadA sarva nagaromAM zreSTha evA pitanapuranA udhAnamAM padhAryA. tyAM samavasaraNane mATe vAyukumAra devatAoe eka jana pRthvIne mArjana karI, meghakumAree te upara sugaMdhI jaLane chaMTakAva karyo, vyaMtaroe suvarNa tathA ratnamaNiothI tenuM taLa cAre tarapha bAMdhI lIdhuM, ane tenI upara jAnu pramANu paMcavaNa puSponI vRSTi karI. pachI dizAonA jANe bhrakuTIbhaMga heya tevA pratyeka dizAmAM teNe bAMdhIne tenA madhyabhAgamAM aDhI gAu uMcI eka pavitra maNimaya pITha vyaMtaroe bAMdhI. tenI nIce bhavanapatioe jANe pRthvIne mugaTa heya te suvarNanA kAMgarAvALo pahele rUpano kille karyo. tenI aMdara jotiSI devatAoe pitAnA tejavaDe jANe ra heya te ratnanA kAMgarAvALe suvarNa kile karyo. tenI aMdara vimAnapatioe mANikyanA kAMgarAvALe divyaratnamaya trIjo kile ra. dareka kile taraNa sahita cAra cAra dvArA karyA. madhyakillAnI IzAna dizAmAM madhyabhAge eka deva de race, chellA gaDhanI gabhUmimAM vyaMtara devatAoe navase ne sATha dhanuSya uMcuM eka caityavRkSa vikavyuM. tenI nIce pUrvaracita maNipIThanI upara teoe eka pratichaMda karyo, ane tenI madhyamAM pUrvAdi cAre dizA tarapha caraNapITha sahita eka eka siMhAsana sthApita karyuM. te sivAya bIjuM paNa je je karavA gya kArya hatuM te te vyaMtara devatAoe pUrNa karyuM, kAraNa ke bhaktimAna purUSe apramAdavaDe sevakethI paNa caDIAtA thAya che. tyAra pachI AkAzamAM rahelA traNa chatrothI zobhatA, baMne paDakhe be yakSethI cAmaravaDe vIMjAtA, AgaLa cAlatA iMdravajathI zobhatA baMdIjananI jema pitAnI meLe vAgatI duMdubhi jemanI AgaLa mAMgaLika zabdo uccArI rahI che evA, sUryathI udayAcaLanI jema bhAmaMDaLathI prakAzatA, koTIgame sura, asura tathA narothI paravarelA, devatAe e AgaLa saMcAra karelA nava suvarNakamaLanI upara caraNakamaLane AropaNa karatA ane prakAzamAna dharmacakravaDe jemane agradeza adhiSThita 1 A yakSanuM bIjuM nAma manuja che. 2 A akSaNanuM bIjuM nAma zrIvatsA che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] prabhue karela samavasaraNamAM praveza [parva 4thuM che evA zreyAMsa bhagavAne pUrva dvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. pachI guMjAvara karatA jamarAonA dhvanithI jANe svAgatane pUchatuM hoya tevA caiityavRkSane prabhue traNa pradakSiNa karI, ane "namastItha' ema kahI kamalanI karNikAnA pratisjadarUpa pUrvAbhimUkha siMhAsanane prabhue alaMkRta karyuM, ane bIjI traNa dizAomAM ratnanA siMhAsana para prabhunAM pratibiMba vyaMtara devatAoe vikavya, pachI pUrva dvAravaDe praveza karIne sAdhuo agnikuNamAM anukrame beThA, ane vaimAnikanI strIo ane sAdhvIo temanI pAchaLa ubhI rahI, dakSiNadvArathI praveza karI ahaMta prabhune namaskAra karI bhavanapati, tiSI ane vyaMtaronI o naiRtya dizAmAM beThI, pazcima dvArathI praveza karI ane prabhune praNAma karI bhavanapati, tiSI ane vyaMtaro vAyavya dizAmAM beThA ane uttara dvArathI praveza karI bhagavaMtane namI anukrame IzAna dizAmAM vaimAnika de, manuSya ane manuSyanI strIo beThI. evI rIte trIjA vajhamAM zrImAnuM caturvidha saMgha, madhyapramAM tiryaMca, ane nIcenAM gaDhamAM temanA vAhane goThavAyAM. te vakhate rAjapurUSe AvI tripRSTa ardhacakravatIne harSathI kahyuM-"bhagavAna zreyAMsa prabhu udyAnamAM samavasaryA che." A vArtA sAMbhaLI sagha siMhAsana parathI uDI, pAdukAne tajI daI tripRSTa vAsudeve prabhunI sanmukha dizAmAM ubhA rahI temane vaMdanA karI. pachI siMhAsana para besI prabhunA AgamananI vadhAmaNIne kahenAra purUSane sADAbAra keTI senaiyA ApyA. pachI tripRSTha vAsudeva moTI samRddhie thukta thaI. baLabhadra sahita sarva prANIone zaraNarUpa evA prabhunA samavasaraNa samIpe AvyA, ane uttara dvArathI samavasaraNamAM praveza karI vidhi pramANe prabhune vaMdanA karI balabhadranI sAthe IndranI pachavADe beThA. pachI Indra, vAsudeva ane balabhadra pharIthI ubhA thaI bhagavaMtane praNAma karI bhaktibhAvita girAthI A pramANe stuti karavA lAgyA. "he paramezvara ! amaMda AnaMdanA jharAne ApanArA ane mokSanA kAraNabhUta evA tamane mekSane arthe amAre namaskAra che. tamArA darzana mAtrathI ja prANa bIjAM karmone bhUlI jaI AtmArAma thAya che, te tamArI dezanA sAMbhaLavAthI te zuM na thAya? A saMsArarUpI "marUdezamAM tamAro avatAra thavAthI jANe kSIrasamudra pragaTyo hoya; kalpavRkSa ugyuM hoya ke "megha varasyo hoya tema jaNAya che, kurakarmarUpa naThArA grahevaDe pIDA pAmatA evA A vizvanuM "rakSaNa karavA mATe tame agyAramA jiteMdra tiSIonA pati (caMdra) rUpe udaya pAmyA che. "svabhAvathI ja nirmaLa IkSavAku rAjAonuM kuLa jaLavaDe sphaTikanI jema tame vizeSa nirmaLa "kareluM che. he prabhu! traNa jagatanA sarva prakAranA saMtApane haravAthI tamArU caraNamULa samagra "prakAranI chAyAothI paNa adhika thAya che. ke jinezvara! tamArA caraNakamaLamAM bhamararUpe "rahetAM mane eTalo bhaSe harSa prApta thAya che ke jethI bhogane mATe ke mokSane mATe mane spRha "rahetI nathI. he jagannAtha ! "bhabhava tamArA caraNanuM mane zaraNa thajo' evI huM prArthanA karuM chuM. tamArI sevAthI zuM sAdhI zakAtuM nathI?" Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 117 sarga 1 le che prabhunI dezanA A pramANe iMdra, vAsudeva ane baladeva stuti karI virAma pAmyA pachI zreyAMsa prabhue zreyanA heturUpa dezanA ApavAne AraMbha karyo. A apAra saMsAra svayaMbhUramaNa samudranA jevo che, temAM prANI karmarUpI umiothI ADe avaLe ne uMce nIce arthAta urva artho ne tichalakamAM bhamyA kare che. pavanathI "jema vedabiMdu ane auSadhithI jema rasa jharI jAya che, tema nirjarA vaDe AThe karmo karI "jAya che. saMsAranA bIjethI bharelAM evAM karmonI nirjaraNa karavAthI tenuM nAma nijerA " kahevAya che te nirjarA sakAmAM ane akAmAM evA be prakAranI che. je yama-niyamanA dharanArA "che temane sakAma nijA thAya che. ane bIjA prANIone akAma nirjarA thAya che. karmonI paripakavatA phaLanI peThe prayatnathI athavA svayameva ema be prakAre thAya che. jema suvarNadeSavALuM "hAya paNa pradIpta agnivaDe zuddha thAya che, tema taparUpa agnivaDe sadeSa jIva paNa zuddhine pAme che. te tapa bAhya ane atyaMtara ema be prakAra che. anazana, udarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza ane saMlInatA-e ja prakAre bAhya tapa kahevAya che. prAyazcita, vaiyAvRtya, "svAdhyAya, vinaya, vyutsarga ane zubhadhyAna e cha prakAre atyaMtara tapa kahevAya che. A "bAhya ane atyaMtara tArUpI agnine prajavalita karIne niyamadhArI purUSa pitAnA dura "evAM karmone paNa jarAvI de che. jema keI sarovaranuM dvAra upaDAthI sarva tarapha baMdha karyuM "heya te pachI navA jalapravAhathI te kadipaNa pUratuM nathI, tevI rIte saMvarathI AvRtta thayele "jIva AzravarUpa dvArone re karavAthI navA navA karma vaDe pUratuM nathI. pachI jema pUrve "saMcita thayeluM sarovaranuM jaLa sUryanAM pracaMDa kiraNanA avicchinna tApathI sukAI jAya che, tema pUrve bAMdhelAM prANIonAM karma paNa tapazcaryAnA tApathI tatkALa kSaya pAmI jAya che. "nirjarA karavAmAM bAhI tapa karatA atyaMtara tapa zreSTha che, ane temAM paNa dhyAnanuM ekachatra "rAjya raheluM che ema munio kahe che. kAraNa ke dhyAna dharanArA bhegIonA cirakALathI "upArjana karelAM ane ghaNu prabaLa karma paNa tatkALa nirIbhUta thaI jAya che. jema vRddhi "pAmele zArIrika doSa laMghana karavAthI zoSAI jAya che tevI rIte tapa karavAthI pUrva saMcita karma kSaya pAmI jAya che, athavA meghane samUha pracaMDa pavananA AghAtathI Ama tema vikharAI "jAya che, tema tapazcaryAthI kamane samUha vinAza pAme che. jyAre saMvara ane nirjarA pratikSaNa samarthapaNe utkarSa pAme che, tyAre te jarUra mokSane utpanna kare che ane prakAranI tapazcaryAthI thatI nirjarA vaDe karmone jarAvanAre zuddha buddhivALo purUSa sarva karmothI jemAM mUkavApaNuM thAya che evA mokSane pAme che." A pramANenI prabhunI dezanA sAMbhaLIne te vakhate ghaNA lokee dIkSA grahaNa karI. baLabhadra ane vasudeve samakti prApta karyuM prathama pirasI pUrNa thaI eTale prabhue dezanA samApta karI. te vakhate tripRSTha vAsudevanA purUSe cAra prastha (ATha zera)nA pramANavALa baLI lAvyA. te baLI prabhunI pAse uDADo temAMthI ardha bhAga nIce paDayA agAu devatAoe laI lIdhe, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] tripRSTavAsudeve bAMdhela azAtA vedanIya kama [pavuM kazuM bAkInA ardhamAMthI ardha rAjAe lIdhe, ane avaziSTa bhAga bIjAoe grahaNa karyo. pachI uttara dvArathI nIkaLI prabhu madhya pramAM rahelA devachaMda upara jaI beThA; eTale tera gaNadharmo mukhya evA zubha gaNudhare prabhunA caraNapITha upara besIne dharmadezanA ApI. jyAre bIjI pArasI pUrNa thaI, tyAre temaNe dharmadezanA samApta karI. eTale I. vAsudeva ane baLarAma vigere sarva pitapatAne sthAne gayA, ane jANe bIje sUrya hoya tema jJAnarUpa Alekane vistAratA prabhue te sthAnathI bIje vihAra karyo. kevaLajJAna thayA pachI be mAse uNa ekavIsa lAkha varSa sudhI vihAra karatAM zreyAsa prabhune corAzI hajAra mahAtmA sAdhuo, eka lAkha ne traNa hajAra sAdhavIe, terase caudapUrva dhArI, cha hajAra avadhijJAnI, cha hajAra mana:paryavajJAnI, sADA cha hajAra kevaLajJAnI, agyAra hajAra vaikriya labdhivALA, pAMca hajAra vAdalabdhivALA, be lAkha ne egaNAzI hajAra zrAvake ane cAra lAkha ne aDatALIsa hajAra zubha zrAvikA-eTale parivAra thayo. pachI pitAne makSikALa najIka jANIne saMmetazikhara parvate AvI prabhue eka hajAra munionI sAthe anazana vrata grahaNa karyuM. eka mAsane aMte zailezI dhyAne rahI, zrAvaNa mAsanI kRSNa tRtIyAne divase dhaniSThA nakSatramAM AvatAM hajAra munionI sAthe zrI zreyAMsaprabhu anaMta darzana, jJAna, vIrya ane AnaMdamaya svarUpavALA paramapadane prApta thayA. - komAra vayamAM ekavIza lAkha, rAjaya pALavAmAM beMtALIsa lAkha ane dIkSA pAlanamAM ekavIza lAkha-ema sarva maLIne cArAzI lAkha varSanuM AyuSya hatuM. zrI zItalanAtha prabhunA mokSakALa pachI chAsaTha lAkha ane chatrIsa hajAra varSa tathA se sAgarepame uNA eka keTI sAgaropama gayA tyAre zrI zreyAMsa prabhune nirvANukALane mahatsava thayuM hatuM. te nirvANakalyANakane mahatsava devatA ane Idroe maLIne karyo hate. "mahApurUSane aMtakALa paNa pavarUpe thAya che, zAkarUpe thatuM nathI.' have tripRSTha vAsudeve batrIsa hajAra aMtaHpuranI sIo sAthe sukhe vilAsa karatAM pitAnuM keTaluMka AyuSya nigamana karyuM. anukrame svayaMprabhA rANIthI ceSTha zrI vijaya ane kaniSTha vijaya nAme be putro thayA. ekadA ratisAgaramAM magna thaI rahelA tripRSTanI pAse madhura svarathI kinarane ullaMghana kare tevA keTalAeka gavaiyAe AvyA. teoe vividha rAgathI madhura gAyana karI sarva kalAnidhi evA tripRSTa vAsudevanuM hRdaya harI lIdhuM. teonA gAyananA guNathI khuzI thaI tripRSTa pitAnI pAse rAkhyA, kAraNa ke bIjA sAmAnya jane paNa gAyanathI raMjIta thAya che, te tene jANanArAomAM agraNI evA tripRSTa vAsudeva kema raMjIta na thAya? eka vakhate iMdranI pAse gaMdharvonI jema rAtrie zayyAmAM sutelA tripRSTa vAsudevanI pAse teo tArasvare gAvA lAgyA. hastInI jema temanA gAyanathI jemanuM hRdaya AkSipta thayeluM che evA tripRSTa vAsudeve vArA pramANe AvelA eka pitAnA zayyApAlakane AjJA karI ke "jyAre Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le] prabhune mokSakALa [119 mane nidrA Ave tyAre gavaiyAone gAyana karatAM baMdha karIne tuM vidAya karI deje, kAraNa ke jyAre svAmI avadhAna rahita hoya tyAre sarva prayAsa vyartha thAya che." svAmInI AvI AjJAne zavyApAlake svIkAra karyo, ane DIvAramAM te tripRSTa vAsudevanA netramAM nidrA AvI paNa zayyApAlake saMgIta sAMbhaLavAnA lobhathI te gavaIyAone vidAya karyA nahIM, kAraNa ke jemanuM mana viSathI vyAkSipta thAya che tenA manamAMthI svAmInI AjJA galita thaI jAya che. A pramANe gAyanamAMja rAtrine cethA prahara thaI gayo. eTale pAchalI rAtrIe tripRSTa vAsudeva jAgRta thayA, te vakhate gAyakane akSaNa svara temanA sAMbhaLavAmAM Avye. tatkALa teNe zayyApAlakane pUchayuM- "A bicArA kaNakArI gayAone teM adyApi paryata kema vidAya karyA nahIM ?" zayyApAlake kahyuM--"he prabhu! teonA gAyanathI mAruM hRdaya AkSipta thaI gayuM, jethI huM A gAyakone vidAya na karI zakyo, ane ApanA zAsananuM paNa vismaraNa thaI gayuM." A pramANe sAMbhaLIne tarataja vAsudevane kepa utpanna thaye, paNa te vakhate te tene gepavI rAkhe. pachI prAtaHkAhe pUrva dizAmAM sUryanI jema sabhAmAM siMhAsana para te ArUDha thayA. te vakhate rAtrinuM vRttAMta saMbhArI, te zavyApAlakane belAvI vAsudeve sevaka purUSane AjJA karI ke "A gAyananI prItivALA purUSanA kAnamAM tapeluM taravuM ane tAMbu reDe, kAraNake e kAnane ja deSa che." teoe zayyApAlakane ekAMtamAM laI jaIne te pramANe karyuM. kAraNa ke uga zAsanavALA rAjAonI AjJA duladhaya che. enI vedanAthI zayyApAlaka tarataja maraNa pAme, ane vAsudeve mahA mAThA vipAkavALuM azAtA vedanIya karma bAMdhyuM. nitya viSayamAM Asakta, rAjyamUchamAM parAyaNa, bhujagalanA garvathI jagatane tRNa samAna gaNanAra, prANAtipAta (jIvahiMsA) mAM niHzaMka, mahAraMbha parigraha vALe ane krara adhyavasAyathI samaktirUpa AbhUSaNane nAza pamADanAra e tripRSTa vAsudeva nArakInuM AyuSya bAMdhI rAzI lAkha varSanuM AyuSya pUruM karI sAtamI narakabhUmimAM gaye. tyAM pratiSThAna nAmanA nArakAvAsamAM rahI pAMcase dhanuSya unnata zarIravALA teNe tetrIza sAgaropama sudhI mahAkilaNa karmonuM phaLa avakana karyuM. tripRSNa vAsudevane kumAravayamAM pacavIza sahaja, mAMDalikapaNAmAM pacavIza sahastra, divijayamAM eka sahastra, ane rAjya pALavAmAM trAzI lAkha ne ogaNapacAsa hajAra varSa-ema sarva maLI rAzI lAkha varSanuM AyuSya pUrNa thayuM. pitAnA anuja baMdhunA paMcatvathI utpanna thayelA zekavaDe rAhuthI sUryanI jema acala baladeva parAbhava pAmyA. pite vivekI hatA te chatAM paNa brAtunehanA vazathI jANe avivekI hoya tema uMce karUNa svare rUdana karavA lAgyA. te vilApa karatAM belyA ke "he baMdhu! tame beThA thAo, AvA zayanakarmamAM Avo Agraha kema rAkhe che? purUSasiMha evA tamane hAla AvuM apUrva Alasya kyAMthI prApta thayuM? he bhAI! ApaNA dvAra AgaLa sarva rAjAo tamArA caraNanA darzana karavAne utsuka thaI UbhA che, te dIna rAjAonI upara tamAre prasAda kara yukta che. he bAMdhava! kIDA athe tamAre AvuM mana rAkhavuM ghaTatuM nathI, kAraNa ke Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120] anuja baMdhunA paMcatvathI balabhadra karela vilApa [pa 4 thuM tamArI vANIrUpa amRta vinA mAruM hRdaya bhaMga thaI jAya che, he priya bhAI, moTA utsAhavALA ane vaDilanI bhaktivALA evA tamane AvI rIte nidrA ane mArI avajJA karavI sarvathA saMbhavatI nathI. are! huM ugra vidhithI hata thaI gaye, mArA5ra A zuM duHkha AvI paDayuM !" A pramANe vilApa karatAM karatAM baladeva mUcha pAmIne pRthvI upara paDayA. kSaNavAre saMjJA meLavI beThA thaI TaLavaLatAM "hA bhrAta!" ema uMce svare AkraMda karavA lAgyA, ane vAsudevane pitAnA usaMgamAM lIdhA. pachI jyAre vRddhoe sArI peThe samajAvyA tyAre kSaNavAra dharyanuM avalaMbana karIne temaNe anuja baMdhunuM aMgasaMskArAdi kRtya karyuM. uttarakriyA karyA pachI paNa pitAnA anuja baMdhune vAraMvAra saMbhArI saMbhArIne zrAvaNa mAsanA meghanI peThe, temaNe lecanamAMthI azra pravAha pADavA karyo. tyAra pachI udhAnamAM araNyanI peThe, gharamAM samazAnanI paDe, kIDAsarovaramAM ke nadImAM gharanI khALenI peThe ane baMdhusamAjamAM rAtruonA samAjanI peThe balabhadrane a95jaLamAM maryanI jema jarA paNa prIti utpanna thaI nahIM. anukrame zreyAMsa prabhunI zreyakArI vANInA smaraNathI saMsAranI asAratA ciMtavIne teo viSayathI parAkSukha thayA. paNa svajanenA AgrahathI keTalAeka divasa gharamAM rahyA. ekadA dharma zeSa nAmanA AcArya tyAM padhAryA. baLadeva temanA caraNa samIpe prApta thayA, ane ahaMtanI vANune anuvAda karanArI teonI dezanA sAMbhaLI temane saMsAra uparathI vizeSa nirveda prApta thayuM. tatkALa zuddha buddhivALA temaNe te AcAryanI pAse dIkSA grahaNa karI. kAraNake mahAzaya jANyA pachI tarataja AcaraNa karavAmAM pravarte che. sadguNI baLadeva munie mULa tathA uttara guNanuM samyak prakAre pAlana karatAM, sarvatra samatAne dhAraNa karatAM, pariSane sahetAM, vAyunI piThe pratibaMdha rahita rahetAM ane sarSanI jema eka daSTithI avalokana karatAM grAma, Akara tathA purAdikamAM keTalAka kALa sudhI vihAra karyo. svabhAvathIja jemanA cittanI vRtti nirmaLa che evA acala balabhadra paMcAzI lAkha varSe nigamana karI, chevaTa sarva kamane ghAta karI mokSapadamAM nivAsa pAmyA. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalakApuruSacarite mahAkAvye caturthe parvaNi zrIzreyAMsatripRSTAcalAzvagrIvavarNano nAma prathama: sa: | Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii vAsupUjya svAmI // OnOOAA nnnnnn ALOPOST AAOnOA nanonos AAAAP sana GUITMENTS 0000000 0000000 vizvopakArakIbhUta-tIrthakRtkarmanirmitaH / surAsuranaraiH pUjyo, vAsupUjyaH punAtu vaH / / 12 / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sargara je. DQIQDQIQIRDODIRDINDAL vAsupUjya caritra. iMdra ane upedronA mugaTanA agrabhAgathI jemanA caraNanA khenI paMkti ghasAyelI che evA vizvane pUjavA lAyaka ane vizvanuM rakSaNa karanAra zrIvAsupUjya bharAvAnane namaskAra karIne rUpatha dhyAnamAM rahele huM ahaMtanI jema vizvane pavitra karanAra ane caMdrathI paNa ati nirmaLa evuM te prabhunuM caritra have kahIza. puSkaravara dvipamAM pUrva videhakSetranA AbhUSaNarUpa maMgalAvatI nAmanA vijayamAM ratnasaMcayA nAme eka nagarI che. te nagarImAM sarva lakSamIothI adhika ane caMdranI jema sarvajanane vallabha padyottara nAme rAja hatuM, bIjA rAjAo jevI rIte tenA zAsanane bhaktithI mastaka para dhAraNa karatA, tevI rIte te jinezvaranA ujavaLa zAsanane hamezAM hRdayamAM dhAraNa karate hate. guNanA maMdivarUpa te rAjAne lakSmI ane kIni baMne jANe joDale janmI hoya mi sAtheja vadhavA lAgI. rAjAomAM ziremaNirUpa pakvottara rAjAe samudrarUpa pharatA vasavALI badhI pRthvI upara pharatI khAInI kaTimekhalAvALI eka nagarInI jema uttama rAjya calAvavA mAMDayuM. lakSmI vidyutanA jevI thapaLa che, zarIra vayanI peThe nAzavaMta che, lAvaNaya kamaLanA patra upara rahelA jaLabiMdunA jevuM asthira che, ane bAMdha mArgamAM ekaThA maLelA vaTemArgunI jema judA judA cAlyA javAnA che. evI rIte hRdayamAM bhAvanA karatA e rAjAne saMsAra uparathI vairAgyazA prApta thaI jethI ekadA moTA manavALA e rAjAe vajunAbha gurUnA caraghukamaLa samIpe jaI ruktirUpI lamIne prApta karAvanArI dIkSA grahaNa karI. pachI ahaMta prabhunI bhakti vigere keTalAka ujavaLa sthAnakenuM ArAdhana karIne sadbuddhivALA te rAjAe tIrthaMkaranAmaka upArjana karyuM, khanI dhAra jevuM tIkSaNa e vrata ghaNA kALapayata pALI prAMta kALa karIne prAkRta nAmanA dazamA devalokamAM te mahaddhika devatApaNe utpanna thayA. jaMbudvIpanA dakSiNa bhAratamAM prInI caMpakanA puSpamaya zirAbhUSaNa jevI caMpA nAme eka nagarI che. e nagarImAM ratna maNimaya bhItavALA caityenI aMdara pratibiMbita thayelA lake jANe vaikiyarUpane dhAraNa karatA hoya tevA jaNAya che. rAtrie jemAMthI jaLanA nijharaNuM jhare che evA caMdrakAMta maNinA pagathIAvaLI ane svayameva jotpattivALI krIDAvApikAe B - 16 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122] jayAdevIe dhAraNa karela prabhugarbha [parva 4 thuM tyAM pratyeka maMdire zebhe che. sugaMdhI dhUpanA dhumADAnI zreNiothI aneka vAsAgaro sarSiNIothI pAtALabhavananI jema sArI rIte zebhe che. temAM nagaranI strIo niraMtara kriIDA kare che evA krIDAsarevaro kSIrasamudramAMthI nIkaLatI aprasarAonA vilAsane dhAraNa kare che. lIlAthI ja svaravALI parjakaizikI nAmanI gItine gAyana karanArI tyAMnI strIo mayUranI kakAvANI sAthe spardhA kare che. tyAMnA dhanADhaca lekamAM tAMbUlanI bIDIne dhAraNa karatI strIo paDhAvavAne mATe hAthamAM popaTa rAkhIne pharatI hoya tevI jaNAya che. te nagarImAM parAkramathI jANe iMdra hoya ane kAMtithI jANe sUrya hoya tevA IphavAku vaMzamAM utpanna thayelA vasupUjya nAme rAjA che. megha jema garjanA karIne pachI jaLavaDe pRthvIne tRpta kare che tema e rAjA vAcakone bolAvavAne DhaMDhero pITAvIne pachI dhanavaDe sarvane tRpta karate hate, pratApa mAtrathI zatruone dabAvanArA e rAjAnA aneka sainike digvijayane mATe nahIM paNa phakta krIDA karavAne mATeja pRthvImAM pharatA hatA. AjJArUpI sAravALo e rAjA duSTone sakhta zikSA karatuM hatuM tethI "cora" e zabda-nAma kezamAMja phakta jovAmAM AvatuM hatuM, kema! nahIM. dharmazALI purUSAmAM prItivALA e rAjAe zrIvatsanA cinDanI peThe sarvajJanA pavitra zAsanane hRdayamAM dhAraNa kareluM hatuM. pitAnA kuLarUpe sarovaramAM haMsI jevI, rUpathI ratine jItanArI ane prItinuM pAtra evI jayA nAme temane paTTarANI hatI. vakra ane maMda gamana karanArI e ramaNI, gaMgA asta thavAne vakhate (prAte) jema samudramAM pese tema vasupUjya rAjAnA manamAM pesatI hatI, ane zuddha phATika maNinI jevA nirmaLa e rANInA cittamAM sadUbhaktithI paramAtmAnI jema vasupUjya rAjA pesatA hatA. rUpa, lAvaNya ane nirmaLa guNothI sadaza evA e rAjadaMpatIne vilAsa karatAM karatAM advaita sukhamaya sarva kALa nigamana thatuM hatuM. A tarapha prANuta devalekamAM pakvottara rAjAnA jathe utkRSTa sukhamAM magna thaIne pitAnuM AyuSya pUrNa karyuM. pachI jayeSTha mAsanI zukala navamIe zatabhiSA nakSatrane caMdra sAthe vega thatAM cyavIne te jayAdevInI kukSimAM avataryA. te samaye sukhe sutelA jayadevIe tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahAsvapna yA, azvanI rekhA caMdrane ane parvatanI guphA siMhane jema dhAraNa kare tema jayAdevIe atyuttama garbhane dhAraNa karyo. anukrame phalzanamAsanI kRSNa caturdazIe zatabhiSA nakSatramAM rasatA varNavALA ane mahiSa (pADA)nA lAMchanavALA eka putrane janma Ape. AsanakaMpavaDe chappana dikukamArIoe prabhunA janmane jANe prabhu ane temanI mAtAnuM yathocita sUtikAkarma karyuM. tyAra pachI pAlaka vimAna upara ArUDha thaIne zakraIMdra pitAne parivAra laI tyAM AvyA, ane tatkALa prabhunI jema prabhunA sUtikA gRhane pradakSiNA karI pachI temAM praveza karI, jayAdevIne avasthApinI nidrA ApI, temanI paDakhe prabhunA pratibiMbane sthApana karI, pote pAMca rUpa karyA. eka rUpe prabhune grahaNa karyA bIjA rUpe, chatra dharyuM, be rUpe be bAju cAmara vIMjavA lAgyA, ane eka rUpe vaja laIne AgaLa cAlyA. tyAMthI sumerU parvata para jaI atipAMDu Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 ] prabhu pratye zanI stuti [ 123 kabalA nAmanI zilA upara rahelA siMhAsana upara prabhune utsaMgamAM laIne zakrendra beThA. te avasare amyureMdra vigere tresaTha idroe tIrthanA jaLathI bharelA kuMbha vaDe prabhune abhiSeka karyo. pachI IzAnaka95nA adhipatinA utsaMgamAM zakaIMdra potAnA cittanI jema prabhune sthApana karyA, ane bhaktimAM catura evA teNe prabhunI AsapAsa cAre dizAomAM phATikamaNinA cAra vRSabha vikuvya. snAnavidhinI vilakSaNatAmAM catura evA zakendra te vRSabhanA zRMgamAMthI nIkaLatA jaLavaDe prabhune snAna karAvyuM. pachI te cAra vRSabhene aMtahita karI prabhunA zarIrane luMchI gozISacaMdanathI vilepana karyuM, ane divya vastro, AbhUSaNe ane puchapathI prabhunuM arcana karI AratI utArI A pramANe stuti karavA mAMDI. he nAtha! cakravatIonA cakrothI, vAsudevanA cakrathI, IzAnaMdranA trizUlathI, mArA vAthI ane bIjA idronAM astrothI paNa je karmo kaI divasa bhedatAM nathI te karmo tamArA darzana mAtrathI bhedAI jAya che. kSIrasamudranI velAthI, caMdrAdikanI kAMtithI, meghanI dhArAothI, gozISacaMdananA lepanathI ane kadalIonA ghATA udyAnethI je duHkhene paritApa zamI "jate nathI te tamArA darzanamAtrathI tatkALa zAMti pAmI jAya che. aneka prakAranA kavAthe "(ukALA)thI, jAtajAtanA cUNethI, ghaNAM prakAranA lepathI, aneka prakAranI zastrakriyAthI tathA bahu rItanA maMtraprayegathI je rogo chedAtA nathI te rego tamArA darzana mAtrathI tarata pralaya pAmI jAya che. he prabhu! vadhAre zuM kahevuM ! TuMkAmAM eTaluM kahevAnuM che ke je kAMI A jagatamAM asAdhya che te tamArA darzana mAtrathI sAdhya thaI jAya che. mATe he jagatpati! A tamArA darzananuM huM e phaLa IcchuM chuM ke vAraMvAra mane tamAruM darzana thAo." A pramANe prabhunI stuti karI, temane laI jAdevIne paDakhe mUkI prabhune namaskAra karyo. pachI devInI avasthApinI nidrA harI, temanA paDakhAmAMthI prabhunuM pratibiMba laI zaka iMdra svargamAM gayA, ane bIjA IMdro merU parvatathI parabhAryA svasthAne gayA. pachI prAta:kALe kamaLane vikAsa karanArA sUryodayanI jema jagatanA cittone vikAsa karanArA vasupUjya rAjAe janmotsava karyo, ane vAsupUjya tathA jayAdevIe zubha divase prabhunuM vAsupUjya evuM yathArtha nAma pADayuM. zakaI aMguThAmAM saMkramAvelA amRtane cUsavAthI prabhu vadhavA lAgyA; kAraNa ke ahaMtabhagavAnane dhAtrImAtAe bIjA kArya karavAthI ja gaNAya che, stanapAna karAvavAthI dhAtrI gaNAtI nathI. iMdranI AjJAthI pAMca devAMganAo dhAtrIpaNe chAyAnI peThe prabhunI sAthe rahetI hatI, ane temanAthI lAlana pAlana thayelA prabhu hamezAM vRddhi pAmatA hatA. samAna vayanA thaIne AvelA devakumAronI sAthe kaIvAra suvarNaratnamaya divya daDAothI, kaIvAra hIrAratnajaDita zaMkulA (zaDI)thI, koIvAra bhramaranI peThe bhamavAnI krIDAthI, keIvAra mAhamAMhI dAva karI AmalInA vRkSa upara caDavAnI krIDAthI, keIvAra vegathI deDavAnI ramatathI, koIvAra aMtardhAna thavAnI ( saMtAI javAnI) krIDAthI, keIvAra phALa mAravAnI krIDAthI, keI vAra ThekavAnI ramatathI, keIvAra pANImAM taravAthI, keIvAra siMhanAdanI ramatathI, koIvAra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124] prabhunA mAtApitAe darzAvela IcchA [ parva 4 thuM muNiyuddhathI ane kaIvAra bAyuddhathI krIDA karatA evA prabhue bAlyapaNAne gya evI zizuvaya nirgamana karI. anukrame sIttera dhanuSya uMcA ne sarva lakSaNee yukata evA prabhu mRgAkSIonA manane haranAruM yauvanavaya pAmyA. eka divase saMsArasukhathI vimukha jaNAtA vAsupUjya prabhune temanA mAtApitA putrapaNAnA vAtsalyabhAvathI A pramANe kahevA lAgyA-"he kumAra ! tamArA jevA putranA janma mAtrathI jagat badhAnA ane amArA sarva manoratha pUrNa thayA che, te paNa kAMIka tamane kahevAnuM che, kAraNa ke amRtathI kaI tRpti pAme? madhya dezamAM, vatsa dezamAM, gauDa dezamAM, magadha dezamAM, kezala dezamAM, tesaLa dezamAM, prAgatiSamAM, nepALa dezamAM, videha dezamAM, kaliMga dezamAM, utkala dezamAM, puMDra dezamAM tAmraliptamAM, mUla dezamAM, malaya dezamAM, mudugara dezamAM, mallavarNA dezamAM, brahmottara dezamAM ane bIjA paNa pUrva dizAnA AbhUSaNa rUpa sarva dezomAM tathA DAhala dezamAM, dazArNa dezamAM, vidarbha dezamAM, aSkama dezamAM, kuMtala dezamAM, mahArASTra dezamAM, aMdhra dezamAM, murala dezamAM, kathakezika dezamAM, su52 dezamAM, kerala dezamAM, kamila dezamAM, pAMDatha dezamAM, daMDaka dezamAM, cauDa dezamAM, nAzikya dezamAM, kaMkaNa dezamAM, kaurava dezamAM, vanavAsa dezamAM, kellAddhimAM, siMhala dezamAM ane bIjA paNa dakSiNa dizAnA dezamAM, saurASTra dezamAM, trivaNa dezamAM, dazeraka dezamAM, abuMda dezamAM, kaccha dezamAM, Avartaka dezamAM, brAhmaNavAhamAM, yavana dezamAM, siMdhu dezamAM, ane bIjA paNa pazcima dizAnA dezamAM tathA zaka dezamAM, kekaya (kAbula) dezamAM, krANu dezamAM, hUNa dezamAM, vAnayuja dezamAM, paMcAla dezamAM, kulUta dezamAM, kAzamIra dezamAM, kAMja dezamAM, vAlvika dezamAM, jAMgala dezamAM, kurU dezamAM ane bIjA paNa uttara dizAnA dezomAM tathA dakSiNa bharatAddha kSetranA sImADAnI pAja jevA vaitADhaya parvatanI ane zreNImAM ane bIjA paNa judA judA aneka dezomAM kulina, paMDita, zUravIra, moTA khajAnAvALA, yazavI, caturaMga sainyavALA, prajApAlanamAM prakhyAta, niSkalaMka, satya pratijJAvALA ane dharmanA anurAgI je rAjAo ane khecazvaro rahelA che te sarve moTI bheTa sahita pitAnI kanyAo tamane ApavAne azrAMtapaNe vAraMvAra amArI prArthanA kare che, tethI teonI kanyAo sAthe tamArA vivAhetsavanA darzana ApIne temanA tathA amArA manorathane pUrNa kare, ane kuLakramathI AvelA A rAjyane grahaNa kare, kAraNake have vRddhAvasthAmAM amAre vrata grahaNa karavuM eja ucita che." AvAM mAtApitAnAM vacana sAMbhaLIne vAsupUjya bhagavAna hAsya karatA belyA "he mAtApitA ! sutapremane yogya evAM A tamArAM vacane yukta che; paNa A saMsArarUpI arayamAM sArthavAhanA vRSabhanI peThe bhamI bhamIne huM ghaNe kheda pAmI gayo chuM. kayA kayA dezamAM, kayA kayA nagaramAM, kayA kayA gAmamAM, kaI kaI khAmAM, kaI kaI aTavImAM, kayA kayA parvatamAM, kaI kaI nadImAM, kayA kayA kahomAM, kayA kayA beTamAM, ane kayA kayA samudramAM, jAtajAtanA rUpanuM parAvartana karI huM anaMtakALa nathI bhaye? have te nAnA prakAranI niomAM bhramaNa karavAnA sthAnarUpa A saMsArane mAre chedI nAkha che, mATe saMsArarUpI vRkSanA dehadarUpI kanyAonI sAthe vivAha karavAnI ane rAjyabhAra grahaNa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 jo] prabhunI dIkSA levAnI prabala IcchA. [125. karavAnI mAre kAMI paNa jarUra nathI. jo tamAra mArA utsava ja jevA hAya te| dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa samayanA mahAtsaveA janmasamayanI jema tamAre ane jagatane jovA cegya thaze." AvAM putranAM vacana sAMbhaLIne vasupUjya rAjAe ayukta leAcanavaDe kahyuM. are putra! tuM A sa`sAra taravAmAM utsuka che ema huM... jANuM chuM. tItha karanA janmane sUcavanArAM cauda mahAsvapnAthI tamAre A janma sa sArasamudranA pArane lAvanArA che, ema amArA jANavAmAM AvyuM che. huM ni:saMzaya kahu` chuM ke tame A bhavasAgara tarIja gayA che| ane dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANu saMbaMdhI mahesravA paNa avazya thavAnA ja che; tathApi te utsaveAnI aMtagata tamArA vivAhAtsava paNa karavAnI mArI icchA che. kAraNake mekSane pAmavAne IcchatA evA ApaNA pUrvajoe paNa e utsava Acarela che. jue! ApaNA IkSvAkuva`zanA AdipurUSa bhagavAn RSabhadevajI pAtAnA pitA nAbhirAjAnI AjJAthI sumaMgalA ane sunaMdA nAmanI e kanyAe sAthe paraNyA hatA; ane tyAra pachI pitAnI AjJA pramAthe sRSTivyavahAra batAvI, rAjya pALI, bhAga bhAgavI jyAre samaya Avye tyAre dIkSA lIdhI hatI ane te pramANe grahaNa karelI dIkSAthI paNa prAMte e prabhu meAkSane pAmyA hatA; kAraNake tamArA jevA purUSAne te grAmanI jema meAkSa najIka hovAthI prApta karavuM saheluM che. bIjA paNa ajitanAthathI mAMDIne zreyAMsanAtha sudhInA tItha kare e pitAnA vacanathI udvAha karIne ane A pRthvI upara rAjya karIne pachI meAkSane sAce che, tevI rIte vivAha, rAjyazAsana, dIkSA ane nirvANunA sAdhanethI tame paNa te pramANe karIne pUrvajone anusarA," AvAM pitAnAM vacana sAMbhaLI vAsupUjya kumAre namratAthI kahyuM-"he pitAjI ! e sarvAM pUrvajonAM caritro hu' jANu chuM; paNa A saMsAranA mArgImAM, pAtAnA kuLamAM ke bIjAnA kuLamAM eka khIjAnu' sadrazapaNu* kAIthI pravarttanavaDe karI zakAtuM nathI, je tItha kareAe vivAhArdika karelA che teone lAgaphaLavALAM savizeSa kramAM rahelA hatA. tethI traNa jJAnane dhAraNa karanArA e mahAtmAe e bhega bhAgavIne te krameone khapAvyAM hatAM. paNa mAre tA kAMIpaNa bhAgaphaLakama avazeSa rahela' nathI ke je mekSamAM vinrarUpa thAya, mATe mane te| dIkSA levAnIja AjJA ApavAne ceAgya che. vaLI mallinAtha, neminAtha ane pArzvanAtha e traNa bhAvi tI karA pazu vivAha tathA rAjyane aMgIkAra karyA vagaraja muktine meLavavA mATe dIkSA gahaNa karaze. carama tIthaMkara zrI vIrabhagavAn peAtAne bhAgya ka` thADu' hAvAthI vivAha karaze, paNa rAjaya karyA vagaraja dIkSA laI siddhi pa!maze. tethI ka*nI vicitratAne lIdhe tIrthaMkarAne paNa ekaja mA nathI A pramANe vicAra karI mane AjJA Ape, ane premavaDe kAyara thAe nahIM. "" A pramANe peAtAnA mAtApitAne samajAvI, janma pachI aDhAra lAkha varSe gayA pachI prabhu dIkSA levAne utsuka thayA. tatkALa AsananA ka'pavAthI prabhunA dIkSAavasara jANI lekAMtika 1 anya sthAnake vAsupUjya ane pArzvanAtha paraNyAne adhikAra che, ahI' nA kahe che, tattva kevaLI gamma. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] vidhyazakti rAjAnu' vRttAMta [ patra 4 thuM devatAe brahmadevalAkamAMthI tyAM AvyAM. teoe prabhune pradakSiNA pUrvaka praNAma karI 'hai svAmI ! tIne pravartAvA ' ema vijJapti karI. A pramANe kahIne teo peAtAnA devaleAkamAM gayA. pachI anugraha karavAmAM tatpara evA prabhue vArSikadAna ApyuM. te dAna ApI rahyA pachI varSARtune te prajA jema iMdrotsava kare tema iMdroe AvI prabhunA dIkSAbhiSekanA maheAtsava karyo. pachI suraasurAe racelI ane siMhAsanathI suzeAbhita evI pRthvI nAme zikhikA upara prabhu birAjamAna thayA. temAM rahelA pAdapITha upara peAtAnA caraNu mUkI maNimaya siMhAsana upara rahelA prabhu suvaNunA kamaLa upara rahelA rAjahuMsanI peThe zaiAsavA lAgyA. kAI AgaLa rahelA pAtapeAtAnAM zastrone uchALatA, koI divya chatra hAthamAM rAkhatA, kAI cAmara dhAraNa karatA, koI paMkhA rAkhatA, keAI sugaMdhIpAtra dharatA, ane kAI puSpAnI mALAe rAkhatA evA aneka iMdroe paravarelA tathA deva asura ane manuSyAe sevelA jagatpati vihAragraha nAmanA uttama vanamAM AvyA. e upavanamAM AMbAnA aMkurAnA svAdavaDe hu pAmelA madhura zabdavALA keliA bhaktinA utkarSa thI jANe prabhunI stuti karatA hAya, patrananA halAvavAthI kharI paDelA puSpAnA gucchAnA bhAnAthI navIna zekavRkSeA jANe prabhune adhya ApatA hAya, camelI ane AsapAlavanA puSpAthI jharatA evA makara darasanA miSathI devatAe jANe prabhunA caraNane dhAvAne pAghajala ApatA hAya, cAreALInA puSpAmAMthI nIkaLatA madhura rasanA pAnathI unmatta thayelI bhamarIonA samUha jANe prabhunI pAse mAMgaLika gIta gAtA hAya, praphullita puSpAnA atyaMta bhArathI jemanAM mastake namelA che evAM kaNI kAranAM vRkSA jANe prabhune adhika namaskAra karatAM hoya ane puSpAnA AbhUSaNlRAthI ramaNika temaja padmavarUpI hAthane halAvatI vAsaMtI latAoe prabhunI pAse jANe nRtyane AraMbha karyAM hAya tevI rIte vRkSAne tathA latAone vizeSa zeAbhA utpanna karatA vAsupUjya bhagavAne jANe khIjA vasaMtarAja hoya tema te udyAnamAM praveza karyAM. pachI prabhue zikhikA uparathI nIce utarI phAlguna mAsamAM vRkSA jema patrone tajI de tema puSpamALA tathA AbhUSaNeA tajI dIdhAM. pachI skadhabhAga upara iMdre mUkelAM devadRSya vajrane vahana karatA evA prabhue catutha tapa karIne pAMcamuSTi leAcapUrvaka phAlguna mAsanI amAvAsthAne divase varUNa nakSatramAM divasanA aparA++ kALe seA rAjAonI sAthe dIkSA lIdhI. tyArapachI sura asura ane manuSyanA adhipatie jaganA gurU evA prabhune namaskAra karIne sAyaMkAle yAcakeA pAtapAtAne ThekANe jAya tema pepeAtAne sthAnake gayA. bIje divase mahApura nagaramAM sunaMda rAjAne ghera prabhue parama annathI pAraNu' karyuM. te vakhate devatAoe vasudhArAdika pAMca divya prakaTa karyAM, ane sunade prabhunA caraNane ThekANe eka ratnamaya pITha karAvI. tyAMthI prabhu aneka grAma, Akara ane nagara vigere sthAneAmAM pavananI jema apratibaddhapaNe vihAra karavAne pravartyA. have pRthvIpura nagaramAM rAjAonA ziznamaNi pavanavega nAmanA hatA. teNe pRthvI upara ghaNA varSo pa ta nivine rAjya karyuM. prAMte rAjA rAjya karatA ceAgya avasare te Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 jo] yuddhamAM vidhyazakti rAjAe prApta karela jaya [ 127 rAjA zravaNasiMha nAmanA muninI pAse vrata laI, duSkara tapa tapI, mRtyu pAmIne anuttara vimAnamAM devatA thayeA. A jaMbUdvIpanA dakSiNa bharatAddhamAM sarva saMpattiethI avadhya evu vadhyapura nAme nagara che. temAM viMdhyAdrinA jevA baLavAna, zatrurUpI tulane uDADavAne mahAvAyu che ane sa rAjAbhaiAmAM kezarIsiMha samAna vidhyazakti nAme rAjA hatA. krUra graheAnI peThe te rAjAnA e bhujAiDa jayAre paraspara athaDAtA tyAre sarva rAjAe kSeAma pAmI jatA hatA. bhrakuTInA bhaMgathI bhayakara ane atyaMta rAtI evI dRSTithI jANe gaLI jatA hAya tevA te rAjAne zatrue nAsatAM nAsatAMja joI zakatA hatA. peAtAne jIvavAnI icchAthI zatru paNa tenA Azraya letA, ane 'dhana ApIne paNa prANa bacAvavA' e nItithI tene mATe daMDa ApatA hatA. eka vakhate zakraiMdra jema sudharmAM sabhAmAM bese tema sa* sAmata tathA amAtya vigere parivArathI paravarele te rAjA sabhAmAM beThA hatA tevAmAM chaDIdAre praveza karAvelA eka cararUSa tyAM AnyA. rAjAne namaskAra karI besIne teNe dhIme dhIme vijJapti karavA mAMDI-"he deva ! ApanA jANavAmAMja haze ke A dakSiNa bharatAddhamAM lakSmInA bhaMDAratulya sAketapura nAme eka mATuM nagara che. tyAM ghaNI sainyasamRddhithI jANe bharata cakravattInA senApati hoya tevA pata nAme meTI bhujAvALA rAjA che. tenI pAse peAtAnA svarUpathI uCzI ane raMbhAneA parAbhava karanArI ane kAmadevanA dhanarUpa guNamajarI nAme eka vezyA rahe che, e suMdarInA sukhane racatAM avaziSTa rahelAM paramANuethIja vidhAtAe pUrNimAnA caMdra banAvyeA haze ema lAge che. 'amArAthI zuM adhika lAvaNya keAI ThekANe tameAe sAMbhaLyu che ? ' ema pUchavAne mATeja jANe tenAM netro kAna sudhI AvyA hAyanI ! ema jaNAya che, arthAt tenAM netro kaNu paryaMta lAMbAM che. tenI chAtI upara evAM vizALa ane maneAhara stane racelAM che ke jemanI upamA e peAteja che, bIju kAMI upamA ApavA ceAgya nathI. tenA madhyabhAga evA kRza che ke jANe teNe nitya sahavAsathI utpanna thayelA snehathI stanarUpI kuMbhane peAtAnI vizALatA ApI dIdhI hAya tema jaNAya che. tenA hAthapaga kamaLanA jevA kAmaLa che, ane temAM rahelI rAganI sapattithI te keli vRkSanA pallavAne anusaratA che. e suMdara ramaNI gAyanamAM kaiAkilA jevI che, nRtyamAM urvAMzI tulya che, ane madhura vINA vagADavAmAM tuMbarU gadhanI jANe saheAdarA haiAya tevI che. he mahArAjA ! nArIomAM ratnarUpa e vArAMganA te Apa mahArAjAnI pAseja ghaTe che, mATe suvaNu ane maNinI jevA tame baMnenA ucita ceAga thAo. jevuM lavaNu vagaranuM bhAjana, jevuM netra vagaranu sukha ane caMdra vagaranI rAtrI tevI rIte e suMdara vezyA vagara tamArU rAjya che. " A pramANenAM e sevakanAM vacanA sAMbhaLIne vidhyazakti rAjAe e guNama'jarI vezyAnI yAcanA karavAne mATe padegta rAjAnI pAse kUtarUpe peAtAnA eka maMtrIne mekahyuM, Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] parvata pAsethI viMdhyazakti rAjAe guNamaMjarI vezyAnI karela yAcanA [parva 4 thuM jANe vegathI AkAzane tarI jatA hoya tevA vegI vAhanathI te maMtrI svalpa kALamAM sAketapura nagare jaI pahoMcyo, ane parvatarAjAnI sabhAmAM jaI tene kahevA lA-"rAjA vidhyazakti tamArAthI judA nathI ane tame tenAthI judA nathI. samudra ane taraMgajaLanI peThe tame baMne rAjAomAM abhedapaNuM che. tamArA baMnene AtmA ekaja che, phakta zarIraja judAM che, je temanuM te tamArUM che ane je tamArUM te temanuM che. tamArI pAse guNamaMjarI nAme eka suMdara vezyA che ema saMbhaLAya che, tene amArA rAjA vidhyazakti kautukane mATe pitAnI pAse maMgAve che. tethI tamArA baMdhu ane tamArA jevA te rAjAne mAgaNI karavAthI e vezyA Ape; kAraNa ke vezyA strIone ApavAmAM ane grahaNa karavAmAM koI paNa niMdA jevuM nathI." A pramANenAM maMtrInAM vacanathI yaSTivaDe sparza karelA sarpanI peThe kopathI pitAnA heThane kaMpAvate parvata rAjA bolyo-"are ! sevaka! e duSTa hadayavALe viMdhyazakti rAjA mArA baMdhu che e pramANe tuM kema kahe che? kAraNa ke e prANathI paNa vahAlI evI guNamaMjarInI mArI pAse yAcanA kare che. jenA vinA huM eka muhUrta mAtra paNa rahevA samartha nathI tene grahaNa karavAnI IcchA karanArA tArA rAjAe mArA prANa levAnI IcchA karI che. eka dAsIne paNa huM AvuM nahIM te guNamaMjarIne zI rIte ja ApIza? mATe bhale viyazakti rAjA pitAnI zaktithI mAro mitra thAya vA zatru thAya. are maMtrI! tuM ahIMthI UThIne jA, tAre rAjAne A pramANe yathArtha kaheje; kAraNake te yathArtha kahenArA hoya che." AvAM parvatarAjAnAM vacana sAMbhaLI vAMkAM netra karate maMtrI UThyo, ane vAhana upara caDIne satvara viMdhyazaktinI pAse AvI tene sarva vRttAMta kahyuM. ne sAMbhaLI AhatinA hemathI jema agni pradipta thAya tema te krodhathI prajavalita thayo. pachI samudra jema maryAdA choDIne jAya tema lAMbA kALanI mitratA cheDIne garvanA parvata je viMdhyazaktirAjA parvatarAjAnI upara lazkara laIne cAle. e khabara sAMbhaLI parvatarAjA paNa sainyavAhana sAthe sanmukha AvyuM. zUravIra purUSa mitranI ane zatranI baMnenI sAme Ave che. pachI lAMbA kALathI pracaMDa bhujAo para AvI rahelI khujalI samAvavAne auSadha jevuM temanA agra sainikenI vacce mahAyuddha pravatyuM. sAmasAmA laDAI karatAM hAthIonI jema baMne sainyanA subhaTe paraspara sAmA AvatA hatA ane pAchA haThatA hatA. bhAlAthI vIMdhAyA chatAM paNa huMkAra karate kaI vIra purUSa taMtumAM parovAyelA maNinI jema zobhate zatrunI sAme dhasI AvatuM hatuM. kuzaLa dhanuSadhArIoe ghATA bANanA mAravaDe subhaTa vinAnI karI mUkelI yuddhabhUmi laNe lIdhelA zarakaTavaDe jema araNyanI bhUmi lAge tevI lAgatI hatI. sarponI jema paranA prANene haranArA parigha, zalya, gadA ane mudgara vigerenA paDavAthI sarva dizAo vyApI rahI hatI, ane zukala ane kRSNa pakSamAM caMdrikAnA tejanI jema baMne sainyane kSaNe kSaNe sarakhI rIte jaya parAjaya thatuM hatuM. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je] yuddhamAM vidhyazakti rAjAe prApta karela jaya [129 pachI parvata rAjA sarva baLathI hAthamAM dhanuSa laI, ratha upara caDIne yuddha karavAne mATe raNabhUmimAM AvyuM. te vakhate sintha ukheDelI pRthvInI rajavaDe jema aMtarIkSa DhaMkAI jAya tema ekI sAthe karelI bANavRSTithI teNe zatrunA sainyane DhAMkI dIdhuM ane thoDIkavAramAM te jene vega rokI zakAya nahIM evA parvata rAjAe baLavAna pavana jema vRkSane bhAMgI nAkhe tema viMdayazaktinA sainyane bhAMgI nAMkhyuM. pitAnA sainyano bhaMga thayele jaIne krodha pAmela mahAbhuja viNazakti rAjA jANe kALarAtrIno anuja baMdhu hoya tema zatruono saMhAra karavAne taiyAra thayo. tene Avato joI mRgalAo jema siMhane ane sarpo jema garUDane sahana karI na zake tema parvata rAjAnA sainiko tene sahana karI zakyA nahIM. pachI dhanuSya ane pracaMDa bhujAnA baLathI garva pAmelA vidhyazakti rAjAe jenuM sainya parAbhava pAmeluM che evA parvata rAjAne pitAnI AgaLa raNabhUmimAM bolAvyo. pachI nArAjI ane addhacaMdra bANethI paraspara vadhu karavAnI IcchA karanAra te bane rAjAo vacce moTuM yuddha thayuM. ratha upara rahelA te bane rAjAoe eka bIjAnA ratha, rathanA ghoDA ane sArathInuM meghanI jema maMthana karI nAMkhyuM. pachI bIjA ratha upara besIne kalpAMta kALamAM parvatanI jema teoe pharIvAra yuddha karavA mAMDayuM. thoDIvAramAM vidhyazaktie potAnI zaktithI parvatarAjAne sarpane jema viSa rahita kare tema astra ane vIrya vagarane karI dIdho. tethI moTA hAthIthI hAthInA baccAnI jema viMdhyazakti rAjAe parAbhava karele parvata rAjA pAchuM joyA vagara ja tyAMthI palAyana karI gayo. vidhyazaktie parvatanA nagaramAM praveza karI guNamaMjarI vezyA ane bIju hastI vigere sarvasava laI lIdhuM, kahyuM che ke jenuM parakama tenI lakSmI che. pachI pUrNa thayelA meghanI jema raNasAgaramAMthI nivRtta thaIne kRtArtha thayele viMdhyazakti rAjA pitAnA vidhyapuramAM AvyA. phALathI cukelA siMhanI jema ane ThekaDe mAravAthI cukelA vAnaranI jema raNamAMthI bhagna thayela parvatarAjA tyArathI ghaNu kaSTamAM rahevA lAgyo. chevaTe evA parAbhavathI lajajA pAmIne teNe saMbhavAcAryanI pAse dIkSA lIdhI. duHkhe tapI zakAya evA mahA tapa karatAM teNe evuM niyANuM karyuM ke "AgAmI bhavamAM huM viMdhyazaktine vadha karanAra thAuM." jema photarAMo laIne tenA badalAmAM mANijya vece tema teNe moTA tapane AvuM niyANuM bAMdhI vecI dIdho. aMte anazana karI mRtyu pAmIne te prANata devalekamAM devatA thayA. rAjA vidhyazakti paNa cirakALa bhavamAM bhramaNa karI prAMte eka bhavamAM jinaliMgane dhAraNa karI mRtyu pAmIne devalekamAM devatA thayA. tyAMthI cavIne vidhyazaktine jIva vijayapuramAM zrIdhara rAjAnI zrImatI nAmanI rANInA udarathI tAraka nAme putrarUpe utpanna thaye. te sIttera dhanuSyanI kAyAvALa, kAjalanA jevA zyAma varNavALe, betera lAkha varSanA AyuSyavALe ane ghaNA bhujabalavALo thA. chevaTe teNe cakra meLavI bharatAddhane sAdhI lIdhuM. kAraNa ke prativAsudeve bharatAnA svAmI thAya che. B - 17 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] dvArakApati brahma rAjAnuM varNana [ pa 4 thuM A tarapha saurASTra dezanuM mukhama'Dana dvArakA nAme nagarI hatI, tene suMdara killA pazcima samudranA taraMgAthI nira'tara dheAvAtA hatA. te nagaramAM sa` jagatanA ulaTA kramanuM nivAraNa karanAra ane mATA parAkramavALe jANe vAsudevanI harIphAI karatA hoya tevA brahma nAme rAjA hatA. lavaNusamudrane jema gaMgA ane siMdhu tema tenA aMtaHpuramAM pradhAna evI subhadrA ane umA nAme tene e rANIe hatI. kAmadeva jema rati ane prIti sAthe viSayasukha bhAgave tema te banne strIonI sAthe brahmarAjA cirakALa viSayasukha bhAgavateA hateA. tevAmAM pavanavegane jIva anuttara vimAnathI cyavI, mahAdevI subhadrAnA udaramAM avataryAM. sukhe sutelA subhadrA devIe khaladevanA janmane sUcavanArAM cAra mahAsvapnA joyAM. samaya AvatAM kamaLane jema gaMgA ane caMdrane jema pUrvadizA prasave tema sphATikamaNinA jevA nimA~La kumArane temaNe janma ApyA. 'divAneAne kArAgRhamAMthI mukta karavA vigere sukRtyathI jagane parama harSa ApatA evA brahmarAjAe putranuM vijaya evuM nAma pADyuM. judAM judAM kAya mATe nimAyelI pAMca dhAtrImAtaee lAlanapAlana kareleA e kumAra zarIranI zAbhAnI sAthe vaceAvRddhine pAmyA. kAnamAM suvaNunA capala akroTA, ka'mAM nAbhisudhI laTakatA ratnanA hAra, kiTabhAgamAM suvarNanI kaTArI sAthe kanakanI kaMTamekhalA, pagamAM vAgatI ratnanI ghugharamALa ane mastaka upara kAnazIAne dhAraNa karatA e kumAra sane ha pamADatA hatA. have prANata devalAkamAMthI cyavIne patarAjAnA jIva sarasI ( talAvaDI)mAM huMsanI peThe umAdevInI kukSimAM avataryAM. sukhe sutelA umAdevIe vAsudevanA janmane sUcavanArAM sAta mahA svapnA mukhamAM praveza karatAM joyAM. anukrame nava mAsa ane sADA sAta ditrasanI gabha`sthiti pUrNa thatAM varSARtu jema pU meghane janma Ape tema teNe zyAmavaNu vALA kumArane janma ApcA. kumAranA janmathI jANe parabrahmamAM nimagna thayA hoya tevA brahmarAjAe harSoMthI yAcakAne prasanna karavA pUrNAMka putrajanmane mATe utsava karyAM. zubha evA graha, nakSatra, tithi ane vAramAM kumAranuM dvidhRSTa evuM yathArtha nAma pADayuM. tApaseAnI strIe peAtAnA AMgaNAmAM ugelA ke kelinA vRkSanu jema lAlanapAlana kare tema pAMca dhAtrIoe judAM judAM kAryAM vaDe tenuM lAlanapAlana karavA mAMDayu. svecchAthI uchaLatA ane doDatA e capaLa bALakane pArAnI jema te dhAtrIe hAthathI pakaDI zakatI nahIM. pitA, mAtA ane jyeSTha baMdhu jemane harSoM sAthe peAtAnA aMtarasneha batAvatA hatA evA khIjA vAsudeva pratidina vadhavA lAgyA. jANe chaThThI dhAtrImAtA hoya tema vijayakumAra te kumArane tenI uparanA atyaMta snehathI keDa upara, hRdaya upara, pRSTha bhAga upara ane skaMdha upara vAraMvAra teDatA hatA. dvipRSTa kumAra paNa sneharUpI kAmaNathI khaMdhAI ne vijayakumArane anusarIne ja ubhA rahete, cAMdhatA, sutA, besatA, jamatA ane pANI pIta hatA, jyAre samaya Avye tyAre pitAnA aladhya zAsanathI teoe phakta vidyAgurUne nimittarUpa karIne lIlAmAtramAM sarva kaLAe grahaNa karI lIdhI, jemanu` madhya ( hRdayanA Azaya) jANuvAmAM AvatuM nathI evA ujavaLa ane zyAma varNavALA te banne saheAdarA jANe mUrtimAna Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmarAjAnI pAse tArakarAjAe mokalela dUta [131 kSIrasamudra ane lavaNasamudra hoya tevA jaNAtA hatA. nIlAM ane pILAM vastrone dhAraNa karanAra tathA tADa ane garUDanA cinhavALA e banne kumAre bALaka hatA te paNa tAraka prativAsudevanI AjJAne jarApaNa mAnya karatA nahatA. teone AjJAne atikrama, bhujavIrya ane aghadhyapaNuM vigere joIne tene bAtamI. dAe jaI tArakane A pramANe kahyuM-"he deva! dvArakAmAM brahmarAjAne ghera sAthe maLelA vAyu ane agninI jevA be atidurmada kumAre utpanna thayelA che, teo tamArI AjJAne mAnatA nathI. sarva zAstronI aMdara kuzaLatA ane vidyAnI siddhio teonA bhujadaMDanA baLane ahaMkArarUpa thayelI che. tethI he deva! tamArA saMbaMdhamAM A zubha hoya tema jaNAtuM nathI, mATe tamane jema egya lAge tema kare, ame te tamArA sevake chIe." AvAM vacane sAMbhaLIne tArakarAjAnAM netro kepathI capaLa thaIne pharakavA lAgyAM. tarata ja moTA parAkramavALA pitAnA senApatine belAvIne teNe AjJA karI ke-"are senApati! ekadama sarva rIte taiyAra thaI jAo ane sAmatarAjAone bolAvavAmAM pratikArUpa bhaMbhAne vagADo. kemake vakra buddhivALA e brahmarAjane putro sahita mArI nAkhe che. upekSA karele zatru vyAdhinI peThe pariNAme viSarUpa thAya che." rAjAnI AjJA sAMbhaLI maMtrIe kahyuM"mahArAjA ! A bAbatamAM sArI rIte dhyAna Ape Aja sudhI brahmarAjA tamAre eka pattirUpa sAmaMta tarIke varyo che, te kAMI paNa miSa vagara tenI upara caDAI karavI e yogya nathI. kAraNake tema karavAthI bIjA amAtyane zaMkA utpanna thaze, jyAre zaMkA thaI tyAre tevA zaMkAvALAne vizvAsa karavo egya nahIM, vizvAsa vagara tenA vicAra ke hukama zA kAmanA? ane jyAre vicAra ke hukama vyartha thAya te pachI svAmIpaNuM zA kAmanuM ? tethI kAMIpaNa miSa karI tenI upara aparAdhane Aropa kare; pitAnA be kumAranA baLathI gava pAmelA te rAjA upara aparAdha lAva sahele che, tethI eka saMdeza laI janAra sevakane mokalI tenI pAse prANathI paNa vahAlA evA gheDA, hAthI ane ratnanI mAgaNI kare. je tamane te na Ape te pachI eja aparAdha mUkIne tene mArI nAkhave, kemake aparAdhIne nigraha karanAranI upara lekAvAda AvatuM nathI. je kadi ApaNI mAgaNI pramANe te Ape te pachI vaLI kAMI bIjuM chaLa zodhavuM. jyAre chaLa gotavA mAMDe tyAre sarva jana aparAdhI thAya che," A pramANe maMtrIne vicAra sAMbhaLI tAraka rAjAe tene sAbAzI ApI; ane pachI eka sevakane ekAMtamAM samajAvIne brahmarAjAnI pAse mokalya; tatkALa te dUta dvArakAnagarImAM vijaya ane dvipUNakumAranI sAthe sabhAmAM beThelA brahmarAjAnI pAse jaI paheze. rAjAe ghaNuM mAnathI tene pAse besADI, cirakALa sudhI premasahita bolAvI pachI AvavAnuM kAraNa pUchayuM. te kahyuM-"he dvArakApati ! zatruonA bAhagarvane haranArA ApaNA svAmI tArakarAjA tamane AjJA kare che ke tamArA rAjayamAM je kaMI uttama hAthI, ghoDA ane rane heya te amAre Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132]. prativAsudeva ne vAsudeva vacce dArUNa yuddha [ parva 4 thuM mATe tarata mokalAve; kAraNake A dakSiNa bharatAddhamAM je kAMI uttama vastu hoya te bharatAnA adhipati evA mAreja bhagya che, bIjAne nahIM." AvAM dUtanAM vacanathI kezarIsiMhanI jema kapa pAmela dvipRSNakumAra jANe netrathI tene haNavAne IcchatA hoya tema hAka mArIne belI uThaye"are dUta! tAro svAmI tArakarAjA kAMI amArA vaMzano vaDila nathI, temaja amAro rakSaka ke dAtA nathI tethI potAnuM rAjya karanArA evA amAre te kevI rIte svAmI thaI zake ? jevI rIte bhujAnA parAkramathI te amArI pAsethI ghoDA vigere mAge che, tevI rIte bhujAnA parAkramathI ame paNa tenI pAsethI hAthI ghoDA vigere mAgIe chIe, tethI he dUta! tuM cAle jA ane tArA svAmInA mastakanI sAthe hAthI ghoDAvigere levAne ame hamaNAja tyAM AvIe chIe ema jANaje," dvipRSNakumAranI AvI utkaTa ane kaTu vANI sAMbhaLIne manamAM atyaMta roSa pAmelA te dUte tarata jaIne tArakarAjAne te sarva nivedana karyuM. madavALA hAthInA gaMdhathI bIjA madAMdhI hAthInI jema dUtanI te vANI sAMbhaLIne krodha pAmelA tArakarAjAe raNabherI vagaDAvI. bherIne nAda staMbhaLIne tatkALa sainya, senApatio, sAmate, maMtrIo, mugaTadhArI rAjAo, mahArathI subhaTo ane jemanA bhujaDa upara vayanI khujalI Ave che evA tathA lAMbe kALa thayAM yuddha karavAne utsuka thayelA ane jANe yamarAjanA baMdhu hoya tevA vIra purUSa rAjAnI pAse AvIne ekaThA thayA. te vakhate pRvIkaMpa, vidyutapAta ane kAgaDAonA kalakalATa vigerethI azubha pariNAma sUcavAtuM hatuM topaNa tAraka rAjAe prayANa karyuM. krodhathI dhamadhamI rahelA prativAsudeve avicchinna prayAthI te dIrgha mArgane paNa ardho bhAga ullaMghana karI dIdhA. - A tarapha brahmarAjA, vijayakumAra ane sainyane sAthe laI yuddha karavAmAM utkaMThAvALo dvipRSNakumAra kezarIsiMhanI jema tenI agAuthI ja sAme Avyo. aMganA ucchavAsathI jeonAM bakhtaranI jALIo vAraMvAra tuTI jAya che evA bane sainyanuM evuM paraspara yuddha cAlyuM ke jethI te raNabhUmi mRtyune jamavAnA raseDAnA gRha jevI jaNAvA lAgI. banne tarapha lAkha chatro ane mukuTe paDyA ke jethI paDelA yoddhAonI paNa saMkhyA thaI zaktI nahatI. chatrothI zveta kamaLavALI ane rUdhirarUpa rakta jaLavaDe pUrAyelI raNabhUmi yamarAjanI jANe kriIDAvApI hoya tevI jaNAvA lAgI. pachI dvipRSNakumAre vijaya ratha upara besI, jene dhvani yuddhamAM vijayane belAvavAnA maMtratulya hatA e pAMcajanya nAmane zaMkha vagADo. siMhanAdathI mRgalAnI jema ane meghanAdathI rAjahaMsanI jema te pAMcajanyanA nAdathI tArakanA sinike trAsa pAmI gayA. pitAnA sainikone trAsa pAmelA joIne tAraka rAjA temane lajajA pamADI bhayathI nivRtta karI pite ratha upara caDhIne dvipRSNakumAranI sAme AvyuM. tene Avate joIne haLanA Ayudhane gharanArA vijayakumAre potAnuM haLa sajaja karyuM ane IMdra jema pitAnA jurahita nAmanA dhanuSyane caDhAve tema dvipRSTa zA dhanuSya caDAvyuM. tyAra pachI tArake paNa dhanuSya upara paNa caDAvIne jANe mRtyunI UbhI karelI tajanI AMgaLI hoya tevA eka Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [133 saga 2 ] dvipakumArane addhacakrIpaNAne abhiSeka bANane bhAthAmAMthI kheMcI kADhIne tenI sAthe saMdhADyuM. ane te vAsudeva upara choDayuM, eTale vAsudeve tene AvatAM ja pitAnA bAvaDe chedI nAMkhyuM. A pramANe te banenI taraphathI vAraMvAra bANanA mekSa ane cheda thayA. tyAra pachI gadA, mudra ane daMDa vigere bIjA je je Ayu tAraka rAjAe mUkayAM te badhAM vAsudeve pratiaothI bhAMgI nAkhyAM. pachI saMgrAmarUpa samudranA kara jhuMDa% jevuM cakra tArakarAjAe hAthamAM grahaNa karyuM, ane kepa tathA hAsyathI hoThane kaMpAvate dvipRSNakumAra pratye be-"are bALaka! tuM durvinIta che, tathApi mArA lAMbA kALanA sevakane putra che ane bAlyAvasthAvALe che, tethI anukaMpAvaDe huM tane mAravA IcchatuM nathI." te sAMbhaLI vijayakumAranA anuja baMdhu dvipRSNakumAre hAsyathI adharane pharakAvIne kahyuM-"are mUrkha ! jenA hAthamAM zAga dhanuSya che evA mArI upara anukaMpA karate kema lajajA pAmate nathI? je ke tuM mAro zatru che tathApi tArI upara huM kSamA karUM chuM. kAraNa ke jarAvasthAthI jenuM mRtyu najIka Avela che evA tArI upara marelAne mAryA jevuM keNa kare? A cakathI je tAre vijayanI IcchA hoya te tene choDI de, te jyAre vyartha thaze tyAre tuM garvathI mukta thaIza." AvAM dvipRSNanAM vacanathI jaLavaDe jema tapAvelA telamAMthI agni pradIpta thAya tema tArakarAjA kepavaDe pradIpta thaye, ane cakane mastaka upara bhamADavA mAMDyuM. pachI kalpAMtakALane megha jema vidyutane cheDe tema jAjavalyamAna cakrane AkAzamAM jamADIne dvipRSTinI upara cheDayuM. te tuMbaDAnA agrabhAganI jevA prahArathI vAsudevanA hRdaya sAthe athaDAyuM, te vakhate te caDhe rUpAMtara pAmelA kaustubha maNinI zebhAne dhAraNa karI. tenA prahArathI kSaNavAra mUcha pAmIne dvipRSNakumAra ratha upara paDyo. te vakhate vastranA cheDAno paMkha karIne vijayakumAra pavana nAkhavA lAge. kSaNavAre saMjJA pAmI vAsudeve pAse rahelA zatrunA cakrane khuTavelA maMtrInI jema grahaNa karI tArakane A pramANe kahyuM-"he tAraka! A cakra tArAM sarva astronuM sarvasva hatuM. tenI zakti paNa tArA jovAmAM AvI gaI che, te have tuM jIva laIne ahIMthI cAlyA jAkemake jIvate nara bhadra pAme che. tArake kahyuM -e cakra meM cheDI dIdheluM che te have mATInA DhephAnI jevuM te hAthamAM laIne tuM zuM bhase che? tuM ene mArI upara cheDI de, huM enA kAcI mATIne DhephAnI peThe muSTithI tADana karI cUrecUrA karI nAkhIza." vAsudeve tenAM AvAM gavayukta vacane sAMbhaLIne bhamatA sUryanA bhramane ApanArA ane khecarane trAsa pamADanArA te cakane bhamAvIne prativAsudevanI upara mUkyuM. teNe kamaLanA nALavAnI peThe lIlAmAtramAM tArakarAjAnuM mastaka chedI nAkhyuM ane pAchuM vAsudevanA hAthamAM AvIne UbhuM rahyuM, te vakhate dvipRSTanI upara AkAzamAMthI pRSpavRSTi thaI, ane tAraka rAjAnI upara tenA aMtaHpuranI strIonAM netromAMthI azrujaLanI vRSTi thaI tArakanA pakSanA je rAjAo hatA teoe vetasa nAmanA vRkSanI jevI vRtti dhAraNa karIne dvipRSTa rAjA pAse AvI pitAnA AtmAnuM rakSaNa karyuM. kAraNa ke zaktivAnanI pAse * jaLacara-bhayaMkara prANIvizeSa. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134] iMdrAdike karelI prabhunI stuti [ parva zuM eja upAya kara cogya che. e caDAIne AraMbhathI ja uttama sAdhane sAthe laIne teNe sarva dakSiNa bharatAddhane sAdhI lIdhuM. mAgadha, varadAma ane prabhAsatIrthanA adhipati devatAone teNe eka sAmaMta rAjAnI mAphaka lIlAmAtramAM jItI lIdhA. diyAtrA karIne pAchA vaLatAM teo magadha dezamAM AvyA, tyA koDa purUe upaDI zake evI eka moTI zilA tene jovAmAM AvI. zatruone viparIta evA vAsudeva gajeMdra jema kamaLane upADe tema lIlAmAtramAM te zilAne vAmaNujAvaDe lalATa sudhI uMcI karI. sarva bhujAdhArIomAM agresara evA viSNu tene pAchI egya sthAne mUkIne tyAMthI cAlatAM keTalAka divase dvArakAmAM AvyA. tyAM bArAjAe, vijayakumAre ane sarva rAjAoe maLIne dvipRSTane siMhAsana upara besADI addhacakrIpaNane abhiSeka karyo. te samaye eka mAsa chaghasthapaNAmAM vihAra karI traNa jaganA pati vAsupUjya prabhu vihAragRha nAmanA udyAnamAM-jyAM dIkSA lIdhI hatI te ja udyAnamAM AvyA. tyAM pATala (gulAba)nA vRkSa nIce rahelA prabhunAM zukala dhyAnane bIje pAce vartatAM, prAtaHkALe aMdhakAra nAza pAme tema ghAtakarma nAza pAmyAM, eTaNe mAgha mAsanI zukala dvitIyAne divase caMdra zatabhiSA nakSatramAM AvatA caturtha tapavALA prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. tyAM devee samavasaraNa racyuM. e divya samavasaraNamAM bIrAjIne prabhue dezanA ApI. bhagavaMtane sUkSma vigere chAsaTha gaNadhara thayA. bIjI pArasIe mukhya gaNadhare pAdapIThara besIne dezanA ApI. temanA tIrthamAM haMsanA vAhanavALe, zvetavaNa, be dakSiNa bhujAmAM bIruM ane bANane dharanAre ane vAma bhujAmAM nakula ane dhanuSane dharanAra kumAra nAmane yakSa vAsupUjaya prabhunA zAsanane adhiSThAyika deva thaye. temaja zyAmavarNavALI, azvanA vAhanavALI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane zaktine dharanArI ne be vAmaNujAmAM puSpa ane gadAne rAkhanArI caMdrA nAme niraMtara prabhunI pAse rahenArI zAsanadevI thaI te baMne zAsanadevatAothI yukta evA vAsupUjya bhagavAna vihAra karatAM karatAM ekadA dvArakAnI samIpanI bhUmie AvIne samavasaryA. tyAM IMdrAdika dee ATha ne cAlIza dhanuSya uMcuM jemAM azoka vRkSa che evuM samavasaraNa racyuM. temAM praveza karI, azoka vRkSane pradakSiNA daIne tIrthaya namaH ema bolatA prabhu pUrvAbhimukhe siMhAsana upara ArUDha thayA. prabhunA prabhAvathI bIjI dizAomAM prabhunI jevAja temanA pratibiMba devatAoe vikuvya. pachI caturvidha saMdha prathama gaDhamAM gya sthAne beThe, madhya pramAM tiryo. zeThA, ane nIcenA vapamAM sarvanAM vAhane rahyAM. te samaye tyAM rahelA rAjapurUe prakulita netravALA thaIne satvara vAsudeva samIpe jaI prabhunA samavasaraNanA khabara ApyA. dvipRSTa vadhAmaNI ApanAra purUSane sADA bAra keTI suvarNa ApyuM. pachI vijyakumAranI sAthe pite samavasaraNamAM AvyA. tyAM prabhune pradakSiNA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 jo] prabhunI dezanA [ 135 pUvaka praNAma karI vijaya balabhadranI sAthe iMdranI pachavADe kheThA. pachI jagatpatine vAravAra namI iMdra, dvipRSTa ane vijayakumAre stati karavAnA AraMbha karyAM. " huM prabhu! A sauMsArarUpI ati bhayakara samudramAM eka tarapha meharUpI duni prasare ' che, eka tarapha AzarUpI navI veLAe kSaNe kSaNe thayA kare che, eka tarapha mATA magharanA " jevA durvAra kAmadeva rahelA che, eka tarapha pracaMDa ane pratikULa pavananA jevA pAparUpa " viSaye pravante che, eka tarapha moTA moTA Avatta ( bhamarI )nI peThe medhAdika ugra kaSAye rahelA che, eka tarapha meTA khaDakanI jevA utkaTa rAgadveSa rahelA che, eka tarapha mATA umi enI peThe vividha duHkhanI para parA che, eka tarapha vaDavAnalanI jema Artta tAthA raudradhyAna thayA kare che, eka tarapha vetravallInI jevI skhalanA karanArI mamatA rahelI che, " ane eka tarapha uddhata naTAnA samUhanI jema ghaNA vyAdhie AvyA kare che; tethI he prabhu! 66 66 te " evA dArUchu saMsArarUpI sAgaranI aMdarU paDelA prANIoneA have Apa uddhAra karA. huM 46 ' jagatpati ! tamArU' kevaLajJAna ane kevaLaina vRkSanA puSpa ane phUlanI jema paranA " upakArane mATeja che. Aja mArA janmavaibhava kRtAtha thayeA che; kAraNa ke tamArI pUjAne " mahAtsava karavAnA mane lAbha prApta thayA che." A pramANe stuti karI iMdra, vAsudeva ane khalabhadra virAma pAmyA pachI vAsupUjaya bhagavAne nIce pramANe dezanA ApavAnA AraMbha karyAM. " A saMsArarUpI samudramAM milAyuganA saceAganI peThe mAMDa mAMDa manuSyapaNuM prApta " karI purUSAe dhama parAyaNa thavu joIe. te dhama sarva uttama jinezvarAe kahelA che, je " dharmane avala`khana karanAra prANI A saMsAra sAgaramAM DukhatA nathI. te dharma sayama,1 66 H satyavANI, zauca ( pavitratA), brahmacaya', niSparigrahatA, tapa, kSamA, mRdutA, saralatA ane "nile bhatA--e daza prakAre kahevAya che. kalpavRkSa vigere padArtha paNa dharmanA prabhAvathI evI 66 66 * icchita vastune Ape che ke je vastu adhI enI dRSTie paNa AvatI nathI. haMmezAM pAse 'rahenAra ane ati vAtsalyane dhAraNa karanAra eka dharmarUpI aMdhu apAra duHkha sAgaramAM paDatA prANIone khacAve che. samudra pRthvIne kheLI nAkhatA nathI ane varasAda pRthvIne "AzvAsana Ape che, te kevaLa dharmaneAja prabhAva che. agni ADI rIte khALatA nathI ane " pavana uddha bhAgamAM vAtA nathI, te paNa dhamanAja aciMtya mahimA che. AlaMbana ane " AdhAra vagaranI pRthvI je savane AdhAra ApI rahelI che temAM dharma sivAya bIjuM kAMI paNa kAraNu nathI, dharmanAja zAsanathI vizvanA upakArane mATe sUrya caMdra A jagatamAM " udayane pAme che; e vizvavatsaLa dhama ba vagaranAnA baMdhu che, mitra rahita purUSAnA mitra ** 1. AmAM sa` prakAranI ahiMsA samAya che. 2. cauma tArUpa pavitratA. 66 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] prabhunI dezanA [ parva 4 thuM che, ane anAtha purUSano nAtha che. dharma pAtALamAM rahela narkamAM paDatA prANIonI rakSA "kare che, ane chevaTe anupama sarvajJANAnA vaibhavane paNa dharmaja Ape che. A daza prakArane dharma mithyASTieAe tAvika paNe bIlakula joyo-jANyo nathI "ane kadi keI ThekANe keIe kahyo haze te phakta te mAtra vANInuMja nRtya che. prAyaH sarvanI "vANamAM tatvArtha hoya che ane koIkanA manamAM tatvArtha hoya che, paNa jinamatane sparza "karanAra purUSonI te vANImAM, manamAM ane kriyAmAM-sarvemAM tattvArtha hoya che. vedazAstrane "parAdhIna buddhivALA ane kaMThamAM sUtra (janeI) paheranArA brAhmaNe tatvathI dharmaratnane "leza paNa jANatA nathI. gomedha, naramedha ane azvamedhAdika yajJa karanArA prANaghAtaka yAjJika "brAhmaNane zI rIte dharma prApta thAya? jemAM zraddhA thAya nahIM tevI achatI, paraspara virodhI "evI kalpita vastune kahenArA purANakartAomAM paNa kyAMthI dharma hoya? beTI beTI "vyavasthA vaDe paradravyane grahaNa karavAne IcchatA evA smArnAdika purUSamAM mAtra mATIne pANI "vaDe kevI rIte zauca (zuddhi) paDyuM hoya? tukALane vyatikrama thatAM strI sevana na kare te garbhahatyAnuM pApa lAge evuM kahenArA ane brahmacaryane nAza karanArA purUSomAM zI rIte "dharma saMbhave? yajamAna pAsethI sarvasva levAne icchatA ane dravyane mATe prANa tyAga "karatA evA brAhmaNemAM akiMcana (niSparigraha) paNuM kyAMthI hoya? alpamAtra aparAdha thatAM kSaNavAramAM zApa ApanAra evA laukika draSiomAM kSamAno leza paNa jovAmAM AvatuM "nathI. jAti vigerenA madathI ane durAcaraNathI jemanAM citta nAcyAM kare evA cothA AzramamAM rahenArA (saMnyAsI) brAhmaNemAM kamaLatA (nirabhimAnapaNuM) kyAM jovAmAM "Ave che? aMdara daMbha rAkhanArA ane bahAra bagalAbhakta banI rahenArA evA pAkhaMDa "vratavALA dvijemAM saralatAno eka leza paNa nathI. strI, gRha ane putrAdikanA parigrahavALA "ane lebhanA te eka kuLadarUpa brAhmaNonI kevI rIte mukti thAya? athavA temAM nirlobhatA dharma kema saMbhave? mATe rAMga, dveSa ane mohathI varjita tathA kevaLajJAnathI zenArA "ahaMta bhagavaMtenI temanA ujavaLa dharma uparathI ja nirdoSatA siddha thAya che. rAga, dveSa "ane mehathIja mANasamAM asatyavAdIpaNuM Ave che, te te deSa ahaMta bhagavaMtamAM leza paNa hatA nathI, te zI rIte temanAmAM asatyavAdIpaNuM AvI zake? jeonAM citta rAgAdika dethI kaluSita thayelAM hoya che, tenA mukhamAMthI kadipaNa satyavANI nIkaLatI nathI. jeo yAga hema vigere ISTa karma kare che, vApI, phUpa ane taLAva vigeremAM nhAvAthI "puNya mAne che, pazune ghAta karIne svargalekanuM sukha zodhe che, brAhmaNone bhejana ApavAthI pitRone tRpta karavAne Icache che, dhRtani vigere karIne prAyazcita kare che, 1. dhRtaninuM prAyazcita vedazanamAM apAya che. je koI purUSa pastrIsaMga kare che te dhRtanI ni prApta-karIne tenuM dAna ApavA rUpa prAyazcita laI zuddha thAya che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 ] prabhunuM mazagamana [137 pAMca prakAranI Apattio AvatAM strIone punarlagna karAve che, je strImAM putra thavAno saMbhava hoya te tenAmAM kSetraja' putranI utpatti karavI e pramANe kahe che, daSita strIo "raja (aMtarAya) Ave tyAre zuddha thAya che e pramANe mAne che, kalyANanI buddhie yajJamAM bakarAne mArI tenAM zizna (liMga)thI AjIvikA kare che, sautrAmaNi ane saptataMtu yajJamAM "madirAnuM pAna kare che, viSkA khAnArI gAyane sparza karIne pavitra thavAnuM mAne che, "jalAdikamAM mAtra nAna karavAthI pApazuddhi thAya ema bole che, vaDa pIpalA ane AMbalI "vigere vRkSonI pUjA kare che, agnimAM hemelA havyathI devane tRpta karelA mAne che, pRthvI "upara gAya dehavAthI riSTanI zAMti thAya ema vade che, strIone mAtra viDaMbanA kare tevA "dharmavratane upadeza kare che, mATe jaTA, bhasmavaDe aMgarAga ane kApIne dhAraNa kare che, "AkaDe dhaMtUro ane mAlUranA pupethI devane pUje che, gIta nRtya karatAM vAraMvAra apazabdo bele che, mukha vagADIne gItanAda Acare che, asabhya bhASApUrvaka deva, muni, ane kene "haNe che, vratane bhaMga karIne dAsI dAsapaNuM karavAne Icche che, anaMtakAya evA kaMdAdi "tathA phala, mULa ane pAMdaDAMonuM bhakSaNa kare che, strI ane putra sahita jaIne vanamAM vase che, "bhakSya abhakSya, paya apeya ane gamya agamyamAM samAnapaNe varte che, ane keTalAka "kaulAcAryanA ziSya thAya che, eene ane e sivAya bIjA paNa ke jeonAM cittamAM jainazAsanane sparza thayo nathI evAone dharma zuM? ane temanA dharmamAM pramANa paNa zuM? zrIjidrabhASita dharmanA ArAdhanathI A lekamAM ane paralokamAM je sukhakArI phaLa "thAya te te tenuM AnuSaMgika (avAMtara) phaLa che, paNa tenuM mukhya phaLa te mokSaja che. "jema kRSi karavAno mukhya hetu dhAnya meLavavAne che. temAM palAla vigere je thAya te AnuSaMgika phaLa che, tama dharma karavAnuM mukhya phaLa mokSaja che, temAM je sAMsArika phaLa thAya che, te te AnuSaMgika phaLa che." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaNA lokoe dIkSA grahaNa karI. dvipRSNakumArane samakita prApta thayuM ane balabha zrAvakapaNuM grahaNa karyuM. prathama pirasI pUrNa thaI eTale prabhue dezanA samApta karI, pachI sUkSama nAmanA gaNadhare bIjI pArasI sudhI dezanA ApI. pachI prabhue te sthAnathI anyatra vihAra karyo, ane iMdra, upendra tathA balabhadra vigere pitapatAne sthAnake gayA. tera hajAra mahAtmA sAdhuo, saMyamanI zobhAne dharanArI eka lAkha sAdavIo, eka hajAra ane baso cauda pUrva dhArI, pAMca hajAra ne cAra avadhijJAnI, cha hajAra ne eka kSetraja' kahevAya che. 1. pitAnA purUSanA abhAve bIjA purUSanA saMgathI je strI putra utpanna kare te 2. kepIta-vaMgeTI 3. peTanuM phaLa. B - 18 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ) vijaya khalabhadranuM meAkSagamana [ pa 4 tha manaHvajJAnI, cha hajAra kevaLajJAnI, daza hajAra vaikriya labdhivALA, cAra hajAra ne sAtaseA vAdalabdhivALA, be lAkha ne paMdara hajAra zrAvake ane cAra lAkha ne chatrIza hajAra zrAvikAe- A pramANe eka mAse uNuAM cepana lAkha varSo sudhI kevaLajJAna pAmyA pachI vihAra karatA vAsupUjya prabhunA parivAra thayeA. pachI peAtAnA meAkSakALa najIka AvelA jANIne prabhu ca'pAnagarIe padhAryA. tyAM chase munienI sAthe prabhue anazana aMgIkAra karyuM. eka mAsane aMte ASADha mAsanI zukala caturdazIe caMdra uttarAbhAdrapadamAM AvatAM ise munienI sAthe prabhu mekSe gayA. kumAravayamAM aDhAra lAkha varSoM ane vratamAM cApana lAkha varSe e pramANe khetera lAkha vatuM zrI vAsupUjya prabhunuM AyuSya saMpUrNa thayuM. zreyAMsaprabhunA nirvANu pachI cApana sAgare pama gayA tyAre vAsupUjya bhagavAnU nirvANune prApta thayA. te vakhate devatAonI sAthe iMdrAe prabhunA ane temanA ziSyAnA yathAvidhi nirvANu mahatsava karyAM. meTA AraMbha ane parigrahavALA dvipRSTha vAsudeva, kesarIsiMhanI jema niHza' ane devanI peThe sukhamAM nimagna thaI, yatheccha bhAga bhAgavI, peAtAnA AyuSyane pUrNa karI prAMte mRtyu pAmIne tamaHprabhA nAmanI chaThThI narakabhUmimAM gayA. dvidhRSTa vAsudevane kumAravayamAM 5McAttera hajAra varSa, teTalAja maMDalikapaNAmAM, digvijayamAM ekase va ane rAjyamAM khetera lAkha egaNapacAsa hajAra ane navase varSoM e pramANe ekaMdara cumAttera lAkha varSanuM' AyuSya pUrNa thayu' hatu.. dvipRSTa kALadhama pAmyA pachI baMdhunehathI mAhita thaI paMcAtera lAkha varSanA AyuSyavALA vijaya khalabhadra mAMDamAMDa ekAkIpaNe rahyA. pachI teNe vAsupUjya bhagavAnanA vacananuM smaraNa karavAthI tathA peAtAnA khaMdhunA maraNuthI saMsAra uparathI gADha virakata thaI zrIvijayasUrinA caraNakamaLamAM vrata grahaNa karyu. ane samyak prakAre cAritra pALIne vijaya khalabhadrakALadhama pAmI mekSe gayA. . ityAcArya zrI hemacandraviracite triSaSTi zalAkApurUSacarite mahAkAvye caturthe parvaNi zrIvAsupUjya dvipRSTa vijayatArakacaritra varNanA nAma dvitIyaH sargaH // 2 // prathama khaNDaM samAptam / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii vimalanAtha / annnnnnos VUUUUUUU vimalasvAmino vAcaH, katalakSodasodarA / jayanti trijagacceto-jalanairmalyahetavaH / 13 / / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je. 8 DRIORDUDDIDDODIR zrI vimaLanAtha caritra.. niSkarmapaNathI nirmaLa svarUpavALA ane ujajavaLa dharmavyAkhyArUpI gaMgAnadInA u5ttisthAna himAcaLa parvatarUpa zrI vimaLanAtha bhagavAnane namaskAra che. nirmaLa tIrtha jaLanI peThe jagatane pavitra karanArUM teramAM tIrthakara zrI vimaLaprabhunuM caritra have kahevAmAM Avaze. dhAtakIkhaMDa dviIpamAM prASyideha kSetrane viSe bharata nAmanI vijayamAM mahApurI nAme eka ratna samAna nagarI che. temAM samudranI jema dhArI zakAya nahIM te ane guvaDe ja pAse javA lAyaka lakSamInA sthAnarUpa pavana nAme rAjA hatA. baLavAna ane vivekI janomAM agresara evA e rAjAe pRthvImAM pitAnA zAsananI jema pitAnA cittamAM jaina zAsanane akhaMDa prasAravALuM karI dIdhuM hatuM. naThArA gharamAM rahenAra jema khedayukta rahyA kare tema A saMsAramAM khedayukta nivAsa karate te rAjA adhika vairAgya dhAraNa karatA hatA. pariNAme mArgamAM beda pAmela vaTemArgu jema uttama vRkSanI pAse jAya tema saMsArathI atyaMta nirveda pAmIne te rAjA sarvagupta nAmanA AcAryanI pAse gaye, ane temanI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI nirdhana purUSa jema dhana pAmIne ane aputrIo jema putra pAmIne tenuM samyaka prakAre rakSaNa pAlana kare tema teNe samyak prakAre cAritranuM pratipAlana karyuM. anukrame vidhipUrvaka ahaMdu bhakti vigere sthAnakone sevavAthI temaNe AtmaparAkramavaDe tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. pachI cirakALa paryata tIvra tapa tapI aMte pitAnuM AyuSya pUrNa karI mRtyu pAmI sahastrAra devalekamAM mahaddhika devatA thayA. A jaMbudvIpamAM bharatakSetranA AbhUSaNarUpa ane jANe paDI gayele svargane eka khaMDa heya tevuM kAMpiyapura nAme nagara che tyAM AvelAM suMdara citye rAtrIe caMdrakAMta maNinI putaLIomAMthI jharatA jaLavaDe karIne yaMtramaya dhArAgRhonI zobhA dhAraNa kare che, tyAM havelIenI upalI bhUmi para rahelA suvarNanA kuMbhe lakSamIne sadA nivAsa karavAne mATe jANe suva nAM kamaLo mUkyAM hoya tevAM zebhe che. vicitra havelIo ane prAsAdenI zreNio jemAM AvelI che evA e nagarane vidhAtAe svargapurI racavA pUrve namunArUpa ALekhyuM hoya tevuM disatuM hatuM. deve paNa parAbhava karavAthI zaraNa arthe AvelA purUSanuM jANe vajImaya bakhtara heya te kRtavarmA nAme rAjA tyAM rAjya karate hate. gaMgAjaLa ane te rAjAne yaza paraspara spardhA karI cetarapha pRthvIne prasanna karatAM samudra paryata pahoMcyAM hatAM. yAcakanI jema zatru Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140] vimalanAtha prabhune janma [[ parva 4 thuM emAM te kadApi parasukha thatuM nahIM, paNa paraniMdAnI jema parathI te niraMtara parAhumukha rahete hate. pRthvImAM sUryarUpa evA e rAjAnA zatrue raNabhUmimAM tenA tejane aMdhakAramAMthI nIkaLyA hoya tema sahana karI zakatA nahIM. moTA vaDavRkSanI chAyAnI jema tenA caraNanI chAyA aneka rAjAo nIcA namIne praNAmavaDe sevatA hatA. caMdrane rohiNInI jema sarva aMtaHpuranA AbhUSaNa jevI zyAmA nAme tene paTTarANI hatI. mUrtimatI kuLalakamI hoya ane sAkSAta jANe satIvrata hoya tevI e rANI rUpa, lAvaNya ane lakSamInI pratyakSa adhidevatA jevI jaNAtI hatI. niraMtara patinA dhyAnamAM vyAkuLa cittavALI hoya tema e rANI haMsalInI peThe maMda maMda saMcAra karatI hatI. pRthvImAM zreSTha evI strIomAM paNa te evI asAdhAraNa strI hatI ke jenA sakhIpaNAne lakSamIdevI ke IMdrANI ja lAyaka hatI. e devI pRthvI upara jyAM jyAM vicaratI tyAM tyAM lakSmI paheregIranI peThe rAtridivasa tenI pachavADe ja anusaratI hatI. have sahastrAra devalekamAM padhasena rAjAnA ja pitAnuM utkRSTa sthitivALuM AyuSya pUrNa karyuM, ane vaizAkha mAsanI zukala dvAdazIne divase uttarAbhAdrapada nakSatramAM tyAMthI cavIne te chava zyAmAdevInI kukSimAM AvI avataryo. zyAmAdevIe tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahA svapna mukhamAM praveza karatAM joyAM. pUrNa samaye mAgha mAsanI zukala tRtIyAnI madhyarAtrie uttarAbhAdrapadane caMdra thatAM ane bIjA sarva grahe potapotAnAM ucca sthAnemAM AvatAM DukkaranA cinhAvALA, tapelA suvarNanA jevI kAMtivALA, traNa jJAnane dharanArA eka putrane zyAmAdevIe sukhe janma Ape, A khabara jJAnavaDe jANIne chappana dikumArIo tyAM AvI, ane temaNe prabhu tathA prabhunI mAtAnuM sUtikAkarma dAsInI peThe karyuM. pachI zaka iMdra tyAM AvI, prabhune merU parvata upara laI jaI atipAMDumalA nAmanI zilAparanA siMhAsana upara prabhune kheALAmAM laIne beThA. eTale azruta vigere tresaTha iMdroe tIrtha jaLavaDe e teramA tIrthakarane anukrame snAtra kayuM. pachI prabhune IzAna idranA ullaMgamAM besADI zake che, parvatanA zikharamAMthI nIkaLelA jANe nijharaNA heya tevA vRSabhanA zIMgaDAmAMthI nIkaLatA jaLapravAhavaDe snAna karAvyuM. pachI iMdra mANikyane jema mArjana kare tema snAtrajaLa vaDe A prabhunA aMganuM devadUSya vasavaDe mArjana karyuM. pachI naMdanavanamAMthI lAvelA gazIrSacaMdanavaDe zyAmAdevInA kumAranA zarIra upara devadUSya ane bhrama Ape evuM vilepana karyuM. vicitra mALAothI ane divya vastra-alaMkArothI prabhunuM arcanA karI chevaTe AratI utArI zakai A pramANe stuti karI- he jagatpati! citarapha prasaratA meharUpI aMdhakArathI, ati kepa karanArA jaTAdhArI "tApasarUpI nizAcarothI, buddhirUpa sarvasvane haranArA cArvAkarUpI taskarothI, mAyAkapaTamAM "ghaNA nipuNa evA brAhmaNarUpI ziyALethI, maMDalI thaIne pharatA kauLAcAryarUpI nAhothI, "aneka prakAranI aSTA karatA pAkhaMDIrUpa ghuvaDa pakSIothI ane vivekarUpa netrane lupta kara Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 jo] prabhunA dIkSAbhiSeka [ 141 ' t nArA mithyAtvarUpa aMdhakArathI tathA adbhUta padAnA sarva prakAranA ajJAnathI A samaya ghaNA kALathI rAtrinI jevA A bharatakSetramAM pravatA hatA, temAM Apa jevA svAmIrUpa sUrya'nA udaya thatAM atyAre prabhAtakALa thayelA che. nIcA sthAnamAM janArI A sauMsArarUpI nadI ke je atyArasudhI nIca janAe ulllaMghana karI zakAI nathI te have tamArA caraNurUpa "setune prApta karI sukhe ulllaMghana karavA ceAgya thaI che. huM dhArUM chu ke je bhavyajanA tamArA zAsanarUpI nizreNI upara caDavA che te thADA kALamAM uMcA leAkAgra upara paNa caDI cukayAja " che. grISmaRRtunA tApathI tapelA vaTemArgu ene jema varSAda prApta thAya tema svAmI vagaranA " evA amene cirakALe tame eka uttama svAmI prApta thayelA che, '' 66 dara " A pramANe e teramA tItha karanI stuti karIne iMdre jema AvyA hatA tema pAchA zyAmAdevI pAse jaI prabhune tyAM sthApana karyAM. pachI zakraiMdre prabhunA vAsagRhathI ane khIjA iMdro merUpa tathI kalyANaka yAtrA karIne vahANavaTIenI jema pAtapeAtAnA sthAna pratye gayA. prabhAtakALe putrajanmanA khabara sAMbhaLI kRtavarmAM rAjAe ati harSita thaI meTI samRddhithI vizvane sukha Ape tevA tene janmamahensava karyAM. prabhu jyAre gabha mAM hatA tyAre temanI mAtA vimaLa (nima`La) thaI gayA hatA. tethI pitAe temanuM vimaLa evu' nAma pADayu'. devAMganAoe dhAtrI thaI ne lAlana karelA ane devAe samAnavayanA mitro thaI ramADelA prabhu anukrame vRddhi pAmyA. sAThe dhanuSya uMcA ane eka hajAra ne ATha lakSaNeAyukta prabhu yauvana vayane prApta thayA. jo ke prabhune saMsAra upara vairAgyabhAva hatA teA paNa mAtApitAnA AgrahathI bhAgyakama rUpa rAganI auSadhirUpa evI rAjaputrIenI sAthe temaNe vivAha karyAM. kaumAvayamAM pa`dara lAkha varSa ulle ghana karyAM pachI pitAnAM vacanathI prabhue pRthvI upara rAjya calAvavA mAMDayu; kAraNa ke tItha karIne paNa pitAnI AjJA mAnya che. * pRthvIne pAlana karatAM trIza lAkha varSI gayA pachI prabhue saMsArasAgarane taravAmAM nAvikArUpa dIkSA grahaNa karavAnA vicAra karyAM, te vakhate sArasvata vigere leAkAMtika devatAoe AvIne ' ke svAmi ! tIrthAM pravartAvA ' ema jagadgurUne kahyu. pachI z2abhaka devatAoe lAvelA dravyavaDe pRthvIpara rahelA kalpavRkSanI peThe prabhue yAcakAne icchA pramANe vArSika dAna ApyuM. dAnane aMte sa` iMdroe peAtAnA hRdayanI jevA niLa jaLavaDe vimaLaprabhunA DIkSAbhiSeka karyAM. pachI divya vajra, alaMkAra tathA vilepanavarDa yukta thaI prabhu devadattA nAmanI zimikA upara ArUDha thayA. sura, asura ane manuSyeAnA adhIzeAe paravarelA prabhu te zibikAvaDe sahasrAmra vanamAM padhAryAM. te udyAnamAM zItathI bhaya pAmatI evI ughAnapAleAnI bALAo temAM rahelI latAkuMjanI zreNIne maMdiranI prItithI sevatI hatI. jemanI bhaviSyamAM adbhuta zaiAbhA thavAnI che evA AMkhA ane rasalI vigere vRkSeA jANe tapasyA karatA hAya tema ati zItakAraka kharaphane sahana karatA hatA. navIna kuvAnA pANIthI ane vaDanI ghATI chAyAthI krIDA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] dhanamitra ane balirAjA vacce ghetakrIDA [ pa 4 thuM karavAne icchatA nagaranA daMpatIonI zIta vyathA baMdha paDatI hatI, TADhathI pIDA pAmatA vAnaro caThInA DhagalA karatA, tethI hAsya karatI nagaranI strIonI nimata kAMtinA umione te udhAna taraMgita karatuM hatuM ane prakulita cAroLI ane DolaranI kaLIothI jANe te hAsya karatuM hoya tema jaNAtuM hatuM. tevA udhAnamAM vimaLaprabhue praveza karyo. zibikA uparathI utarI, AbhUSaNa vigerene tyAga karI ane I khelA devadUSya vajane kaMdha upara dhAraNa karI, prabhue mAghamAsanI zukala catuthIne divase, janma nakSatramAM, pAchale pahere eka sahasra rAjAonI sAthe chaThTha tapa karIne dIkSA grahaNa karI. trIje divase dhAnyakuTa nagaramAM jayarAjAne ghera prabhue paramAtrathI pAraNuM karyuM. devatAoe vasudhArAdika pAMca divya pragaTa karyA ane prabhunA AhArasthAne jayarAjAe eka ratnapITha baMdhAvI, pachI te sthAnamAMthI bIjA grAma, Akara tathA pura vigeremAM prabhue chadmasthapaNe vihAra karyo. A jaMbudvIpamAM pazcima mahAvideha kSetrane viSe AnaMdakarI nAmanI nagarImAM naMdIsumitra nAme rAjA rAjya karatA hatA, e akSuvALa chatAM vivekarUpa azruthI paNa alaMkRta hate tenI pAse aneka sainike hatA, tathApi kharekhara te pitAnA khar3agavaDeja rAhAyavAna hate. janmathI saMsAranA sarva padArthone anitya, asthira jANavAthI tene saMsAra upara udvega hatuM, tathApi kama pALavAne mATe teNe potAnA vaDIlanuM rAjya dhAraNa karyuM hatuM. eka vakhate manathI te prathamathI ja tyAga kareluM evuM pitAnuM rAjya kAyAthI paNa cheDI daIne teNe suvatAcAryanI pAse vrata grahaNa karyuM. pachI vividha abhigraha dhAraNa karI ane duzcara tapa AcarI, aMtakALe anazana karI te anuttara vimAnamAM devatA thayA. A jaMbUdvIpamAM bharatakSetranA AbhUSaNarUpa zrAvastI nAmanI nagarImAM dhanamitra nAme eka rAjA hatuM, e dhanamitra rAjAnA sanehane lIdhe baLa nAme eka bIjo rAjA tenAja atithipaNe teja nagarImAM AvIne vasyA hatA. eka vakhate rAjA dhanamitra baLirAjAnI sAthe pAsAvaDe chutakrIDA karavA lAgyo. dhanamitrane buddhivaibhava gama ane caramAM aphINa hate. strIonI jema segaTIone mAravAmAM paraspara pravartAtA evA te bane rAjamitro saMgrAmanI jema ghaNuM utkaTa vRta vistAravA lAgyA. paraspara sarva prakAre vijaya meLavavAnI IcchA karanArA te banne rAjAoe chevaTa pitAnA rAjyane paNamAM mUkI ramavA mAMDyuM. kahyuM che ke dhUtAMdhane buddhi kayAMthI heya? ema ramatAM ramatAM dhanamitra rAjA pitAnuM rAjya hArI beThe ane kSaNavAramAM rAMkanA putranI je lakSmIrahita ane ekale thaI nistejaINe jINuM kapaDAM paherIne jANe bhUta vaLagyuM hoya tema bhaTakta sarva ThekANe apamAna pAmavA lAgyo. eka vakhate Ama tema bhaTaktA te dhanamitrane sudarzana nAmanA eka muni maLyA. temane namasakAra karIne lAMghaNu karate regI jema auSadhanuM pAna kare tema teNe te muni pAsethI 1. A gama ne cara dhUtakaLAnA bheda che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [143 sarga 3 ] balabhadrane janma dezanArUpa amRtanuM pAna karyuM. te dezanAthI pratibaMdha pAmI teNe te munirAja pAse dIkSA grahaNa karI ane ghaNA kALa sudhI pALI, paNa pitAne thayelA apamAnane bhUlI gaye nahIM. chevaTe teNe niyANuM karyuM ke "mArA tapacAritranA prabhAvathI huM bhavAMtare balirAjAne vadhu karanAra thAuM." AvuM niyANuM bAMdhI anazanakarmathI mRtyu pAmIne te bAramAM azruta kalpamAM utkRSTa AyuSyavALo devatA thaye. baLirAjA paNa yatiliMga dhAraNa karI keTaleka kALe mRtyu pAmIne devalekamAM mahaddhika devatA thaye, tyAMthI cyavIne te bharatakSetramAM AvelA naMdanapura nAmanA nagaramAM samarakezarI rAjAnI suMdarI nAme rANInI kukSithakI putrarUpe utpanna thaye, snigdha aMjana jevI kAMtivALe, sATha dhanuSya uMcA zarIravALe, ane sATha lAkha varSanA AyuSyavALe te adbhuta parAkramI thaye. e pratApI kumAre vaitADhya parvata sudhI bharatAddhane sAdhI lIdhuM, ane addhacakradhArI mera nAme prativAsudeva thaye. vAyunI sAme jema bIjo vizeSa vegavAna na hoya ane sUryanI sAme jema bIje vizeSa tejasvI na hoya tema tenI sAme bIje ke rAjA spardhA karanAra pratimala je hato nahi. daivanI jema tenI AjJAne paNa koI ullaMghana karI zakatuM nahi, mAtra rakSAnA zikhAbaMdhanI jema tenI AjJAne sarve mastaka upara dhAraNa karatA hatA. A bharatakSetramAM dvArakA nagarIne viSe samudranA jevo gaMbhIra rUdra nAme eka rAjA thaye. tene jANe sAkSAta lakSmI ane pRthvI hoya tevI suprabhA ane pRthvI nAme rUpa tathA guNanI zobhAthI mane hara evI be kAMtA hatI. temAMnI suprabhAdevInA udaramAM naMdisumitrane jIva anuttara vimAnathI cavIne avataryo. sutelA suprabhAdevIe balabhadranA janmane sUcavanArA cAra mahA svapna rAtrInA zeSa bhAgamAM avaleyAM. anukrame navamAsa ane sADAsAta divasa gayA, eTale suprabhAdevIe kAMtithI caMdra jevA eka putrane janma Ape. rUdrarAjAe tenuM bhadra evuM nAma pADyuM ane kuLanI bhadralakSamI sahita te anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. dhanamitrane jIva paNa azruta kalpamAMthI cavIne sarovaramAM kamalanI jema pRthivI devInI kukSimAM utpanna thaye. sukhe sutelA e devIe rAtrInA zeSa bhAge vAsudevanA janmane sUcavanArAM sAta mahA svapnane mukhamAM praveza karatAM joyAM. saMpUrNa samaya thatAM vidura parvatanI bhUmi jema vairyamaNine prasave tema zyAma aMgavALA ani prakAzamAna putrane te devIe janma Ave. rUdrarAjAe harSa pAmI moTA utsavavaDe te putranuM svayaMbhU evuM nAma pADayuM. pAMca samitivaDe jema muninuM nirdoSa tapa vadhe, tema pAMca dhAtrIoe pAlana karAte e kumAra nitya vadhavA lAgyo. veta ane zyAma varNavALA bhadra ane svayaMbhU e bane kumAra veta tathA zyAma gaMgA ane yamunAnA pravAhanI jema hamezAM prItithI sAthe rahevA lAgyA. temanI sAthe krIDA karatA bIjA rAjakumAre temanA caraNaghAtane paNa sahana karI zakatA nahIM; kAraNa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144] , zazisaumya rAjAnA subhaTa pAsethI vAsudeve haraNa karela dravyAdi [pavuM 4 thuM ke temanA caraNanA ghAtathI te parvate paNa paDI jatA hatA. zyAma ane pati ane dharanArA tathA tAla ane garUDanA cinhavALA e baMne bhAIe jyAre krIDA karatA cAlatA tyAre pRthvI paNa caLAyamAna thatI hatI. vizeSa zobhA ApanArUM bhujavIryanuM ane buddhinuM jANe 'tArUNya hoya tema sarva zastramAM ane zAstramAM temane abhyAsa pravartAvA lAgyA. eka vakhate nagarInI bahAra teo kIDA karatA hatA tevAmAM ghaNA hAthI ghoDA ane dravya samUhavALI tathA ghaNu rakSaka sahita eka chAvaNuM paDelI teonA jovAmAM AvI. balabhadra pradhAnaputrane pUchyuM-"A sarva sainya kevuM che? koI mitre mokaleluM che ke zatranuM mokaleluM che?" sacivaputrane kahyuM-"zazisaumya nAmane rAjA jIvitanI IcchAthI meraka nAmanA prativAsudevane pitAnA daMDanI badalImAM A sarva bheTa tarIke kalAve che." AvAM vacana sAMbhaLI vAsudeve kepathI kahyuM-"zuM amArI najare tene daMDa mekalAvAya? ApaNe ahIM vidyamAna chatAM e varAka meraka keNuM mAtra che ke je A pArthivene paNa daMDe che? ApaNe tenuM parAkrama avazya jovuM joIe." A pramANe kahI vAsudeve hAtha uMce karI pitAnA subhaTone kahyuM-"A chAvaNImAM je pratyAdi che te sarva baLAtkAre kheMcI le." AvI AjJA thavAthI tenA subhaTe gadA, mugara ane daMDAdikavaDe zazisaumyarAjAnA sinikane phaLelAM vRkSanI jema ekAeka tADana karavA lAgyA. jema ajANyA pakaDanArA Ave tema te subhaTenA akasmAt AvI paDavAthI temanA mArane nahIM sahana karatA zazisaumya rAjAnA subhaTe kAgaDAnI jema prANa laIne nAsI gayA. pachI hAthI ghoDA ane dravya vigere sarva vAsudeve laI lIdhuM. baLAtkAre pArakI lakSmInuM haraNa karavuM e kSatriyone svabhAvaja che. have zazisaumya rAjAnA mANaso pikAra karatA karatA merakanI pAse AvyA ane e hastI azva vigere haraNa karyAnI vArtA tene nivedana karI. e sAMbhaLI yamarAjanI peThe amaryAda krodha pAmate maraka bhayaMkara bhrakuTI caDAvI sabhA vacce be-"piMDa khAIne unmatta thayele gadheDe hAthIne jema mAre, kauTuMbikanI strIne jema kheDu mANasa mAravA doDe ane nAne deDako jema sarSane capeTe mAre, tema potAnA svarUpane nahIM jANanArA A rUdrarAjAnA kumAre pitAnAja mRtyune mATe A kAma kareluM che. jema kaDIone pAMkhe Ave te temanA mRtyunuM kAraNa thAya che, tema jyAre purUSone daiva parAmukha thAya tyAreja viparIta buddhi thAya che. ceranI peThe mArI bheTane haraNa karanAra e navA bhatrijAne pitA brAtA sahita huM mArI nAkhIza." meraka A pramANe kahI rahyA eTale eka sacive kahyuM-"he svAmI! te chokarAe te bALaka che, tethI temaNe Ama karyuM che, paNa rUdrarAjA ApanI cirakALathI sevA kare che, mATe Ape tenI upara kepa kara yukta nathI. huM dhAruM chuM ke A kAryamAM rUdrarAjAnI saMmati haze nahIM, kemake ApanI tarapha tenI ArAdhanA karavAnI ja IcchA varte che. savAmInA thatA kepamAM ane nadInA pUramAM keNa vacce paDe evI zaMkAthIja rUdrarAjA A saMbaMdhamAM vilaMba Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 ] meraka prativAsudevanA maMtrInAM vacana sAMbhaLI svayaMbhUkumAranuM kathana [145 karatA hoya tema kharekhara jaNAya che. mATe he deva prasanna thAo, mane AjJA Ape, ane tene abhaya Apo. huM jaIne teNe luMTI lIdhI che te karatAM vizeSa bheTa laI AvIza." meraka prativAsudeve te pramANe kabUla karyuM, eTale te maMtrI utAvaLe dvArakAmAM AvyuM ane tyAM bhadra ane svayaMbhU kumAra sAthe rAjasabhAmAM beThelA rUdrarAjAnI pAse AvI teNe kahyuM"he nRpati! tamArA putroe ajJAnathI A zuM karyuM? svAmInA mukhanI lajajAe tenA zvAnane paNuM marAya nahIM. have te sarva bheTa pAchI arpaNa karI de, jethI tamAre mAthe deSa raheze nahIM. tamArA putronA deSane temanI ajJAnatA DhAMkI deze." maMtrInAM AvAM vacana sAMbhaLI svayaMbhU kumAre kahyuM-"he maMtrI! svAmIbhaktithI ane mArA pitA taraphanA pUjyabhAvathI tame pavitra buddhivaDe je A kahyuM che te satya ane ucita che, paNa buddhithI nirIkSaNa karazo to tamane jaNAI Avaze ke A ame kheMcAvI lIdhuM che, temAM te merakanuM keTaluM laI lIdhuM che? paNa have ame te badhI pRthvI kheMcAvI laIzuM; kAraNa ke A bhUmija vIra purUSane bhegavavA cogya che. vaLI yamarAjAnI peThe kapa pAmelA Arya balabhadranI ane mArI bhujanA baLane sahana karavAne raNabhUmimAM koNa samartha che? mATe e tamArA rAjAne ja mArIne huM ardha bharatane bhegavIza, kaDAnI jevA bIjA ghaNA rAjAone kuTavAthI zuM lAbha che? te merake A bharatAddhane pitAnA bhujAbaLathI tAbe karyuM che te kAMI temanA pitAnuM nahatuM. tevI rItanA nyAyathI have baLavAnamAM paNa baLavAna evA te mATe tAbe thaze." A pramANe tenuM kahevuM sAMbhaLI vismaya pAmelA tathA bhaya pAmelA e sacive tatkALa tyAMthI nIkaLI ekadama meraka pAse AvI yathArtha paNe te vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. tenI duHzravANI sAMbhaLIne unmatta hAthInI jema krodha pAmelA merakarAjAe sainyanA bhArathI pRthvIne kaMpAvatA chatA prayANa karyuM A tarapha svayaMbhU vAsudeve paNa rUdrarAjA ane bhadrakumAra sahita guphAmAMthI kezarIsiMha nIkaLe tema dvArakAmAMthI bahAra nIkaLI prayANa karyuM. temAM kSe utpanna karatA evA bhayaMkara savayaMbhU ane meraka rAhu ane viSNunI jema anukrame rameka ThekANe AvI maLyA. zAstranA prahArathI uThelA agnivaDe digaMtarane vikarALa karatuM te banne sainya vacce mahA bhayaMkara yuddha pravatyuM. pachI svayaMbhUe sarva zatraone uccATana karavAnA maMtradavani je jene mahA vara che e pAMcajanya nAmane zaMkha pUryo. e pAMcajanya zaMkhane dhvani sAMbhaLavAthI merakanA sarva sainike trAsa pAmI gayA kemake kesarIsiMhano nAda sAMbhaLIne hAthIo TakI zaktA nathI. pachI pitAnA sinine eka bAjue rAkhI, mekarAnA piteja rathamAM besIne kukaDAnI jema svayaMbhU kumAranI sAme yuddha karavA Avyo. "ApaNe sainikone vRthA saMhAra zA mATe karAvI ema paraspara belatA mahA dhanurdhArI te baMne vIre ekabIjAnA dhanuSyanuM AsphAlana karavA lAgyA. sUryamaMDaLane AcchAdana kare evA bANusamUharUpa vAdaLane vimuvI temAMthI bANarUpa B - 19 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] svayaMbhU vAsudevanuM' jItavu' [ patra 4 thuM jaLanI vRSTi karatA tee jANe jayalakSmIne vivAhama'Dapa racatA hoya tema jaNAvA lAgyA. jema viSavaDe viSa ane agnivaDe parAbhava karAya tema teo paraspara khANuvRDivaDeja khANuvRSTinuM nivAraNa karavA lAgyA. te vakhate prasaratA evA hajAro mANurUpa karaNeAthI jANe bhayakara e sUrya ugyA hoya tevA te dekhAvA lAgyA. bhAthu' ane dhanuSyanI vacamAM alakSyapaNe gamanAgamana karatA temanA hAtha phakta ratnajaDita umikA ( vI TI )nA tejathIja lakSyamAM AvatA hatA. kSaNavAra bhAthAmAM ane kSaNavAra dhanuSyanI paNucamAM AvI paDate te ati cAlAka vIra purUSAnA hAtha jANe e rUpane dhAraNa karatA hAya tema zebhatA hatA. e pramANe yuddha karatAM khANuyuddhavaDe te svayaMbhUne ajayya dhArI merakarAjAe kalpAMta kALane pavana jema tene zikharAnI vRSTi kare tema gadAdika aonI tenA upara vRSTi karavA mAMDI, dRSTiviSa sapanI vikarALa dRSTivALAothI jema vastumAtra bhasma thaI jAya tema svayaMbhUe tenI sAme pratiao nAkhIne te asro bhasmaprAya niHsAra karI dIdhAM. raNusamudrane pAra pAmavAnI IcchAvALA merake chevaTe cakranuM smaraNa karyuM, eTale tatkALa zIkArInA hAthamAM jema pakSI Ave tema cakra tenA hAthamAM AvIne UbhuM rahyuM. tene Avelu' dekhIne merake gathI svayaMbhUne kahyuM-" are bhadra ! ATalI vAra krIDAmAtra yuddha karIne me' tane subhaTa manAvyA che, pazu have cAlyuM jA, nahIM ta A cakra tArU` mastaka chedaze. vaLI taskarane ne kAgaDAne nAsavAmAM zI lajajA Ave tema che ? " svayaMbhUe kahyuM-" are mUDha ! jo Avu tArUM kIDAyuddha hoya te kApayuddha kevu... haze te jovAne ja huM Avye chuM, mATe te khatAva. zatruenI lakSmIne khuMcAvI lenAra vIra purUSA jo taskara kahevAtA hAya teA prathama tuMja taskara che, kAraNa ke tane A rAjya lakSmI kANe ApI che. kadApi tAre A cakra mUkI daIne paNa adyApi nAsI javu' hAya teA nAsI jA; kemake tArI jevA taskarane ane kAgaDAne nAsI javAmAM kAMI lajajA nathI. athavA ema nahI. te| A cakrane satvara mArI upara cheDI de; enu paNa baLa jotA jA, anyathA maraNa pAmyA pachI tane pazcAttApa thaze." svayaMbhUnAM AvAM vacana sAMbhaLIne kApa pAmelA merake jANe khInne maMgaLagrahe hAya tevu' ane javALAnA samUhathI vikarALa evuM cakra AkAzamAM bhamADIne tenA upara mUkyuM. jema kAMsAnA tALa sAthe kAMsAne tALa maLe tema te cakra AvIne vAsudevanI chAtImAM draDha rIte athaDAyu, tethI cakranA agrabhAganA AghAtavaDe capaLa netravALA thayelA svayaMbhU kumAra madirAmatta purUSanI jema rathamAM mUrchA khAIne paDayA. 'vatsa! sAvadha thAo, sAvadha thAo' ema khelatA 'dhupriya khalabhadre netramAM azru lAvI temane peAtAnA utsa*gamAM lIdhA. peAtAnA priyama'nA azrujaLavaDe siMcana thayelA svayaMbhU vAsudeva tarataja sarajJA meLavI 'UbhA rahe, UbhA rahe" ema zatru pratye khelatA beThA thayA. praphullita thayelA netravarDa peAtAnA subhaTAthI jovAtA svayaMbhU kumAre, jANe zatruonu` kALacakra hoya tevu te cakra hAthamAM laI merakane kahyuM"are meraka ! have asronA sarvAMsvarUpa A cakra ane A tArUM jIvita sapanA mAthAnA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 ] prabhue Apela dharmadezanA [ 147, maNinI jema have gayeluM jotAM chatAM paNa haju huM kene AdhAre Ubho rahyo che? mATe ahIMthI satvara cAlyuM jA, raNabhUmimAMthI nAsI jatAM zatraone A svayaMbhU haNaze nahIM." merake kahyuM-"tuM paNa e cakrane cheDI tenuM baLa joI le, kemake je A pitAnA sAcA patinI thaI nahIM, te strI upapati (jAra)nI zI rIte thaze?" A pramANe merake kahyuM, eTale vAsudeve te cakra AkAzamAM bhamADIne tenI upara mUkayuM; teNe tatkALa merakanA mastakane lIlAmAtramAM chedI nAMkhyuM. te vakhate svayaMbhUnA upara AkAzamAMthI puSpavRSTi paDI, ane merakanuM dhaDa pRthvI upara paDayuM, merakane Azraya karI rahelA rAjAoe tatkALa svayaMbhU pAse AvIne tene Azraya lIdhe. e yuddhayAtrA eka bIjA varadAnarUpa thaI paDI. pachI dizAonA cakrane vijaya karanArUM e cakra dakSiNa bhujAmAM dhAraNa karIne svayaMbhU vAsudeve dakSiNa bharatAddhane sAdhI lIdhuM. jayalakSamInA thAna thaIne teo diyAtrAmAMthI pAchA pharyA. naveDhA samAna bharatAddhanI lakSamI sAthe svecchAe krIDA karatA svayaMbhU kumAre mArgamAM cAlatAM magadhadezamAM eka moTI zilA joI e zilA keTI purUSoe upADavA gya ane pRthvIne jANe kapAlapuTa hoya tevI dekhAtI hatI. sarparAja jema pRthvIne upADe tema vAsudeve vAmabAhathI tene chAtI sudhI uMcI karI ane parAkramI purUne Azrarya pamADI pAchI te zilA tyAMja mUkI. tyAMthI keTaleka divase te dvArakAmAM AvyA. tyAM rUdrarAjAe, bhadrabaladeve ane bIjA rAjAoe maLIne svayaMbhU kumArane utsava rahita addhacakIpaNAne abhiSeka karyo. have be varSa paryata chavAsthapaNe vihAra karI vimaLanAtha prabhu sahastrApravana nAmanA dIkSAudhAnamAM pharIvAra AvyA. tyAM jaMbUvRkSa nIce apUrvakaraNanA kramathI kSapakazreNimAM ArUDha thayelA prabhunA ghAtakarma nAza pAmyAM, jethI piSa mAsanI zukala pachIne divase uttarAbhAdrapada nakSatramAM chaThTha tapa yukta prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. tyAM devatAoe racelA samavasaraNamAM besI prabhue dezanA ApI. maMdara vigere sattAvana temane gaNadharo thayA. temanA tIrthamAM mayUranA vAhanavALe, ujavaLa varNavALA, dakSiNa taraphanI cha bhujAomAM phala, caka, Ipu, khaga, pAza ane akSasUtra ane vAmabAjunI cha bhujAomAM nakula, cakra, dhanuSya, phalaka, vastra ane abhayane dhAraNa karanAre SaNamukha nAme yakSa zAsanadevatA thaye, tathA haritALanA jevA varNa vALI, pA upara beThelI, dakSiNa bhujAmAM bANa ane pAzane dharanArI ane vAma bhujAmAM keda tathA nAgane rAkhanArI viditA nAme zrI vimalanAtha prabhunI zAsanadevI thaI te yakSa ane devI niraMtara jemanI samIpe rahelA che evA jagadgurU vihAra karatA karatA ekadA dvArakA nagarInA parisara bhAgamAM padhAryA. iMdrAdika devee tyAM sAtaso ne vaza dhanuSya uMcA azokavRkSa yukta samavasaraNa racyuM. prabhue pUrva dvAravaDe temAM praveza karI ArvatI sthitine pALatAM te caityavRkSane traNa pradakSiNA karI, ane teramA dharmacakrI vimalanAthe "tIthI nama." ema kahI pUrva dizAnI sanmukhanA siMhAsanane alaMkRta karyuM. pachI sAdhuo, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148] prabhune prApta thayela avyayapada [ parva 4 thuM sAdhvIo, devatAo, devIo, nArIo ane nara yathAyogya dvAre pesI pitApitAne yogya sthAnake beThA. te vakhate rAjapurUSAe satvara dvArakAmAM jaI prabhunA samavasaraNanI vArtA vAsudevane jaNAvI. harSa pAmelA svayaMbhU prabhunA Agamanane kahenArA purUSane pAritoSikamAM sADAbAra koTI senayA ApyA. pachI svayaMbhU vAsudeve bhadra baladevanI sAthe bhadranA eka kAraNa rUpa samavasaraNa pAse AvI temAM praveza karyo. tyAM bhagavaMtane pradakSiNa daI, praNAma karIne bhadra sahita iMdranI pAchaLa beThA. pachI iMdra, vAsudeva ane baladeve pharI praNAma karI aMjali joDI A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he deva! varSAkALanA jaLathI pRthvInA kAdavanI jema tamArA darzanathI A jagatanA "prANuonuM sAMsArika duHkha nAza pAmyuM che. he svAmina! tamArA darzananA kAraNarUpa Ajane "divasa ghaNo pavitra che ke jemAM duSkarmathI malina evA ame nirmaLa thaIzuM. amArI draSTi. "oe zarIranAM sarva aMgomAM rAjApaNuM prApta kareluM hatuM, teoe Aja tamAruM darzana prApta "karI pitAnI barAbara zuddhi karelI che. tamArA caraNanA saMparkathI A bharatakSetranI bhUmi pavitra "thaI gaI che, te tamArA darzana teonA pApano nAza kare temAM zuM kahevuM? he prabhu! ghuvaDa "pakSIonI jema mithyAdaSTi purUSane tamAruM darzana kevaLajJAnarUpa sUryanA prakAzanA abhAvanuM ja "kAraNa thaze. tamArA darzanarUpa amRtapAnavaDe jemanA zarIra usa pAmelA che evA prANIonA karmabaMdha Aje avazya tuTI jaze. vivekarUpI darpaNane sApha karavAmAM tatpara "ane kalyANa vRkSanA bIja jevA tamArA caraNanAM rajakaNe amane pavitra karo. he svAmina! "amRtanA gaMDUSa jevA tamArA dezanAvIne saMsArarUpa marUdezamAM magna thayelA ane svastha "karavAne mATe thAo." A pramANe stuti karI teo virAma pAmyA, eTale vimalanAtha prabhue nirmaLa dharma dezanA ApavAne AraMbha karyo. akAma nija rArUpa puNyathI prANIne sthAvarapaNAthI trasapake tiryaMca paceMdripaNuM mAMDa mAMDa prApta thAya che. temAM paNa jyAre karmanI lAghavatA thAya tyAra pachI mAnuSya janma, Aryadeza, uttama kuLa, sarva IdriyanuM pATava ane dIrgha AyuSya kathaMcita meLavAya che. te "karatAM paNa vizeSa puNya heya te dharmakathaka gurUnI jogavAI ane zAstranuM zravaNa tathA temAM zraddhA eTalAM vAnAM prApta thAya che, paNa temAM tanizcayarUpa badhiratna prApta thavuM ghaNuM "durlabha che. jinapravacanamAM jevuM badhiratna atyaMta durlabha che tevuM rAjApaNuM, cakravartIpaNuM meLavavuM durlabha nathI. sarva jIvee pUrve anaMtavAra sarva bhAve prApta karelA haze, paNa "jyAM sudhI A saMsAramAM te jInuM paribhramaNa jovAmAM Ave che, tyAM sudhI teoe kadi "paNa badhiratnanI prApti karelI jaNAtI nathI. sarva prANIone A saMsAramAM paribhramaNa karatAM anaMta pugala parAvartana thaI gayAM che, paraMtu jyAre chelle addha pudgalaparAvartana Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 ] zrI vimaLanAthanuM nirvANa-vAsudevanuM mRtyu [149 saMsAra avazeSa rahe tyAre sarva karmonI sthiti eka keTakeTI sAgaropamathI ochI yathA"pravRttikaraNavaDe karIne koI prANI graMthibheda thavAthI uttama badhine pAme che. keTalAeka jI "yathApravRtti karaNa karavAthI te graMthinA sImADA upara prApta thayA hoya, te paNa tyAMthI sadA Ine pAchA vaLe che ane pAchA saMsAramAM bhame che. kuzAstranuM zravaNa, mithyASTine samAgama, "naThArI vAsanA ane pramAda karavAnI Teva e samakitaprAptinI sAme thanArA zatruo che. je ke cAritranI prApti paNa durlabha kahelI che paNa je bedhinI prApti thaI hoya te te saphaLa che, anyathA niSphaLa che. abhavya prANIo paNa cAritra grahaNa karIne navamA raiveyaka sudhI "utpanna thAya che, paNa badhi vinA teo mokSapadane pAmI zakatA nathI. cakravartI paNa badhiratnanI prApti vinA rAMka je che, ane badhiratnane prApta karanAre rAMka heya te paNa tenAthI adhika che. jeone badhiratnanI prApti thaI hoya che teo kadi paNa A "saMsAramAM rAga karatA nathI, paNa mamatA rahita thaIne muktapaNe muktimArgane ja bhaje che." prabhunI AvI dezanA sAMbhaLIne ghaNA lekee dIkSA lIdhI, svayaMbhU vAsudeva samakti pAmyA, ane balabhadra zrAvapaNuM svIkAryuM. jyAre prathama piraSI pUrNa thaI tyAre prabhu dezanAthI virAma pAmyA. pachI maMdara gaNudhare tevIja rIte dezanA ApI. bIjI pariSI jyAre pUrNa thaI tyAre temaNe paNa dezanA pUrNa karI. pachI iMdra, vAsudeva tathA balabhadra vigere potapotAne sthAnake gayA ane lokonA upara anugraha karavAnI IcchAthI vimaLaprabhue pura, grAma, khANa ane droNamukha vigeremAM vihAra karyo. aDasaThahajAra mahAtmA sAdhuo, ekalAkha ne ATha sAvIe, agyAraso cauda pUrva dhArI, cArahajAra ne AThase avadhijJAnI, pAMcahajAra ne pAMca mana:paryavajJAnI, teTalAja kevaLajJAnI, navahajAra vaikriya labdhivALA, be lAkha ne ATha hajAra zrAvake ane cAra lAkha ane cotrIsa hajAra zrAvikAo-eTale parivAra kevaLajJAna pachI be varSe uNu paMdaralAkha varSa sudhI pRthvImAM vihAra karatA vimaLanAtha prabhune thaze. pachI pitAne nirvANakALa najIka Avele jANI prabhu saMmetazikhara parvate padhAryA, ane tyAM cha hajAra sAdhuenI sAthe anazana vrata grahaNa karyuM. eka mAsanuM anazana pALI ASADha mAsanI kRSNa saptamIe caMdra puSya nakSatramAM AvatAM, te sarve munionI sAthe prabhu avyayapadane prApta thayA. pachI IndrAdika devatAoe tyAM AvIne prabhuno ane bIjA munione nirvANa mahimA karyo. paMdaralAkha varSa kaumAra vayamAM, trIzalAkha varSa pRthvInuM rakSaNa karavAmAM ane paMdaralAkha varSa vratamAM-ema sarva maLIne sATha lAkha varSanuM prabhunuM AyuSya saMpUrNa thayuM hatuM. zrI vAsupUjya prabhunA nirvANa pachI trIza sAgarepama gayA tyAre zrI vimaLanAtha prabhune nirvANakALa thaye. svayaMbhU vAsudeve AzcaryakArI aizvaryanA madathI viveka rahita thaIne aneka dUra karmo karyA, jethI pitAnuM sAThalAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI che te prakAranAM mAThAM karmothI chaThThI narakabhUmimAM gayA. bArahajAra varSa kumArapaNAmAM, teTalAja maMDalikapaNAmAM, nevuM varSa digya Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] [ pa 4thuM caudamA ahaMtane janma jayamAM ane egaNasATha lAkha paMcotera hajAra navaso ne daza varSa rAjyamAM, ema sarva maLI sAThalAkha varSanuM temanuM AyuSya pUrNa thayuM hatuM. pitAnA baMdhunA mRtyu saMbaMdhI vipattinA zekathI virakta thayelA bhadra baladeva municaMdra muninI pAse vrata grahaNa karI, pAMsaThalAkha varSanuM potAnuM AyuSya pUrNa karI, kALadharma pAmIne paramapadane prApta thayA. ityAcArya zrI hemacaMdrasUriviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye caturye parvaNi zrIvimalanAthasvayaMbhUbhadramerakacaritra vargane nAma tIH sargaH II 2 || | sarga 4 the. zrI anaMtanAtha caritra A saMsAramAM paNa mekSanI peThe prANuone anaMta sukha ApanArA temaja jemaNe anaMta catuSTayane siddha karelA che evA zrI anaMtanAtha bhagavAna tamArI rakSA karo. apAra saMsArarUpa samudrane taravAmAM vahANanI jevuM te zrI anaMtanAtha bhagavaMtanuM caritra have kahevAmAM Ave che. dhAtakIkhaMDa dvIpamAM prASyideha kSetranA airAvata nAmanA vijayane viSe ariSTA nAme eka moTI nagarI che. temAM zatruonA rathavALA sinyanA rathabhUhane skUlanA karavAmAM giri samAna pavaratha nAme mahArathI rAjA rAjya karatA hatA. temaNe zava zatruone vijaya karI badhI Rddhi sAdhI hatI, tathApi mokSalakSamIne sAdhavAmAM utsuka thavAthI te sarvane tRNasamAna gaNavA lAgyA. teo udhAnamAM vihAralIlA, vApiemAM jalakrIDA, gAMdharvonA saMgItanuM avalekina, hAthIDA vigere vAhanonI vicitra gatinuM darzana, vasaMtanA tathA kaumudInA mahatya jevA krIDAutsavanuM nirIkSaNa, nATakAdika daza rUpakanA abhinayane utsava, svarganA vimAna jevA mahelamAM nivAsa ane vicitra varunA veSa, aMgarAga ane AbhUSaNanuM dhAraNu-e sarva mAtra karItine anusarIne anubhavatA hatA, paNa rAgapUrvaka kAMI paNa anubhavatA nahotA. A pramANe keTalAeka kALa ullaMghana karI chevaTe e vivekI rAjAe cittarakSa nAmanA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI anaMtanAtha // 000000 Annar DAIN AUDOOL annnn J0 / svayaMbhUramaNasparddhi-karUNArasavAriNA / anantajidanantAM vaH prayacchatu sukhazriyam // 14 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 ] caudamA ahaMtano janma [151 gurUnA caraNamAM jaI dIkSA grahaNa karI, pachI ahIMtanI bhakti vigere sthAnenA ArAdhanavaDe tIrthaMkaranAmakarma bAMdhI, mRtyu pAmI prANuta devalekamAM puttara vimAne devatA thayA. A jaMbudvIpamAM dakSiNa bharatAddhane viSe IvAkuvaMzarUpa parvatanI bhUmimAM adhyA nAme uttama nagarI che. AsapAsa rahelI nirmaLa svaccha jaLavALI khAIna maMDalathI rati vakhate jenI kezaveNI chuTI gaI hoya tevI ramaNInA jevI te nagarI zobhatI hatI. temAM sArA niSkama ane pravezavALA, uttama saMdhivALA, arthavALA ane sArI bhUmikAvALA zrImaMtenAM maMdira nATakanI peThe dIpatAM hatAM. te gRhanI uparanI bhUmi upara AvelI senAnI jALIo, jANe pratyeka gRhalakSmInA mugaTa hoya tevI prakAzatI hatI. temAM rahelAM derAsaramAM ahata prabhunI pUjAnAM pupanA gaMdhane vahana karanAre pavana, amRtanA pAnanI jema lekonA tApane harI lete hate. te ayodhyA nagarImAM atizaya parAkramavaDe siMha jevo ane narasiMhamAM agresara siMhasena nAme rAjA rAjya karate hate. pitAnuM kalyANa karavAnI IcchAthI jema ISTa devanI samIpe dhare tema ghaNA rAjAe bhaktivaDe tene uttama bheTaNa ApatAM hatAM kiraNethI caMdranI jema guNIjanomAM agraNI e rAjA pitAnA ujavaLa guNethI sarva jagane prasanna karato hate. cogyatAmAM vicakSaNa evo e rAjA, sevA karavAne AvatA rAjaputronI jema dharma, artha ane kAmane sau saunI gyatA pramANe dhAraNa karatA hatA. tene dharmanI nivAsami ane zILa tathA yazavaDe zobhatI suyazA nAme eka rANI hatI. traNa jagatane pavitra karanAra gaMgAnI jema mAtAnA, pitAnA ane zvasuranA kuLane e pavitra karatI hatI. tenA mukhano pratinidhi caMdra hatA, kamaLa tenA netrono anuja baMdhu hatuM, zaMkha tenA kaMThanuM citra hatuM, kamaLanALa tenI be bhujAono mitra hatA, kaLaza tenA stanane kuTuMbI hatA, vidara tenI nAbhino putra hatuM, tenA nitaMbanuM pratibiMba nadInA kAMThAnI bhUmi hatuM, kALI tenA urUnI nAnI bahena hatI, ane kamaLa tenA caraNanuM anucara hatuM. sarva aMge mAM ramaNika e suMdarInuM zuM zuM atizaya ramya nahatuM? A tarapha prAkRta devalokamAM padyaratha rAjAnA jIve sukhamagna thaI pitAnuM utkRSTa sthitivALuM sarva AyuSya nirgamana karyuM. tyAMthI zrAvaNa mAsanI kRSNa saptamIe caMdra revatI nakSatramAM AvatAM cyavIne te suyazA rANInA udaramAM avataryA. te vakhate sukhe sUtelA devIe rAtrInA avazeSa kALe ahaMtajanmane sUcavanArAM hastI vigere cauda mahA svapna joyAM. pachI anukrame vaizAkha mAsanI kRSNa tradazIne divase puSya nakSatramAM suyazA devIe sIMcANA (bAja) pakSInA cinhavALA suvarNavaNa kumArane janma Ape. urvilekamAMthI, alakamAMthI ane rUcaka dvIpathI 715na dikumArIoe AvI prabhunuM sUtikAkarma karyuM. tarataja saudharma kalpane indra tyAM AvyuM ane prabhune praNAma karI, hAthamAM laI AkAzamArge merUparvatanA mastaka para gaye. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152]. prabhune dIkSAbhiSeka [ parva 4 thuM tyAM atipAMDukabalA nAmanI zilA upara ullaMgamAM prabhune rAkhI siMhAsana para te beThe. pachI azruta vigere tresaTha IMdro tyAM AvyA, ane tIrtha jaLa maMgAvIe anukrame prabhune snAna karAvyuM. pachI jANe prabhunA bhArane vahana karavAne mATe zrama lAgyuM hoya tema zake i moTA sAravALA e prabhune IzAna idranA usaMgamAM besAryA, ane pite saphATikanA cAra vRSabhane vikuva, temanA zRMgamAMthI nIkaLatA jaLavaDe prabhune snAtra karAvyuM. pachI devadUSya vastravaDe prabhunA aMgane lUchI, caMdanAdikathI vilepana arcana karI ane ArAtrika utArI saudharmapatie nIce pramANe stuti karI. "he nAtha! je tamArI AgaLa bhUmipara ALoTI pRthvInA rajathI vyApta thAya che "teone gozISacaMdanane aMgarAga durlabha nathI. jeo bhakti vaDe eka puSpa paNa tamArA "mastaka para caDAve che teo mastaka para chatra dhAraNa karIne niraMtara vicare che. tamArA "aMga upara jeoe ekavAra paNa aMgarAga karyo hoya teo devadUSya vastrane dhAraNa karanArA thAya temAM kAMI paNa zaMkA nathI. jeo tamArA kaMThaupara ekavAra paNa puSpamALA dhare che teonA kaMTha upara devatAnI strIonI bhujalatAe vIMTAI vaLe che. jemAM tamArA ati nirmaLa guNanuM ekavAra paNa varNana kare tee A lekamAM atizayavAna thaI devatAonI "IothI gavAya che. jemAM cAra caturAIthI tamArI AgaLa nRtyAdika ceSTA kare che te ene airAvata hAthInA kaMdha upara Asana maLavuM durlabha nathI. he deva! jeo rAtrIdivasa "tamArA paramAtmAsvarUpanuM dhyAna kare che teo hamezAM A lekamAM sarvane dhyAna karavA yogya "thAya che. he prabhu! tamane nAva, aMgarAga, nepathya ne AbhUSaNa vigere dhAraNa karAvavAmAM "tamArA prasAdathI hamezAM mAre adhikAra raho." A pramANe stuti karI prabhune laI suyaza devInI pAse AvI temanA paDakhAmAM jema hatA tema IMDhe mUkyA. pachI naMdIzvara dvIpe jaI zAzvata ahatanI pratimAne aThThAIutsava karI, zaka tathA bIjA iMdro potapotAne sthAne gayA. jyAre prabhu garbhamAM hatA te vakhate pitA siMhasene zatruonA anaMta baLane jItyuM hatuM, tethI te prabhunuM anaMtajIva evuM nAma pADayuM. yogI jema dhyAnAmRtanuM pAna kare tema stanapAna nahIM karanArA prabhu pitAnA aMguThAmAMthI amRtanuM pAna karatA moTA thavA lAgyA. anukrame caMdranI peThe bAlyavaya ullaMghana karI, pacAza dhanuSyanI UMcI kAyAvALA prabhu yauvanavayane prApta thayA. mArganA vizrAmasthAna) vaTemArga jema tyAgabuddhie aMgIkAra kare tema tyAjyapaNAne nizcaya karI anaMtanA pitAnI AjJAthI strIne parigraha (pANigrahaNa) svIkAryo, ane sADAsAta lAkha varSo vItyA pachI pitAnA ghaNA AgrahathI prabhue rAjyabhAra grahaNa karyo. pachI paMdara lAkha varSa sudhI pRthvInuM pAlana karyA bAda siMhasenanA kumAra anaMtanAthanA manamAM dIkSA levAne vicAra utpanna thaye. tatkALa sArasvatAdika kAMtika devatAoe brahmadevalekamAMthI AvI "he nAtha! tIrtha pravartA" Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the] prabhune dIkSAbhiSeka [ 153 ema kahyuM. pachI idranI AjJAthI kubere prerelA jaMbhaka devatAoe pUrelA dhanavaDe prabhue vArSika dAna ApyuM. te dAnane aMte saMsArane aMta karavAne IcchatA prabhune sura, asura ane rAjAoe AvI dIkSAbhiSeka karyo. pachI vicitra veze, vastra tathA mALAne dhAraNa karI jagatpati sAgaradanA nAme uttama zibikAmAM ArUDha thayA. zakrAdika idroe jemanI upara chatra, cAmara ane paMkhA dhAraNa karyA che evA prabhu te zibikAvaDe sahastrAbhravana nAmanA udyAnamAM AvyA. te udhAna jANe jatI AvatA becaranI strI hoya tevI hiMcakA khAvAmAM Asakta thayelI nagaranI catura strIothI AkuLavyAkuLa thaI rahyuM hatuM. temAM navIna padvavathI rAtA thaI gayelA ane bhramararUpa kezane uchALatA azokavRkSe jANe madhupAnavaDe matta thaI ghumatA hoya tema jaNAtA hatA. krIDAthI DhAMta thayelI nagarastrIonA sarva zramane haraNa karatA ane uMcA pallavane pheravatA AmravRkSe jANe paMkhe laIne vIMjatA hoya tema dekhAtA hatA. jANe vasaMtalakSmInI karNikAo hoya tevA kaNikAranAM puSpathI ane jANe suvarNanAM tilaka hoya tevAM kAMcanavarNa tilaka vRkSavaDe e ughAna ghaNuM suMdara lAgatuM hatuM. kokilAnA avAjathI jANe prabhune svAgata ApatuM hoya tevA e udyAnamAM utsuka thaIne jema jaganA manamAM praveza kare tema jagatpati prabhue praveza karyo. pachI iMdranA hAthanA TekAvaDe sAgaradattA nAmanI zibikAmAMthI utarI prabhue alaMkAra vigerene tyAga karyo ane vaizAkha mAsanI kRSNa catu daMzIe revatI nakSatramAM aparAhanakALe chaDUtapa karI eka hajAra rAjAonI sAthe dIkSA lIdhI. pachI sarva iMdrAdika devatAo prabhune vaMdanA karI kRtakArya thaI potapotAne sthAnake gayA. bIje divase vaddhamAna nagaramAM vijayarAjAnA maMdirane viSe caudamA ahaMte parama annavaDe pAraNuM karyuM. tyAM devatAoe vasudhArAdika pAMca divya karyA, ane prabhunA caraNanyAsane ThekANe vijayarAjAe eka ratnamaya pITha karAvI. pachI kapaTa rahita evA chaghastha prabhu te sthAnathI nIkaLI pariSaha sahana karatA karatA vihAra karavAne pravaryA. A jaMbudvIpamAM pUrva videhane viSe parama AnaMdanI janmabhUmi rUpa naMdapurI nAme eka suMdara purI che. temAM zatruonI strIone zoka ApanAra ane azoka vRkSanI jema potAnA kuLarUpI udyAnamAM AbhUSaNarUpa mahAbala nAme rAjA hato. nagarane catura mANasa jema gAmaDAmAM vasavAne virakta thAya tema moTA manavALe e rAjA anukrame saMsAravAsathI virakta thaze. tethI te rAjAe traSabha muninA caraNakamaLamAM jaI pAMca muSTivaDe kezane leca karyo ane cAritra aMgIkAra karyuM. udyAnanI jema moTA phaLane ApanArA cAritradharmane pALI, mRtyu pAmIne te rAjA sahastrAra devalekamAM devatA thayo. te samayamAM jaMbudvIpanA bharatakSetramAM kauzAMbI nAme iMdrapurInI jevI nagarI hatI. te nagarImAM zatruonA tejane mudrAMkita karanAra ane samudranI je gaMbhIra samudradatta nAme rAjA B - 20 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] naMdArANI pratye malayapatinuM AsakatapaNuM tathA tenuM haraNa [5 4 thuM rAjya karatA hatA. tene rUpavaDe surasuMdarIonA rUpa saMbaMdhI ahaMkArane haranArI ane nayanane AnaMda ApavAmAM caMdrikArUpa naMdA nAme rANuM hatI. ekadA vasaMtane malayAcaLanA pavananI jema te samudradattane mitra malayabhUmine rAjA caMDazAsana tyAM AvI caDyo. tene potAne ghera Avela joI samudradatte sagA bhAInI jema parivAra sahita bhojana karAvyuM. te vakhate samudrane gaMgAnI jema te samudradattanI patnI naMdA, ke je netrane AnaMda ApanArI hatI te malayapatinI najare caDI tene dekhIne tatkALa jANe kAmadevanA dusaha aoe khIlI lIdhe heya tema te stabdha thaI gaye; ane vipralaMbhazRMgArarUpa agnine tIvra dhAma thaye heya tema tenA zarIrane pasIne AvI gaye. vaLI jANe premaaMkurita thayela hoya tema sarva aMgamAM pulakAvaLI pragaTa thaI tenA zarIranA guNathI jANe jhADa vaLagyuM hoya tema tene svara badalAI gaye; tene AliMgana karavAne jANe utsuka thayuM hoya tema sarva aMga kaMpavA lAgyuM; tenI prApti nahIM thavAthI zeka thayA hoya tema zarIrane varNa pharI gaye; jANe kAmAMdha thayA hoya tema azravaDe netra jhAMkhAM thaI gayAM ane tenI prApti vagara jANe mRtyune lAvavA Icchata hoya tema tenAmAM laya pAmI gayo. A pramANe sarva aMgaupAMgamAM suMdara evI te naMdArANInA avalekanathI caMDazAsane kaI kaI kAmAvasthA na anubhavI? jenI buddhi asta pAmI gaI che e e kAmapIDita rAjA samudradattanA maMdiramAM sute paNa rogAnaMnI jema tene nidrA AvI nahIM. hamezAM naMdAne meLavavAnA upAyo ciMtava caMDazAsana mitranA miSe zatru thaIne keTaleka kALa tyAM raho. e pramANe ghaNuM rahevAvaDe samudradattane vizvAsa upajAvIne eka divase pakSI jema ratnAvaLI hAra laI jAya tema caMDazAsana naMdAne harI gayo. rAkSasanI peThe baLa ane chaLa dharanArA te duSTa haraNa karelI rANIne pAchI lAvavAne asamartha evA samudradattanA manamAM saMsAra tarapha vairAgya utpanna thaye. hRdayamAM rahelA zalyanI jevA e moTA apamAnathI pIDAtA rAjAe zreyAMsa nAmanA muninI pAse dIkSA lIdhI. muni 5NAmAM moTI tapasyA karI, tenA phaLe karIne pitAnI rANI naMdAnuM haraNa karanAra caMDazAsanane vadha karanAra thavAnuM niyANuM bAMdhyuM. A pramANe niyANuM karavAthI aparimita phaLavALA tapane parimita phaLavALe karI daIne kALage mRtyu pAmI sahastrAra devakamAM te devatA thayo. kALanA kramathI caMDazAsana paNa mRtyu pAmI saMsArasAgaranI jaLacakrI jevI aneka peniemAM bhaTaka. pachI bharatakSetramAM AvelAM pRthvIpura nagaramAM vilAsa rAjAnI guNavatI rANInA udarathI madhu nAme putra thaye. anukrame vRddhi pAmatAM trIsa lAkha varSanA AyuSyavALe, tamAla puSpanA jevI kAMtivALe ane pacAsa dhanuSya uMce jANe jaMgama parvata hoya te te dekhAvA lAgyo. meTA bAthI jANe be suMDhavALe diggaja hoya, ane vizALa vakSasthaLanI zobhAthI jANe jaMgama girirAja hoya te te jAte hate. lIlAvaDe pRthvI upara pharatA e baLavAnuM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga4 thA ceAthA vAsudevanI utpatti | 155 madhunA bhArane nahI' sahana karatI pRthvI ghAsathI pUrAyelA khADAnI jema namatI hatI. pU rAjAenI zastrAzastrI yuddhanI kathA sAMbhaLI, peAtAne sameAviye yuddha karanAra nahIM maLavAthI peAtAnI bhujAnA parAkramane mATe te ceka karatA hatA. pachI traNa kha'DarUpa abharatakSetrane eka gAmaDA mAphaka jItI laIne analpa parAkramavALA teNe peAtAnuM nAma caMdranI aMdara lakhyu, arthAt peAtAnA nAmanI kIrti cadramaMDaLa sudhI pahAMcADI. cakrathI zatruenA cakra (samUha)ne dukhAvanAra iMdranA jevA parAkramI ane manuSyamAM sUrya samAna e madhu ceAthe prativAsudeva thayA. te madhurAjAne utkaTa bhujArUpI zikharavaDe ugra zatruene phUTanAra ane zatruenI lakSmInI bhUMgaLane tADanAra phaiTala nAme eka bhAI hatA. have te samayamAM dvArakAnagarImAM guNavaDe caMdra jevA sAma nAme eka rAjA hatA. tene maneAharadanA sudanA ane caMdra samAna mukhavALI sItA nAme be patnIe hatI. have mahAbaLa rAjAne jIva je sahasrAra devalAkamAM devatA thayA hatA te tyAMthI cyavIne sudanA devInA udaramAM avataryAM; te vakhate devI sudarzanAe rAtrInA zeSa bhAge khaLabhadranA janmane sUcavanArAM cAra mahA svapna joyAM. anukrame nava mAsa ane sADA sAta divase jatAM sudanA devIe cadra samAna kAMtivALA eka putrane janma ApyuM. enI vadhAmaNI sAMbhaLIne meTA utsavavaDe yAcakeAnA vane kRtArtha karatA seAmarAjAe tenu' suprabha evuM nAma pADayuM. je samudradattane jIva hatA te paNa AyuSya pUrNa thatAM kALadhame sahasrAra devale kamAMthI cyavI sItA rANInI kukSimAM avataryAM. te vakhate sukhe sutelI sItAdevIe rAtrInA zeSa bhAge vAsudevanA janmane sUcavanArAM sAta svapnA mukhamAM pesatAM joyAM. pUrNa samaya thatAM nIlamanA jevI kAMtivALA ane sa lakSaNayukta putrane teNIe janma ApyA. temanA pitA seAmarAjAe zubha divase e ceAthA vAsudevanu purUSAttama evu' cathA nAma pADyu. nIlA ane pILA vastrane dharatA ane bhujAmAM tADa ane dhanuSyane rAkhatA te baMne bhAi jANe joDale thayA hAya tema prItithI sAthe sAtheja pharatA hatA. AcAryane te phakta nimitta mAtra karI temaNe sarva kaLAe saMpAdana karI. tevA mahAtmAonA evA pUrva janmanA puNyanA prabhAvaja hAya che. meTA subhaTe paNa temanA krIDAmAM kareleA AghAta sahana karI zakatA nahI', kAraNake hAthI mAtra sparzI karatAM karatAM ane sarpa suMghatAM sudhatA haNI nAkhe che. baLavarDa pavana jevA te anne bhAI e anukrame dehalakSmInu' jANe lIlAvana heAya tevu aMgane zebhAvanAra yauvanavaya pAmyA. devatAoe e banne nararatnAmAM meATA bhAI (malabhadra )ne haLa vigere ane nAnA bhAI ( vAsudeva )ne dhanuSya vigere vijrayAyudha azu karyAM. zA kalaha karAvavAmAM kautukavALA nAradajI mahA baLavAn* evA te khalabhadra ane vAsudevane joine prativAsudeva madhune maMdire AvyA. kAya ne jANanAra madhue nAradane ardhya ApI praNAma karIne kahyuM-" huM mahA muni! Apane svAgata che? sadbhAgyanA yAgathI Aje tame amArA * Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156] semarAjA pratye madhurAjAe mekalela dUta [ parva 4 thuM daSTimArge AvyA che. A bharatAddhane viSe sarva rAjAo ane mAgadha, varadAma ane prabhAsanA adhipa devatAo mArA sevake che, tethI he nArada ! je vastuthI ke dezathI tamAre projana hoya te niHzaMkapaNe kahe, huM tamane ApIza" nArade kahyuM "mAre kaI vastunuM prayojana nathI, tema koI deza levAnI paNa IcchA nathI. huM te phakta kriIDA karato karate ahIM AvI caDyo chuM. paNa are madhurAjA ! "huM addha bhAratano svAmI chuM" evI khoTI baDAI tame mAre che. kemake baMdijanano sarva arthavAda kAMI yathArtha heya nahIM, vaLI baMdijane dhananA lebhathI jenI stuti kare te je buddhimAna hoya to teNe zaramAvuM joIe, paNa temAM pratIti rAkhavI na joIe; kemake A jagatamAM baLavAthI paNa baLavAna ane moTAthI paNa moTA ane levAmAM Ave che, kAraNake bahuratnA vasuMdharA che." nAradanAM AvAM vacana sAMbhaLavAthI zamIvRkSanI aMdara agni utpanna thAya tema madhunA hRdayamAM kepa utpanna thaye; eTale adharane daMza karatAM teNe tatkALa nAradane kahyuM -"he nArada ! A bharatAddhamAM gaMgAthI moTI nadI kaI che? ane vaitADhayathI mATe parvata paNa kare che? temaja mArAthI adhika baLavALo paNa keNa che? nArada! jene tame mArAthI adhika baLavAna mAnatA he tenuM nAma ane tatkALa kahe, ke jethI hAthInA baccAne aSTApada parAkrama batAve tema huM tene mAruM parAkrama batAvuM. are dvija ! zuM kaI manmate athavA pramAdIe tamArI avajJA karI che ke jene stuti karavAnA miSathI tame vadha karAvavAne Icche che?" nArade kahyuM-"huM kaI matta ke pramAdI purUSanI pAse jatAja nathI, to pachI mArI tenAthI zI rIte avajJA thAya? paNa tame tamArI sabhAmAM "huM addha bharatane svAmI chuM' evuM Aje belyA tema have pharIvAra belaze nahIM, kAraNake tethI tamAruM hAsya thaze. hAla dvArakA nagarImAM somarAjAne ghera suprabha ane purUSottama nAme be putro thayA che, tene zuM tame kAne paNa nathI sAMbhaLyA ? moTA baLavALA ane paraspara prItivALA te baMne mahAbAhu jANe mUrtimAn pavana ane agni hAya tevA dusaha che, kautukathI zaka ane IzAna idra jANe svargamAMthI utarIne avataryA hoya tevA teo mAtra eka bhujAvaDe samudra sahita pRthvIne uddhAra karI zake tevA che. mahAvanamAM siMhanI jema teo jyAM sudhI A bharatakSetramAM rahelA che, tyAM sudhI madAMdha hastInI jema tame ajJAnathI phekaTa zA mATe garjanA kare che ?" A pramANenAM nAradajInAM vacane sAMbhaLI kepathI netra rAtA karatA ane dAMtavaDe dAMta ghasate madhurAjA jANe ThaMdvayuddha karavA IcchatA hoya tema bolI uThyo-"tame kahe che te je satya che to Aje tamane jema yuddha jevAne tema yamarAjane vecchAe krIDA karavAne huM AmaMtraNa karUM chuM, ane tema, suprIma tathA purUSottama vagaranuM dvArakAnuM rAjya paNa karUM chuM, te te amArA yuddhane tame taTastha rahIne avakana karaje." A pramANe kahI nAradamunine visarjana karyA pachI teNe potAnA eka dUtane ekAMtamAM bolAvI samajAvIne semarAjA ane Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 ]. madhurAjAne thayela krodha [ 157 tenA putra tarapha vidAya karyo. tatkALa te vegavALa dUta dvArakAe pahoMcI putra sahita sabhAmAM beThelA semarAjAnI pAse Avyo, ane parAkramapUrvaka kahevA lAgyo. "data kadi parAkrama rahita hAya, te paNa pitAnA svAmInA parAkramathI parAkramavALo thAya che." dUte kahyuM-"gaviMTane garva haranAra, vinIta upara vAsalya rAkhanAra, pracaMDa bhUjAbaLathI sarvane vijaya karanAra, kSatriyavrata rUpa mahAjanavALA, dakSiNa bharatAddhimAM rahelA kulIna rAjAerU5 rAjahaMsa jenA caraNarUpa kamaLanI dAsanI peThe sevA kare che, vaitADhya girinI dakSiNa ezi para rahenArA vidyAdharonA rAjAo jene daMDa Ape che, ane jANe bIje iMdra hoya tema pracaMDa AjJAne pravartAvI rahyo che e, addha bharatakSetrarUpa udyAnamAM madhu (vasaMta) sAmAna addhicakrI madhu nAme rAjA che. teNe tamane zikSA ApavA mATe mane mokalyA che, te sAvadhAna thaIne sAMbhaLe. temaNe kahyuM che ke tame pUrve amArI atyaMta bhaktinA karanArA hatA, te amArA jANavAmAM che; paNa atyAre putranA parAkramathI badalAI gayA che evuM lekanA mukhathI ame sAMbhaLyuM che, paNa kadi je tame pUrvanI jevAja che, tamArA bhaktibhAvamAM kAMI paNa phAraphera thayA na hoya to kuMcInI maryAdA karIne tamArI pAse je sAra sAra hoya te svAmIne daMDa tarIke mokalAve. kAraNake svAmInA prasAdathI tamane vaLI bIjuM ghaNuM prApta thaze. juo sUrya jeTaluM jaLa le che te karatAM ghaNuM vadhAre pAchuM Ape che, ane jo svAmInI akRpA haze to tamAruM sarvasva vinAza pAmI jaze, kemake jyAre svAmI reSa dhare tyAre jANe bhaya pAmI hoya tema lakSmI cAlI jAya che. vaLI je tame potAnA svAmInI sAthe virodha karaze to saMpatti to dUra rahe, paNa strI, putra, mitrAdi ane tamArUM jIvita paNa raheze nahIM. mATe he rAjA ! ApaNA svAmInI AjJA mAnI dezane maryAdA vaDe pAlana kare, ane zvAna jevA tamArA pizuna (cADIA) lakonI vANI niSphaLa thAo." AvAM DUtanAM vacana sAMbhaLI purUSottama kumAre roSa bharelAM kaThera vacane kahyuM-"he data! tuM dUta hovAthI avadhya che, tethI AvAM kaDavAM vacane bele che, paNa AvAM vacana belanAra tuM ane te pramANe belAvanAra tAro svAmI zuM unmatta che? matta che? pramatta che? ke pizAce grahele che? jema bALake krIDAmAM svecchAe rAjA thaIne rame che, tevI rIte ja tAre mUDha svAmI sarvane svAmI thavA pravarte che. paNa e durmada rAjAne ame svAmI tarIke kayAre paNa svIkArela nathI. tema chatAM je pitAnuM Icchita, vacana pramANe thatuM hoya to te potAnI meLe IMdra kema thato nathI? pitAnA moTA rAjyanA baLathI te ajJa rAjA je amArI upara caDhI Avaze te samudranI veLAnI vakhate kAMThA upara rahelA matyenI jema avazya mRtyu pAmaze. he dUta! jA daMDanI IcchAvALA tArA svAmIne yuddha karavAne mATe ahIM mokala, jethI tenA prANunI sAthe dAsInI jema tenI rAjyalakSmIne huM baLAtkAre grahaNa karI laIza." A pramANenAM purUSottama vAsudevanAM vacanethI te dUta roSa pAmIne tyAMthI cAlI nIkaLe ane pitAnA svAmIne duHkhe kahevA gya te sarva vacane AvIne kahyAM. e vAsudevane Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158] vAsudeva purUSottamane jaya [ parva 4 thuM saMdeza sAMbhaLI, meghanI gajenAthI aSTApadane krodha caDe tema madhurAjAne kepa caDyo. tatkALa jenA nAdathI bhaya pAmIne becaranI strIoe karNadvAra DhAMkI dIdhAM che e bhayaMkara davanivALe raNayAtrA bherI teNe vagaDAvyA, ane tarata ja mugaTabaddha rAjAo, mahA parAkramI subhaTe, senApatie, amA, bIjA sAmata ane jANe tenI bIjI mUttio hoya tevA raNupaMDita sinikane sAthe laI mAyAsvarUpI devanI jema madhurAjAe tyAMthI prasthAna karyuM. te vakhate dunimitta sUcaka apazukano thavA lAgyAM, tathApi e durmadarAjA tene nahIM gaNato, kALapAzathI jANe kheMcato hoya tema tatkALa dezanA sImADA para AvyuM. tene tyAM Avela jANIne uttama pArAvata pakSInI jema vegathI purUSottama vAsudeva soma, suprabha, senApati ane sainyanA parivArane laI sAme AvyA. tatkALa baMne taraphanA keTalAka sainikoe UMTa upara besI kavaca ane dhanuSya grahaNa karyA. pachI akALe pralayakALa karanArA ane rUdhira pAna karavAmAM utsuka evAM bANe rAkSakonI jema uMce uDI uDIne kharavA lAgyAM. mahAvatoe prerelA cAra dAMtavALA gajeko, sAmA AvatA ane pAchA pharatA chatA pitAnA dAMtIvaDe yuddha karavA lAgyA, eka tarapha bhAluM, bIjI tarapha mudUgara ane hAthamAM khaDaga dhAraNa karIne ghoDesvAre potAnA azvane tvarA karAvavA lAgyA. ati ghora davanithI jagane baheruM karI mUkatA rathe, bheda pAmatA siMdhunA kAMThAnI jema paraspara athaDAvA lAgyA, ane DhAlane dhAraNa karanArA pAdacArI vira subhaTe paraspara DhAla athaDAvatA sAmasAmA khaga ugAmIne rahevA lAgyA. thoDIvAramAM to pracaMDa utpAtane pavana jema moTA vanane ukheDIne bhAMgI nAkhe tema madhurAjAnI senAe vAsudevanI senAne bhAMgI nAkhI. te vakhate jenI pachavADe rathaupara beThelA balabhadra che evA vAsudeve zatruonA mRtyune sUcavanAre paMcajanya nAmane zaMkha pUryo. tenA nAdathI tatkALa madhunA sainike mAMthI keTalAeka trAsa pAmyA, keTalAka mUccha pAmyA, ane keTalAka pRthvI upara paDI gayA. AvI rIte potAnA sainyane viSphaLa baneluM jeIne madhue hAthamAM dhanuSya laI vAsudevane harIphAIthI bolAvyA. tatkALa vAsudeve pitAnA zA dhanuSyane nAda karI tenA prati vanithI AkAzabhUmine gajAvI mUkI. jema vAdIleka paraspara mAravAne mATe kaMDIAmAMthI laI laIne sarpane cheDe, tema te bane vIra bhAthAmAMthI kheMcI kheMcIne tIrNa bANene varSAvavA lAgyAM chedanakaLAmAM kuzaLa evA teo jayalakSamInA jANe prANu hoya tevA eka bIjAnAM bANene chedavA lAgyAM. evI rIte ghaNIvAra sudhI temanAM astro, eka bIjAnAM astrothI eka derIne kApI nAkhe tema kapAvA lAgyAM. samAna parAkramI vIrenuM yuddha evuM ja hoya che. A pramANe yuddhamAM paraspara sarakhApaNuM thavAthI madhune atyaMta Dropa caDe, tethI kAMIka taphAvata batAvavAnI IcchAthI teNe cakranuM smaraNa karyuM, eTale tatkALa te tenA hAthamAM AvIne ubhuM rahyuM. tenA vaDe te purUSottamane mAravAne IcchatuM hatuM, tathApi adharane pharakAvIne be -"are bALaka! ahIMthI cAlyo jA, bAvayamAMthI vAghaNanA dAMtane jovAnI IcchA zAmATe kare che? tArI jevA bALakane mAravAthI mArA baLane kAMI utkarSa thavAnuM nathI kemake kadalIne ukheDavAthI uttama Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the ] anaMtanAtha bhagavaMtane prApta thayela kevaLajJAna [159 gajedranuM baLa vakhaNAtuM nathI. A tAro mATe bhAI baLabhadra pitAne mATe subhaTa dhArIne mArI sAme ubhe rahyo che, paNa kadI hAthI moTe hoya te paNa parvatanI AgaLa te te nA ja che." AvAM madhunAM vacana sAMbhaLI purUSottamakumAre smita hAsya karI kahyuM-"are mUrkha ! sUrya nAnuM che to paNa mahA moTA aMdhakArane haNe che, ane agnine nA taNakho paNa ghAsanI moTI gaMjIne bALI nAMkhe che, tethI vIra purUnuM pramANa tejamAMja che, tejasvInI kAMI vaya jovAtI nathI, mATe niHzaMka thaIne caka choDa, vilaMba kara nahIM, kemake sapa paNa jhera cheDavA sivAya zamato nathI." vAsudevanAM AvAM vacana sAMbhaLIne bALaka jema uMbADiyAne pherave, tema aMgulimAM mudrikA jevuM karIne madhue lIlAthI cakra pheravavA mAMDayuM. pachI teNe choDeluM te caka ugra tejane darzAvatuM AvyuM, ane pitAnA agrabhAgathI vAsudevanA vakSasthaLa upara prahAra karyo. te prahArathI vAsudeva mUccha pAmI rathamAM paDayA; eTale balabhadra chalaMga mArI, te rathamAM AvIne temane pitAnA utsaMgamAM laI lIdhA. amRtanA snAna jevA potAnA bhAInA aMganA saMgathI vAsudevane tarataja saMjJA AvI, eTale pachI madhunA prANanI jema te cakra temaNe hAthamAM grahaNa karyuM, ane madhu pratye kahyuM-"are madhu! have tuM paNa mArI jema ahIM rahe nahIM, satvara cAlyuM jA, kemake zvAnane siMhanI sAthe spardhA karavI ghaTe nahIM." madhue kahyuM-"are vAsudeva! tuM paNa cakra cheDa. zaraRtunA meghanI jema phekaTa garjanA karIne zAmATe pitAnI baDAI mAre che? A pramANenA tenAM vacana sAMbhaLIne vAsudeve te cakra cheDI tenuM mastaka tADanA phaLanI jema pRthvI upara pADI nAkhyuM. te samaye devatAoe purUSottamanA upara puSpavRSTi karI ane "sAdhu, sAdhu" zabda vadI vAsudevanI stuti karI. temaja "hA nAtha! kyAM gayA? evAM vacanathI madhurAjAnA svajanee madhune zeka karyo. madhunA bhAI mahA subhaTa kaiTabhane paNa harinA senApatie mArI nAkhe, eTaNe bIjA avazeSa rahelA madhupakSanA sarva rAjAe tarata zrIpati vAsudevanA Azraya nIce AvyA. tyAMthI cAlIne vAsudeve mAgadha, varadAma ane prabhAsanA adhipati devane sAdhyA ane dakSiNArdha bharatakSetranI samRddhi saMpAdana karI. pAchA vaLatAM magadha dezamAM keTI purUSothI upADAya evI eka moTI zilA lIlAthI upADI AnaMdI vAsudeve DhAMkaNAnI peThe pAchI mUkI. samudra taraMgarUpI hAthavaDe jene artha Ape che evA purUSottama vAsudeva tyAMthI pitAnI dvArAvatI nagarImAM AvyA. tyAM somarAjA, balabhadra ane bIjA rAjAoe maLIne parama harSathI vAsudevane addhacakrIpaNAne abhiSeka karyo. - have traNa varSa sudhI chadmasthapaNe vihAra karI anaMtanAtha prabhu sahastrApravana nAmanA upavanamAM AvyA. tyAM azoka vRkSa nIce rahI dhyAna karatA evA bhagavaMtanA, saMsAranA jANe marma hoya tevAM ghAtakarmo nAza pAmyAM, eTale vaizAkha mAsanI kRSNa caturdazIe caMdra revatI nakSatramAM AvatAM chaThTha tapa karIne rahelA prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI divya samavasaraNamAM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] anaMtanAtha prabhunI dezanA [[ parva 4 thuM besIne prabhue dezanA ApI ane yaza vigere pacAsa gaNadhara sthApyA. temanA tIrthamAM traNa mukhavALa, magaranA vAhanavALa, rAtAvarNane, traNa dakSiNa bhujAomAM pa%, khage ane pAza ane traNa vAma bhujAomAM nakuLa, phalaka ane akSasUtra dharanAre pAtALa nAme yakSa tathA gauravarNavALI, padmapara besanArI, be dakSiNa bhujAmAM khaDraga ane pAza ane be vAma bhujAmAM phalaka ane aMkuza dharanArI aMkuzA nAme devI-e baMne zAsanadevatA thayA. e baMne devatAo jemanI pAse rahIne niraMtara upAsanA kare che evA ane mokSanI agrabhUmimAM janArA prabhu pRthvI para vihAra karatAM karatAM dvArakApurImAM AvyA. zakedrAdika devatAoe chaso dhanuSya uMcA caityavRkSavaDe zebhita samavasaraNa racyuM. temAM pUrva dvArathI praveza karI anaMta prabhue caityavRkSane traNa pradakSiNA karI, ane tIrthane namaskAra karI pUrvAbhimukha siMhAsana upara beThA. pachI sarva saMgha pitAnI egya sthiti pramANe beThe. vyaMtara devatAoe prabhunAM traNa pratibiMba traNa dizAemAM ratnamaya siMhAsana upara vikuvya. udhAnanA rakSakapurUSoe caudamAM tIrthakara zrI anaMtanAgha prabhu samavasaryAnA khabara purU pittama vAsudevane nivedana karyA. temane sADAbAra koTI sonaiyA ApI vAsudeva baLabhadrane sAthe laI samavasaraNamAM AvyA. tyAM pradakSiNa pUrvaka prabhune praNAma karI agraja baMdhu sahita IMdranI pachavADe beThA. pachI idra, vAsudeva ane balabhadde ubhA thaI pharIvAra namaskAra karI bhaktivaDe gadgad vANIthI bhagavaMtanI stuti karavAne AraMbha karyo. he prabhu! jyAM sudhI tame adhIzvara thayA nathI, tyAM sudhI ja prANIonA manarUpI dhanane "viSayarUpa taskaro corI zake che. jokenI daSTine aMdha karanAruM ane vistAra pAmatuM ke parUpa aMdhAruM tamArA darzanarUpa amRtAMjanathI dUra nAsI jAya che. jyAM sudhI ajJa prANIo tamArA vacanarUpa maMtrane sAMbhaLatA nathI tyAM sudhI ja temane mAnarUpI bhUta vaLagyA kare che. "tamArA prasAdathI mAyArUpa beDIne teDI saralatArUpa vAhanamAM besanArA prANIone mukti "kAMI paNa dUra nathI. jema jema prANIo nispRhatAthI tamArI upAsanA kare che, tema tema tame temane utkRSTa phaLa Ape che e moTuM Azcarya che. A saMsArarUpI saritAnA rAga ane dveSa e be pravAha che, tenI madayamAM dvIpanI jevA madhyasthapaNAmAM tamArA zAsanathI rahevAya che. mokSadvAramAM praveza karavAne utsuka manavALA prANIone meharUpI aMdhakAramAM tame "je dIpakapaNuM dhAraNa kare che tevuM bIje kaI dhAraNa karato nathI, mATe he paramezvara! amArA upara prasanna thAo ke jethI ame viSaya-kaSAya rAga-dveSa ane mahAdikathI ajIta thaIe." A pramANe stuti karIne idra, vAsudeva ane balabhadra jyAre virAma pAmyAM tyAre anaMtanAtha prabhue dezanA ApavI zarU karI. ahe bhavya jI! tatvane nahi jANanArA prANIo, mArgathI ajANyA vaTemArgunI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 ] anaMtanAtha prabhunI dezanA [11 jema A dustara saMsArarUpa araNyamAM bhaTakyA kare che. jIva, ajIva, Azrava, saMvara, "nirjarA, baMdha ane mokSa, e sAta ta vidvAne kahe che. "temAM prathama tatva je jIva che te mukta ane saMsArI ema be prakAre che. teo sarve "anAdinidhana ane jJAna darzana lakSaNavALA che. temAM je mukta jIva che te eka svabhAvI, "janmAdi kalezathI vajita ane anaMta darzana, anaMta jJAna, anaMta vIrya tathA anaMta "AnaMdathI vyApta che. saMsArI jIva sthAvara ane trasa evA be prakAranA che. te baMnenA "paryApta ane aparyApta evA be bheda che. temAM paryAptapaNAnA kAraNarUpa paryAptie cha che. tenA AhAra, zarIra, iMdriya, zvAsosa, bhASA ane mana evAM nAma che. te paryApti eke driyane cAra, vikaleMdriyane pAMca ane paMcaMdriyane che e pramANe anukrame hoya che. pRthvIkAya apakAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya e pAMca ekeMdriya sthAvara jIva "kahevAya che. temAM prathamanA cAra sUkSma ane bAdara evA prakAre che. pAMcamA je vanaspatikAya che te pratyeka ane sAdhAraNa evA be prakAre che temAM pratyeka bAdaraja che ane sAdhAraNa "sUkSama ne bAdara be prakAre che. trasa jIve beIdriya, teIdriya, caturiMdriya ane paMcendriya ema cAra prakAre che. temAM "paMcendriya saMsI ane asaMzI evA be prakAranA che. je zikSA, upadeza ane AlApane "jANe ane manaprANane pravartAve te saMjJI kahevAya che. ane tethI viparIta-mana vinAnA te "asaMzI kahevAya che. sparzanA, rasanA, nAsikA, netra ane zravaNa e pAMca indriya kahevAya che. sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda e pAMca tenA anukrame viSaya che. kRmi, zaMkha, "gaMDupada, jale, keDIo ane chIpa vigere vividha cha dvIMdriya che. ju, mAkaDa, makaDA "ane lIkha vigere trIdriya jIve che ane pataMga, makSikA, bramara ane DAMsa vigere catu"riMdriya jIve che. paMcendriya jIvomAM jaLa, sthaLa ane AkAzacArI ema traNa prakAranA "tiryaMca che, nArakI. manuSya ane devatAne gaNelA che. mane baLa, bhASAbaLa ane kAyadaLa e traNa baLa, pAMca iMddhi ane zvAsocchavAsa tathA Ayu e daza prANa kahevAya che. "kAcabaLa, AyuSya, ucchavAsa ane sparzendriya e cAra prANa sarva mAM che, vikale diyamAM "bhASA ane ekeka Idriya vadhavAthI cha, sAta ne ATha prANa che, asaMjJIne eka indriya "vadhavAthI nava prANa hoya che, ane pUrNa saMjJIne mana sahita daza prANa hoya che. devatA ane nArakI upapAtapaNe utpanna thAya che, manuSya garbhamAMthI utpanna thAya che, ane tiya "jarAyu ane iMDAmAMthI utpanna thAya che. bAkInA saMmUIima paMceMdrI, vikaseMdri tathA ekedri "saMmUrNima rIte utpanna thAya che. sarva saMmUrhima che ane nArakInA pApI che mAtra 1 jenI Adi eTale utpatti ane nidhana eTale aMta-nathI evA. B - 21 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] sAta tanuM svarUpa [ parva 4 thuM "napuMsakavedI ja hoya che, devatA strI ane purUSa be vedavALA hoya che ane bAkInA garbhaja "tiryaMca ane manuSya-strI purUSa ane napuMsakavedI hoya che. sarva jIva vyavahArI ane avyavahArI ema be prakAranA hoya che, je anAdi sUma "nigodanA je che te avyavahArI che ane bAkInA vyavahArI che. 1 sacitta, 2 acitta, 3 sacittacitta, 4 saMvRta, 5 asaMvRta, 6 saMvRtAsaMvRta, "zita, 8 uSNu ane 9 ziSNa ema jIvane upajavAnI nionA nava prakAra che. pRthvI, apa, agni ane vAyukAyanI-pratyekanI sAta sAta lAkha eni, pratyeka "vanaspatinI ane anaMtakAyanI anukrame dazane cauda maLI covIza lAkha ni, vikalaeNTrinI cha lAkha jeni, manuSyanI cauda lAkha ni ane nArakI, deva tathA tiryaMca paMcaeNkinI cAra cAra lAkha ni-ema sarva maLIne corAzI lAkha yUnio sarva jIvanI ekaMdara che. te "kevaLajJAnIe jJAnavaDe joyelI che. ' "ekeMdriya sUkSma ne bAdara, paMcaMddhi sanI ane asanI tathA beidriya, te indriya "ane cauraMdriya e sAta paryApta ane sAta aparyApta maLIne jenA mULa cauda bhede "jinezvare kahelA che ane tenI mArgaNa paNa 1 gati, 2 iMdriya, 3 kAya, 4 ga, 5 veda, "6 jJAna, 7 kaSAya, 8 saMyama, 9 AhAra, 10 daSTi, 11 vezyA, 12 bhavya, 13 samyaktva "ane 14 saMjJI, ema cauda kahelI che. temaja sarva nA guNasthAna paNa 1 mithyASTi, 2 sAsvAdana, 3 samyagU daSTi (mizra,) 4 avirata samyam daSTi, 5 viratAvirata (dezavirati) da pramatta, 7 apramatta, 8 nivRtti bAdara, 9 anivRtti bAdara, 10 sUkSama saMpAya, 11 upazAMta meha, 12 kSINa moha, 13 sagI ane 14 ayogI ema cauda kahelA che. "1 mithyAdarzanano udaya chate prANuM mithyAdaSTi hoya che, paraMtu bhadrakapaNAdikanI apekSAe te mithyAdaSTi guNasthAna kahevAya che. 2 mithyAtvanA anudaya bhAvamAM vatatAne "anaMtAnubaMdhIne udaya chate sAsvAdana samyagadaSTi guNasthAnaka hoya che. tene utkRSTa "cha AvaLIne kALa che. 3 samakita ne mithyAtvanA saMyogathI aMtamuhUrtAnI sthitivALuM "mizradarzana nAme guNasthAnaka thAya che. 4 apratyAkhyAna kaSAnA udayathI, paraMtu anaMtA"nubaMdhI kaSAnA kSaya, upazama ke kSaye pazamathI avirata samyaga dRSTi nAme guNasthAnaka thAya che. 5 pratyAkhyAnI kalAnA udayathI viratAvirata (dezavirati) nAme guNasthAnaka thAya che 6-7 saMyama (sarvavirati) ne prApta karyA chatAM temAM je pramAda kare che te "pramattasaMyata nAme guNa sthAnake che. ane je pramAda karatA nathI te apramattasaMyata nAmanA "sAtamA guNasthAnake che, A baMne guNasthAnaka paraspara parAvRttio karIne aMtamuhUrtanI "sthitivALA che. 8 je guNa sthAnanI prApti thayAthI karmone sthitighAta vigere apUrva rIte thAya "te apUrvakaraNa nAme AThamuM guNasthAnaka che, temAM prApta thayela muni upazama zreNI athavA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [163 saga 4 ] anaMtanAtha prabhunI dezanAM "kSapaka zreNI para ArUDha thAya che, temaja e guNaThANAmAM praveza thayelA munionA paraspara "bAdara kaSAyonA pariNAma nivRtti pAme che, tethI tenuM nivRtti bAdara evuM paNa nAma che. 9. je guNasthAne eka samayamAM sAthe caDelA munionA paraspara bAdara kaSAnA nivatelA pariNAmane pheraphAra thatuM nathI, sarvanA eka sarakhAja pariNAma jyAM vate che, te anivRtti bAdara nAme navamuM guNasthAnaka che. tenI prAptivALA muni upazama zreNI ke kSapakazreNI para ArUDha hoya che. 10 pUrve navame guNaThANe lebha nAmane kaSAya sUma kiTTIrUpa karela che tene vedatA sUkSma saMparAya nAme dazamuM guNasthAnaka thAya che, temAM prApta thayela muni paNa upazama zreNI ke kSepaka zreNI para ArUDha hoya che. 11 mehane upazama thavAthI upa"zAMtAmaha guNasthAnaka prApta thAya che, ane 12 mehane kSaya karavAthI kSINa meha guNa"sthAnaka prApta thAya che. 13 ghAtakarmane kSaya thavAthI kevaLajJAnanI utpatti thAya che te sagI kevaLI nAme teramuM guNasthAnaka che, ane 14 mana, vacana, kAyAnA yogane kSaya "thavAthI agI kevaLI nAme caudamuM guNasthAnaka prApta thAya che. A pramANe jIvataravanuM svarUpa jANavuM. have ajIva tattvanuM svarUpa kahe che--dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa ane pudgaLAstikAya e pAMca ajIva dravyane jIva dravya sahita karavAthI vat " dravya thAya che. te SaDu dravyamAM kALa vinA pAMca dravya pradeza samUharUpa che. jIva vinA bAkInA dravya acetana ane akartA che. kALa vinA bAkInA dravya astikAya che ane pugaLa vinA "bAkInA dravya arUpI che. e dravya utpAda, vyaya ane dhrauvya svarUpa che. pudugaLo sparza, "rasa, gaMdha ane varNa rUpe che. tenA aNu ane skaMdha evA be prakAra che. aNu abaddha che ane kaMdha baddha che. je baddha skaMdha che te varNa, gaMdha, rasa, zabda, sUkSama, sthaLa, saMsthAna, "sparza, aMdhakAra, Ata5, udyota, prabhA ane chAyArUpe pariName che, ane te jJAnAvaraNIyA"dikarma, pAMca prakAranA zarIra, mana, bhASA, gamanAdi ceSTA ane zvAsocchavAsanA dAyaka che; "temaja sukha, duHkha, jIvita ane mRtyurUpa upagrahanA karanArA che. A lekamAM dharmAstikAya, "adharmAstikAya, ane AkAzAstikAya e traNa te pratyeke ekekaja dravya che, ane te sarvadA amUrtA, niSkriya ane sthira che. dharmAstikAya ane adharmAstikAya eka jIvanA pradeza jeTalA asaMkhyAta pradezavALA ane sakaLa lekavyApI che. temAM pitAnI meLe hAlavA cAlavAne pravartelA ivene tathA pudgaLane sarva gamanakriyAmAM masyAdikanI gatine jaLanI jema "dharmAstikAya sahAyakArI hoya che, ane jIva tathA pugaLe pitAnI meLe sthira rahe che "tyAre vaTemArgune chAyAnI jema adharmAstikaya sahAyakArI hoya che. vaLI sarvavyApI, nija "svarUpAdhAre rahela, sarva vastune AdhAra ApanAra, kAlekavyApI, anaMta pradezI AkAzA"stikAya che. kAkAzanA pradezamAM abhinnapaNe rahelA je kALanA aNuo (samaya) che te "bhAnuM parAvartana kare che, tethI mukhya kALa te kahevAya che ane jotizAstramAM samayAdikathI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] anaMtanAtha prabhunI dezanA [ pa 4 zuM " jenuM mAna karavAmAM AvyuM che tene kALavettA vyavahArika kALa kahe che. A jagatamAM " sarve padArthoM navIna ane jINu rUpathI je parAvatana pAmyA kare che te kALanu ja ceSTita " che. kALakrIDAnI viTaMkhanAthI sarva padmA. vartamAnanA bhUtakALanI sthiti pAme che ane bhaviSyanA vartamAna sthiti pAme che. A pramANe avatattvanuM svarUpa jANavuM, 66 66 " mana, vacana ane kAyAnI je vanA te Azrava che. temAM zubha vatanA te puNyama dhane hetu che, ane azubha vanA te pApamadhanA hetu che. e trIju Azravatattva samajavuM. " sarva AzravAne rAdha karavAnuM je.kAraNa te saMvara kahevAya che, ane saMsAranA hetubhUta je " ka tenI je jaraNA (vinAza ) tene nirjarA kahe che. A pramANe ceAthuM ane pAMcamuM "savara ane nija rAtattva che. " sakaSAyIpaNAthI jIva ka cAgya puTTugaleAne je grahaNa kare che te adha kahevAya che. te " aMdha jIvane parataMtratAnuM kAraNa thAya che. prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza--e cAra " tenA bheda che. temAM je prakRti te svabhAva kahevAya che. te jJAnAvaraNAdika bhedothI ATha prakAranI " che. jJAnAvaraNIya, daza'nAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, AyuSya, nAma, geAtra ane aMtarAya e ATha 66 mULa prakRtie kahevAya che. jaghanya ne utkRSTabhede karmonA kALane je niyama te sthiti " kahevAya che. kramanA je vipAka ( pariNAma) te anubhAva che, ane tenA aMzanI je kalpanA te pradeza che. mithyArdaSTi, aviratI, pramAda, kaSAya ane ceAga e pAMca madhanA hetu che. " e pramANe aMdhatattvanuM svarUpa jANavuM. 88 upara kahelA khaMdhanA hetunA abhAva thatAM, ghAtIkama nA` kSaya thAya che, tethI jIvane " kevaLajJAna upaje che, ane pachI cAra ghAtIkamanA kSaya thavAthI meAkSa thAya che. cAra nikAyanA " devatAonA tathA rAjAnA je sukha traNa bhuvanamAM che te sukha meAkSasukhanI sa'pattinA " na'tamA bhAge paNa nathI. iti mAkSatattva. "A prakAre nava tattvAne jANanArA manuSya samudramAM tarIAnI jema kadi paNu A " sa'sArasamudramAM DukhI jate| nathI. " A pramANe prabhunI dezanAthI ghaNA janAe dIkSA lIdhI, purUSAttama vAsudeva samakita pAmyA, ane suprabha balarAme zrAvakatva svIkAryuM. prathama paurUSI pU thatAM prabhu dezanAthI virAma pAmyA pachI yaza nAmanA mukhya gaNudhare temanA caraNupITha upara besIne dezanA ApI, khIjI paurUSI pUrNa thatAM tee paNa dezanAthI trirAma pAmyA, eTale iMdra, vAsudeva ane balabhadrAdika prabhune namIne potapeAtAne sthAne gayA. tyAMthI anaMtanAtha svAmI grAma, Akara ane nagara vigeremAM bhavya jaMtuone khAdha karatA pRthvIpara vihAra karavA lAgyA. chAsaTha hajAra mahAtmA sAdhuo, navasA caudapUrva dhArI,' 1 jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, mAhanIya ane aMtarAya e cAra dhAtIkama' kahevAya che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 tho] anaMtanAtha prabhunuM nirvANa [ 165 cAra hajAra ane traNaso avadhijJAnI, cAra hajAra ane pAMcaso mana:paryavajJAnI pAMca hajAra kevaLajJAnI, AThahajAra vaikriyalabdhivALA, traNa hajAra ne baso vAdalabdhivALA, bAsaTha hajAra tapasvI sAdhavIo, be lAkha ne cha hajAra zrAvake ane cAra lAkha ne cauda hajAra zrAvikAo -e pramANe kevaLajJAna thayA pachI traNa varSa uNA sADAsAta lAkha varSa sudhI pRthvI para vihAra karatAM prabhune parivAra che. pachI pitAne mokSakAla najIka jANe prabhu sametazikhara giri padhAryA ane tyAM sAta hajAra sAdhuonI sAthe prabhue anazana vrata grahaNa karyuM. eka mAsane aMte caitra zukala paMcamIe caMdra puSya nakSatramAM AvatAM anaMtaprabhu te munionI sAthe mokSe gayA. tarataja iMdroe devatAonI sAthe tyAM AvI prabhuno ane temanA ziSyone nirvANa mahimAne mahatsava karyo. kaumAravayamAM sADAsAta lAkha varSa, rAjyapAlanamAM paMdara lAkha varSa ane dIkSAmAM sADAsAta lAkha varSa maLI trIsa lAkha varSanuM anaMtaprabhunuM AyuSya pUrNa thayuM. vimaLasvAmInA nirvANathI nava sAgaropama atikramaNa thayA pachI anaMtasvAmInuM nirvANa thayuM. purUSottama vAsudeva trIzalAkha varSanuM AyuSya bhegavI, ugra pApakarma karavAne lIdhe tamaHprabhA nAmanI chaThThI narakabhUmimAM gayA. kumAravayamAM sAta varSa, maMDalIkapaNumAM tera varSa, digvijayamAM eMzI varSa ane rAjyamAM ogaNatrIsa lAkha sattANuM hajAra navase ane vIza varSa ema trazalAkha varSanuM vAsudevanuM AyuSya pUrNa thayeluM che. paMcAvana lAkha varSanA AyuvyavALA suprabha balarAma, pitAnA anuja bhAInA avasAna pachI ghaNAkALa sudhI duHkhita paNe saMsAramAM rahyA. pachI potAnA laghubaMdhunI vipatti (mRtyu) jevAthI virakta thayelA suprabha balabhadra mRgAMkuza muninI pAse vrata grahaNa karI, kevaLajJAna pAmI, anaMta catuSTaya meLavIne apunarbhavasthAna (mekSa)ne prApta thayA. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTi zalAkApurUSacarite mahAkAvye - caturthe parvaNi anaMtasvAmIpuruSottamasuprabhamadhucarita vargane nAma rAH H | 4 || 12 pravacana sArodvAramAM eka hajAra cauda pUvI ane pAMca hajAra mana:paryAvajJAnI kahyA che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 ma. zrI dharmanAtha svAmI caritra, dharmarUpa gaMgAnI utpattinA himAlaya ane kutIrtharUpa aMdhakArane dUra karavAmAM sUryAsamAna evA zrImAna dharmanAthanA caraNanuM zaraNa huM grahaNa karuM chuM. saMsArasAgarane taravAmAM moTA setubaMdharUpa-eja tIrthanAthanuM caritra have kahuM chuM. dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrva mahAvidehamAM bharata nAmanA vijayane viSe bhadila nAme eka vizALa nagara che. temAM dUratha nAme rAjA hatA. be dAMtathI hastInI jema be daDha bhujAethI te zobhate hate. jotizcakamAM sUryanI jema sarva rAjAonA teja teNe harI lIdhA hatA, ane saritAonuM pAtra jema samudra tema sarva rAjAonA daMDanuM te pAtra hatuM, (arthAt sarva rAjAne daMDa te karI zakate hata). AvuM moTuM sAmrAjya prApta thayA chatAM e vivekI rAjA iMdranI saMpattine paNa AkaDAnA tala jevI capaLa jANIne tene jarA paNa garva karato nahIM. viSaya saMbaMdhI sukha te pUrNa rIte pAmyuM hatuM, tathApi atithinI jema saMsAravAsamAM tene jarA paNa AsthA nahatI. bhegane viSe atyaMta vairAgyavAna ane pitAnA zarIra upara paNa niHspRha evA daratha rAjAe chevaTe zarIranA maLanI peThe pitAnA rAjyane ekadama cheDI dIdhuM, ane sAMsArika mahA duAkha ane reganA vaidyarUpa vimalavAhana nAmanA gurUnI pAse te gaye. temanI pAsethI e ratnaziromaNi rAjAe rUcirUpI mUlya ApIne durlabha evuM nirmaLa cAritraratna grahaNa karyuM. ganI mAtA tulya samatAne dhAraNa karatA ane parISahane sahana karatA e rAjamunie ghaNuM dustapa tapa AcAryuM. tIrthodaka jevA pavitra zAstrarUpa gaMDuSa (kAgaLa)nuM Acamana karIne teNe viSayarU5 svecchAthI dUSita evA pitAnA AtmAne pavitra karyo. anukrame ahaMta bhakti vigere sthAnakanuM ArAdhana karIne buddhivALA te munirAje tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. pachI kALasthiti najIka AvatAM anazana karI, samAdhithI mRtyu pAmI te muni vaijayaMta vimAnamAM mahaddhika devatA thayA. A jaMbudvIpane viSe bhAratavarSamAM ratnAkara jevuM ratnapura nAme eka nagara hatuM. temAM baMne bAjue karelA ratnamaya se pAnanAM kiraNanI jALathI jANe vacamAM setu (pAja) bAMdhI heya tevI upavananI vApikAo zebhatI hatI. ThekANe ThekANe ahaMtanAM suvarNamaya cainya ane darpaNavALA gRhe "ahIM hamezAM traNe purUSArtha udaya pAmelA che" ema sUcavatA hatA. rAtrIe jemAM nakSatronAM pratibiMba paDe che evI marakatamaNibaddha mAgabhUmi jANe motInA svastikavALI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JUDICAREILLANGE // zrI dharmanAtha // 1000000 kha GOEX Pag CULARY XXX kalpadrumasadharmANa,-miSTaprAptau zarIriNAm / caturdhA dharmadeSTAraM, dharmanAthamupAsmahe / / 15 / / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [167 saga pa ma ] dharmanAtha prabhune janma heya tevI dekhAtI hatI. tyAM AvelAM moTAM maMdiranI khItIonA kaMThamAM vapUjanee laTakAvelA hAra kaMThAbharaNanuM pUrNa rUpa pAmatA hatA. udyAnavAdhikAothI hemaMta, havelIonA rasaDAthI grISma ane gajonA madathI varSa-ema traNe Rtuene kALa tyAM eka sAthe ja pravartate hate. te nagaramAM tejavaDe sUrya samAna, zatrurUpa tRNapuMjamAM agni samAna ane nirmaLa guthI niraMtara prakAzane bhAna nAme rAjA hate. samudranA taraMganI jema tenA guNanuM pramANa karavAne bRhaspati paNa samartha nahatA. te ekaja rAjAe jene kara grahaNa kare che evI bhUmi kulavatI ane zIlavatI lalanAnI jema bIjA patine prApta thatI nahatI. e rAjAe svabhAvathI capala evI lakSamIne pitAnA daDha guNe (pakSe derI)thI bAMdhIne hAthiNInI jema pitAnA bhujastaMbhamAM sthira karI hatI. sUryanI jema prauDha pratApavALA e rAjAe dIpakanI jevA zatrurAjAonA tejane harI lIdhA hatA. anya rAjAone vijaya karavA mATe tene lalATa upara bhrakuTI paNa caDAvavI paDatI nahIM, te pachI dhanuSya upara paNa caDAvavAnI to vAta ja zI karavI! te rAjAne caraNakamaLanI upAsanA karavAmAM bhramarI jevI ane lokottara pativratavALI sutratA nAme eka rANI hatI. tenI pAsethIja kokIlAo madhura AlApa, haMsalI gaticAturya ane mRgalIo daSTivilAsa zIkhelI hatI. lajajA tenI sahacarI hatI, zIlalamI tene zobhAvanArI hatI ane kulInatA tenI kAMcaLI hatI. e pramANe tene svAbhAvika parivAra hate. patibhaktirUpa tene cagya alaMkAra hatA, te sivAya hAra vigere bIjA alaMkAre te ulaTA tenAthI alaMkRta hatA, arthAta tenA aMgasaMgavaDeja zobhatA hatA. have vaijayaMta nAmanA bIjA anuttara vimAnamAM rahelA daDharatha rAjAnA jIve parama sukhamAM magna thaI tyAM pitAnuM AyuSya pUrNa karyuM. pachI tyAMthIcyavI ne vaizAkha mAsanI zukala saptamIne divase puSya nakSatramAM caMdra AvatAM te jIva suvratA rANInA udaramAM avataryo. te vakhate sutratAe tIrthaMkaranA janmane sUcavanArAM gaja vigere cauda mahA svapna joyAM. anukrame pUrNa samaye mAgha mAsanI zukala tRtIyAne divase puSya nakSatramAM vajInA lAMchana (canha)vALA suvarNavaNuM putrane devIe janma ApyuM. tarataja bhegaMkarA vigere chappana dikakumArIeAe AvIne prabhu ane prabhunI mAtAnuM sUtikAkarma karyuM. te ja vakhate saudharmedra paNa pAlaka vimAnamAM besIne tyAM AvyA, ane prabhune laIne merUparvata upara gayA. tyAM atipAMDukabalA nAme zilAnI upara ratnamaya siMhAsanamAM prabhune pitAnA usaMge laIne iMdra beThA. azruta vigere tresaTha ikoe pavitra tIrtha jaLathI vidhipUrvaka prabhune snAtra karAvyuM. pachI IzAna iMdranA meLAmAM prabhune besADIne saudharmendra snAtra karyuM ane vilepana vigerethI pUjA karIne nIce pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. "parama dhyAna karavA yogya svarUpavALA ane parama dhyAna karanArA evA paMdaramA tIrtha1 kara eTale strIpakSe hAtha ane pRthvIpakSe kara eTale rAjAne grAhya bhAga. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] dhamanAtha svAmIe lIdhela dIkSA [ 51 4 cuM HH " karane mArA namaskAra che. he prabhu! deva ane dAnavathI hu manuSyeAnI mATI mahattA mAnu 'chuM, kAraNake traNa leAkane vaMdana karavA ceAgya evA tame manuSyapaNAmAM pragaTa thayelA che. huM " nAtha ! meAkSarUpa sAdhanane sAdhI levA mATe tamArU ziSyapaNu grahaNa karavAnI IcchAvALA evA mane hamaNAja A dakSiNa bhAratavaSa~mAM manuSyapaNu prApta thAo. je pramAdIone tamArA caraNanuM darzana thatuM nathI tevA svagI e sukhI chatAM paNa temanAmAM ane nArakI " jIveAMmAM kAMI paNa bheda nathI. he prabhu! jyAM sudhI sUryanI jema tamArA udaya thayA nahata " 4 " tyAM sudhIja ghuvaDa pakSInI jema kutIthI A khAlI zakatA hatA. have varasAdathI sareAvaranI " jema tamArI dhadezanA rUpa jaLavaDe A bharatArlR thADA kALamAM pUrNa bharAI jaze. huM : 66 " paramezvara ! rAjA jema zatrunA dezane mukta karI tenuM rAjya tene Ape tema tame anaMta prANIone mukta karIne acala sukha ApazeA. huM bhagavan ! devaleAkamAM paNa bhramarAnI peThe tamArA caraNakamaLamAM lIna thayelA cittavaDe mArA divase nirNAMmana thAo." 66 zakraiMdre A pramANe stuti karIne IzAnaneMdranI pAsethI prabhune laI sutratAdevInI pAse jema hatA tema mUkI dIdhA. jayAre prabhu garRmAM hatA tyAre temanI mAtAne dhama karavAne dAhada thayA hatA, tethI bhAnu rAjAe temanuM' dhama' evu' nAma pADayu'. devakumAronI sAthe krIDA karatA prabhue zizu avasthA ni`mana karI, ane pistALIza dhanuSya "cI kAyAvALA prabhu yauvanavayane prApta thayA. pachI cirakALathI icchelA mAtApitAnA kautukane pU karavA temaja bhAgyakamane bhogavavA prabhue pANigrahaNa karyuM'. janmathI aDhI lAkha varSe gayA pachI pitAnA AgrahathI prabhue rAjyabhAra grahaNa karyAM. pAMca lAkha varSa sudhI pRthvIpara rAjya karIne pachI avasara prApta thayeleA jANI prabhue dIkSA levA vicAra karyAM. teja vakhate 'he svAmI ! tIrthaM pravartAve ' ema leAkAMtika devatAoe AvIne vijJapti karI; eTale prabhue dIkSArUpa nAMdInA sukharUpa vArSika dAna ApavuM zarU karyuM. varSAMte devatAoe abhiSeka karavA prabhu nAgadattA nAmanI zibikAmAM besIne vaprakAMcana nAme ramaNIya udyAnamAM padhAryA. e udyAnamAM priya'gulatAnI ma'jarImAM bhramarAe guMjArava karatA hatA. ughAnapAlikAe nAgakezaranAM puSpanAM AbhUSA guMthavAmAM vyagra thayelI hatI. rAhuDAnA parAgathI nagarI mukha vyApI rahetAM hatAM, jANe kAmadevanAM AyudhagRha heAya tevAM DaoNlaranAM puSpAthI te zAlatuM hatuM. ughAnapAlanA bALake lavalI ( cAreALI) latAnAM puSpane kApavAmAM vyagra thaI rahyA hatA. macaMdanA makara'binduvaDe tenu bhUmitaLa Adra thaI rahyuM hatu. kulelA macakanAM vRkSethI jANe marakata maNithI pRthvI mAMdhI heAya tevu... dekhAtu hatu. AvA zizira Rtu ...badhI lakSmImaya suMdara udyAnamAM prabhue praveza karyAM. pachI mAgha mAsanI zukala trayeAdazIe puSya nakSatramAM divasanA pAchale pahere eka hajAra rAjAenI sAthe chaThThuM tapa karIne prabhue dIkSA lIdhI. bIje divase seAmanasapuramAM dharmasiMha rAjAnA suMdara gRhamAM prabhue paramAnathI pAraNu karyu". tyAM vasudhArA vigere pAMca divya pragaTa thayA, ane dharmAMsiMha rAjAe prabhunA pagalAnI bhUmipara Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 5] nizuMbha-sudarzana-purUSasiMhane janma [169 rAmaya pITha karAvI. zarIramAM paNa apekSA rahita evA jagatpati pavananI jema akhalitapaNe tyAMthI pRthvI para vihAra karavAne pravaryA. jaMbudvIpanA apara (pazcima) videhakSetrane viSe azokAnagarImAM purUSavRSabha nAme rAjA hatA. te tatvajJAnI ane sAtvika rAjAe saMsArathI virakta thaI prajApAlaka muninI pAse dIkSA lIdhI. dustapa tapane tapatA e rAjamuni AyuSya pUrNa thaye kALadharma prApta thatAM mRtyu pAmI, sahastrAra devakamAM aDhAra sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thayA. te devanA AyuSyanA saLa sAgaropama gayA pachI pitanapura nAmanA nagaramAM vikaTa nAme eka rAjA thayo. hAthI hAthIne jItI le, tema kaI rAjasiMha nAmanA rAjAe potAnA parAkramavaDe tene raNabhUmimAM jItI lIdho. te parAjayathI lajajA pAmelA vikaTarAjAe potAnA putrane rAjya ApI atibhuti nAmanA munine caraNe jaI vrata grahaNa karyuM. pachI tIvra tapasyA karIne prAMte teNe evuM niyANuM bAMdhyuM ke "A tapanA mahimAthI huM bhavAMtaramAM rAjasiMhane ucheda karanAra thAuM." A pramANe niyANuM karI kALage mRtyu pAmIne te bIjA devalekamAM be sAgarepamanA AyuSyavALe devatA che. 'rAjA rAjasiMha cirakALa saMsAramAM bhamI A bharatakSetramAM haripura nAmanA nagaramAM nizuMbha nAme rAjA thaye. pistALIza dhanuSya uMcI kAyAvALa, dazalAkha varSanA AyuSyavALe ane ugrazAsana pravartAvanAra kRSNavaNI te eka lIlAmAtramAM dakSiNa bharatAddhane sAdhI laIne pAMca addhacakI (prativAsudeva) kahevAye. te avasare bharatakhaMDanA azvapura nAme nagaramAM kalyANanA eka sthAnarUpa ziva nAme rAja thaye. tene vijayA ane aMmakA nAme jANe mUttimAna kIti ane lakSmI hoya tevI be priya patnIo hatI. temAMnI vijaya rANInI kukSimAM purUSavRSabhano jIva sahastrAra, devalekamAMthI vI cAra svapnavaDe balabhadranA janmane sUcavato AvIne utpanna thayo. garbhakALa pUrNa thatAM vijayAdevIe jANe zarIradhArI pitAnA patine ujavaLa yazasamUha hoya tevA putrane janma ApyuM. zivarAjAe zubhadivase moTA utsavavaDe sArA darzanane lIdhe putranuM sudarzana evuM batara pADayuM. vikaTane jIva bIjA devalokamAMthI cyavI sAta svapnavaDe vAsudevanA janmane sUcavate aMmakAnA udaramAM utpanna thaye. garbhasamaya pUrNa thatAM saritA jema nIla kamaLane janma Ape, tema iMdranIlamaNi jevA nIlavaNuM pUrNa lakSaNavALA putrane teNe janma Apyo. A kumAra atizaya parAkrama purUSamAM siMharUpa thaze evuM dhArIne rAjAe tenuM purUSasiMha nAma pADayuM. dhAtrIjanee lAlanapAlana karelA tADa ane garUDanA cinhavALA e baMne kumAre paraspara krIDA karatA ane nIlA tathA pILA vastrane dhAraNa karatA vRddhi pAmavA lAgyA. potAnI B - 22 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170] vAsudevanA pitAne dAhajavara [parva 4 thuM jAte dATelA nidhAnane jema jaIe tyAre prApta karAya, tema teoe upAdhyAyane mAtra sAkSI karIne sarva kaLAo sAvadhAnapaNe prApta karI lIdhI. anukrame svarga ane bhUminA jANe pratimalla hoya tevA te baMne bhAIe kavaca dhAraNa karIne bhavA lAgyA ane paraspara sanehadhArI teo azvinIkumAranI jema sahedarapaNe rahI pitAnI upara ati bhaktithI tenA padAtinI jema vartAvA lAgyA. ekadA koI garviSTa evA sImADAnA rAjAne sAdhavA mATe zivarAjAe divya astranI jema sudarzana balabhadrane mekalyA. sanehane lIdhe temanA baMdhu purUSasiMha vAsudeva paNa keTalAka prayANa karatA temanI pachavADe gayA. premane baMdha vajalepane anusarato che. paNa balabhadra moTA prayatnathI vAsudevane sAthe AvatA rokayA, eTale yUthamAMthI bhraSTa thayelA hastInI jema te rastAmAM ja rahyA. vividha vidathI bhrAtAnA viyeganuM duHkha sahana karI vAsudeva tyAM rahyA hatA, tevAmAM pitA taraphathI eka purUSa tyAM AvyuM, ane teNe pitAne lekha temane Ape, eTale vAsudeve te lekha mastakapara dhAraNa karyo. temAM "he vatsa! satvare ahIM Ava" evA akSara jovAmAM AvyA. tarata sasaMbhramapaNe lekhahAra purUSane pUchyuM-"he data! amArA baMne mAtA ane pitA kuzaLa che? ane mane satvara belAvavAnuM kAraNa zuM che?" dUte kahyuM ApanA pitAnA zarIramAM moTe dAhavara utpanna thaye che, tethI tamane satvara belAve che." pitAnA dAhajavaranI khabara sAMbhaLavAthI jANe sAta kaTakA thAya tevo ghA vAgyo hoya tema vAsudeva vidhura thaI gayA, ane tyAMthI cAlI nIkaLyA. purUSane svajananI pIDA karatAM vadhAre bIju duHkha hetuM nathI. bIje ja divase vAsudeva pitAnI nagarImAM AvI pahoMcyA. jAtivaMtane tevuM sukha mAgamAM dAvAnaLa jevuM thaI paDe che. vAsudeve javarAtta pitAe Azrita evA gharamAM praveza karyo. te vakhate tyAM jAtA, khaMDAtA, ukaLAtA ane zodhAtA vividha auSadhemAM dAsajene vyagra hatA, rasavAyanA vipAkane jANanAra auSadhanuM balabala vicAranArA catura vaidyo pitAnI AsapAsa beThelA hatA, aMgarakSake hAthanI saMjJAthI ghoMghATane aTakAvatA hatA ane dvArapALe bhrakuTInI saMjJAthI vighalakane dUra besavAnuM sUcavatA hatA. AvA gRhamAM praveza karI pitAnuM jANe dukha letA hoya tema vAsudeva temanA duHkhathI duHkhI thaI gayA. pachI be hAthavaDe caraNa sparza karIne pitAne praNAma karyo, ane netramAM azru AvavAthI jANe pitAne snAna karAvatA hoya tema dekhAvA lAgyA. putranA karasparzathI zivarAjAne jarA AzvAsana maLyuM. ISTanA darzanathI sukha thAya che, te sparzathI thAya temAM zuM Azcarya! pachI zivarAjA vAraMvAra karavaDe putrane sparza karavA lAgyA, ane tethI jANe zItaLatA thaI heya tema adhika romAMcavALA thayA. thoDIvAre rAjAe pUchyuM-"he vatsa ! dAvAnaLathI vRkSanI jema tamArUM udara durbaLa kema thaI gayuM che ane adharapalava phIkakA kema paDyA che?' te vakhate vAsudevane anucara Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 me ] purUSasiMhanI mAtAne agnipraveza nirNaya [ 171 be-"he deva! ApanI AvI dArUNa dazA sAMbhaLI pUrA vegathI tamane jevAne mATe cAlyA ane hastI jema viMdhyAcaLanuM smaraNa karate utAvaLo cAle tema tamAruM smaraNa karatA teo bhaktivaDe bhejana ane jaLa choDI daIne mAtra be divasamAM ahIM AvyA che." A pramANe sAMbhaLI dviguNa duHkha pAmI rAje bolyA-vatsa! phallA para phollAnI jema tame A bIje anartha kema karyo? mATe satvara parivAra sahita bhajanane avasara sAca. sarva arthane sAdhanArI kAyA bhejanavaDe ja cAle che." pitAnI vAraMvAra AvI Agrahayukta AjJA thavAthI madavALA daMtInI jema teNe duHkha sahita kAMIka bhejana karyuM, paraMtu zrIkhaMDa paNa lIdhA vagara ane bIjAM vastra paheryA vagara duHkhavaDe tapta sthaLamAM rahelA nakula (naLIA)nA jevI sthiti bhegavatAM mAtra bhajana karIne ja dIna thaI gayelA sava parivArane sAthe laI potAnA vAsagRhamAMthI page cAlI pitAnA vAsagRha pAse AvyA. jyAre temAM praveza karatA hatA, tevAmAM mAtAnA dvArapALoe AgaLa AvI rUdana karatAM karatAM karUNusvarathI vijJapti karI ke "he kumAra ! rakSaNa kare, rakSaNa kare, hajI mahArAjA jIvatAM chatAM devI naThArA vyavasAya kare che." te sAMbhaLI vAsudeva saMbhrama pAmI mAtRgRhamAM AvyA. tyAM mAtAne nIce pramANe vacane bolatAM joyA. "patinA prasAdathI moTA ratnarAzi, anaMta suvarNa, rUpAnA saMcaya, motI, hIrA, jAtivAna ratnathI jaDita evA hajAro pizAka ane te sivAya je sarva khajAne meLavela che. te sarva kSetramAM arpaNa kare; kAraNake mahA mArge prayANa karanArane e mukhya pAtheya che. patinA maraNa pAmyA pachI huM jarAvAra paNa vaidhavyane sahana karI zakuM tema nathI, tethI huM temanI AgaLa javA IcchuM chuM mATe he sevako !tame satvara agni sajaja kare" A pramANe mahA duHkha utpanna karanArA zabdo mAtA bolatA hatAtenI pAse jaIne vAsudeve gagat svare kahyuM-"are! mAtA ! mAtA! zuM tame paNa A maMda bhAgyavALA putrane cheDI dezo? AhA! mAruM bhAgya kevuM viparIta ke mAtAe paNa Ama karavA mAMDayuM?" ammAmAtA belyA- "are putra! tArA pitAnA roganI meM barAbara parIkSA karI che. te raMga avazya tArA pitAnA prANa levAne AvyuM che, ane "vidhavA" evA akSarane sAMbhaLavAne huM kSaNavAra paNa samartha nathI, tethI tArA pitAnI pahelAM kasuMbAnA vastra oDhIne huM te cAlI jaIza. vaLI mahArAjA zivarAjAnI patnI thaIne tathA tArA jevA pAMcamAM vAsudevarUpa putrane janma ApIne mAro janma kRtArtha thayela che. temaja jyAre patinuM mRtyu thaze, tyAre mArA prANa pitAnI meLe cAlyA jaze, te huM tema na thavA detAM agAuthI ja agnimAM praveza karIne tene tyAga karyuM, jethI mArA satvanI hInatA na kahevAya. mATe he vatsa! kSatriya jAtinA kuLAcArane AcaraNa karatI evI mane A kAryamAM vAtsalyapaNAthI paNa tuM aMtarAya karIza nahIM. he putra! mArI AzISathI sudarzana baMdhunI sAge tuM AnaMda pAmIza. huM have agnimArge patinI AgaLa jaIza, mATe huM tane eka chellI prArthanA karuM chuM ke A vidhimAM niSedha kare tevuM tAre kAMI paNa kahevuM nahIM." A pramANe kahI svAmInA mRtyukhabara sAMbhaLavAne kAyara evA aMmAdevI paralekarUpa nagaranA dvArarUpa agnimAM praveza karavAne tyAMthI gayA. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] prativAsudevanA dUtanuM Agamana [ parva 4 thuM uparAupara paDatA duHkhavaDe jenuM aMga zithiLa thaI gayuM che evA vAsudeva tyAMthI sarakhI bhUmimAM paNa pagale pagale khalanA pAmatA pitAnI pAse AvyA. pitAnI mAtAne saMbhAratA ane pitAne Atura jetA vAsudeva duHkhane sahana na karI zakavAthI potAnA AtmAne napuMsaka je mAnI pRthvI para DhaLI paDyA. putranI AvI sthiti joIne zivarAjA dAhajavarathI pIDita hatA te paNa dhairya dharIne belyA-"he vatsa! ApaNA kuLane anucita evI kAyaratA tame kema dhare che? he vatsa! A pRthvI tamArI bhujAnA AdhAravALI che, to gheya cheDIne tenA para paDatAM tamane lajajA kema AvatI nathI! he putra! tuM jyAre dhairyane choDI daIza tyAre tAruM purUSasiMha" evuM nAma pADanAra mArAmAM ajJAnakArIpaNuM prApta thaze." A pramANe AzvAsana ApI pavitra hadayavALA zivarAjA kALadharma pAmI gayA. kALane jItavAne ke samartha che? pitAnA maraNanA khabara sAMbhaLavAthI vAyuthI vRkSanI jema ane vAyurAgInI jema tenA zekavaDe vAsudeva pharIne pRthvI para DhaLI paDayA. thoDIkavAre jaLakuMbhavaDe jaLa chAMTatAM temaNe saMjJA prApta karI. "he tAta! he tAta !" ema AkraMda karatA beThA thayA, ane belavA lAgyA"he pitA! A tamAruM zarIra Aje uSNa jaNAtuM nathI, te kyA auSadhane guNa che? tamane kayA vaidyanI pratIti thaI che? athavA Aje kema sukhanidrA karI che te prasAda karIne mane kahe." A pramANe nehamAM mehatapaNuthI kahI kahIne vAsudeve vilApa karavA mAMDayo. pachI gajhavRddha tarUnA samajAvavAthI bairya dharI vAsudeve agara caMdananA kANavaDe pitAnA aMgane agnisaMskAra karyo. pachI jalAMjali ApavA vigere uttarakriyA karI sabhAmAM AvIne balabhadra upara pitAnA mRtyune sUcavanAre patra lakhI mekalA. te lekha vAMcI garviSTa evA sImADAnA rAjAne sAdhI balabhadra duHkhI thaIne satvara tyAMthI cAlI nIkaLyA. pitAne nagara AvI baMne bhAIo paraspara kaThe vaLagI chuTe kaMThe rUdana karatA sarva sabhAne paNa rovarAvavA lAgyA. pachI Aptajanee badha karavAthI teo mAMDamAMDa bairya pAmyA, ane dhIme dhIme pitAnA nehane bhUlavA lAgyA. te paNa ubhA rahetAM, bolatAM cAlatAM ane mauna dharatAM teo pitAnI daSTinI AgaLa dhyeya vastunI peThe pitAne ja jotA hatA. A pramANe teo pitAnA zekathI AkuLavyAkuLa rahetA hatA, tevAmAM tyAM nizuMbha prativAsudevane dUta AvyA. dvArapALe prathama khabara karI ane AjJA meLavIne praveza karAvyo. eTale te te namaskAra karI baladeva ane vAsudevane kahyuM-"zivarAjAne svargavAsa lokonA mukhathI sAMbhaLI tamArA svAmI nizuMbhane ghaNe zeka thayo che. tethI tamArA pitAnI bhakti saMbhArIne e kRtajJa ziromaNi mahArAjAe A pramANe saMdezo kahevAne mane tamArI pAse karyo che ke-adyApi tame baMne bALaka che, zatrunA parAbhavanuM sthAna che ane meM arpaNa kareluM tamArA pitAnuM pada moTuM che, mATe tame mArI pAse AvIne nirupadravapaNe rahe, kemake nadImAM rahelAne dAvAnaLa zuM karI zake tema che? vaLI ghaNA lAMbA kALa paryata karelI tamArA pitAnI bhaktinA RNamAMthI mukta thavAne IcchatA evA mAre tamane laghu chatAM moTA karavA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 mo] prativAsudeva-vAsudeva vacce yuddha [173 che." A dvatane saMdeza sAMbhaLIne temane atyaMta kopa utpanna thayo ane zoka nivRtti pAmI gaye; kAraNake baLavAna rasa paNa bIjA rasathI bAdha pAmI jAya che. pachI bhrakuTI caDAvI, lalATapara vikRti batAvI, siMha jevA purUSasiMhe krodha lAvIne kahyuM-"IkvAkuvaMzamAM caMdra samAna ane sarva vizvanA upakArI evA amArA pitAnA mRtyuthI koNa zekanuM sthAna thayuM nathI ? bIjA rAjAoe zeka karyo che ane nizuMbhe paNa zeka karyo che, paNa te nizuMbha Ave saMdeza na mekalAve che tethI tenI pizunatA thAya. siMhanA bALakane koNa deza Ape che? ke tene uchere che? ane tene parAbhava kenAthI thAya che? atyAre amArI pAse A pramANe bela kema lajajA pAmate nathI? ApaNAnA miSathI te kharekhara amAro apamAna karanAra zatru che. kadi tAro svAmI amAro mitra che, amitra che ke bhale udAsI hA, ame temAM nirapekSa chIe; kAraNa ke bhujaparAkramI vIrone pitAnI bhujAnI ja apekSA che" AvAM kumAranAM vacane sAMbhaLI hata bolyo-"te pitA samAna amArA svAmIne zatrurUpa mAnatA evA tame potAnA kalyANa mAM akalyANanI IcchA karI tamAruM bALakapaNuM spaSTa rIte batAve che. are kumAra ! haju tame rAjanIti jANatA nathI. zAmATe hAthe karI udara cALIne zULa utpanna kare che? huM tamArA vacane mArA svAmIne kahIza nahIM. haju mAruM vacana mAne ane tenA prAsAdathI baMdhu sahita tamArUM kSemakuzaLa lAMbA kALa sudhI thAo, nahi te ceDA samayamAM e tamAro zatru thaze ane jyAre yamarAjAnI peThe te reSa karaze, tyAre tamAre jIvitamAM paNa saMzaya thaI paDaze." AvAM dUtanAM vacanethI vAsudevane vizeSa krodha utpanna thaze ane kahyuM-"are dUta! tuM pitAnA jIvitAmAM paNa apekSA rahita e kharekhara dUta che. vANunA prapaMcamAM catura evA tArI jevA dUtanI vANuM mAtra phATepa karanArA nirviSa sarSanI jema bIkaNa rAjAone bIvarAve che. are dUta! jA, mArAM kahelAM vacane gopavIza nahIM, badhAM tArA svAmIne kaheje, te kadi amAre zatru thaze te amoe tene vadhyakoTImAM paripUrNa rIte gaNI lIdheleja che. AvAM vAsudevanAM vacanathI dUta tyAMthI ubhe thaye, ane vegathI nizuMbhanI pAse AvI te sarva yathArtha kahyuM. te sAMbhaLI zatrune vinAza karanAra nizuMbhane ghaNe koI caDyo. tatkALa senAvaDe pRthvIne AcchAdana karato te azvapura upara caDI AvyA. nizuMbhane Avele sAMbhaLI zatrune vijaya karanAra vAsudeva pitAnA je baMne sAthe laI sagha sarva sainya sahita sAmA cAlyA. paraspara maMthana karavAne udyata thayelA nizuMbha ane purUSasiMha hAthInI jema addha mAge ekaThA thayA. baMnenA sinike bhUmi ane AkAzane #bha karatA, siMhanAda, dhanuSyanA TaMkAra tathA hAthanuM AyaphAlana karatA parasapara yuddha karavA lAgyA. potAnA zarIranI rakSA karavAmAM apekSA rahita evI bane akSauhiNI (senA) no kSaya pralayakALanI peThe kSaNavAramAM thaI gaye; pachI balabhadra jenI pAchaLa che evA vAsudeve rathamAM besIne pavanavaDe agninI jema pAMcajanya nAmane zaMkha pUryo. paDatA vajanA ghera zabdanI jevA te zaMkhanA moTA nAdathI zatrunuM sarva sainya kSebha pAmI paDI gayuM. te vakhate "are ! pitAnA AtmAne subhaTa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174] pAMcamA purUSottama vAsudevane abhiSeka [ parva 4 thuM mAnanArA vAsudeva! ubho rahe. A pramANe kahete mahArathI prativAsudeva vAsudevanI sAme yuddha karavA AvyA. baMne vIre kepathI pitAnI bhrakuTI caDhAvI bhaya pamADatA pitapatAnA dhanuSyanuM AsphAlana karavA lAgyA. pachI megha jema, jaLadhArAnI vRSTi kare tema baMne vire bANavRSTi karIne siMhanAdavaDe mRgalIne trAsa upaje tema becaranI strIone trAsa pamADavA lAgyA. AMtarA rahita paDatA evA temanA bANasamUhathI raNabhUmi barUnA vRkSanI chavAyelA samudranA vilAsane dhAraNa karavA lAgI. yuddharUpI sAgaramAM timiMgala rUpa e vIre karamukta, yaMtramukta ane muktAmukta evA AyudhavaDe yuddha karavA lAgyA. te samaye nizuMbhe jAjavalyamAna javALArUpa jivALuM ane tIma dhArAvaDe vikarALa evuM potAnuM cakra idra jema vajAne saMbhAre tema saMbhAyuM. smaraNa karatAM ja prApta thayelA te cakrane aMgulithI AkAzamAM jamADate nizuMbha kSobha pamADe tevuM vacana garvathI be -"are kumAra ! tuM anukaMpA karavA gya che ane bALaka che, tethI ahIMthI nAsI jatAM ane zI lajajA che? mATe cAlyA jAya athavA mArI sevA kara, zuM tane eka zvAna paNa sAro vicAra ApanAra nathI? A cakra mUkavAthI huM parvatane paNa phADI nAkhuM, te navIna kuSmAMDanI jevA komaLa zarIravALA tArI te zI vAta karavI ?" AvAM vacana sAMbhaLI purUSasiMha kumAre kahyuM-"have ati garvavALA evA tArU ane cakranuM vIrya jovAnuM bAkImAM che, bIjA aothI te zuM karyuM che? atyAre megha jema iMdra dhanuSyane dhAraNa kare tema teM A cakrane dhAraNa kareluM che, paNa te mUDha! te mane zuM karavAnuM che? tene choDa, huM tenuM paNa ameghapaNuM jauM." AvAM vAsudevanAM kaThora vacane sAMbhaLI nizuMbhe tene mAravAnI IcchAthI sarva baLavaDe cakra mUkayuM. te cakra pitAnA agra bhAgavaDe vAsudevanA hadayamAM vegathI athaDAI viMdhyAdrinA taTamAM moTA gajanI jema niSphaLa thaI gayuM. tenA AghAtathI vAsudeva netra mIMcI mUcha pAmIne paDI gayA. balabhadra gozISa caMdanathI siMcana karyuM, eTale DIvAramAM pAchA uThI, saMjJA prApta karIne hAthavaDe teja cakra laI "are ubhe na rahe, jato rahe," ema nizuMbhane kahevA lAgyA; paNa sAmethI "choDa, choDa," ema vacane AvatAM vAsudeve cakra cheDyuM, ane prativAsudeva nizuMbhanuM mastaka pAMcamA vAsudeve te cakravaDe chedI nAMkhyuM. tatkALa parAkramIomAM mugaTarUpa e vAsudevanA upara jayalakSmInA hAsya jevI AkAzamAMthI puSpavRSTi thaI. pachI teja prayANa karIne vAsudeve bharatAddhane sAdhI lIdhuM. mahAtmAone vyavasAya sahasA rIte ja phaLe che, digyAtrA karIne pAchA pharatAM vAsudeva magadhadezamAM AvyA. tyAM eka lIlAmAtramAM mustikAnA pAtranI jema bhujAvaDe keTIzilAne dhAraNa karI. tyAMthI azvasainya vaDe pRthvIne AcchAdana karatA azvapura AvyA ane sthAne sthAne nagarIothI pUjAtA vAsudeve puramAM praveza karyo. tyAM balabhadra ane bIjA bhaktivALA rAjAoe vAsudevane addhacakrIpaNAne abhiSeka karyo. 1 kuSmAMkeLAnuM phaLa. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [175 saga 5 me ] prabhunI dezanA te samayamAM dhamanAtha prabhu be varSa sudhI chavasthapaNe vihAra karI pharatAM pharatAM jyAM dIkSA lIdhI hatI te prakAMcana nAmanA upavanamAM AvyA. tyAM dadhipaNuM vRkSanI nIce dhyAna karatA prabhune piSamAsanI pUrNimAne divase puSyanakSatramAM caMdra AvatAM kevaLajJAna utpanna thayuM. tarataja te sthAnake devatAe racelA samavasaraNamAM prabhue dezanA ApI, ane ariSTa vigere teMtALIza gaNadhare karyA. temanA zAsanamAM traNa mukhavALo, kAcabAnA vAhanavALo, dakSiNa bhujAomAM bIrUM, gadA ane abhayane tathA vAma bhujAomAM nakuLa, padma ane akSamALAne dharanAre raktavarNI ane tejasvI kiMmara nAmane yakSa zAsanadevatA thaye; ane gaura aMgavALI, masyanA vAhanavALI, be dakSiNa bhujAmAM utpaLa ane aMkuza tathA be vAma bhujAmAM padma ane abhayane dharanArI kaMdapa nAme rakSaNa zAsanadevI thaI e baMne niraMtara prabhunI pAse rahevA lAgyA. A banane zAsanadevatAthI sevAtA dharmanAtha prabhu pRthvI para vihAra karatA anukrame azvapure AvyA. tatkALa IMdrAdika devatAoe jemAM pAMcaso ne cALIza dhanuSya uMcuM azakavRkSa che evuM samavasaraNa racyuM. prabhue temAM praveza karIne caityavRkSane pradakSiNA karI ane tIrthane namana karIne pUrva siMhAsana para beThA. bIjI traNa dizAomAM vyaMtara devatAoe prabhunI jevAMja traNa pratibiMbe rannasiMhAsana para vikuvya. prabhunI parSadAmAM caturvidha saMgha pahelA vapramAM cogya sthAne beThe, bIjA vajhamAM tiya rahyA, ane trIjA vapramAM vAhane beThavAyAM. tatkALa sevakapurUSoe AvIne praphullita netre prabhu samavasaryAnAM samAcAra purUSasiMha vAsudevane kahA. temane sADAbAra kATI dravya InAmamAM ApI purUSasiMha vAsudeva sudarzana baLadeva sahita samavasaraNamAM AvyA. tyAM prabhune bhaktipUrvaka pradakSiNa ane namaskAra karIne vAsudeva jayeSTha baMdhu sAthe iMdranI pachavADe beThA. pachI iMdra, vAsudeva ane sudarzana pharIvAra svAmIne namI prabhunI bhaktithI asaMtuSTa heya tema harSathI stuti karavA lAgyA. jaganA netrarUpa, cakAra pakSIne AnaMda ApavAmAM caMdrarUpa ane mithyAtvarUpa aMdha"kArane dUra karavAmAM sUryarUpa evA he jagatpati dharmanAtha prabhu! tame vijaya pAme. he nAtha! tame chavasthapaNe cirakALa rahyA te chatAM chagha (kapaTa) rahita che, ane anaMta darzana chatAM "aneka darzanane bAdha karanArA che. tamArI dezanArUpa jaLanA pUrathI jemane AtmA palAvita "thayela che te prANIonI kamanI malInatA tatkALa dhovAI jAya che. jevI rIte tamArA "caraNanI chAyAthI prANIonA saMtApa zamI jAya che, tevI rIte megha ane 6nI chAyAmAM paNa saMtApa zamate nathI. he prabhu tamArA darzana karavAthI thayelA nispada zarIravALAM "prANIo jANe katarelI pUtaLIo hoya tevA jaNAya che. he jagadaMbaMdhu! A traNa jagata "svabhAvAdinI keTalIka virUddhatAthI juduM juduM che, paNa Aje tamArA prabhAvathI ekatra maLI jaIne baMdhurUpa thaI gayeluM che. A trikhaMDa bharatakSetranA mULa sthAnanA devatA rUpa he prabhu! jemane bIju kaMI zaraNa nathI evA amArI tame rakSA kare. he jagatpati! ame tamane "vAraMvAra prArthIe chIe ke hamezAM tamArA caraNakamaLamAM amAruM mana bhramaranI ceSTA karo." Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] prabhunI dezanA [ parva 4 thuM A pramANe stuti karIne idra, vAsudeva ane balabhadra virAma pAmyA, pachI bhagavAna dharmanAtha prabhue A pramANe dharmadezanA ApI. dharma, artha, kAma ane mokSa e caturvargamAM mokSavarga agraNI che. tene yoga "karAvanAra kAraNa jJAna, darzana ane cAritra e traNa ratna che. tattvane anusaranArI mati te "jJAna, samyak prakAranI zraddhA te darzana ane sarva sAvagha yogane tyAga te cAritra kahevAya che. prANune AtmAnya jJAna, darzana ane cAritrarUpa che, athavA tAdAmyakapaNeja te zarIramAM rahele che. mehanA tyAgathakI je pitAnA AtmAvaDe AtmAne viSe AtmAne jANe che teja tenA jJAna, darzana ane cAritra che. AtmAne ajJAnapaNathI utpanna thayela duHkha AtmajJAna. vaDeja haNAya che. je AtmajJAnathI rahita che te tapa karavAvaDe paNa ajJAnajanita duHkhane "chedI zakatuM nathI. A AtmA caitanya (jJAna) rupa che, paNa karmanA bhegathI zarIradhArI "thAya che, ane jyAre dhyAnarUpI agnithI kama mAtra dagdha thaI jAya che tyAre te niraMjana siddhAtmA bane che. kaSAya ane indriyothI jItAyele A AtmAja saMsAra che, ane kaSAya "tathA idrine jItanAro AtmA ja mokSa che-e pramANe vidvAne kahe che. te kaSAye krodha, mAna, mAyA ane lebha ema cAra prakAre che, ane te pratyekanA saMjavalana vigere cAra "cAra bheda che. temAM saMjavalana eka pakSa sudhI, pratyAkhyAna cAra mAsa sudhI, apratyAkhyAna varSa sudhI ane anaMtAnubaMdhI AkhA janma sudhI sthiti kare che. te anukrame vItarAgapaNuM, muni paNuM, zrAvakapaNuM ane samyagadaSTipaNuM haNe che-ke che, ane devapaNuM, manuSyapaNuM, "tIya capaNuM ane nArakIpaNuM Ape che. temAM krodha nAme kaSAya upatApa karanAra, veranuM kAraNa, durgatine ApanAra ane "samatAsukhane aTakAvanAra bhegarUpa che. te utpanna thatAMja agninI peThe prathama potAnA "Azrayane te bALe ja che, pachI bIjAne bALe che kiMvA nathI paNa bALatA, ATha varSe una pUrvakeTI varSo paryata cAritra ane tapa kareluM hoya te tene paNa krodharUpI agni kSaNavAramAM "dahana karI nAkhe che. pUrvanA puyasaMbhArathI saMcaya kareluM samatArUpa paya krodharUpa viSanA "saMparkathI tatkALa asevya thaI jAya che. vicitra guNane dhAraNa karanArI, cAritrarUpa citranI racanA (citrazALI)ne krodharUpa dhumADe prasarIne atyaMta malIna karI nAkhe che. vairAgyarUpI zamIpatranA paDIAmAM je samatAne rasa meLavyuM hoya te zAkapatranA paDIAmAMthI AvA "krodhavaDe te rasa kema DhaLI na jAya? vRddhi pAmele krodha zuM zuM akArya nathI karato? AgAmI kALe dvaipAyananA krodharUpa agnimAM moTI dvArakAnagarI samidharUpa thaI jaze. krodha karanArane krodha karavAthI kAryasiddhi thatI jovAmAM Ave che, te krodha sAthe saMbaMdha dharAvatI nathI; arthAta te krodhanA phaLarUpa nathI paNa janmAMtare meLavelA tenA sArA karmanuM phaLa che. je 1 saMjavalana, pratyAkhyAnI, apratyAkhyAnI ane anaMtAnubaMdhI e cAra bheda. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 ] prabhunI dezanA [177 "prANIo A lekanA ane paralokanA tathA svArthanA ane parArthanA nAzane karanArA krodhane "pitAnA zarIramAM dhAraNa kare che temane vAraMvAra dhikakAra che! krodhodha purUSe pitAne, mAtAne, gurUne, suhRdu (mitra)ne, sahodarane ane strIne temaja pitAnA AtmAne paNa nirdaya thaIne "haNI nAkhe che. evA krodharUpa agnine satvara bujhAvavAne mATe uttama purUSoe saMyamarUpa ArAmane viSe nIkarUpa eka kSamAne ja Azraya kare. apakAra karanAra purUSanI upara thayela " krodha bIjI rIte rokI zakAto nathI, paNa sattvanA mAhAmyavaDeja rokI zakAya che athavA "AvI bhAvanA rAkhe te tenA vaDe rokI zakAya che ke-pite pApane aMgIkAra karI ApaNane "bAdhA karavAnI IcchA kare che te potAnA karmathI haNAI gayo che te tenI upara karyo mUjana paNa kepa kare? jo tAre e Azaya heya ke "je mArA apakArI che tenI upara te huM kepa "karIza te tene niraMtara duHkha ApavAmAM kharekhara kAraNabhUta tArA karmanI upara zAmATe kapa karate nathI? zvAna DhekuM nAkhanArane nahIM karaDavA jatAM DhephAne bacakAM bhare che, paNa kesarIsiMha "bANane kAMI karatA nathI paNa bANu nAkhanArane ja mAre che. mATe krAdha karanAre vicAra kare ke "je mArAM krUra karmoe prerele zatru mArI upara kepa kare che te karmonI upekSA karIne huM "bIjA5ra krodha karUM chuM; tethI kharekhara huM vAnanI rItineja Azraya karuM chuM. bhaviSyakA LamAM utpanna thanArA zrI mahAvIra bhagavAna pitAne upasargAdi karanArA pApIonI upara "kSamA karaze, kemake vagara prayAse svayameva prApta thayelI kSamAne vahana karavAne kaNa na che? "je traNa lekanuM pralayamAMthI paNa rakSaNa karavAne samartha che tevA purUSe paNa kSamA kare che, "te kadaLInA je alpa sattvavALa tuM kSamA kema karate nathI? vaLI te pUrva janme evuM puNya kema na karyuM ke jethI tene koI pIja nahIM, mATe have pitAnA pramAdanoja zoka "karIne kSamAne aMgIkAra kara. krodhAMdha muni ane pracaMDa cAMDALa te benI vacce kAMIpaNuM aMtara nathI, mATe krodhano tyAga karIne ujavaLa buddhine grahaNa kare. maharSi krodhI hatA ane "kuragaDu akrodhI hatA, te devatAoe maharSi munine choDIne karagaDunI stuti karI.' kadi je kaI ApaNane marmapIDaka vacana kahe te ApaNe vicAravuM ke "je e satya hoya te "temAM kepa karavA jevuM zuM che? ane je asatya hoya to te unmatta thaIne bole che te tene vicArazo?" je kaI ApaNane mAravAne Ave te manamAM vimaya pAmI hasavuM ke "mAre vadha thave e te mArA karmane sAdhya che, A mUrkha purUSa te phogaTane nAce che." "je koI kharekhara mArI nAkhavAne Ave te vicAravuM ke "mArA AyuSyane kSayaja prApta "tha jaNAya che, te A duSTa nirbhaya thaIne pApa bAMdhe che ane marelAneja mAre che. je "sarva purUSArthane cAranArA krodhanI upara tane krodha utpanna nathI thato to pachI alpa aparAdha karanArA, bIjAnI upara kepa karanArA evA tane dhikAra che. tethI sArI buddhivALa purUSa 1 A dRSTAMta have pachI bananAra che, 'B - 23 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] prabhunI dezanA [ 51 4 thuM " sa`indriyAne glAni karanAra ane cAre tarapha prasaratA evA keAparUpI sarpane kSamArUpI jA'gulI 46 vidyAvaDe jItI levA. 66 - vinaya, zruta, zIla tathA triva' ( dharma, artha ane mekSa)ne ghAta karanAra mAna " prANInA vivekarUpI leAcananA lepa karIne tene adha karI nAkhe che. jAti, lAbha, kuLa, aizvaryAM, khaLa, rUpa, tapa ane zrutane! mada karanAra purUSa te te vastunuM hInapaNuM prApta kare 66 " che. uttama, madhyama ane adhama evA jAtinA aneka bhedane joIne kacenA vidvAna jAtimada 66 karavA tatpara thaze ? hIna ke uttama jAti kathI prApta thAya che, te evI azAzvata jAtine " meLavIne keAne marda thAya ? aMtarAya kane kSaya thavAthI lAbha thAya che, te sivAya thatA paNa lAbhamada karatA nathI. bIjAnI prasannatA 66 nathI; tethI vastutattvane jANanArA purUSa 66 " ane zakti vigere mATe lAbha prApta thAya tepaNu mahAtmAe kapiNu lAbhamada karatA nathI. kuLavAna nahI' chatAM paNa buddhi, lakSmI ane zIlavarDa zelatA evA aneka purUSone " joI ne mahA kulina purUSAe paNa kuLamada karavA nahIM; sArA kuLamAM utpanna thayA chatAM " kuzILa hAya teA tene kuLathI zu? ane pAte suzILa che te tene kuLanI zI apekSA ? 66 evuM vicArIne vicakSaNa purUSo kuLamaMda karatA nathI. vadhArI iMdrane ghera tribhuvananA aizva ' aenI saMpatti sAMbhaLIne nagara, gAma ane dhana vigerenA aizvamAM ze! mada karaveA ? saMpatti 66 kulaTA strInI peThe guNI purUSanI pAsethI paNu vakhate cAlI jAya che ane deoSavAnane pazu " smAzraya kare che, tethI vivekI purUSone aizvaryanI prAptithI tenA maDha thatAja nathI. mATe 66 khaLavAna hoya tene paNa rAgAdika kSaNavAramAM ni`La karI nAkhe che, tethI tevA anitya " khaLanI prAptithI purUSoe mada karavA yukta nathI. je khaLavAn DAya te paNa jarAnI pAse, "mRtyunI pAse ane ka phaLane bhogavavAmAM niSa`Laja che, emAM kAMI tenuM khaLa cAlatuM nathI; "mATe teoe khaLamada karavA te bya che A sAta dhAtumaya dehamAM hAnivRddhi dhama rahelA "che ane jarA tathA rAganA parAbhava paNa rahelA che. tethI AzAzrvata evA rUpanA mane " kANu vahana kare ? bhaviSyakALamAM thanArA sanatkumAra cakrInu' rUpa ane tenA kSaya sAMbhaLIne "L kayA vidvAn purUSa svapnamAM paNa rUpanA mada kare? zrI RSabhadeve karelI ane zrI vIraprabhu "have pachI karaze te tapasyA sAMbhaLIne peAtAnA svalpa tapamAM kene maDha thAya tema che? je 66 tapa karavAthI tatkALa karmonA sa caya tuTI jAya che te tapane maDhe karavAthI ulaTI kamane " saMcaya vadhe che. pUrve mahApurUSoe je zAo peAtAnI buddhithI racelAM che teone mAtra " lIlAvarDa 'su...dhIne huM sa`jJa chuM,' evA je madra dhare che te peAtAnA aMganeja khAya che. 66 zrI gaNadhare'dronI nirmANa ane dhAraNa karavAnI zakti sAMbhaLIne kaye kaNa ane hRdayavALA 66 purUSa zAsramadane Azraya kare ? doSarUpa zAkhAne vistAratA ane guNarUpI mULane nIce lai 1 rAjAdikanI maherabAnI ke meTA adhikAra. 2 mAtra tripadI sAMbhaLavAthI sarva zrutanA pAragAmI thAya che, ane aMtamudbhUtta'mAM dvAdazAMgInI racanA kare che. juo ! gaNuvara mahArAjAnI zakti, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga pa ma ] prabhunI dezanA [ 179 "jatA mAnarUpI vRkSane mRdutArUpa nadInA pUrathI ukheDI nAkhavuM. uddhatapaNane niSedha e mRdutAnuM athavA bhAvanuM svarUpa che ane uddhatapaNuM e mAnanuM nirUpAyika svarUpa che. je je vakhate jAti vigerenuM uddhata pANuM aMtaramAM sparza karavA lAge, te te vakhate tenA pratikArane mATe mRdutAne Azraya kare. sarva ThekANe mRdutA rAkhavI, temAM paNa "pUjyavargamAM vizeSe rAkhavI, kAraNake pUjyanI pUjAvaDe pApathI mukta thavAya che. bAhubALI "mAnavaDe latAnI jema pApathI baMdhAyA hatA, ane mRdutAvaDe tatkALa tenAthI mukta thaIne "kevaLajJAna pAmyA hatA. cakravatI paNa cAritra laIne saMga rahita thaI zatruonA gharamAM paNa "bhikSA mAgavA jAya che. ahA! te mAnanA uchedane mATe kevI kaThaNa mRdutA ! cakravartI jevA "mahArAjA paNa tatkALa dIkSA lIdhelA eka raMka sAdhune paNa mAna choDI name che ane "cirakALa tenI sevA kare che. A pramANe sarva mAnano viSaya jANI buddhimAna purUSe tene "nirAsa karavAne hamezAM mRdutAne dhAraNa karavI. "have mAyAnuM svarUpa kahe che. asatyanI mAtA, zIlarUpa vRkSane kApavAnI pharasI ane avidyAnI janmabhUmi je mAyA te durgatinuM kAraNa che. kuTilapaNAmAM catura ane mAyAvaDe bagalAnI jevI vRttivALA pApI purUSe jagane vaMcatA pitAnA AtmAne ja vaMce che. "rAjAe kheTA paguNanA cogathI chaLa ane vizvAsaghAtavaDe arthabhane mATe sarva jaga"tane chetare che. brAhmaNe tilaka, mudrA, maMtra ane dInatva batAvI aMtaramAM zUnya ane bahAra sAravALA thaI lekene Thage che mAyAnA bhAjana vaNika leke beTA telA ane mAnamApathI "tathA dANacArI vigerethI bheLA lekene vaMce che pAkhaMDIo ane nAstike jaTA, majI, "zikhA, bhasma, valkala ane agni vigere dhAraNa karIne zraddhAvALA mugdhajanane Thage che. vezyAe "arAgI chatAM hAvabhAva, lIlA, gati ane kaTAkSavaDe kAmIjanonuM manoraMjana karatI sarva jagatane Thage che. dhutakAro tathA dukhe peTa bharavAmAM tatpara loke beTA seganathI ane beTA "nANAthI dhanavAnane vaMce che. strI purUSa, pitAputra, sahadara, suhadajana, svAmI sevaka ane bIjA "sarve ekabIjAne mAyAvaDe ThaganArA hoya che. baMdIlako ane cAraka arthamAM lukhya ane "nirdaya banI aharniza jAgarUka rahI pramAdI janane chaLe che. kArIgara, aMtyaja ane kaI paNa jAtanuM kAma karIne AjIvikA calAvanArA purUSo mAyAthI kheTA segane khAI ne sAdhu"janane vaMce che. vyaMtarAdikanI naThArI conimAM rahelA kUde ghaNA prakAranA chaLa karIne prAya "pramAdI manune tathA pazuone pIDe che.masyAdika jaLacare chaLa karIne pitAnAM baccAM"enuM ja bhakSaNa kare che, ane teone paNa dhIvara leke mAyAvaDe jALamAM bAMdhe che ane "haNe che. vividha prakAranA upAyo karIne vaMcanamAM praviNa evA zIkArIo paNa kapaTathIja "sthaLacArI prANIone bAMdhe che ane mAre che. mAMsanA grAsane IcchanArA pApI prANIo "lAvaka vigere aneka jAtanA bIcArA AkAzacArI prANIone aneka prakAranI mAyAvaDe "bAMdhI le che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180] prabhunI dezanA [ parva 4 thuM A pramANe sarva lekamAM paravacanA karavAmAM tatpara evA prANIo pitAnA A"mAneja vaMcI svadharma ane sadgatine nAza kare che, tethI tiyaca jAtimAM utpanna thavAnuM "utkRSTa bIja mokSapurInA dvAranI bhegaLa ane vizvAsarUpa vRkSane dAvAnaLa sarakhI mAyA "vidvAnoe tyAga karavA lAgyA che. mallInAtha tIrthaMkara pUrvabhavamAM sUkSma mAyA karaze ane te mAyAzalyane kADhaze nahIM tethI te strIbhAvane prApta karaze, mATe jagatano droha karanArI "mAyArUpI sarpiNIne jagatane AnaMdanuM kAraNa evI saralatArUpa auSadhi chatI levI. saralatA e avArya vistAravALo muktipurIno mArga kahe che, ane tapa dAna vigere lakSaNavALo "je mAge che te te avazeSa mArga che. jeo saralatAne sevanArA che teo lekamAM paNa "prItinA pAtra thAya che, ane sarSanI jema kuTIla purUSathI sarve udvega pAme che. jenI mane vRtti sarala che teo bhavavAsamAM rahelA che, tathApi te mahAtmAone pitAthIja anu"bhavAya tevuM akRtrima muktisukha maLe che. jenA manamAM kauTilyatArUpI zaMku (khIla) kaleza karyA kare che ane jeo bIjAne hAni karavAmAMja tatpara che tevA vaMcaka purUSane "kayAMthI sukha heyara sarva vidyAomAM vidvattA meLavyA chatAM ane sarva prakAranI kALAe "prApta karyA chatAM dhanya purUSone ja bALakanI jevI saralatA pragaTe che. bALake ajJa chatAM "paNa temanI saralatA sarvane prIti upajAve che, te jeonAM citta sarva zastronA arthamAM Asakta thayelA che temanI saralatA prIti upajAve temAM zuM kahevuM ? saralatA svAbhAvika che ane kuTilatA kRtrima che, te svAbhAvika dharmane choDI kRtrima dharmane keNa Azraya "kare? prAya: save ja chaLa, pizunatA, vakrokti ane paravaMcanAmAM tatpara che, te temAM rahA chatAM paNa suvarNapratimAnI peThe nirvikArI rahenAra keIka dhanya purUSa ja hoya che. sarva gaNadhare je ke mRtasamudranA pArane pAmyA hoya che, tathApi zikSA levAne mATe egya heya "tema tIrthaMkaranI vANIne saralatAthI sAMbhaLe che. je saralapaNe AcanA kare che te sarva "duSkarmane khapAve che, ane je kuTilapaNe AlocanA kare che te ceDAM duSkarma hoya to tene "ulaTAM vadhAre che. jeo mana vacana ane kAyAthI samasta prakAre kuTila che temane mokSa "te nathI; paNa jeo mana, vacana ane kAyAthI sarvatra sarala che tene mokSa thAya che. A pramANe kuTila purUSanI ati Ugra evI karmanI paNa kuTilatAne vicArIne sArI "buddhivALA purUSe mokSanI IcchAthI saralatAno ja Azraya karavo. "sarva dezonI khANa, guNano grAsa karavAmAM rAkSasa, vyasarUpI latAnuM mULa ane sarva arthane bAdha karanAra le che. nirdhana sene, sevALo sahastrane, sahastrAdhipati lakSane, "lakSapati koTIne, koTIpati rAjApaNune, rAjA cakravatI paNAne, cakravatI devapaNane ane deva "iMdrane Icche che. iMdrapaNuM prApta thatAM paNa IchA nivRtti pAmatI nathI, tethI mULamAM "laghupaNe rahele e lebha kuMbhAranA cakrapara rahelA zarAvalA (rAmapAtra)nI jema vadhyA kare Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saya me ] prabhunI dezanA [ 181 ** 66 t " che, sa* pApamAM jema hiM'sA, sava kama'mAM jema mithyA ane sa` rAgamAM jema rAjyamA ( kSayaroga) tema sa` kaSAyAmAM leAbha mATe che. ahA! A pRthvI upara leAbhanuM " ekachatra sAmrAjaya che ke jethI vRkSeA paNu pAtAnI nIce dravya hAya che te tene peAtAnA 'caraNathI eTale zAkhA tathA mULIAM vigerethI DhAMkI de che. dravyanA lAbhathI eIMdriya, * triindriya, caturi driya prANIe paNa mUrchAvaDe peAtAnA pUrva dATelA athavA mUkelA nidhAnapara " AvIne ese che. sarpa ane gRhagodhA (gareAlI) jevA pa'ce'driya prANIe paNa dhananA 'lobhathI. peAte athavA pare dATelA ke mUkelA nidhAnasthAnanI bhUmipara AvIne lIna thai jAya " che. pizAca,* mugaLa, preta, bhUta ane yakSa vigere devajAti leAbhathI pAtAMnA athavA pArakA "nidhipara adhiSThAyikapaNe sthAna kare che. AbhUSaNa, udyAna ane vApikA vigeremAM mUrchAvALA " devatAo paNa tyAMthI cyavIne teja ThekANe pRthvIkAya vigeremAM utpanna thAya che. munijanA 66 paNa krodhAdikano vijaya karIne upazAMtameAha nAmanA agIoramA guNuThANAne prApta thayA " chatA eka leAbhanA azamAtrathI patita thaI jAya che. lezamAtra dhanaleAbhathI sahe|dara bhAI e 66 paNa eka mAMsanA lavanI icchAe e kutarAe laDe tema paraspara yuddha kare che. grAmya jana, " adhikArI ane rAjAe gAma vigerenA eka sImADAnI khAkhatamAM lAsa karI saudabhAvane " che|DI daIne paraspara vaira bAMdhe che. leAbhI janA peAtAne hAsya, zeAka, dveSa ane harSoMnuM kAraNa "na hAya tepaNu svAmInI pAse naTanI jema kRtrimapaNe te batAvI Ape che. lAlarUpI khADA " jema jema pUravA mAMDIe tema tema vadhateAja jAya che e mATuM Azcaya che. kardi jaLavaDe samudra purI zakAya, paNa baileAkayanuM rAjaya maLe tepaNa te pUrI zakAtA nathI. bhAjana, vajra, ' viSaya ane dravyanA sa`caya ana`tIvAra ekaThA karIne bhAgavyA chatAM paNa lAbhanA eka " aMza paNa pUrAtA nathI, jo leAbhanA tyAga karyuM teA pachI niSphaLa tapa karavAnI jarUra nathI, " ane jo leAbhanA tyAga karyuM nahIM teA niSphaLa tapa karAvAnI jarUra nathI. sa` zAstranA " sarvIsvane vicArI vicArIne eTaluMja dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke meTI buddhivALA purUSa " eka leAbhanA tyAgane mATeja prayatna karavA. sadguddhivALA purUSa leAbhanA prasaratA evA " uddhela sAgarane sateSanA setuma dhavaDe rAkavA. jema manuSyamAM cakravatI che ane devatAmAM " iMdra che. tema saguNeAmAM saMtASa e zreSTha guNa che. sa MteSI muni ane asateSI cakravatI " temanI yAre tulanA karIe tyAre sukha duHkhanA utkarSa samAna thAya che, eTale jeTale " darajje satASI muni sukhI che teTaleja aMze asateSI cakravatI duHkhI che. tethIja cakravatI " rAjAe peAtAne svAdhIna evuM rAjya cheDIne paNa saMteSarUpa amRtanI tRSNAthI tatkALa 66 niHsaMgapaNAne svIkAre che, jyAre dhananI icchAnI nivRtti karIe chIe tyAre sapatti " paDakheja AvIne rahe che; kAraNake kAnane AgaLathI DhAMkIe chIe tyAre aMdara zabdAdvaitaja "6 1 vyatara jAti vizeSa. 2 A kAraNathIja devAnI pRthvIkAya apakAya vanaspatikAyamAM utpatti kahelI che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] prabhune prApta thayela meAkSapada [ pa 4 tha 66 66 " vadhe che. jema netra DhAMkavAthI badhuM carAcara vizva DhaMkAI jAya che, tema eka sa MteSa dhAraNa " karavAthI pratyeka vastumAM virakti thAya che. iMdriyAnuM damana ane kAyAne pIDA karavAnuM zuM prayojana che? mAtra saMtASa rAkhavAthIja mAkSalakSmI sAmuM jue che. jee mukti jevu sukha bhAgave che tee jIvatA chatAM paNa mukta che, muktine mAthe kAMI zIMgaDuM' hAtu' nathI. rAga dveSathI saMyukta ane viSayathI utpanna thayeluM sukha zA kAmanuM che ? kemake sa MtASathI " utpanna thayeluM sukhaja meAkSaprApti ceAgya kA~thI nyUnatAvALuM nathI. khIjAne tRpta karanArA " evA zAonA subhASita zA kAmanA che ? paNa jeenI iMdriyA malIna che teoe sateSanA 66 '' << 66 svAdanu' sukhaja zeAdhavu joie. are prANI! jo tuM kAraNane anusaranArAMja kAryoM hAya " evu' mAnatA hai| tA sASanA AnaMdathI ja meAkSanA apAra AnaDhanI pratIti kara. je tIvra tapa kramane nirmULa karanArU" kahevAya che, te paNa jo saMtASa rahita hoya tA niSphaLa che. sukhAthI" purUSone kRSi, sevA, pazupALavRtti ane vyApAra karavAnI zI jarUra che? kAraNake 'satASanuM pAna karavAthI zu' tenA AtmA nivRttisukhane nathI pAmatA ? tRNunI zayyA upara sunArA paNa sa'teASIone je sukha thAya che te sukhanI zayyApara sunArA paNa sateSa vagaranA purUSAne thatuM nathI. asateASI dhanavAna purUSo samatha purUSonI pAse tRNu samAna lAge che, ane saMteASI purUSAnI pAse samatha purUSA paNa tRNu samAna lAge che. cakravatI'nI " ane iMdrAdikanI sapatti prayAsajanya ane nazvara che; paraMtu satASathI thayeluM sukha AyAsa rahita ane nitya che. mATe sArI buddhivALA purUSe sarve doSanA sthAnarUpa lAbhane dUra " karavAne mATe advaita sukhanA gRharUpa saMtASanA Azraya karavA. 66 66 A pramANe kaSAyane jItanAra prANI A bhavamAM paNa zivasukhane bhajanArA thAya che, " ane paraleAkamAM avazya zAzvata zivasukhane prApta kare che, " A pramANenI prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaNA purUSAe dIkSA lIdhI, vAsudeve samati svIkAryuM, ane khalabhadre zrAvakapaNu' agIkAra karyu. prathama paurUSI pUNu thayA pachI prabhu dezanAthI virAma pAmyA, eTale prabhunA pAdapIThapara besIne ariSTa gaNadhare dezanA ApavA mAMDI. khIjI paurUSI pUrNa thatAM gaNudhare paNa dezanA samApta karI. pachI iMdra, vAsudeva ane khalabhadra vigere zrI ahu ta* prabhune namaskAra karI tyAMthI pAtapeAtAne sthAnake gayA ane sa` atizayathI zAbhatA evA zrI dharmanAtha bhagavAne paNa tyAMthI pRthvIpara anyatra vihAra karyAM. 66 66 66 kevaLajJAna pAmyA pachI e varSe uNA aDhIlAkha varSa sudhI vihAra karatAM prabhune cAsaTha hajAra mahAtmA sAdhuo, khAsaTha hajAra ne cAraseA sAdhvI, navaseA cauda pUrvAMdhArI, traNa hajAra ne chaseA avidhajJAnI, cAra hajAra ne pAMcaseA mana:parya vadhArI, teTalAja kevaLajJAnI,sAta hajAra vaikriya labdhivALA, be hajAra te AThasA vAdalabdhivALA, e lAkha ne cAlIza hajAra' zrAvake ane cAra lAkha ne tera hajAra zrAvikAe--A pramANe parivAra thaze. 1 anyatra e lAkha ne cAra hajAra zrAvako tthA che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThTho ] zrI madyavA cakravatI caritra [ 183 potAnA meAkSasamaya najIka jANIne prabhu sa Mmetazikhara giri padhAryAM. tyAM ekase ne ATha munienI sAthe anazana vrata grahaNa karyu. eka mAsane aMte jyeSThamAsanI zukala pacamIe caMdra. puSyanakSatramAM AvatAM te munienI sAthe prabhu mekSapadane prApta thayA. tarataja iMdrAdika devAe AvIne zrI dharmAMnAtha svAmIne ane sAdhuone nirvANumahimAnA utsava karyAM. anaMtanAtha svAmInA nirvANu pachI cAra sAgaropama gayA tyAre dhanAtha svAmInu nirvANu thayuM. kaumAravayamAM aDhIlAkha varSe, rAjyamAM pAMcalAkha varSoM ane vratamAM aDhIlAkha varSoM-e pramANe ekaMdara dazalAkha vaSanuM AyuSya zrI dharmanAtha svAmInuM ni`mana thayuM. purUSasi'ddha vAsudeva siMhanI jevA peAtAnA hi...srakama'thI AyuSya pUrNa karIne maraNu pAmI chaThThI narakabhUmimAM gayA. kaumAravayamAM traNusA va, mAMDaLikapaNAmAM sADAbArasA va, digvijayamAM sIttera varSoM ane rAjyamAM navalAkha, aThANuM hajAra, traNase ne eMzI varSoM-e pramANe purUSasiMha vAsudevanu dazalAkha varSanuM AyuSya pUrNa thayuM hatuM. sattara lAkha varSoMnA AyuSyavALA sudarzana khalabhadre peAtAnA anujaba vAsudevane virahe vratRsnehane vaza thaI mahA kaSTa jIvitane dhAraNa karyuM. sudarzana cakrane dhAraNa karanArA peAtAnA aMdhunu mRtyu joIne Ardra zekane vaza thaI rahelA sudarzana alabhadre prAMta kIrtidhara nAmanA sAdhunI pAse dIkSA grahaNu karI, ane AyuSya pUrNa karIne mekSapadane pAmyA. ityAcArya zrI hemacaMdra viracite triSaSThizalAkA puruSacarite mahAkAvye caturthe parvaNi dharmanAthapurUSa siMha sudarzana nizuM bhacarita varNanA nAma vakrama sarja || || sa 6 ThThI. Da Da Da Da DADA DADA DADADA zrI madhavA cakravatI caritra. A bharatakSetramAM mahIma`DaLa nAme nagaramAM zrI vAsupUjya svAmInA tIne viSe narapati nAme rAjA hatA. e uttama rAjA anAtha jananeA nAtha hatA ane cAritramAM sAdhunI jema nyAyamAM niraMtara sAvadhAna hatA. te kadi eka puSpanA DI.TathI paNa keAI janane mAratA nahAtA, kevaLa navIna puSpanI jema yatnavarDa sanuM pAlana karatA hatA. e vivekI rAjA paganA AbhaSaSNunI peThe atha tathA kAmane ane mugaTanI peThe dharmane adhareAttarapaNe (nIcA ucApaNuM ) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] trIjA cakravatIne digavijaya [ 4 thuM dhAraNa karatA hatA. anuttara sukhane ApanArA arihaMta deva, susAdhu gurU ane dayAmayI dharmanuM maMtrAkSaranI peThe te dayAna dharato hato. ekadA buddhimAna ane moTA AzayavALA e rAjAe rAjyane roganI jema tajI daIne vizvane abhaya ApanArI dIkSA grahaNa karI pAMca samiti vaDe vijaya prApta karI tathA traNa guptinuM rakSaNa karavAmAM tatpara thaI e rAjamunie rAjyanI piThe ghaNu kALa paryata vidhiyukta dIkSAnuM pratipAlana karyuM. divya ratnAlaMkAranI jema nirdoSa mULaguNa ane uttaraguNavaDe te adhikapaNe zobhavA lAgyA. cirakALa vrata pALI, prAMta kALadharma pAmIne e mahAtmA madhyama veyakamAM ahamiMdra devatA thayA. ahIM jabUdvIpamAM bharatakSetrane viSe sarva nagarIomAM zreSTha zrAvastI nAme nagarI hatI. asaMkhya guNarUpa ravaDe mUrtimAna samudra hoya teve samudravijaya nAme tyAM vijayI rAjA hatA. hamezAM AnaMdadAyakapaNAthI mitra ane amitranA hadayathI te kadi paNa dUra thata nahi. saMgrAmane viSe kheMcelA nirmaLa khagarUpa darpaNamAM pratibiMbita thayele te baLavAna rAjAne AtmA hamezAM sanmukha ja rahetA hatA. baLAtkAre sarva dizAone vaza karIne pachI temane kAyama vaza rAkhavAne mATe teNe potAne yazarUpa alaMkAra ApyuM hatuM. gAyanuM govALa rakSaNa kare tema yathAvidhi pRthvInuM pAlana karI cagya samaye dUdhanI jema kAMI paNa pIDA karyA vagara te kara lete hate. pavitra lAvaNyathI bhadra aMgavALI ane sarva bhadranA sthAna rUpa bhadrA nAme tene dharmacAriNI strI hatI. dharmanI abAdhAe tenI sAthe viSayasukha bhegavatA samudravijaya rAjAe keTaleka kALa nirgamana karyo. anukrame raiveyaka devakamAM je narapati rAjAne jIva hatuM, te tyAMnuM utkRSTa AyuSya pUruM karIne bhadrAdevInI kukSimAM avataryo. sukhe sUtelA bhadrAdevIe cakravartInA janmane sUcavanArA cauda svapna mukhamAM praveza karatAM joyAM. garbha samaya pUrNa thatAM uttama lakSaNavALA, suvarNanI jevA varNathI zobhatA ane sADIbeMtAlIza dhanuSyanA zarIravALA putrane teNe janma Ape. A putra pRthvImAM maghavA (iMdra) je thaze evuM dhArIne samudravijaye tenuM maghavA evuM nAma pADayuM. sUryanI pachavADe caMdra jema AkAzane alaMkRta kare tema samudravijayanI pachavADe teNe pRthvIne alaMkRta karavA mAMDI. ekadA meghamAM jyotinI jema zastrAgAramAM tejathI dedIpyamAna cakraratna utpanna thayuM. anukrame purahita vigere bIjA sarva ratno paNa sau saunA yogya sthAnamAM utpanna thayAM ane krama pramANe temane AvIne maLyAM. pachI cakaratna cAlyuM, eTale tenI pAchaLa digvijaya karavAnI IcchAe maghavAcakrI prathama pUrvasamudranA AbhUSaNarUpa mAgadhatIthe gayA. jANe dUta AvyA hoya tema temanA nAmathI aMkti evuM bANa joIne mAgadhapatie tyAM AvI temanI sevAne Azraya karyo. pachI mAgadhapatinI jema dakSiNamAM varadAmavane ane pazcimamAM prabhAsapatine jItI lIdhA. tyAMthI samudranA dakSiNa taTe jaIne siMdhudevIne sAdhI. tyAMthI vaitAvya parvate AvI vaitAvyakumAradevane savAdhIna karI, tenI bheTa laI tamizrA guphA pAse AvyA. te guphAmAM dvArapALanI peThe rahelA kRtamALa nAmanA devane vidhipUrvaka Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 6 ho ] cakravatInuM paMcAtva pAmavuM [185 sAdhI lIdho. tyAMthI cakravatInI AjJAthI senApati carma ratnavaDe siMdhune utarIne tenA pazcima nikUTamAM gaye, ane te bhAga sAdhIne pAcho Avyo, pachI senApatie daMDaratnavaDe te guphAnAM kamADa ughADayAM, eTale cakravatIe gajaratna para besIne sainya sahita temAM praveza karyo. kAkiNI ratnavaDe aMdara prakAza ApanArA maMDaLe karI gajaratnanA kuMbhasthaLa upara maNiratna rAkhI, tenI kAMtinA prasAravaDe aMdara cAlyA. guphAnI madhyamAM viddhakirane racelA setubaMdhavaDe atyaMta dustara evI umegA ane nimnagA nadI utarI, pitAnI meLe jenAM kamADa ughaDI gayelA che evA uttara dvArane mArge thaI cakravatI senA sAthe te guphAnI bahAra nIkaLyA. tyAM ApAta nAmanA ati durjaya kirAne, asurone IMdra jIte tema mavavA cakravartIe jItI lIdhA. pachI tyAMthI senApatie jaIne sidhuMnA pUrvanikUTane jItI lIdhe; cakravatIe pite jaIne himAlayakumArane sAthe ane tyAMthI aSabhakUTa jaIne cakravatIe kAkiNI ratnavaDe maghavA cakravartI ' evuM pitAnuM nAma lakhyuM. tyAMthI pAchA pharatAM senApati pAse gaMgAnadIne pUrvanikuTa sadhAvyuM ane pote gaMgAdevIne sAdhyA. pachI e trIjA cakravata maghavAe vaitADhaya parvatanI baMne zreNInA vidyAdharene lIlAmAtramAM sAdhI lIdhA. vidhi jANavAmAM catura evA cakravatIe khaMDaprapAtA guphAnA dvAramAM rahelA nATyamALa devane yathAvidhi vaza karyo ane senApati pAse jenAM kamADa ughaDAvyAM che evI khaMDaprapAtA guphAmAM thaI maghavA cakravatI samudrajaLamAMthI vahANanI jema vaitADhayamAMthI bahAra nIkaLyA. tyAM gaMgAne mukhamAM nivAsa karI rahelA naisarpa vigere navani dhio tene sukhe vaza thaI gayA. senApatinI pAse gaMgAno pazcimaniSphaTa sadhAvyuM. A pramANe maghavAcakrIe pakhaMDa. bharatakSetrane vaza karyuM. AgaLa cAlatAM anukrame cakravatI paNAnI samagra sAmagrIthI prakAzamAna thayelA maghavA cakravatI, amarAvatImAM iMdra Ave tema potAnI zrAvastI nAmanI nagarImAM AvyA. tyAM devatAo ane rAjAoe ekatra thaIne pUrNa saMpattivALA maghavAcakrIne vidhipramANe cakravatIpaNAno abhiSeka karyo. cakravatapaNamAM abhiSikta thayA pachI e mahArAjA batrIsa hajAra mugaTadhArI rAjAethI niraMtara sevAtA hatA, soLahajAra devatAothI Azrita hatA, nava nidhiethI temanA manoratha pUrNa thatA hatA, ane cesaThahajAra aMtaHpuranI strIonI nayanakamaLanI mALAethI nitya pUjAtA hatA, A sivAya bIjA paNa aneka pramAdanAM sthAno temane sulabha hatAM, tathApi te pitAnA pitRparaMparAthI AvelA zrAvakadharmamAM kadi paNa pramAdI thatA nahIM. temaNe suvarNa ane ratnothI devatAonA vimAna jevA vividha prakAranAM caitye jinabiMba sahita karAvyAM. jema te pRthvInA ekaja pati hatA, tema tenA manamAM aedeva, sAdhu gurU ane dayAmaya dharma ekapaNe hatA. iMdriyone niyamamAM rAkhanAra e cakravatI, jema sarva rAjAe tenI pUjAne choDatA nahatA tema pite dararoja cityapUjAne choDatA nahotA. evI rIte dezavirati zrAvakapaNe pitAnA ghaNA AyuSyane nirgamana karI maghavAcakrIe aMtakALe vidhi pramANe dIkSA grahaNa karI. B - 24 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] cakravatInuM paMcatva pAmavuM [ parva 4 thuM pacavIza hajAra kumAra vayamAM, pacavIza hajAra mAMDaLikapaNAmAM, dazahajAra digvijayamAM, traNa lAkha ne nevuM hajAra cakravatI paNAmAM ane pacAsahajAra vatArAdhanamAM-ema ekaMdara pAMca lAkha varSanuM AyuSya nirgamana karI, iMdranA jevA vaibhavavALA maghavA cakravatI nirmaLa AtmAvALA paMca parameSThInuM samaraNa karatAM karatAM paMcatva pAmIne sanakumAra devalokamAM mahaddhika devatA thayA. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye caturye parvaNi maghavAcakravatI carita vaLane nAma paDDa: saH || 6 || sarga 7 mo. 0000 chaonchanchalachala (9099% 000 zrI sanakumAra cakravartI caritra. nAgakenI nagarI bhagAvatI, devanagarI amarAvatI ane rAkSasapurI laMkAthI paNa adhika ane kAMcananI zobhAne dhAraNa karanArI kAMcanapurI nAme nagarI che. tyAM zatrunI strIonA amrajaLanA pravAhamAM meghati samAna vikamayazA nAme parAkramI rAjA hato. yuthapati gajedrane hAthaNIonI jema tene aMtaHpuramAM pAMcase premanI pAtra ramaNIo hatI. te nagarImAM saMpattino jANe bhaMDAra hoya te nAgadatta nAme eka ghaNI samRddhivALe sArthavAha raheto hato. saubhAgyakArI, lAvaNyavALI atizaya rUpathI zobhatI, viSNune lakSmInI jema tene viSNuzrI nAme strI hatI. kALAza ane kezanI jema paraspara prema dharatA te daMpatI sArasa pakSInI jema niraMtara smarakrIDAmAM rasikapaNe vihAra karatA hatA. ekadA e suMdara strI kAtAlIya nyAyathI vikramayazA rAjAnI draSTie paDI. tene jotAMja ceranI jema kAmadeve jenuM vivekarUpI dhana harI lIdhuM che e te rAjA vicAra karavA lAgyA ke "ahA ! A strInAM mRgalInAM jevAM manohara locana, mayUranI kaLA jevo suMdara kezapAza, pAkelA biMbaphaLanA be bhAganI jevAM kemaLa ane arUNa heTha, jANe kAmadevane krIDA karavAnA be parvato hoya tevA pIna ane unnata stana, navIna latAnI jevI sarala ane kamaLa bhujA, vajanA madhyanI jevo kRza ane muSTigrAhya madhyabhAga, sevALanI jevI snigdha ramAvaLI, AvartAnA jevI nAbhI, lAvaNyarUpa saritAnA taTa jevA nitaMba, kadaLInA sthaMbha samAna urU ane kamaLa jevA komaLa caraNa-ema sarva avaya suMdara che, vadhAre zuM kahevuM? e bInuM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7] asAra saMsAra saMbaMdhI vikramayazA rAjAne thayela vicAro [ 187 savaM aMga saMpUrNa manohara che. AvI suMdara strIne jarAvasthAthI vikaLa cittavALA vidhAtAe yogyatA joyA vagara smazAnamAM idrastaMbhanI jema koIka apAtramAM sthApana karelI che; tethI enuM haraNa karIne tene mArA aMtaHpuramAM sthApana karI vidhAtAnA anucitta paNAnA deSane huM TALI nAkhuM." A pramANe manamAM nizcaya karIne kAmadevathI vidhura thayelA vikamayazAe tenuM haraNa karyuM ane pitAnA yazane malIna karyo. pachI tene aMtaHpuramAM laI jaIne tenI sAthe vicitra prakAranI kAmadevanI lIlAvaDe ekatAne krIDA karavA lAgyA. te strInA viyogathI sArthavAha, jANe bhUta vaLagyuM hoya, dhaMture khAdha heya, apasmArano vyAdhi thaye hoya, maMdirAnuM pAna karyuM hoya, sarSeDa heya, athavA sannipAta thayuM hoya tevo thaI gaye. e pramANe tenAthI viyega pAmelA sArthavAhano keTaleka kALa duHkhamAM ane teno saMga pAmelA rAjAno keTaleka kALa sukhamAM nirgamana thayuM. rAjA vikrama yazAne te viSNuzrInI sAtheja niraMtara ramatA joI tenA aMtaHpuranI bIjI strIoe IrSAthI kAmaNa karyuM. te kAmaNu vaDe kSaNe kSaNe kSINa thatI e sArthavAhanI strI, mULanA kSayavaDe latAnI jema chevaTe jIvitathI mukta thaI gaI. tenA mRtyuthI rAjA paNa jIvanRtanI' jevo thaI, nAgadattanI peThe pralA5 ane vilApa karavA lAgyo. "A mArI priyA praNayathI rIsAIne cUpa rahelI che" ema bolatA rAjAe te mRtyu pAmelI strIne agnimAM nAkhavAne nA pADI; paraMtu maMtrIoe vicArI, rAjAne chetarIne te viSaguzrInA kalevarane araNyamAM nakhAvI dIdhuM. he priyA! tuM hamaNAMja hatI. have kema mArA sAmuM jotI nathI? saMtAI javAnI kIDA karavI rahevA de. viyegAgni marmane pIDA karanAra hovAthI mazkarImAM paNa tema karavuM ucita nathI. zuM kautukathI kIDAsaritAmAM te ekalI nathI gaI? athavA kIDAgiri ke krIDeghAnamAM te nathI gaI? paNa tuM mArA vinA zI rIte kIDA karIza? A huM tArI pachavADe AvuM chuM." A pramANe bolate bAbate rAjA te te pradezamAM unmattanI peThe pharavA lAge. ema bhamatAM bhamatAM traNa divasa sudhI rAjAe annapAna lIdhuM nahIM. te joI maMtrIoe tenA mRtyunI zaMkAthI bhaya pAmIne te strInA zarIrane araNyamAM batAvyuM. te vakhate e zarIra upara rIMchanI peThe badhA keza vizIrNa thaI gayA hatA; sasalAnI peThe vananA koI pakSioe tenAM locana kheMcI lIdhAM hatAM mAMsanA lepI gIdha pakSIoe tenAM stanane carvita karI dIdhAM hatAM, phAuDIoe tenA AMtaraDAne sAra AkarSita karyo hato, madhapuDAnI jema tene makSIkAonA samUhe AcchAdana karI dIdhuM hatuM, paDavAthI bhAMgI gayelA pakSInA iMDAMnI jema tene cAre bAjue kIDIo vaLagI hatI, ane temAMthI durgadha kanyA karatI hatI. AvuM viSNuzrInuM zarIra joI rAjA vikramayazA virakta thaI A pramANe vicAravA lAgyo. aho ! A asAra saMsAramAM koI paNa sArI vastu nathI. AvA asAra strIdehamAM 1 jIvatA chatAM maraNa pAmelA jevo. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188] jinadharma tathA agnizarmAnuM varNana [ parva 4 thuM sArabuddhivaDe cirakALa meha pAmelA evA mane dhikkAra che! haLadaranA raMganI jevA AhArya guNavALI strIothI paramArtha vettA purUSanuM mana ja haraNa thatuM nahIM hoya; bAkI te sarva purUSanAM mana haraNa thAya che. viSTA, mUva, maLa, lebsa, mAMsa, majajA ane asthithI pUrNa temaja nasethI guMthelI evI strIo carma (cAmaDI)vaDe maDhelI hovAthI mAtra bahArathI ramaNIya lAge che, paNa strInA zarIrane je aMdara ane bahAra viparyAsa thaI jAya, arthAt aMdara che te bahAra Ave ne bahAranuM aMdara jAya te te gIdha ane ziyALaneja prItivALuM thaI paDe tema che. kAmadeva je strIrUpa zAvaTe A jagatane jIte che te pachI je tuccha pIMchAnuM zastra grahaNa kare tene mUDha buddhivALa samaja. saMkalpamAMthI utpanna thanArA e kAmadeve ahA ! A badhA vizvane herAna karI dIdhuM che, tethI tenuM mULa je saMka95 tene ja huM tyAga karI dauM." A pramANe vicArI saMsArathI virakta thayelA moTA manavALA vikramayazA rAjAe suvatAcArya pAse jaIne dIkSA grahaNa karI. pachI pitAnA deha upara niHspRha thaI eka, be ane mArA upavAsa vigere tapasyA karI sUrya jema kiraNothI jaLane zeSe tema teNe pitAnA zarIrane zeSavI nAkhyuM. e pramANe dustapa tapa AcarI kALage mRtyu pAmI te sanakumAra devalokamAM zreSTha AyuSyavALA devatA thayA. dezasaMbaMdhI AyuSya pUrNa thatAM tyAMthI cavI ratnapura nAmanA nagaramAM jinadharma nAme zreSThiputra thayA. e zreSThikumAra bALapaNathIja jema samudra maryAdAne pALe tema bAra prakAranA zrAvakadharmane pALatuM hatuM, ATha prakAranI pUjAvaDe tIrthaMkaranI ArAdhanA karatA hatA, eSaNIya vigere dAnathI munirAjane pratilAbho hato, ane asAdhAraNa vAtsalyabhAvathI sAdharmika janane dAnavaDe prasanna karatuM hatuM. A pramANe teNe keTaleka kALa nirgamana karyo. A tarapha nAgadatta priyAnA virahathI duHkhI thaI, ArtadhyAnavaDe mRtyu pAmI tiryaMcanimAM paribhramaNa karavA lAgyo. anukrame cirakALa saMsAramAM bhamI siMhapura nAmanA nagaramAM agnizarmA nAme brAhmaNane putra thaye. keTaleka kALe tridaMDIpaNuM grahaNa karI ajJAnatAmAM tatpara thaI pharate pharate ratnapura nagare AvyuM. te nagaramAM harivAhanA nAme anya dhamI rAjA hatuM, teNe te tridaMDI parivrAjakane nagaramAM AvelA sAMbhaLIne pAraNane divase pitAne tyAM AvavA nimaMtraNa karyuM. tyAM AvelA agniza sanyAsIe daivayoge rAjadvAramAM AvI caDelA pelA jinadharma nAmanA vaNikakumAra je. tene jotAM ja pUrva janmanA vairathI agnizarmA aSinAM netre roSathI rAtAM thaI gayAM. tatkALa aMjali jeDI pAse ubhelA harivahana rAjA pratye te belyo-he rAjA! A zreSThInA pRSThabhAga upara ati uSNu dUdhapAkanuM pAtra mUkIne je bhojana karAvazo te huM bhajana karIza, anyathA karIza nahIM." rAjAe kahyuM-"bIjA purUSanA pRSTha upara thALa mUkIne huM tamane bhejana karAvIza." A pramANenAM rAjAnAM vacana sAMbhaLIne te tridaMDI iMdha karIne pharIvAra be-"A purUSanAja pRSTa upara ati uSNa Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 9 ] sanaskumArane janma [ 189 dUdhapAkanuM pAtra mUkIne ja huM bhajana karIza, nahIM te akRtArtha paNe AvyuM tema cAlyA jaIza. rAjA tene parama bhakta hato, tethI te tema karavAne kabula thaye. jinazAsanathI bAhya evA pune viveka kayAMthI hoya! pachI rAjAnI AjJA thavAthI teNe pRSThabhAga dharyo. tenI upara uSNa bhajana mUkIne te tridaMDI bhejana karavA lAgyA. dAvAnaLane hAthI sahana kare tema jinadharmakumAre pAtranA tApane sahana karyo, ane "mArA pUrva karmanuM A phaLa che, te karma A mitranA yogathI traTI jAo." ema cirakALa ciMtavana karatA te kumAra sthira rahyo. jyAre te tridaMDI jamI rahevA AvyuM te vakhate tenI uSNatAthI uchaLelA rUdhira, mAMsa ane carabInA rasathI te pAtra kAdavaparathI sarI paDe tema kumAranA pRSTha uparathI lapasI paDayuM. tyAMthI pitAne ghera AvIne potAnA saMbaMdhavALA sarva lekone belAvI jinadharmamAM vicakSaNa evA jinadharmakumAre potAnuM sarva duSkRtya khamAvyuM. pachI caityapUjA karI, muni pAse AvIne teNe yathAvidhi dIkSA grahaNa karI. pachI nagaramAM nIkaLI parvatanA zikhara upara caDhIne pUrva dizAnI sAme pRSThabhAga khullo rAkhIne teNe kAtsaga karyo. te vakhate rUdhiramaya tene pRSThane gIdha ane kaMka pakSIo cAMcathI cuMthatA hatA, tathApi teNe bIjI dizAonI sAme paNa kAryotsarga dhAraNa karyo. e pramANe navakAramaMtranA dhyAnamAM tatpara rahI evI pIDA samyak prakAre sahana karate jinadharmakumAra mRtyu pAmIne saudharmaka9pane viSe iMdra thaze. pele tridaMDI mRtyu pAmI Abhigika karmavaDe iMdrane airAvata nAme hAthI thaye. pachI AyuSya pUrNa thatAM tyAMthI cyavane te tridaMDIne jIva keTalAka bhavamAM bhramaNa karI asita nAme yakSarAja thaye. A jIpamAM kurUjAMgala dezane viSe hastinApura nAme nagara hatuM. te nagaramAM azvonI senAthI pRthvImaMDaLane AcchAdana karanAra ane maMgaLavaDe zatruonA maMDaLane jItanAra azvasena nAme rAjA hate guNarUpa ratnanA rehaNAcaLarUpa te rAjAmAM dUdhamAM purAnI jema dezanI eka kaNI paNa na hatI. "mane A tRNa samAna gaNe che" evuM dhArIne saubhAgya meLavavAnI IcchAe lamI asidhArA vrata karavAne mATe tenI pAse sthira thaI rahI hatI. yAcakone AvatAM joI tene atizaya harSa thatA ane pitAnI ApavAnI IcchAnA anumAnathI je te theDI yAcanA kare te tenA manamAM kheda thatuM hatuM. tene sahadevI nAme mahArANa hatI. te rUpathI jANe pRthvI para keI devI AvelI hoya tevI jaNAtI hatI. have pahelA devalokamAM IMdra saMbaMdhI lakSmI bheLavIne jinadharmakumArane jIva te sahadevInA udaramAM avataryo. te vakhate sahadevIe hastI vigere cauda mahA svapra mukhamAM praveza karatAM joyAM. anukrame prasava samaya AvatAM advitIya para vaibhavavALA, jAtivaMta suvarNanA jevI kAMtivALA ane sarva lakSaNe paripUrNa eka kumArane teNe janma Ape. azvasena rAjAe jagane AnaMda ApanArA meTA utsavathI tenuM sanakumAra evuM nAma pADyuM. suvarNanA cheda jevA gaura aMgavALo e bALaka bALa caMdranI jema lekenAM netrane prasanna karate anukrame vRddhi pAmavA lAgyuM. eka rAjAnA utkaMgamAMthI bIjA rAjAnA usaMgamAM saMcarate te bALaka chatAM paNa apratima rUpavaDe jotAMja strIonAM netrane ane manane harI lete. sarvAgayukta Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] sanatkumAranuM azvasahita adrazya thavuM [ pa 4 tha' zabdazAstra ane khIjA' sa` jJAnanuM mAtra gurUnA sukhamAMthI eka gaSanI lIlAe teNe pAna karI lIdhuM. rAjyalakSmInA bhuvananA staMbharUpa evAM zastrazAstra ane arthazAstro jANe khIjA bhujastaMbha hoya tema teNe grahaNa karI lIdhAM. niLa kaLAnidhi (caMdra)nI peThe anukrame vadhatA evA teNe eka lIlAmAtramAM khIjI sarva kaLAe paNa grahaNa karI lIdhI, pachI malAkamAMthI jema svagane prApta kare, tema te sADIekatALIza pranuSya UMcI kAyAvALA thaI zIzuvayamAMthI yauvanavayane prApta thayA. te sanatkumArane kAliMdIsuranA putra mahendrasiha nAme eka parAkrame vikhyAta mitra hatA. eka vakhate vasaMta Rtu prApta thatAM sanakumAra te maheMdrasiMhanI sAthe makaraMda nAmanA udyAnamAM kautukathI krIDA karavA gayeA.naMdanavanamAM devakumAranI jema te udyAnamAM sanatkumAre mitranI sAthe vicitra prakAranI krIDAethI krIDA karI. te vakhate azvasena rAjAne bheTa tarIke pAMcadhArAmAM catura ane sarvAM lakSaNe lakSita evA aneka aveA AvelA hatA, temAMthI jaLatara'ganI jevA capaLa jaladhikallAla nAme eka azrva temaNe sanatkumArane aNu' karyAM. te azvane jotAMja kumAra khIjI krIDA tajI daine tenApara ArUDha thayA. kAraNake rAjaputrone saM kautuka karatAM hAthI gheADA saba'dhI adhika kautuka hAya che. eka hAthamAM cAbuka ane khIjA hAthamAM lagAma laine palANurUpa AsananeA 25 karyAM vagara e uvaDe prerIne teNe azvane calAvyeA. tatkALa caraNuvaDe pRthvIne sparza karyA sivAya AkAzamAMja cAlatA te azva jANe sUnA gheADAne jovA IcchatA hAya tema vegathI daDaco. jema jema kumAra tene lagAmathI kheMcavA lAgyA tema tema viparIta zikSAvALA te azrva adhika adhika doDavA lAgyA. AsapAsa khIjA gheADesvAra rAjaputro azva doDAvatA sAthe cAlatA hatA. teeAnA madhyamAMthI jANe azrvarUpe rAkSasa hAya tema te azva AgaLa paDayo. sa rAjAonA jotAM jotAM nakSatromAMthI caMdranI jema sanatyumAra sahita azva adrazya thaI gayeA. vahANane nadInuM pUra khe`cI jAya tema peAtAnA kumArane ave AkaSa Nu karelA jANI azvasena rAjA meATI azvasenA laine tene pAche lAvavA mATe pachavADe cAlyA. " A azrva cAlyuM jAya, A tenAM pagalAM che, A tenAM phINa ane lALa paDelI che." e pramANe sAthenA leAkeA kahetA hatA, tevAmAM brahmAMDane pUranArI dhamaNurUpa jANe akALe thayelI kALarAtri hAya tevI sRSTine aMdha karanArI meATI pracaMDa vAvalI (pavananI zreNI ) caDI AvI. vAdaLAdivaDe gRhanI jema uDatI rajavaDe dizAe DhaMkAI gaI. sainya sava sta...bhita thaI gayu. eka pagaluM paNa bharI zakavAne keAI sama thayuM nahIM. rajarUpa taraMganI zreNIvaDe kumAranAM azvanAM pagavAM ane phINu vigere sacinhAnA bhaMga thaI gayA. nIce, uMce, samAna bhUmie ane karatu vRkSAdi kAMI dekhAvA na lAgyuM. jANe sa jana pAtALamAM peThA hoya tema thaI gayuM. sarva sainikeA, samudranA jaLamAM jeenAM vahANu bhamavA mAMDathAM hoya tevA vahANavaTIonI jema ene upAya karavAmAM mUDha thaI AkuLa vyAkuLa thaI gayA. 1 kAgaLA. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [191 saga7 ] mahendrasiMhano aTavImAM praveza A dekhAva joI kumAranA mitra maheMdrasiMhe namaskAra karI azvasena rAjAne vijJapti karI ke "he deva ! A daivanI durghaTa ghaTanA ju. kayAM kumAra ! kayAM A dUradezI azva ! kyAM zIla jANyA vagaranA te azva upara tenuM caDhavuM! kayAM te duSTa azvathI kumAranuM haraNa! ane kayAM rajanI daSTimArgane AchAdana karanArI A vAvalI ! tathApi eka sAmaMtarAjAnI peThe tevA daivane chatI Apa svAmInI jevA te mArA mitrane huM zodhI lAvIza. he prabhu! parvatanI guphAomAM ane tenA uMDA zikharomAM, ghATI vRkSaghaTAthI durgama evI aTavIomAM, pAtALanI jevA nadIonA kotaromAM, nijana pradezamAM ane bIjA dezomAM alepa parivAra sAthe vA ekAkIpaNe kumAranI zodha karavI mane sahela paDaze. A5 mahArAjA jyAM tyAM sinya laI zodhavA jaze te nAnI zerImAM gajeMdranA pravezanI peThe ghaNuM muzkela paDaze." A pramANe vAraMvAra kahI caraNamAM paDI maheMdrasiMhe azvasena rAjAne pAchA vALyA; eTale te duHkhIpaNe potAnA nagaramAM AvyA. pachI sArasAra parimita parivAra laI gajeMdranI peThe durvAra e maheMdrasiMha tatkALa meTI aTavImAM peThe. te aTavImAM guMDAoe zAMgaDAthI ukheDelA pASANe vaDe sarva mArga viSama thaI gayo hate. ghAmathI pIDAtA Dukakaroe praveza karIne nAnA taLAvane kAdavamaya karI nAkhelA hatA. prauDha rInA nAdathI guphAomAM paDachaMda paDatA hatA. guphAmAM beThelA kezarI siMhanA nAdathI bhayaMkara dekhAva thaI rahyo hate. uMcI phALa bharatA citrAonA samUhathI mRgenAM TeLAM AkuLavyAkuLa thaI jatA hatAM. pazuone gaLI jaIne ajagare vRkSane vIMTAI rahyA hatAM. camarU mRgonAM ToLAM mArgamAM vRkSonI chAMyAmAM beThAM hatAM. siMhaNa sAthe jaLapAna karatA siMhoe mArganI saritAone rUMdhI hatI ane unmatta hAthIoe mArganAM vRkSonI bhAMgelI zAkhAvaDe te aTavI durgama thaI gaI hatI. AvI aTavImAM sanaskumArane zodha karavA teNe praveza karyo. kAMTavALA vRkSethI, zikArI prANuothI ane khADAothI vikaTa evI te mahATavImAM aTana karatAM tenI sAthenuM sarva sainya chuTuM paDI gayuM. anukrame kheda pAmI gayelA sAthenA maMtrI ane mitrAdike chaDI dIdhele maheMdrasiMha saMga rahita muninI jema ekaleja pharavA lAge. moTA moTA latAgRhomAM ane parvatonI guphAmAM te pallI patinI jema dhanuSya laI ekale bhamato hato. vananA hAthIonA nAdamAM ane siMhanA vanimAM vIra sanaskumAranA nAdanI zaMkAthI te deDavA lAgyo ane jyAre tyAM potAnA mitrane ja nahIM, tyAre te vaLI pAchA uchaLatA jharaNAnA davani upara zaMkA karIne tyAM utAvaLa deDI gayo. premanI gati evIja che. nadI, hAthI ane siMhane teNe kahyuM ke "mArA baMdhunI je dhvani ahIM thAya che, tethI te tamArI pAse hoya tema lAge che, kAraNa ke eka aMzanA darzanathI sarva labhya thAya che." A pramANe sarva jagyAe pitAnA mitrane jyAre nahIM tyAre pachI vRkSaupara caDI bhUlA paDelA vaTemArgunI peThe teNe vAraM 1 ghaTe tevuM ghaTAvavAnI banAvavAnI zakti, 2 azvanI gati vigere. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ] mitra zodhamAM duHkhIpaNe mahendrasiMhe nirgamana karela varSa [ pa 4 thuM vAra dizAo jovA mAMDI. te vakhate vasaMtaRtu hovAthI azokamAM zoka dharato, bakulamAM AkulavyAkula thato, AmravRkSane nahIM sahana karate, mallikAmAM durbaLa thate, karNikArane tiraskAra karato, gulAbamAM lAlaceLa thate, siMduvArathI dUra raheta, caMbelIthI kaMpAyamAna thatuM, durjananI jema malayAnilathI vimukha rahete, kekilAnA paMcama svaranA uccAramAM kAna pheDe che ema mAnate ane caMdranAM kiraNothI paNa tApane zAMta nahIM karate maheMdrasiMha, daridrInA putranI jema ekAkIpaNe mahA duHkhamAM vasaMta samayane nirgamana karato have, jANe agninA kheTAvara pAtharelA hoya tema caraNakamaLane bALatI evI sUryakiraNethI tapelI rajavaDe page zuM jAtA, taratamAM ja bujhAI gayelA dAvAnaLanI bhasma vaDe durasaMcara evA mArgamAM jANe agnistaMbhane racato hoya tema caraNanA tApane nahIM jANatA, agninI javAlA hoya tevA uSNu vAyuthI zarIrane lAgatA tApane girimAM pharanArA hAthInI jema nahIM gaNakAratA ane regI jema kavAtha pIe tema saritAnA kAdavavALA ane uSNa pANInuM pAna karatA te maheMdrasiMhe ekAkIpaNe bhamI bhamIne grISma Rtune nirgamana karI. jenA mukhamAM vidyuta che evA rAkSasanI jema vizvane vibha karanArA meghathI hRdayamAM kSebha nahIM pAmatA, tIkSaNa bANanI jema akhaMDa dhArAvaDe vIMdhAI jatAM paNa saddhabaddha thayelA subhaTanI jema jarA paNa nahi muMjhAtA, sthAne sthAne vegathI vRkSane umUlana karanArI vananI dustara nadIone rAjahaMsanI peThe anAyAse utarI jatA ane varAhanI jema kAdavavALA mArgane lIlAmAtramAM ullaMghana karatA e mahedrasiMhe mitranI zodhamAM varSA Rtu paNa ullaMghana karI. tyAra pachI mastaka para citrAnakSatrane ghera tApa ane pagamAM tapelI retIne sahana karavAthI agninA sarAvasaMpuTanI aMdara jANe vasela hoya te anubhava karatA, svaccha jalamAM kamalemAM ane haMsAdika pakSIomAM avizrAMta hRdaye "re mitra! tuM kayAM che?" evI rIte pikAratA, madagaMdhI saptavarNanI vAsathI krodha pAmI doDatA hAthIonI vacamAM vanAMtare AvelA hAthInI jema cAlatA ane mitranI peThe kamalanA sugaMdhI pavane prerelA te maheMdrasiMhe zaradaRtunA meghanI jema bhamI bhamIne zaradaRtune ullaMghana karI. tyArapachI jANe himAlayane baMdhu hoya tevA uttaradizAnA pavanane sarovara ane nadIonA himarUpa thayelA jaLamAM dAvAnaLathI paNa adAA chatAM jalamAM dahana thatI evI padma, kalhAra, kairava ane u5lanI paMktiomAM ane zitathI pIDita hovAthI dAvAnalanI paNa IcchA karatA kirAta lekamAM daDha nizcayathI pharatA evA teNe hemaMtaRtu paNa nigamana karI. tyArapachI vRkSanA zIrNa thaI paDI gayelA jAnu sudhI jINuM patramAM gupta rIte rahelA sarSa ane vIMchIonI upara niHzaMkatAthI caraNanyAsa karatA ane karNanA marmane vadhatA hoya tevA duzava marmara zabdavaDe jAgrata thaI uMcA kAna karI rahelA kesarIsiMhonA nAdathI paNa nahIM kaMpatA evA teNe navIna pallavanA svAdamAtrathI udarane bharatA chatA ziziraRtune mitranI pIDAvaDe ati ThaMDA thaI jaIne nirgamana karI. evI rIte sanakumAranI zodhane mATe aTavimAM pharatAM mahendrasiMhane eka varSa cAlyuM gayuM. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 mo] mahendrasiMhane prApta thayela mitrasamAgama [193 - eka vakhate te aTavImAM keTaleka dUra jaIne nimittionI jema uMcuM mukha karI dizAone jete hato, tevAmAM jalakukaDI, kauMca, haMsa ane sArasa pakSIone harSakeLAhala tenA sAMbhaLavAmAM Avyo ane kamaLanI khuzabane vahana karatA pavanathI tene AzvAsana maLyuM; tethI te anumAna vaDe "ahIM najIkamAM kaI sarovara che" e tene nizcaya thaye. tatkALa AnaMdanAM azru AvavAthI mitrane samAgama thaze, e nizcaya karI rAjahaMsanI peThe te sarovaranI sanmukha cAlyA. AgaLa jatAM gAMdhAra rAgamAM gavAtuM gAyana, madhura veNuno nAda ane manahara vINAne ivani tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM. eTale harSa sahita AgaLa cAlatAM vicitra veSadhArI ramaNIonI vacamAM rahelA ane priya che darzana jenuM evA pitAnA mitra sanakumArane teNe dIThe. tatkALa tenA manamAM vicAra thaye ke "zuM A mAro priya mitra sanakumAra che! vA zuM koI mAyA che! ke zuM iMdrajALa che! athavA zuM mArA hRdayamAMthI bahAra nIkaLIne te ahIM pragaTa thayuM che !" A vicAra karato hato, tevAmAM kaI vaitALikanA mukhamAMthI A pramANe karNamAM amRta jevAM vAkya tene sAMbhaLavAmAM AvyAM-"kurUvaMza rUpI sarovaramAM haMsa samAna, azvasena rUpI samudramAM caMdra samAna ane saubhAgyamAM kAmadeva samAna che sanakumAra! tame jaya pAme. vaLI vidyAdharanI kanyAonI bhujalatAne AliMgana karavAnuM vRkSa ane vaitADhaya girinI bane zreNInI jayalakSmIvaDe ADhaya evA he kumAra ! tame jaya pAmo." A pramANe sAMbhaLatAMja grISmathI tapele hAthI jema jalAzaya samIpe Ave tema te sanakumAranI pAse gaye. azrudhArAnI sAthe caraNakamaLamAM paDatA maheMdrasiMhane ubhuM karIne sanakumAre AliMgana karyuM. atakita thayela parasparanA samAgamathI vismaya pAmelA banane mitro varSAkALanA mevanI jema harSAzrane varSAvavA lAgyA. vidyAdharonA kumAree AzcaryathI jAyelA baMne mitro rame rame harSita thaI moTAM mUlyavALA Asana upara beThA. daSTi ane mana bIje nahIM rAkhatAM te bane paraspara gInI jema rUpastha dhyAnanI mudrAmAM parAyaNa thayA. sanakumAranA yogathI mahendrasiMhane zrama divya auSadhathI roganI jema utarI gaye. pachI sanakumAra potAnA netranAM harSAzru luMchI amRta jevI vANIvaDe maheMdrasiMha pratye be "priya mitra! ahIM zI rIte AvyA? ekAkI kema che? huM ahIM chuM te tame zI rIte jAyuM? ATale vakhata kayAM nirgamana karyo? mAre viyega thatAM pUjya pitAe zI rIte prANa dhAraNa karyA ane mAtApitAe AvA durgama pradezamAM tamane ekalA kema mekalyA?" A pramANe kumAre pUchayuM, eTale maheMdrasiMhe gagad vANIe potAnuM pUrva vRttAMta yathArtha rIte kahI ApyuM. pachI sanaskumAre catura evI vidyAdharonI ramaNIo pAse tene snAna ane bhejanAdi karAvyuM. pachI vismayathI praphullita lenavALo maheMdrasiMha vinayathI aMjali jeDI be"priya mitra! te turaMga pachI tamane keTalI bhUmi sudhI laI ga? ane tyArathI thayelA mArA viyegamAM tamane zuM prApta thayuM? temaja A samRddhi tamane kayAMthI prApta thaI? te je mArAthI B - 25 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] ane mitra vacce thayela vAtacita [ pa 4 thuM ge|pavavA cegya na hAya te prasanna thaI ne kahevAne ceAgya che." AvAM tenAM vacana sAMbhaLI sanatkumAre cittamAM vicAra karyA ke " A Atma samAna mitrathI ge|pavI rAkhavA ceAgya kAMI paNa nathI, paraMtu jo keI khIje paNa peAtAnuM vRttAMta kahe te! tethI paNa mahAtmAe lajjA pAme che, te mArU' vRttAnta svamukhe zIrIte kahuM ? mATe khIjA pAse kahevarAvu` ' AvI rIte nizcaya karI te azvasenanA kumAre peAtAnA vAma paDakhe rahelI priyAne evI AjJA karI ke " vidyAthI mArA vRttAnta jANanArI he priyA bakulamati! A mArA mitra mar3eMdrasi Mhane mArI kathA kahI sa`bhaLAveA, kemake atyAre mArAM netrakamaLamAM nidrA Ave che." A pramANe kahI sanatkumAra suvAnI icchA dekhADIne aMdara gayA. have bakulamati vidyAdharI mahedrasiMhane kahe che-"he rAjA! tameA saunA jotajotAmAM te azve tamArA mitranuM haraNa karyAM pachI vegavaDe doDatA teNe yamarAjanA rahasya krIDAsthAna jevI eka meTI ane bhayaMkara aTavImAM praveza karyAM. khIje divase paNa paMcaya dhArAthI te azva cAlavA lAgyA. paraMtu pachI madhyAhnakALa thayeA tyAre kSudhA ane pipAsAthI pIDita thaI ne jihvA kADhane te ubhA rahyo; eTale zvAsathI jenA kaMTha pUrAI gayA che ane jenA caraNu akaDAI gayA che evA te azva uparathI, paDatI dIvAla parathI utarI paDe tema tamArA mitra utarI paDaDyA. pachI azvanA udara uparathI baMdhana ane lAMbA paTTo cheDIne tenA palANu ane lagAma utArI lIdhA. teja vakhate te azva gati pUrNa thavAthI pRthvI upara paDI gayA ane jANe paDavAnA bhayathI DeAya tema tatkALa tenA prANa nIkaLI gayA. pachI A putra jaLapAna karavAnI IcchAthI Ama tema jaLa zeAdhavAne mATe te bhUmimAM kravA lAgyA. tathApi marUbhUminI jema kAMI paNa jaLa temanA jovAmAM Avyu nahI. aMganI sukumAratAthI, atyaMta krUra AvavAnA zramathI ane aTavInA dAvAnaLanA dAhathI tamArA mitra ghaNA AkulavyAkula thaI gayA. tethI najIka rahelA saptapaNu vRkSanI nIce jaIne beThA, tevAja netra mI'cIne pRthvIpara paDyA. te vakhate puNyAge te vananA adhiSThAyaka yakSe AvIne amRtanI jevA zItaLa jaLavaDe tenA sava aMga upara si Mcana karyuM. tenAthI sa MjJA prApta karIne beThA thayA pachI te devatAnA ApelA jaLanuM temaNe pAna karyu" pachI tamArA mitre dhImethI tene pUchyuM tameA kANu che ? ane A jaLa kyAMthI lAvyA che ?' yakSe kahyuM-'huM ahIM vasanArA yakSa chu' ane A jaLa tamAre mATe mAnasa sareAvaramAMthI lAgye chuM, pharI A putra melyA- mArA agamAM eTalA badhA sa'tApa thAya che ke te mAnasa sarAvaramAM nAhyA vagara zAMta thaze nahI'.' 'tamArI te IcchA huM pUrNa karIza 'ema kahIne te yakSarAja tamArA mitrane kadalI vRkSanA saMpuTamAM khesArI mAnasa sarezavare laI gayA. tyAM mahAvata jema hAthIne snAna karAve tema zItaLa ane nila jalavaDe teNe A putrane snAna karAvyuM. eTale nipuNu pagacaMpI karanAra purUSanI jema sava aMge sukha-sparzavALA e jalathI temane zrama dUra thaI gayA. te vakhate tamArA mitranA pU janmane zatru asitAkSa nAme yakSa tamArA mitrane haNavAne mATe navIna yamarAja Ave tema tyAM AvyA. 'are! ubhA rahe, bhukhyA siMhu jema hAthIne jue tema meM tane ghaNe kALe joyA che, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 me ] akulamatie kahela sanatkumAranu' vRttAMta [ 195 te tu' keTaleka dUra jaIza ?' A pramANe kahI tiraskAra pUrvaka teNe eka lAkaDI pheke tema eka vRkSa ukheDIne tamArA mitranI upara phekayuM. vRkSane AvatuM joI tamArA mitre hAthI jema dhamaNune uchALe tama hAthanA prahAravaDe tene dUra pheMkI dIdhu. pachI krodha pAmelA te yakSe jANe akALe kalpAMta kALa thatA haiAya tema raja uDADIne sava jagatane aMdhakAramaya karI dIdhuM ane dhumADAnA jevA dhUmravaNI temaja bhaya'kara AkRtine dhAraNa karanArA hovAthI jANe adhakAranA saheAdara DAya tevA keTalAeka pizAcA vikaryAM. jANe ja gama citAgni hoya tema javALAethI vikarALa mukhavALA, paDatA vAnA bina jevA aTTahAsa karatA, piDAkAra kesavALA, dAvAnala sahita paryaMta hoya tevA pILAM netravALA, jenA keATaramAM sa` rahyA hoya tevA jANe vRkSeA haiya tema lAMkhI jihvAene dharanArA ane tIkSNa vAMkI tathA meATI dADhAthI jANe mukhamAM kAtIne dhAraNa karI hoya tevA te pizAce makSikAe jema madha upara doDe tema A putra upara DhADavA,naTanI jema zarIrathI aneka prakAranI AkRtie khatAvI tee temanI AgaLa AvI pharavA lAgyA; tathApi tamArA mitra teene joIne jarA paNa bhaya pAmyA nahI, e malavAn A putra jayAre evA pizAceAthI bhaya pAmyA nahI, tyAre te yakSe akALe kALapAza jevA nAgapAzathI temane khAMdhI lIdhA, paNa tatkALa Unmatta hAthI jema peAtAnA hasta (suM) thI valIone teDe tema A putre te sava nAgapAza teDI nAkhyAM. pachI vilakhA thayele yakSa, sihu jema puchavaDe pavatanA zikharapara prahAra kare, tema peAtAnA hAthavaDe prahAra karI karIne Ayaputrane mAravA lAgyeA. te vakhate krodha pAmelA mahAvata jema hAthIne leADhAnA geLA mAruM tema A putre vajra jevI muSTivaThe tenI upara prahAra karyAM. pachI paryaMta upara vidyutvaDe meghanI jema yakSe leADhAnA meTA mudnagarathI A putrapara prahAra karyAM. eTale temaNe caMdana vakSane unmUlIne te vaDe yakSapara prahAra karyAM. jethI sukAI gayelA vRkSanI jema te yakSa pRthvIpara paDa gayA. theADIvAre beThA thaI yakSe krodhathI eka zilAnI mAphaka patane upADIne A putranI upara nAkhyA, te girinA prahArathI tamArA mitra kSaNavAra sAyaMkAle dranuM jaLa jema nizcala rahe tema netrakamaLane mIcI nizcetana thaI gayA. gheADIvAra pachI saMjJA meLavI meghane jema mahAvAyu vikherI nAkhe tema te paryaMtane dUra karI nAkhIne 'putra peAtAnA bAhuthI yuddha karavA pravA~. pachI daMDavaDe yamarAjanI jema tamArA mitre bhujAdaMDathI tenI upara prahAra karIne tenA kaNa kaNa jevA kakaDA karI nAkhyA, tathApi amarapaNAne lIdhe te yakSa mRtyu pAmyA nahIM, paraMtu mAravAne icchatA DukkaranI jema mahA AkarI cIsa pADIne te asitAkSa yakSa tyAMdhI vAyuvege nAsI gayA. te vakhate raNukautukane jonArI devI ane vidyAdharAnI srIe.e SAtuonI lakSmInI jevI tamArA mitra upara puSpavRSTi karI. pachI vIra hRdayavALA te A putra divasanA aparAnAkALe tyAMthI cAlI unmatta hastInI jema khAhya bhUmimAM AvyA. tyAM kAmadevane jIvADavAnA auSadha jevA tamArA mitrane A khecara kanyAe je naMdanavanamAMthI tyAM AvelI hatI temaNe dIThA. tee tamArA mitrane joine manAtura Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] sanaskumAranuM vRttAMta [parva 4 thuM hAvabhAva karatI svayaMvara mALAnI jevI madAlasa daSTie temanA para nAkhavA lAgI; tethI vaktAomAM mukhya evA Arya putra temane bhAva pragaTa karavAnI IcchAthI temanI pAse jaIne amRta jevI madhura vANI vaDe belyA- "tame kayA mahAtmAnI kulabhUSaNa putrIo che? ane zA hetuvaDe tame A arayane alaMkRta kareluM che ?" temaNe kahyuM-"he mahAbhAga! vidyAdharonA rAjA zrImAna bhAnuveganI ame ATha kanyAe chIe ane ahIMthI najIka amArA pitAnI uttama nagarI che, mATe kamalinImAM rAjahaMsanI jema tame vizrAMti levAne mATe tene alaMkRta karo." AvAM temanAM namra vacanathI tamArA mitra te nagarImAM AvyA. te vakhate jANe saMdhyAvidhi karavA jato hoya tema sUrya pazcima samudramAM magna thaI gaye. te ATha kanyAone mATe vara zedhavAnI ciMtArUpa zalyathI piDAtAM temanA pitAne vizalya karavAnI auSadhirUpa tamArA mitrane te kanyAoe aMtaHpuranA purUSanI sAthe temanA pitAnI samIpe mokalyA. temane joI bhAnuvega vidyAdhare ubhA thaI Adara ApIne kahyuM- "bahu sAruM thayuM ane Aje amArUM gRha pavitra thayuM, ke jethI tamArA jevA puNyarAzi purUSa tamArA bhAgyavaDe ahIM svayameva padhAryA. tae AkRtithIja kaI meTA vaMzamAM utpanna thayelA vIra purUSa che tema jaNAo che. kemake kSIrasAgaramAMthIja caMdrano janma hovo joIe evuM tenI mUrtithIja anumAna karAya che. A kanyAonA tame gya vara che, tethI huM prArthanA karuM chuM ke A mArI ATha kanyAonuM tame pANigrahaNa kare. kAraNake suvarNamAM ja ratna jaDAya che." A pramANenI bhAnuveganI prArthanAthI Aryaputra ATha dizAonI lamInI jevI te ATha kanyAone vidhipUrvaka paraNyA, pachI teonI sAthe ratigRhamAM jaIne kaMkaNabaMdha sahita ratnapalaMga para nidrAsukha anubhavavA lAgyA. tevAmAM temane nidrAthI parAjita thayelA joI asitAkSa yakSe AvI tyAMthI kSaNavAramAM upADIne bIjA sthAne pheMkI dIdhA, balavAthI paNa chaLa ghaNuM baLavAna che. jAgrata thayA pachI kaMkaNa sahita potAnA zarIrane araNyamAM ekAkI bhUmipara paDeluM joyuM eTale A "zuM thayuM !" ema tamArA mitra Azcarya pAmIne vicAravA lAgyA. pachI ekAkI paNa aTavImAM pUrvavat aTana karatA sAta mALane ane AkAza sudhI uce eka prAsAda temanA jevAmAM AvyuM. zuM A koI mAyAvIne mAyAvilAsa haze! ema vicAra karatAM Aryaputra te prAsAdanI najIka AvyA. tyAM TITeDInI jema karUNa svare vanane paNu rUdana karAvatuM keI strInuM rUdana temanA sAMbhaLavAmAM AvyuM. te sAMbhaLI dayAvIra Arya putra nakSatranA vimAnanI bhrAMti ApatI e prAsAdanI sAtamI bhUmikA sudhI caDyA. tyAM "he kuruvaMzI sanaskumAra ! janmAMtaramAM paNa tame ja mArA bhartA thaje." A pramANe vAraMvAra kahetI ane netramAM aNu lAvI nIcuM mukha karI rahelI eka lAvaNyavatI kanyA tamArA mitranA jovAmAM AvI. pitAnuM nAma sAMbhaLI mArI sAthe saMbaMdha dharAvanAra A keNa haze" ema zaMkA karatA te Aryaputra pratyakSa ISTadevatA hoya tema te strInI AgaLa AvIne belyA "he bhadra! tuM koNa che? te sanaskumAra koNa che? tuM ahIM kema A zI che? ane tAre zuM duHkha AvI paDyuM che ke Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 me sanatkRmAranuM vRttAna | 197 jethI tuM tenu smaraNa karatI rUdana kare che?' AvAM temanA vacanathI te khAlikA tatkALa ha pAmI ane jANe amRta varSAvatI hoya tevI madhura vANIe melI. ' sAketapura nagaranA adhipati surASTrarAjA ane devI caMdrayazAnI sunaMdA nAme huM putrI chuM ane kurUvaMza rUpI AkAzamAM sUrya samAna temaja rUpathI kAmadevane tiraskAra karanAra sanatkumAra nAme azvasenarAjAnA putra che. e mahAbhuja maneratha mAtra vaDeja mArA bhattura thayA che. ane mArA mAtApitAe paNa jaLa mUkIne mane temaneja ApI che. mAre vivAha thayA pachI kAI eka vidyAdhara paradravyanuM' cAra haraNa kare tema mane mArA sthAnamAMthI upADIne ahIM laI AnyA che. ahIM AvI A prasAda viSuvI, mane ahIM mUkIne te vidyAdhara koI ThekANe cAlyeA gayeA che. have AgaLa zu thaze te hu' jANatI nathI. " A putre kahyu " are bhIlecanA ! have tuM khIhIza nahIM; jenu' tu' smaraNa kare che teja hu kurUva zI sanakumAra chuM." te khelI - he deva ! tame cirakALe dRSTimAge AvyA che. daive mane Aje surasvapnanI jema tamArU darzana karAvyu che." A pramANe te ane vArtAlApa karatA hatA, tevAmAM krodhathI rAtA netravALe vAvega nAme vidyAdhara vAnI jevA vegathI tyAM AvI paheAMcyA. tatkALa te vidyAdhare Aya putrane upADI uchaLatA khecaranA bhramane Ape tevI rIte AkAzamAM uchaLyA, te vakhate hA nAtha! dhruve mane mArI nAkhI " ema khelatI te khALA saDI gayelA pAMdaDA peThe pRthvIpara paDI gaI; tevAmAM teA tatkALa A putre krodha karI vAjevA parAkramathI mastakanI upara muSTi mAre tema muSTiprahAravarDa te durAzaya vavegane mArI nAkhyuM; ane caMdranI jema netrarUpa kumudane AnaMda ApatA A putra kiMcit paNa aMgabhaMga vagara te bALAnI pAse AvyA. pachI tene AzvAsana ApI e buddhimAna vAre tarataja tenI sAthe pANigrahaNa karyu. te vakhate nimittImaee 6 A srI ratna thaze' evI sUcanA karI. tevAmAM vAveganI vadhyAvaLI nAme eka sahAdara ena peAtAnAM bhAInA vadhathI kepa karIne tyAM AvI, ' paNa je tArA bhAInA vadha karaze te tAreA bhartA thaze.' evuM jJAnIonuM vacana smaraNa karIne te kSaNavAramAM zAMta thai gaI. " peAtAnA lAbha kayA kAryAMthI na vadhe ? badhAthI vadhI paDe." pachI jANe khIjI jayalakSmI heAya tema svaya'vara-parAyaNa evI te kumArikA A putrane pati karavAnI IcchAe tyAM ubhI rahI. tethI AnaMda pAmIne sunaMdAe A`putrane kahyu', eTale tamArA mitra e rAgI bALAne gAMdhaCvivAhathI tyAM tarataja paraNyA. te vakhateja tyAM kaI e vidyAdharAe AvI azvasenanA kumArane akhtara sahita mahAratha ApIne kahyu` ke " sapane garUDa mAre tema tame vAvegane mArI nAkhyA, te khakhara sAMbhaLIne tene pitA azanivega ke je diggajanA jevA parAkramavALe ane sarva vidyAdharAnA rAjA che te vidyAdharAnA sainyathI dizAmeAne AcchAdana karatA, krodha rUpI kSArajaLanA sAgara thaIne tamArI sAthe yuddha karavAne mATe Ave che, tethI amArA pitA caMdravega ane bhAnuvege prerelA ame banne tamAra Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] sanakumAranu vRttAMta [ pa 4 thuM zvasura pakSanA sabaMdhI hAvAthI tamane sahAya karavAne ahIM AvyA chIe. amArA pitAe A iMdrastha jevA ratha ane kavaca meAkalAvyAM che, te laIne zatrunA sainyanA vijaya karA. amArAM pitA cadravega ane bhAnuvega paNa pavana sarakhA vegavALA vAhanemAM esI senA sahita hamaNAMja sahAya karavA mAvaze tema jANajo; ane amane baMnene temanI bIjI mUtti Aja chIe ema samajo." Ama vAta kare che tevAmAM te jANe pUrva ane pazcimanAM e samruddha hAya tema cadravega ane bhAnuvega meTI senA laI ne tyAM AvI paheAMcyA. te vakhate AkAzamArge AvatA zaniveganA sainyanA purAvatta' meghanI jevA meTA kAlAhala thaI rahyo. te samaye vaMdhyAvaLIe Ayaputrane prajJapti nAme vidyA ApI. kAraNake srI bhattArane vaza hoya che. A putra paNa taiyAra thai te ratha upara besIne raNa karavAne utkaMThita thaI ubhA rahyA. kemake kSatriyAne raNusaMgrAma priya hoya che. zatruenA yazarUpa cadrane rAhurUpa evA ca'dravega ane bhAnuvega vigere vidyAdhare pAtapeAtAnA sainyathI Aya putranI krUratA pharI vaLyA eTalAmAM te| ' pakaDo, pakDo, mAra, mAre' ema ekalatA khelatA aneiveganA sainika ativegathI tyAM AvI pahoMcyA; tarataja dInatA rahita ba MnenA sainikA yuddha karavA lAgyA ane kukaDAnI jema krodhathI uchaLIne prahAra karavA lAgyA. te vakhate temanA siMhanAdA zivAya khIjuM kAMI paNa sAMbhaLavAmAM AvatuM nahatuM ane pradipta evA A yuddha zivAya bIjuM kAMI jovAmAM paNa AvatuM nahatuM. yuddhakaLAne jANanArA te vIrA hastInI jema sAmA AvI, pAchA khasI, vAravAra prahAra karatA hatA ane prahArAne jhIlatA hatA. e pramANe cirakALa yuddha karIne jyAre khanenA sainika bhagna thaI gayA, tyAre anivega pavanavegI rathamAM besIne sAmA Avye ' are ! yamadvArane navIna atithi ane mArAM putra vaveganA zatru kayAM che? A pramANe AkSepa karIne khelatAM teNe dhanuSya Upara pahuca caDhAvI, teja vakhate 'yamarAjanA dvAranA navA atithi ane tArA putra vAveganA zatru huM A rahyo' A pramANe kahIne A putra paNa dhanuSyane paca sahita karyuM. prathama moTA parAkramavALA te banne vIrAnu sUryanA kiraNeAne AcchAdana karanArUM. bhAyuddha cAlyu. pachI te A putra ane vidyAdharapatie paraspara mAravAmAM tatpara thaI gaThThA viMgere zasrothI yuddha karyuM. paNa paraspara parAjaya pAmyAM nahIM. pachI tee sapane gArUDa, Agneya ane vANu vigere eka bIjAne khAdha karanArAM dvivya aovaDe paraspara yuddha karavA lAgyA. dhanuSyanuM AlphAlana karI khANune cheDatA vidyAdharapatinA dhanuSyanI jIvA ( paNucha ) ne jIvanI jema A putra eka bANuthI chedI nAkhI, pachI maMDalAgrane AkaSI ne doDatA evA aniveganI adha (eka) bhujAne azvasenanA putre adha yazanI jema chedI nAkhI, te chatAM paNa jeno eka dAMta bhaMga thayeA hAya tevA hAthInI jema ane eka dADhe bhagna thayelA si'hunI jema eka bhujadaDa jeno chedAyA che evo te krodhathI A putra upara doDayo. tethI dAta vaDe adharane DaMzIne prahAra karavAne doDacA AvatA te azaniveganA mastakane amArA patie teja vakhate vidyAe apelA cakravaDe chedI nAkhyuM. * Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ma ] pakhaMDa bhAratane sAdhI sanakumArano hastInApuramAM praveza [19 tatkALa azaniveganI rAjayalakSmI amArA patine prApta thaI. kAraNake parAkramI purUSAja lakSmInuM sthAna che. pachI azvasenanA kumAra, caMdravegAdika vidyAdharanA svAmIe sAthe ni:zaMkapaNe vaitADhaya girie gayA. tyAM sevapaNAne prApta thayelA vidyAdharapatioe tamArA mitrane sarva vidyAdharanA mahArAjApaNAno abhiSeka karyo ane naMdIzvara dvIpe idra kare tema teNe zAzvata ahaMtapratimAono atula samRddhithI tyAM aSTAhuniketsava karyo. eka vakhate vidyAdharaziromaNi mArA pitA caMdravege Aryaputrane vidhipUrvaka kahyuM ke pUrve eka samaye jJAnanA samudra ane apUrva mahimAvALA eka uttama muni mArA jevAmAM AvatAM meM temane pUchyuM hatuM ke A mArI putrIono svAmI kezu thaze?" eTale teo bolyA ke "A bakulamati vigere tamArI so kanyAone sanaskumAra nAmanA cethA cakravarti paraNaze." tyArathI "A kanyAo ApavAne tenI pAse kema javAya ane prArthanA paNa zI rIte karAya? e prakAre huM ciMtA karyA karato hato, tevAmAM to mArA bhAgya tame ahIM ja AvyA che, tethI he svAmI! have prasanna thAe ane A kanyAone paraNe." moTA purUnI yAcanA ane maharSinuM vacana saphaLa ja thAya che. A pramANe mArA pitAe prArthanA karavAthI athI janane ciMtAmaNirUpa tamArA mitra huM vigere se kanyAone paraNyA. tyArathI kaIvAra madhura saMgItathI, koIvAra uttama nATaka jevAthI, keIvAra zreSTha AkhyAne sAMbhaLavAthI, keIvAra suMdara citra jevAthI, koIvAra divya vApIkAomAM jalakriDAnA mahatsavathI, kaIvAra udyAnamAM puSpa cuMTavAnI gammatathI ane koIvAra tevI bIjI kaI krIDAo karatAM, vidhAdharIothI vIMTAIne tamArA mitra sukhe kALa nigamana karavA lAgyA. Aje kIDA karavAne mATe tamArA mitra hamaNAja ahIM Avela che tevAmAM to tame AvI maLyAthI durdevano manoratha vinAza pAmya ane tamArA mitra harSa pAmyA." A pramANe bakulamati kahetI hatI, tevAmAM jalana kahamAMthI jema hastI nIkaLe, tema sanakumAra ratigRhamAMthI bahAra nIkaLyA. vidyAdharothI vIMTayelA te maheMdrasiMhanI sAthe merUupara iMdra jAya tema vaitADhaya giriupara gayA. tyAM moTI samRddhivaDe keTaleka kALa nigamana karyA pachI eka vakhate maheMdrasiMhe A pramANe egya vijJapti. karI-"he svAmI! tamArI A samRddhi joIne mAruM mana ghaNuM harSa pAme che paNa tamArA viyegathI pIDita mAtApitA jyAre sAMbhare che, tyAre te vizeSa kheda pAme che. huM dhAruM chuM ke te putravatsala mAtApitA "A sanaskumAra, A mahedra, evI rIte sarva vizvane tanmaya rUpe ja jotA haze. mATe have prasanna thaIne hastInApura cAle ane samudrane jema caMdra AnaMda pamADe tema tame pitRjanane AnaMda pamADe." maheMdrasiMhanAM AvAM vacana sAMbhaLI te tatkALa pitA pAse javAne utkaMThita thayA. eTale senA sahita seMkaDo vidyAdharapatiothI vIMTAyelA ane prakAzamAna vimAnethI AkAzane seMkaDe sUryavALuM karatA sanaskumAra hastInApura tarapha cAlyA. te vakhate keTalAka vidyAdhara Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] sanakumArane cakrIpaNAne abhiSeka [parva 4 thuM temanI para chatra dharatA hatA, koI cAmara DhaLatA hatA, keI pAdukA upADatA hatA keIe paMkhA lIdhA hatA, koIe chaDI grahI hatI, keIe tAMbUla karaMDa hAthamAM rAkhyA hatA, keI mArga batAvatA hatA, keI vinoda karAvatA hatA, keI guNastuti karatA hatA, keI temanI AsapAsa hAthI upara besIne cAlatA hatA, keI azvArUDha thaI pharatA hatA, kaI ratha upara caDyA hatA ane kaI page cAlatA hatA. A pramANe sarva parivAra laI zatrarUpI parvatane vajI samAna evA sanakumAra strIo ane mitro sahita hastInApura AvyA. grISmanA tApathI pIDitane meghanI jema sanakumAre pitAnA darzanathI duHkhArUM mAtApitAne ane nagarajanone AnaMdita karyA. teja vakhate manamAM prasanna thayelA azvasena rAjAe potAnA rAjaya upara sanakumArane ane tenA senApati tarIke maheMdrasiMhane sthApita karyA ane pachI zrI dharmanAtha tIrthakaranA tIrthanA keI sthavira muninI pAse dIkSA laIne azvasena rAjAe potAne svArtha sAdhya. 2Ajayane nItithI pAlana karatA sanaskumArane anukrame cakra vigere cauda mahArane prApta thayA. pachI teNe cakranA mArgane anusarIne SakhaMDa bharatakSetra ane nisarpa vigere nava nidhi sAdhyA; ane eka hajAra varSe bharatakSetrane sAdhIne hastIratnapara ArUDha thaI hastInApuramAM praveza karyo. nagaramAM pesatAM e mahAtmAne avadhijJAnavaDe saudharma IMdra sauhadapAvaDe jANe sAkSAt piteja hoya tema joyA. 'pUrva janmamAM A saudharmedra hatA, tethI te mArA baMdhu che" evuM vicArI IMdra nehavaza thaIne kuberane A pramANe AjJA karI ke "kurUvaMzarUpI sAgaramAM caMdrarUpa ane azvasena rAjAnA putra A sanakumAra cakravarte che te mahAtmA mAre baMdhuvatuM che. te vakhaMDa bharatane sAdhI Aje pitAnA nagaramAM praveza kare che, mATe tame jAo ane temane cakrIpaNAne abhiSeka kare." A pramANe kahI IMdra sanakumArane mATe hAra, caMdramALA, chatra, be cAmara, mugaTa, be kuMDaLa, be deva dUSya ane prakAzamAna siMhAsana, be pAdukA ane pAdapITha kuberane arpaNa karyA tathA tilottamA, urvazI, menA, raMbhA tuMbarU ane nAradane tathA te sivAya bIjAone idra cakravatInA abhiSeka mahotsavamAM javA mATe AjJA karI. A pramANe AjJA thatAM tarataja kubera teonI sAthe hastInApuramAM AvyA ane iMdrane saMdeze sanaskumArane kahyo. pachI sanaskumAranI AjJA laIne kubere eka kSaNamAM rehaNagirinA taTa jevI eka jananA vistAravALI mANijyamaya pITha vikuvIM, tenI upara divya maMDapa racIne tenA madhyamAM maNipITha bAMdhI ane tenI upara eka siMhAsana racyuM; kuberanA AdezathI devatAo kSIrasamudranuM jala lAvyA, ane sarva rAjAo amUlya gaMdhamAlyAdi lAvyA. pachI kubere vijJapti karIne cakravartIne te uttama siMhAsana para besAryA ane i ApelI bheTe arpaNa karI. iMdranA sAmAnika deve vigere parivAranI jema sanakumArane sAmaMtAdi parivAra maNipIThanI upara yogya sthAne beThe. pachI devatAoe nArirAjAnA putra RSabhadeva bhagavAnanI jema sanakumArane pavitra jaLavaDe cakravartI paNAne abhiSeka karyo. te vakhate tuMbarU pramukha gAyakae maMgala gIta AraMbhyAM, devatAoe pahAdika vAjiMtro vagADaDyAM, raMbhA urvazI vigere nartakIoe nRtya karyuM ane gaMdharvoe vicitra prakAranAM nATaka bhajavI batAvyAM. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 7 ma] sanakumAranuM rUpa jevAne be devatAonuM pRthvI para Agamana [201 A pramANe sanakumArane abhiSeka karIne devatAoe divya vasa, aMgarAga, nepathya ane mAlAvaDe temane alaMkRta karyA. pachI harSa pAmelA kubere temane madAMdhI gajaratna upara besArI hastInApuramAM praveza karAvyuM ane pitAnI alakAnagarInI jema hastInApurane samuddhithI pUrNa karyuM. tyArapachI cakravartI e vidAya karelA kubera vigere pitAne sthAnake gayA. devakRta abhiSeka thaI rahyA pachI batrIsa hajAra mugaTabaddha rAjAoe tathA bIjA sAmaMtAdikoe pitAnI saMpattirU5 vallImAM nIka rUpa cakrIpaNAne abhiSeka karyo. te abhiSekanA bAra varSa paryata utsavathI AkhuM hastInApura bAra varSa sudhI daMDa, dANa ane rAjasubhaTenA pravezathI rahita thayuM. kara vigerethI jarApaNa nahIM pIDatA evA ane addhimAM iMdra samAna evA sana. kumAre potAnI prajAnuM pitAnI jema pAlana karyuM. A traNa jagatamAM tenA jevo pratApavAna ane apratima rUpavaMta kaI bIje thaye nathI. eka vakhata sudharmA sabhamAM ratnamaya siMhAsana para besI zada idra saudAmanI nAme nATaka karAvato hato. te vakhate sarvanA rUpane parAbhava karanArA evA pitAnA nirdoSa rUpathI 5rSadAmAM beThelA devatAone vismaya karatA ane dehanI prabhAthI te varganA vAsI sarva denA tejane DhAMkI dete saMgama nAme kaI deva IzAna kaha5thI kAMI kArya prasaM. tyAM AvyuM. kSaNavAre tenA gayA pachI devatAoe zakra idrane pUchyuM-"A devane AvuM kettara teja ane AvuM anupama rUpa kema prApta thayuM haze? zakeMdra belyA-"teNe pUrva janmamAM acAnsa vaddhamAna tapa kareluM che, tethI tene AvuM rUpa ane te ja prApta thayuM che." devatAoe pharIvAra pUchayuM AnA je kaI bIje purUSa A jagatamAM haze?' saudharmapati bAlyA-"kurUvaMzamAM ziromaNi sanakumAra cakravartInuM jevuM rUpa che tevuM rUpa kaI bIje ThekANe devamAM ke manuSyamAM nathI" te sAMbhaLI vijaya ane vijayaMta nAmanA be devatAne te rUpanI prazaMsApara zraddhA nahIM AvavAthI teo pRthvI para AvyA ane temanuM rUpa jevAne mATe teo brAhmaNanuM rUpa dharIne rAjadvAramAM AvI dvArapAlanI pAse ubhA rahyA. te vakhate sanakumAra sarva veza utArI aMgapara abhaMga karAvI snAna karavAno AraMbha karatA hatA. te samaye dvArapAle AvI dvAra upara rahelA te be brAhmaNanI khabara ApI. eTale nyAyavatI cakravatIe te vakhate paNa temane praveza karavAnI AjJA ApI. teo tyAM AvI rAjAne joI manamAM vismaya pAmI mastakane dhuNAvI ciMtavavA lAgyA-"aho ! zuM suMdara svarUpa che? AnuM lalATa te aSTamInA caMdrane tirasakAra kare che. nIlakamalanI kAMtine jItanArAM netro kAna sudhI vizrAMta thayAM che. akSara pAkelA viMbalanI kAMtine parAbhava kare che. kAna chIpanI zebhAne lajAve che. kaMTha pAMcajanya zaMkhane jIte che. bhujAo hastInI suMDhane tiraskAra kare che. urasthaLa suvarNagirinI zilAnI lakSmIne luTe che. madhya kaTAbhAga kezarIsiMhanA kumAranA udara jevo che. vizeSa zuM kahevuM! enA sarva aMganI zebhA vANIthI agocara che. ahA! lAvayasaritAnuM pUra kevuM UchaLe che B - 26 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] sanakumAre grahaNa karela cAritra [ pa 4 kSu' ke jethI caMdrikAmAM tArAnI kAntinI jema zarIrapara karelu abhyaMga te kAMI jaNAtu paNa nathI. jevuM IMdre varNana karyuM' tevuMja rUpa che, temAM jarApaNa phera nathI. kemake mahAtmA dipaNuM mithyA bhASaNa karatA nathI. ' sanatkumAre puchyu...-" huM uttama dvijo ! tame ahIM zA mATe AvyA che ?" te elyA-" huM narakezarI ! A sacarAcara jagatmAM lekettara camatkArI tamArU rUpa gavAya che; tethI huM pRthvI'dra ! dUrathI te hakIkata sAMbhaLI amane kautuka thavAthI te jovAne ame ahI AvyA chIe. he rAjA ! leAkeAmAM tamArA rUpanu' adbhuta varNana amArA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM, tenAthI paNa ahIMtA vizeSa jovAmAM Ave che. " te sAMbhaLI smita hAsyathI adharane vyApta karatA satakumAra khelyA- dvijavarA! atyAre mArUM aMga abhyaMgathI vyApta che, tethI atyAre te tamane thADI kAMti jaNAya che. paraMtu kSaNavAra eka tarapha ubhA rahIne rAha juo. mAre snAna karavAne samaya che. te thai rahyA pachI vicitra veza ane ghaNA AbhUSaNaiAthI jyAre huM mArA zarIrane zaNugArIza tyArapachI te ratna sahina kAMcana jevuM tamArA jovAmAM Avaze." A pramANe kahI rAjA snAna karI, uttama veza ane AbhUSaNa paherI gaganapara sUryanI jema mATA ADa MbarathI sabhAmAM AvIne beThA. pachI rAjAnI AjJA thatAM te banne brAhmaNa rAjAnI pAse AvyA. te vakhata temanuM vikRta thayeluM rUpa joI kheda pAmIne tee vicAra karavA lAgyA--" ahA ! kSaNavAramAM te rUpa, te kAMti, ane lAvaNya kayAM cAlyuM gayu...! athavA manuSyane sa* kSaNikaja hAya che." e pramANe temane kheda pAmatA joI rAjAe pUchyuM - prathama mane joIne khuzI thayA hatA ane adhunA akasmAta khedathI malina mukhavALA kema thaI gayA che ?" te vakhata te vipree amRta jevI madhura vANIe kahyuM-"he mahAbhAga ! ame saudharma devaleAkanA nivAsI devatA chIe. tyAM devatAenI sabhAmAM zake tamArA rUpanu vaNuna karyuM, te vAtapara amane zraddhA na AvI, tethI manuSya rUpe ame najare jovAne ahI AvyA; tyAM prathama te iMdre jevuM kahyuM hatuM tevu ja rUpa amArA jovAmAM AvyuM; pazu atyAre jANe taddana judu ja hAya tevuM rUpa jaNAya che. kemake atyAre te niHzvAseAthI daNunI jema, kAMtinA sastrane cAranArA vyAdhiethI tamArA deha satra gherAyelA lAge che tethI te ghaNo virUpa thayelA che." A pramANe kahI te devatAe tarataja aMtardhAna thaI gayA, paNa tenAM vacana sAMbhaLatAMja rAjAe kharathI grasta thayelA vRkSanI jema peAtAnu zarIra kAMti rahita avaleAkayuM. te vicAra karavA lAgyA ke-"reganA sthAnarUpa A zarIrane dhikkAra che! tucchabuddhivALA mugdhajane tenI upara pheAgaDha mUrchA rAkhe che. A zarIra a MdarathI utpanna thatA vividha vyAdhio vaDe dArUNa udehInA kIDAthI kASThanI jema vidyINu thaI jAya che. vaDanA phUlanI jema kadi te khaDArathI rUcikara hAya. tathApi aMdara kIDAothI Akula hAya che. mAThA sarAvaranA jalane sevALanI jema rega zarIranI rUpasapattine tatkALa bagADI nAkhe che, zarIra zithila thAya che paNa AzA zithila thatI nathI rUpa cAlyu jAya che paNa pApamuddhi jatI ** Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ] cakravatInI deve karelI parIkSA [ 203 nathI, jarA kure che paNa jJAna skuratuM nathI-tevA prANIonA svarUpane dhikkAra che! A saMsAramAM rUpa, lAvaNya, kAMti, zarIra ane dravya te sarva kuzAgra para rahelA jalabiMdunI jema capala che, tethI AjakAla vinAza pAmanAra zarIrathI sakAma nirjarAne karanAra tapa karavo teja tenuM moTuM phala ane sAra che." A pramANe vairAgya bhAvanA prApta thavAthI sanakumAra cakrIe tarataja dIkSA levAnI IcchA karI ane tatkALa pitAnA putrane rAyapara besAryo. pachI pite udyAnamAM jaI vinayaMdhara sUrinI pAse vinayapUrvaka sarva sAvadya virati (cAritra) tathA pradhAna evuM ta5 grahaNa karyuM. mahAvratadharI Uttara guNane dhAraNa karanAra, gAme gAma vihAra karanAra ane samatAmAM ekAgra cittavALA e sanakumAra muninI pachavADe, mahAmUthapati hAthInI pAchaLa hAthInA vaMdanI jema gADha anurAganA baMdhathI sarva parivAra cAlyuM. paraMtu kaSAya rahita, udAsI, mamatAtyAgI ane parigraha vajita te rAjamuninI cha mAsa sudhI upAsanA karIne aMte sarva parivAra pAcho vaLe. ekadA chaThThane pAraNe te muni gocarI levA koInA gharamAM gayA; tyAM bakarInI chAza ane cInakura1 maLyA tene teoe AhAra karI lIdhuM. pharIvAra paNa chaThTha karIne tevI ja rIte ja pAraNuM karyuM. tethI jANe vyAdhinA dehada pUrA thayA hoya tema temanA zarIramAM vyAdhio vRddhi pAmyA. khasa, zeSa, sojhA, zvAsa, arUci, udarapIDA ane netra pIDA e sAta vyAdhione te puNyAtmAe samatAbhAve sAta varSa sudhI sahana karyA. te ane bIjA paNa dusaha parIsahene sahana karatAM chatAM upAya karavAmAM taddana apekSA rAhata e mahAtmAne aneka labdhio prApta thaI. temAM mukhya kapha, vipRSa, jala, mala, vikA, Ama ane bIjuM sarva auSadhImaya thavA rUpa sAta labdhio hatI. te samaye hadayamAM camatkAra pAmI che devatAonI pAse temanI prazaMsA karavA mAMDI"ahA! baLatA ghAsanA puLAnI jema cakravartInI lakSmIne cheDI daIne A sanaskumAra durUpa tapa kare che. tapanA prabhAvathI te mane sarva labdhio prApta thaI che, chatAM paNa zarIramAM apekSA rahita A mahAtmA potAnA regenI paNa cikitsA karatA nathI." idde karelI AvI prazaMsA sAMbhaLIne vijaya ane vijayaMta devane te para zraddhA AvI nahIM, tethI teo vaidyanuM rUpa karI sanakumAranI samIpe AvyA. teo bolyA-" mahAbhAga! zA mATe rogathI paritApa pAmo che? ame bane vaidya chIe, ane pitAnAja auSadhethI sarvanI uttama rIte cikitsA karIe chIe. tamAruM zarIra rogathI grasta che, tethI jo ApanI AjJA hoya to tamArA vRddhi pAmelA regene ame nigraha karIe." temanuM AvuM kathana sAMbhaLI mahA tapasvI sanakumAra belyA"are vo! prANuonA zarIramAM dravyoga ane bhAvaraga ema be prakAranA roga hoya che. 1 dhana vizeSatuccha dhAnya. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204] sanakumAranuM devalekamAM unna thavuM [parva 4 thuM krodha, mAna, mAyA ane lebha-e prANIonA bhAvaga che. teo janmAMtaramAM paNa prANInI pAchaLa janArA ane anaMta duHkhanA ApanArA che, tethI te roganI cikitsA karavAne je tame samartha che te cikitsA karo. ane je dravyoganI cikitsA karatA he te A tarapha jue." A pramANe kahIne temaNe galata patathI zIrNa thaI gayelI pitAnI AMgaLIne pitAnA kaphanA biMduthI lIMpI eTale tatkALa te suvarNa jevI thaI gaI. suvarNa zalAkAnI peThe prakAzamAna te aMgulIne joI teo temanA caraNamAM paDayA. ane bolyA-"prathama vipra rUpe AvIne je che devatA tamAruM rUpa joI gayA hatA teja ame bane devatAo Aje vaidya thaIne AvyA chIe labdhi prApta thayA chatAM paNa sanaskumAra bhagavAna vyApinI bAdhAne sahana karIne tapa kare che, A pramANe iMdre tamArI prazaMsA karI te sAMbhaLI ame ahIM AvI pratyakSa rIte parIkSA karI." A pramANe kahI, praNAma karI te baMne deva aMtardhAna thayA. ardha lAkha varSa kumAravayamAM, ardha lAkha varSa maMDalika paNAmA, daza hajAra varSa digvijayamAM, nevuM hajAra varSa cakravatI paNAmAM ane lAkha varSa vratamAM-ema sarva maLIne traNa lAkha varSanuM AyuSyacothA cakravatI sanakumAre bhagavyuM, pitAnuM avasAna samaya jANavAmAM AvatAM anazanavrata grahaNa karI ane traNa lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI e sanakumAra cakravatI paMca parameSTInuM yAna dharatA kALadharma pAmI sanakumAra devalokamAM devapaNe unna thayA. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye caturthaparvaNi sntkumaarcritvane nAma sataHH H samAtaH 1. paMcAhantaH sIriNaH paMca paMcompedrAH paJcaitaddiSazcakriNau chau / yatrIvarATa kavirAttiH gharanAmAturtha parva taH zistu || sUtrAt kiMcidudIritaM kathAbhyaH kiMcidyogapaTAzva kiMcidatra / teSu zyAdyadi kiMcanApi mithyA prithyAuSkRtamastu tatra santaH // "pAMca arihatenA, pAMca baLadevanA, pAMca vAsudevanA, pAMca tenA zatru (prati vAsudeva) nA ane be cakravatInA-ema kula 22 zalAka purUSanA caritravALuM sUtraratnanA samudranuM cothuM parva te tamArA kalyANane mATe thAo. "A parvamAM keTaluMka sUtramAMthI udbhareluM che, keTaluMka kathAomAMthI lIdhuM che ane keTaluMka gapaTTamAMthI lIdhuM che, tethI temAM kAMI paNa mithyA lakhANuM hoya te tene mATe mithyA duSkRta he. (ema kartA saMtajanene kahe che.) samAptaM cedaM caturtha parva - Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritranuM caturtha parva samApta / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + + + + + + + + ++ + + ++++++++++++++++++++++++++++ + zrI triSaSTi zalokA puruSa caritra. + + + parva pAMcamuM. + + + + + + ++ ++ ++ + + + + + + - - Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI zAMtinAtha // Annan Annanon. AND000A Ov AnnoA HTRUSALITI SED jA sudhAsodaravAgjyotsnA,-nirmalIkRtadiGmukhaH / mRgalakSmA tamaHzAntyai, zAntinAthajinoDastu vH||16|| Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrImati namaH | zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra = 51 5 mu.. | || 3ii zrI zAMtinAtha caritra. sarga 1 le. DOOT sarva jagatanA pApanI zAMti karanAra evA soLamA tIrthaMkara ane pAMcamA cakravatI zrI zAMtinAtha bhagavaMtane namaskAra thAo. moharUpI aMdhakArane nAza karavAmAM sUryarUpa evuM te bhagavaMtanuM ati pavitra caritra huM kahIza. caMdranI peThe maMDalAkAradhArI A jaMbudvIpano sAtamo aMza A bharatakSetra che. tenA dakSiNArdhamAM madhyakhaMDanA AbhUSaNarUpa devanagara jevuM ratnapura nAme nagara che. te nagaramAM kamaLanA jevA lezanavALo zrISeNa nAme eka rAjA hato, je lakSamIdevIne vikaphavara kamaLanI jema nivAsarUpa hato. te rAjA jayeSTha baMdhunI jema hamezAM dhamane bahumAna Apate ane laghu baMdhunI jema artha ane kAmane nibaMdhapaNe pALatuM hatuM, dhamakamamAM tatpara eve te rAjA niraMtara athI lekanI prArthanA pUrata hatuM, paNa kAmAtura IonI prArthanA pUratA nahotA. tevA te rAjAnuM rUpa sarva upamAothI evuM vilakSaNa hatuM ke je citrakAronA citraviSayamAM AvI zakatuM nahIM. te pitAnuM daMDapradhAna sAmrAjya pALatuM hatuM chatAM sarva vAMchita pUranAra devatAnI jema dayAne ArAdhate hate. vANIthI hadayane AnaMda ApanArI ane netrarUpa kumudane caMdrikA jevI abhinaMditA nAme tene zuddha zIlavALI eka rANI hatI. te kadi manavaDe paNa pitAnA zILanuM khaMDana karatI nahIM, tethI pitAnA AtmAne zobhAvatI hatI, paraMtu bAdAmaMDana te tenA manane nisAra lAgatAM hatAM. pitAnA zarIra upara Are paNa karelAM AbhUSaNene teNe dIpAvyAM hatAM, tethI 1 bhUminA pramANamAM sAtame aMza nahIM paNa sAta kSetramAMnuM eka kSetra hovAthI sAtame e samajAve Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208] kapila muninuM vRttAMta [pa 5 muM vAbhAvika suMdara e bAlAne te AbhUSaNe mAtra bhArarUpa lAgatAM hatAM. taraMganI jevA lAvAyamaya pavitra avayathI suMdara tenA svarUpanI nakala mAtra darpaNamAM jaNAtI hatI, bIjI keI upamAmAM jaNAtI nahIM. e guNabhUSita ramaNI pite eka chatAM anekarUpa hoya tema mAtRkula, pitRkula ane zvasurakula e traNe kulane zobhAvatI hatI. te zrISeNa rAjAne meghamALAnI jema hRdayarUpa mayUrane AnaMda ApanArI zikhina ditA nAme eka bIjI rANI paNa hatI. patinI sAthe akhaMDa viSayasukhane anubhava karatI abhinaMditAne keTaleka kALe garbha rahyo, te vakhate teNe svapnamAM pitAnA utsaMgamAM rahelA sUryacaMdrane joyA, te sAMbhaLIne tamAre be utkRSTa putra thaze" ema rAjAe kahyuM. garbharithati saMpUrNa thatAM teja vaDe sUrya caMdranI jevA be kumArane abhinaMditAe janma ApyuM. zrIyuM rAjAe moTA utsavathI aNu ane biMNu evAM temanAM nAma paDyAM. dhAtrI mAtAe puSpanI jema ati yatnathI lAlanapAlana karelA te banne bhAIe jANe rAjAnI be bhujA heya tema anukrame vRddhi pAmyA. yogya vaya thatAM rAjAe upAdhyAyanI pAse pitAnA nAmanI jema vyAkaraNAdika zAstro temane bhaNAvyAM. teo zAsa, zastra ane bIjI kaLAomAM pAraMgata thayA temaja bRhamAM praveza karavAmAM ane temAMthI nIkaLavAmAM paNa kuzaLa thayA. anukrame kAmavikArarUpa sUryanA prakAzamAM prAtaH kALarUpa pavitra yavanavayane teo prApta thayA. A bharatakSetramAM magadha dezane viSe moTI samRddhithI sarva gAmamAM mukhya acalagrAma nAme eka gAma hatuM. te gAmamAM sAMga caturveda jANanAra ane sarva DhimAM ziromaNi dharaNIjaTa nAme eka pRthvItaLamAM vikhyAta brAhmaNa raheto hate. vihAra karatI gRhalakSamI hoya tevI, kulIna ane pavitra bhaktivALI yazebhadrA nAme eka tene patnI hatI, tenAthI anukrame naMditi ane zivabhUti nAme be kuladIpaka putro thayA, temAM naMdibhUti joi hate. te dharaNIjanA gharamAM kapilA nAme eka dAsI hatI. tenI sAthe paNa te brAhmaNa ghaNA kALathI ratikrIDA karato hate. kAraNake jagatamAM viSa jaya che. svaccha krIDA karatAM te duSTa dvijane kema karIne te kapilA dAsIthI kapila nAme eka putra thaze. dharaNIjaTe namratAthI zobhatA evA yazobhadrAnA udarathI thayelA baMne putrone rahasya sahita sAMgaveda bhaNAvyA. ati buddhimAna kapila mAtra maunapaNe sAMbhaLI sAMbhaLIne vedasAgarane pAragAmI tho. kemake buddhine zuM agocara che? vidvAna thayele kapila pitRgRhamAMthI nIkaLIne dezAMtare cAlya, ane kaMThamAM be yajJopavIta dhAraNa karI huM uttama brAhmaNa chuM evuM DiDima vagADate dezAMtaramAM pharavA lAgyA. vidvAnane keI paradezaja nathI e pramANe mate anukrame ratnapura nagaramAM AvyuM. tyAM varSARtunA meghanI jema pitAnuM pAMDitya batAvIne garjanA karavA lAgyuM. te nagaramAM sarva nagarajanane upAdhyAya, kaLAne bhaMDAra ane ghaNA buddhimAna vidyAthIothI zobhita satyaki Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le] dAsIputra kapilane satyabhAmA sAthe thayelA vivAha [209 nAme eka brAhmaNa rahete hate, te satyanI pAThazALAmAM pratidina jaIne kapila prazna karanAra vidyAthIonA ane bIjA vidvAnonA saMzayane chedate hate. te joIne vismaya pAmelA satyakie paNa kautukathI maMtranI jema dukhe jANI zakAya tevA zAstronA rahasya kapilane pUchayA. zraddhAlu zikhyoe upAdhyAyanI buddhithI yela kapile te sarva rahasya savizeSapaNe kahI ApyA. te sAMbhaLI prasanna thayelA satyaki upAdhyAye yuvarAjane rAjAnI jema tene pitAnA kAryane dhuraMdhara karyo. uvala guNenuM mUlya kayAM na thAya tyAra pachIthI hamezAM kapila sarva ziSyane vyAkhyAna ApavA lAgyA ane satyaki pitAnA putranI jema tenAthI nizcitapaNe rahevA lAgyA. kapile paNa ptiAnI jema satyadinI ati bhakti karavA mAMDI, "tethI Ane mATe huM zuM karU?" tema satyaki prasanna manathI vicAravA lAgyA. eka vakhate satyadinI jaMbukA nAmanI patnIe A pramANe kahyuM-"he bhaTa! je ke tame sAvadhAna che, tathApi huM tamane smaraNa ApuM chuM ke devakanyAnI jevI nisIma rUpalAvayathI zebhatI, namra lAlu, kSamA, mRdutA ane saraLatAthI dIpatI satyabhAmA nAme mArA udarathI thayelI kanyA yauvanavayane prApta thaI che, tathApi tene cagya vara tame kema zodhatA nathI? jene ghera kanyA, karaja, vira ane vyAdhi vRddhi pAmatAM hoya tene zI rIte nidrA Ave che ane tame te nizcita thaIne suve che te kevI vAta?" satyaki bolyo-"priyA! tame kahyuM te satya che. ATalA vakhata sudhI mane satyabhAmAne lAyaka vara maLyuM nathI, paNa A kapila ke je rUpasaMpanna, guNIjanamAM mukhya, yuvAna, vinIta ane uttama hijajAti che te satyabhAmAne ucita vara che." je khUkAe te vAta svIkArI. pachI satyakie zubhalagnamAM satyabhAmA ane kapilane vidhipUrvaka vivAha karyo. kapila brAMti rahita satyabhAmA sAthe pratidina bhega bhegavavA lAge ane satyakinI jema AkhA nagaramAM purajanethI pUjAvA lAgyuM. "A kapila (jamAI hevAthI) satyakine paNa pUjya che" evuM dhArIne sarvajane pratyeka parvadivase dhana dhAnyAdi tene ApavA lAgyA. vartamAna kALe dvijAtimAM uttama thaI paDele e kapila evI rIte vattavAthI guNAnI jema dhanathI paNa vRddha thaI paDe. eka vakhate varSARtumAM rAtrine viSe te kapila kaI sthAnake nATaka jevAne gaye. tyAM ghaNe kALa reko. pachI tyAMthI ghare AvatAM addha mArgamAM seyathI bhedAya te gADha aMdhakAra karate ati varSAda AvavA lAgyA. te samaye mArgamAM koI mANasa hatuM nahIM, tethI teNe vastra na palaLe teTalA mATe nagna thaI pitAnAM vastro kAkhamAM laI gRhanA dvAra pAse AvIne pAchAM paheryA. "vRSTithI mArA svAmInAM vo bhIMjAI gayAM haze evuM dhArI satyabhAmAM bIjA vastro laIne dvArapAse sAmI AvI-mugdhA! vidyAnA prabhAvathI mArAM vastro bhIMjAI gayAM nathI, mATe bIjA vastro lAvavAnI koI jarUra nathI." A pramANe kapile pitAnI priyAne B : 27 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210]. kapilathI mukta thaI satapaNe rahela satyabhAmA [ pa pa muM kahyuM. te samaye tenAM vastra anAja ane AkhuM zarIra Adra che ema satyabhAmAnA levAmAM AvyuM. tethI teNe manamAM vicAryuM ke je ANe vidyAzaktivaDe jaLathI pitAnAM vANanI rakSA karI hoya te te potAnA aMganI rakSA na kare che tethI jarUra A kapila nagna thaIne Avela che. te uparathI huM mAnuM chuM ke A mAre pati kulavAna nathI. tema buddhibaLathI kAne sAMbhaLIne ja vedane bhaNela hoya tema jaNAya che. A pramANe nizcaya thatAM ja satyabhAmA tenI para maMda rAgavALI thaI ane pakaDI lAvelA bAMdanI jema kheda karavA lAgI have te samaye acaLagrAmamAM dharaNIjaTa brAhmaNa devagathI nidhana thaI gaye. tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, kapila dhanADhaya thayo che." tethI pitAne uddhAra karavAne te ratnapuramAM A. kapile pAghasnAnAdikathI tene satkAra karyo. sAdhAraNa atithi paNa pUjaya che, te A pitArUpa atithine mATe te zuM kahevuM ! pitA sanAna karIne nitya karma karavA pravatya, eTale janane avasara thavAthI kapile potAnI priyAne kahyuM "priyA! mAre zarIrasaMbaMdhI kAMI kAraNa che, tethI A pitAne mATe mArAthI uttama bhejana sthAna taiyAra kare." pitA ane putranuM juduM juduM AcaraNa jeIne satyabhAmAne adhika zaMkA thaI, kAraNa ke te kulIna hatI. ati nirmaLa AcaraNathI pitAnA sAsarAne kulavAna jANI te satyabhAmAM temanuM pitA, gurU ane devavat ArAdhanA karavA lAgI. eka vakhate ekAMtamAM satyabhAmA brahyahatyAnA sogana ApI potAnA zvasurane moTA vinayathI pUchavA lAgI--"pUjya pitA! A kapila tamAre banane zuddha pakSathI upanna thayela putra che ke viparIta pakSamAMthI unna thayeluM che? prasanna thaIne je satya hoya te kahe." paraNIjaTe je yathArtha hatuM te kahI ApyuM; kAraNake mahAtmAo seganano bhaMga karavAmAM jIrU hoya che. pachI kapile vidAya kare te dharaNIjaTa brAhANa karIne pitAnA acalagrAmamAM pAcho Avyo. temanA gayA pachI satyabhAmAe zrISeNa rAjAnI pAse jaI vijJapti karI ke "daivage A koI akulIna mA bhatta thayela che, te kezarIsiMha pAsethI gAyanI jema, rAhathI caMdrakaLAnI jema ane bAja pakSIthI cakalInI jema mane tenI pAsethI mUkAve. tenAthI mukta thaI huM satIpaNe rahIne have niraMtara sukRta karIza. pUrvanA duSkarmane cirakALathI huM ThagAyelI chuM." te sAMbhaLI zrINarAjAe kapilane belAvIne kahyuM, "dharmAcaraNa karavAne mATe A satyabhAmAne cheDI de, te tArApara virakta che, te have balAtkAre harelI parInI jevI tenAthI tane zuM viSayasukha maLavAnuM che?" kapile kahyuM-"rAjan ! huM tenA vinA eka kSaNavAra paNa prANa dhAravAne samartha nathI. te priyA mArI jIvanaauSadhI che. pANigrahaNa karelI te mArI cIne huM tyAga karIza nahIM. tyAga kare ane karAve te vezyAomAMja ghaTe che." te 1 bhIMjAyela nahIM. 2 bhIMjAyela. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [211 siga 1 ] anaMtamatikA vezyAnA pUrvabhavane vRttAMta sAMbhaLI satyabhAmAe ukaTa thaIne kahyuM ke " je te mane choDaze nahIM to huM jaLa ke agnimAM praveza karIza." rAjA be -"he kapila! A bALA prANa tyAga na kare, ane keTalAka divasa sudhI te mArA maMdiramAM raho." kapile te vAta svIkArI eTale rAjAe tene rANIone soMpI. vividha prakAranAM tapa karatI satyabhAmA rAjamaMdiramAM rahI. te samayamAM kauzAMbI nagarImAM bala nAme eka balavAna rAjAne zrImatI devInA udarathI zrIkAMtA nAme eka kanyA utpanna thaI hatI. te rUpavatI bALa yauvanane prApta thatAM zrISeNa rAjAnA putra iduSeNane svayaMvarathI varavA tene moTI samRddhi sahita teNe ratnapura mekalI. tenI sAthe anaMtamatikA nAme eka vezyA AvI hatI. te utkRSTa rUpavALI IduSaNa ane biMdunA levAmAM AvI tene jotAMja "A mArI che. A mArI che," ema bane jaNa vAdathI kahevA lAgyA, paraspara IrSothI te banne devaramaNa nAmanA udyAnamAM AvyA. tyAM eka kAMtAnI sAthe rati karavAnI IcchAthI be vRSabhanI jema te duddata ane mahAbhuja sanaskrabaddha thaIne yuddha karavA lAgyA. temane yuddha karatAM aTakAvavAne zrISeNa rAjA samartha thayA nahIM. jarmadapurUSo priya samajutIthI sAdhya thatA nathI. teo daMDathI ja sAdhya thAya che. banne putranI A pravRtti jevAne ane aTakAvavAne asamartha evA zrISeNarAjA abhinaMditA ane zikhinaMditAnI sAthe vicAra karI 'A kALa prApta thaye"ema bolatA bolatA tALapuTa jherathI vyApta evA kamaLane suMghI kSaNavAramAM mRtyu pAmyA. ane rANIo paNa teja pramANe kamaLa suMdhIne mRtyu pAmI. kulInakAMtAo pati vinA jarAvAra paNa jIvitavya dhAraNa karI zakatI nathI. A khabara sAMbhaLatAM ja have kapilathI mane anartha thaze" evuM dhArIne zaraNa rahita thayelI satyabhAmAM paNa teja pramANe viSayukta kamaLa sughIne temanA mArgane anusarI te cAra jaNa ati mRdubhAvathI mRtyu pAmIne jaMbUdvIpanA uttarakurU kSetramAM yugalIApaNe utpanna thayA. zrINuM tathA abhinaMditA purUSasI thayAM, ane zikhinaMditA tathA satyabhAmA purUSa strI thayA. traNa palyopama AyuSyavALA ane traNa kaza uMcA zarIravALA teo ati sukhano anubhava karatAM kALa nigamana karavA lAgyA. ahIM devaramaNa udyAnamAM iduSaNa ane biMduSaNa yuddha karatA hatA, tyAM vimAnamAM besIne koI vidyAdhara AvyuM. pratikULa devanuM nivAraNa karanAra jANe dvArapALa hoya tema te vidyAdhara te baMnenI vacamAM ubhuM rahI uMcA hAtha karIne bolyA- are mUThe! A tamArI bahena che. tene jANyA vagara tame strI karavAnI IcchAthI zAmATe yuddha kare che? vistArathI mArA vacana sAMbhaLo A jaMbUdvIpanA mahAvideha kSetramAM sItA nadInA uttara taTa upara puSkaLAvatI nAme eka vistAravALe vijaya che. tenI madhyamAM pRthvIne jANe rUpAne mugaTa herA te vidyAdharanuM nivAsasthAna vaitADhaya nAme AkAza sudhI uMce eka parvata che, te parvatanI upara uttara zreNImAM AdityAbha nAmanA nagaramAM lahamIthI kuMDalIMdra (zeSanAga) je sukuMDaLI nAme rAjA che. tene ajitasenA nAme zilavatI dayitA che. tene huM maNikuMDalI nAme putra chuM. eka vakhate tyAMthI garUDanI jema AkAzamAM uDate zrI jinaMdrane vAMdavAne Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212] anaMtamatakA vezyAnA pUrvabhavane vRttAMta [ pa pa muM paMDarikI nagarImAM gaye. tyAM aparimita kItivALA amitayaza nAmanA zrI jinezvara bhagavaMtane vaMdanA karI, aMjali jeDIne temanI dezanA sAMbhaLI, dezanA pUrNa thayA pachI meM pUchayuM ke "he bhagavana! huM kayA karmathI vidyAdhara thayela te sAMbhaLI prabhu bolyA-mahA RddhivAna pazcima puSkaravara zrIpAddhamAM zItadA nadInA vizALa dakSiNa tIre salilAvatI vijaya che. temAM zeka rahita lekethI bharapUra vItazekA nAme nagarI che, pRthvIne svastika hoya tevI te zAbhe che. te nagarImAM pUrve rUpathI kAmadeva jevo ane balathI IMdra jevo ratna dhvaja nAme cakravartI rAjA hatA. tene mahA pradhAna kanakezrI ane hemamAlinI nAme be zIlavatI bhAryA hatI. temAMthI kanakazrIne svapnAmAM utsaMgamAM rahelI kalpalatAnI sUcanAthI buddhi ane lakSamInI jevI be putrIo utpanna thaI, mAtApitAe janmotsava jevA utsavathI temanA kanakalatA ane paghalatA evAM nAma pADayAM. bIjI strI hemamAlinIe svapnAmAM padmalatAnA darzanavaDe sUcavAelI paDyA nAme kulanaMdanI duhitAne janma Ape. te traNa putrIo kalAkalApane prApta karI pavitra yauvanavayamAM AvatAM jANe vidhAtAe traNa lekanI lakSamIne eka ThekANe ANelI hoya tevI dekhAvA lAgI. teomAM je paDyA hatI te ajitasenA AryAnI pAse rahevAthI vairAgya pAmI. chevaTe tenI pAse teNe yathAvidhi dIkSA grahaNa karI. eka samaye AryAnI AjJAthI pavA sAdhvIe caturtha tapa karavA mAMDayuM. te tapamAM traNa rAtrinA krame bAsaTha caturtha ' thAya che AvuM dustapa tapa yathArtha rIte karanAra te sAdhvI eka vakhate zarIraciMtA (vaDI nIti) ne mATe rAjamArge jatI hatI, tevAmAM madanamaMjarI nAme vezyAne mATe be kAmalaMpaTabalavAna rAjaputro yuddha karatAM tenA jevAmAM AvyA. te avaletAM padyAnA manamAM vicAra che ke "ahA! A suMdara vezyAnuM kevuM utkRSTa saubhAgya che ke jene mATe A banne rAjaputro yuddha kare che, te mane paNa A tapanA prabhAvathI bhavAMtaramAM AvuM saubhAgya prApta thaje.' A pramANe teNe niyANuM bAMdhyuM. aMte anazana karI niyANAnI AlecanA karyA vagara mRtyu pAmIne te padmA saudharma kaha5mAM vipula samRddhivALI devI thaI. kanakathI saMsAramAM bhamatAM koI bhavamAM dAnAdika dharma karavAthI tuM vidyAdharane IMdra maNikuMDalI nAme thayo chuM. kanakalatA ane paghalatA bhavabhramaNa karI pUrva bhavamAM bahu prakAre dAnAdika dharma AcaravAthI jambudvIpamAM bharatakSetranA ratnapura nagarane viSe IduSaNa ane biMdu nAme zrISeNa rAjAnA putra rUpe thayela che. padmAne jIva saudharmadevalekamAthI thavI bharatakSetramAM kauzAMbI nagarIne viSe anaMtamatikA nAme vezyA thayela che. te vezyAne mATe hamaNAM devaramaNa udhAnamAM IduSaNa ane biMduSeNa paraspara yuddha kare che. A pramANe prabhune mukhethI pUrva bhava sAMbhaLI pUrvajanmanA snehane lIdhe tamane yuddhamAMthI nivAravAne huM ahIM AvyuM chuM. huM tamArI - 1 eka caturthamAM pahele divase ekAsaNuM, bIje divase upavAsa ane bIje divase ekAsaNuM ema traNa rAtrine krama samajAya che, paNa sAthe kevI rIte thAya che te samajAtuM nathI. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 ] timalAnA udaramAM utpanna thayela zrIveNu-rAjAno jIva [ 213 pUrva bhavanI mAtA chuM ane A vezyA tamArI bahena che. A saMsAramAM mehane vilAsa Avo che, te tame samajI le. janmAMtararUpI paDadAmAM DhaMkAI rahelA prANIo pUrvabhavanA pitA, mAtA, bhaginI, bhrAtA ane anya saMbaMdhIne jANI zakatA nathI. pitAnI lALanI jALathI karoLIyAnI jema potAnA dehamAMthIja utpana thatA rAgadveSAdika vaDe A jIva pitAnA AtmAne yAvat jIvita vIMTayA kare che. mATe rAga, dveSa ane mahine dUra tajI daIne nirvANa nagaranA dvArarUpa dIkSAne tame grahaNa kare." AvAM tenAM vacana sAMbhaLI teo bolyA ke "aho! dhikkAra che. amane! zIkArI prANIonI jema mohathI bhaginInA bhegane mATe A ze AraMbha karyo! tame pUrvabhavamAM amArI mAtA hatA tema A bhavamAM gurU thayA che, jethI amane baMdha karIne A unmAgamAMthI nivRtta karyA." A pramANe kahI teoe kavaca cheDI daI dharma rUci nAmanA gurUnI pAse cAra hajAra rAjAonI sAthe vrata grahaNa karyuM. tapa ane dhyAnarUpa anivaDe karmarUpI mArga kaMTakane dagdha karI teo sarala mArge durgama kAga (mokSa) ne prApta thayA ane zrISeNa vigere cAra yugalIAo mRtyu pAmIne prathama kalpamAM devapaNAne prApta thayA. A bharatakSetramAM mahA uttama vaitADhaya girinI upara rathanapura cakavALa nAme nagara che. te nagaramAM IMdrane anuja baMdhu hoya tevo javalanaTI nAme eka vividha samRddhimAna vidyAre rAjA hatA. tene tejathI prauDha sUrya je ane zatruonI rAjalakSamIne svayaMvare varele akIti nAme eka yuvarAja putra hato. te putranI pachavADe caMdranI prabhA jevI netrane AnaMda ApanArI svayaMprabhA nAme eka putrI thaI. tene prajApati rAjAnA putra ane acaLa baLadevanA nAnA bhAI potanapuranA adhipati tripRSTa nAme prathama vAsudeva paraNyA. te samaye harSa pAmelA tripRSNa vAsudeve pitAnA sAsarA javalanajIne vidhAdhana baMne zreNInuM akhaMDita rAjya ApyuM. vidyAdharanA rAjA meghavananI jyotirmALA nAmanI duhitA akadItinI patnI thaI. zrISeNa rAjAne jIva saudharma kalpathI cyavI kamaLamAM haMsanI peThe te jyotimaLAnA udaramAM avataryo. te samaye tirmALAe savapnamAM ati tejathI AkAzane prakAzita karatA sahastra kiraNavALA sUryane potAnA mukhamAM praveza karato joye. garbhasamaya pUrNa thatAM teNe sAmrAjyarUpa bhavanane daDha AdhAra ApanAra staMbharUpa ane sarva pavitra lakSaNethI lakSita eka putrane janma Ape. daSTa svapnane anusAra mUrtAithI amita tejavALa te putranuM mAtApitAe amitateja nAma pADyuM. kumAra akajhItine pitAnuM rAjya seMpI javalana jaTIe jagannadana ane abhinaMdana nAmanA cAraNa RSinI pAse dIkSA grahaNa karI. satyabhAmAne jIva saudharma kalpathI cyavI timalA ane sUryakIrtinI putrI paNe utpanna thaye. te jyAre garbhamAM AvI tyAre mAtAe svapnamAM sAra tArAvALI rAtri joI hatI tethI mAtApitAe tenuM sutArA nAma pADyuM. abhinaMditAne jIva saudharmakalpathI vI tripRSTa ane svayaMprabhAnA putrapaNe utpanna thaye. te garbhamAM AvatAM mAtAe svapnamAM abhiSeka sahita zrIdevI jeyA, tethI pitAe tenuM zrIvijaya evuM nAma pADayuM. svayaMprabhAne bhadra (kalyANa) nA kAraNarUpa vijayabhadra nAme eka beMne putra paNa tha. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvijayarAjAne ghera amitatejanuM atithi tarIke gamana [ pa pa muM ane ziprinaMditAne jIva prathama kalpathI evI vipRSTa ane svayaMprabhAnI jyoti prabhA nAme putrI thaye. pUrve satyabhAmAne pati je kapila hatuM te ticAdika nimAM cirakALa sAre bhamI camaracaMcA nagarImAM azaniSa nAme vidyAdharane prakhyAta rAjA thaze. kIrtAie vistAravaMta lecanavALI pitAnI sutArA nAme putrIne tripRSanA putra zrIvijayanI sAthe paraNAvI. tripRSTa pitAnI ati suMdara putrI joti prabhAne arkakIrtAinA putra amitatejanI sAthe vivAha karyo. zrIvijaya sutArAnI sAthe ane mahAbhuja amitateja tiH prabhA sAthe viSaya sukha bhegavavA lAgyA. ekadA rathanapuracakravALa nagaranA lakSamIvaDe devavana jevA vizALa udyAnamAM abhinaMdana, jaganaMdana ane javalanajaTI-e traNa mahAzaya munie jANe mUrtimAna jJAnAdika traNa rane heya tevA samosaryA. pitAnA pitA ane temanA gurUne AvelA jANI akItie tatkALa udyAnamAM AvI vaMdanA karI. utkaMThA vilaMbane sahana karI zakatI nathI. abhinaMdana munie mahAmoharUpI himarAzine gALavAmAM sUryaprabhA jevI dezanA ApI. te dezanA sAMbhaLavAthI arkadIttine saMsArapara vairAgya thaye tethI aMjali joDIne teNe abhinaMdana munine vijJapti karI ke huM mArA putra amitatejane rAyapara besArI vrata levAne mATe pAche AvuM tyAM sudhI tame ahIM birAjavA kRpA karaze." dharmakAryamAM pramAda karavo nahIM." ema maharSie kahela vacana sAMbhaLI akakIrti Adramane pitAne ghera gaye, ane vAraMvAra AgrahapUrvaka prArthanA karIne teNe potAnA putra amitatejane rAjaya ApyuM. pitA ane putrane Aja kama che. amitateje jene niSkramaNatsava kare che evA arthakAttie abhinaMdana muninI pAse dIkSA grahaNa karI. tyArathI rAjamuni akIrti zamarAjyane pALatA gurUjananI sAthe vihAra karavA lAgyA ane vidyAdharanA mugaTathI jenA caraNa Tamala haMmezAM ghasAya che evA tejasvI amitateje pitAnA rAjyanI dhurAne dhAraNa karI. A tarapha tripRSThanA zekathI vairAgyane vahana karatA acaLa baLabhadra tripUkanA putra zrIvi. jyane rAyapara besArI dIkSA lIdhI. rAjAethI pUjAte ane vijayalakSmIne svayaMvare varela zrIvijaya pitAnuM rAjya pALavA lAgyuM. eka vakhate amitateja, sutArA ane zrIvijaya darzananI utkaMThAthI pitanapure AvyuM. te vakhate pitanapura nagara uMcI patAkAothI ane mAMcaDAthI maMDita ane anuttara vimAnanI peThe AnaMdanA eka sAmrAjya rUpa tenA jevAmAM AvyuM. temAM paNa rAjakula-darabAramAM te vizeSa khuzAlI joI. vismaya pAmele amitateja AkAzamAMthI sUrya samudramAM utare tema tyAM utaryo. tene dUrathI Avate joI zrI vijaya rAjA ubhe thaye. sAmAnya atithi paNa pUjAne yogya che, te AvA uttama saMbaMdhI atithine mATe te zuM na hoya! proDha prItithI bharelA amRtanA draha jevA teo pitApitAnI bahenane ane banevIone gADha AliMgana daIne maLyA. pUrva pazcima parvatanI upara sUryacaMdranI jema te ane moTA mUlyavALA siMhAsana para beThA pachI svaccha manavALA amitateje zrIvijayane pUchayuM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1] zrI vijaya rAjAne kahela nimittioe svavRttAMta [215 ke-"hamaNu kaumudIutsava, AgrAyaNI, navI grISmaRtu ke vasaMtetsava nathI, temaja tamAre ghera putrajanma paNa thaye nathI, tathApi A nagara kayA utsavathI AnaMdamaya jaNAya che?" zrIvijaya -"AjathI AThame divase eka bhaviSyavAdI nimittio ahIM Avyo hate. tene meM pUchyuM hatuM ke "tame kAMI yAcavAne AvyA che ke kAMI kahevAne AvyA che?' A pramANe AdarathI pUchatAM teNe kahyuM-"he rAjA ! je ke ame yAcanAthIja jIvIe chIe, tathApi A vakhate tamArI pAse yAcavuM ucita nathI je kahI paNa zakAya nahIM tevuM kahevAne huM ahIM Avela che, kAraNa ke kahevAthI dharma vigere satkRtyavaDe tene pratikAra thaI zake. AjathI sAtame divase madhyAhana samaye pitanapuranA rAjAnI upara davani karate vidhutpAta thaze." AvI kaTuvANIthI jheranI peThe ati ghurNita thayele mAre mukhya maMtrI che ke "tyAre te samaye tArI upara zuM paDaze?" nimittie kahyuM-"maMtrI! mArA upara kepa zA mATe kare che? je zAsathI jovAmAM Ave che te huM kahuM chuM, temAM mAre kAMI paNa doSa nathI. te divase mArI upara vasudhArA jevI vastra, AbharaNa, mANijya ane suvarNanI vRSTi paDaze." te vakhate meM maMtrIne kahyuM ke "he mahAmati ! tenI upara tame kepa kare nahIM. kAraNa ke A nimittio dUtanI jema yathArtha kahevAthI u5kArI che." pachI meM nimittione pUchyuM ke "he nimittajJa! kahe, tame A jJAna kayAMthI zikhyA che! kAraNa ke AmnAya rahita purUSanAM vacana upara pratIti na AvavAthI zraddhA thatI nathI." naimittike kahyuM-"he rAjA! sAMbhaLe, jyAre baladeve dIkSA grahaNa karI, te vakhate temanI sAthe mArA zAMDilya nAmanA pitAe dIkSA lIdhI ane pitA vAtsalyathI mohita thaIne tenI pachavADe meM paNa laghu vaya chatAM dIkSA lIdhI hatI. te samaye A sarva nimittajJAna huM zIkhe hate. "zrI jinazAsana zivAya bIje avyabhicArI jJAna hotuM nathI, lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvita, maraNa, jaya ane parAjaya-e ATha prakAranuM nimitta huM jANuM chuM. jyAre huM yavanavayane prApta thaye, tyAre eka vakhate vihAra karate karate pavinIkhaMDa nAmanA uttama nagaramAM gayo. te nagaramAM hiraNyalomIkA nAme mArI eka kuI rahetI hatI ane tene caMdrayA nAme eka yauvanavatI duhitA hatI. te bALA bAlyavayamAM mane vAgudAnathI ApI hatI, paNa meM dIkSA lIdhI tethI amAre vivAha thaye nahote. te suMdarInuM avalekana karatAM ja mane anurAga utpanna thaye. tethI bhAranI jema vratane cheka daIne meM tenI sAthe vivAha karyo. kAmAturane cirakAla viveka kayAMthI rahe! he rAjA! tamArI upara thavAne A mahA anartha jANIne svArthanimitte huM ahIM kahevAne AvyA chuM, te have tame je jANe te karo." A pramANe kahIne te mAna rahyo. te vakhate sarva kuLamaMtrIo buddhimAna chatAM paNa rAjAnuM rakSaNa karavAne Akula vyAkula thaI gayA. temAMthI eka maMtrIe kahyuM ke "samudramAM vidhAta thatuM nathI, mATe sAta divasa sudhI rAjAe vahANamAM besIne samudramAM rahevuM.bIjA maMtrIe kahyuM ke "te vAta mane gamatI nathI, je tyAM vijalI paDe te pachI tene koNa vArI zake? tethI A avasarpiNa kALamAM vatAya giri upara vidyutpAta thatuM nathI, mATe te Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] cethA maMtrIe batAvela uttama mArga [ parva 5 muM giri upara koI guphAmAM ApaNA svAmIe sAta divasa sudhI rahevuM. trIjA maMtrIe kahyuM ke "A vAta mane rUcatI nathI, kemake je avazya banAva banavAne te game tyAM paNa thaze, temAM phAraphera nahIM thAya. te upara eka kathA kahuM te sAMbhaLe A bharatakSetrane viSe vijaya nAmanA nagaramAM rU ma nAme eka zreSTha brAhmaNa raheto hato. tene kAMI paNa saMtAna nahotuM. ghaNI mAnatAo tathA bAdhAo karavAthI chevaTe javalanazikhA nAmanI AthI zikhI nAme eka putra thayo. eka vakhate naThArA daivayogathI manuSyanA mAMsapara prItivALe koI dArUNa rAkSasa te nagaramAM AvIne vasyA. te pratidivasa ghaNA manuSyane mArIne temanuM alapa mAMsa khAI bAkInuM ThalIyAnI jema nAkhI dete hate. tenI AvI bhayaMkara hiMsA joIne rAjAe tene mATe vacane samajAvIne kahyuM "are! AvI rIte thoDA mAMsa mATe ghaNA manuSyone zA mATe haNe che? vyAdhrAdika ajJa prANu che, te paNa sudhAnI zAMtimAM auSadharUpa mAtra eka jaMtune ja mAre che, mATe pratidina tAre eka manuSyanuM ja bhakSaNa karavuM ane te manuSya nirNaya karelA vArA pramANe tArI pAse svayameva Avaze." rAkSase A vArtA kabula karI eTale rAjAe potAnA nagaramAM rahelA sarva manuSyanA vArAne mATe sarvanA nAmanI geLIo karI. te nAmanI goLIomAMthI jenA nAmanI geLI nIkaLe te mANase nagaranI rakSA mATe rAkSasanA bhakSaNa thavA javuM ema TharAvyuM. ema karatAM karatAM ekadA daivage te rUdramA brAhmaNanA putranA nAmanI geLI nIkaLI, ane yamarAjAe jANe tenA nAmanuM copaDAnuM pAnuM ughADayuM hoya tema te nAma vAMcavAmAM AvyuM. A khabara sAMbhaLI tenI mAtA javalanazikhA "he putra! have zuM tuM mArA gharamAM nahIM rahe? ema karUNa svare rUdana karatI pazuone paNa revarAvavA lAgI Ave kAne sAMbhaLI na zakAya te karUNAmaya tenI mAtAne pakAra te ghara najIka eka moTA bhUtanA gharamAM rahenArA bhUtee sAMbha. tatkALa karUNA AvavAthI temaNe te mAtAne kahyuM-"he brAhmaNI ! tuM rUdana kara nahIM, svastha thA, tArA putrane rAkSasanI pAse javA de, ame tene rAkSasanI pAsethI pAchA lAvIzuM. jethI rAjAe karelI vyavasthAnuM ullaMghana nahIM thAya ane te maraze paNa nahIM." javalanazikhA belI-"he devatAo! jo tema thAya to ghaNuM sArUM" A pramANe te kahetI hatI, tevAmAM te purarakSake AvI te putrane rAkSasanI pAse kheMcIne laI gayA. je rAkSasa dvijaputrane grahaNa karavA AvyuM tevAmAM pilA bhUto tene tethI mAtA pAse harIne laI gayA. bhayane jotI brAhmaNIe bhaya pAmIne pitAnA putranI rakSA thavAne mATe parvatanI guphAmAM tene pUrI dIdhe. paraMtu tyAM rahele koI jAgate ajagara te putrane gaLI gayo. tethI je bhAvI che te anyathA thatuM nathI. mATe A viSe tapa karavAneja upAya kare. kAraNa ke nikAcita karmane paNa tapathI kSaya thAya che." pachI ceAtha maMtrI be ke "A nimiriAe pitanapuranA rAjAnI upara vityAta thaze ema kahyuM che, kAMI zrIvijayanI upara vidyutpAta thaze ema kahyuM nathI. te AjathI sAta divasa sudhI kaI bIjAne A nagarane rAja karo ke jethI tenI upara vidyutpAta thAya. Ama Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ] zrI vijayane thayele bacAva [217 karavAthI ApaNuM durita nAza pAme." A vicAra sAMbhaLI harSa pAmelA nimittie te maMtrInI prazaMsA karI ke "mArA nimittajJAnathI paNa tamArU matijJAna adhika che, mATe A anarthane parihAra karavAne A kArya zIghratAthI kare; ane AjathI sAta divasa sudhI rAjA caityamAM zrI jinapUjAmAM tatpara thaIne rahe." te samaye huM be -"je koI purUSane A rAjya upara abhiSeka karazuM te niraparAdhI purUSane prANa nAza thaze, te te paNa ciMtanIya che, kAraNa ke iMdrathI mAMDIne kIDI sudhI sarva prANIone prANa tajavA bahu muzkela che. te mArA jotAM chatAM bIcAro keI rAMka purUSa mRtyu pAme te kevA khedanI vAta che! ame bIjAnA prANanuM rakSaNa karavAnuM ja vrata laIne beThA chIe, te ameja pitAnA jIvitane mATe bIjAne ghAta kema karI zakIe?" rAjAnuM AvuM kathana sAMbhaLI maMtrIo bolyA-"he deva! ApaNe be kArya karavAnAM che ke ApanI upara AvI paDela A anartha dUra thAya ane keI prANIne vadha paNa na thAya te tene uthAya e che ke vaizravaNanI pratimAne rAjya upara abhiSeka kare, tamArI peThe sarva jana sAta divasa tenI sevA karaze, divya zaktithI kadi tenI upara kAMI paNa upasarga na thAya te vadhAre sAruM che ane kadi thAya che tethI prANavadhanuM pApa lAgaze nahIM." A vicAra mane ghaTita lAgavAthI huM jinamaMdiramAM jaI pauSadha vrata grahaNa karIne darbhanA saMtAraka upara beThe. pachI sarva maMtrIo vaizravaNanI pratimAne rAjyAbhiSeka karI rAjAnI jema tenI pAse vartavA lAgyA. svAmInA hitane mATe buddhivaMtajane bIjA sAthe paNa svAmInI jema varte che. anukrame sAtamo divasa AvyuM, tyAre madhyAhUna kALe AkAzamAM gajanA karatA pralayakALanA je dArUNa megha caDI AvyuM. thoDIvAramAM te ghera meghamAMthI brahmAMDane pheDe te zabda karate vidhAta rAjayapara besAlI pelI yakSapratimAnI upara paDyo. je vakhate yakSa Upara vidyutpAta thaye, teja vakhate nimittionI upara aMtaHpuranA lekee karelI ratnAdikanI vRSTi thaI. meM paNa akhaMDa samRddhivANuM padhinIkhaMDa nagara ApIne te nimittione vidAya karyo. ane te yakSanI mUti divya ratnamaya navIna banAvI ApI. kAraNa ke te mArI vipattimAM baMdharUpa thaI hatI. mArA vighanI zAMti thavAthI Aje nagara jana ane amAtya harSathI satsava ziromaNi A mahotsava kare che." A vRttAMta sAMbhaLI amitateje harSathI pitAnI bena sutArAnI vastrAlaMkAranA dAnavaDe pUjA karI. sutArA ane zrIvijayanI pAse keTaleka kALa rahIne amitateja pitAnA nagaramAM gaye. eka vakhate zrI vijaya rAjA kIDA karavAnA kautukathI sutArAne laIne tirvana nAmanA vanamAM gaye. te vakhate kapilane jIva azaniSa vipratAra vidyA sAdhIne AkAzamA AvyuM. tyAM patinI sAthe krIDA karatI pitAnI pUrva janmanI strI sulecanA sutArA tenA jevAmAM AvI. pUrva janmanA saMskArathI saMbaMdhane nahIM jANatAM chatAM paNa azanigheze. pitAnI strInI jema te sutArAnI upara jAgelA anurAgathI tene meLavavAnI utkaMThA karI. pachI vidyAnA balathI te krIDA karatA strI purUSanI AgaLa teNe divya kaMdukanI jema chalaiMga mArIne B - 28 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] azanighoSe karela sutArAnuM haraNa [parva 5 muM kIDA karate eka netranuM haraNa kare te manahara suvaNane mRga vikaryo. jANe iMdranIlamaNinI hAya tevI kharIo ane zIMgaDAthI ane nIlakamaLanA jevA vilAsa karatAM be lecanathI te zebhatA hatA, dehanI pILI kAMtithI jANe sUvarNamaya hoya te lAgatuM hatuM, ane phALa bharavAthI AkAzane tathA caraNapAtathI bhUmiLane maMDita karatA hatA. te suMdara mRgane joI devI sutArAe potAnA patine kahyuM-"svAmI! A mRga lAve, te mAre kIDA karavAne cagya che." kAMtAnA kahevAthI jANe vAyunuM juduM paDeluM vAhana hoya tema te pavanavegI mRganI pAchaLa rAjA vegathI Do. saritAnA pravAhanI peThe kaI ThekANe vakra ane kaI ThekANe sarala thaIne cAlate te mRga jarApaNa khalanA pAmyA vagara rAjAne hara laI gayo. kSaNavAre dazya, kSaNavAre adazya, keIvAra pRthvIpara, ane kaIvAra AkAzamAM calAte te mRga devakRta mAyAnI jema pakaDavAne azakya thaI paDayo, zrIvijya kara gaye. eTale azaniSa haLave haLave AvIne vanadevInI peThe ekalI rahelI sutArAne harI gayA. 5chI prasAraNI vidyAnA prabhAve e durAtmAe bIjuM sutArAnuM rUpa karIne "mane kukakuTa sape DazI" e kRtrima pokAra karyo. te pokAra sAMbhaLatAMja rAjA harine choDI pAchA vaLe. vidvAne zrema hoya te chatAM cAgane mATe tatkALa tatpara thAya che. pRthvI para ALoTatI ane zarIre pIDAtI sutArAne joIne rAjAe maNi maMtra ane auSadhInA aneka upacAra karyA. jeonI prathama pratIti joyelI hatI, tevA paNa te sarva upacAra durjana purUSamAM upakAranI jema niSphaLa thaI gayA. jenA netrakamaLa bIDAI gayAM hatAM, vadanachabI vivarNa thaI gaI hatI, urUyugaLa ane stanayugaLa kaMpatA hatA, ane jenAM sarva aMgaupAMganA saMdhi ane asthibaMdhana zithila thayA hatA-evI sutArA rAjAnA jotA jotAmAM kALadharma pAmI. pitAnI priyAne gataprANA jaI rAjA paNa gataprANa thaye heya tema ni:saM thaI mUcha pAmIne pRthvI para paDayo. caMdanane rasa mastakapara siMcatAM punaH caitanyane prApta thayela te A prakAre uMce svare vilApa karavA lAgya-"are! he maneramA! tane laI janArA deve mane luMTI lIdhe. he priyA! tArA prANathIja mAruM jIvita hatuM. hAlI ! kAMtA tArA vinA have A mANasa zokanA bhArathI AdhArabhUta staMbha vagaranA jINuM gRhanI jema tatkALa paDI jaze. are! mArI vallabhAne lebhAvanArA suvarNa mRge vallabhAnI AjJA pALavAmAM tatpara A jaDa purUSane ThagI lIdhe. mArI priyAne pratyakSa jevAne takSaka nAga paNa samartha nathI; te A kukaTa sarpanI. zI bizAta! paraMtu ahA! deva baLavAna che. te have dayitAnI pachavADe javA mATe agnimAM baLI marI prANa cheDIne A prasaratA devanuM kAMI uNuM hoya te huM pUrNa karUM." A pramANe vilApa karyA pachI rAjAe eka citA racI, ane ratimaMdiranI zayyAnI peThe e dhIra vIre sutArAnI sAthe pite besIne tene alaMkRta karI. pachI jevo temAM agni prajavalita karIne baLavAne AraMbha kare che tevAmAM be vidyAre tyAM AvyA. temAMthI eka jaNe abhimaMtrita jaLavaDe citAnuM siMcana karyuMtyAM te temAMthI aTTahAsya karatI pratAraNI vighA je sutArAnuM rUpa karIne rahI hatI te palAyana karI gaI.. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 le ] zrIvijaya rAjAne be vidhAdharae karela bacAva. 219 te vakhate "prajavalita javALAvALe agni karyAM ane gataprANu mArI priyA kayAM! vaLI aTTahAsya karatI A strI keNa! zuM A daivanATaka te nahIM hoya!" A pramANe ciMtavana karato zrIvijaya svastha thayo, eTale teNe pitAnI AgaLa saumya AkRtivALA be purUSane ubhelA joyA. "A zuM? ema rAjAe temane pUchyuM, eTale teo praNAma karI vinayathI belyA- "ame vidyAdharapati amitatejanA sevaka chIe. saMbhinnazrota tathA dIpazikha nAmanA ame be pitAputra thaIe chIe. vecchAthI tIrthanA jinabiMbane vaMdanA karavAne nIkaLyA chIe. ahIM najIka AvatAM amAe zravaNamAM duHzrava ane pazuonA karNane paNa kesarI nAkhe tevI karUNAkSaravALI A pramANenI vANI sAMbhaLI-"he mArA prANanAtha zrIvijaya! he rAjAethI sevita nAtha! are tejathI sUrya jevA he bAMdhava amitateja! parAkramavaDe balabhadra jevA he vatsa vijayabhadra! sarvadA saMnihita rahenArA he tripRSTa kulanA devatAo ! nAhAra pAsethI mRgalInI jema A duSTa vighAdhara pAsethI sutArAnuM vagara vilaMbe rakSaNa kare, rakSaNa kare." AvI vANI sAMbhaLIne amArA svAmInI bahenane koI durAtmA harI jAya che tevuM jANI zabdApAtI bANanI peThe ame te vANane anusarIne cAlyA. tatkALa hAthIe grahaNa karelI pavinInI peThe azaniSe pakaDelI capalanetrA sutArAne ame I. savAmInI bahenanA haraNanI upekSA karavAne asamartha evA amee bhrakuTI caDAvI te zatrune kahyuM-"he hatyArA vidyAdhara! devapratimAnuM caMDALa haraNa kare tema A sutArAnuM haraNa karIne tuM kayAM jAya che? are ! have tuM jIvate rahevAne nathI ame tane mArI nAkhIzuM, mATe Ayudha grahaNa kara. ame vidyAdharanA pati amitatejanA sevaka chIe" A pramANe AkSepa karI sApane ramADanArAnI jema be kRSNa sarpanI jevI be taravArane myAnamAMthI kheMcI kADhI, ame te adhama purUSane mAravAnI IcchAthI tenI sAmA thayA. te vakhate devI sutArAe kahyuM "tame yuddha karavuM choDI de,ane ahIMthI tivanamAM jAo, tyAM zrI vijaya prabhu rahelA che, te pratANI vidyAthI prANatyAga karatA haze, te tyAM jaIne tene bacAve temanA jIvavAthI ja huM javuM tema chuM "AvI sutAranI AjJAthI ame tatkALa ahIM AvyA ane amoe maMtrita jaLathI tamAre ciMtAgni bujhAvI dIdhuM. vetALanI peThe unmatta thaI aTTahAsya karatI je A nAsI gaI te sutArAnA rUpane dhAraNa karanArI pratAra vidyA hatI. pitAnI priyA sutArAnuM haraNa thayuM te jANuvAmAM AvatAM virahAgnivaDe citAnaLathI paNa adhika prajavalita thayelo zrIvijaya ati kheda pAmyuM. A pramANe joIne teo belyA- svAmI kheda karo nahIM, daivanI jema tamArAthI te keTale dUra jaze! pachI teo jAnuthI pRthvIne sparza karI praNAma karI ghaNI prArthanAvaDe zrI vijaya rAjAne vaitADhayaparvata para laI gayA. tene joI sasaMbhrAMtapaNe tarataja jANe mUrtimAna vijaya hAya, tema amitateja zrIvijayanI sAme Avyo ane tene moTA mAnathI ucita Asana para besArI AgamananuM kAraNa pUchayuM. zrI vijayanI preraNAthI te banne vidyAdharIe sutArAnA haraNane vRttAMta kahI batAvyuM. te sAMbhaLI akIrtinA kumAre bhrakuTIthI lalATane Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] : zrIvijace azanideASanI pAse mAlela ta. 5 5 muM vakra karI ane rASathI kapALa tathA netra rAtAM karI zrIvijayarAjAne kahyuM, jema zuAdhArI takSakanA mastakane khajavALe ane suI gayelA kezarIsiMhanA kezavALane ukheDe tema tamArI strI ane mArI bena sutArAnu haraNa karIne have e narAdhama azanighASa keTalu' jIvaze !" A pramANe kahIne akIrttinA putre zasrAvaraNI, madhanI ane mekSaNI vidyA zrIvijayane ApI. pachI zatrunA kALarUpa amitateje razmivega, ravivega, akakIti, bhAnuvega, sUOyazA, bhAnu, citraratha, aprabha, aratha, raviteja, prabhAkara, kINu vega ane sahasrakINu vigere potAnA pAMcaze' putrone tripRSTanA putra zrIvijayanI sAthe mahA zUravIra senA sahita camaracacA nagarImAM aneighASanI pAsethI sutArAne levA melyA. vidyAdharAnA sainyathI savA~ gaganamaDaLane AcchAdana karatA, sulaTAnA zastrothI AkAzane seMkaDo vAvALuM karatA. asakhya azvonA zabdathI sUryanA azvane khelAvatA, hAthIonInya ktithI gaganamAM khIjI meghamALAne vistAratA ane prakAzitavimAnAthI utpAtanA sUryaMne batAvatA, tripRSTane putra zrIvijaya camaracacA nagarImAM AvyA. ahiM aka kIrttinA putra amitateja azanizveSane vidyAvALA jANI peAtAnA pUNu parAkramI sahasrarazmi putranI sAthe pArakI vidyAnA cheda karanArI mahAvALA nAmanI vidyAne sAdhavA himavaMta giripara gayA. tyAM jayaMta nAmanA mahaSi kAusagga dhyAne rahyA hatA, temanA ane dharaNendranA pavitra caraNamUlamAM mAsika bhaktavaDe sAta rAtrinI pratimA dhAraNu karIne te vidyA sAdhavAnA karmoMmAM pratyeA. tevI rIte sAdhavA beThelA pitAnI rakSA karavAne mATe sahasrarazmI tatpara rahyo. tema rahetAM te pitA putrane kAMIka uNA ekamAsa vItI gayA. A tarapha camaracacA nagarInI ahAra paDAva nAkhIne rahelA zrIvijaye anizveSanI pAse eka dUta mekalcA. te te AvIne niHza kapaNe azanizveSane kahyuM ke "kAgaDAnI jema Avu lajjAkArI karmI karanArA tane dhikkAra che! dhaiya ane vIrahita purUSonu parAkrama chaLa karavAmAMja hoya che. A devInuM haraNa karIne tuM tevA chaLadhArI purUSAmAM mukhya thayA che; vaLI zrIvijayanI upara pratAraNI vidhA calAvIne dADhI ane mUcha dharI rahelA teM kevu... prekSApUrvaka kAma karyu che, te paNa vicArI ne. pratApavarDa sUrya' jevA zrIvijayane zu' tuM nathI jANatA ? je pratApa rahita hoya tevA purUSamAMja tArUM chaLa cAle che; te vIra tArI vidyAne niSphaLa karIne ahI' Avela che ane have khaLathI sutArAne laI jaze. teA hai buddhimAna ! tuM peAtAnI meLeja prathamathI sutArAne aNu kara. je praNipAtapUrNAMka sutArAne svayameva aNu karIza teA tArA jIvitanu` kuzala thaze, anyathA te mRtyu taiyAraja che." kRtanAM AvAM vacana sAMbhaLI azinaghASa meghanA gArava jevI gheAra girAthI elyeA--" are dUta ! tuM uddhRta ane nirlajja che, AvA kRta koI ThekANe mArA jovAmAM AgaiA nathI. je zrIvijaya ahI AvyA che, te te bicArA tapasvIthI zuM thavAnuM che ? kadi pakSIe merUpa ta upara jAya; tethI zuM temanAmAM parAkrama che ema samajavu? mArA eka leza mAtra parAkramathI te naSTa zaktivALA thaIne pAche cArlse jaze, kemake retInu devAlaya nadInA vegane sahana karI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 la] zrIvijaya ane azaniSanAM sainya vacce thayela yuddha. [ 221 zakatuM nathI. tethI je mAge Avyo te mAge te pitAne ghera bhale cAlyA jAya; paNa je sutArAne mAgaze te te yamarAjAne ghera jaze. A be vAtane vicArI te jAya ke rahe, game te kare. tuM paNa ahIMthI tatkALa jA ane A pramANe mArI vANI tene kahe." A pramANe azaniSanAM kahelAM vacana sAMbhaLIne te dUta nagaramAMthI nIkaLI zrI vijaya pAse AvI te ThagArAne saMdeze temane kahyo. ke pAnalamAM pavana je te saMdeze sAMbhaLI rAjA zrIvijaye pitAnI sajaja rAkhelI senAne paNa pharIne sajaja karI. zrIvijayanI senAne yuddhamAM utkaMti joIne azanighoSe yuddhanuM Atithya karavAne pitAnA putrone AjJA ApI. tatkAla azvaghoSa, zataghoSa, sahastraSa, mahAghoSa, bhImazeSa, dhanagheASa ane meghazeSa vigere sarva putre sarva sAmagrI laI yuddha karavA mATe amaracaMcA nagarInA dvAramAMthI bahAra nIkaLyA. te vakhate bane sainyamAM moTA dhvanithI zaradaRtunA megha jevAM raNavAjiMtro vAgavA mAMDyAM. pachI jemAM bANathI chedAIne uchaLatA chatrothI AkAza se caMdravALuM dekhAtuM hatuM, kapAI paDatA mastakethI jANe ghaNA rAhuvALuM hoya tema jaNAtuM hatuM, paDatA ane caLakatA zalyathI jaNe ulkApAta thatA hoya tevuM dekhAtuM hatuM, moTA madAMdhI gajenA parapara aphaLAvAthI jANe parvate aphaLAtA hoya ane rUdhiranA kAdavathI jANe bhUmi para saMdhyAnA vAdaLa vizrAMta thayAM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. temAM maghanI jema rUdhiranA pAnathI bhUta vetAla unmatta thaIne nAcatA hatA, moTA subhaTe huMkArA karIne jANe maMtrAe bhaNatA hoya tema lAgatA hatA, bANethI haNAtA hastIonA kuMbhasthalamAMthI nIkaLatA muktAphalavaDe AkAza badhuM tArAvALuM dekhAtuM hatuM ane sinyanA uDelA reNuthI jANe sarvatra pradoSakALa utpanna thaye hoya tema dekhAtuM hatuM, evuM bane sinyamAM moTuM yuddha pravatyuM. ghera gadAnA prahArathI ati mUcha pAmelA ddhAone ke temanA baMdhuo potAnA vastranA cheDAthI paMkha karI pavana nAkhatA hatA. keI tRSAtura thayelA vIrene jaLanA ghaDA laIne pharatI priyAo vAraMvAra jaLapAna karAvatI hatI. potAnI priyAonA jatAM chatAM devAMganAo AvIne "A mAre pati, A mAre pati" ema kahetI kahetI utkaMThAe kaI vIrAne varatI hatI. koI zatrune mugaTa laIne nAcate hatA. ane tenI spardhA karatuM hoya tema tenA zatrunuM dhaDa paNa tene joI nAcatuM hatuM jema vAnara eka vRkSa parathI bIje vRkSe jAya, tema keI pitAnA bhamI gayelA rathamAMthI ThekaDo mArIne bIjA rathamAM jatA hatA. keI vIra cirakALa yuddha karatAM astra khuTI javAthI pitAnA mastaka parathI zIrasANa laI te vaDe prahAra karI zatrune mArI nAkhate hate. keTalAka ddhAe badhAM ane kSINa thaI javAthI dAMta vaDe jema hAthIo yuddha kare tema bhujAdaMDathI yuddha karatA hatA. A pramANe aothI, zothI ane mAyAthI yuddha karatAM baMne sine kAMI uNe eka mAsa vItI gaye. te asaramAM pavana jema vRkSane bhAMgI nAkhe, tema zrIvijyanA sainya Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222] mahAjavALA vidyAne prabhAva. [ pa pa muM azanighoSanA kumArane mArathI pIDIta karIne lagna karI dIdhA. e pramANe jeIne vajInA jevI gadA upADI pitAnA bhagna thayelA kumArane tiraskAra karato ane zatruone trAsa pamADate azanighoSa, varAha jema nAnA sarevaramAM ane maMdarAcala jema samudramAM pese tema vidyA ane bhujAnA parAkramathI prakAzita thaI zatruonA sainyamAM peThe. tatkALa teNe amitatejanA putrone bhagna karI dIdhA. manasvI ane sAmasAme badale tatkALa Ape che. sutArAnA zrA (bhatrIjAone bhagna thayelA joIne zrIvijaya "ubhe rahe, ubhe rahe" ema belate pite azanighoSanI sAthe yuddha karavA AvyuM. banne vIre paraspara gAjatA, tiraskAra karatA pitAnI zaazakti ane vidyAzakti batAvatA, ati cAlAkIthI eka bIjAnA prahArane vaMcatA ane suraasuroe jevAtA moTuM yuddha karavA lAgyA. pachI parAkramI zrI vijaye krodha karIne khagavatI keLanI jema azanighoSanA be kaTakA karI nAMkhyA. eTale te baMne kaTakAmAMthI vaDamAMthI vaDavAInI jema sinyane bhayaMkara evA be azaniSa thayA. te bane azanighoSanA be be bhAga karyA che temAMthI cAra uddhata azaniSa thayA. te cAranA be be bhAga karyA, te temAMthI ATha azanighoSa thayA. e pramANe jema jema tenA khaMDa karyA tema tema zALinA choDanI jema hajAra azanighoSa thaI gayA. ghaNA azaniSathI viMTAI rahele patanapurane rAjA vAdaLAM vaDe vIMTAI rahelA viMdhyAdri parvatanA jevo dekhAvA lAge. evAmAM azaniSane chedI chedIne zrIvijaya zAMta thaI gaye, tevAmAM mahAjavALA vidyAne sAdhIne amitateja tyAM Avyo. pratApI ugra tejavALA amitatejane Avate joI siMhathI mRgalAnI jema azaniSanA sainika jIva laIne nAThA. "duSTa zatruone nAsavA paNa devA nahIM" evuM dhArI teNe sAdhelI mahAjavALA vidyA temanI upara che. te mahAvidyAthI sAM moha pAmIne sarva zatruo amitatejane zaraNe AvyA. gaMdhahastInA madanI gaMdhathI bIjA hAthIo jema bhAgI jAya tema amitatejane jotAMja azaniSa ukhala thaI nAThe. amitateje mahAjavALA vidyAne kahyuM ke "A durAtmAne tAre dUrathI paNa ahIM pakaDI lAvo." tatkALa sarva vidyAno aMta karanArI e mahAvidyA kepa pAmelA kALanI jema azanighaSanI pachavADe deDI. tenAthI palAyana thatAM azanigheSane keI ThekANe paNa zaraNa maLyuM nahIM. chevaTa zaraNanI IcchAe te dakSiNa bharatAddhamAM peThe. tenA-simAMtagiripara zrI RSabhadeva prabhunA caityamAM samosaraNane ThekANe eka gajavaja sthApanA karela hatA, pUrva sAgarane kAMThe AvelA te girinI upara kuzala dayAnane dharanArA baladeva muni eka rAtrinI pratimA svIkArIne rahyA hatA. teja rAtrie ghAtikarmane cheda thavAthI te mahAmunine vizvasaMkramamAM darpaNarUpa kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. temanA kevaLajJAnane mahimA karavAnI IcchAe jANe nImAyelA adhikArI hoya tema suraasure tyAM AvyA hatA ane abhinaMdana, jaganaMdana, javalanajI, vijaTI, akajhIti, puSpaketu ane vimalamati vigere cAraNa munie paNa tyAM AvI baladeva munine pradakSiNA karI namaskAra karIne pAse beThA hatA. te samaye mahAjavALA vidyA pAchaLa AvavAthI bhaya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 lA ] alabhadra munine azanidhASe karela vijJapti [ 223 pAmelA anirdeSa tatkAla samatArUpa amRtanAdrarUpa te acaLa munIzvarane zaraNe gayA. mahAjvALA anizveSane tyAM beThelA joI pAchI vaLI gaI. kemake kevaLInI sabhAmAM iMdranA vajranI paNa smRti thatI nathI. peAtAnA niSphaLapaNAthI laMjA pAmelI te vidyAe AvI, amitatejane sava vRttAMta kahI ApyuM. te vRttAMta sAMbhaLI medhadhvanithI mayUranI jema amitateja ane zrIvijaya rAjA ghaNA khuzI thayA. pachI e nagarImAMthI sutArAne zIghra laI AvavAnI maricine AjJA karI ane utkaMThAthI pUrAyelA hRdayavALA amitateja ane zrIvijaya sainya sahita pavanavegI vimAnavI sImAdriSara satvara AvI pahoMcyA tyAM prathama RSabhanAtha prabhunA biMbane vAMDhIne pachI khaladevamunine vaMdanA karI temanI AgaLa te beThA. ahI rici camaraca'cA nagarImAM praveza karI aniSeASane ghera tenI mAtAnI pAse AnyA; tyAM himapIDita nalinInA jevI, paMkamagna kamalinInA jevI, dAvAnale dugdha thayelI latA jevI, pAsamAM khaMdhAyelI mRgalI jevI, jhAkhI paDelI cadralekhA jevI, kinArApara paDelI mAchalI jevI, kha'dhane paDelI hAthaNI jevI ane marUdeNumAM rahelI huMsalI jevI atyaMta duHkhI, UpavAsa karatI mane maMtranI peThe patinA nAmanuM smaraNa karatI sutArA tenA jovAmAM AvI. ricie anidheASanI mAtAne kahyuM ke 'amitateje sutArAne lAvavAne mATe mane AjJA karI che.' eTale anirdhASanI mAtA sutArAne laIne jyAM tenA pati hatA tyAM acaLa khaLabhadra kevaLInI sabhAmAM AvI ane jANe thApaNu rAkhelI hoya tema te nirdoSa sutArA, zrIvijaya ane amitatejane arpaNa karI. pachI te prasanna thaI bhagavAna maLadeva kevaLajJAnIne vAMdI ceAgya sthAne beThI. te vakhate anidyASe nara ane vidhAdharanA iMdra evA zrIvijaya ane amitatejane mIThAM vacanathI khamAvyA. te sabhAmAM e pramANe save zAMta vairavALA thaI gayA, pachI macala svAmIe temanI zuddhi karanArI dezanA ApI. dezanAne aMte aniMdyeASe lalATe aMjali joDIne khalabhadramunine vijJapti karI--" he munivaya ! pAtAnA sthAnamAM rahelI A sutArAne hArthI jema kamalanIne hare, tema meM kAMI duSTa manathI harI naheAtI; paraMtu pUrve ekavAra huM. camaracA nagarIthI bhagavAna jayaMta muninA sthAnamAM gayeA hatA ane tyAM nivAsa karIne me' bhramaranI peThe kAMIka gaNagaNutAM sAta upavAsa karIne bhrAmarI vidyA sAdhI hatI. tyAMthI pAchA pharatA jyetiva namAM zrIvijayanI pAse rahelI A sutArA jovAmAM AvI, tene jovAmAtrathIja tenI upara krAI hetuvaDe mane akathya sneha utpanna thayA. pachI me ci'taLyuM ke A ramaNI vinA huM ahIMthI jaI zakIza nahI', kemake mArU mana jANe badhAI gayu` hoya tema tene laI. javAne utkaMThita thAya che. paNa zeSanAganA mastaka para rahelA maNinI jema A baLavAna zrIvijayanI pAsethI A zrI harI zakAya tema nathI. pachI pratAraNI vidyAthI zrIvijayane mAhita karI samaLI jema hAralatAne hare, tema meM tenu haraNu karyu", te aniti sutArAne meM mAtAnI pAse rAkhI. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224] dharmilanuM vRttAMta [parva 5 muM caMdrane paNa kalaMka che, paraMtu A sutArAmAM jarA paNa nathI. meM kadi paNa tenI pAse kAMI kuvacana karyuM nathI. te he bhagavana ! tenI upara mane ATale badhe saneha thavAnuM zuM kAraNa che? te Apa kaho." pachI bhagavate satyabhAmA ane kapilanI tathA zrI ane zikhinaMditA tathA abhinaMditAnI kathA kahI batAvI. pachI e munIzvare kahyuM ke "zrINa, abhinaMditA, zikhinaMditA ane satyabhAmAM mRtyu pAmIne yugalIo thayA hatA. tyAMthI mRtyu pAmI te cAre saudharma devalokamAM devatA thayA hatA. tyAMthI cyavIne zrISeNane jIva A amitateja the. zikhina ditAno jIva tenI patnI jAti prabhA thayA. abhinaMditAne jIva zrIvijaya thayela che ane satyabhAmAne jIva A sutArA thaye che. kapila ArtadhyAne mRtyu pAmI aneka niomAM bhamyA ane ArtadhyAnathI bAMdheluM karma akAma nijAvaDe tiyaca ni ane nArakImAM utpanna thaIne khapAvyuM. pachI bhUtaratna nAmanI aTavImAM airAvatI nadInA kAMThA upara tApasanA agresara jaTila kauzika nAmanA tapasvInI pavanavega nAmanI patnIthI e kapilane jIva zamilAyuganA nyAye dharmila nAme putrapaNe utpanna thaye. AMgaNunAM vRkSenI jema tapasvIoe lAlanapAlana karela dhamila anukrame meTo thaye eTale mAthe jaTA rAkhI pitAnA pitAnI pAse tApasI dIkSA laI teNe bAlatapa karavAno AraMbha karyo. kemake te kArya tenA pitu paraMparAe cAlyuM AveluM hatuM. hemaMtaRtumAM parvatanA paththaro jema jharaNAne sahana kare, tema himavaDe bhayaMkara evI rAtrImAM paDatA zItaLa jaLanA saMpAtane te sahana karavA lAge. grISmaRtumAM madhyAhune mAthe sUrya ane AsapAsa prajvalita dhUNIe karIne te paMcAgninA tApa sahana karavA lAgyA, jemAsAmAM meghanI vRSTivaDe pUrAyelI khINa ane sarovaramAM kaMTha sudhI jalamAM rahI aghAra maMtrane japavA lAgyA. apakAya ane pRthvIkAya vene pIDA karavAmAM uchakhala thayelA dhamile vApI, phUpa ane sarovaro khAvA ane kheDAvyA. bAlakanI peThe alpa buddhivALA teNe dAtaraDA ne kuhADA laI kRSikAranI jema potAnI meLe ghaNuM samidha ane darbha chedI nAkhyA. vaLI dhuNa jAtanA jInA dAhathI ane pataMganA paDavAthI thatA pApamAM nirbhaya thaI teNe dharmanI saghaDIe karI ane mArgamAM dIpadAna karavA mAMDyAM. bhejananI pahelAM atithinI jema kAgaDA vigere duSTa tiryaMcane teNe piMDadAna ApyAM. vaDa, pipaLA ane ariThA vigere vRkSone teNe devInI peThe pUjyA ane vAMdhA. gAnI pUjA karI, pUrA sahita jalavaDe vRkSonuM siMcana karyuM, ane sthAne sthAne jalanI parabe bAMdhI. A pramANe e mugdhabuddhi dhamile pUrvokta sarva kArya dharmabuddhithI karatAM karatAM ghaNuM kAla nirgamana karyo ane tethI prayAsa mAtra phaLa meLavyuM. eka vakhate mahaddhikanI jema vimAnapara besIne AkAzamArge jate eka vidyAdhara tene jovAmAM AvyuM tene joI "A tapanA phalathI huM bhavAMtare Avo thAuM" evuM teNe niyANuM karyuM ane anukrame mRtyu pAmyA. tyAMthI camacaMcA nagarImAM vidyAdharanA rAjA iMdrAzaninI AsurI nAmanI patnIthI tuM putrapaNe utpanna thayela che. pUrva janmanA saMbaMdhathI sutArAnI upara tane gADha saneha utpanna thaye. kemake pUrva janmanA saMskAra seMkaDe janma Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 1 lA] azanizvASe lIdhela dIkSA [225 sudhI cAlyAM Ave che. A pramANe peAtAnA pUrvabhava sAMbhaLI sutArA, amitateja, zrIvijaya ane anivega paramasa`vega ane vismaya pAmyA pachI amitateje pUchyuM-" he munitraya ! huM bhavya chu ke alabhya chuM?' alabhadra muni khelyA- A bhavathI navamA bhavane viSe A bharatakSetranI aMdara khatrIza hajAra mugaTabaddha rAjAoe sevana karAtA, cauda mahArataneA nAtha, navanidhinA Izvara, lavaNu samudra tathA kSudra himAlaya jenI maryAdA che eTalI pRthvIne svAmI ane mAgadhAdika devakumAre e sevele eve tuM pAMcamA cakravattI thaIza, ane teja bhavamAM cAsaDha iMdroe jenA caraNane sevela che evA zAMtInAtha nAme seALamA tIrthaMkara paNa tameja thaze. te vakhate A zrIvijaya rAjA te tamArA pahelA putra ane pahevA gaNadhara thaze." A pramANe sAMbhaLI zrIvijaya ane amitateje acaLa munine praNAma karIne zrAvakanA khAra vrata grahaNa karyAM. azanizveSe khalabhadra munine praNAma karI bhaktivaDe namra thaI vijJapti karI.- hai sarvajJa prabhu ! ApanA mukhathI me pUrva bhavemAM bhAgavela duHkha sAMbhaLavAthI mArU mana te AvezathI atyAre paNa ka"pe che. huM bhagavan! tamArA kahevA pramANe kapilanA janmamAM priyAnA viyeAgathI meM je Atta dhyAna karyuM hatuM, tethI vividha prakAranA vadha, cheH ane bheda vaDe bhayaMkara cenimAM utpanna thaI thaI mane bahu vAra tenuM phaLa maLyuM tyArapachI akAma nirAe mAMDa- mAMDa te duSTane jINu karI huM pU` bhavamAM manuSyapaNAne pAmyuM. paraMtu temAM paNu abhAgya ceAge jinadhama nahIM pAmavAthI tApasa thaI alpa phaLavALu ane bahu kaSTavALuM meM khALa tapa karyuM; tevA tapane pariNAme paNa pAchu niyANuM karI A camaracA nagarImAM huM vidyAdharanA pati thayA. paNa hai prabhu ! tevA niAnavALA tapanu', parastrIharaNanu' ane mahAvALA vidyAnA bhayanuM... mane teA mahAzubha phaLavALuM pariNAma AvyuM. ke jethI sa` duHkhamAMthI cheDAvanArA Apa jevA mahAtmAnuM zaraNu maLyuM. pAse rahelI vastune paNa jema aMdha na jANI zake tema jinadhane nahI. jANutA huM ATalA bhava paryaMta bhA; paraMtu have Apa mArI rakSA karo. huM vibhu ! atyAra pachI yatidhama vinA mArI eka kSaNa paNa jaze| nahIM. mATe mane hamaNuAMja dIkSA Ape." 'te ceAgya che' ema kahI munie anugraha karela azanidheASa uttama Azrayane pAmIne vinayathI amitateja pratye AkScA--" ka rUpa ghAsamAM agni samAna A javalanajaTI pratyakSa vijayI dha hoya tevA tamArA pUjya pitAmaha che; A bhagavAn A kIti ke je tRNunI jema vaibhavanA tyAga karanAra ane tapanA tejavaDe arka (sU`) jevA tamArA pitA che ane bhAvI cakravatI temaja bhAvI tirthaMkara evA tame che, te tamane praNipAta karatAM jo ke huM mAnI chuM te chatAM paNu mane kAMI lajjA nathI mATe have A camaraca'cA nagarInu` mArU rAjya ane azvaghASAdika A mArA putro ane mArU' khIju je kAMI che te badhu tamArU ja che ema jANo, juThThu jANuzA nahI." A pramANe kahI peAtAnA meATA putra azvagheSane kSIrakaMThe khAlakanI peThe amitatejanA utsaMgamAM apa`Nu karyAM. pachI B - 29 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] zrIvijaye ane amitateje dharmaceSTAmAM vyatIta karela dIrghakALa. [ parva 5 muM ikAzaninA kumAra azani ghaNA rAjAonI sAthe acaLasvAmInI pAse dIkSA lIdhI. zrIvijayanI mAtA svayaMprabhAe paNa tyAM AvI acaLasvAmInI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI balabhadra munine namIne amitateja, zrI vijaya ane azvaghASAdika pitA potAne sthAnake gayA. - apAra lamIvALA zrI vijaya ane amitateja zakra ane IzAna idranI jema puSkaLa lakSmI vaDe niraMtara ahaMnA maMdiramAM utkRSTa rIte aThThAI utsavadi AcaratA eSaNaya, ka95nIya ane prAsuka padArthanuM sAdhuone dAna ApI pitAnI samRddhine kRtArtha karatA, aneka ciMtArUpa grISmaRtuthI A prANIonI pUrva dizAnA pavana ane meghanI jema sarva pIDAne haratA, vaLI sArI buddhivALA teo rAtadivasa AtmagoSThImAM rahetA, gurUnI pAsethI zAstranA rahasyane bhAvathI sAMbhaLatA, bahIte mANasa chAyAne paNa taje tema kutIthInI goSThIne cheDI detA, kupathyanI jema akhila bhasanene tyAga karatA, keIvAra kSaNa mAtra viSayasukha anubhavatA, yogya avasare rAjyanI pApa rahita evI ciMtAne ciMtavatA ane pitApitAnA nagaramAM paNa eka manavALA thaIne rahetA teo kALa nirgamana karavA lAgyA. ekadA citya pAse AvelA pauSadhAgAramAM pisaha grahaNa karIne vidyAdharone ahaMta dharma kahetA hatA, te samaye zrI jinabiMbane vAMdavAnI IcchAe jANe dharmanI be bhujA hoya tevA be cAraNa muni te cityamAM utaryA. temane AkAzamAMthI UtaratAM joIne amitateja ubhe thaye ane ISTanA darzanathI harSa pAmIne temane vaMdanA karI. baMne munioe jinaMdrane traNa pradakSiNA karI vaMdanA karI, pachI amitatejane kahyuM-"marUsthaLamAM jaLanI jema A saMsAramAM mAnuSyatva ati durlabha che, te prApta thAya te kadipaNa tene vyartha rIte gumAvavuM nahIM ane zrI jaina dharmanA ArAdhanamAM jarApaNu pramAda karavo nahIM. kemake te dharma vinA Uttarottara mane rathane pUranAra bIjuM koI nathI." A pramANe kahI vizvane ISTa darzanavALA te baMne cAraNa muni varSAkALanA meghanI jema AkAzamArge cAlyA gayA. tyAra pachI zrI vijaya ane amitateja prativarSe zrI ahaMtanA cAmAM traNa mahatno karavA lAgyA. temAM citra ane Azvina mAsanI be aThAIonA utsava devatAo naMdIzvara dvIpe jaIne kare che ane bIjAo pitapatAnA caityamAM kare che, te pramANe caitra ane Azvina mAsamAM potapotAnA cityamAM karatA hatA ane trIjo azAzvata (aniyamita vakhatane) utsava sImAdri upara jaIne zrI RSabhanAthanA cityamAM baLadevanI jJAnabhUmine sthAnake karatA hatA. eka vakhate rAjA amitateja merUpara sUryanI jema pitAnA mahelapara pradhAnamaMDaLanA parivAra sAthe beThA hatA tevAmAM kAdava ane jaLa sukAI gayAM hoya evA grISmaRtunA sarovaranI jema tapathI jenAM mAMsa tathA rUdhira sukAI gayAM hatAM. uDheLa sAgaranI jema jenA zarIrapara nasenuM jALa dekhAtuM hatuM. cha vAMsanI jema jenA zarIranA sAMdhAo kaDakaDa belatA hatA, pragaTa karela pazunI jevuM jemanuM udara durbaLa ane bhISaNa dekhAtuM hatuM, temaja Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ] zrIvijaye tathA amitateje grahaNa karela dIkSA [227 nirdoSa tapa saMpadAnA tejathI je prakAzI rahyA hatA-evo dharmAdazaM tulya mAsakSapaNuka koI muni bhikSA mATe nagaramAM AvelA temanA jevAmAM AvyA. eka jinadarzanaja jene priya che evo amitateja temane jotAMja mahelathI utarI temanI pAse Avyo, ane traNa pradakSiNA karI vAMdhI nirdoSa annAdika vaDe temane pratilAbhita karyA. te vakhate satpAtrane ApelA anAdika dAnanA prabhAvathI vasudhArA vigere pAMca divya pragaTa thayA. evI rIte dharmaceSTA karatAM ane sukhamagna rahetAM zrI vijaya ane amitatejane hajAro varSa vItI gayAM. eka samaye amitateja ane zrIvijaya sAthe maLIne naMdanavanamAM rahelA zAzvata ahaMtane vaMdanA karavA gayA. vaMdanA karIne kutUhalathI bhamatAM bhamatAM naMdanavananI ramaNika bhUmi jevA lAgyA tevAmAM vipulamati ane mahAmati nAmanA be uttama cAraNa muni suvarNazilApara beThelA temanA jevAmAM AvyA, eTale temanI pAse jaI pradakSiNA karI vAMkIne banne zrAvaka rAjA temanI pAse besI, A pramANe dharmadezanA sAMbhaLavA lAgyA. A jagatumAM mRtyu sarva prANIonI samIpe hamezAM raheluM che, tethI kasAInA gharamAM rahelA pazuonI jema A prANIonuM jIvita capela che. je manuSya AyukSaNika che evuM jANe che tathApi dharmamAM udyama karatA nathI te mohane ja vilAsa che. janmathI mAMDIne mRtyu sudhI meha e meTo zatru che ke te manuSyanA hitakArI dharmane mUlamAMthI chedI nAMkhe che. tethI mAnavajanmanA phalanI IcchAe mahine chedIne niraMtara dharma kare ke jethI karIne "paNa manuSyajanma prApta thAya." A pramANe dezanA sAMbhaLI pitAnuM avazeSa AyuSya keTaluM che? evo temaNe prazna karyo. eTale "have mAtra chavIsa divasanuM AyuSya bAkI che e munIzvarae pratyuttara Ape. AvuM anivAkaya amegha jANI te nara ane vidyAdharanA rAjA nirvedayukta mahA pazcAttApa karatA A pamANe bolyA- "are! sadA nidrAunI jema, sadA mada pInAranI jema, sadA bALakanI jema, sadA mUchitanI jema ane sadA aparamArInI jema amoe araNyamAM ugelA puSpanI mAphaka A manuSyajanma pramAdamAMja niSphaLa gumAvI nAMkhe che." cAraNamuni temane pratibaMdha karavAne bolyA- "he mahAnubhAva! kheda kare nahIM. adyApi tamAre pravajyA levI yukta che. jema nizAne aMte thayelI caMdrati kumudavikAsanuM kAraNa thAya che, tema janmAMte paNa grahaNa karelI dIkSA kalyANanI hetu thAya che. cAraNa muninA AvA pratibaMdhathI zrIvijaya ane amitateja dharmakriyAmAM utsuka thaI pitapotAnI rAjadhAnImAM AvyA. tyAM mukhya jina caityamAM meTa aThThAIrAva karyo ane dIna tathA anAtha prANIone yathArUci dAna ApyuM. pachI pitapatAnA putrane rAjya sepI baMne rAjAoe abhinaMdana ane jagannadana muninI pAse jaI vrata grahaNa karyuM, ane tarataja pAdapapagama nAme anazana paNa aMgIkAra karyuM. te samaye zrIvijaye pitAnA pitAnuM smaraNa karyuM ane temanI adhika samRddhi ane pitAnI hina Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228] vAsudevane janma samRddhi vicArIne " huM temanA je thAuM" evuM niyANuM bAMdhyuM. niyANuM karanAra zrI vijaya ane niyANuM nahIM karanAra amitateja AyukSaye mRtyu pAmI prANata nAmanA dazamA ka5mAM utpanna thayA. tyAM susthitAva ane naMditAva vimAnanA svAmI maNicula ane divyacula nAme devatA thaI teo sukhe rahevA lAgyA. mananI IcchA pramANe vAMchita arthane siddha karanAra te devatAoe ratisAgaramAM gaDha magna thaI vIza sAgaropamanuM AyuSya sukhe nigamana karyuM ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye paMcame parvaNi zrIzAMtinAthadevasya zrISeNAdibhavapaMcakavarNano nAma prathama saH || 8 | sarga ra je. A jaMbudvIpamAM prASyidehanA AbhUSaNa rUpa ramaNIya nAmanA vijayamAM sItA nadInA dakSiNa taTane viSe pRthvInA zubha vyuhane karanArI parama samRddhi vaDe zubha ane zubha lakSamInuM sthAna zubhA nAme eka nagarI che. temAM sthiratAmAM merU je ane gAMbhIryamAM sAgara je timitasAgara nAme rAjA hato. tene asarAnI saubhAgya saMpattine parAbhava karanAra ane zILanI dhurAne dharanAra vasuMdharA ane anuddhArA nAme be patnI hatI. naMditAvatta vimAnamAMthI vI amitatejane jIva vasuMdharA devInA udaramAM avataryo. sukhe sutelI vasuMdharA devIe balabhadranA janmane sUcavanArA cAra mahA svapna mukhamAM praveza karatAM joyAM. te samaye tene utpanna thayela paramAnaMdathI parAbhava pAmI hoya tema nidrA dUra gaI, eTale rANIe rAjAne vijJapti karI ke "prANanAtha! meM Aje svapnamAM vAdalamAM caMdra praveza kare tema sphaTikanA giri je cAra dAMtavALe hAthI mukhamAM praveza karate je zaradaRtunA vAdaLAne banAvela hoya te nirmala kAMtivALe, uMcI kaDhavALe ane sarala paMchavALe garjanA karate vRSabha mArA jevAmAM AvyuM; dara prasaratAM kiraNanA aMkurothI jANe dizAeAne karNAbharaNu racate heya te caMdra avaleka, ane tyAra pachI guMjArava karatA bhramarAothI jANe zatamukhe gAtuM hoya tevuM ane vikAsa pAmelA kamaLa vaDe paripUrNa sarovara joyuM. he svAmI ! A svapnanuM zuM phala prApta thaze te mane kaho. uttama svapnane mATe sAmAnya mANasane pUchavuM anucita che." rAjAe kahyuM"he devI! lakSamIvaDe deva je ane lakattara baLavALe tamAre balabhadra putra thaze. tyArathI jema ratnagarbhA pRthvI nidhAnane ane vaMzalatA muktAphaLane dhAraNa Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 ] vAsudevane janma. | [ 229 kare tema vasuMdharA devIe garbha dhAraNa karyo. te mahAdevIe garbha samaya pUrNa thatAM zrIvatsanA cinhavALA, vetavarNavALA, pUrNa avayavavALA ane saMpUrNa lakSaNane dharanAra eka suMdara putrane janma ApyuM. putranA janmathI timitasAgara rAjA pArvaNu idunA udayathI sAgaranI jema harSa pAme. pitAe bArame divase bAra sUrya jevI kAMtivALA te putranuM aparAjita nAma pADayuM. putrane jotAM, cuMbana karatAM, AliMgana karatAM ane utsaMgamAM besAratAM mahArAjA, dhanane prApta karanArA nirdhananI jema kadipaNa virAma pAmatA nahatA. tyAra pachI keTaleka kALe susthitAvarta vimAnamAMthI cyavIne zrIvijayane jIva anuddharA devInI kukSimAM avataryo. te samaye sukhe sutelI anuddharAdevIe rAtrinA zeSa bhAge potAnA mukhamAM praveza karatAM sAta svapna joyAM. temAM prathama kuMkuma jevI arUNa kesara, caMdralekhA jevA nakha ane camaranA jevA paMchavALo kizora kezarIsiMha je. pachI suMDhamAM pUrNa kuMbhane dharanArA be hAthIe kSIra jalathI abhiSeka karAtAM padmAsanA lakSamIdevI joyAM. pachI moTA aMdhakArane TALanAra, rAtrine paNa divasa karanAra ane pracaMDa tejane prasAranAra sUrya avaka. pachI svaccha ane svAdiSTa jalathI pUrNa mukha upara puMDarIka kamaLathI aciMta, suvarNathI ghaDe ane puSpamALAthI zubhato pUNa kuMbha je. pachI vividha jalacara prANIothI bharapUra, ratnasamUhathI prakAzita ane gagana paryata uchaLatA taraMgovALe samudra avaleka. pachI paMcavaNa maNinI jAtinA prasaravAthI gaganAMgaNamAM idradhanuSyanI zobhAne dharate ratnane saMcaya che ane chelle dhUmra rahita, javALAethI AkAzane pallavita karate ane jovA gya sukhadAyaka prakAzavALe agni avaleka, A pramANe sAta svapna joI jAgrata thayelI anuddharA devIe te patinI pAse nivedana karyA. te sAMbhaLI rAjAe kahyuM-"tamAre vAsudeva putra thaze." svapnaphaLa sAMbhaLI devI khuzI thayA. samaya AvatAM AkAza jema meghane janma Ape, tema devIe netrane utsava ApanAra ane nIla kamaLanA jevA zyAma varNavALA kumArane janma Apyo. anuddharAnA udarathI utpanna thayelA e mahAvIryakumAranuM rAjAe moTA utsavathI anaMtavIrya evuM nAma pADayuM. haMsa jema eka kamalathI bIjA kamala5ra jAya tema rAtri divasa dhAtrIonA utsaMgamAM pharyA karato te rAjakumAra haLave haLave vRddhi pAme. anukrame vadhelA ane ramaNIoe joyelA e ramaNIya AkRtivALA vAsudeva potAnA moTAbhAInI sAthe mitranI jema ramavA lAgyA. jANe varSARtu ane zaradaRtunA megha eka ThekANe maLyA hoya tema ta ane zyAma zarIravALA e baMne bhAIe zebhatA hatA. egyavaye temaNe lIlA mAtramAM sarva za zIkhI lIdhAM "tevA purUSone pUrva bhave abhyAsa karelI vidyA svayameva prApta thAya che. temaNe gurUnI pAse evo abhyAsa karyo ke jethI teo gurUnA jJAnane jIvADanAra thaI paDayA. anukrame teo laddamInuM vAsagRha ane maMtrataMtra vagaranuM kAminIjanane kAmaNurUpa yauvanavaya pAmyA. ekadA vividha atizayavALA svayaMprabha nAme muni tyAM padhAryA. temaNe nagaranI bahAra 1 pUrNimAne caMdra Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230] vAsudevanI rAjasabhAmAM nAradanuM Agamana. [ parva 5 muM upavananA koI bhAgamAM nivAsa karyo. te samaye azvakrIDAmAM catura rAjA stimitasAgara azvane khelAvavA mATe nagaranI bahAra nIkaLe. unmatta ane zAMta ane khelADI azvakrIDAmAM revaMtakumAra je te rAjA zAMta thaIne teja vanamAM Avyo. ghaNA tarUNa vRkSethI jANe temAM megha vizrAma levA AvyA hoya tevuM, nIkavaDe jharaNuM vALe giri heya tevuM, kadalInA patrathI jANe pAMthajanane paMkha karatuM hoya tevuM ane sarvatra ugelI lIlerIthI jANe marakata maNithI taLa bAMdhyuM hoya tevuM te vana dekhAtuM hatuM. elAIcI, lavIMga, keLa ane cAreLInI khuzabene vahana karatA sukhakArI pavane temAM mArjana karanArI dAsInuM kAma karatA hatA. pRthvI para raheluM jANe naMdana vana hoya tevA te udyAnamAM rAjA harSathI netrane sthira karate peThe. kSaNavAra vizrAma laI AgaLa joyuM te azokavRkSanI nIce dhyAna dharatA pratibhAdhArI munine joyAM. tatkALa zIta lAgavAnI jema bhaktithI te romAMcita thaI gaye. muni pAse jaI traNa pradakSiNA daIne vaMdanA karI. munie pitAnuM dhyAna pArI dharmalAbha rUpa AziSa ApI. satparUpe AraMbheluM kArya bIjAnA hitane mATe choDI de che. pachI svayaMprabha munie jevA joIe tevA udAharaNathI zrotAne jANe pratyakSa anubhava karAvatI hoya evI dharmadezanA ApI. te dezanA sAMbhaLI rAjA kSaNavAramAM pratibaMdha pAme. ghera jaI pitAnA putra anaMtavIryane rAjyAsane besAryo, anaMtavIrya tathA aparAjIte jene nigametsava kare che evA rAjAe svayaMprabha muninI pAse jaI dIkSA grahaNa karI. e mahAtmAe dusaha parIsahone sahana karI mUla guNa ane uttara guNa cirakAla pAlana karyA. chevaTe daivage tenAthI manavaDe cAritranI virAdhanA thaI gaI, tethI mRtyu pAmI te bhuvanapati nikAyamAM camareMdra thayA. niHsIma parAkrama rUpa dhanavALe ane devatAthI paNa aparAjita e anaMtavIya pitAnA bhAI aparAjItanI sAthe pRthvInuM rAjaya karavA lAgyuM. eka vakhate kaI vidyAdharanI sAthe te baMne bhAIone pavitra maitrI thaI gaI. satpana saMsarga purUSanI sAtheja thAya che. te vidyAdhare temane mahAvidyA ApI ane "A vidyAnuM tame sAdhana karaje " e upadeza ApI te vaitAtya giripara pitAne sthAnake gaye. anaMtavIrya ane aparAjitane barbarI ane kirAtI be dAsIo hatI te gIta, nATaya vigere kalAmAM ghaNuM kuzaLatA dharAvatI hatI. raMbhAdika apsarAethI paNa suMdara gAyana ane nRtya karatI te yuvatIo balabhadra ane anaMtavIryanA cittanuM raMjana karatI hatI. eka vakhate balabhadra ane vAsudeva te ramaNIonI pAse sabhAmAM uttama nATaka karAvatA hatA; tevAmAM caMcaLa zikhAne dhAraNa karanAra, sarva sthAnake chuTathI pharanAra, sarvatra kalaha jevAmAM kautuvALA ane sthiratAmAM mArA jevA asthira nArada pharatAM pharatAM e sabhAmAM AvI caDyA. tridaMDadhArI nAradanA hAthamAM vINA hatI, akSasUtra, brahmasUtra ane kopIna dharyA hatA, vaNe ta hatA, haMsanI jema AkAzamAM cAlatA hatA, suvarNanI pAdukA upara paga rAkhela hatA ane hAthamAM kamaMDala hatuM te vakhate barbarI ane kirAtInuM manahara nATaka Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 je] nAradamunine damitAri rAjAnI sabhAmAM praveza jovAmAM baMne bhAIonAM mana vyAkSipta hovAthI temaNe nArada RSine mAna ApyuM nahIM, tethI nArade kepa karIne vicAryuM ke "A mada bharelA purUnI pAse huM abhyAgata thaIne AvyuM, tathApi teo mane mAna ApavAne UbhA thayA nahIM. are A nIca ceTIonA nATakane bahu mAna Ape che, ne huM Avyo chuM chatA teo hIna jananI peThe mArI sAmuM paNa jetA nathI! tethI dAsIpara prIti rAkhanArA A bane adhama purUSane tenI avajJAnuM phaLa hamaNAja huM batAvuM." A pramANe ciMtavI nArada pavananI peThe vaitADhavyagiri upara rahelA damitAri rAjAnI pAse gayA. lakSamIvaDe IMdra jevo vidyAdharane rAjA damitAri seMkaDo vidyAdharanA parivAra sAthe beThe hate. te dUrathI nAradane AvatA joI siMhAsana ane pAdukAne tyAga karI sasaMjamapaNe tene mAna ApavAne ubhe thaye. temane besavAne siMhAsana apAvyuM. "tevA traSiene jeTaluM mAna apAya teTaluM thoDuM che.' nArada te siMhAsana para nahIM besatAM pitAnI sAthe lAvelA darbhanA Asana paraja beThA. mahAtmAo bhakitane ja icche che, vastune icchatA nathI, traNa khaMDane vijaya karanAra te rAjAne nArade kahyuM-"vidyAdharanA rAjA ane moTA parAkramavALA he trikhaMDezvara ! tamAruM kalyANa thAo. he rAjana ! rAjya, deza, nagara, gotra, saMbaMdhI, parigraha ane te sivAya je je tamArA saMbaMdhamAM hoya te sarvane kuzaLa che?" damitArI bolya-"munivarya! mAre sarvatra kuzaLa che, temAM paNa tamArA anugrahathI vizeSa kuzaLa che. mahAzaya! Apane eka vAta pUchuM chuM ke tame niraMtara svachaMdapaNe AkAzamAM phare che te kaI ThekANe pUrve na joyeluM hoya tevuM kAMI Azcarya tamArA jevAmAM AvyuM che?" A prazna sAMbhaLI "have ApaNe mane ratha siddha thaI cukyo evuM manamAM ciMtavI harSavaDe kapala praphullita karatA nArada damitAri rAjA pratye bolyA-"he rAjana! A pRthvImAM bramaNa karavAnA phaLarUpa, devalekamAM paNa na saMbhave tevuM eka Azcarya Aje ja mArA jevAmAM AvyuM che. zubhA nAmanI mATI nagarImAM Ajeja krIDAne mATe huM gaye hatuM, tyAM anaMtavIrya rAjA sabhAmAM beThelA hatA ane tenI pAse barbarikA ane kirAtI nAmanI be ramaNIo Azcarya pamADe tevuM nATaka bhajavI batAvatI hatI. huM kautukathI svargamAM ane pRthvI para pharyA karUM chuM; paNa evuM adbhuta nATaka keI ThekANe mArA jevAmAM AvyuM nathI. he rAjA! saudharma devalekanA jema zakeMdra tema A vijayAddhamAM Azcarya rU5 vastumAtranA tame ja pAtra che, tethI jyAM sudhI tame e nATaka karanArIne ahIM lAvaze nahIM tyAM sudhI tamAre vidyA, parAkrama,teja, hukama ane rAjya game tevAM hoya te paNa te zA kAmanAM che? kAMI kAmanAM nathI." A pramANe kahI nArada muni pRthvImAM jema bIja vAve tema svArtha siddha karavA mATe tyAM kalezabIja vAvIne AkAza mArge cAlyA gayA. emanAM vacana sAMbhaLatAM ja traNa khaMDanA aizvaryathI gava pAmelA damitAri rAjAe aparAjitanA baMdhu anaMtavIryanI pAse hata meka. te kuta zubhAnagarImAM AvI agraja baMdhu sahita sabhAmAM beThelA anaMtavIryane namaskAra karI vacananI viziSTa racanAthI A pramANe be-"he rAjana ! A ardha vijayamAM je kAMI adUbhuta vastu Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] damitArie anaMtavIrya (vAsudeva) samakSa mokalela dUta. [ pa pa muM utpanna thAya te sarva rAjAdhirAja damitAri rAjAnI ja che ema samajavuM, temAM kAMI saMzaya rAkha nahIM; tethI tamArI pAse je barbarI ane kirAtI nAme be prakhyAta nATakakArikA che tene mahArAjA damitAri tarapha mokalI de. je sarva rAjyanA svAmI thAya tene rAjyamAM ceTI vigere je kAMI uttama padArtha hoya te sarva svAdhina karavA ja joIe, kemake ghara ApyuM te pachI zuM temAMnI sarva vastu jUdI rahI zake ?" AvAM dUtanAM vacana sAMbhaLI anaMtavI kahyuM-"he dUta! tuM hamaNAM cAlyo jA, huM ja vicArIne pachI tatkALa te dAsIone mekalI ApIza." A pramANe kahevAthI dUta harSa pAme, ane savara pAchA karIne damitAri rAjAne siddhaprAya thayeluM prayajana kahI ApyuM. pracchanna agnivALA be kuMDa hoya tevA guDha krodhavALA aparAjita ane anaMtavIrya bane dUtanA gayA pachI vicAra karavA lAgyA-"rAjA damitAri AkAzagamana ane vidyAsiddhinA baLathI ApaNuM upara AvuM zAsana pravartAve che, te sivAya bIjuM tenI pAse koI adhika nathI. ApaNane paNa mitra vidyAdhare je vidyA pUrve ApelI che tenuM hamaNAja sAdhana karIe, te pachI e varAkano ze bhAra che?' A pramANe bane bhrAtA ciMtavatA hatA tevAmAM ja jANe saMketa karI rAkhelI hoya tema tyAM prajJapti vigere vidyAo pragaTa thaI, ane vidyutanA tejanI jevA udhotane dharanArI,vividha alaMkAra bhUSita ane vicitra divya vastrothI alaMkRta te vidyAo aMjaLa joDI kahevA lAgI-jene sAdhavAnI tame IcchA kare che te ja ame vidyAo chIe. pUrva janmamAM tame amane siddha karelI hovAthI atyAre tamArI AgaLa vagara prayAse prApta thayelI chIe. he mahAbhAga! maMtrAamAM devatAnI jema ame tamArA zarIramAM saMkramaNa karazuM, mATe have je AjJA hoya te batAvo." AvAM te vidyAonAM vacana sAMbhaLI temaNe kahyuM ke vimastu' eTale tatkALa te vidhAo pUrva pazcima samudramAM jema saritAo praveza kare tema temanA aMgamAM pravezita thaI. teo svabhAvathI baLavAna te hatA; temAM A vidyAnA prabhAvathI kavacadhArI siMhanI jema adhika baLavAna thayA. pachI gaMdha ane manahara puSpothI temaNe vidyAonI pUjA karI. vivekI jana kyAre paNa pUjyanI pUjAno kama ullaMghatA nathI. A arasAmAM damitAri rAjAe mokalela dUta punaH vegathI tyAM AvyuM ane tiraskArathI be-"are! mUrkhanI peThe ajJAnapaNAne lIdhe tame banne yuvAnoe svAmI tarapha Avo anAdara kema AraMbhe che? ame ceTIene tarata mokalI ApIzuM A pramANe kahIne adyApi kema mekalI nahi? zuM tamAre maraNa pAmavAnI IcchA che? mane te tame kharekhara mUrkha lAge che. te mahArAjAne kepa haju tame jANyA nathI. huM dhAruM chuM ke A be ceTIne nhAne tamArA upara be kRtyA(riSTa) AvelI che. te tamArUM mULamAMthI umUlana karyA vagara jaze nahIM. tame bIjuM vizeSa Apaze nahi paNa ceTikA te Ape. nahIM te mahArAjA damitAri tamane ane tamArI rAjyalakSmIne japta karI laI leze." jo ke vAsudeva anaMtavIrya samartha che, tathApi 1 emaja thAo, Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 ] damitAranI sabhAmAM balabhadra ne vAsudevane ceTarUpe praveza. [233 kopane gUDha rAkhI hAsyavaDe adhara pallavane hasAvatA hasAvatA zAMtatAthI belyA-"mahArAjA damitAri meTA mUlyavALA ratnanI, ghaNA dravyanI, ghaDAo ane rAjedronI bheTa ApIne saMtuSTa karavA yogya che, te mahArAjA je mAtra A be ceTIothI ja saMtuSTa thatA hoya te teone laI tuM Aje apAna kALeja jA." A pramANe kahyuM eTale pitAnI takaLAne kRtArtha mAnate te dUta pitAne ApelA utArAmAM gaye. hatanA gayA pachI banne viree staMbha upara gRhanA bhAranI jema ane dharI upara gADAnI jema potAnA rAjyane bhAra maMtrIo upara AropaNa karyo. pachI damitAri rAjA ke che ema tene najare jovAnA kautukathI teija vidyAnA prabhAve barbara ane kirAtInuM rUpa dhAraNa karyuM. e purUSa rUpa ceTIoe dUtanI pAse AvI "anaMtavIrya ane aparAjite damitAri rAjAne mATe amane mokalI che" ema kahyuM eTale banane ceTIonI sAthe te dvata harSa pAmate tyAMthI cAlyuM. tatkALa vaitADhaca giripara AvI teNe damitAri rAjAne vijJapti karI-"mahArAjA! jema asure camareMdranI AjJAne, devatAe iMdranI AjJAne, nAgakumAre dharaNaMdranI AjJAne ane pakSIo garUDanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI, tema A ramaNIya vijayAddhamAM sarva duSTa rAjAone zikSA karanAra evA tamArI AjJAne keI ullaMghana karatA nathI. temAM paNa aparAjita ane anaMtavIrya te vizeSapaNe namra thaI mastaka para mugaTanI jema tamArI AjJAne sadA dhAraNa kare che. A barbarikA ane kirAtI nAme naTIratna temaNe tamAre mATe bheTa karavA mane apela che." damitArie saumyadaSTithI baMne ceTInuM avalokana karyuM. je guNa janakRtie sAMbhaLavAmAM Ave che, te tenA jJAtAone anurAga karanAre thAya che." pachI tarataja damitArie nATakane abhinaya karavA temane AjJA karI. apUrva vastu jovAnI IcchA jarApaNa kALakSepa sahana karI zakatI nathI. mahArAjAnI AjJA thatAM te pAtrarU5 naTIo raMgabhUmimAM AvI, ane pratyAhArAdika aMgethI pUrva raMga karavA lAgI. raMgAcArye puSpAMjalithI raMgapUjA karI. gAyakadi parivAra gya dizAe beThe. naTe AvI nAMdIvAdapUrvaka nAMdIpATha karyo. nAMdI thaI rahyA pachI aMga sahita prastAvanA abhinaya zarU karyo. pachI gAyikAjane vicitra nepacca dhAraNa karI jAtirAga sahita pAtranA pravezane sUcavanArI muvAgIti gAvA lAgyA. pachI prakRti, avasthA, saMdhinA aMga ane saMdhivaDe unnata evA rasa sAgara nATakane abhinaya zarU thaze. ekAMta sukhAmRtanA siMdhurUpa saMpraga zRMgArathI, te te dukhI avasthAnA kAraNarUpa viprayAga zRMgArathI, te te paraspara saMghaTTananA upagathI ane sarva vighanA parihArathI koI kaI prasaMge kAmadevanA sAmrAjyanI saMdhi ane vigrahanI kalapanA thavA lAgI. nepathyamAM AvelA moTA peTavALA, dAMtALA, laMgaDA, kubaDA,cIkhalA, chuTA 1 bara B - 30 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234] ceTIoe sabhAjane samakSa batAvela addabhuta abhina. [5 5 muM kezavALA, mAthe TAlavALA, kANA, beDeLA, apAne ghaMTa bAMdhanAra, aMge bhasma lagAvanArA, kAkha ane nAsikA vagADanArA, kAna ane bhrakuTI nacAvanArA, bIjAnI bhASAne anuvAda karanArA ane paTavaDe mugdha karanArA keTalAka vidUSaka ane viTapurU gAmaDIA purUSanI peThe AvI AvIne nagaranA catura purUSane hasAvavA lAgyA. AkAzavANuM, daivane upAlaMbha, azupAta, asthAne yAcanA, bhUmi para AleTana, rUdana, bhUgupAta (bhairavajava), gaLephAMso, jaLa tathA agnimAM praveza, viSabhakSaNa, zaghAta, hRdayatADana, samRddhine nAza ane ISTane vadha-ItyAdika aneka dekhAthI dUra lekone paNa AA karI azupAta karAvavA lAgyA. teo kaIvAra dAMta tathA hoThanA pIDavAthI, netranI ratAzathI, bhrakuTInA caDAvavAthI, gAla vagADavAthI, karatala pachADavAthI, pRthvI phADavAthI, Ayudha kheMcavAthI, rUdhira AkarSavAthI, vegavaDe deDavAthI, prahAra sahita laDAIethI, gAtranA kaMpAvavAthI, apAta karavAthI, strInA apaharaNathI ane sevakenA tiraskArathI dhIra purUSone paNa kaMpAvatA hatA. koIvAra gAMbhIrya, dhairya, cAturya tathA tyAgAdika ujajavaLa guNa, hRdayanA jussA, parAkrama, nyAya ane draDha pratijJA vigere dekhAthI je svabhAvathI bhIrU hatuM temAM paNa parAkrama pragaTa karatA hatA. tALavuM, kaMTha ane hoThanA zeSAvAthI, capaLa netravaDe avalakavAthI, karakaMpathI, svarabhedathI, vivarNa batAvavAthI, sarala cinhAthI, pretAdika vikRtarUpa batAvavAthI ane temanA svarane saMbhaLAvavA vigerethI keIvAra sarva sabhAjanene trAsa pamADI detA hatA. keIvAra aMgane saMkeca, hadayane udvega, nAsikA ne mukhane viSama dekhAva, thuMkavuM, vAraMvAra heThane maraDavA tethI ane durgadha, vamana, vraNa, kIDAeAnuM darzana ane zravaNa vigere bIbhatsa dekhAthI sarva sAmAjika leke manamAM atyaMta duHkhI thatA hatA. keIvAra lecananA vistArathI, ninimeSa jovAthI, haida, abu ane pulakAvaLInA darzanathI, sAdhuvAdathI, divya AlekathI, Icchita vastunI prAptithI ane iMdrajALanA dekhAvathI sahasA sabhAsadene vismaya pamADatA hatA. keIvAra mULottara guNethI, dhyAnathI, adhyAtma graMthanA ciMtanathI, sadgurUnI upAsanAthI, devapUjAdikathI ane vairAgya, saMsAramaya ane taravajJAnAdikanA dekhAvothI viSayasvAdamAM lubdha purUSane paNa zAMti pamADI detA hatA. evI rIte sava naTe je je rasane abhinaya karatA, te te rasamAM sarva sabhAjane tanmaya thaI jatA hatA. prathama kahI batAvelA sarva abhinaye yathArtha paNe karI batAvavAthI jANe te sarva pitAnI samakSa khaDuM bane ja che tema samAjane samajatA hatA. catura janemAM agraNI mahArAjA damitAri A nATakane vidhi joI A be ceTI saMsAramAM ratarUpa che ema mAnavA lAgyo. pachI kapaTathI naTI thayelA te baMne vIrene rAjAe pitAnI kanakazrI nAme putrI nATakazikSAne mATe arpaNa karI. e ramaNIya rAjakanyAnuM pUrNa caMdra jevuM mukha hatuM, trAsa pAmelI hariNIne jevAM locana hatAM. pakava biMbaphala jevA adhara hatA, zaMkhanA jevI grIvA hatI, kamaLanA jevI bhUjAo hatI, suvarNa kuMbhanI upamAne pAmelAM stana hatAM, vajInA madhyabhAga jevuM kRza udara hatuM, vApikA jevI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 ] anaMtavIryane jovAnI kanakazrIne thayela prabaLa IcchA [235 gaMbhIra nAbhi hatI, nadItaTa je kaTipradeza hatuM, karamanA jevA urU hatA, mRgI jevI jaMghAo hatI, kamaLa jevA hAthapaga hatA, sarva aMga lAvayajaLamAM magna thayA hatA, kaMThamAM madhura AlApa zobhate hato ane te zirISa puSpanA jevI komaLa hatI. AvI yauvanavayane prApta thayelI manahara bALAne joIne kapaTathI ceTI thayelA vIroe tene vAraMvAra madhura AlApe bolAvIne sarva prakAranA abhinaya sahita sarva nATakane vidhi nibaeNasaMdhi sudhI zIkhaDAvI dIdhe. te kapaTaceTIe nATakanA madhyamAM mahAbhuja anaMtavIryanA utkRSTa rUpa, zauryAdi guNanuM gAna karatI hatI. eka samaye kanakazrIe pUchayuM-"are yuvatIo ! kSaNe kSaNe jenA guNa tame gAyA kare che te purUSottama anaMtavIrya keNa che?? mAyAceTI thayelo aparAjita hAsya karI be-"he zubhAnane ! A vijayamAM zubhA nAme eka moTI nagarI che. temAM guNane sAgara ane pratApe sUryarUpa svimitasAgara nAme rAjA che. te mahAtmAne vinayanI bhUmirUpa ane zatruothI aparAjita aparAjita nAme jayeSTha putra che ane nirmaLa guNothI akaniSTha evo anaMtavIrya nAme kaniSTha putra che. e anaMtavIrya rUpathI kAmadevane jItanAra, zatruonI garvagraMthIne teDanAra, dAtAra, draDha pratijJAvAna ane zaraNAgata vatsala che. tenI bhujA zeSanAga jevI laMbAyamAna che. bhujAtara ( hadaya) zilA jevuM vizALa che, te lakSmIne vAsAgAra ane pRthvIne AdhArabhUta che. AzritarUpa kamaLane sUrya ane dAkSiNyatAne kSIrasAgara che. ame alpabuddhivALA te mahAtmAnA keTalA vakhANa karIe ? sura, asura ane manuSyomAM tenA jevo bIje kaI purUSa nathI, te sAMbhaLI kanakathI jANe te pitAnI AgaLaja raheluM hoya tema tene jovAne pavanathI haNAyelI sarasInI jema utkaMThAvALI thaI gaI. mAMcanA niSathI jANe sAkSAta kAmadevanA bANathI bhedAyelI hoya ane nispada putaLI hoya tema stabdha thaI cittamAM vicAra karavA lAgI ke "jenA sadguNa anaMtavIrya dhaNI che te dezane, te nagarIne, te prajAne ane te sIjanane dhanya che. dUra rahele candra paNa piyaNane AnaMda Ape che ane AkAzamAM rahele megha mayUrIne nacAve che. temane te devanI anukuLatAthI te ghaTita rIte thAya che, paNa mAre ne anaMtavIryane te kevuM daiva haze? tene mArI sAthe patibhAva thavo te dUra rahyo, paNa tene huM dekhI paNa kema zakuM? vaLI AvA mane rathanI siddhi karI ApanAra mitra paNa A jagatamAM durlabha che." A pramANe ciMtA karatI kanakazrIne joI igitAkArathI tene mane gatabhAva jANanAre aparAjita bolyA- "are mugdhA! aparAjitanA anujabaMdhu anantavIryanA guNa mArA mukhathI sAMbhaLI tame zalya pIDita che tema zA mATe kheda pAme che? tamArI zuM tene jovAnI icchA che? himapIDita padminInI peThe glAna thayelI kanakazrI dIna karatAM paNa dIna thaI svarabhedathI bhAMgetuTe akSare bolI-bahena ceTI! anantavIryane jovAnI je mArI IcchA te karavaDe candrane grahaNa karavAnI IcchA jevI che, paga vaDe AkAzamAM cAlavAnI IcchA jevI che ane be bhujAvaDe samudra taravAnI IcchA jevI che. e sundara zubhAnagarInA adhipati huM madabhAgyAne daSTigocara Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236] kanakazrIe anaMtavIryane pANigrahaNa karavA karela mAgaNI. [ parva 5 muM zI rIte thAya? mAre te mane ratha kare te paNa kaNarUpa che." ceSTA mAyAnIe kahyuM-"bhadra! che tene jovAnI tamArI IcchA hoya te kheda kare nahIM. huM hamaNAja temane batAvIza. mugdhA! mArI vidyAzaktithI vanamAM jema vasaMta ane malayAnila Ave tema te anantavIrya ane aparAjitane huM ahIM lAvIza." kanakazrI harSathI belI-"priya bahena! tamArAmAM sarva vAta saMbhave che. kAraNake te guNasamudra banne vIraratnanA tame pArzva vastI che. tamArA AvA bhASaNathI mArUM daiva anukULa che ema huM mAnuM chuM. jarUra ke mArI kuLadevatA tamArA mukhamAM utaryA che. he kalAvatI ! tame hamaNAja tamArI vANI saphaLa karo. tevA nararatnano parivAra paNa miyAbhASaNa karato nathI." jANe deva saMtuSTa thayA hoya tema rUpathI kAmadeva jevA anaMtavIrya ane aparAjita A pramANe vArtAlApa thatA hatA tevAmAM potapotAnuM svarUpa pragaTa karyuM. pachI aparAjita be -"bhadra! jenA guNe huM kahete hatuM te mAro bhrAtA A anaMtavIrya che. juo, te barAbara che ke nahIM? meM tene rUpavaibhava cheDe varNavyuM hatuM, kAraNa ke te vANIthI agocara hatuM, have tene netrocara kare, tene jotAMja damitAri rAjAnI kanyAmAM ekIsAthe jusso, vismaya, lajajA, prameha, mada ane capaLatA pragaTa thayAM, ane aparAjitane zvasura tulya mAnI te bALA uttarIya vastrathI ghuMghaTe vALI maryAdA karI ubhI rahI. tatkALa kAmadevarUpa meghanA mahadayathI anaMtavIya paNa puSita kadaMbanI jema romAMcita thaI gaye. mRgekSaNa kanakazrI sahaja vAramAM ja mAna ane lajajA cheDI teija hUtIpaNuM svIkArI A pramANe belI A vaitADhayaM parvata kayAM! zubhAnagarI kayAM! nArada pAsethI pitAe sAMbhaLeluM ceTInATaka kayAM! tamArI pAsethI ceTI mATe pitAzrInuM mAnavuM kayAM! ceTIrUpe tamArA bannenuM ahIM AvavuM kayAM! nATakazikSA mATe tamane mArUM seMdhavuM kyAM! Aryaputre kareluM tamArUM guNakIrtana kayAM? ane chevaTa tamee pratyakSa kareluM AtmasvarUpa kayAM? A sarva asaMbhavita chatAM paNa mArAM bhAgyathIja saMbhavita thayeluM che. jevI rIte tame mArA nATayAcArya thayA hatA, tevI rIte ja have mArA pati thayA che. tethI je saMprati kAmadevathI mane bacAvaze nahIM, te tamane mArI hatyA lAgaze. prathama zravaNamAtrathI tame mAruM hRdaya grahaNa kareluM hatuM, have mArA pANinuM grahaNa kare, prasanna thAo ane mArI para anugraha kare. A vaitADhaya parvatanI dakSiNa ane uttara zreNImAM vasatA yuvAna vidyAdharomAM tamArA jevA varane abhAva che. mArA sArA bhAgye jIvalekanA caMdrata ane jIvanaSadha tame prApta thayA che." anaMtavIra harSathI kahyuM-"he subru! he subhage ! je tamArI evI IcchA hoya te cAle, uke, ApaNe bhAnagarIe jaIe." kanakazrI belIhave A mArA prANa upara tamArUM ja rAjaya che, paNa vidyAnA sAmarthyathI durmada thayele mAro pitA ghaNe duSTa che, tethI te mATe anartha kare ane te anarthanuM sthAna huM thAu tene mane bhaya che, jo ke tame baLavAna che paNa ekAkI ane aa rahita che." anaMtavIrya hAsya karIne kahyuM-"kAtare'! bhaya pAmaze nahIM. sarva rIte baLavAna evo paNa tamArA pitA mArI - 1 he bIkaNa strI!. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [237 saga 2 damitAri ne anaMtavIrya vacce yuddha. sAthe yuddha karavAmAM zA hisAbamAM che? he priyA! kadI kaI bIje pachavADe yuddha karavAnI IcchAe Avaze, te ame tene mRtyu pamADI daIzuM, tethI niHzaMka thaIne cAlyA Ave. A pramANe anaMtavI kahyuM, eTale te bALA te bhajavIryazALI vIranI sAthe sAkSAt, svayaMvarA lakSmI hoya tevI rIte cAlI nIkaLI. te vakhate jANe davajA sahita prasAda heya tema anaMtavIrya uMcA hAtha karI meghanA jevI gaMbhIra vANIthI be-"he sarve purAdhyakSe ! senApatio! maMtrIo ! kumAra! sAmaMte! subhaTe? ane je koI bIjA damitArinA pakSa karanArA hoya teo sarve! tame sAvadhAna thaIne mAruM vacana sAMbhaLo. A huM aparAjitavaDe zebhate anaMtavIrya damitAri rAjAnI putrI mAre ghera laI jAuM chuM. te corI karIne laI gaye e pAchaLa apavAda Apaze nahiM; mATe upekSA na kare ane je icchA hoya te zastradhArI thaI mArI sAme AvI mArI zakti juo. A pramANe udgheSaNuM karI anaMtavIrya kanakazrI ane aparAjitane sAthe laI vaikriya vimAnavaDe AkAzamAM cAlyA. anaMtavIryanA A pramANenAM vacane sAMbhaLI damitArie "A pRthvI para maravAnI IcchAvALo A tapasvI keNa che?' ema kahIne subhaTane AjJA karI ke "bhrAtA sahita te duSTane mArIne athavA pakaDIne kanakazrI putrIne laI Ave ane te duSTane tenA dunayanuM phaLa Ape." damitArinI AjJA thatAMja sarva subhaTo ane vRttimAM juse lAvI, uMcA dAMta karIne dhasI AvatA hAthIonI peThe uMcA hathiyAra karI anaMtavIryanI pachavADe deDayA. te samaye vIya bhUSita aparAjita ane anaMtavIryane haLa, zAhuga dhanuSya vigere divya ratno svataH prApta thayAM. tevAmAM te aneka zatruone damana karanAra damitArinA subhaTe eka sAthe meghanI jema zarudhArA varSAvavA lAgyA. kSaNavAramAM te bane purUSavyAdhroe krodhavaDe ALasa vagara yuddha karavA mAMDayuM, jethI hariNInI peThe te sarva subhaTe tatkALa trAsa pAmIne palAyana karI gayA. temane palAyana thatAM joI krodha karate damitAri ovaDe adhika vRkSavALA vananI jevuM AkAza karate yuddha karavA cAlyuM. te samaye "are yuddha kara, ubhuM rahe, ubhe rahe, Ayudha cheDI de, choDI de, marI jaIza, marI jaIza. amArA svAmInI kanyAne choDI de, ame tArA prANa bacAvazuM" AvA vikaTa ApavaDe bhayaMkara ane kAnamAM kaTu lAge tevA subhaTanA AlApa sAMbhaLI kanakazrI mehavihavala thaIne "he Aryaputra!" he Aryaputra! he Aryaputra!" ema kahevA lAgI. tene anaMtavI kahyuM- he mugdhA ! deDakAnA avAjanI jema AkAzamAM thatA te mAnavavanithI tuM vyartha zA mATe bahe che? IMdrathI menakAnI jema mArAthI trAsa pAmatA ane haNAtA A sainya sahita damitArine hamaNAja joI le." A pramANe kanakazrIne AzvAsana ApI anaMtavIrya vAsudeva aparAjita baLadevanI sAthe tiraskAra karelA siMhanI jema yuddha karavA pAcho pharyo. te vakhate vairIone kuTanArA damitArinA keTigame subhaTee dIvAne pataMgIAo gherI le tema vAsudevane gherI lIdhA, eTale sthiratAmAM merU samAna anaMtavI krodha karIne vidyAzaktithI pitAnI senA tenI senAthI dviguNI utpanna karI. damitArinA subhaTe dhAtu sahita parvatanI jema Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238] damitArine vadha. [ parva 5 mu rUdhira paMktithI Adra zarIravALA thayA chatAM paNa yuddha karavA lAgyA. te vakhate "jenuM A dharDa raNabhUmimAM nAce che te mArA pati thAo, je A bhAlamAM parovAIne cAle che te vIrane pati karavA huM utsuka chuM, je A haNanAranuM varNana kare che tenI sAthe huM jyAre ramIza? je A mukhamAM praveza karatA bhAlAne dAMtavaDe dharI rAkhe che te mArA pati thAo, je A hAthInA kuMbhasthaLa upara caDI jAya che te mArA svAmI che. je A ama bhagna thatAM phakta mastaka para rahelA TepavaDe yuddha kare che tenI huM dAsI chuM, je A hAthIne dAMta upADIne zAdhArI thayela che te mArA priya che. A pramANe AkAzamAM rahelI devAMganAonA mukhamAMthI anurAga vacane nIkaLatAM hatAM. damitAri rAjAnI vidyAzaktivaDe ati durmada thayelA sainike raNabhUmimAM bhadrahastInI jema jarA paNa lagna thayA nahIM eTale yuddhanATakanA abhinaya karavAmAM naTarUpa vAsudeve nAdathI bhUmi ane AkAzanA aMtarALane pUre te paMcajanya zaMkhane zaMkhanAda karyo. jagadvijayI viSNue karelA zaMkhanAdanA vyApavAthI sarva zatruo jANe apasmAra rogI hoya tema mukhe phINu kADhatA bhUmipara paDI gayA, tethI damitAri rAjA pote ratha para besI anaMtavIryanI sAthe divya zathiI yuddha karavA lAgyAM. chevaTe kanakazrInA pitAe vAsudevane durjaya jANa vidhurapaNAmAM priya mitranI jevA cakranuM smaraNa karyuM. tatkALa seMkaDo vALAthI AkuLa e cakra samudramAM vaDavAgninI jema damitAri rAjAnA karamAM AvIne sthita thayuM. tene AveluM je damitAri be-"are durmati! have ahIM ubhuM rahevAthI mRtyu pAmIza, mATe haju paNa mArI putrIne choDI daIne cAlyA jA." anaMtavIrye kahyuM "tArI kanyAnI sAthe tArA cakrane ane tArA prANane laIne huM jaIza; te sivAya javAne nathI. A pramANe kahevAthI agni jevAM rAtAM canavaDe prajvalita thatA damitArie cakra bhamADIne aparAjitanA baMdhu anaMtavIrya upara te cakra mUkayuM. hRdaya para tuMbAjhanI peThe te cakrane prahAra lAgavAthI te kSaNavAra mUchita thayA. paraMtu aparAjita pavana nAkhe che tevAmAM to te pAchA ubhA thayA ane te pArzvastha cakrane pakaDI lIdhuM. so ArAvALuM te cakra temanA hAthamAM AvavAthI hajAra AzAvALuM thaI gayuM. pachI ardhacakrIe hAsya, karI prativAsudevane kahyuM "tuM kanakazrIne pitA che ema dhArIne huM choDI mUkuM chuM, mATe cAlyA jA." damitAri be -"are durmati! leNadAranA paisAthI jema karajadAra dhanavAna thAya, tema tuM mArA astrathI aavALo thayo che, mATe te cakane cheDI de, temaja tAro purUSArtha paNa cheDI de, athavA mArA vIrya rUpa vAridhimAM tuM DhephArUpa thaI jA." A pramANenAM tenAM vacanethI krodha pAmelA anaMtavIye yamarAja jevA thaI te cakrane choDavuM, tethI te cake tatkALa kamaLanI jema damitArinuM mastaka chedI nAMkhyuM. tenuM virya joI harSa pAmelA devatAoe AkAzamAMthI paMcavarNanA puSponI vRSTi karI. pachI teo kahevA lAgyA ke "he vidyAdharonA rAjAe! sarve tatpara thaI sAMbhaLo. A anaMtavIrya viSNu che ane A aparAjita baLabhadra che, mATe temanA caraNanI upAsanA karo ane raNAMgaNamAMthI nivRtta thAo. sUrya ane caMdranI jema je udaya hoya te vaMdanIya che." Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 ] zrI dattA strInuM vRttAMta. [239 AvAM devatAnAM vacana sAMbhaLI sarva vidyAdharanA rAjAe mugaTa namAvIne te zaraNa karavA gya baLadeva ane vAsudevane zaraNe gayA. pachI vidyAdharanA rAjAe, pitAnA ceka baMdhu aparAjita ane priyA kanakazrIne sAthe laI anaMtavIrya vAsudeva vimAnamAM besI zubhApurI tarapha cAlyA. kanakagiri (merU) nI pAse nIkaLatAM vAsudevane vidyAdharee kahyuM ke ahIM rahelA zrI ahaMta bhagavaMtanI AzAtanA karo nahIM. A kanakagiri upara aneka jinace che, temane yathAyogya vaMdanA karIne pachI Apa pUjyapAda ahIMthI AgaLa cAle." te sAMbhaLI vAsudeve parivAra sAthe vimAna parathI utarI. netrane zItaLatA ApanArA te cityanI yathAvidhi vaMdanA karI, pachI kautukathI te girivaranI zobhA jotA hatA. tyAM eka bAjunA pradezamAM varSopavAsanI pratimAo rahelA kIrtidhara nAmanA munine dIDA. teja vakhate temanA ghAtakamane nAza thavAthI temane kevaLajJAna utpanna thatAM devatAoe tene mahimA AraMbhe. te joI anaMtavIrya vAsudeva ghaNu khuzI thayA. pachI te kevaLIbhagavaMtane traNa pradakSiNA daI namaskAra karIne parivAra sahita aMjaLI joDI AgaLa beThe ane temanI dezanA sAMbhaLavA mAMDI. dezanA pUrNa thayA pachI kanakazrIe namaskAra karI pUchayuM-"bhagavad ! mAre pitAne vadha ane A baMdhuvane viraha kema thaye haze?" munivara belyA-dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM pUrva bhAratane viSe zaMkhapura nAme eka samRddhivAna gAma che, temAM pArakA kAma karavAvaDe AjIvikA calAvavAthI jIvitane dharanArI dAridraduHkhathI pIDita zrIdatA nAme eka garIba strI hatI. te Akho divasa khAMDavuM, daLavuM, pAchuM bharavuM, ghara vALavuM, ghara lIMpavuM vigere pArakAM kAma karatI hatI. e pramANe badhe divasa vIte tyAre ghuvaDanI strIne AlekananI jema tene mAMDamAMDa bhejana maLatuM hatuM, ahA! kevI tenI maMdabhAgyatA! eka vakhate te pharatI pharatI zebhAthI devagiri-merU jevA zrIparvata nAmanA giri upara AvI caDI. tyAM nirmaLa zilApara beThelA, trividha guptithI pavitra, bhUtanI jevA dusaha parISahethI aparAjita, akhaMDa paMcavidha samitivALA, tapanI amita zobhAne dharanArA, niHsaMga, nirmaLa, zAMta, kAMcana ane paththara para samadaSTivALA, zukala yAnamAM vartanAra ane girizikharanI peThe sthira satyayazA nAme eka mahAmuni tenA jovAmAM AvyA, kalpavRkSa jevA temanA darzana karI zrIdatAe prItithI praNAma karyA, eTale temaNe kalyANarUpa vRkSanA dehadarUpa "dharmalAbha" evI AziSa ApI. zrIdatA belI-"he muni! mArI AvI sthitinA anumAnathI huM dhAruM chuM ke meM pUrva janmamAM jarApaNuM dharma karyo nathI. nitya duSkarmathI dagdha thayelI evI mane, grISmamAM tapelI giribhUmine meghavRSTinI jema tamArI dharmalAbha rUpa AziSa zItaLa kare che. je ke huM maMdabhAgyA tamArA upadezane yogya nathI, tathApi tamAruM vacana amegha che ema huM jANuM chuM, tethI mane kAMI paNa kalyANane mATe upadeza kare, he bhagavan! huM bhavAMtare AvI sthitivALI na thAuM tema karo, he trAtA ! tamArA jevA rakSaka heya te zuM zuM vAMchita na maLe?" AvAM tenAM vacana sAMbhaLI tenI yogyatAno vicAra Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] zrIdattA strInuM vRttAMta. [5 5 muM karIne munie te duHkhI abaLAne dhama cakravAla nAmane tapa batAvI kahyuM ke-"he duHkhI strI! devagurUnA ArAdhanamAM lIna thaIne tAre che ane traNa rAtrinA kramathI sADatrIza upavAsa karavA. A tapanA prabhAvathI kAgaDIne baccAMnI jema pharIvAra tane A bhava prApta thaze nahIM." muni mahArAjanAM vacanane mAnya karIne zrIdattA pitAne gAma gaI ane tyAM jaIne dharmacakravALa tapane AraMbha karyo. te tapanA prabhAvathI teNe pAraNAmAM pUrve svapnamAM paNa kadi nahIM joyeluM ane sArI dazArUpa nATakanI prastAvanA rUpa svAdiSTa bhajana prApta karyuM. tyArathI dhanADhaya lekanA gharamAM sAruM kAma karavAnuM maLatAM tene dviguNa ane triguNa mUlya ane uttama vastro prApta thavA mAMDyAM, jethI thoDA samayamAM zrIdattA kAMIka sakiMcanA thaI eTale devagurUnI pUjA yathAzakti vizeSa karavA lAgI. eka divase tenA gharanI bhIMtane eka jIrNa pradeza pavana vigerenA vegathI paDI gayo. temAMthI suvarNAdika dhana nIkaLI AvyuM. te dhanathI teNe tapanI samAptimAM caityapUjA ane sAdhusAvIne pratilAbhita karavA pUrvaka moTuM ughApana (ujamaNuM) karyuM. tapasyAne chelle divase teNIe keI sAdhunAgane mATe dizAomAM jevA mAMDayuM, tyAM mAsakSapaNanA pAraNAne mATe pharatA suvratamuni tenA jevAmAM AvyA. pitAnA AtmAne dhanya mAnatI zrIdattAe prAsuka anAdikavaDe temane pratilAbhita karyA ane pachI namaskAra karIne AhaMta dharma viSe pRcchA karI. munie kahyuM-"he zubhA! bhikSAne mATe gayelA muni keI ThekANe paNa dharmadezanA kare e amAre AcAra nathI. tethI he bhadra! je tAre dharma sAMbhaLavAnI IcchA hoya te mArA upAzrayamAM gayA pachI cogya samaye tyAM Avaje." A pramANe kahIne muni pitAne sthAnake gayA. lAvelA AhAravaDe mAsakSapaNanuM pAraNuM karI te munivarya svAdhyAya karatA hatA, tyAM nagarInA leke ane zrIdattA vaMdanA karavAne AvyA. vAMdIne sarve gya sthAne beThA, eTale munie prasanna vANIthI A pramANe dharmadezanA ApI. - "A saMsAramAM rAzI lAkha nimAM bhaTakato bhAvI prANI daivage aMdha jema Icchita sthAnane prApta kare, tema mAnuSya janmane prApta kare che temAM sarva tiSamAM "caMdranI jema sarva dharmamAM pradhAna zrI sarvajJakathita dharma prApta tha ghaNe durlabha che, tethI te "dharmamAM samaktipUrvaka yatna kare che jethI saMsArI jIva lIlAmAtramAM A saMsAravAridhine " tarI jAya." A pramANenI dezanA sAMbhaLI zrIdattAe suvratamunine namaskAra karI samakitapUrvaka sAkta dharmane svIkAryo. pachI suvratamunine vaMdanA karI sarva puraleka ane zrI dattA harSa pAmatA pitApitAne sthAnake gayA. keTalAka kALa sudhI AhaMta dharmane sArI rIte pALatI zrIdattAne kaI karmanA pariNAmathI manamAM A saMkalpa utpana thaye ke "agara jo ke A zrI jinadharmanuM phaLa moTuM kahevAya 1 dravyavALI. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [241 sarga 2 de ]. zrIdattA strInuM vRttAMta che, paNa mane tevuM phaLa maLaze ke nahIM? te mArA jANavAmAM AvatuM nathI." suvratamuni jevA saddagurUne upadeza chatAM zrIdattAe AvA saMkalpavikalpa karyo, tethI kharekhara bhavitavyatA ati dura che. eka vakhate te satyayazA munirAjane vAMdavA jatI hatI, tyAM teNe AkAzamAge vimAnamAM besIne jatA be vidyAdharane joyA. zrI dattA tenA rUpathI meha pAmIne ghera AvI. pachI pUrve karelI vicikitsAnI AlocanA karyA vinA mRtyu pAmI. A jaMbudvIpamAM prAvidehanA AbhUSaNa rUpa ramaNIya nAmanA vijayamAM tArA nAme parvata che. temAM IdranagarInuM sahodara hoya tevuM sarva kalyANanA maMdirarUpa zivamaMdira nAme nagara che. temAM moTI samRddhivALA vidyAdharanA rAjAone pUjavA gya kanapUjya nAme rAjA che. tenI vAyuvega nAme patnIthI huM kItidhara nAme putra thaze. mAre anilagA nAme eka aMtaHpurapradhAna patnI hatI. eka vakhate sukhazayyAmAM sutelI te strIe rAtrIe kailAsa je ta hAthI, meghanI jema garjanA karato vRSabha ane nidhikuMbha je kuMbha A pramANe anukrame traNa svapna joyAM. tatkALa prAtaHkALe padminInI jema jAgrata thayelI anilagAe prakulita vadane te svapna mArI AgaLa nivedana karyA. te sAMbhaLI meM kahyuM ke-"trikhaMDavijayane svAmI ardhacakravatI tAre putra thaze." samaya AvatAM khANunI bhUmi jema ratnane janma Ape tema anilagAe sarva lakSaNasaMpUrNa deva jevA kumArane janma Ape. jyAre kumAra garbhamAM hatuM, tyAre meM zatruone damana karyA hatA, tethI meM tenuM damitAri evuM nAma pADayuM. anukrame kumAra moTe thaye, sarva kaLA grahaNa karI ane rUpa pAvana yauvanavayane prApta thaye. eka samaye e vijayamAM vijayIpaNe vihAra karatA, zAMtinA karanAra mahAtmA zrI zAMtinAtha bhagavAna amArA nagaranI bahAra samavasaryA. temanI pAse jaI vAMdIne meM dharmadezanA sAMbhaLI. tethI tatkALa vairAgya pAmI kumAra damitArine rAjya upara besADayo, ane meM zAMtinAtha bhagavAnanI pAse dIkSA lIdhI. te vakhate cAritrane ucita evI grahaNa ane AsevanArUpa baMne prakAranI zikSA meM aMgIkAra karI. anukrame A parvata upara meM vArSikI pratimA aMgIkAra karI, tethI mArA ghAtI karmane kSaya thatAM mane hamaNAM ja kevaLajJAna utpanna thayuM. cakra utpanna thatAM tevaTe traNa khaMDane vijaya karI damitAri rAjA mahA baLavAna prativAsudeva thayA. damitArinI madirA nAmanI priyAnI kukSithI zrIdattAne jIva tuM kanakezrI nAme putrI thaI. pUrva bhave zrI jinadharmanA phaLa saMbaMdhI te viparIta saMkalpa karyo ane tenI AlecanA-pratikramaNa karyA vagara mRtyu pAmI, tethI A bhavamAM tane baMdhune viraha ane pitAne vadhu prApta thaye; mATe dharmasaMbaMdhI kiMcit paNa kalaMka atyaMta duHkha Ape che. jema DuM ke ghaNuM ugra viSa bhakSaNa karavAmAM AvyuM hoya te prANano nAza kare che. have pharIvAra e pramANe karavuM nahIM ke jethI pharIvAra tevuM ja phaLa maLe. bhavyajIve pAMca deze karI vajita evuM samakita grahaNa karavuM." 1. dharmanA phaLane saMdeha. 2. zaMkA, AkAMkSA, vicikitsA, prazaMsA ane saMstava-A pAMca deSa tajavA B - 31 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] kanakazrIno mokSa [ parva 5 muM A pramANe sAMbhaLatAMja kanakazrIne varAgya utpanna thaye; tethI teNe vAsudeva ane balabhadrane vijJapti karI ke "AvA alpa duSkatavaDe paNa je AvuM duHkha prApta thAya che te have mAre duSkRtanI khANarUpa kAmagavaDe saryuM. jema nAnAM chidravaDe paNa jaLamAM moTuM vahANa DubI jAya che, tema A prANI cheDA duSkRtavaDe paNa duHkhamAM DubI jAya che. pUrva bhavamAM dAridrapIDita evI mane mahA uttama tapa karatAM karatAM paNa phaLanI zaMkA kayAMthI thaI? ahA ! kevI mArI aMdabhAgyatA! have aizvaryamAM nimagna rahetAM ane Icchita bhega bhegavatAM mane keTalI badhI viparIta ka5nAo ane bIjA deze thavAno saMbhava che! mATe prasanna thaIne mane sadya dIkSA levAnI AjJA Apa. AvA aneka prakAranA chaLa karanAra bhavarUpa rAkSasathI huM bhaya pAmI chuM." te sAMbhaLI vismayathI vikasita nayane teo bolyA ke "gurUcaraNanA prasAdathI tamAruM e kArya nirvidane thAo; paNa te buddhimatI! ApaNe ahIMthI saubhAgyazALI zubhA nagarImAM jaIe tyAM jaIne ame tamAro moTI samRddhie niSThamatsava karazuM; ane tyAM svayaMprabha prabhunI pAse saMsArasamudrane taravAmAM vahANarUpa vatanuM tame grahaNa karaze." tathAstu" ema kahI kanakazIe te vAta aMgIkAra karI. pachI baMne jaNa tene sAthe laI maharSine vAMdI zubhAnagarImAM AvyA. tyAM damitArie prathama yuddha karavAne mokalelA vIranI sAthe moTuM yuddha karate anaMtasena putra devAmAM AvyuM. pitAnA baMdhu anaMtavIryanA putrane zvAnanI peThe aneka subhaTathI vIMTAyela joI haLane jamADatA balabhadra kepathI deDyA. balabhadrarUpa pavananA vegane nahIM sahana karatA damitArinA subhaTe rUnI pUNInI jema kAMdizika thaIne daze dizAe nAsI gayA. pachI vAsudeve sarva parivAra sAthe te nagarImAM praveza karyo. zubha divase sarva rAjAoe maLIne temane ardhacakrIpaNAne abhiSeka karyo. te arasAmAM pRthvI para vihAra karatA svayaMprabha bhagavAna vecchAe tyAM AvIne samavasaryA. nagaranA dvArapALoe AvIne "he svAmI! savayaMprabhaprabhunA atre padhAravAthI tame Aja sarva prakAre vRddhi pAme che. evuM kahIne anaMtavIryane vadhAmaNI ApI. tene sADAbAra keTI dravya vadhAmaNImAM ApI anaMtavIrya agraja baMdhu ane kanakazrIne sAthe laI prabhune vAMdavA gayA. bhagavAna svayaMprabhe bhavyajananA anugrahanI IcchAthI sarvabhASAgAminI vANIthI dezanA ApI. pachI kanakazrIe kahyuM-"he jagadgurU! huM ghera jaI vAsudevanI AjJA laI dIkSA levAne AvuM chuM, mATe mArI upara kRpA karazo." tIrthakare kahyuM-"pramAda karavo nahIM.' A vAkaya sAMbhaLI kanakazrI, vAsudeva ane balabhadra pitAne sthAne AvyA. pachI pitAnA svAmI vAsudevanI AjJA laI moTI samRddhie jene niSkramaNatsava kare che evI kanakazrIe svayaMprabha prabhunI pAse vikSA grahaNa karI. teNe ekAvaLI, muktAvaLI, kanakAvaLI, bhadra, mahAbhadra ane sarvatebhadra pAdi tapa karyo. anukrame zukala dhyAnarUpa agnivaDe ghAtakarmarUpa idhaNA dagdha thatAM kanakazrIne * kayAM javuM, kayAM javuM evA vicAramAM bhramita thaI gayelA. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je ]. dhanazrIne svayaMvara [243 amyAna kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI bAkI rahelA bhapagrAhI karmane khapAvI kanakakkI mokSapadane prApta thaI vividha bhoga bhogavatA vAsudeva ane balabhadra devatAnI peThe sukhe kALa nigamana karavA lAgyA. baladeva aparAjitane viratA nAme eka strI hatI, tenAthI sumati nAme eka putrI thaI. e bALA bAlyavayathI ja sarvajJakathita dharmanI anurAgI, jIvAjIvAdi tatvane jANanArI; vividha prakAranAM tapa-anuSThAnane AcaranArI, akhaMDa dvAdazavidha zrAvakavatane dharanArI ane zrI jinapUjA tathA gurUnI upAsanAmAM tatpara thaI. eka vakhate sumati upavAsanA pAraNane mATe besatI hatI tevAmAM dvAra tarapha daSTi karatAM eka munine AvatA joyA. traNa gupti ane pAMca samitivALA temaja jANe sAkSAt dharma hoya tevA te munine potAnA sthALamAM rahelA attathIja pratilAbhita karyA. te samaye tatkALa tyAM vasudhArAdi pAMca divya pragaTa thayA. mahAtmAne ApeluM dAna keTAnakeTIgaNuM thAya che. munie te sthAnathI anyatra vihAra karyo. nisaMga sAdhuo pavananI jema eka ThekANe rahetA nathI. ranavRSTinA khabara sAMbhaLI balabhadra ane vAsudeva tyAM AvyA, ane te joIne baMne vismaya pAmyA. "A sumatinuM caritra Azcarya rUpa che' ema teo kahevA lAgyA, ane "A prabhAvika bALakone yogya vara keNuM thaze?" ema ciMtA karavA lAgyA. pachI pitAnA IhAnada maMtrInI sAthe vicAra karI te bALakone svayaMvara karavAne daDha nizcaya karyo. vAsudevanI AjJAthI vijayAddhamAM rahenArA sarva vidyAdhara ane manuSyanA rAjAo svayaMvaramAM AvavA lAgyA. vAsudevanA sevakee temanI AjJAthI iMdranuM sabhAgraha hoya te eka sahastra ratnastaMbhavALa kSitinA maMDanabhUta maMDapa ra. temAM phaNapatinI phaNAnA mANikayanI zreNI hoya tevI brAMti ApanArAM ratnamaya siMhAsane racAvyAM. vAsudevanI AjJAthI te upara rAjAo ane zarIranI zobhAthI kAmadeva jevA vidyAdharanA kumAre AvIne beThA. pachI divya vastro ane ratnanAM alaMkArane dhAraNa karanArI, vicitra racanAthI racelA khuzabedAra vilepanathI alaMkRta thayelI, mastaka para caMdranA biMba jevuM zveta chatra dharanArI, samAna vayanI sakhIothI paravArelI ane suvarNa daMDavALI pratihArIe batAvela mArge cAlatI balabhadranI kanyA varamALA hAthamAM laIne tyAM AvI. AsapAsa devatAonI peThe beThelA vidyAdhara rAjAonI vacce AvIne sumatie samudrane lakSamInI jema svayaMvaramaMDapane alaMkRta karyo. jANe nIlakamaLanI mALAne racatI hoya tema e mRgAkSIe mugdha daSTivaDe svayaMvaramaMDapanuM avalokana karyuM. te samaye rasamaya mANijyastaMbhathI zobhita, gaganamAM sUryamaMDaLanI jema laTakatuM ane ratnamaya siMhAsana virAjita devIe adhiSThita eka suMdara vimAna akasmAta maMDapanA madhyamAM pragaTa thayuM. rAjakanyA sumati, AvelA rAjAo ane vidyAdharanA patie ati vismayathI vikasita netre tene jovA lAgyA. teonA jotajotAmAM te te vimAnamAMthI utarI maMDapanA madhyamAM eka siMhAsana para te devI adhiSita thayA. temaNe dakSiNa bhajA uMcI karI sumati kanyAne Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] balabhadranI putrI sumatinuM vRttAMta [ pa pa muM kahyuM-"mugdha dhanazrI ! pratibodha pAma, pratibaMdha pAma, pUrvabhavanuM smaraNa kara. sAMbhaLa! puSkaravara zrIpAddhamAM pUrva bharatakSetranA madhya khaMDane viSe vizALa samRddhivALuM zrInaMdana nAme nagara che. te nagaramAM zaraNAthI janenuM, rakSaNa karavAmAM aharniza Alasya rahita maheMdranA je maheMdra nAme rAjA hatA. te rAjAne prANathI paNa ati vallabha anaMtamati nAme eka anaMta guNapAtra rANa hatI. eka vakhate anaMtamati rANIe sukhe sutA sutAM rAtrInA zeSabhAge pitAnA usaMgamAM be sugaMdhI ane nirmaLa mALA avalekI. te svapnanuM vRttAnta rAjAne jaNAvatAM rAjAe kahyuM ke "he devi! A svapnanA sUnathI tamAre nirdoSa be duhitA thaze." anukrame samaya AvatAM teNe be putrIone janma Apyo. temAM pahelI huM kanakazrI ane bIjI tuM dhanazrI evA nAmanI ApaNe be bahena hatI. ApaNe bane paraspara prItithI sAthe moTA thayA, sAthe kalAkalApa bhaNayA ane sAthe yauvanavayane prApta thayA. eka vakhate Amatema krIDA karatAM ApaNe svecchAe devatAnI vizrAmabhramirUpa giri parvata nAmanA parvata para AvI caDyA. tyAM svAdiSTa phaLa ane sugaMdhI puSpane cuMTatI ApaNe banne vanagirinI devIo hoya tema pharavA lAgI. ema pharatAM pharatAM eka manahara ekAMta pradezamAM ati samatAthI zebhita naMdanagiri nAmanA muni ApaNA jovAmAM AvyA. muninA darzanathI harSa pAmIne munine traNa pradakSiNA karI bhaktipUrvaka ApaNe vaMdanA karI. munie "dharmalAbha" rUpa AziSa ApIne ApaNane baMnene hRdayane AnaMdakAraka dezanA ApI. te dharmadezanA sAMbhaLIne ApaNe baMnee aMjaLI joDI vijJapti karI ke "je amArAmAM regyatA hoya te amane yogyatA pramANe dharmopadeza Ape. naMdanamunie ApaNu gyatA vicArI ApaNu baMne ramaNIone bAra prakArane zrAvakane dharma saMbhaLA eTale ApaNe te svIkArI lIdhuM. munIMdrane vaMdanA karIne ApaNe baMne pitAne ghera AvI te dharmane sAvadhAnapaNe pALavA lAgI. eka divase ApaNe bane kautukathI kriIDAparvata, saritA, vApikA ane vividha vRkSAthI vyApta evA azoka vanamAM gaI. tyAM saritAne tIre ApaNe vividha krIDA karatI hatI. tevAmAM tripura nagarane svAmI vIrAMga nAmane eka yuvAna vidyAdhara ApaNane harI gaye. paraMtu tenI vazyAmalikA nAmanI zubhAzayavALI strIe kezarIsiMhathI mRgalInI jema ApaNane baMnene choDAvI mUkI. tyAMthI bhImATImAM nadIne kAMThe vaMzanI jALamAM ApaNe zApaSTa devInI peThe AkAzamAMthI pRthvI para paDI. pitAnI AvI maraNAMta Apatti jANIne zubha bhAvanAvALI ApaNe navakAramaMtra parAyaNa thaI anazanavrata grahaNa karyuMtyAMthI huM kanakathI mRtyu pAmIne saudharma devakanA patinI navanikA nAme amahiNI thaI. tuM dhanazrI mRtyu pAmIne kubera lekapALanI mukhya devI thaI ane tyAMthI cyavIne ahIM baLabhadranI sumati nAme putrI thaI che. jyAre ApaNe devalokamAM hatAM, tyAre ApaNe saketa karela hatuM ke je ahIMthI prathama cave teNe AvIne bIjIne ahaMta dhamane bodha karo. tethI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [245 sarga 2 ] sumatine prApta thayela avyayapada tArI bahena tane badha karavAne ahIM AvI chuM. mATe saMsArane tAranAra zrIjinadharmane pratibaMdha pAma. naMdIzvara mahAdvIpamAM jaIne karelA zAzvata ahaMta bhagavaMtanA aSTAnika mahotsava, jaMgama prabhunA janmanAtrAdi utsava ane pUrvabhavamAM anubhava karelI dezanAnI vANIne yAda kara. janmAMtara rUpa nidrAthI badhuM zA mATe bhUlI jAya chehave te tuM devatAne paNa durlabha, mAnavajanmarUpa vRkSanuM phaLa ane jANe siddhinI priya sakhI hoya tevI dIkSA grahaNa kara." A pramANe kahIne te IMdrANI vidyutanI jema pitAnI kAMtithI AkAzamAM ughAta karatI vimAnamAM besIne pitAnA svargamAM gaI tarataja tenI vANIthI jene jAtismaraNa thayuM che evI sumati jANe saMsArane bhaya lAgyo hoya tema mUrzita thaIne pRthvI para paDI gaI. jyAre caMdananA jaLathI tene siMcana karyuM ane paMkhAnA pavanathI pavana nAMkhe tyAre te bALAne pAchI saMjJA AvI ane rAtrI javAthI thayelA prAtaHkALanI jema beThI thaI. pachI te aMjaLI jeDIne belI ke-"are! sarva kulina rAjAo! atyAre mane jAtismaraNa thayuM che, tamane mAre mATe ahIM bolAvelA che, tethI huM tamArI prArthanA karuM chuM ke tame sarva mane AjJA Ape ke jethI huM saMsArabhramaNarUpa raMganI auSadharUpa dIkSA grahaNa karUM." te sAMbhaLI sava rAjAe bolyA- "he anaghe ! "tathAstu' ame tane AjJA ApIe chIe ke tArUM Icchita nirvighe thAo." pachI vAsudeva ane baLabhadra harSita thaIne moTI samRddhithI tene sarva utsavomAM ziromaNi e niSphamatsava karyo. devarAja (i) ane yakSarAja (kubera) nI mukhya devIoe AvIne tenI pUjA karI. "tevI sAThavI strIo idrane paNa pUjya che." pachI suvata muninI pAse sAtase kanyAonI sAthe teNe mekSavRkSanI nIkarUpa dIkSA grahaNa karI. savegathI bhAvita ane AtmArUpa kamaLanA dhyAnamAM bhamarIrUpa te sumatie be prakAranI zikSA grahaNa karI ane vividha prakArane tapa Acaryo. e pramANe keTalAka kALa vyatIta thayA pachI kSapakazreNipara ArUDha thaI mAkSalakSamIna dUta jevuM kevaLajJAna prApta karyuM. pachI aneka bhavya ane bAdha pamADI bhAgrAhI kamane kSaya karI te sumati sAdhvI avyayapadane prApta thaI samyaphavaDe bhatA aparAjita ane anaMtavIrya azvinIkumAranI jema sAthe maLIne rAjya pALavA lAgyA. prAte corAzI lAkha pUrvanuM AyuSya bhegavI anaMtavIrya vAsudeva nikAcita karmathI prathama narakamAM gayA. tyAM beMtAlIza hajAra varSa narakanI vividha vedanA temaNe sahana karI. upArjita kamane kadipaNu nAza thatuM nathI. tyAM vAsudevanA janmanA pitA came AvIne vedanAnI zAMti karI. apatyasneha dhaNe baLavAna che. saMvegavaMta anaMtavIryanA jIve avadhijJAnavaDe pitAnA pUrva karmane saMbhArIne narakanI dusaha vedanAne samyak bhAve sahana karI. 1 pApa vinAnI. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246] * meghanAda muninuM svargagamana. [parva 5 muM baMdhunA zekathI udvega pAmI balabhadre traNa khaMDa pRthvInuM rAjya pitAnA putrane soMpI jayadhara gaNadharanI pAse vrata 2 grahaNa karyuM. tenI sAthe seLa hajAra rAjAoe dIkSA lIbI. mahata purUSane anusaranAra purUSo mahatu phaLane meLave che. aneka parISahAne sahana karatAM balabha cirakALa paryata tapa karyuM. chevaTe anazana karI mRtyu pAmIne azruta devalekamAM iMdra thathA. anaMtavIryane jIva narakamAM duSkarmanuM phaLa bhogavI agnimAMthI suvarNanI jema zuddha thaI narakamAMthI nIkaLyo ane jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vaitADhavya parvatanI uttara zreNimAM gaganavallabhapurane viSe vidyAdharapati mahAtmA meghavAhananI meghamAlinI patnIthI meghanAda nAme putrapaNe utpanna thaye. anukrame yauvanavayane prApta thatAM tene rAyapara besADI meghavAhane paralekanuM sAdhya karyuM. meghanAda anukrame bhUmipara ane aMtarikSamAM jema sUrya prakAza kare tema vaitADhayanI banne zreNine eka tejasvI adhipati thaye. - eka divase meghanAda pitAnA putrone bane zreNipara rahelA ekaso dasa nagare vaheMcI ApI prajJapti vidyAvaDe maMdaragiripara gaye. tyAM naMdana vanamAM rahelA siddhAyatanamAM zAzvata pratimAnuM pUjana karyuM. te samaye ka95vAsI devatAo tyAM AvyA, acyate tene joI pUrva bhavanA brAtunehathI gurUnI jema badha karyo ke "A saMsArano tyAga kara. tevA samayamAM vidyAdharapatinI jANe zarIradhArI svArthasiddhi heya tevA amaragurU nAme kaI munIMdra tyAM padhAryA. meghanAde temanA caraNakamaLamAM rahI cAritra aMgIkAra karyuM, ane apramAdIpaNe niyamapUrvaka tenuM paripAlana karyuM. ekadA meghanAda muni naMdanagiri nAmanA parvata para ArUDha thaI, eka rAtrinI pratimA avalaMbIne dhyAnastha thayA hatA, te vakhate pUrva janmane vairI, azvagrIva prativAsudevane putra je cirakALa bhavabhramaNa karI daityapaNAne pAmyuM hatuM, teNe tevI rIte rahelA meghanAda munine joyA. pUrvanA vairathI moTA vRkSane pADAnI jema te svabhAva dhIra mahAmunine krodhathI teNe upasarga karavA mAMDayA tathApi tene calita karavAne te jarApaNu zaktimAna thayuM nahIM. "daMtInA daMtaghAtathI zuM parvata jarApaNa kaMpAyamAna thAya? prAMte thAkIne te asura lajajAthI malina mukhavALo thaye chate niSphaLa thaIne cAlyA gaye. pachI mahAmuni meghanAda dhyAnathI virAma pAmyA. upasarga ane parISahathI nahIM kaMpatA meghanAda muni cirakALa tIvra tapa AcarI, aMte anazana karI mRtyu pAmIne azruta devalokamAM idranA sAmAnika devapaNAne pAmyA. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye paMcamaparvaNi zrI zAMtinAthadevIyaSaSTasaptama bhavavarNanA nAma dvitIya satra -- 2 dIkSA, Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 je. jhajhajhajhajhajhajhajhajha A jabUdvIpanA pUrva mahAvidehamAM sItA nadIne dakSiNatIre maMgalAvatI nAme vijaya che. temAM vistAravALI ratnasaMcayA nAme nagarI che. te nagarImAM aneka ratnane saMcaya hevAthI te ratnAkaranI strI hoya tevI lAge che. tene viSe lakSamIne rogakSema karanAra ane pavananI je baLavAna kSemakara nAme rAjA hatA. puSpamALA jevI ke maLa ane ratnamALA jevI nirmaLa ratnamALA nAme tene eka rANI hatI. aparAjitane jIva je ayyatendra thaye hate te azruta devalekamAMthI cyavI chIpamAM motInI jema ratnamALAnI kukSimAM utpanna thaye. te vakhate sukhe sutelI mahAdevIe rAtrInA zeSa bhAgamAM cauda mahA svapna ane paMdaramuM vaja avalehyuM. tatkALa jAgrata thaI te vRttAMta temaNe pati AgaLa kahyaeTale rAjA zrema kare kahyuM ke "tamAre idra je vIra cakravatI putra thaze." garbha samaya pUrNa thatAM chaThThA lekapALanI jevA lakattara parAkramI ane pavitra AkRtivALA eka putrane teNe janma Ape. jayAre te putra garbhamAM hatA tyAre devIe svapnamAM vA jevuM hatuM, tethI pitAe enuM vayudha nAma pADayuM. kesara zarIravALa vayudha lekonI daSTinA doSane dUra rAkhavAne mATe lalATa upara vinAzaka AbhUSaNa paherI divase divase moTe thavA lAgyA. anukrame te sura asura ane mAnavonI strIonA hRdayane mehaka evuM yauvanavaya pAye ane sarva kaLAsAgarane pAra paNa pAmI gaye. pachI hAthamAM kaMkaNa dhAraNa karanArI jANe zarIradhArI lakSamI hoya tevI lakSamIvatI nAme eka rAjaputrI sAthe te para. anaMtavIryane jIva agruta kalapamAMthI cyavI jema meghajaLa AkAzamAMthI pRthvI para Ave tema lakSmIvatInI kuzimAM avataryo. samaya thatAM teNIe zubha svapnasUcita ane tejavaDe sUrya jevA sarva lakSaNasaMpanna putrane janma Ape. zubha divase mAtApitAe sAmAnya janmotsavathI paNa adhika utsava karI tenuM sahastrAyudha evuM nAma pADyuM. caMdranI jema anukrame meTe thaIne te kalAkalApavaDe saMpUrNa yauvanavayane prApta thayo. rUpamAM kAmadeva je sahastrAyudha zarIrazebhAthI lakSamIne ullaMghana karanArI kanakazrI nAme rAjakanyA sAthe paro. te strIthI tene parAkramamAM mahAbaLa je saMpUrNa naralakSaNa saMyukta zatabala nAme putra thaye. eka vakhate rAjA maMkara putra, pautra, prapautra, maMtrI, mitra, ane sAmatenI sAthe sabhAmAM beThe hatuM. te samaye IzAna ka95mAM devatAonI vacce carcA thaI ke pRthvImAM 1 yuga navuM prApta karavuM, kSema=prApta thayelAnuM rakSaNa karavuM. lakSmIne yoga kSema karanAra. navI lakSmIne upArjaka ane upAjita lakSmIne rakSaka. 2 pAMcame kapALa rajA ne cho A putra. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] citrazULadeve vajAyudhanI karelI parIkSA vanyudhanA je koI draDha samyaphavadhArI nathI. A vacanapara citrazULa nAmanA eka devane zraddhA AvI nahIM; tethI tatkALa vicitra ratna mukuTa ane kuMDaLane calita karate te mithyAtvathI mohita ane durmati nAstika devatA vivAda karavAnI IcchAthI kSemakara rAjAnI parSadAmAM Avya; te vakhate 5rSadAmAM vicitra AlApasaMlApa cAlatA hatA. te sAMbhaLI AstikatAnA udyota para AkSepa karate te deva garvathI A pramANe bAlya-"A jagatamAM puNya, pApa, jIva ane paraleka kAMI paNa nathI; prANIo AstikatAnI buddhithI phegaTa kaleza pAme che." te sAMbhaLI niSkapaTa samyakatvane dharanArA vajuyudhe kahyuM "are! AvuM pratyakSa pramANathI virUddha vacana kema bele che? tame ja avadhijJAnavaDe tamArA pUrva janmanA sukRtanA phaLarUpa tamAre vabhava ju. tamane ja pUrva bhavamAM mAnuSatva ane A bhavamAM devatva prApta thayeluM che, te je jIva vastu na hoya te te kevI rIte ghaTe? he dhImAna ! A lekamAM manuSyapaNuM prApta karI paralekamAM tame devapaNuM prApta karyuM, tethI AlekanI jema parapheka paNa pratyakSaja che." kSemaMkaranA putra vAyudhe A pramANe pratibaMdha karavAthI citrazULa be -"tame bahu sAruM kahyuM, bahu sAruM kahyuM. A saMsAramAM paDatA evA mAre tame kRpA karIne uddhAra karyo che, athavA jenA pitA sAkSAta tIrthakara hoya tenI zI vAta! huM cirakALa thayA mithyAtvI chuM, paraMtu sAre bhAgye IrSAthI paNa tamArA darzana thayA che, te have mane samyaktvaratna Apa; kemake satparUSanuM darzana niSphaLa thatuM nathI. buddhimAnamAM zreSTha evA vAyudhe tene bhAva jANIne tene samyaktva ApyuM. "sarvazanA putra tevAja hoya che. pharI citrazULe kahyuM-"he kumAra! AjathI niraMtara huM tamAre AjJAkArI chuM, te paNa Aje kAMIka mAgI le. vajasudhe kahyuM - huM tamArI pAse eTaluM mAguM chuM ke tamAre AjathI daDha samyaphavadhArI thavuM" deve kahyuM A tamArI kevI prArthanA ! temAM te mAre vArtha che, paNa evuM kAMI mAge ke jethI huM tamArA RNathI mukta thAuM." tenA uttaramAM "mArUM eTaluM ja kArya che" ema vAyupe kahyuM; eTale te deve devanI jevA niHspRha vajAyudhane divya alaMkAro ApyAM. pachI citrazULe IzAnaMdranI sabhAmAM AvIne kahyuM ke "tame draDha samyaktvadhArI vajAyudhanI je prazaMsA karI hatI te ghaTita ja che." te vakhate "e vAyudha mahAtmA bhAvI tIrthaMkara thaze" evuM kahete IzAnapati vajAyudhanI stuti karavA lAge. AvI rIte vicitra gesTI ane suMdara krIDA karatA vajAyudha mahaddhimAna devanI peThe sukhamagna rahevA lAgyA. eka vakhate vasaMtasamayamAM puSpanA paDAne dharanArI sudarzanA nAmanI eka vezyAe AvI vAyune kahyuM-"svAmI ! yuvAna purUna krIDAmitra ane kAmadevane vijayamitra vasaMtaRtu Aja eka chatravALe thaI vRddhi pAme che. A RturAjamAM hIMcakA upara beThelI navIna yauvanavatI strIone temanI sakhIo hAthamAM yaSTie laI pationAM nAma pUche che. yuvAna ramaNae pitAnI meLe puSpa cuTe che, mALA guMthe che, kAmadevane pUje che ane pitAnuM mAna choDI de che. temaja keTalIka manAvI kAntAe paNa svayakatI thAya che, A Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 ] vAyudhanuM suranipAta udyAnamAM aMtaHpura sAthe AvavuM. [249 RturAjane e kaI apUrva prabhAva vijaya pAme che. A ramaNIya tumAM kokilAnA kujita ane bhamarAonA guMjArava sUtelA kAmadeva rAjAne jAgrata karavA mATe baMdijanenA keLAhaLa jevA thaI paDe che. puSpanA mukuTa, puSpanA hAra ane puSpanA bAhubhUSaNa tathA kaMkaNane dharanArA yuvAna purUSa jANe puSpadhanvAne pAkhaMDa mArga calAvatA hoya tevA dekhAya che. AvA vasaMtanA 'mitra kAmadeva je vasaMta Rtu upasthita thavAthI devI lakSamIvatI mArA mukhe Apane vijJapti kare che ke-"he prabhu! AvA manahara vasaMtamAM naMdanavana jevA suranipAta nAmanA udyAnamAM jaIne navIna vasaMtanI zobhA jovAnuM amone kautuka thayuM che." "jevI tamArI IcchA ema kahI kumAra parivAra sAthe te kAmadevanA dhAmarUpa udyAnamAM AvyuM. caMdranI pachavADe tArAonI jema lakSamIvatI vigere sAtase devIe tenI pachavADe tyAM AvI. e suMdara udyAna ati vistAravALA chAyAdAra vRkSethI jANe eka chatravALuM hoya ane puSpita vRkSethI advaita sugaMdhanuM tene sAmrAjya prApta thayuM hoya tevuM dekhAtuM hatuM. vRkSanI AsapAsanA kayArAo puSpamAMthI jharatA parAganI karNikAthI kAdavavALA thaI gayA hatA ane phaLanA bhArathI namelA vRkSanI zAkhAe bhUtaLane sparza karatI hatI. te udyAnamAM kumAra vAyudha aMtaHpura sAthe kaI ThekANe utkaMThita mane ane koI ThekANe yegInI jema guhAmAM pesIne krIDA karavA lAge, pachI ughAnanA vihArathI zAMta thaI gayelI ramaNIone laIne te priyadarzana kumAra jaLakrIDA karavAne mATe eka vApikAmAM gayo. naMdIzvara dvIpanI vApikA jevI manahara vApikAmAM zrama nAza karavAne kumAre priyA sahita praveza karyo, pachI girinadImAM hastInI jema potAnI priyAonI sAthe te jaLakrIDA karavA pratye. jaLakrIDAmAM thatA karanA AghAtavaDe uDelA hAranA metI ane jaLabiMduomAM kAMI paNa aMtara jaNAtuM nahatuM. jaLamAM ramatI aMtaHpuranI ramaNIeAnA mukhane ane suvarNa kamaLane mitronI jema ghaNe kALe paraspara yegya saMgama thaI gaye. mRgAkSIonI upara aMjali, zIMgaDI ane gaMDuSa vaDe thatA jaLaprahArathI kAmadeva jaLanA Ayudhane dharanAro thaI paDyo hoya tema jaNAvA lAgyuM. AsapAsa patharAI gayelI kAminIonI kezaveNa jANe kAmadeve vijAne mATe taiyAra karelI mIna hoya tevI dekhAvA lAgI. jalakrIDAthI zAMta thaI jaLatIre vizrAma levA jatI keTalIka gaurAMgI rAmAo jANe jaLadevIo hoya tevI dekhAtI hatI. suMdara bhrakuTIvALI bALAonAM netro pitAnA sapatna' kamaLanA saMgharSaNathI jANe reSita thayAM hoya tema jaLanA chAMTAthI AtAmra thaI gayAM. madAMdhI vanahastInA madathI jaLanI jema vApikAnuM jaLa mRgAkSIonA aMgarAgathI sugaMdhI thaI gayuM. A pramANe zatruonA bhayanA asthAnarUpa vAyudha kumAra bharapUra jaLakrIDAmAM vyagra thaI gayA hatA. te samaye pUrva janmanA ripu damitAri prativAsudevane jIva cirakALa bhavathAmaNa karI devapaNAne prApta thaIne vighadaMSTra nAme vikhyAta thayA hatA, te tyAM AvyuM. vAyune 1. rANIe. 2. pIcakArIo. 3. kegaLAo. 4. sarakhA. 5. kaI rAtA. B - 32 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250] sahastrAyudhane prApta thayela yuvarAjapada. [ pa pa muM je paraspara dADhane ghasate te deva "are! A jIvate kayAM jAya!" ema krodhathI ciMtavavA lAge. pachI teNe caNAnI muSTinI jema parivAra sahita vAyudhane cUrNa karavAne te vApikA upara eka parvatane upADIne nAkhe; ane te adhama asure mahAvata jema pagamAM sAMkaLa nAkhIne hAthIne badhe tema varuNanA pAza jevA nAgapAzathI vajAyune bAMdhI lIdhe. paraMtu vajayube IMdra jema vajathI parvatane daLI nAkhe, tema muSTithI girine bhAMgI nAMkhe ane kamaLanA tatunI jema pAzane teDI nAMkhe; pachI e mahAbhuja jema pAtALamAMthI zeSanAga nIkaLe tema te vApikAmAMthI antaHpura sahita akSatAMge bahAra nIkaLyo. A samaye zakraIndra mahAvidehakSetranA jinezvarane namIne naMdIzvara dvIpanI yAtrA karavAne jatA hatA. teNe vApikAmAMthI nIkaLatA vAyudhane joyA. eTale "A jayudha A bhavamAM cakravatI ane AvatA bhavamAM ahata thaze ema dhArI InTe tenI pUjA karI. bhaviSya kALane paNa bhUtakALanI peThe upacAra thAya che. pachI "tame dhanya che, kAraNa ke jaMbudvIpanA bharatakSetramAM zAMtinAtha nAme soLamAM tIrthakara tame thaze." A pramANe kahI Indra naMdIzvara dvIpe gayA ane vAyudhe vecchAthI vividha prakAranI krIDA karIne antaHpuranA parivAra sahita pitAnA puramAM praveza karyo. rAjA kSemakara lekAMtika devatAe samaraNa ApavAthI pratibodha pAmI dIkSA levAnI IcchAvALA thayA. tethI teNe vAyudha kumArane pitAne rAjayAdhikAra seMge, ane vArSikadAna ApI temaNe dIkSA grahaNa karI, vividha abhigrahamAM tatpara thaI dustapa tapasyA AcaratAM ghAtakarmane ghAta thavAthI te bhuvanabhartA kSemaMkara jinane kevaLajJAna utpanna thayuM. tatkALa devatAoe AvIne kevaLajJAnane mahimA karyo. IMdra ane vAyudha yogya sthAne beThA. pachI samavasaraNamAM rahelA sarvajJa prabhue dezanA ApI. te dezanA sAMbhaLI ghaNA leke e dIkSA lIdhI ane IMdra tathA vAyudha vigere pitapatAne sthAnake gayA. - te samaye aAgAranA adhipatie harSabharyA AvI vajAyudhane mATe svare kahyuM ke astrAgAramAM cakraratna utpanna thayuM che. vAyu cakraratnanI moTI pUjA karI. te sivAya bIjA tera rane paNa anukrame temane prApta thayAM. pachI teNe cakraratnanI pachavADe cAlI vaitAya parvata sahita maMgaLAvatI vijayanA cha khaMDa jItI lIdhA ane potAnI jANe bIjI mUtti hoya tevA pRthvIne dhAraNa karavAmAM samartha sahastrAyudha nAmanA kumArane yuvarAjapade sthApita karyo. eka vakhate sAmAnika devathI vIMTAyelA IndranI jema rAjA, sAmate, maMtrIo ane senApatiothI vIMTAyelA vAyudha sabhAmaMDapamAM beThA hatA te vakhate AkAzamAMthI pRthvI upara Avate ane hastIe haNelA vRkSanI jema zarIrane kaMpAvate eka yuvAna vidyAdhara manAka parvata jema samudrane zaraNe Ave tema vajayudhane zaraNe Avyo. tenI pachavADe jANe mUrtimAna vidyAdevI hoya tevI surekhA nAme eka suMdara vidyAdharI hAthamAM DhAla ane kharuM laIne AvI, teNe vAyune kahyuM-"he deva! tame A durAtmAne cheDI che, jethI huM tene tenA dunayanuM phaLa Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 re ] zAMtimatIne vRttAMta [251 tatkALa batAvuM." thelIvAre tenI pachavADe yamadUtanA je bhayaMkara kaI vidyAdhara hAthamAM suMdara gadA rAkhIne krodha karatA AvyuM. teNe paNa vAyune kahyuM ke "A duSTane durnaya sAMbhaLe ke jethI huM ane A strI tene vadha karavAne ahIM AvyA chIe. A jaMbUdvIpamAM videha kSetranA AbhUSaNa jevA sukaccha nAmanA vijayamAM vaitADhaya nAme parvata che, tenI upara devakanI zebhAnuM jANe mUlya hoya tevuM sarva purazreNImAM ziramaNi rUpa zukala nAme eka suMdara nagara che. temAM zukaladatta nAme vidyAdharane rAjA che ane tene bane kuLanA yazane dharanArI yazodharA nAme patnI che. tene pavanavega nAme huM putra chuM. huM anukrame kalAkalApamAM kuzaLatA sAthe sauvana vayane prApta thayo. te vaitADhaya giri upara uttara zreNImAM tenA AbhUSaNarUpa kinnaragIta nAmanA nagaramAM dIpacUla nAme rAjA che. tene caMdrakati nAme patnI che. tenAthI sukAMtA nAme sarvalakSaNasaMpUrNa putrI thaI ane tenI sAthe mAro vivAha thaye. amo baMne daMpatIne rUpazIle virAjita zAMtimatI nAme putrI thaI je A tamArI pAse UbhI che. A bALA maNisAgara nAmanA parvata upara bhagavatI prajJaptikA nAmanI mahAvidyAne sAdhatI hatI. te vakhate A duSTa vidyAdhare AvIne te vidyA sAdhavAmAM tatpara bALAne AkAzamAM uMcakI lIdhI, paraMtu te vidyA siddha thaI eTale tene tajI daI sadha A adhama vidyAdhara tyAMthI palAyana karI gaye. tene koI ThekANe zaraNa nahIM maLavAthI chevaTe te durAtmA tamArA caraNamULamAM prApta thayo che. huM prajJapti vidyAnI pUjAne mATe baLi laIne maNisAgara parvata para jyAre AvyuM tyAre te giri upara mArI putrIne dekhI nahIM, tethI tene pagale pagale tenI pachavADe huM paNa ahIM Avyo chuM. mATe duSTane zikSA karanArA he svAmI! denI khANarUpa A adhamane cheDI cho ke jethI A gadAvaDe nALiyeranA phaLanI peThe tene cUrNa karI nAMkhIne yamarAjanA sthAnamAM pahoMcADI dauM. A pramANe vRttAMta sAMbhaLI avadhijJAnavaDe temano pUrva saMbaMdha jANI vijayudha cakravatI bolyA- "are vidhAdhara ! A sarvane pUrva saMbaMdha sAMbhaLa. A jaMbudvIpanA airAvata kSetramAM viMdhyapura nagaramAM viMdhyadatta nAme eka rAjA hatA. tenI sulakSaNa nAme patnIthI naralakSaNathI pUrNa nalinaketu nAme eka putra thaze. te nagaramAM mitrarUpa kamaLamAM sUrya samAna dhamamitra nAme eka sArthavAha ziromaNi rahetuM hatuM. tene zrIdanA nAmanI strIthI datta nAme putra thaye ane te dattane divya rUpavALI prabhakarA nAme patnI thaI. eka divase vasaMta RtumAM rati sAthe kAmadevanI jema te dara pitAnI dayitA sAthe udyAnamAM kIDA karavA gaye. te samaye nalinaketu paNa tyAM AvI caDhayo. te prazaMkarAne jotAMja kAmabANathI vIMdhAI gayA. "ahA! zuM zlAghanIya rUpa che. je A strInI sAthe kIDA kare te paNa svAdhya che. A pramANe ciMtavI te kAmAture tatkALa tenuM haraNa karyuM ane kIDA karavAnA udhAnamAM saritA ane vApikA vigeremAM te nalinaketu tenI sAthe kAmadevanI jema svaccha de kIDA karavA lAgyA. kumAra datta pitAnI priyAnA viyegAgnithI pIDita thaI niraMtara abhaMkarAnuM ja dhyAna dharata udyAnamAM bhaTakavA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252] zAMtImatIne vRttAMta [5rva 5 muM lAgyA. tyAM pharatAM pharatAM daSTimAM amRtAMjana samAna jenuM darzana che evA sumana nAme eka muni tenA jevAmAM AvyA. te samaye ghAtakarmanA kSayathI sumana munine ajJAna rU5 aMdhakAramAM divasa samAna kevaLajJAna utpanna thayuM. devatAoe AvIne kevaLajJAnane mahimA karyo. te vakhate dattakumAre paNa AvIne muninA caraNakamaLamAM vaMdanA karI. muninA mukhathI dharmadezanA rU5 sudhAnuM pAna karI dattakumAre pUrva tApanI glAni kSaNavAramAM choDI dIdhI. niraMtara dAna dharmamAM tatpara ane zubha dayAna dharanAre datta zAMtapaNe utkRSTa AyuSya pUrNa karI jabUdvIpanA pUrva videhamAM mukaccha vijayane viSe vaitADhaya giripara AvelA svarNatilaka nAmanA nagaramAM vidyAdharanA rAjA mahedravikramanI anilagA patnIthI putrapaNe utpanna thaye. pitAe tenuM ajitasena evuM nAma pADyuM ane vidhithI vidyAo ApI "vidyAdharanuM mULadhana vidyAja hoya che." yauvana prApta thatAM te vidyAdharanI aneka kanyAone para temanI sAthe AkAzamAge pharato girivanAdikamAM aneka prakAre ramavA lAgyuM. . viyadatta mRtyu pAmyA pachI vidhyapuramAM vAsudevanA je uHTa nalinaketu rAjA thaye. te haraNa karelI dattanI patnI prakarA sAthe kAMdapika devanI peThe viSayasukha bhogavavA lAge. eka vakhate jema vaimAnika deva devInI sAthe prakAzamAna vimAnapara caDhe tema nalinaketu prabhaMkarAnI sAthe pitAnA mahela upara caDho. te vakhate parvatanA zikhara jevA, aMjanAcaLa jevA bhAskara kAMtivALA, gajenAthI dizAone tiraskAra karanArA, utkrAMta thayelA digajanI jevA, vidhutathI AkAzane prakAzita karatA ane iMdradhanuSyane dharanArA vAdaLa akasmAtuM AkAzamAM caDI AvyA. temane joIne nalinaketu khuzI thayA. pAchA kSaNavAramAM pracaMDa pavanathI jANe beTI rIte utpanna thayA hoya tema teo daze dizAmAM vikharAI gayelA jovAmAM AvyA. e pramANe eka kSaNArdhamAM meghanI utpatti ane vinAza joI nalinaketu vairAgyathI vicAra karavA lAgyo ke jema A megha AkAzamAM kSaNamAM udaya ane kSaNamAM asta pAmyA tema A saMsAramAM sarva padArtho tevI sthitimAM ja rahelA che. eka janmamAM A prANI yuvAna, vRddha, dhanADhaca, nirdhana, pati, dila, nIrogI ane regI thAya che, tethI saMsAramAM sarva kSaNika che. mATe tevA saMsArane dhikkAra che " A pramANe vicArI tatkALa putrane rAjya para besADI teNe maMkara tIrthakara pAse dIkSA grahaNa karI. keTaleka kALe ugra tapasyA karavAthI ane zubha dhyAna dhyAvAthI ghAtakarmane kSaya thaIne temane kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI krame karI bhopagrAhI cAra karmane paNa haNI nalinaketu maharSi avyayapadane pAmyA. sarala ane bhadrika svabhAvavALI prabhaMkarA rANIe sutratA gaNinI nI pAse cAMdrAyaNa tapa AcaryuM. samakti vagaranA te tapanA phaLathI te prabhaMkarA mRtyu pAmI A zAMtimatI nAme tArI putrI thaI che. dattane jIva A ajitasena 1. sAkhI camudAyanI adhikAriNI. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 ] pavanavega, tenI putrI zAMtimatI ane achatane lIdhela dIkSA [253 vidyAdhara thaye che. teNe pUrvanA sanehathI A zAMtimatIne upADI hatI, mATe tenA para kopa karIza nahIM. tenI uparane kepa choDI baMdhunI peThe tene kSamA kara; kAraNa ke je anaMtAnubaMdhI kaSAya che te narakane mATe ja thAya che." AvI rIte vAyudhanI vANuM sAMbhaLavAthI traNe jaNA vairamukta thaI, saMvega pAmIne paraspara khamAvavA lAgyA. pharIvAra vaLI cakravartI vajAyudhe kahyuM ke "tame traNa jaNa thaDA kALamAM kSemakara prabhunI pAse dIkSA grahaNa karaze. tyAM A zAMtimatI ratnAvanI tapa karaze ane anazanavaDe mRtyu pAmIne IzAnaMdra thaze. teja vakhate he pavanavega ane ajitasena ! tamane ghAtakarmanA kSayathI kevaLajJAna utpanna thaze, tethI tarataja tamArA kevaLajJAnane mahimA moTA utsavathI te IzAnaMdra AvIne karaze ane pitAnA pUrva janmanA dehanI pUjA karaze. pachI kALe karI IzAna IMdra gyavI manuSyapaNuM prApta karI kevaLajJAna upajAvIne siddhipadane pAmaze." A pramANe cakravatI vajAyudhanuM trikAlaviSayI jJAna sAMbhaLI sarve sabhAsada vikasita netre vismaya pAmI gayA. pachI rAjA pavanavega, tenI putrI zAMtimatI bane ajitasena vidhAdhara vajAyudhane praNAma karIne A pramANe chelyA-he jagatpati! tame amArA pitA, svAmI, gurU ane deva che. kemake paraspara pApa karavAne pravatelA amane tamArA sivAya bIje keNa rakSaNakartA thAta? je tamArAM vacanarUpa narakadvAranI agalA vacce AvI paDI na hota te ame paraspara mRtyu pAmI Ajeja narakamAM jAta; mATe he svAmI! amane Aje ja AjJA Ape, ke jethI saMsArathI bhaya pAmelA ame hamaNAja zrImaMkara prabhune zaraNe jaIe." A pramANenI temanI vijJati sAMbhaLI cakravatIe AjJA ApI, eTale tarataja teoe kSemaMkara prabhunI pAse jaIne dIkSA lIdhI. pachI temaNe zAMta mana rAkhIne vinAzanA bhayathI kRkSa thayA hoya tevA zarIrethI ugra tapasyA karI. temAMthI zAMtimatI mRtyu pAmI IzAna kalpamAM iMdra thaI ane bIjA bannene teja samaye kevaLajJAna utpanna utpanna thayuM. IzAnaMdra AvI temanA kevaLajJAnane mahimA ane pitAnA dehanuM pUjana karyuM. IzAnaMdra tyAMthI cAvI bIjA janmamAM siddhi pAmyA ane teo bane AyuSya pUrNa thatAM teja bhavamAM mekSe gayA. vajaya cakrI jayaMta' sahita iMdranI jema sahastrAyudha putranI sAthe pRthvInuM pAlana karatA hatA. evAmAM ekadA sahastrAyudhanI patnI jayanAe eka samaye svapnamAM kiraNothI prakAzamAna survaNa zakti joI prAtaHkALe teNe svapnanI vArtA pitAnA patine kahI, tyAre teNe kahyuM ke "he devI! maTI zaktivALo tAre putra thaze." tyArathI te devIe durvaha garbha dhAraNa karyo. pachI samaya AvatAM pRthvI jema dhAnyane janma Ape tema veNe eka putraratnane janma Ape. jayanAdevIe joyelA svapnane anusAre pitAe te bALakanuM kanakazakti evuM nAma pADyuM. anukrame jyAre te bAlyavaya ullaMghana karI yauvanane prApta thaye, tyAre 1. lekika zAstramAM IkanA putrane jayaMta kahe che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254] kanakazaktinuM vRttAva [parva pa muM sumaMdirapuranA rAjA merUmAlInI mAdevI rANInA udarathI utpanna thayelI kanakamALA nAme rUpalAvayavatI kanyAnI sAthe yathAvidhi para. zrIsAra nAmanA nagaramAM ajitasena nAme rAjA hato. tenI priyasenA nAme rANInA udarathI vasaMtasenA nAme eka putrI thaI hatI. te kanakamALAnI priya sakhI hatI. tene pitA ajitasena tene mATe koI gya vara zodhatuM hatuM, tethI teNe te savayaMvara kanyA kanakazaktinI pAse mokalI, eTale kanakazakti tene paNa yathAvidhi para. A vivAhathI vasaMtasenAnI kuInA putrane manamAM ghaNe krodha utpanna thaye. eka vakhate kanakazakti ughAnamAM pharatA hatA, tevAmAM kukaDAnI peThe uMce uchaLate ane paDate eka purUSa tenA jevAmAM Avyo. kanakazaktie tene pUchayu-are bhAI! tame pataMganI peThe Ama kema paDe cho ane uchaLa che? te je rahasya na hoya te kahe.' teNe kahyuM-"tamArA jevA mahAtmAonI pAse rahasya kahevAmAM kAMI paNa harakata nathI, kemake te kahevAthI guNa thAya che; huM vidyAdhara chuM. keI kAryane mATe vaitADhaya parvata uparathI anyatra jatAM vacamAM A udyAnamAM huM AvI caDyo. udyAnanI ramyatA jevAne kSaNavAra rokAyo. pachI ahIMthI uDavAne AkAzagAminI vidyAnuM meM samaraNa karyuM paNa te vidyAnuM eka pada huM bhUlI gaye chuM; tethI jenI pAMkhe bAMdhelI hoya tevA pakSInI jema uchaLuM chuM ane pAchA paDI jAuM chuM." kumAre kahyuM -he mahApurUSa! je bIjAnI pAse te vidyA bhaNAtI hoya te bhaNo." teNe kahyuM- sAmAnya purUSonI AgaLa te vidyA bhaNAya nahIM; paNa tamArA jevA mahAtmAne te te vidyA ApI zakAya, to bhaNavAmAM zI harakata hoya?" pachI vidyAdhara te eka pada rahita vidyA bhaNI gaye; eTale jene padAnusArI buddhi che evA kumAre te cUta pada kahI ApyuM. tethI tatkALa jene pUrNa vidyAzakti pragaTa thaI che evA vidyAre te vidyA kumArane ApI. vivekI jane kRtajJaja heAya che. pachI vidyAdhara tyAMthI svasthAnake gaye ane kumAra kanakazakti te vidyAnuM yathAvidhi sAdhana karI mATe vidyAdhara thaze. vasaMtasenAnI kuIne putra ja prathama roSa dharI rahyo hato te kanakazaktine kAMI paNa apakAra karavA samartha thaze nahIM, tethI lajajAvaDe annapAna choDI mRtyu pAmI himacUla nAme devatA che. kumAra kanakazakti, vasaMtasenA ane kanakamALA sAthe vidyAzaktithI pavananI jema pRthvI para vecchAe pharavA lAgyo. ekadA te kanakazakti himavaMtagiripara jaI caDhayo. tyAM vipulamati nAme eka cAraNamuni tenA jevAmAM AvyA tapelA suvarNa jevA aMgavALA, kRza thaI gayelA ane kAmadevane jItanArA temaja jANe mUrtimAna tapateja hoya tevA te munine kumAre bhaktithI vaMdanA karI. pachI muni pAsethI "dharmalAbha" rUpa AziSa meLavIne be devIo sAthe tyAM besI saMsArarUpa dAvAnaLamAM varSARtu jevI dharmadezanA teNe sAMbhaLI. ane 1. chAnuM rAkhavA jevuM. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [255 sarga 3 ] vAyudhe lIdhela dIkSA. mahAmati kanakazaktie pratibodha pAmI rAyazrInI peThe baMne devIone choDI daIne dIkSA lIdhI. viveka ane zubha hadayavALI bane devIoe paNa saMvega pAmI vimalamati nAme AryAnI pAse vrata grahaNa karyuM. muni kanakazakti vihAra karatAM karatAM siddhinA sthAnarUpa teja giri upara eka zilAne viSe eka rAtrInI pratimA aMgIkAra karIne kAusaga dhyAne rahyA. ahIM staMbhanI peThe sthira rahelA kanakazaktine joI pelA durAzaya himazUla devatAe temane upasarga karavA mAMDayA. te adhama devane upasarga karate joI vidyAdharee AvI krodhathI tene trAsa pamADavA. sarva jana satyarUSanA pakSamAM ja rahe che. tapasamUhanA girirUpa te muni pratimA pArI tyAMthI vihAra karI ratnasaMcayA nagarIe AvyA ane te nagarInI bahAra sUranipAta nAmanA upavanamAM AvI temaNe parvatanI jema sthira thaIne eka rAtrInI pratimA dhAraNa karI. teja rAtrIe kSepakezreNimAM ArUDha thayelA temane kSaNavAramAM ghAtakarmanA kSayathI ujavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. devatAoe AvI te mahAzayane kevaLajJAnano mahimA karyo. himala te joI bhaya pAmIne zaraNe Avya, vAyudhe paNa te maharSine kevaLajJAnane utsava karyo ane temanI dezanA sAMbhaLI pAchA nagarImAM gaye. ekadA kareDa devatAoe ane rAjAoe sevelA kSemaMkara prabhu tyAM AvIne samavasaryA. sevakoe AvI vAyune kahyuM- he svAmI! kSemaMkara prabhu udyAnamAM samavasaryA che. teone sADAbAra koTI senaiyA ApI vajAyudha parivAra sAthe kSemaMkara prabhunI pAse gayA. pachI prabhune traNa pradakSiNA karI vAMhI bhaktithI pAse besI dharmadezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte vajAyudha cakI belyA- "he svAmI! A dustara saMsArasAgarathI huM bhaya pAmyo chuM, mATe kumAra sahasrAyudhane rAjyapara besADI jyAM sudhImAM huM pAcho AvuM tyAM sudhI mane dIkSA ApavAne Apa ahIM rahevA kRpA karo." prabhue kahyuM-"dharmakAryamAM pramAda karaze nahIM. te sAMbhaLI vajAyudhe tatkALa pitAnI nagarImAM AvI sahastrAyudhane rAjyapara besADayA. pachI sahastrAyu dhe jemane niSkramaNatsava karale che; evA vajAyudha caDhI zibikA para besI kSemaMkara prabhunI pAse AvyA. tyAM cArahajAra rANIo, cArahajA2 mugaTadhArI rAjAo ame sAta pitAnA putronI sAthe vajAyudhe vrata grahaNa karyuM. vividha prakAranA abhigrahane dhAraNa karatA ane pariSahene sahana karatA vAyudha muni vihAra karatAM karatAM siddhi parvate AvyA. "huM upasargone sahana karIza avI zuddha buddhithI teNe tyAM virecana nAmanA staMbha upara vArSikI pratimA dhAraNa karI. have azvagrIva prativAsudevanA putra maNikuMbha ane maNiketu cirakALa bhavATavImAM bhamI, aMte bALatapa karI asurakumAra thayA hatA; teo vecchAe pharatAM pharatAM tyAM AvI caDhayA; eTale temaNe maharSi vAyudhane joyA. pUrvanA amitatejanA bhavanA virathI te baMne jaNa vRkSane be mahiSe upadrava kare tema te munine upadrava karavA lAgyA. prathama siMha thaIne vajakura jevA tIkSaNa nakhathI be paDakhe rahI temanA dehane ujharaDavA lAgyA. pachI thoDIvAre be hAthI thaI aMtarvedInI jema suMDhanA AghAtathI, dAMtanA prahArathI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256] vazvayudha tathA sahastrAyudhe prApta karela ahamidrapada [parva 5 cuM ane paganA dusaha pAtathI temane mAravA lAgyA. pachI sapa thaIne te maharSinA paDakhAmAM zaTanA pAzanI peThe draDha baMdhe bharaDe daI laTakavA lAgyA. pachI rAkSasa thaIne pitAnI dADha jevI tIkSaNa kAtIthI te munine mATe upadrava karavA lAgyA. evI rIte teo munine vividha upasargo karatA hatA tevAmAM iMdranI raMbhA tilottamA vigere apsarAe ane bIjI devAMganAo ahaMtane vAMdavA jatI hatI, temaNe munine upasarga karatA te baMne devatAone dIThA, eTale "are pApIo! tame AvA uttama suni upara A zuM AraMhyuM che?" ema kahetI teo vegavaDe AkAzamAthI nIce utarI. temane utaratI jotAM ja te baMne devatAo bha pAmIne tyAMthI nAsI gayA. "sUrya prakAza thatAM ghuvaDa parI keTalIvAra TakI zake? pachI raMbhAdika devAMganAoe iMdranI jema te muninI AgaLa bhaktithI nRtya karavA mAMDayuM. pachI darzanathI pitAnA AtmAne pavitra thayele mAnI te devIo parivAra sAthe munine vAMdI pitApitAne sthAnake gaI. vAyudha munie vArSikI pratimA pUrNa karI anupama yamaniyama dhAraNa karI tyAMthI pRthvI para vihAra karyo. rAjA sahastrAyudha rAjaNivaDe zebhita thaI vivAhita rAjaputrInI jevI prApta thayelI rAjyalakSamIne bhegavavA lAgyo. eka vakhate te nagarImAM munigaNuthI vIMTAyelA pihitAzrava nAme gaNadhara mahArAja samavasaryA, eTale sahastrAyu dhe temanI pAse AvI bhaktivaDe temane vaMdanA karI ane karNamAM amRtavRSTi jevI temanI dezanA sAMbhaLI. te dezanAthI A saMsArane ijALanI je asAra jANI temaNe potAnA putra zatabalane rAjyapara besADI pihitAzrava gaNadharanI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI gurU pAsethI vividha zikSA grahaNa karIne temaNe pRthvI para vihAra karavA mAMDayo. eka vakhate sahastrAyudha muni vihAra karatAM karatAM caMdrane budha maLe tema vajAyudha rAjarSine akasmAta maLI gayA pachI baMne pitA putra saMyuktapaNe sadA tapadhyAnamAM tatpara thaI pariSahane sahana karI pitAnA zarIranI paNa apekSA choDI daI kSamArUpa dhanane dhAraNa karI, pura, grAma ane araNya vigeremAM vihAra karatAM ghaNe kALa eka divasanI jema sukhe nirgamana karavA lAgyA. prAMte baMne munioe IsAkSAra nAmanA giri upara caDI pAdapapagama' nAme anazana grahaNa karyuM. AyuSyane kSaya thatAM te mahA munivaroe parama samRddhivALA trIjA zaiveyakamAM ahamiMdrapaNAnuM adbhuta pada prApta karyuM, ane pacavIza sAgaropamanI sthiti tyAM nirgamana karI. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye paMcamaparvaNi shriishaaNtinaathdeviiyssssttsptmbhvvrnnne| nAma tRtIyaH sa. / 1. jemaNe Azrava hAMkI dIdhA che evA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the. jhajhajhajhajhajhajhajhajhajha A jabUdvIpanA pUrva mahAvidehamAM vistAravALA puSkAvatI vijayane viSe sItA nadIne kAMThe madhya khaMDanI vacce sarovaramAM puMDarIka kamaLanI jema lakSamInuM nidhAna puMDarIkizuM nAme nagarI che. te nagarImAM pRthvImAM rahele iMdra hoya te, zatruonA manorathane khaMDana karanAra ghanaratha nAme mahArathI rAjA hatA. samudrane gaMgA ane siMdhunI jema tene priyamatI ane manoramA nAme be patnIo hatI. vAyudhano jIva raiveyakamAMthI vI mahAdevI priyamatInA udaramAM utpanna thayA. te samaye avazeSa rAtrIe svapnamAM varasate, gAjato ane vidyatane prakAza megha mukhamAM praveza karatA tene jovAmAM AvyuM. teNe prAtaHkALe te svapnanuM vRttAMta rAjA pAse kahyuM. te sAMbhaLI rAjAe kahyuM-"tamAre meghanI peThe pRthvInA saMtApane haranAro putra thaze." sahasAdhano jIva raiveyakamAMthI cyavIne mahAdevI manoramAnI kukSimAM avataryo. te samaye teNe svapnamAM suvarNanI ghugharIovALo, davajApatAkAthI zobhato ane loDhAnI cakradhArAvALe eka ratha mukhamAM praveza karatA joye. prAtaHkALe patine vRttAMta jaNAvatAM temaNe kahyuM ke-"he devI! tamAre mahArathIomAM agresara putra thaze, bane devIoe samaya AvatAM jANe bIjI mUrtine prApta thayelA sUryacaMdra hoya tevA be kumArane janma Ape. pitAe zubha divase priyamatInA putranuM svapnane anusAra megharatha evuM nAma pADyuM, ane mane ramAnA putranuM svapnane anusAra draratha evuM nAma pADayuM. megharatha ane draDharatha kumAra draDha brAtRbhAva dhAraNa karatAM anukrame balabhadra ane vAsudevanI jema moTA thavA lAgyA. thoDA kALamAM teo kAmadevanuM rAjya sthAna, kAminIjanane kAmagarUpa ane rUpanA utkarSane pragaTa karanAra yauvanavayane prApta thayA. eka vakhate sumaMdirapuranA rAjA nihatazatranA pradhAne AvI praNAma karI gharatha rAjAne vijJapti karI ke-"he prabhu! DolaranA puSpa jevI ujvaLa ane te te uttama guNethI prakAzita tamArI kIrti caMdraprabhAnI jema kAne harSa ApatI nathI? amArA rAjA nihatazatru ahIMthI dUra rahelA che te chatAM paNa te tamArI sAthe nirmaLa sauhadupaNAne dharAve che, ane hamaNA to na saMbaMdha bAMdhavAvaDe sAnnidhyamAM AvI tamArI sAthe vizeSa sneha karavAne Icche che. te nihatazatru rAjAne traNa jagatanI strIothI judI temanA svAmIpaNAmAM rahI hoya tevI traNa kanyAe che. temAMthI be kanyA megharathane ane eka kanyA draDharathane ApavAne Icche che, tethI tema karavAthI tamArA jevAnI sAthe tenuM pUrNa sauhaMdu thAo." rAjA ghanArathe meghanI jevA vinithI kahyuM-"he maMtrI ! A saMbaMdhavaDe amArA banene ghATo neha thAo. pravAhathI B - 33 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258]. daDharatha tathA megharathane surendradattarAjA sAthe thayela yuddha [ pa pa muM parvatanI nadIonI satyarUne neha vAraMvAra baMdhAtA saMbaMdhothI hamezAM vRddhi pAme che." maMtrI be-"he deva! koI uttama joSIne bolAvI mAMgaLika kAryamAM ucita evuM lagna batAve, ane zarIrazobhAthI kAmadeva jevA tamArA baMne kumArone te kanyAnA vivAhanA miSathI tyAM mokale. amArA svAmI upara eTale anugraha karo." te ja vakhate joSIne bolAvI lagnane nizcaya karI baMne kumArone tyAM javAnI AjJA ApIne rAjAe maMtrIne vidAya karyo. maMtrI khuzI thato zIdhra sumaMdirapuramAM AvyuM, ane nihatazatru rAjAne e vRttAMta kahIne harSita karyo. pachI rAjA ghanArathe mUrtimAna kAmadeva heya tevA daratha sahita megharathane sumaMdirapura tarapha ravAne karyo. sAmaMta, maMtrI, tenAthI viMTAyelA baMne bhAI saritAnA puranI jema nividane cAlyA. keTalAka prayANa karI maryAdA pALavAmAM sAgararUpa teo sureMdradatta rAjAnA dezanA sImADAmAM AvyA. te vakhate rAjA sureMdradatte zikSA ApIne mokalelA eka te AvI megharathane garviSTa vacanevaDe A pramANe kahyuM- "amArA svAmI sureMdradatta surendranA jevA parAkramI che. teoe kahyuM che ke tamAre amArA dezanI madhyamAM thaIne javuM nahIM; tethI A dezane sImADo choDI bIje mArge jAe. kemake mRgapatinA mArgamAM mRganI gati kSemakuzaLa thatI nathI." AvAM DUtanAM vacana sAMbhaLI purUSomAM zreSTha evA megharathe kahyuM"amAre A mArga saraLa paDe che, to tene kema tyAga thAya? nadI khADA pUre, vRkSa umele, uMcI bhUmi chedI nAkhe tathApi pitAne mAga choDatI nathI, mATe ame A sarala mAthIja jaIzuM, tethI je tAro svAmI sarala nathI te bhale pitAnI zakti batAve." megharathanAM A sarva vacane phate jaIne sureMdradatta rAjAne kahyAM. te sAMbhaLI jeNe hAkoTA sAMbhaLyA hoya tevA hAthInI jema dhamelA tAMbAnI jevAM rAtAM netra karI sureMdradatte yuddhane mATe bhaMbhAnAda karAvyuM. hAthI, svAre, padaLo ane rathikanuM meTuM sainya yuddha karavAne ekaThuM thayuM. subhaTenI bhujAnA ATathI, dhanuSyanA TaMkArothI, ghoDAnA heSAravathI, rathanA citkArathI, hAthIonI gajenAthI, uMTanA ghaMghATathI, khaccaronA avAjethI ane raNavAdanA nAdathI kSaNamAM sarva jagatane badhira karato sureMdradatta rAjA sarva baLathI megharathanuM raNatizya karavAnI IcchAe sAme Avyo. aMdhakArane nAza karatA sUryanI jema megharatha ane daDharatha kumAra yuddhane mATe jetrarathamAM ArUDha thayA. zaMku, zalya, cakra, prAsa, daMDa, gadA, tIra, mugala, nArAja ane vizikha temaja pASANa ane lehanA geLA, karathI ane yaMtrothI sarva sainike astronA jANe megha hoya tema baMne sinyamAM varSAvavA lAgyA, te vakhate baMne sinyamAM e ghATe zapAta thaye ke becaranI strIone yuddhadarzana karavAmAM vizvakArI thaI paDyo. samudramAM jaLajaMtuothI jaLataMtunI jema yuddhamAM astrothI astro ane rothI ratha bhAMgavA lAgyA. jemanA vega ammalita che evA zatruoe pavanathI vananI jema baMne kumAranuM sainya bhagna karI dIdhuM. pachI ati bhujaparAkramavALA bane vIre krodha karI moTA sarovaramAM hAthI pese tema zatrunA sainyamAM piThA. te vakhate uchaLelA samudranI jema astrarUpa urmivaDe zobhatA te baMne virene alanA karavAne zatruonA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 ] megharatha ane draDharathanA lagna [259 koI paNa sainike UbhA rahI zakyA nahIM. be hAthavaDe zeraDInA vADAnI jema teoe sanyarUpa vananuM mathana karavA mAMDyuM. te joIne sureMdradatta yuvarAja sahita temanI sAme yuddha karavAne deDo. sureMdradatta megharatha sAthe ane yuvAna yuvarAja draDharathanI sAthe yuddha karavA lAgyA. teo paraspara ekabIjAnAM zastro chedavA lAgyA ane astro bAdhita karavA lAgyA. te vakhate te cAre jaNA raNAMgaNamAM lekapALanI jevA bhavA lAgyA. pachI karAmphoTa karatA ane paraspara tiraskAra karatA teo baMdhane jANanArA sarSanI jema bhujA yuddhathI yuddha karavA lAgyA. te mahA parAkramI cAre vIra bhujArUpa zikharane tirachI rIte uMcA karavAthI jANe gajadatavALA parvata hoya tevA kSaNavAra yuddhabhUmimAM dekhAvA lAgyA. ema yuddha karatAM chevaTe megharatha ane draDharatha kumAroe kSaNavAramAM temane kheda pamADIne vananA hAthInI jema bAMdhI lIdhA. pachI te dezamAM svadezanI paThe pitAnI AjJA phelAvIne baMne kumAra prasanna paNe tyAMthI cAlI sumaMdirapura samIpe AvyA. temanA AvavAnI khabara sAMbhaLI rAjA nihatazatru tatkALa sAme AvyA. "bIjA sAdhAraNa atithine paNa mAna Ape te AvA atithine mATe te zuM kahevuM?" rAjAe temane AliMgana karI zira upara cuMbana karyuM, ane ahamiMdranI jema sukhAdvaitane anubhavavA lAgyo. pachI zubha lagnamAM priya mitra ane maneramA nAme pitAnI be moTI kanyAone megharathanI sAthe vidhipUrvaka paraNAvI ane rAjAe jenAM caraNakamaLa dheyAM che evA draDharathanI sAthe trIjI nAnI kanyA sumatine paraNAvI. moTI samRddhithI yathArtha vivAha karyA pachI rAjAe moTA mAnapUrvaka vidAya karelA teo pitAnI nagarI tarapha cAlyA. mArgamAM suredradatta rAjAne tenA yuvarAja sahita pUrvavat tenA rAjyapara besADIne pitAnI nagarImAM AvyA. te mahAbhuja vire jANe IMdra ane upendra prItiyogathI eka ThekANe maLyA hoya tema pitAnI priyA sAthe aneka prakAranA bhega bhegavavA lAgyA. keTaleka kALa gayA pachI megharathanI patnI priya mitrAe naMdISeNa nAme ane bIjI patnI maneramAe meghasena nAme putrane janma Ape. draDharathanI patnI sumatie paNa uttama guNaratanA rohaNAcaLa rUpa rathasena nAmanA eka putrane janma Ape. eka vakhate rAjA vanaratha aMtaHpuramAM yuthapati hAthInI jema strIo putra ane pautrothI vIMTAI vividha vinada karatuM hatuM, tevAmAM surasenA nAme eka gaNikA hAthamAM kukaDe laI tyAM AvIne vijJapti karavA lAgI ke "he deva! A mAre kukaDe potAnI jAtimAM mugaTaratna samAna che. te koI bIjA kukaDAthI kadipaNa chatA nathI. je koI bIjAne kukaDe A kukaDAne jIte te huM tene tenA paNamAM eka lAkha dInAra ApuM. he prabhu! je kaI bIjAnI pAse Ave kukaDe hoya te te mArI pratijJA purNa bhale teDI pADe." te vakhate devI mane ramAe kahyuM- A pramANenA paNuthI mArA kukaDAnI sAthe A kukaDAnuM yuddha thAo." rAjAe te vAta svIkArI, eTale devI mane ramAe vAtuMDa nAmane pitAnA kukaDAne dAsInI sAthe maMgAvyo, pachI baMne kukaDAne pedaLanI jema medAnamAM khaDA karyA, eTale vicitra gati karatA ane nAcatA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260] ghanaratharAjAnA aMtaHpuramAM be kukaDA vacce thayela yuddha [ pa pa muM te baMne paraspara prahAra karavA lAgyA. uchaLatA, paDatA, khasI jatA ane hatA temaja prahAra detA ane jhIlatA teo paraspara laDavA lAgyA, ane uttama kukaDAnI kalagI je ke svabhAvathI rAtI hatI, tathApi pracaMDa caMcu ane caraNanA prahAravaDe nIkaLatA rUdhirathI vizeSa rAtI thaI gaI jANe pakSIrUpe be AyudhadhArI manuSya hoya tevA te baMne kukaDA vAraMvAra pitAnA tIrNa nakha parasparanA aMgamAM mAravA lAgyA. A mahAdevI mane ramAne kukaDe jIte che, are ! A surasenAne kukaTe jIte che, evI rIte kSaNe kSaNe jayanI bhrAMti thavA lAgI, paNa keIna jaya thaye nahIM. A pramANe ghaNIvAra sudhI bannenuM yuddha cAleluM joyA pachI rAjA ghanaratha belyA ke A baMne kukaDAmAMthI keIkeIthI jItAze nahIM." tyAre megharathe pUchyuM ke "A pramANe yuddha thatAM AmAMthI ekane jaya ane ekane parAjaya kema nahIM thAya?' eTale trikALajJAnI rAjA ghanaratha bolyA-"A baMne kukaDAnA pUrvabhavane vRttAMta sAMbhaLo- A ja budvIpanA eravata kSetrane viSe vividha ronA rAzithI bharapUra ratnapura nAme nagara hatuM. te nagaramAM dhanavamu ane datta nAme be paraspara gADha maitrIthI zubhatA vaNika rahetA hatA. teone dhananI AzA nivRtta thaI nahotI, cAtaka pakSInI jema atyaMta tRSNAvALA hatA, tethI te baMne sAthe nAnA prakAranAM kariyANAnAM gADAM ane gADIo bharI gAma, khANu, nagara ane droNamukha vigeremAM dAridranA jANe mAtApitA hoya tema vyApArane mATe pharatA hatA. teo tarasyA, bhukhyA, thAkelA, maMda, zithila, kRza ane TADhataDakA tathA varasAdathI pIDita evA baLadanI upara ati bhAra bharI cAbuka, lAkaDInA ghA karI ane puMchaDA maraDI paramAdhArmikranI peThe temane hAMkatA hatA. tINa ArothI temanA sUjhI gayelA pRSTha bhAgane vyathA karatA hatA nAsikAne prathamane vedha je tuTI jAya te pharIvAra nAsikAne vIMdhatA hatA ghaNe kALa thAya te paNa zIghratAthI dhArele ThekANe javAnI IcchAe baLadane choDatA nahotA. vilaMba thAya tene nahIM sahana karatA teo cAlatAM cAlatAM khAI letA hatA. hamezAM kUTa tolA, phUTa mAna, kUTa nANAM ane phUTa arthavALAM vacanothI mANasane mAhita karatA hatA. ziyALanI jevA te kapaTI vaNika badhA jagatane ThagatA, ane eka dravyanI abhilASAthI ghaNAonI sAthe laDAI karatA hatA. mithyAtvavaDe jemanI buddhi mohita thaI che ane hamezAM lebhathI bharelA che evA te nirdaya ane kaThera purU dharmanI to vArtA paNa karatA nahotA. AvI rIte A dhyAnamAM paDelA teoe hAthInuM AyuSya bAdhyuM. AdhyAnanuM phaLa tiryaMca nimAM janma tha teja che. eka vakhate zrInadI tIrthamAM rAgadveSane vaza thayelA teo paraspara kalaha karatA karatA yuddha karIne mRtyu pAmyA. tyAMthI mRtyu pAmI teja airAvata kSetramAM suvarNakUlA nadIne kAMThe tAgraMkaLaza ane kAMcanakaLaza nAme be hAthI thayA. anukrame yauvanavayane prApta thayelA ane sAte prakAre madane jharatA te baMne gajendra kAMThAnAM vRkSone bhAMgI nAkhatA nadItIre vihAra Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [261 saga 4 the] be kukaDAne pUrvabhava karavA lAgyA. eka vakhate te judA judA yUthanA cUthapati hAthI pharatAM pharatAM biMbapratibiMbanI jema parasparane jotAM jotAM ekaThA thaI gayA. te samaye pUrva janmanA roSathI dAvAnaLavALA be parvate hoya tema teo vegathI parasparano vadha karavAne doDyA. ghaNIvAra sudhI dAMte dAMta ane suDha suM yuddha karI janmAMtaramAM yuddha karavA mATe hoya tema te baMne ekI sAthe mRtyu pAmyA. tyAMthI maraNa pAmIne jaMbudvIpanA bharatakSetramAM ayodhyA nagarIne viSa ghaNI mahiSIrUpa dhanavALo naMdimitra nAme eka purUSa hatuM, tenA ati priya ane mahiSInA cUthamAM teo hAthInA baccAnI jevA puSTa aMgavALA be uttama mahiSa thayA. te mahiSa te nagarInA zavaMjaya rAjAnI devAnaMda rANInA udaramAM utpanna thayelA dhanasena ane naMdipeNa nAmanA be kumAronA jovAmAM AvyA; eTale te ayAnA rAjakumAroe kautukathI te garviSTa ane yamarAjanA jevA mahine paraspara bajhADayA. tyAM cirakALa yuddha karI teo mRtyu pAmIne te nagarImAM kALa ane mahAkALI nAme daDha aMgavALA meMDhA thayA. daivayoge eka ThekANe maLavAthI te pUrvanA vairI cirakALa yuddha karI mRtyu pAmIne A samAna baLavALA be kukaDA thayelA che. pUrve paNa temAMthI keI ekaekathI jItAye nathI, kAraNa ke teo samAna parAkramI che. tevI rIte hamaNAM paNa koInAthI kaI jItAze nahIM." te vakhate megharathe kahyuM A kukaDA kevaLa pUrva vairavALA che, eTaluM ja nahIM paNa teo vidyAdharothI adhichita che tethI paraspara Ama yuddha kare che." pachI rAjA ghanArathe bhrakuTI namAvIne te kahevAnI preraNA karI, eTale megharathe aMjali jeDI A pramANe te vRttAMta kahI batAvyuM. A jabUdvIpanA bharatakSetramAM vaitADhaya parvatanI uttara zreNimAM svarNanAbha nAmanA nagarane viSe garUDanI jevA parAkramavALo garUDega nAme rAjA hato. tene pApa vinAnI dhRtiSeNa nAme rANI hatI. teNe pitAnA ullaMgamAM rahelA sUryacaMdranA svapnAe sUcita caMdratilaka ane suratilaka nAmanA be kumArane janma Apyo. yauvanavayane prApta thatAM te kumAro eka vakhata merU parvatanA zikhara upara zrImAna zAzvata ahatanI pratimAne vaMdana karavA gayA. tyAM jinavaMdana karIne kautukathI pharatA hatA, tevAmAM suvarNanI zilA upara beThelA sAgaracaMdra nAme eka cAraNamuni temanA jovAmAM AvyA. pradakSiNApUrvaka te munine vaMdanA karIne aMjaLI joDI temanI AgaLa besI teo dharmadezanA sAMbhaLavA lAgyA. dezanAne aMte namaskAra karIne teo belyA-"bhagavAna ! sAre bhAgye ajJAnarUpI aMdhakAravaDe pIDita evA amane Apa dIpakanI peThe prApta thayA che, mATe he prabhu! amArA pUrva bhavonuM svarUpa kahe. tamArA jevA mahAtmAnuM jJAna sUryanA udayanI jema paropakArane mATe che." munivarya bebhA-"dhAtakIkhaMDa dvIpamAM pUrva airAvata kSetrane viSe vajapura nAme nagara che. temAM sarva jIvane abhaya ApavAne gheSa karanAra abhayaghoSa nAme rAjA hatA. tene suvarNatilakA nAme priyA hatI, tenAthI vijaya ane jayaMta nAme be putra thayA. teo Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262] be vidyAdharane pUrvabhava [ pa pa muM anukrame kalAkalApa bhaNIne yauvanavayane prApta thayA. te arasAmAM teja airAvata kSetramAM svarNadvama nAmanA nagarane viSe zaMkhanA jevA ujavaLa guNavALe zaMkha nAme rAjA hate. tenI pRthvI nAme rANIne utsaMgamAM rahelI puSpamALAnA svapna sUcavelI pRthvIsenA nAme putrI thaI rUpanAM utkarSane ane vizeSa cAturyane piSaNa karanAra yauvana ane kalAkalApa teNe saMpAdana karyA. "A putrIne yogya vara Aja che evuM ciMtavI zaMkharAjAe te kanyA abhayazeSane ApI. rAjA abhayaghoSa te naveDhA pRthvIsenAnI sAthe viSNunI jema krIDA karavA lAgyA. eka divase vasaMtaRtumAM vasaMtanA puSpane dhAraNa karanArI keI eka dAsI abhayazeSanI pAse AvI. tene joI devI savarNatilakAe rAjAne kahyuM-"svAmI! vasaMtaRtue ApaNuM jAtuka nAmanA udhAnane maMDita karyuM che, mATe he prANavalalabha! e navIna vasaMtalakSamIne anubhava karavAne ApaNe ucita parivAra laI te udyAnamAM jaIe." te samaye hAthamAM keTI mUlyavALA yuktinA pupa laI pRthvasenA rAjA pAse AvI. te joI rAjAe praphullita netre tenI mAgaNI karI, pachI ucita parivAra laI udyAnamAM gaye, ane tyAM aneka prakAranI krIDA karI. pachI devI pRthvIsenA rAjAnI AjJA laI Amatema pharatI hatI, tevAmAM eka tarapha daMtamaMthana nAme eka viziSTa jJAnI muni tenA jevAmAM AvyA. bhaktie bharapUra ane harSita thaIne teNe munine vaMdanA karI. tyAM saMsArapara nirveda utpanna kare tevI muni pAse dezanA sAMbhaLI. te sAMbhaLatAM ja teNe tatkALa bhavathI bhaya pAmI rAjAnI AjJA laI te daMtamaMgana muninI pAse dIkSA grahaNa karI. devI pRthvIsenAnuM adbhuta cAritra vakhANute rAjA abhayazeSa potAne ghera gayo. eka vakhate te rAjA abhayaghoSa pitAnA maMdiranI agAzI upara vizrAma lete sUryanI jema ratnasiMhAsana para beThe hatuM, tevAmAM tIrthakaranA liMgane dharanArA ane chasthapaNe vicaratA zrI anaMta nAme ahaMta potAnA dvAradezamAM praveza karatAM tenA jovAmAM AvyA. tatkALa rAjA saMbhramathI ubhe thaye ane ucita AhAra laI bhagavaMtanI pAse AvI namaskAra karyo. bhagavate tenI ApelI bhikSAthI tyAMja pAraNuM karyuM. devatAoe abhayaghoSanA maMdiramAM sudhArAdi pAMca divya pragaTa karyA. pAraNuM karyA pachI prabhue anyatra vihAra karyo. chadyastha prabhu bIjA muninI jema ke ThekANe sthira rahetA nathI. tyAra pachI jene kevaLajJAna utpanna thayuM che evA te anaMta prabhu vihAra karatAM karatAM vajapura nagare AvIne samavasaryA. te khabara jANI rAjA abhayaghoSe tyAM AvI bhaktithI traNa pradakSiNA daIne vaMdanA karI ane saMsArane chedanArI dharmadezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte rAjAe praNAma karI kahyuM ke "bhavI prANIonA puNyathIja kalpavRkSanI jema tame ahIM padhAryA che. he svAmI ! A tamArI pravRtti paranA upakArane mATeja che, mATe huM tamane vijJapti karuM chuM ke he vizva pUjya karUNAnidhi! jyAM Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4tho] mRtyu pAmI banne kukaDAnuM maharSika bhUtanAyaka deva thavuM [263 sudhImAM mArA putra upara sarva pRthvIne bhAra mUkI tamArA caraNakamaLamAM dIkSA levAne huM pAcho na AvuM tyAM sudhI ahIM bIrAjaze." "dharmakAryamAM pramAdI thavuM nahi" ema prabhue kahyuM, eTale rAjA abhayaghoSe ghera AvI pitAnA baMne putrone jUduM juduM kahyuM-"he vatsa vijaya! A kramAgata rAjyane tuM grahaNa karaane he vatsa vaijayaMta! huM vijayanuM yauvarAjaya svIkAra. huM zrI anaMtanAtha prabhunI pAse dIkSA laIza ke jethI mAre pharIvAra A ati gahana saMsAramAM AvavuM paDe nahIM." putro belyA-"pUjya pitA! jema tame A saMsArathI bhaya pAmyA che, tema ame paNa tamArA putro A saMsArathI bhaya pAmyA chIe; mATe ame paNa dIkSA grahaNa karazuM, kAraNa ke dIkSA levAthI A lekamAM tamArI sevA ane paralokamAM ekSaprApti e be phaLa ane prApta thaze." "putro ! tamane sAbAza che" ema bolatA rAjAe mATI udAratAthI pitAnuM vistAravALuM rAjya koI bIjAne ApI dIdhuM ane pitAnA banne putrone sAthe laI pite zrI anaMtanAtha prabhunI pAse gayA. tyAM sarva saMghanI samakSa temaNe dIkSA grahaNa karI. te traNe rAjamuniomAM abhayazeSe ati ugra tapa karI vIza sthAnakane ArAdhI tIrthaMkaranAma gotra upArjana karyuM. Ayu pUrNa thatAM te traNe kALa karI azruta devaleke bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thayA. A jaMbudvipanA pUrva mahAvidehanA AbhUSaNa jevA puSkalAvatI nAmanA vijayamAM paMDarIkiNI nAme nagarI che. te nagarImAM hemAMgada nAme rAjA che. idranI jema tene vajumAlinI nAme priyA che. amRta devakamAMthI cyavI abhayaghoSane jIva te vAmAlinInA udaramAM avataryo. samaya AvatAM vajamAlinIe cauda mahAsvapnAe jene tIrthakaramahimA sUcavyuM che evA eka putrane janma Ape. iMdrAdike AvI temane janmAbhiSeka karyo. pitAe gharatha nAma pADayuM. te ghanaratha tIrthaMkara thaI adyApi gRhavAsamAM rahI pRthvIne pAvana kare che. tame vijaya ane vaijayaMtanA jIva devakathI cavIne caMdratilaka ane sUryatilaka nAme vidyAdhara thayA che. A pramANe pitAnA pUrva bhavane sAMbhaLI teo ghaNu prasana thayA. pachI te munine namaskAra karI pitAnA pUrva janmanA pitA je tame tene jevAne teo bhaktithI ahIM AvelA che. he svAmI! temaNe kautukathI A kukaDAmAM praveza karIne tenuM yuddha karAvyuM che, te tamArA darzananA upAya rUpa che. ahIMthI teo bhegavaddhana nAme gurUnI pAse jaI dIkSA laI kamane kSaya karIne mokSapadane pAmaze." A pramANene vRttAMta sAMbhaLI pUrvanI jema pitAne putrapaNe mAnanArA teo pragaTa thaI ghanaratha rAjAne namI pitAnA ghara tarapha gayA. A sarva vRttAMta sAMbhaLI te kukaDAo jAtismaraNa pAmavAthI vicAra karavA lAgyA ke ahe! A saMsAra AvA kalezanuM kAraNa che. pUrva janmamAM vaNika thaIne ApaNe kAMI paNa upArjana karyuM nahIM. bIjuM te dUra rahyuM, paNa je manuSyajanma punaH maLa ati durlabha che te ApaNe niSphaLa beI nAMkhe. ahA ! te janmamAM lubbakanI jevA lubdha thaI aneka 1. jALa nAkhanAra-pAsa pAtharI pazu pakSIone pakaDanAra. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264] megharathanuM devahAyathI sarvatra pharavuM [ pa pa muM upAyothI ApaNe ghaNuM prANIone chetaryA. cirakALa asaMtoSI thaI khoTA mAna ane beTA tela vigerethI lokone ThagI chevaTe mAMhamAMhI kaLaha karanArA ApaNane dhikkAra che! tene pariNAme ArtadhyAnamAM paDelA ApaNe eka bIjAne paraspara haNI mRtyu pAmyA ane anekavAra tiryaMcanimAM utpanna thaIne pApanuM phaLa prApta karyuM." A pramANe vicArI rAjAne praNAma karI teo pitAnI bhASAmAM belyA-he deva! AjJA kare. ame have amArA AtmAnuM hita zI rIte karIe?" ghanaratha rAjAe avadhijJAnathI jANIne kahyuM-'tamane ahaMta deva, sAdhu gurU ane jIva dayArUpa dharmanuM zaraNa thAo." ghanarathanuM e vacana svIkArI te bane kukaDA tarataja aNasaNa aMgIkAra karI mRtyu pAmyA. tyAMthI mRtyu pAmIne teo bhUtaratnA nAme moTI aTavImAM tAmrazUla ane svarNacUla nAme be mahaddhika bhUtanAyaka deva thayA. pachI avadhijJAnathI pUrva janmane jANI vimAna vimuvIne teo pitAnA pUrva janmanA upakArI megharathanI pAse AvyA. ane bhaktithI megharathane praNAma karI teo belyA- "he svAmI! tamArA prasAdathI ame hAla vyaMtarezvara thayA chIe. ame amArAM karelAM pApakarmathI manuSyamAMthI hAthI, mahiSa , meMDhA ane pachI kukaDA evI rIte utpanna thaI hAla pAchA utkRSTa janmavALA thayA chIe. he nAtha! je tame kukaDAnA janmamAM zaraNarUpa na thayA hatA te pratidina asaMkhya kIDAnuM bhajana karanArA ame kevIe gatimAM jAta? mATe have prasanna thAo, amArI upara anugraha karo, ane je ke tame jJAnathI pUrve jANyuM che tathApi A vimAna para ArUDha thaI badhI pRthvInuM avakana karo." AvI rIte temaNe prArthanA karI, eTale dAkSiNyatAnA kSIrasAgara jevA megharatha parivAra sahita temanA vimAnamAM ArUDha thayA. vimAna AkAzamArge mananI jevA vegathI cAlavA lAgyuM. te vakhate teo pRthvI para je je darzanIya vastu Ave te te AMgaLIthI batAvI kahevA lAgyA-"juo, A pitAnI vaiDurya maNimaya prabhAthI dizAonA mukhane durvAkurita karatI jaNAya che te cAlIza pejana uMcI merUgirinI gulikA che. tenI cAre dizAomAM je A ardha caMdrakAra zilAo che te ahaMtanA janmAbhiSeka jaLathI pavitra ane siMhAsanathI aMkita thayelI che. A zAzvata ahaMtanAM uMcAM citya che ane temAM rahelA atabiMbanA pUjanamAM jenAM puSpa kRtArtha thAya che te A pAMDuka nAme vana che. A cha varSadhara parvata che. tenI upara A cha pavitra jaLavALa draha che; jemAMthI nIkaLelI pRthvItaLanA seMthA jevI A cauda mahAnadIo che. vidyAdharanI samRddhi vaDe bharapUra ane pitApitAnA kSetrArdhanI maryAdAnI zilAbhIMta jevA A vaitADhaya parvata che. teonA kUTa upara zAzvata prabhunI pratimA sahita A siddhacaitya che. uMcA jAlakaTakavaDe zebhatI ane vidyAdharonI vilAsabhUmi A jaMbudvIpanI vayAkAre rahelI jagatI che. maghara ane juDa vigere jaLacara chanuM moTuM nivAsasthAna A lavAdadhi che. kALA samudrathI vIMTAyela A dhAtakIkhaMDa 1. kaTa. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 ] bhUtanAM nAca [265 nAme dvIpa che. temAM ahaMtanA nAtranI zilAothI aMkita A be mudra merUgiri che. zAzvata ahaMta vaDe pavitra A IzvAkAra 2 nAme be parvata che. dhAtakIkhaMDanA jevo A ardha puSkara dvIpa che, tyAra pachI mAnuSettara parvata che. tenAthI AgaLa manuSyabhUmi nathI. A pramANe AkhyAnapUrvaka pRthvIne batAvIne teo megharathane pAchA puMDarIkiNI nagarImAM lAvyA. pachI temane rAjamaMdiramAM mUkI, praNAmapUrvaka ratnavRSTi karIne teo pitAne sthAnake gayA. anyadA lekAMtika devatAoe AvI ghanaratha rAjAne kahyuM ke "he svAmI! tIrtha pravartAve." te sAMbhaLatAM ja svayaMbuddha chatAM teo bodha pAmyA, eTale rAjya upara megharathane ane yauvarAjya upara draDharathane besADI vArSika dAna ApI tarataja temaNe dIkSA grahaNa karI. thoDA kALamAM temane kevaLajJAna utpanna thayuM. bhAvI prANIone baMdha karatA ghanaratha tIrthakara anukrame pRthvI para vihAra karI ATha karmone kSaya karIne mokSe jaze. niraMtara aneka rAjAonA mugaTavo jenA caraNakamaLanI pITha ghasAyA kare che e megharatha rAjA draDharatha sAthe pRthvI para rAjya karavA lAgyA. eka vakhate parajananA AgrahathI rAjA megharatha kIDA karavAnI IcchAe devaramaNa nAmanA udyAnamAM gayA. tyAM eka azokavRkSanI nIce potAnI priyAmitrA priyA sahita besIne temaNe madhura saMgIta karAvavAno AraMbha karyo. te samaye temanI AgaLa hajAro bhUta apUrva saMgIta karavAnI IcchAthI pragaTa thayA. keI vizALa udaravaDe laMdara (gaNeza) jevo lAgatA hatA, kaI kRza udarathI jANe pAtALane dhAraNa karatA hoya tevA dekhAtA hatA, keI lAMbA ane kaThera caraNathI tADapara caDhayA hoya tevA lAgatA hatA, ane kaI lAMbI bhujAothI ajagara sahita vRkSa jevA jaNAtA hatA; keIe sapanA AbhUSaNa paheryA hatA, keIe noLanAM ghareNAM dharyA hatAM. keIe cittAnAM carma oDhaDyAM hatAM, keI vyAghacarmanAM vastra dharyA hatAM, keIe aMgarAga lAgavyo hato, koIe rUdhiranA vilepana karyA hatAM, keIe ghUvaDanAM karNAbharaNa paheryA hatAM, ane keIe gIdhanA mugaTa dharyA hatA, keI e uMdaranI mALA, keIe kAkIDAnI mALA ane keIe muMDamALA paherI hatI. keIe hAthamAM parIo rAkhI hatI, keI aTTahAsya karatA hatA, keI keLAhaLa karatA hatA, koI gheDAnI jevA avAja karatA hatA, keI hAthInA jevI garjanA karatA hatA, keI bhujAnA ATa karatA hatA, kaI tAla ApatA hatA, keI mukhavAdha vagADatA hatA, ane koI kakSA vagADatA hatA. A pramANe sarva bhUta ekaThAM maLI jANe 1. jabUDhIpamAM rahelA lAkha jana uMcA moTA meranI apekSAe A 84000 ejana uMcA hevAthI nAnA merU kahevAya che. 2. adha adhara dhAtakIkhaMDa rU5 dhanuSyanI madhyamAM teTalAja lAMbA bANane AkAre hovAthI IzvAkAra kahevAya che. che. AnI pachInI hakIkata temanA mokSe padhAryA AgAunI che. B - 34 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMharathanuM vRttAMta [parva 5 muM pRthvIne phADatA hoya ane AkAzane teDatA hoya tema moTA ADaMbarathI pracaMDa tAMDava karavA lAgyA. evI rIte rAjAne saMtoSa ApavA teo tAMDavA karatA hatA, tevAmAM AkAzamAM eka uttama vimAna pragaTa thayuM. temAM rati sAthe kAmadeva hoya te suMdara AkRtivALo purUSa eka yuvatInI sAthe rahele levAmAM AvyuM. tene joI priya mitrA devIe rAjAne pUchayuMprabho ! A purUSa ane strI koNa che ane ahIM te zA mATe Avela che?" megharathe kahyuM-A jabUdvIpamAM bharatakSetrane viSe vaitADhaya parvatanI uttara zreNimAM alakA nAme uttama nagarI che, tyAM vidratha nAme vidyAdharane rAjA che. tene mAnasagA nAme priyaMvadA devI che. siMhanA rathanA svapnathI sUcita siMharatha nAme tene eka parAkramavaDe praphullita bhujavRkSavALe putra thaye; ane te rohiNIne caMdranI jema utkRSTa kuLamAM janmelI svAnurUpa vegavatI nAme eka kanyAne para. rAjA vizudrathe tene yuvarAjapada ApyuM. "jyAre putra kavacadhArI thAya tyAre rAjAone tema karavuM ucita che. rAjA siMharatha lIlevAna ane kIDavANI vigere sthAnamAM lalanAne sAthe rAkhI vanamAM siMhanI jema svecchAe sukhe ramavA lAgyo. ekadA vidyadratha rAjA saMsAramAM sarva padArtha vidyutanI jevA caLita dhArI parama virAgyane prApta thaze. tethI tarataja siMharathane rAjeye besADI temaNe gurUnI pAse jaI "sarva sAvadya virati grahaNa karI. anukrame ati saMvegane pAmI saMyama niyama ane dhyAnavaDe aSTa karmano kSaya karI te mokSe gayA. sUryanI jevA pratApI rAjA siMharathe ati muzkelIthI maLe tevuM vidyAdharanuM cakravatIpaNuM prApta karyuM. eka vakhate rAtrImAM yogInI jema nidrArahita thaI siMharatha vicAra karavA lAgyA-"ahA! arayamAM mAlatInA puSpanI jema meM mAro janma phegaTa gumAvyA. kevaLajJAnadhArI ane saMsArasAgarathI tAravAmAM vahANa jevA samavasarelA ahaMta prabhuenA meM darzana karyA nahIM ane temanI pUjA paNa karI nahIM. have sAkSAt zrI jinezvarane joI mArA AtmAne pavitra karUM. ekavAra paNa thayeluM temanuM darzana sArA svapnanI jema icchita mane rathane Ape che." A pramANe vicArI siMharatha rAjA patnI sahita dhAtakIkhaMDa kapanA pazcima videhamAM sItA nadInA uttara tIre AvelA sUtra nAmanA vijayamAM khagapura nAmanA nagare gaye, tyAM zrI amitavAhana tIrthaMkaranA darzana karyA. bhagavaMtane praNAma karI rAjAe saMsArasAgaramAM nAvikA jevI dharmadezanA sAMbhaLI. duHkharUpa agnimAM jaLano chaMTakAva jevI te dezanA sAMbhaLI ahata prabhune namI te pAcho pitAnI nagarI tarapha vaLyo. te samaye ghATA barUnA vRkSavaDe jene bhAga vyApta che evA samudramAM vahANanI jema ahIM udarva bhAge jatAM tenI gati khalita thaI gaI. "A mArI gati ke smalita karI" e jANavAne teNe nIcI draSTi karI, tevAmAM ahIM rahele huM tenA jevAmAM AvyuM, eTale te kepathI mane upADIne uDADavAne mArI pAse Avya; eTale mArA DAbA hAthathI tenA DAbA hAthapara AkramaNa karyuM. tethI siMhe AkrAMta karelA hAthInI jema te ati virasa pikAra karavA lAgyuM. pitAnA patine kaSTamAM dekhIne tenI bhAryA parivAra sahita mAre zaraNe AvI eTale meM tene choDI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4 the] siMharathanuM vRttAMta 267 mUkyo. meM cheDaDyA pachI te AvA vividha rUpa vikuvI mArI pAse saMgIta karavA lAge." priya mitrAe pharIvAra pUchayuM-priya! pUrva bhavamAM eNe zuM zubha karma karyuM che, jethI tene AvI moTI samRddhi prApta thaI che?" megharatha belyA-"puSkarAI dvIpamAM pUrva bharatakSetrane viSe saMghapura nAme eka moTuM nagara che. te nagaramAM rAjyagupta nAme eka garIba kulaputra rahete hato. te pArakAM kAma karIne pitAno bhajana nivAha calAvato hate. tene zaMkhikA nAme eka anurAgI ane patibhaktA strI hatI. baMne daMpatI hamezAM pArakAM gharanAM kAma karatAM hatAM. eka divase te strI purUSa ekaThAM maLIne phaLa levAne mATe vividha vRkSethI AkuLa saMghagiri nAmanA moTA parvata para gayAM. tyAM pakava phaLane mATe teo pharatAM hatAM, tevAmAM sarvaguNa nAme eka mahAmunine dezanA ApatAM temaNe jayAM. vidyAdharonI sabhA vacce beThelA te mahAtmAnI pAse AvI teo bhaktithI namaskAra kahIne beThA. munIzvare temane vizeSa dharma dezanA ApI. rakhInI upara mahAna purUSonuM adhika vAtsalya hoya che. dezanAne aMte te belyA-"he prabhu! ame pApI chIe te chatAM amAruM koIke pUrva puNya haze, ke jethI amane tamAruM darzana thayuM. he jagapUjya! tame sarva vizvanA hitakArI che, tathApi pIDAne lIdhe ame tamArI prArthanA karIe chIe ke amArA uddhArane mATe kAMI paNa tapa batAve. temanI gyatA joI mahAmuni sarvagupta "batrIza kalyANaka nAme eka tape temane batAvyo. te tapa aMgIkAra karI teo pitAne ghare AvyA. teoe batrIsa divase batrIza upavAsa karavA vaDe te tapa karyo. pAraNAne samaye dvAra upara-draSTi karIne kaI atithi muninI zedha karavA mAMDI. tevAmAM dhatidhara nAme eka sAdhune pitAnA gharamAM praveza karatA temaNe joyA. temane banne jaNe bhaktithI bhAta pAchuM vaDe pratilAbhita karyA. anyadA pelA sarvaguNa muni vihAra karatAM karatAM punaH tyAM AvI caDyA. eTale teo temanI pAse AvI dharma sAMbhaLavA lAgyA. dezanAne prAMte e viveka parAyaNa strIbhattare manuSya janmarUpa vRkSanA phaLarUpa dIkSA grahaNa karI. pachI rAjagupta munie gurUnI AjJAthI AcAmyavaddhamAna nAme dustapa tapa karavA mAMDyo. chevaTe anazana karI cAra zaraNano Azraya laI mRtyu pAmIne brahAdevalekamAM daza sAgaropamane AyuSe devatA thayA. tyAMthI cyavIne vidyuddhara rAjAne putra vidyAdharapati A siMharatha thayela che. tenI strI zakhikA hatI, te paNa vividha tapasyA karIne brahmalekamAM devatA thaI hatI, tyAMthI thavI ahIM tenI patnI thayelI che. have ahIMthI pitAne nagare jaI putrane rAjya sepI te saddabuddhimAna purUSa mArA pitAnI pAse dIkSA grahaNa karaze, ane tapa dhyAnAdikathI ATha kamane kSaya karI kevaLajJAna prApta karIne siddhipadane pAmaze." AvAM temanAM vacana sAMbhaLI megharathane bhaktithI namaskAra karI rAjA siMharatha pitAne nagare gayo ane putrane rAjya soMpI manane damanAra te siMharatha rAjA zrI 1 eka AMbela ne eka upavAsathI anukrame 100 abela ne eka upavAsa karavo tenuM nAma abIla vaddhamAna tapa kahevAya che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268] megharathanI pArevA uparanI apUrva karUNA [ pa pa muM gharatha svAmInI pAse vrata laI tapasyA karIne siddhipadane prApta thayA. rAjA megharathe parivAra sahita devaramaNa udyAnamAMthI pAchA AvI puMDarIkiNI nagarImAM praveza karyo. eka vakhate vidvAnemAM mukhya evA megharathe pauSadhAgAramAM pauSadha aMgIkAra karI zrI bhagavaMtabhASita dharmanuM vyAkhyAna karavA mAMDayuM. te vakhate bhayathI kaMpatuM ane maraNonmukha heya tema dIna draSTi pheravatuM eka pArAvatI pakSI tenA utkaMgamAM AvIne paDyuM. teNe mAnuSA bhASAthI abhayanI yAcanA karI, eTale rAjAe kahyuM ke "bhaya pAmIza nahIM, bhaya pAmIza nahIM," evAM AzvAsanathI te pakSI pitAnA usaMgamAM bALakanI jema e kArUNyasAgara rAjAnA utsagamAM svastha thaIne beThuM. thoDI vAre "he rAjana! e mAruM bhakSya che, mATe satvara tene cheDI gho." A pramANe kahetuM eka bAja pakSI sarpanI pAchaLa garUDanI jema tenI pAchaLa AvyuM. rAjAe bAja pakSIne kahyuM "tane A pakSI huM ApIza nahIM, kAraNa ke zaraNAthIne soMpI deve te kSatriyone dharma nathI. vaLI are pakSI ! tArA jevA buddhimAnane bIjAnA prANathI pitAnA prANanuM piSaNa karavuM te paNa ucita nathI. tArA zarIra uparathI eka pIchuM ukheDIe te tethI tene jevI pIDA thAya tevI pIDA bIjAne paNa thAya che, te mArI nAMkhavAthI te keTalI pIDA thAya tene huM vicAra kara. vaLI A pakSInA bhakSaNathI tane te mAtra kSaNavAra tRpti thaze ane A bIcArA pakSIne te AkhA janmane vinAza thaI jaze. paMceMdriya prANIene vadha karavAthI ane tenA mAMsanuM bhakSaNa karavAthI prANuo narake jAya che, ane tyAM duHsaha pIDA bhegave che. je paralekamAM anaMta duHkhane mATe ane A lekamAM matrA kSaNavAra sukhane mATe thAya tevI prANInI hiMsA karyo vivekI purUSa kSudhAtura hoya te paNa kare? bIjA bhejanathI paNa sudhA to zAMta thAya che. je pittAgni sAkarathI same che te dUdhathI kema zAMta na thAya! vaLI jIvahiMsAthI prApta thayelI narakanI vyathA sahana karyA vagara keIpaNa prakAre zAMta thatI nathI, mATe he pakSI! tuM prAvadha cheDI de ane dharmanuM AcaraNa karavuM jethI bhavabhava sukha pAmIza, A viSe tuM svayameva vicAra kara." bAjapakSI manuSyabhASAthI rAjA pratye be-"he rAjA ! A kapota mArA bhayathI tamAre zaraNe AvyuM che, tema huM paNa sudhAthI pIDita chuM, te kone zaraNe jAuM te kahe. karUNAdhanavALA mahApurUSe sarvane anukULa hoya che. he nRpati! jevI rIte A pArAvatanuM rakSaNa kare che tevI rIte mAruM paNa rakSaNa kare; kSudhAthI pIDita evA mArA A prANa cAlyA jAya che. jyAre prANa svastha hoya tyAre ja dharmAdharmane vicAra kare che. dharmapriya purUSa paNa kSudhAtura thAya tyAre zuM pApa nathI, karate? mATe have dharmanI vArtAthI saryuM. mArA bhakSyarUpa A pakSI ja mane Apo. ekane mAra ane ekane bacAva, e ke dharma kahevAya! he mahIpALa! pitAnI jAte mArelA prANInA tAjA mAMsathIja mArI tRpti thAya che, bIjA bhejanathI thatI nathI. huM mAMsaneja khAnAre chuM." rAjA bolyA- "are pakSI ! sAvadhAna thA, mRtyu pAmIza nahIM. A katinI sAthe teLIne huM mArA 1 pArevuM. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 ] eka pakSInA rakSaNa mATe megharathe zarIra tyAga karavAnI karela taiyArI [269 dehanuM tAjuM mAMsa tane ApuM chuM.' bAja pakSIe tema karavA kabula karyuM, eTale rAjAe tAjavuM maMgAvI eka tarapha kapatane ane bIjI tarapha pitAnuM mAMsa chedI chedIne mUkavA mAMDayuM. jema jema mAMsane utaraDI utaraDIne rAjA mUkavA lAgyA tema tema kapota bhAramAM vadhavA lAge. kapotane bhAramAM vadhate joI atula sAhasavALe rAjA pitAnuM badhuM zarIra laIne tAjavAmA beThe. jyAre rAjA tulApara adhirUDha thayA tyAre te joIne sarva parivAra hAhAkAra zabdathI AkuLavyAkuLa thaI saMzayarUpa tulApara ArUDha thaI gaye. sAmaMta, amAtya ane mitra rAjA pAse AvIne kahevA lAgyA-"are prabhu! amArA abhAge tame A zuM AraM. hyuM che? A zarIravaDe tamAre badhI pRthvInuM rakSaNa karavuM joIe to mAtra A eka pakSInA rakSaNane mATe zarIrane kema tyAga karo che? athavA A pakSI keI mAyAvI deva ke dAnava hevo joIe, kAraNa ke sAmAnya pakSImAM ATale badho bhAra saMbhave nahIM." A pramANe teo kahetA hatA, tevAmAM mugaTa kuMTaLa ane mALAne dhAraNa karanAra koI devatA jANe tejano rAzi hoya te pragaTa thaye ane be -"he vRdeva! purUSomAM tame ekaja purUSa che ke je vasthAnathI merUparvatanI jema potAnA purUSArthathI caLita thayA nahIM. IzAnaMdra pitAnI sabhAmAM tamArI prazaMsA karatA hatA te mArAthI sahana thaI nahIM, tethI tamArI parIkSA karavAne huM ahIM AvatuM hatuM, tevAmAM pUrva janmanA vairathI A be pakSIne yuddha karatAM meM joyAM, eTale temAM huM adhiSita thaye hate, mATe A sarva mAro aparAdha kSamA kare." A pramANe kahI rAjAne sajaja karI te deva svargamAM gayo. te vakhate sAmaMta vigere vismaya pAmI rAjAne pUchavA lAgyA-"e bAja pakSI ane pArAvata pakSI pUrva janmamAM koNa hatA? temane vaira thavAmAM che hetu hato? ane A deva pUrva bhavamAM keNa hato? te kahe." rAjAe avadhijJAnavaDe jANIne temanuM vRttAMta kahevA mAMDayuM. A jaMbudvIpamAM airAvata kSetranA maMDanarUpa-pakhaMDa jevuM pavinIkhaMDa nAme eka nagara che. te nagaramAM saMpattithI sAgara je sAgaradatta nAme zreSThI hato. tene vijayasenA nAme eka nirdoSa strI hatI. temane dhana ane naMdana nAme be putra thayA. anukrame vRddhi pAmatA teo yauvanavayane pAmyA. pitAnI samRddhithI uddhata evA teo vividha kIDAvaDe vihAra karatAM kALa nirgamana karavA lAgyA. eka vakhate teoe potAnA pitA sAgaradattane kahyuM- he tAta! vyApAra karavAne mATe dezAMtara javAnI AjJA Apo. harSa pAmelA pitAe temane AjJA ApI. "putrane prathama ughoga pitAnA harSane mATe thAya che." vividha kariyANA laIne te meTA sArthathI sAthe cAlyA. anukrame nAgapura nAme eka moTA nagaramAM AvyA. tyAM vyApAra karatAM teone be zvAna vacce eka bhakyanI jema eka moTA mUlyanuM ratna prApta thayuM. te ratnane mATe teo krodha karI dardIta vRSabhanI peThe zaMkhanadIne kAMThe AvIne mAMhomAMhe yuddha karavA lAgyA. yuddha karatAM karatAM teo eka agAdha dharAmAM paDayAM ane mRtyu pAmI gayA. lAbha kene mRtyune mATe na thAya tyAMthI mRtyu pAmI te baMne baMdhu A pakSIrUpe Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270] bAja pakSI ne pArAvata pakSIne pUrvabhava [ pa pa muM utpanna thaI pUrva janmanA virathI A bhavamAM paNa paraspara vaira dhAraNa kare che. have devatAne pUrvabhava sAMbhaLo A jaMbudvIpamAM pUrva videhanA AbhUSaNa tulya sItAnadIne dakSiNa tIre ramaNIya nAme vijaya che. tene viSe zubhA (subhaLA) nAme nagarI che. temAM stimitasAgara nAme rAjA hato. AjathI pAMcame bhave tene aparAjita nAme huM putra thaye hatA. te vakhate huM baLadeva hato ane je A draDharathe che te mAre anuja baMdhu anaMtavIrya nAme vAsudeva hato. te samayamAM mahAbhuja damitAri nAme prativAsudeva hatA, tene kanakazrI kanyAne mATe ame e yuddhamAM mArI nAkhyo hato. te saMsArarUpa araNyamAM bhamI jabUdvIpanA bharatakSetramAM AvelA aSTApadagirinA mULamAM nikRti nAmanI saritAne kAMThe semaprabha nAmanA tApasane putra thaye. vaye vadhatAM bAla tapa AcarIne te surUpa nAme devatA thayA. te deva jyAre IzAne mArI prazaMsA karI tyAre nahIM sahana thavAthI ahIM AvyuM, ane A pakSIomAM adhiSita thaIne teNe mArI parIkSA karI." rAjAnAM AvAM vacana sAMbhaLI te bAja ane kapAtane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. tarataja te baMne pakSI pRthvI upara mUcha khAIne paDaDyA. rAjAnA sevakee paMkhAthI pavana nAkhyo ane jaLa chAMTayuM, eTale teo suIne uThayA hoya tema saMjJA pAmyA. pachI teo pitAnI bhASAmAM belyA-"he svAmI! tame amone sAro bodha Ape. amone pUrva janmanuM duSkRta AvI adhama ceninuM kAraNabhUta thaI paDeluM che. he nAtha! te vakhate ati lebhathI parAbhava pAmelA ame e yuddha karIne kevaLa ratna gumAvyuM nathI paNa amUlya manuSyajanma paNa gumAvyA che. atyAre paNa amAre te nATakIpaNAne janma najIka prApta thayela hato paNa tame kuvAmAM paDatA aMdhanI jema amane narkamAM paDatAM bacAvyA che. he svAmI! have unmArgathI amArI rakSA karo ane sanmArgane batAve ke jethI amane zubha sthAna prApta thAya." avadhijJAnarUpa taraMganA samudra megharatha rAjAe temanI cegyatA vicArIne yathAkALe prApta thayela anazana aMgIkAra karavAnI AjJA karI. te ja pramANe anazana aMgIkAra karI zubha cittavALA teo mRtyu pAmIne bhuvanavAsI devatAomAM devapaNe utpanna thayA. pachI rAjA megharatha pisaha mArI jANe mUrtimAn nyAya hoya tema pRthvInuM yathAyogya rIte pAlana karavA lAgyA. anyadA kapAta ane bAjapakSInuM vRttAMta samaraNa karatAM rAjA samatArUpa vRkSanA bIjabhUta parama vairAgyane prApta thayA, eTale aSTama tapa karI upasarga ane pariSahene sahana karavAne zivanI peThe sarvAge nizcaLa thaI kAryotsargamAM sthita thayA. te samaye IzAne aMtaHpuramAM beThA beThA "namo mAvate tu" ema belIne temane namaskAra karyo. te samaye tenI IMdrANIoe pUchyuM ke "he svAmI! tame sarva jagatane namavA gya che, te chatAM atyAre ati bhaktithI kene namaskAra karyo?" IzAnaMdra bolyA- "aho devIo! Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 4] IMdrANIoe dhyAnastha megharathanI karelI parIkSA [ 271 mAnava lekamAM sarasImAM kamaLanI jema puMDarIki nagarI viSe ghanAtha tIrthakaranA putra megharatha nAme rAjA aSTama tapa karI zuddha dhyAnamAM lIna thaI mahA pratimA dhAraNa karIne rahelA che. teo A bharatakSetranA AbhUSaNarUpa tIrthakara thavAnA che, tethI temane dekhIne meM ahIM beThA beThA temane namaskAra kare che. e dhIra mahAtmAne A dhyAnamAMthI caLita karavAne iMdra sahita surAsuranA samUha paNa samartha nathI, te manuSya keNa mAtra che?" te sAMbhaLI IzAneMdranI surUpA ane atirUpA nAme be mukhya iMdrANue te prazaMsA sahana na thavAthI megharatha rAjAne kSobha karavAne mATe temanI pAse AvI. temaNe prathama lAvaNyajaLanI saritA jevI ane jagatane jItanAra kAmadevanA jaMgama killA jevI temaja vijaya karanAra astra jevI keTalIka yuvatIone vimuvI. pachI kAmadevane utpanna karanAra jIvanauSadhirUpa vividha vikArothI anukULa upasargo karavA mAMDyA. kaI ramaNa mithyA cheDI nAkhelA kezapAzane bAMdhavAnA miSathI kAmadevanA sthAnarUpa bhujAmULa batAvavA lAgI. keI adhevastra zithila karI galephamAMthI kADheluM darpaNa hoya tevuM jaghana dekhADavA lAgI. keI sakhIjanane bolAvavAnA bahAnAthI vAraMvAra kAmadevanA astrane ugAmyA jevI bhUlatAne ukSepa karavA lAgI. keI bALA anurAgiNI thaI gAMdhAragrAma sAthe mukhadraSTinA vikAra karI kAmadevanA vRttAMtane madhurAlApe gAvA lAgI. koI lIlAvatI suMdarI vAraMvAra anubhava karelI saMbhegakrIDAne vakhANatI kAmazAstranI kathAno AlApa karavA lAgI. keI kAminI pittAdika prakRtione yegya evA rati saMbaMdhI sAdhane dhAturasathI ALekhAvA lAgI. keI vAraMvAra AlApa, keI karasparza, keI draSTiprasAda ane keI AliMgana yAcanA lAgI. te sivAya bIjA vividha kalAkalA5 teo prakAza karavA lAgI. evI rIte te devIoe rAjAnI tarapha rAtrIthI mAMDIne prAtaHkALa sudhI vikRtio karI, paNa te vajA upara TAMkaNunA prahAranI jema rAjA upara niSphaLa thaI paDI. pachI devIoe sarva vikRtio saMharI lIdhI, ane megharathane khamAvI namaskAra karI pazcAttApa karatI te IzAnaMdranI be IMdrANIe pitAne sthAnake gaI prAta:kALe rAjA megharathe prasanna thaI pratimA pArI pisaha paNa pAryo. ane rAtrInuM vRttAMta saMbhArI parama saMvegane prApta thayuM. priyamitrA devI paNa pitAnA priyane tevA saMvegI I saMvegane pAmI. satI strIo patinA mArgane ja anusare che. ekadA ahaMta zrI ghanaratha prabhu vihAra karatAM karatAM tyAM AvIne pUrvottara (IzAnI dizAmAM samavasaryA. sevakoe AvI rAjAne prabhunuM Agamana jaNAvyuM. temane riSika ApI megharatha rAjA draDharatha sahita prabhu pAse AvyA. eka yojana sudhI prasaratI sagrAmarAgI sarvabhASAnusArI vANIvaDe prabhue dezanA ApI. dezanAne aMte rAjA prabhune namaskAra karIne be-"he nAtha! vizvanuM rakSaNa karavAne ukta thayA che, te mAruM paNa rakSaNa kare. he jagatpati! tame 1. saMteSa pAme teTaluM dAna. 2. grAma-rAga sahita. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272] . megharatha tathA daDharathanuM sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thavuM [ pa pa muM sarva jANe che ane sarvanA hitakArI che, tathApi huM eka prArthanA karuM chuM. kemake "vArthamAM keNa utsuka na thAya?" he nAtha! jyAM sudhI huM ghera jaI rAjya upara kumArane besADI ahIM AvuM, tyAM sudhI mane dIkSA ApavAne mATe tame ahIM bIrAjazo." prabhu belyA pramAda kare nahIM." AvI ahaMtanI zikSA laI megharatha pitAne ghera AvyA ane draDharathane kahyuM-"he vatsa! tuM A pRthvIne bhAra grahaNa kara, ke jethI huM dIkSA lauM. A saMsAramAM paribhramaNa karI vaTemArganI jema nirveda pAmI gaye chuM" te sAMbhaLI draDharathe aMjaLI joDI kahyuM-"pUjayabaMdhu! A saMsAra duHkharUpaja che, ane vivekI janee tajavA gyaja che; te AvA sAgara jevA dustara ane apAra saMsArasamudramAM mAre sAthe pRthvIne bhAra tame kema mUkI jAo cho? he iza! Aja sudhI AtmAthI abheda draSTie mane joI hamaNA pRthapha kema kare che? mArI upara te prasanna thAo ane Atmavat mAre paNa uddhAra karo. he svAmI! Aje tamArI sAthe huM paNa prabhu pAse dIkSa laIza; A pRthvI bIjA koIne Apa." A pramANe tenuM kahevuM sAMbhaLI megharathe pitAnA nAnA putra meghasenane rAjya ane draDharathanA putra rathasenane yuvarAja pada saMpyuM. pachI meghasene jemane niSkramaNatsava kare che evA rAjA megharathe draDharathe vigere sAta putro ane cAra hajAra rAjAonI sAthe bhagavaMtanI pAse AvI sAvadhavirati grahaNa karI. dusaha pariSaha ane upasargone sahana karatA, traNa gupti tathA paMca samitine dhAraNa karatA, pitAnA zarIramAM paNa AkAMkSA nahIM rAkhatA, vividha abhigraha tathA tapane AcaratA ane ekAdaza aMgane dhAraNa karatA megharatha muni draDharathanI sAthe pRthvI para vihAra karavA lAgyA. anukrame ahaMdubhakti vigere zubha vIza sthAnakonA ArAdhanathI temaNe ati duSkara evuM ahaMnnAmagAtra upArjana karyuM. te mahAtmA megharatha munie siMhanikIDita nAme dutapa tapa karI eka lAkha pUrva sudhI aMkhaDita sAdhupaNuM pALI aMbaratilaka nAmanA parvata para caDhI parvatanI jema sthira rahI, anazana dhAraNa karyuM. anukrame AyuSya pUrNa karI megharatha muni sarvArthasiddha nAme vimAnamAM utpanna thayA, ane temanA laghu bhrAtA draDharathe paNa tyAMja utpanna thayA. tyAM te baMnee tetrIza sAgarepama paryata kALa avyayapada pAmavAnA visAmArUpa mahAsukhamAM vyatIta karyo. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye paMcamaparvaNi zrI zAMtinAthadevIyadazamaikAdaza bhavavarNaneo nAma turtha sada che. 1. kheda. : Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 me. A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM addhivAna kurUdezane viSe hastInApura nAme nagara che. te nagaramAM AvelA mahelane mAthe rahelA kanakakuMbha navA utpanna thayelA sthaLakamaLanA vananI zobhAne dhAraNa kare che. tyAM AsapAsa valayAkAre rahelI vApikAo tenA svaccha ane nirmaLa jaLamAM killAnuM pratibiMba paDavAne lIdhe jANe nagaranA killAnuM darpaNa hoya tevI zobhe che. udyAnemAM vahetI nikane kAMThe kAMThe rahelA snigdha krama jaLa levAne utarelA megha hoya tevA jaNAya che. dhanADhyonAM maMdiranI ravamaya bhIMtamAM rAtrIe pratibiMbarUpe paDelA caMdrane mAre dadhipiMDa dhArIne cATavA kare che. jinacaityamAM baLatI agarUdhUpanI latAe (dhUmrazikhAo) khecarIone yatna vagara paTavAsanI zebhAne Ape che. cauTAmAM dukAnanI zreNImAM laTakatI ratnanI mALAothI jANe ratnAkarathI ratnasarvasva ahIM ANeluM hoya tema dekhAya che. pavanathI hAlatI caityanI vajAonI pRthvI para paDatI capaLa chAyA jANe dharmanidhAnanI rakSA karanArA sarpo hoya tevI jAya che, ane jenI bhUmi iMdranIla maNiethI jaDelI che evA nirvAsa jaLapUrNa kIDAvApikAnI jevA dekhAya che. te nagarImAM IphavAkuvaMzarUpa sAgaramAM caMdrarUpa hevAthI netrane utsava ApanAra ane kIttirUpa caMdrikAthI jagatanuM prakSAlana karanAra vizvasena nAme rAjA hatA. te rAjA zaraya janane vajamaMdira je, yAcakone kalpavRkSa jevo ane lakSamI tathA sarasvatIne mitratAnI saMketabhUmi je hate. jANe bIjo samudra heya te tene yazarAzi nadIonI jema zatruonI kIrtine gaLI jatuM hatuM. prabhAvathI zatruone sAdhanArA te rAjAnAM nidhAnarUpe karelA viranI jema vagara vaparAye paDyA rahetAM hatAM. jANe baMnemAM sarakhI rIte vartate hoya tema te yuddha karanAranA gaLA upara caraNa ane zaraNAthInA pRSTa bhAga upara hAtha mUkate hate. teNe raNAMgaNamAM myAnamAMthI kheMcelI taravAra vecchAe AvelI vijayalakSamI sahita pAchI kAzamAM dAkhala thatI hatI. tene nyAya baMdhu hatuM, kIrti priyA hatI, nirmaLa guNe suhuda mitro hatA ane pratApa dilarUpa hate, ItyAdika sarva parivAra tenA aMgamAMthIja utpanna thayele hate. unnatine pAmelA ane jagatane AnaMda ApanArA te rAjAe meghane vidyutanI jema aziza nAme eka patnI hatI. jevI rIte te devI sarva brIjanamAM ziromaNi hatI, tevI rIte tenA vinayAdika guNemAM zIla paNa ziromaNi hatuM. te zreSTha satI hRdaya bahAra jema muktAhAra heya tema aharniza tenA patinA hRdayanA aMtaraMga AbhUSaNarUpa hatI. tenuM B - 35 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274] acirAdevIe jeela cauda mahA svapna [ pa pa mu 35 jatAM devatAnI strIo tenA nirmANanA bahita paramANuothI racelI hoya tevI dekhAtI hatI. e jagaddhaghA sAdhavI pravAha vaDe gaMgAnI jema caraNanyAsathI pRthvIne pavitra karatI pharatI hatI. te kulIna ramaNI lajajAthI grIvAne namAvIne "A pRthvI mArA patine pAlanIya che' evI prItithIja hoya tema pRthvIparaja draSTi rAkhatI hatI. jema saumanasa vananI puSpavATikAmAM puSponI jAti khIlI rahe, tema tenAmAM trIjAti sarve guNa ujavaLatAthI khIlI rahyA hatA. evI rIte sadA sAmrAjyasukhamAM lIna evA rAjA vizvasena ane acirA devIne keTaleka kALa iMdra ane iMdrANInI jema vyatIta thayA. te samaye anuttara vimAnamAM mukhya sarvArthasiddhi nAmanA vimAnamAM megharathane jIve sukhamagnapaNe pitAnuM AyuSya pUrNa karyuM. tyAMthI cavIne bhAdrapada mAsanI kRSNa saptamIe caMdra bharaNI nakSatramAM AvatAM te acirAdevInI kukSimAM avataryA. te vakhate sukhe sutelA devIe rAtrInA zeSabhAge anukrame mukhamAM praveza karatAM cauda mahA svapna joyAM. prathama svane jharatA madajaLanA sugaMdhathI matta thayelA bhramarAonA zabdavaDe jANe mukhapravezanI AjJA mAgatuM hoya te gajeMdra aveleka. bIje svane kailAsa parvatane chuTA paDela eka meTe zilAbhAga hoya te nirmaLa ane zarIranI kAMtithI puMDarIkagirinI utkRSTa samRddhine luMTanAro vRSabha joye. trIje svane uMcA nALavALI kaLiyukta rAtA kamaLa jevA uMcA puchavaDe bhate kezarIsiMha dIThe. ethe svapna baMne bAju be hAthI jene abhiSeka karI rahyA che evA divyarUpavALA mahAlakSmI jANe pitAnuM bIju rUpa hoya tevA joyA. pAMcame svapna AkAzalakamInA AbhUSaNa jevI, jurahita dhanuSya samAna paMcavaNI divya puthI guMthelI vistAravALI mALA avalekI. cha svapna akhaMDa AkAzamaMDaLamAM udyota karatA pUrNimAne caMdra jANe dizAonuM nirmaLa rUpAnuM darpaNa hoya te dITho. sAtame savane rAtrI chatAM divasanI zobhA batAvate kiraNarUpa aMkuranA uddabhavamAM kaMdarU5 sUrya je. AThame svane nataMkIo rUpa patAkAonA nRtyamaMdira jevo ane draSTinA vizrAmagRha je mahAvaja jovAmAM AvyuM. navame svapna jANe lakSmIne rahevAnuM sthAna hoya tevA ane suMgadhI vikasita kamaLavaDe DhAMkelA mukhavALo vizALa pUrNakuMbha dIThe, dazame svapna jANe bIjA pavahuda heya tevuM vikasita suMgadhI kamaLothI manahara jaLapUrNa sarevara joyuM; agyArame svapna AkAzanI annamALAne AliMgana karavA icchita hoya tema taraMgarUpa karane uchALate apAra sAgara avale. bArame svapna AkAzamAM rahele mahela hoya tevuM vicitra ratnamaya kaLazavALuM ane patAkAbhArathI zebhita apratima vimAna joyuM. terame svapne prakAzamaya kiraNethI AkAzane liMpate heya te ane sUryAdi tiSIne banAvavAnA pudgalene jANe samUha heAya te ratnapuMja jovAmAM AvyuM. caudame vane jANe ghaNI jihuvA hoya tevI AkAzane cATatI vALAethI aMdhakAranA purane grAsa karate nidhUma agni je. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 mo] prabhune janma ane dikumArIonuM Agamana [275 A pramANe cauda mahA svapna joIne acirAdevIe jAgrata thaI zapyAmAMthI uThI vizvasenA rAjAne te kahyAM. te sAMbhaLI rAjAe kahyuM-"he mahAdevI! A svapnathI lekottara guNavALe ane traNa lekanuM rakSaNa karavAmAM tatpara evo tamAre putra thaze. prAtaHkALe nimitiyAone bolAvIne pUchatAM teoe kahyuM ke "A svapnAthI tamAre cakI athavA dharmacakI (tIrthaMkara) putra thaze." rAjAe te svapnArtha jANanArA nimittiyAone satkAra karIne vidAya karyA. te divasathI devIe ratnagarbhAnI jema garbha ratnane dhAraNa karyo. te samayamAM prathamathI kurUdezamAM udvega ane mahAmArI vigere aneka aziva utpAta pravartatA hatA, teonI zAMtine mATe upAya jANanArA leke e aneka upAye karyA, tathApi jaLavaDe vaDavAnaLanI jema te jarApaNa zAMta thayA nahatA; paNa jyAre bhagavaMta acirAdevInA udaramAM garbharUpe AvyA, te vakhatathIja te sarva azivakArI utpAta zamI gayA. ahaMta prabhune prabhAva niravadhi che. pachI nava mAsa ane sADA sAta divasa jatAM ceTha mAsanI kRSNa trayodazIne divase caMdra bharaNI nakSatramAM Avyo hato ane sarva graha ucca sthAne rahyA hatA te samaye 'mRgAMka ne pUrva dizA prasave tema acirAdevIe mRganA aMkavALA kanakavaNuM eka kumArane janma Ape. te samaye traNa jagatamAM udyota thaI rahyo, kSaNavAra nArakI jAne paNa apUrva sukha thayuM, ane dikakumArIonAM Asana kaMpAyamAna thayAM, eTale teo avadhijJAnathI prabhune janma thaye jANIne harSa pAmI. prathama akathI ATha dikakumArIe vizvasena rAjAnA maMdiramAM AvI ane vidhithI prabhune ane temanI mAtAne praNAma karyo. acirAdevIne temaNe potAne AtmA eALakhAvI "tame baze nahIM" ema kahyuM, ane saMvartAka pavana vikuvIne eka jana paryata pRthvInI raja dUra karI. pachI prabhuthI ane mAtAthI ati dUra nahIM tema ati najIka nahIM tevI rIte rahIne gAyana karanArIonI jema prabhunA guNa gAvA lAgI. udarvakamAMthI ATha dikumArIe AvI. teo vidhipUrvaka pUrvavat sarva karyA pachI megha vikuvIne jana paryata pRthvI para jaLa siMcana karI prabhunA guNa gAtI UbhI rahI. pUrva rUcakathakI hAthamAM darpaNa laI ATha dikakumArIo AvI; teo prabhune ane mAtAne praNAma karI prabhunA guNagAna karatI pUrva dizAmAM UbhI rahI. dakSiNa rUcakathI hAthamAM jhArIo laI ATha dikumArIo AvI, ane prabhune tathA mAtAne namI prabhunA guNa gAtI dakSiNa dizAmAM UbhI rahI. pazcima rUcakamAMthI hAthamAM paMkhA laI ATha dikumArIo AvI, teo prabhune ane acirAdevIne namI prabhunA guNa gAtI pazcima dizAmAM UbhI rahI. uttara rUcakathI hAthamAM cAmara laIne ATha dikumArIo AvI, teo pUrvavat praNAma karI prabhunA guNa gAtI uttara dizAmAM UbhI rahI. cAra vidizAonA rUcaka girithI cAra dikumArIe hAthamAM dIpaka laIne AvI, ane pUrvanI peThe praNAma karI prabhunA guNa gAtI vidizAomAM UbhI rahI. rUcaka dvIpamAMthI 1. caMdra. 2. cihna (laMchana) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276] ikoe karela jamaitsava [ pa pa muM bIjI cAra dikumArIoe AvIne prabhune ane mAtAne praNAma karI prabhunuM cAra aMguLa uparAMta nALa chedana karyuM, pachI eka khADo khodI temAM dravyanidhinI jema nALa padharAvI ratna ane hIrA vaDe khADe pUrI daI durvAthI tenI upara pITha bAMdhI lIdhI. pUrva, uttara ane dakSiNa dizAmAM temaNe catuzALa sahita traNa kadalIgRha vikuvyuM. prathama dakSiNa dizAnA kadalIgRhamAM prabhune ane mAtAne lAvI catuzALanA madhya bhAgamAM racelA ratnasiMhAsana para besADayA. tyAM bannene divya suMgadhI tailathI abhaMgana karIne suMgadhI dravyathI aMganuM udvartana karyuM. pachI pUrva dizAnA kadalIgRhamAM laI jaI siMhAsana para besADI suMgadhI zuddhodakavaDe temane sanAna karAvyuM, pachI divya vastrAlaMkAra dharAvI baMnene uttara dizAnA raMbhAgRhamAM laI jaIne ratnasiMhAsana para besADayA; pachI Ajigika devatAnI pAse zuddha himAlaya parvatathI gozISacaMdana maMgAvI tene bALIne bannene rakSAgraMthI bAMdhI. pachI "tamAruM parvatanA jeTaluM AyuSya thAo" evuM prabhunA kAnamAM kahI be ratnamaya pASANunA gaLAnuM AsphAlana karyuM. pachI prabhune ane mAtAne pAchA teo sUtikAgrahamAM laI jaI palaMgapara besADI bhagavaMtanA guNa gAtI gAtI ubhI rahI. te samaye saudharma IndranuM Asana kaMpavAthI prabhune janma jANI pAlaka vimAnamAM besI parivAra sAthe te prabhu pAse Avyo. "kukSimAM ratnane dhAraNa karanArA he devI! tamane namaskAra che' ema kahI acirAvI para avasthApini nidrA mUkI, tathA temanI pAse prabhunuM pratibiMba mUkI pite cAra darpaNanI jema pAMca rUpe thayA. temAMthI eka rUpe prabhune be hAthamAM dhAraNa karyA, be rUpe be bAju cAmara vIMjavA lAgyA. eka rUpe mAthe ujavaLa chatra dhayuM ane eka rUpe vajI uchALate AgaLa cAlyA. kSaNavAramAM merUparvata para jaI ati pAMDakabalA nAme zilApara AvyA, tyAM prabhune utsaMgamAM laI te siMhAsana upara beThA. te vakhate AsanaprakaMpathI prabhunA janmane jANIne ayyata vigere tresaTha idro paNa jANe prathamathI saMketa karyo hoya tema tyAM AvyA. pachI samudra, nadIo ane kahe vigeremAMthI lAvelA jaLavaDe bharelA kuMbhethI prathama ayyateDhe prabhune snAna karAvyuM. bIjA bAsaTha iMdroe paNa hAthamAM tIrthajaLanA ku laI te seLamA tIrthakarane sanAna karAvyuM. pachI IzAne pAMcarUpe thayA, eka rUpe prabhune kheLamAM lIdhA, eka rUpa chatra ane be rUpe cAmara dhAraNa karyA, ane eka rUpe trizULa laI AgaLa UbhA rahyA. pachI zakaIbre prabhunI cAre bAju jANe cAra dizAonA nimaLa hAsya hoya tevA phiTikamaya cAra vRSabha vikavya, ane dhArAyaMtranI jema tenA zIMgaDAnA agra bhAgamAMthI nIkaLatA jaLavaDe prabhune snAna karAvyuM. pachI Idra devadUSya vacathI aMga lUchI, gozISacaMdananuM vilepana karI, divya alaMkArathI ane puSpamALAothI prabhunuM arcana karyuM. pachI vidhipUrvaka svAmInI AratI utArI. iMdra harSathI gadgad girAvaDe prabhunI stuti karavA lAge. 1. cAra darpaNa cAra bAja mUkyA che te temAM cAra pratibiMba paDe ane eka pite heya te maLIne jemAM pAMca rUpa thAya tema. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga pa ma ]. iMdranI stuti [ 277 he bhagavAna! vizvajananA hitakArI, adabhuta samRddhivALA ane A saMsArarUpa marUdezanA mArgamAM chAyAvALA vRkSa jevA tamane namaskAra che. he paramezvara ! Aje sAre bhAgye tamArUM darzana thavAthI mAre pUrva saMcita pAparUpa rAtrIne prabhAtasamaya thayo che. he jagatpati jenA vaDe "tamArA darzana thayA te netrane dhanya che, ane jenA vaDe tamAre sparza thaye te hAthane "te karatAM vizeSa dhanya che. he prabhu! tame koIvAra vidyAdharanA moTI trAddhivALA cakravata thayA che, keIvAra utkRSTa baLavALA baLadeva thayA che, keIvAra amyureMdra thayA che, ke IvAra "mahAjJAnI cakravata thayA che, koIvAra raiveyakanA AbhUSaNabhUta ahamiMdra thayA che, koIvAra "mahAsatvavAnuM ane avadhijJAnI thayA che, ne keIvAra sarvArthasiddha vimAnanA alaMkArarUpa ahamiMdra thayA che. he paramezvara ! kyA kayA janmamAM tame utkRSTa nathI thayA! chevaTe Aje tIrthakaranA janmathI tamArA varNananI vANI paripUrNa thaI gaI che, tamArA guNanuM varNana "karavAne huM samartha nathI, tethI mAtra huM mAre svArtha ja kahI batAvuM chuM kehe nAtha ! pratyeka bhavane viSe tamArA caraNakamaLamAM mArI pUrNa bhakti hajo." A pramANe stuti karIne zakaIke IzAna pati pAsethI prabhune laI satvara acirAdevInI pAse cagya rIte pAchA mUkyA. prabhune draSTivineda ApavA caMdaravA upara zrIrAmagaMDaka ane prabhune ozIke devadUSya vastra ane be kuMDaLa mUkyAM. pachI idra amogha vANIthI karI potAnA AtmAne mahAmUlya karavAne IcchatA devatAo AzAtanAthI bItA bItA devatAnI pAse AgheSaNa karAvI ke "devatAomAMthI, daityamAMthI ke manuSyamAMthI je kaI ahaMta prabhunuM temanI mAtAnuM azubha ciMtavaze tenuM mastaka arjaka vRkSanI maMjarInI jema sAta prakAre bheda pAmaze, arthAta sAta kakaDA thaI jaze." pachI iMdranI AjJAthI kubere hastInApura nagaramAM ratna tathA suvarNanI mahAvRSTi karI. pachI padminInI nidrA jema sUrya hare tema iMdra acirAdevInI avasthApinI nidrA ane ahaMtanuM pratibiMba harI lIdhuM. pachI prabhune mATe pAMca apsarAone dhAtrIrUpa rahevAnI AjJA karIne zakaIMdra tyAMthI ane bIjA idro merUparvatathI nadIzvara dvIpe gayA tyAM zAzvata ahaM tene vidhipUrvaka aThThAIutsava karI prasanna thaIne sarve potapotAne sthAnake gayA. acirAdevI nidrA rahita thayA te vakhate temane divya vastrAlaMkAra tathA divya aMgarAgavaDe yukta ane tejane prasAra karatA putra pitAnI pAse javAmAM AvyA. devInA parijane AnaMdathI saMjAma pAmI rAjA pAse AvIne putrajanma ane dikakumArInuM sarva kRtya nivedana karyuM. rAjAe harSathI temane pAritoSika ApyuM, ane moTI samRddhithI putrane janmamahotsava karyo. jayAre A garbha tenI mAtAnA udaramAM AvyuM tyAre dezamAMthI sarva aziva utpAta zAMta thayA hatA evuM dhArI rAjAe putranuM zAMtinAtha evuM nAma pADyuM. idra jemAM 1. caMdaravAnI madhyamAM laTakatA puSpamALanA samUhane guccho. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278] zAMtinAthanA putra cakrAyudhane janma [ parva 5 muM amRta saMkramAvela che, evA pitAnA aMguThAne dhAvI sudhA samAvatA ane dhAtrIothI lAlita thatA prabhu anukrame vRddhi pAmavA lAgyA je ke prabhu janmathIja jJAnavRddha che, tathApi te vividha prakAranI bALakIDA karavA lAgyA; kAraNa ke sarvatra samacitaja zebhe che. prabhunI sAthe rAjakIDA karI potAnA AtmAne mahAmUlya karavA IcchatA devatAo AzAtanAthI bItA bItA prabhune ramADatA hatA. krIDAmAM paNa prabhu temane niHzaMka pAdaprahAra karatA nahIM, kAraNa ke mahAtmAo game te avasare paNa dayAvIra hoya che. evI rIte vividha kIDAothI kIDA karatA zAMtinAtha prabhu cAlIza dhanuSya pramANa zarIrathI lakSamInA krIDAgraharUpa yauvanavayane prApta thayA. pachI vizvasena rAjAe zAMtikumArane aneka rAjakanyAonI sAthe vivAha karyo. "meTI samRddhivALA pitAe putranA vivAhatsava vinA tRpti pAmatA nathI." pacIza hajAra varSanI vaye zAMtikumArane rAjyapara besADI vizvasena rAjAe potAnuM kArya sAdhavA mAMDayuM. pachI zAMtikumAra yathAvidhi pRthvInuM pAlana karavA lAgyA. mahAkAenA avatAra vizvanA pAlanane mATe ja hoya che. acirAdevInA kumAra zAMtinAtha pitAnI vivAhita strIonI sAthe kIDA karavA lAgyA. ahaMta prabhune paNa nikAcita bheganIya karma avazya bhegavavuM paDe che. sarva aMtaHpuramAM mukhya yazamatI nAme temane paTTarANI hatI. eka vakhate teNe svapnamAM abramAM sUryanI jema mukhamAM praveza karatuM cakra joyuM. te samaye draDharatha munine jIva sarvArthasiddhi vimAnamAM AyuSya pUrNa karI cyavIne yazomatInA udaramAM utpanna thaze. nidrAmAMthI jAgrata thaI yazomatIe te svapnAnI vAta pitAnA svAmI zAMtinAthane kahI. traNe jJAnane dhAraNa karanArA zAMtinAtha prabhue kahyuM ke "he devI! pUrva janmamAM draDharatha nAme mAre eka anuja baMdhu hatuM. te sarvArthasiddhi vimAnamAMthI cyavane tArA udaramAM avatare che. samaya AvatAM te putrane tame janma Apaze. prAtaHkALamAM meghanI garjanA jevuM patinuM amogha vacana sAMbhaLI devI yazomatI harSa pAmyA, tyArathI temaNe garbha dhAraNa karyo. samaya AvatAM jANe patinuM pratibiMba heya tevA sarva lakSaNa saMpanna putrane teNe janma ApyuM. te garbhamAM hatA te vakhate devI yamatIe caka celuM hatuM, tethI tenuM cakAyudha evuM pitAe nAma pADyuM. traNalekamAM tilakarUpa e cakAyudha dhAtrIothI lAlita thaI hAthInA zizunI jema vadhavA lAge. anukrame yuvatIvarganAM lecanane mehakArI ane kAmadevanA krIDedyAnarUpa yauvanavayane te prApta thaze. pitA zAMtinAthe svayaMvara thaIne AvelI lakSmI jevI rUpalAvaNya vaDe manahara aneka rAjaputrIonI sAthe tene vivAha karyo. nItithI rAjyanuM pAlana karatAM zrImAna zAMtinAthane pacIza hajAra varSo vItI gayA. ekadA upapada zayyAmAM jema deva utpanna thAya, tema zrI zAMtinAthanI azALAmAM vizALa tie vyApta evuM cakraratna utpanna thayuM. prabhue tene aThThAI utsava karyo. pUjya mahAzaye paNa je AcArathI pUjya hoya tenI pUjA kare che. pachI sAgaramAMthI sUryanI jema digvijyanI lamInA mukharUpa te cakra astrazALAmAMthI nIkaLI pUrva dizAnI sanmukha Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga pa ma ] mAgadhapatie pitAnI saMpatti vaDe prabhunI karela pUjA [279 cAlyuM. hajAra ArAnI jema sahastra yakSethI adhiSThita evA te cakranI pachavADe sainyavaDe bhUtaLane AcchAdana karatAM zAMtinAtha rAjA vegathI cAlyA. pratidina eka eka jana cAlI te cakra sthira rahetuM, eTale prabhu tyAM bAra ye jana vistAravALI chAvaNI nAkhIne mukAma karatA hatA. evI rIte divase divase kheda rahita prayANa karatA vizvasenanA kumAra pUrva dizAnA mukhanA maMDaLarUpa mAgadha tIrtha samIpe AvyA. jene madhya bhAga labdha thato nathI evA samudranI je pitAne kaMdhAvAra tenA kAMThA upara sthApana karyo. pachI mAgadha tIrthanI sanmukha vijayechu evA prabhu nirvikAraNe uttama siMhAsana para beThA. te samaye kAMThAthI dvAdaza ejana upara dUra rahelA mAgadhapatinuM siMhAsana lulA paganI jema kaMpAyamAna thayuM. mAgadhapati vicAramAM paDyA ke "evuMapUrva zuM thayuM ke jethI mAruM draDha Asana calita thayuM? athavA zuM mAre cavavAno samaya Avyo ke kaI mArI samRddhine nahIM sahana karanArAe mArA Asanane kaMpAvyuM?" A pramANe saMdeha utpanna thatA avadhijJAna prayuMjayuM, eTale dharmacakrI ane cakravatta zAMtinAtha prabhu tyAM AvelA tenA jANavAmAM AvyA. tethI mAgadhapatie vicAryuM ke "ahe! bALakanI jema meM AvA ajJAna bharelA vicAra karyA tethI mane dhikkAra che! A soLamA tIrthaMkara ane pAMcamA cakravartI mArI upara anukaMpA lAvIne beThA che. traNa jagatanI rakSA ane saMhAra karavAmAM jemanI bhujA samartha che evA te prabhunI pAse huM sUrya pAse khadyota je chuM. amyureMdra vigere iko jenI padAtinI mAphaka sevA kare che te prabhunI huM kevI rIte bhakti karI zakIza? tathApi ahIM AvelA A jagannAthanI vAne badale tAMtaNAthI caMdranI jema huM mArI saMpattivaDe pUjA karUM." Avo manamAM nizcaya karI moTI bheTa laI mAgadhapati zAMtinAthanI pAse AvyA. pachI AkAzamAM rahI praNAma karIne te be-, he nAtha! eka pati mAtra evA mArA upara sAre bhAgye tame anugraha karyo che. he svAmI! huM tamAre pUrva dizAne dikapALa ApanI AjJAne dhAraNa karanAra chuM; mATe durgapALanI jema aharniza mane AjJA karaje." A pramANe kahI namaskAra karI teNe zayyApALanI jema prabhune bhaktithI divya vastrAlaMkAra arpaNa karyA. zAMtinAthe paNa satkAra karIne te devane vidAya karyo. tyAMthI cakraratna dakSiNa dizA tarapha cAlyuM, agAdha bhujaparAkramavALA prabhu cakranA mArge anusaratA apratirUddha vege dakSiNa samudranA kinArA pAse AvyA. tyAM AkSepa rahitapaNe varadAma devane uddezone samudratIre ratnasiMhAsana upara beThA. varadAmapati avadhijJAne prabhune AvelA jANI pitAnI rakSAnA upAyarUpa bheTa laI sAme AvyuM. teNe prabhune namI temanI sevA svIkArI divya alaMkArAdi bheTa AgaLa dharI. prabhue prasannatAthI tene belAvI vidAya karyo. pachI cakraratna tyAMthI pazcima dizA tarapha cAlyuM. zAMtinAthajI tenI pachavADe cAlyA. anukrame nAgaravelanA vana sAthe sopArInAM vRkSo jemAM maLelA che evA pazcima samudrakAMThe prabhue chAvaNI nAkhI. Asana calita thatAM prabhAsapatie tyAM AvI zAMtinAtha prabhunI sevA karI temanA zAsanane aMgIkAra karyuM. tyAMthI siMdhudevIne uddezI cakraratna pazcimottara (vAyavya) dizAne mAge Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] prabhue siMdhudevI vigerene sAdhavuM [ parva 5 muM cAlyuM. zAMtinAthajI tenA mArgane anusarI pachavADe cAlyA. siMdhu devInA sthAnanI najIka dakSiNa samudrane tIre prabhue calita nagaranA jevI chAvaNI nAMkhI. pachI siMdhudevIne manamAM dhArI gInI jema tenuM AkarSaNa karavAmAM tatpara evA prabhu tenI sanmukha siMhAsana para beThA. avadhijJAnathI prabhune AvelA jANI siMdhudevI bheTa laI bhaktithI tatkALa temanI pAse AvI. pachI zAMtinAthane namI aMjaLI jeDIne belI-"he svAmI ! A dezamAM senAnInI jema huM tamArI AjJAkArI thaIne rahelI chuM." A pramANe kahIne te bhaktivaDe namra devIe ratnasuvarNamaya nAnapITha ane kaLaze tathA AbhUSaNadika prabhune bheTa kayAM. tyAMthI senA sahita cakraratnanI pachavADe cakravatI cAlyA. te uttara pUrva (IzAnI dizAmAM cAlatAM vitADhaya parvatanI samIpanI bhUmie AvyA, tyAM vaitADyAdrikumAra nAmanA deve prabhu pAse AvI bheTa ApI ane pote vaza thaIne rahyo. tyAMthI cakranA mArgane anusarI prabhu tamizrA guhAnI najIka AvyA, tyAM rahelA kRtamALa devane tatkALa vaza karI lIdhuM. tyAMthI zAMtinAthanI AjJAthI senApatie carmaratnavaDe siMdhu nadI utarI tenA dakSiNa nikUTane kSaNamAM sAdhI lIdhuM. tyAMthI AvI senApatie amegha zaktivALA daMDa ratnathI pATane tADana karI tamizrA guphA ughADI. pachI prauDha parAkramavALA prabhue gajaratanapara caDhI siMhanI jema te guphAmAM sinyasahita praveza karyo. vizvasenanA kumAra zAMtinAthe guhAmAM rahelA aMdhakArane chedavA mATe udayagiripara sUryanI jema gajeMdranA dakSiNa kuMbha upara maNiratna sthApita karyuM, ane hAthamAM kAMkaNI ratna laI guhAnI baMne bAju anukrame ogaNapacAsa mAMDaLa AlekhatAM cAlyA. AgaLa cAlatA guphAnA madhyamAM AvelI unmajJA ane nimagnA nAmanI nadI upara prabhue vAdhekiratna pAse eka paDyA (setu) baMdhAvI, te setuthI zAMtinAtha sanya sahita te dustara nadIo utaryA. bhujaparAkramI purUSone sarva kArya sarala thAya che. prAta:kALe sUryanA darzanathI kamaLakezanI jema prabhunA darzanathI guhAnuM uttara dvArA pitAnI meLeja ughaDI gayuM. tatkALa te dvArathI prabhu sainyasahita bahAra nIkaLyA. pravAhanI jema mahAtmAone sarva ThekANe akhalita mArgaja hoya che. guphAmAMthI cakravatIne sainya sahita nIkaLelA joI tyAM rahelA te upahAsyathI A pramANe kahevA lAgyA-"are juo ! siMhanA yUthathI bharelA araNyamAM jema hAthI Ave tema ApaNA dezamAM aprArthita (mRtyu)ne prArthanA A koNa AvyuM che? dhULIvaDe dhuMsara aMgavALA ane pitAnA AtmAne subhaTa mAnanArA A padAtijane gadheDAnI jema IcchA pramANe kudI rahyA che te koNa che? keTalAka vRkSa para vAnare tema caDe hAthIpara caDI beThelA, keTalAka taraMgapara rahelA vahANanI jema gheDA para caDelA ane keTalAka lulA hoya tema ratha para ArUDha thayelA A sarve keNa che? A aMgArAnI sagaDI je-teDhAnA khaMDa jevuM zuM haze? hA! A buddhi vagaranA lokenuM kevuM avicArita kAma che ke jeoe ziyALanI jema ekaThA * AgaLa cAlatuM caka. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [281 saga pa ma ] prabhunA sainya sAthe yuddha pravartelA sleccho thaIne A ujAgarAno AraMbha karyo che? have ApaNe teonI upekSA karavI cogya nathI. upekSA karele zatru viSarUpa thAya che, mATe kAkala pakSIo jema TIDone haze tema ApaNe temane haNI nAkhIe." A pramANe paraspara kahI hAthamAM vividha hathIAre laI teo zAMtinAtha cakrInA agra sinyanI sAthe yuddha karavAne pravaryA. keI mugarothI rAphaDAnI jema hAthIone mAravA lAgyA, keI gadAthI ghaDAnI ThIbanI jema rathone bhAMgavA lAgyA, keI bANa ane vizUlathI kutarAnI jema ane vadhavA lAgyA, keI maMtravaDe zabanI jema zalyathI dilane khIlI levA lAgyA. A pramANe vicitra rIte mAratA ane moTuM yuddha vadhAratA te sarva vIra siMhanAda karIne vAraMvAra bhujApheTa karavA lAgyA. te dulalita kirAta koe vAnaranI jema uchaLatA thakA cakravatInA agrasainyane vananI jema bhAMgI nAkhyuM. potAnA agrasanyano bhaMga thayela jeI zAMtinAthane senApati AhutivaDe AgninI jema bhayaMkara prajvalita thaye. tatkALa yamarAjanI jema taiyAra thaI hAthamAM kharatna dhAraNa karI ane azvaratnapara besI te kirAta lekenI sAme deDayo. te vakhate saMyukta thayelA senApati ratna, avaratna ane kharatna e traNa ratno jANe traNa prakAranA agnio ekatra maLyA hoya tevA dekhAvA lAgyA. pAdacArI garUDanI jema pRthvIne phADate azvaratna senApatinA mananI sAthe kirAta sainyamAM peThe. te vakhate nadInA eghanI pAse vRkSanI jema vAra ke dila koI paNa kirAta tenI AgaLa ubhe rahevAne paNa samartha thaI zake nahIM. koI khADAmAM nRpApAta karavA lAgyA, keI vananI kuMjamAM saMtAI gayA, keI girionI guphAmAM pesI gayA, keI pANImAM DubI gayA, keIe hathIAro cheDI dIdhA, koIe vastra utArI nAkhyAM ane keI muDadAnA jevAniSTa thaIne pRthvI para leTavA lAgyA. vRkSonI zAkhAnI jema keInA hAtha, phaLanI jema mastaka ane patranI jema hAthanAM kAMDAM pRthvI para truTI paDyAM. keInA dAMta, koInA paga ane keInI tuMbapAtranI jema mAthAnI parI tuTI paDI. senApati azvaranavaDe raNasAgaramAM praveza karatAM jaLajaMtuo jema zatruone zI zI vipatti na prApta thaI? A pramANe senApatie kSobha pamADelA kirAta leke kSaNa vAramAM pavane uDADelA rUnI jema daze dizAomAM nAsI gayA. teo ghaNA jana sudhI dUra gayA pachI eka ThekANe ekaThA maLI krodha ane lajajAthI pIDita thaIne vicAra karavA lAgyA- "ahe! ApaNane akasmAta zuM thayuM ke jethI A keIka vaitADhaya parvatane ullaMghana karIne ahIM Ave! temAM paNa e asamAna purUSe uzkela samudra jema pRthvIne AcchAdana kare tema atyaMta sainyathI ApaNI pRthvIne AcchAdana karI lIdhI! vaLI te senAnA aMgarUpa mAtra keI eka dila jevA udubhaTa purUSe ApaNe jevA subhaTa mAnI aneka purUSane kSaNavAramAM kuTI nAkhyA! ApaNe ke jeonI bhujAo parAkramathI upaselI che teo eka bIjAthI lajajA pAmIne have paraspara paNa mukha batAvavAne samartha thaI zakatA nathI. have B - 36 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282] kirAte parAjaya [ parva 5 muM ApaNe zuM baLatA agnimAM pesavuM? uMcA parvatanA zikhara parathI maravAne mATe pRpApAta karo ? athavA zuM potAnI meLe ja ugra kALaphUTa jhera khAvuM? athavA vRkSonI upara gaLAphAMso bAMdhIne hIMcakAnI jema zarIrane laTakAvavuM? athavA jIrNa vastranI jema charIothI pitAnuM peTa phADavuM ? athavA kAkaDInA khaMDanI jema dAMta vaDe jihuvAne karaDavI? ItyAdi kaI paNa prakArathI atyAre maraNaja ApaNuM zaraNuM che. A parAbhava thAya tyAre kaye mAnI purUSa jIvavAne samartha thAya ? paraMtu haju zatruone sAdhavA mATe eka upAya che. ApaNe ApaNuM kuLadevatA meghakumArane belAvIe; kemake jeonA upAyamAtra kSINa thayA hoya, purUSArthanI saMpatti kSaya pAmI hoya ane jeo zatruothI dabAI gayA hoya teone kuLadevatAnuM ja zaraNa che." Avo nizcaya karI te sarve kirAtaleke cakravartInA pratApathI tapta thaI jaLamAM magna thavAne IcchatA hoya tema siMdhunA tIra upara AvyA. tyAM sarvasva hArI gayelA ghatakAranI peThe te sarve dIna ane dizAmAtra vastravALA (nagna) thaI cattA suI gayA. e pramANe ekaThA thaIne meghakumArane prasanna varavA mATe temaNe aSTama tapa AcaryuM. devatAo tapa ane bhaktithI grAhya che. aSTama tapane aMte meghakumAra pragaTa thayA ane kahyuM ke "vatsa! bahIze nahIM, tamAre zI pIDA chete kahe." mleccha bolyAkeI cakravartI ane mArI nAkhe che. tenA bhayathI kAgaDAnI jema nAsIne ame ahIM AvyA chIe. he bhagavaMta meghakumAra ! amArI rakSA kare; amArA trAtA tameja che, kemake pAchI gayelI chIMkavALAne prAyaH eka sUryaja zaraNarUpa che." meghakumAree kirAtone kahyuM "Aje ja ame tamArA zatruone jaLamAM DubAvI daI zItaLa mRtyuthIja mArI nAkhIzuM, pachI te meghakumAre jANe pRthvIne ekArNava karavAne dhAratA hoya tema leDhAnA muzala jevI jaLadhArAothI zAMtinAthanA sainyamAM varSavA lAgyA. jyAre pitAnI sarva chAvaNI jaLavaDe vyApta jovAmAM AvI, tyAre e pAMcamAM cakravartIe karavaDe carmaratnane sparza karyo. tethI pANImAM jema sevALa, jALa ane phINane piMDa vadhe tema carmaratna bAra jana sudhI vistAra pAmyuM. zrI zAMtinAthanI AjJAthI jANe lAMgara nAMkheluM sthira vahANa hoya tevA te carmaratnanI upara badhuM sinya caDI gayuM. pachI carmaratnanI jema chatraratnane karathI sparza karI tene sainyanI upara bAra jana sudhI vistAryuM. purUSomAM ziromaNi prabhue chatraratnanA daMDanA mULamAM, gokhamAM dIpakanI jema aMdhakArane nAza karavAne mATe maNiratna sthApita karyuM. pachI temAM rahI sarva sinya prAtaHkALe vAvelA ane madhyAnha pAkIne taiyAra thayelA zAli vigere khAvA lAgyuM. e gRhIratnane mahimA che. jema samudramAM vahANavaTI rahe tema zAMtinAtha cakI sainya sAthe te jaLamAM sAta divasa rahyA. pachI prabhunA sevakadevatAo kepa karI zastra dhAraNa karIne meghakumArane kahevA lAgyA-"are meghakumAre! tame vicAryA vagara A zuM AraMkyuM che? he abhAgIAo! tame Atmazakti ke parazaktine jANatA nathI. jenA zikhare AkAza sudhI uMcA che e suvarNano merUgiri kayAM ane kRttikAnA ke veLunA banelA jAnuM sudhI uMcA rAphaDA kayAM? badhA jagatane prakAza karanAra sUrya kayAM ane khajuAnA nAnAM baccAM kayAM? baLanuM dhAma garUDa kayAM ane sAra vagaranA TIDa kayAM? pRthavI dhAraNa karanAra Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 5 ma.] kirAtee aMgIkRta karela sevakapaNuM [ 283 zeSanAga kayAM ane bIcArA nAnA sApanAM paDakAM kayAM! svayaMbhUraNa samudra kyAM ane gharanI khALe kayAM? temaja aikya vaMdanA karelA A tIrthakara ane cakravartI kayAM ane amArAthI jItI zakAya tevA bIcArA rAMkaDA tame kayAM? mATe tame zIdhra have ahIMthI cAlyA jAo, nahIMte tamAro aparAdha ame sahana karazuM nahIM." A pramANe teoe ADaMbarathI kahyuM, eTale te meghakumAroe kirAne kirAne samajAvyA ke "A zAMtinAtha prabhuja tamArUM zaraNa che." meghakumAranI zikSAthI te svecche niHzvAsa mukI mada rahita thayelA hAthIonI jema krodha cheDIne zAMta thaI gayA. pachI vicitra vAhane, adbhUta AbhUSaNo ane ghaNAM mUlyavALAM vastro tathA suvarNa ane rUpAnA rAzi bheTa ApavA mATe laIne te zaraNAthI kirAte sarva aMge ALeTI pRthvInuM mArjana karatAM tyAM AvyA. zAMtinAthane bheTa arpaNa karI namIne teo bolyA-"he prabhu! araNyanA vRSabhanI jema ame sadA unmatta chIe, tethI tame amArA svAmI ahIM AvyA che tema nahI jANatA evA amee sAhasathI je a5rAdha karyo che te kSamA karo ane amArA para prasanna thAo. AjathI pRthvIne sAdhanAra evA tameja amArA svAmI che, ane AjJA karo, vadhAre zuM kahIe? havethI tamArA sevaka thaIne ame ahIM rahIzuM." A pramANe belatAM te mlecchone satkAra karI, bheTa svIkArIne prabhue temane anugraha karyo. pachI zAMtinAthe senApati pAse siMdhuno uttara niSphaTa sadhAvyA. tyAMthI moTI sevAvALA prabhu pitAnA bahoLA sinyathI gaMgA ane siMdhu nadInA aMtarane AcchAdana karatA tyAMthI zuddha himAlaya parvata pAse AvyA. tyAM te parvatanA adhiSThAyika himavaMtakumAre gazIrSa caMdanathI, pavahudanA jaLathI ane bIjA ratnathI zrI zAMtinAthanuM pUjana karyuM. tyAthI kaSabhakUTAdrie jaI kAMkaNuM ratna hAthamAM laI cakravattInA kalpa pramANe "pAMcamA cazvarI zAMtinAtha evA akSare lakhyA. zatruonA parAkramane zAMta karanAra zAMtinAtha tyAMthI pAchA pharI anukrame vaitADhaya parvata pAsenI bhUmimAM AvyA. tyAM baMne zreNimAM rahenArA vidyAdharonA rAjAoe Aleka ane paralokanA sukhane mATe cakravartIne satkAra karyo, tyAMthI gaMgAne tIre jaI pote gaMgAdevIne sAdhyA, ane senApati pAse gaMgAne uttara niSphaTa sadhAvyo. tyAMthI vaitADhatha nIcenI khaMDaprapAtA nAmanI guphA pAse AvyA ane tyAM rahelA nAyamAla devane vaza karyo. senAnIe daMDaratnathI te guhAne ughADI, eTale zAMtinAtha cakrIe cakraratnane anusarIne temAM praveza karyo ane pUrvanI peThe maNiratna hAthInA kuMbhasthaLapara rAkhIne dIpakanI jema kAMkaNiratnavaDe maMDaLa ALakhI guhAgRhanuM aMdhakAra zAMta karI dIdhuM. pachI sainya sahita prabhu vAddhakI 2ne karelI pAjathI utpannA ane nimagna nadInA jaLane utarI gayA. parAkramI purUSone kAMIpaNa duSkara nathI. prAMte pitAnI meLe ughaDI gayelA te guhAnA dakSiNadvArathI prabhu siMhanI jema senA sahita bahAra nIkaLyA. pachI gaMgA nadInA vipuLa taTanI upara gaMgAnA taraMga jevA capaLa athI alaMkRta evI pitAnI chAvaNI nAkhI. tyAM gaMgAnA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284] khaMDa bhAratane sAdhI prabhunuM pAchuM AvavuM parva 5 muM mukhapara nivAsa karI rahelA nisarpa vigere navanidhi zAMtiprabhu pAse AvIne temane vaza thayA. pachI prabhue svachaMdI mleccha lekethI bharapUra evuM gaMgAnuM dakSiNa niSphaTa eka pALa sAthe tenI peThe senApati pAse sadhAvI lIdhuM. A pramANe zAMtinAtha cakravatta SaDu arivarganI jema Sa, khaMDa bharatane sAdhI AThaso varSe pAchA AvyA. pratidina avicchinna prayANavaDe mArge cAlatAM e lakSamInA dhAma narahastI prabhu anukrame hastInApura AvI pahoMcyA. nagaramAM praveza karIne cirakALanA utkaMThita maMtrI jana ane paurajanee devanI jema animeSa draSTie jovAyelA prabhu potAnA mahelamAM AvyA. tyAM devatAoe ane bIjA mugaTabaddha rAjAoe zAMtinAthane cakravattIpaNAne abhiSeka karyo. te abhiSekane utsava keIpaNa prakAranA daMDa, kara ane subhaTapraveza vinA bAra varSa sudhI hastInApuramAM pravaryo. cakravattI zAMtinAtha, jenI darekanI hajAra hajAra yakSe rakSA kare che evA caudaratna ane navanidhie Azrita karelA hatA, cesaTha hajAra aMtaHpuranI strIothI paravarelA hatA. rAzI lAkha hAthI, cerAzI lAkha gheDA ane teTalAja rathethI vibhUSita hatA, chanu keTI grAma, cha-- keTI pAyadaLa, batrIza hajAra deza ane teTalA rAjAonA te svAmI hatA, traNaso ne tresaTha raseIA temanI sevA karatA hatA, aDhAra zreNI prazreNIvaDe temanI bhUmi zobhatI hatI, botera hajAra meTA nagaranA rakSaka hatA, ekahajAre uNuM eka lAkha droNamukha upara temanuM zAsana cAlatuM hatuM, aDatALIza hajAra pattana ane vIzahajAra karbaTa tathA maMDaLanA te adhIzvara hatA. vIza hajAra ratnAdikanI khANenA ane soLa hajAra kheTa grAmanA te Iza hatA. cauda hajAra saMbadhanA tathA chappana aMtaradvIpanA te prabhu hatA, ane ogaNapacAsa kurAnA nAyaka hatA. vizeSa bIjuM zuM kahevuM? teo pakhaMDa bhAratane bhegavatA hatA. hamezAM gIta, nRtya, tAMDava, nATakanAM abhinaya, puSpacaya ane jaLakrIDA vigerethI uttama sukha anubhavatA hatA. cakravartIpaNAmAM abhiSekathI AraMbhIne ATha varSa uNa pacIza hajAra varSo temaNe rAjya karavAmAM nigamana karyA. te samaye brahAdevalokamAM rahenArA lokAMtika devatAonAM Asane keIe calAvyAM hoya tema kaMpAyamAna thayAM. te vakhate "A zuM thayuM?" ema sArasvatAdi nave prakAranA te devatAo saMbhrAMta thaI gayA. pachI kSaNavAre avadhijJAnavaDe tenuM kAraNa jANI teo mAMhomAMhe kahevA lAgyA-"are! A jabUdvIpanA baratAddhimAM zAMtinAtha arha tane dIkSA samaya najIka AvyuM che. tenA prabhAvathI jANe sacetana thayA tema A Asane ApaNane te prabhunI dIkSAkALanI ucita kriyA karavAnuM sUcave che. jo ke bhagavaMta trividha jJAnavaDe potAnI meLe jANe che, tathApi ApaNe A kalpa che mATe cAle, ApaNe te prabhune vratane samaya jaNAvIe." A pramANe paraspara AlApa-saMlApa karyA pachI tatkALa vimAnamAM besI te Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 mo.] zAMtinAtha prabhuno dIkSAbhiSeka [285 sArasvatAdi devatAo bhagavAna zAMtinAthanI pAse AvyA. prabhune traNa pradakSiNApUrvaka praNAma karI aMjaLI joDIne temaNe kahyuM-"he svAmI! tIrtha pravartAve." A pramANe kahI namaskAra karIne lekAMtika deva pAchA svargamAM gayA. pachI ja bhakadevatAoe pUrelAM dravyavaDe prabhue vArSikadAna ApyuM. varSo te pitAnI jevA cakAyudha nAmanA putrane rAjaya soMpI pote saMyamasAmrAjya levA tatpara thayA. te vakhate iMdra pramukha devatAoe ane cakrAyudhAdi rAjAoe maLIne cakravartIpaNA jevo prabhune dIkSAbhiSeka karyo. pachI sarvAtha nAmanI zibikAmAM ratnasiMhAsana upara jagatpati ArUDha thayA, te zibikAne prathama manuSyoe upADI ane pachI pUrva tarapha vaimAnika devee, dakSiNa tarapha asurakumAre e, pazcima tarapha suvarNakumAra devoe ane uttara tarapha nAgakumAroe vahana karavA mAMDI. te zibikAmAM besI acirAnA kumAra zAMtinAtha sahassAmravana nAmanA udhAnamAM gayA. e manahara udhAna dizAonA mukhane saMdhyAkALanA vAdaLAnA jevA gulAbanAM puSpothI raktavaNI karatuM hatuM. zirISanAM pupathI jANe grISmaRtunI zebhAvaDe pulakita thayuM hoya tevuM dekhAtuM hatuM, jANe dharma jaLanA biMduo hoya tevA mallikAnAM puSe temAM zobhatAM hatAM. kAmadevanAM bANa jevA suvarNa ketakInA kezathI te aMkita hatuM. jenI navIna kaLIomAM bhamI bhamarAnI zreNI guMjArava karatI hatI evA ghAtakInAM vRkSe jANe grISma RtunI lamInA gAyaka hoya tema tyAM zebhI rahyAM hatAM. vanalakSamInA stana jevA puSpagucchonI saMpattivaDe khajUranAM vRkSathI jaje2 thayelI vasaMtalamIne te hasI kADhatuM hatuM, pAkelAM phaLa upara uDI rahelA pipaTanA ghATA piMchAethI dviguNa thayelI tAmrapallavanI samRddhivaDe te ghaNuM suMdara lAgatuM hatuM. temAM rahelI vApikAene viSe jaLakrIDA karavAnA rasamAM nagarajane ati AkuLavyAkuLa thaI gayA hatA. e udyAnamAM AvI prabhu zibikA uparathI utaryA. pachI rAjyanI peThe puSpamAlya ane ratnAlaMkArAdika tajI dIdhAM ane jayeSTha kRSNa caturdazIne divase bharaNI nakSatramAM divasanA pAchalA pahore siddhane namaskAra karI chaThTha tapavALA prabhue eka hajAra rAjAonI sAthe dIkSA grahaNa karI. te samaye ja temane mana:paryavajJAna utpanna thayuM. tyArapachI bIje divase maMdirapuramAM sumitra rAjAne ghera prabhue parama annathI pAraNuM karyuM. te vakhate devatAoe te rAjAnA maMdiramAM vasudhArAdi pAMca divya pragaTa karyA, sumitra rAjAe prabhunA caraNane ThekANe eka ratnamaya pITha karAvI. Asana ane zayanane bIlakula tajI daI mULottara guNanA AdhArarUpa prabhu niHsaMga ane nirmama thaI pRthvI para vihAra karavA lAgyAM. anukrame eka varSane aMte vihAra karatAM karatAM pAchA hastInApuranA sahastrApravanamAM AvyA. tyAM chaThTha karIne naMdIvRkSanI nIce zukaladhyAna dharatA prabhunA ghAtakarma tuTI gayAM. piSamAsanI zukala navamIe caMdra bharaNI nakSatramAM AvatAM zAMtinAtha prabhune ujajaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. AsanakaMpathI prabhunA kevaLajJAnanI vArtA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286] prabhunI i karela stuti [ parva 5 muM jANIne iMdrAdika devatAo prabhue pavitra karelA te pradezanAM AvyA. sAvaraNInA dharanArA heya tema devatAoe saMvartaka pavana vikuvIne eka jana sudhI kAcha tRNAdika tathA rajane dUra karI nAkhI. pachI 2jane zamAvavAne prathama gaMdhadakanI ane pachI paMcavaNI divya punI jAnu sudhI vRSTi karI. pachI suvarNazilAothI te bhUmine sIdhesIdha meLavIne bAMdhI lIdhI ane pUrvAdi cAre dizAomAM ramaNika tAraNe bAMdhyAM. madhyamAM maNimaya pITha karI cAra gopura vaDe suMdara evA rUkha, suvarNa ane ratnanA traNa prakAra vikubdha. tenI upara navakanI madhyamAM cAraso ne eMzI dhanuSya UMcuM eka caityavRkSa karyuM. tenI nIce devatAoe anupama devachaMda race. tenI upara pUrvAdi cAre dizAnI sanmukha cAra ratnamaya siMhAsana racyAM. cetrIza atizathI prakAzita bhagavaMta zAMtinAthe pUrva dhArathI samavasaraNamAM praveza karyo ane caitya vRkSane pradakSiNA karI "tIrtha namaH' ema kahyuM. paraMparAthI ahaM tenI e sthiti che. pachI prabhu pUrva siMhAsana upara pUrvAbhimukhe beThA; eTale bIjI traNa dizAomAM devatAoe temanA traNa pratibiMba vikuvva. pachI zrI caturvidha saMgha yathAyogya dvAre praveza karIne prabhunA mukha sAmuM joto gya sthAnake beThe. paraspara virodhI evA tirya madhyavapramAM AvIne beThA, ane nicalA prAkAramAM badhAM vAhano rAkhavAmAM AvyAM. te samaye sahassAmravananA udyAnapAlakoe harSathI prakuTilata lacane nagaramAM AvI cakrAyudha rAjAne khabara ApyA ke "mahArAjA! Apa hamaNuM sAre bhAgye vRddhi pAme che; kemake A5Nu sahastrAmravanamAM sthiti karI rahelA zrI zAMtinAtha prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM che." A pramANe sAMbhaLI cakrAyudha harSa pAmyo. tatkALa temane pAritoSika ApI prabhunI pAse AvyuM. ane prabhune pradakSiNApUrvaka praNAma karI vinayathI IMdranI pachavADe beThe. pachI pharIvAra prabhune namI cakrAyudha ane iMdra baMne harSathI gadgad evI girAvaDe A pramANe stuti karavA lAgyA. "he jagatpati! dinanA utsavane karanAra jJAnasUryarUpe tamArA udayathI Aje "jagatane kalyANadazAmAM praveza thaye che. he jagadgurU! amArI jevAne pUrva puNyanA gathIja kalyANaprAptinA ciMtAmaNirUpa tamArA kalyANakanA utsavo prApta thAya che. he "jagannAtha! tamArA darzanarUpa jaLanA taraMgo sarva prANIonA kaSAyAdi maLathI bharelA manane "dhaI nAkhe che. kamane chedavAne moTo yatna karI tame je pUrve tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM "teja tamArUM niHsvArtha popakArIpaNuM che. A jagatamAM ghera saMsArathI bhaya pAmelA "prANuone tamArUM A samavasaraNa moTA killAnI peThe zaraNarUpa che. he prabhu! tame sarva 1. daravAja. 2. gaDha. 3. zrI saMdhamAM samaggadaSTi devIdevatAone samAveza zrAvaka zrAvikAmAM thAya che. 4. divasa, bIje pakSe saMsAra du:khamAM dabAyelA dIna evA saMsArI jane. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 ] zAMtinAtha prabhunI dezanA [287 jInA sarva bhAva jANe che ane sadA hitakArI che, tethI tamArI pAse koIpaNa prArthanA karavAnI jarUra nathI, tathApi eTalI prArthanA karuM chuM ke jema tame pRthvImAM vihAra karI, "gAma, Akara ane nagara vigerene kSaNekSaNe cheDI dyo che, tema kaI vakhata paNa mArA hRdayane choDaze nahIM ane he bhagavan! tamArA prasAdathI niraMtara tamArA caraNakamaLamAM mArUM citta bhramararUpa thayeluM rahe evI rIte mArA sarva kALa nirgamana thaze." A pramANe IMdra ane cakAyudha bhagavaMtanI stuti karIne mauna rahyA, eTale bhagavaMta zAMtinAthe dezanA ApavA mAMDI. aho! A cAra gativALe saMsAra dAvAnaLanI jema aneka dukhonI paraMparAnuM mULa "kAraNa che. moTA maMdirane AdhArabhUta jema staMbha hoya tema te saMsArane krodha, mAna, mAyA ane lebha e cAra kaSAya cAra staMbharUpa che. te kaSAya kSINa thatAM saMsAra pitAnI meLe "kSINa thaI jAya che. "mULI sukAI jatAM vRkSa enI meLe ja sukAI jAya che. paNa Iddhine "jaya karyA vagara te kaSAyane jItavAne koIpaNa samartha thatuM nathI, kemake prajavalita agni vinA suvarNanuM jAya haNAtuM nathI. capaLa ane unmArge cAlanArA e iMdriyarUpa adAMta azvo "prANIne kheMcIne tatkALa narakarUpa araNyamAM laI jAya che. ithiI jItAyele prANI kaSAyathI paNa parAbhava pAme che. "vIra purUe jenI vacamAMnI ITo kheMcI lIdhI hoya te killo pachI kenAthI khaMDita na thAya?'prANuonI nahIM chatAyelI indriya tene ghAta, pAta, baMdha ane vadhune mATeja thAya che. svArthe paravaza evI indriyothI kayo purUSa nathI herAna thatuM? kadi te zAstrArthane " jANanAro hoya tathApi iddhine vaza thavAnI bALakanI peThe ceSTA kare che. A karatAM vadhAre "te idrinuM lajajAvALuM sthAnaka kayuM batAvIe ke jenA vaDe bharatarAjAe paNa bAhubaLa jevA baMdhu upara cakra mUkyuM? bAhubaLIne jaya ane bhAratane parAjaya e jayaparAjayane viSe "paNa sarva iDhiyenuM ceSTitaja che. carama bhAvamAM rahelA purUSa paNa jenA vaDe zazI "yuddha kare che. tevA idriyenA duraMta mahimAthI lajajAvA jevuM che. kadi pracaMDa caritravALI "idrithI pazuo ane sAmAnya manuSya daMDAya paNa je mahine zAMta karanArA ane pUrvavettA hoya che teo paNa daMDAya che, te ati addabhuta vArtA che. idvie jItI lIdhelA deva, dAnava, manuSya ane tapasvIo paNa niMdita karma kare che, te kevI khedanI vAta che! iddhine vaza thayelA prANIo akhAdya "vastu khAya che, apeya vastu pIve che ane agamya sAthe gamana kare che. nirdaya IdriyothI haNAI gayelA prANIo kuLazIlathI rahita thaI vezyAonA paNa nIca kAma ane dAsatva kare che. mehAMdha manavALA purUSonI paradravya ane parastrImAM je pravRtti thAya che te "jAgrata iMdriyoneja vilAsa che. je iMddhinA 1. damana karyA vinAnA. 2. upazAMta moha nAmanA agiyArame guNasthAnake pahecelA. 3. cauda pUrvanAM rAnavAlA. 4. bAvIza abhakSma batrIza anaMtakAyAdi. 5. madirAdi, 6. mAtA, bena, guranI strI, zeThANI, vatInI vigere, Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288] zAMtinAtha prabhunI dezanA [ parva 5 muM vazapaNane lIdhe hAtha, paga ane indriyano cheda temaja maraNa paNa thAya che te IdrinI vAtaja zI karavI? jeo pite iMdriyethI jItAI gayelA che ane bIjAne vinayanuM grahaNa karAve che tevA purUne joI vivekI purUSa hAthavaDe mukha DhAMkIne hase che. zrI vItarAga prabhu iMdrathI mAMDIne eka kIDA sudhI sarva jaMtuo ikriethI jItAI gayelAja che. hAthINInA sparzathI upajatA sukhane AsvAdana karavAnI IcchAthI suMDhane prasArato hastI tatkALa AlAna (khIla) baMdhanarUpa kalezamAM AvI paDe che. agAdha jaLamAM vicaranAra mIna gaLagatamAMsane gaLatAM DhImaranA hAthamAM dInapaNe AvI jAya che. ratta mAtaMganA gaMDasthaLa upara gaMdhane lebhe bhamate bhamaro karNa tAlanA AghAtavaDe tatkALa mRtyu pAmI jAya che. suvarNanA cheda jevI dIpazikhAnA darzanathI mohita "thayele pataMga sahasA dIpamAM paDIne maraNa pAme che. mane hara gItane sAMbhaLavAmAM utsuka evA hariNA kAna sudhI dhanuSyane kheMcIne rahelA zIkArInA vedhya thaI paDe che. evI rIte eka eka viSaya sevavAthI paMcatva pamAya che to eka sAthe pAMca viSa sevavAthI kema paMcatva na pamAya? te mATe mahAmati purUSe mana zuddhivaDe iMdriyane jaya kara, kemake tenA vinA yamaniyamathI kAyAne kaleza pamADe te vRthA che. je idrinA grAmane jItatuM nathI te duHkhe pratibaMdha pAmI zake che, mATe sarva duHkhamAMthI mukta thavAne Idriyane jaya kare indriyanI sarvathA pravRtti karavI nahIM tethI kAMI tene vijaya thatuM nathI, paNa tenA vaDe upajatA rAgadveSathI mukta thavuM. jethI tenI pravRtti paNa tenA jayarUpa thAya che. pachI te idrinA viSaya tenI pAse rahyA hoya to paNa idrithI sparza karavAne azakya thAya che, mATe buddhimAna purUSe temAM je rAgadveSa upaje che tene tajI devA. sadA saMyamI gIonI indriye haNAyelI ja hoya che, tethI teonA nihita artha haNAyelA hatA nathI ane ahitakArI vastuo haNAyela hoya che. jItelI iddhi mekSane mATe thAya che ane nahIM jItelI saMsArane mATe thAya che, mATe temAM je taphAvata che tene samajIne je gya lAge te karavuM. rU vigerenA komaLa sparzamAM ane pASANu vigerenA kaThera sparzamAM je prIti ane aprIti thAya che te mithyA che, evuM dhArI tene tyAga karavAvaDe sparza Idriyane jaya kare. bhaThya padArthonA svAdiSTa rasamAM ane kaTu rasamAM prIti ne aprIti baMnene tajIne javA iMdriyane jItI levI, sugaMdha ane durgadha dhrANendriyamAM prApta thatAM tene vastu pariNAmarUpa vicArIne ghANa iMdriyane jaya kare. manahara ke naThArUM rUpa joIne tenAvaDe upajatA harSa ane jugupsAne "tyAga karI cakSu iMdriyane jItI levI. vaNAdikanA zrAvya-madhura svaramAM ane gadheDA vigerenA " duHzrAvya svaramAM rati ane jugupsAne jItavAthI zrotraMdriyane jaya thAya. keIpaNa sAre ke "naThAre e viSaya nathI ke je idrie aneka vakhata bhegA na hoya, te zA mATe 1. mAchIoe jALamAM loDhAnA kAMTA para lagADela mAMsa. 2. maraNa. 3. hitakAraka artha. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 ] prabhunuM pAchuM hastinApura pharIthI AvavuM. . [289 "have svasthapaNAne na sevavuM? kaIvAra zubha viSayo azubha thaI jAya che ane azubha "viSaye zubha thaI jAya che, te indriyathI kenAmAM rAga ghara ke konAmAM virAga dhare ? "kadi kaI kAraNathI te viSaya rUcikara ke arUcikara thAya paNa tatvathI jatAM kadipaNa padArthomAM "zubha ke azubhapaNuM hotuM nathI, tethI je prANI mananI zuddhithI indriyane chatI kaSAyane "kSINa kare che te ceDA kALamAM akSaNa sukhavALA mokSamAM jAya che." A pramANe karthamAM amRtavRSTi jevI prabhunI dezanA sAMbhaLIne cakrAyudhe saMvegayukta thaI bhagavaMtane kahyuM-"he svAmI! mAtra kalezanAja sthAnarUpa evA A saMsArathI huM bhaya pAme chuM. baLavAna ane vivekI purUSanuM paNa purUSAbhimAna temAM rahetuM nathI. gharamAM kyAre agni lAge ane vahANa jyAre phuTI jAya te vakhate tene nAyaka temAM je kAMI sAravatu hoya te laIne bIje jAya che, tema janma, jarA ane maraNAdikathI vikarALa evA A saMsAramAMthI sArabhUta evA eka AtmAne laIne huM tamAre zaraNe Avyo chuM. he prabhu! A bhavasAgaramAM paDatA evA mArI upekSA karaze nahIM. mane te te saMsArasamudrathI utaravAne nAvarUpa dIkSA hamaNAMja Apo." prabhue kahyuM ke "tamArA jevA vivekIne temaja ghaTe che. A pramANe kahevAthI tarataja cakAyudhe potAnA kavacadhArI putra kuracaMdrane rAjya seMpyuM ane pote bIjA pAMtrIsa rAjAonI sAthe prabhu pAse saMghanI sAkSIe dIkSA grahaNa karI. cakAyudha vigere chatrIza gaNudharene prabhue utpAdavigama ane dhrauvya e tripadIne upadeza karyo. te tripadIne anusAre temaNe dvAdazAMgI racI. pachI prabhue temane anuga, anujJA ane gaNAnujJA ApI te rAmaye ghaNuM nara ane nArIoe prabhunI pAse dIkSA lIdhI, ane keTalAke samaktipUrvaka zrAvakapaNuM svIkAryuM. prathama paurUSI pUrNa thayA pachI prabhu uThIne madhya prakAranA maMDanarUpa devajIMdA upara vizrAma levA beThA. pachI prabhunA caraNa pITha upara besI mukhya gaNadhara cakAyudha saMghanI AgaLa dezanA ApavA mAMDI. bIjI paurUSI pUrNa thatAM temaNe paNa dezanA samApta karI. pachI devatA vigere sarva prabhune namI potAne sthAnake gayA. temanA tIrthamAM suvaranA vAhanavALA, zyAmavarNa dharanAre, DukkaranA jevA mukhavALo, be dakSiNa karamAM bIjerU ane kamaLa, ne be vAma karamAM nakuLa ane akSasUtrane dharanAre garUDa nAme zAMtinAtha prabhune zAsana devatA thaye. ane gIra aMgavALI, kamaLanA Asana para besanArI, be vaziNa bhujAmAM pustaka ane utpala ane be vAma bhujAmAM kamaMDala ane kamaLane dharanArI nirvANa nAme prabhunI zAsanadevI thaI. te baMne zAsanadevatA niraMtara jemanI sAMnidhyamAM rahetA hatA evA zAMtinAtha prabhue bhavya prANIone pratibodha karavA mATe tyAMthI anyatra vihAra karyo. ekadA vihAra karatA prabhu pAchA hastinApura nagare AvyA. karUNAnidhi bhagavAna tyAM samavasaryAnA khabara sAMbhaLI kuracaMdra purajana ane dezajanane sAthe laI amAvAsyAne divase B - 37. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] " karUcaMdra pUrvabhava. [ parva 5 muM sUryanI pAse jema caMdra Ave tema prabhunI pAse Avyo. caturvidha saMgha egya sthAne beThe, eTale prabhue saMsAramAM vairAgya utpanna karanArI dezanA ApI. dezanane aMte prabhune namI kuracaMdra belyo-"he svAmI! pUrva janmanA kayA zubha karmathI huM ahIM rAjya pAmyuM chuM? pratidina addabhuta evA pAMca vastra ane phalAdika mane pUrvanA kayA karmathI bheTa maLe che? ane te bheTanI vastuo huM ISTa janane ApIza evuM dhArIne huM kayA kamathI tene upabhoga karate nathI, tema bIjAne ApatA paNa nathI ?" prabhu bolyA-"je tane A rAjayalakSamI maLI che ane pratidina pAMca vastunI bheTa maLe che te pUrve dIdhelA munidAnanA prabhAvathI maLe che ane je tenuM dAna ke upaga thaI zakatAM nathI te sAdhAraNa puNyane lIdhe che. kemake "je vastu bahune AdhIna hoya che te ekathI bhogavI zakAtI nathI." tethIja "A vastu huM ISTa janane ApIza" e tane vicAra thayA kare che. prANuone pUrva karmane anusAreja buddhi utapanna thAya che, have tAruM vizeSa caritra sAMbhaLa. A jaMbudvIpanA bharatakSetrane viSe kezaLanAme dezamAM zrIpura karIne eka nagara che. temAM sudhana, dhanapati, dhanada ane dhanezvara nAme cAra sarakhI vayanA vaNikaputro sahedara heya tema mitrapaNe rahetA hatA. eka vakhate te cAre mitra ekaThA thaI dhana upArjana karavAne mATe droNu nAmanA purUSanI pAse ghaNuM bhAtuM upaDAvI ratnadvIpa pratye cAlyA. mArgamAM eka mahATavI AvI. te aTavI ghaNI kharI utarI gayA paNa te vakhate je bhAtuM ghaNuM hatuM te chatAM paNa khuTI javA AvyuM. AgaLa cAlatAM kAusagga dhyAne rahelA eka muni temanA jevAmAM AvyA. te kSaNe temaNe vicAryuM ke "A munine kAMIka vaherAvIe to sAruM.' pachI teoe bhAtuM vahana karanArA droNane kahyuM ke "he bhadra! A maharSine kAMIka bhAtuM Apa." eTale teNe adhika zraddhAthI munine pratilAbhita karyA. tethI teNe mahA bhegaphaLakarma upArjana karyuM. tyAMthI sarve ratnadvIpe AvyA. tyAM sAre vyApAra karI puSkaLa dhana upArjana karI punaH pitAne nagara AvyA ane te puNyanA bIjathI sarve AnaMda pAmavA lAgyA. svAtI nakSatranuM jaLa ekvAra maLe te paNa motI utpanna thAya che. cAra zreNiputramAM dhanezvara ane dhanapati jarA mAyAvI hatA ane droNanI vRtti te cArethI zuddha hatI. te droNa AyuSyane kSaya thatAM prathama mRtyu pAmI munidAnanA prabhAvathI hastinApuranA rAjAne tuM putra thayela che. tArA garbha samaye tArI mAtAe svapnamAM mukha viSe caMdrane praveza karatAM je hatuM, tethI pitAe tArUM karUcaMdra evuM nAma pADayuM che, je sudhana ane dhanada hatA teo mRtyu pAmIne vaNikaputre thayelA che, temAM sudhana kAMpilyapuramAM vasaMtadeva nAme vaNika putra thayuM che ane dhanada kRttikApuramAM kAmapALa nAme thayo che. mAyAvI dhanapati ane dhanezvara kALage mRtyu pApI madirA ane kesarA nAme kaI vaNikanI putrIo thayela che. dhanapati zaMkhapuramAM madirA nAme ane dhanezvara jayaMtI nagarImAM kesarA nAme utpanna thayela che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 me ] kuracaMdrane pUrvabhava [ 21 te cAre jaNa anukrame moTA thaI zizuvayane ullaMghana karI navIna vanavayane prApta thayA temAM sudhanane jIva je vasaMtadeva thayele che te anyadA kapilyapurathI vyApArane mATe jayaMtI nagarIe AvyuM tyAM teNe dhana upArjana karyuM. eka vakhate aSTamIne caMdrotsava hate, tethI vasaMtadeva ratinaMdana nAme udyAnamAM gayA. tyAM daivayoge dhanezvarane java je kesarA thayela hatuM te kesarA vasaMtadevanA jovAmAM AvI. teNIe paNa snigdha draSTithI vasaMtadevanI sAmuM joyuM, eTale te baMnene paraspara pUrva janmane saneha pragaTa thayo. tyAM jayaMtInagarIne nivAsI priyaMkara nAme vaNikaputra hatuM, tene vasaMtadeve pUchayuM ke A strI keNa che? ane kenI putrI che? priyaMkare kahyuM ke "A paMcanaMdI nAme zeThanI putrI. jayaMtadevanI bena che ane enuM nAma kesarA che." tyArathI vasaMtadeve kesarAnA bhAI jayaMtadevanI sAthe saneha karavA mAMDyo, ane eka bIjAne ghera javA AvavA mAMDayuM. eka vakhate jayaMtadeve vasaMtadevane jamavAnuM nimaMtraNa karyuM. e prakAra mitrIrUpa vRkSane dehada che. tyAM netrarUpa kumudane kaumudI samAna kesarA pukhyavaDe kAmadevanI pUjA karatI tenA jevAmAM AvI, ane teja vakhate jayaMtadevanA hAthamAMthI puSpanI mALA letAM vasaMtadevane paNa teNe sAnurAga draSTie avale, te samaye A anukULa zukana thayuM, ema baMnene harSa thaye; kemake paspara je zubha ceSTA thAya te bannene sAruM pariNAma Ape che. te vakhate kesarA ane vasaMtadevane bhAva tyAM rahelI priyaMkarA nAme dhAtrI putrInA jANavAmAM AvyuM. ceSTA uparathI bIjAnA hagata bhAvane jANanArA mANasene parahRdaya jANavuM saheluM che. pachI kesarAnA bhAIe vasaMta jema kAmadevanI pUjA kare, tema pitAnA mitra vasaMtadevanI pUjA karI. te samaye dhAtrIsutA priyaMkarAe kesarAne kahyuM-kesarA! tArA bhAI mitranI pUjA kare che, te tuM paNa kAMI gya lAge te kara." tenAM AvAM vacanathI eka sAthe lajajA, bhaya ane harSane dhAraNa karatI kesarA belI-"tuM ucita jANe che, te je cogya lAge te tuM kara." pachI priyaMkarA tenA AMgaNAmAM rahelI priyaMgu vRkSanI maMjarI ane kekela vigere laI vasaMtadeva pratye belI-"he suMdara ! , A mArA svAminI pitAne hAthe cuMTIne ISTane ApavA lAyaka puSpa ane phaLe tamane Ape che." "huM ce bALAne abhiSTa chuM' ema vicArI harSa pAmatA vasaMtadeve potAnA hAthe te puSpa ane phaLa grahaNa karyA. pachI pitAnA nAmanI mudrikA tene ApIne vasaMtadeve kahyuM ke "tame tene kaheje ke A kArya tame bahu sAruM karyuM, havethI sadA ISTane anukULa vatta je.' priyaMkarAe AvuM draDha anurAgarUpa aMkurane utpanna karavAmAM meghajaLa jevuM vacana kesarane kahyuM. te rAtrIe kesarAe pAchale pahere svapnamAM pitAnuM pANigrahaNa karatA evA vasaMtadevane je, ane vasaMtadeva paNa svapnamAM tene paro . teonuM svapnadarzana pama temane vivAhathI adhika harSadAyaka thaI paDyuM. tatkALa zarIra romAMcita karI. kesarAe e svapnanI vAta priyaMkarAne jaNAvI, teja vakhate najIka rahelA purohite akasmAta kahyuM che e pramANe avazya thaze." te sAMbhaLI priyaMkarAe kesarAne kahyuM-"A svapna ane zukanavaDe jotAM Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keracaMdrane pUrvabhava [ pa pa muM vasaMtadeva avazya tamAre bhartAra thaze. mATe A zukanagraMthI badho. pachI priyaMkarAe jaIne vasaMtadevane svapnanI vAta kahI, eTale te pitAnA svapna pramANe ja tene svapna AveluM jANI pitAne artha siddha thayele mAnavA lAgyo. pachI priyaMkarA bolI-mArI svAminIe pitAne AtmA tamane ja arpe che, te have tame saMkalpa-vikalpa choDI daI vivAhanI sarva taiyArI kare." vasaMtadeve kahyuM-'vidhie deve) ja taiyArI karI mUkelI che, kAraNake manuSyaghaTita kArya kadi vighaTita thaI jAya che, paNa vidhinuM kareluM pharatuM nathI." A pramANe kAryacatura vasaMtadeve AlApa ane satyakAra karI jANe mUrtimAna niyati (bhavitavyatA) heAya tevI priyaMkarAne vidAya karI. A pramANe pratidina ekabIjAnA saMdezArUpa amRtanuM pAna karatA te vasaMtadeva ane kesarAne keTaleka kALa gaye, paNa te zata varSanA nirgamana jevo thaI paDyo. eka vakhate pitAne ghera rahelA vasaMtadeve paMcanadI zeThanA gharamAM mAMgalika vAjIMtro vAgatAM sAMbhaLyA. tatkALa vasaMtadeve pitAnA purUSane tenI tapAsa saravA mokalyA. teoe AvIne kahyuM ke "kAnyakujanAM ( kaja dezanAnivAsI) sudatta zeThanA varadatta nAmanA putrane paMcanaMdI zeThe pitAnI putrI kesarAne ApI te vadhAmaNI mATe A mAMgalika vAjAM vAge che." A khabara sAMbhaLatAMja jANe mudugarathI tADita thaye heya tema vasaMtadeva mUcha pAmI gaye. te vakhate tatkALa priyaMkarAe AvI AzvAsana ApyuM ke "he bhadra! amArI svAminI kesarAe tamane saMdezo kahA che ke tamAre kAMIpaNa kheda karavo nahIM. mArA vaDIla janane upakrama sAMbhaLyAM chatAM paNa mAre je priya haze tenI sAtheja huM vivAhita thaIza. mAtApitA mArA abhiprAyane jANyA vagara A kArya karavAne icche che te te bhale icche, huM te mArUM Icchita che teja karIza. he nAtha! kAM te tame mArA bhatta thaze athavA te mArUM maraNa thaze, bIjuM kAMI paNa tamAre samajavuM nahIM. kulInanI vANuM kadipaNa mithyA thatI nathI." te sAMbhaLI saMteSa pAmI vasaMtadeve kahyuM-"pUrvokta prakAranA amane baMnene svapna AvelAM che tethI ane kulInI pratijJA kadi paNa vyartha thatI nathI tethI mArI paNa evI pratijJA che ke game te upAyathI kesarane ja paraNavuM athavA te yamadvAramAM javuM. A pramANe kahI priyaMkarAne vidAya karI eTale teNe kesarAnI pAse AvI sarva vArtA kahIte sAMbhaLI kesarA khuzI thaIA pramANe paraspara saMbaMdha joDavAnA upAyanI ciMtA karatAM te baMnene cakravAka pakSIone rAtrInI jema keTaleka kALa duHkhamAM vyatIta thaye. paraMtu aneka upAya karatAM paNa temane IrAde pAra paDyo nahIM. tevAmAM kesarAnA vivAhane mATe eka divasa prAtaHkALe jAna AvI. te sAMbhaLI vasaMtadeva pavananI jema utAvaLa nagaranI bahAra udyAnamAM gaye. tyAM jaIne teNe vicAryuM ke "aMguLIvaDe batAvavAthI keLAnI jema te kesarA bIjAnI sAthe vivAha thavAthI jarUra mRtyu pAmaze athavA te yathAyogya kRtyane nahi samajanArA tenA mAtApitAthI ghaNuM kALathI kheda pAmelI ane mArI sAthenA vivAhamAM nirAza thayelI e bALA paraNyA vagaraja paMcatva pAmaze. tethI huM tenI agAuja mRtyu pAmI mArA duHkhane zAMta karUM. kemake dAjhayA upara phillA thAya tenA jevuM priyAnuM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 5 mo] kuracaMdrane pUrvabhava [ 293 maraNa keNa sAMbhaLavA Iche?" A pramANe ciMtavI vasaMtadeva eka azoka vRkSanI upara caDhI pitAnA bhAthAnI jema gaLe phAMsI khAvAnI taiyArI karavA lAgyuM. pAsane jarAM bAMdhe tevAmAM latAgrahamAMthI kaI purUSa "are! sAhasa kara nahIM' ema bolatA bolate nIkaLe ane azoka vRkSanI upara caDI teNe phAMsInI gAMTha teDI nAMkhI. pachI kahyuM ke "te A kArya tArI AkRtithI virUddha karyuM che. vasaMtadeve kahyuM ke "he suMdara! idravarUNunA niHsAra phaLanI jema daivathI dagdha thayelA evA mArI AkRtivaDe tame zA mATe brAMta thAo che? he bhadra! priyAnA virahaduHkhane aMta karavAnA kAraNarUpa mRtyune icchatA evA mane pAzagraMthI teDIne tame zA mATe vizva karyuM ?" pachI tene pUchavAthI vasaMte pitAnuM kesarA sAthenA vivAha saMbaMdhI badhuM vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. prAyaH bIjAne kahevAthI dukha kAMIka zAMta thAya che. te purUSe kahyuM-"je ke A mahA duHkha prApta thayuM che, te paNa tethI vivekI purUSane prANatyAga kara yukta nathI; paNa Icchita arthanI prApti thAya evA upAye karavA yukta che kemake A upeya te tane maLe tema che. mATe tuM pazunI peThe vRthA zA mATe mare che? kadi koI upAdeya vastumAM upAya cAle tevuM na hoya te paNa tethI maravuM ucita nathI, kAraNake kAMI maravAthI te vastu prApta thatI nathI. maryA pachI te mAtra potAnA karmane ucita evI gatimAM ja javuM paDe che. huM poteja ISTa vastu prApya chatAM paNa tenA upAyane abhAva hevAthI A jagatamAM paryaTana karate jIvuM chuM, kemake jIvate nara keI vakhata paNa bhadra juve che." huM kRttikapurane nivAsI chuM. mAruM nAma kAmapAla che. mArI yauvanavayamAM unmatta thaIne huM dezAMtara jevAne mATe nIkaLyo hate. pharate pharate zaMkhapura nagare pahe; tyAM zaMkhapALa nAme yakSane mahotsava thatuM hatuM te jevAM huM gayo. tyAM kAmadevanA aMtaHpura jevA AmrakuMjamAM ekAMta zubha darzanavALI eka suMdara kanyA mArA jevAmAM AvI, tene joI huM tenApara anurAgI thayA. teNIe paNa mane anurAgathI che. tenA premapAzathI baddha thayela huM ghaNIvAra sudhI tyAM ubhe rahyo. aniMditA bALAe sakhI dvArA mane tAMbUla ApyuM. je heThanA rAganI jema tenA para manerAganuM paNa kAraNa thayuM. tAMbUlane letAM tene badale kAMI Apavo joIe evI IcchAthI huM vicAra karatA hatA, tevAmA AlAnarataMbhane ukheDI sAMkaLane teDIne keI baLavAna hAthI chuTIne amArI tarapha Avate dekhAye. pratikAra nahIM cAlavAthI cheDI dIdhela, ati AkuLavyAkuLa thayelA mahAvate jenI pAchaLa doDI rahyA che evo ane upara caDelA bhayabhIta mahAvatene kSobha karatA te hAthI eka kSaNamAM te nikuMja pAse Avyo te vakhate kanyAne sarva parivAra nAsI gayo. prAyaH bhaya prApta thatAM potAne AtmAja sarvoparI rahe che. eTalAmAM hAthI najIka AvI gaye, eTale te kanyA tyAMthI nAsI zakI nahIM. tethI siMha pAse hariNInI jema te kaMpatI ubhI rahI, jevI hAthIe suMDhathI tene pakaDavA mAMDI teja meM lAkaDI vaDe hAthInA pecakamAM ghA karyo. tethI puche aDakelA Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294] kuracaMdrane pUrvabhava [ parva 5 muM sapanI jema hAthI kanyAne mUkI mArI upara che. paNa huM tatkALa hAthIne chetarI te kanyAne laIne bIjI tarapha nAsI gaye, ane upadrava na thAya tevA pradezamAM meM tene mUkI dIdhI; paNa te satI strIe potAnA hRdayamAMthI mane mUka nahIM. thoDIvAne tene parivAra tyAM Avyo. te madirAne meM bacAvelI che ema jANIne cAraNabhATanI jema mArI stuti karavA lAge. sakhIo pAchI tene AMbAnA vanamAM laI gaI paNa devage pavanathI kheMcAIne hAthInI suMDhanA jaLakaNe tyAM AvI paDyA, tethI te madirA ane tenI sakhIo bhaya pAmI daze dizAmAM nAsI gaI madirA kayAM gaI, te nahIM jaNAvAthI huM tene jovAnI IcchAthI pharavA lAge ghaNe sthAnake pharatAM chatAM cirakALa sudhI tene joI nahIM. eTale huM zUnyAhadaye pharate ahIM Avyo chuM. tene meLavavAne nirUpAya chuM, tathApi huM marato nathI, ju, A javuM chuM, kesarAnI prAptimAM te upAya paNa che, mATe tene tulya duHkhavALo mitra jANIne huM kahuM chuM ke tuM ajJAnathI marIza nahIM. prAtaHkALe vivAha thavAno che tethI Aje kesarA ekalI AvIne rati sahita kAmadevanI pUjA karaze, kAraNa ke e AcAra che; tethI tenI agAu ApaNe baMne kAmadevanA maMdiramAM jaI sAdhakanI jema praveza karIne guptapaNe rahIe. jyAre kesarA maMdiramAM Avaze, te vakhate huM tene veSa paherIne tenA parivArane bhUlA khavarAvI tene ghera jaIza. huM jyAre dUra jAuM, tyAre tene laIne tuM ahIMthI svacchede bIje cAle jaje, AvI rIte karavAthI tArI IcchA akhaMDita siddha thaze." vasaMtadeva tenAM vacanathI harSa pAmI be-"mitra! A pramANe karavAmAM mane te roga ane kSema baMne jovAmAM Ave che. paNa tane kaSTa jovAmAM Ave che. te samaye ISTa devanI jema keI brAhmaNIe chIMka khAdhI. te sAMbhaLI kAmapAle kahyuM ke "emAM mAre kAMI paNa kaSTa paDavAnuM nathI, paNa tArA kAryamAM joDAvAthI ulaTI mAro abhyadaya thavAno saMbhava che. sAtvika purUSane daiva paNa anukULa thAya che. te vakhate eka vRddha brAhmaNe manamAM harSa lAvIne akasmAta tenA svArthane anukULa vacana kahyuM ke "tame kahe che te emaja che." pachI te zukanagraMthI bAMdhI tenuM vacana svIkArI vasaMtadeva tenI sAthe nagarImAM peThe. banne jaNa sAyaMkALe gherathI nIkaLyA, ane kAmadevanA maMdiramAM AvI kAmadevanI mUrtinI pachavADe saMtAyA tyAM rahyA rahyA temaNe mAMgaLika vAjiMtrano vani sAMbhaLe, eTale jarUra kesa Ave che evuM jANa teo harSa pAmyA. kesarA paNa maraNamAtrathI sAdhya priyasamAgamarUpa sAdhyamaMtranuM vAraMvAra smaraNa karatI tyAM AvI. vimAna uparathI devI utare tema zibikAmAMthI utarIne kesarAe priyaMkarAnA hAthamAMthI suvarNamaya pUjA grahaNa karI. pachI te ekalI kAmadevanA maMdiramAM piThI. e AcAra hovAthI pitAne hAthe maMdiranuM dvAra baMdha karyuM. pachI bhUmitaLa upara devane uddezIne puSpa, patra ane artha nAkhI hRdayamAM kAmAsakta thaI aMjali joDIne A pramANe belI-"he bhagavad makaradhvaja! tame sarvanA cittamAM utpanna thAo che ane temAM rahe che tethI tene sarva bhAva jANe che, mATe he prabhu! tame mAre sarva bhAva jANe che. te chatAM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga pa ma ] kuracaMdra pUrvabhava [295 mane A abhISTa pati sAthe baLAtkAra kema jeDA che? zuM e tamane ghaTita che? vasaMta deva vinA mAruM mana bIjA purUSamAM ramatuM nathI, tethI viSakanyAnA patinI jema bIje pati mAre maraNane mATe ja che. mATe have te pharIvAra janmAMtaramAM e vasaMtadevaja mArA pati haje. huM tamane cirakALathI namaskAra karuM chuM, temAM A chellA namaskAra che." A pramANe kahIne jevAmAM potAnA mastakane teraNanI phAMsI karI bAMdhavA mAMDayuM, tevAmAM vasaMtadeve deDI pAzagraMthIne teDI nAMkhI. "A ahIM kyAMthI ?" ema jANuM kesarA akasmAta Azcarya, lajajA ane bhaya pAmI gaI, pachI vasaMtadeve e kumudekSaNa kesarAne kahyuM-"he priyA ! huM tAre prANapriya vasaMtadeva chuM, jenI tame kAmadevanI pAse palekamAM paNa svAmI tarIke yAcanA karI che. he kRzadari! A mArA niSkAraNa mitra mahAtmAnI buddhithI tamane harI javAnI icchAe huM ahIM agAuthI AvIne beThe have, tamAre je viSa che te A mArA mitrane Ape. te viSa paherIne tamArA parijanane mehita karate A mitra tamAre ghera jaze ane he zyAma kezavALI kAMtA ! A mitra kAmapALa tamArA parivAra sAthe jarA AgaLa jaze, eTale pachI ApaNe dhArelA dezAMtaramAM cAlyA jaIzuM." vasaMtadevanAM AvAM vacanathI te strIe pitAne veSa utArIne kAma pALane Age. vasaMtadeva kAmadevanI pachavADe saMtAI rahyo. kAma pALe puSpAdikathI kAmadevanI pUjA karIne pachI kesarAne veSa dhAraNa karyo ane lajajAvaDe mukhane DhAMkI dIdhuM. te strIvezI kAmapALa kAmadevanA maMdiranuM dvAra ughADI, priyaMkarane Teke daI zibikA upara caDho. tenA upADanArAoe zibikA vahana karI, eTale kAmapALa parijanathI alakSita paMcanadI zeThane ghera AvyuM. sArI rIte jelA daMbhanA aMtane brahmA paNa pAmatA nathI. priyaMkarAe vAhana parathI utArI, vadhugRhamAM lAvI, eka suvarNamaya vetrAsana upara tene besAryo, ane "he kesarA! priya samAgamanA maMtranuM smaraNa karatI raheje.' A pramANe kahI tenuM priya karanArI priyaMkarA tyAMthI anyatra gaI priyaMkarAnAM vAkyone bhAvArtha jANI laI mahAmati kAmapALa vAraMvAra kAmarati samAgamanA maMtranuM smaraNa karavA lAgyo. te vakhate zaMkhapuranivAsI kesarAnA mAmAnI dIkarI madirA jAna sAthe nimaMtraNa kareluM hevAthI tyAM AvI, te kAmapALanI pAse besI kAMka nisAse mUkIne belI-"? bahena kesarA! vAMcchitanI siddhi daivane AdhIna che te temAM tuM zA mATe kheda kare che? he suMdarI! tArI IcchA vasaMtadevanI sAthe saMgama karavAnI hatI, evuM meM zaMkhapuramAM sAMbhaLyuM hatuM. he sakhI! huM mArA anubhavathI priyapatinA virahanI vedanA jANuM chuM, tethI tane AzvAsana ApavAne kahuM chuM ke jema pratikULa vidhi anaSTa kare che, tema bhAgyadazAnA vazathI te anukULa thAya te abhISTa paNa teja kare che. priya sa!i tuM dhanya che, je tAre tArA pyArAnI 1. jenI icchA na hoya te. 2. aNagamata. 3. oLakhAyA vinA. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296] " kuracaMdrane pUrvabhava [[parva pa muM sAthe darzana, AlApa vigere te vAraMvAra thayA che, paNa mAre bhayaMkara vRttAMta te sAMbhaLavA jevo che. te sAMbhaLa-eka vakhate huM zaMkhapALa yakSane utsava jevAne parivAra sAthe gaI hatI. tyAM azokavRkSanI nIce jANe pratyakSa kAmadeva heya te hadayanuM sarvasva ceranAra eka yuvAna purUSa mArA jevAmAM AvyuM. meM sakhInI sAthe tene tAMbULa mokalAvyuM. thoDI vAramAM eka tephAnI hAthI tyAM Avyo. yamarAjanI jema te hAthI pAsethI te purUSe mane bacAvI. pachI pharIvAra te hAthInI zaMkA thatAM huM sakhIjana sAthe trAsa pAmI AghI pAchI jatI rahI, eTalAmAM te yuvAna nara kayAM cAlyA gayA te zodha karatAM paNa pAchA jovAmAM AvyA nahIM. tyArathI bhramare DazelI markaTInI jema sarva ThekANe jene aprIti upaje che evI huM kaI rIte dInapaNe jIvuM chuM. gaI rAtre e manahara yuvAnane meM svapnamAM joyA hatA, tethI je deva anukULa haze te te pratyakSa thaze. priya bahena! tAruM dukha halakuM karavAne meM A mArI rahasyamaya vArtA karI che, kemake bIjAne duHkhI joIne duHkhI mANasa AzvAsana pAme che. te sakhI! have kheda karIza nahIM, jyAre vidhi anukULa thaze tyAre vayameva priyasamAgama thaI jaze, mATe kAyara na thatAM dhIrajavAna thA." madirAnuM A vRttAMta sAMbhaLI kAmapALe sukha uparathI nIraMgI dUra karIne kahyuM ke"zaMkhapALa yakSanA utsaMgamAM tame je purUSa joyA hatA te tamAro priya huM ja chuM. re kAMtA! daivanI anukULatAthI ApaNe atyAre samAgama thaye che. tevI ja rIte vasaMtadeva ane kesarane paNa samAgama thayuM che. he sudarzanA! have AlAparUpa vinna kare nahIM, vihvakArI bhayane cheDI de ane mane jarA nIkaLavAnuM dvAra batAve." A pramANe kahevAthI madirAe gRhevAnane pazcima bAjune mArga batAvyuM, eTale kAmapALa madirAnI sAthe tyAMthI nIkaLI gayuM ane e nagaramAM jyAM vasaMtadeva ane kesarA prathamathI rahelAM hatAM tyAM temane madirA sAthe kAma pALa paNa AvI maLyo. he rAjA! teo pUrvanA nehathI nitya AvIne tamane adbhuta pAMca vastuo bheTa kare che te tatvathI jANuM leje. te sarva vastu e ISTa jananI sAthe tame bhegavI zakavAne samartha thaze. ATalA vakhata sudhI e abhISTa janane nahIM jANavAthI tame te bhegavI zakyA nathI." prabhunAM AvAM vacana sAMbhaLI rAjAne ane temane pUrva sanehano udyata karavAmAM dIpaka samAna jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pachI kuracaMdra rAjA bhagavaMtane namIne teone sahadaranI jema snehathI pitAne ghera laI gaye. devatAo paNa prabhune namI pite pitapatAne sthAnake gayA ane bhagavaMte vizvano anugraha karavA mATe tyAthI anyatra vihAra karyo. bAsaTha hajAra AtmanaiSTika munio, ekasaTha hajAra ne chase sAdhvIo, AThase cauda 1. burakhA jevuM vastra athavA lAja kAle vastra che. 2. AtmAmAM ja sthiti karanAra- paudagaLika sukhathI vimukha Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 mo ] prabhunuM nirvANa [ 297 pUrvadhArI mahAtmA, traNa hajAra avadhijJAnI, cArahajAra mana:paryavajJAnI, cAra hajAra ne traNa kevaLajJAnI, cha hajAra vaikriyalabdhivALA, be hajAra ne cAraso vAdalabdhivALA, be lAkha ne nevuM hajAra zrAvake ane traNulAkha ne trANuM hajAra zrAvikAo. A pramANe kevaLajJAnathI AraMbhI cAvIza hajAra navaso ne navANuM varSa sudhI vihAra karatAM prabhune parivAra thayo. pitAne nirvANa samaya najIka jANa prabhu sametazikhara padhAryA, ane tyAM navase munionI sAthe anazanavrata grahaNa karyuM. eka mAsane aMte cha mAsanI kRSNa tradazIe caMdra bharaNI nakSatramAM AvatAM zAMtinAtha bhagavAna te munionI sAthe mokSe gayA. kaumArapaNumAM, mAMDaLikapaNAmAM, cakravatI paNAmAM ane vratamAM pratyeke pacIza pacIza hajAra varSo vyatIta thayelAM hevAthI zAMtinAtha prabhunuM eka lakSa varSanuM AyuSya pUrNa thayuM. zrI dharmanAtha svAmInA nirvANa pachI zrI zAMtinAtha prabhune nirvANakALa puNA palyopame uNu traNa sAgaropama gayA pachI thayela che. pachI IMdrAdika dee AvI zAMtinAtha prabhune nirvANa mahimA karyo, keTaleka kALe cakrAyudha gaNadhara kevaLajJAna prApta karI bhavi prANuone baMdha karavA cirakALa vihAra karI AyuSyane kSaya thatAM keTizilA nAme tIrtha upara ghaNuM sAdhuonI sAthe mokSe gayA. SaTUkhaMDa pRthvItalane jaya karavAmAM paNa jene prayAsa thaye nathI, tRNanI peThe rAjaya lakSamIne cheDI jemaNe vrata grahaNa kareluM che ane cakravatI tathA tIrthaMkarapaNAthI jemane yaza jagatamAM vikhyAta che evA zrI zAMtinAtha bhagavaMtanuM A dhIrAdAtta ane dhIrazAMta caritra sadA jaya pAme che. ityAcAryazrI hemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye paMcamaparvaNi zrIzAMtinAthacaramabhavavarNano nAma vaMnamaH saH | iti paMcamaM parva. 200000000000000000000000000 500000000000000000000000000000000000 0 0 00000000000000000000000009 000000000000000rrrrrrrrrrN B - 38 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Preeman m argenee zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva chaTuM. mdd dddddddddddddd Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI kuMthunAtha // doxBRAN A00000 honan Aonnnn oooooooo la ANANAA AR oe PORRORD zrI kuMthunAtho bhagavAn, sanAthoDatizayarddhibhiH / surAsuranRnAthAnA, - mekanAthoDastu vaH zriye / / 17 / / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra huM parva chachuM. saga 1 lo. zrI kuMthunAtha caritra - jagatamAM jayavaMta evA kuMthusvAmInI dezanAvANI jaya pAme che, je vANI mahAharUpa pASANane bhedavAmAM saritAnA moTA pUra jevI che. saMsArasAgarane mathana karavAmAM maMdarAcala jevuM leyapati zrI kuMthusvAmInuM pavitra caritra have kahuM chuM. A jaMbUdvIpanA pUrva videha kSetramAM zobhAthI svargano paNa vijaya karanAra Ava7 nAme vijya che. temAM khAMDa nAme eka moTI nagarI che. tyAM sarva guNanuM pAtra ane dharmadhuraMdhara jananI sImA je siMhAvaha nAme rAjA hata; te dharmano AdhAra, pApane kuThAra, nyAyanuM kuLagRha ane samRddhinI janmabhUmi je hatuM tene vicAra mananI jema vidvAnane paNa durlakSa hatuM tenuM prabhupaNuM IMdra jevuM hatuM ane utsAha viSaNunA je te samudranI peThe tenI maryAdA ullaMghana thatI nahatI, paraMtu e zaktimAna rAjA svayameva A jagatane maryAdAmAM rAkhatuM hatuM. tenA dhanuSyano vini lakSamIone AkarSaNa maMtra, zatruone bhedamaMtra ane pRthvIne rakSAmaMtra heya te zobhate hate. te dharmane mATeja pRthvInuM rAjya karatA hatA, paNa dravyane mATe nahIM. sarvadA dharmaniSTha purUSane dravyaprApti te AnuSagika (avAMtara). phaLarUpa hoya che. tattvavettAomAM agresara e siMhAvaha rAjAe bhajanane bhegInI jema anAsaktapaNe bhegane bhegavatAM keTaleka kALa nirgamana karyo. ekadA samudranI velA (bharatI)nI jema adhika vairAgya dhAraNa karI teNe saMvarAcArya pAse jaIne dIkSA grahaNa karI. tIvra vratane pALatA ahaMta ArAdhanAdi keTalAka sthAnakonI ArAdhanAvaDe temaNe tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. kALage mRtyu pAmIne e samadraSTi ane samAdhistha mahAzaya sarvArthasiddha nAmanA anuttara vimAnamAM devatA thayA. A ja badrInA bharatakSetramAM hastinApura nAme moTuM nagara che. temAM AvelA caityonI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300] zrI kuMthunAthanuM mAtAnI kukSimAM upajavuM [pavuM 6 ThuM ujajaLa patAkAnA miSathI jANe dharma nitya nRtya karatA hoya tema jaNAya che. sarva gRhanI aMdara cAre bAju ratnathI bAMdhelI AMgaNAnI bhUmimAM kaImanuM nAma phakta yakSakaImamAMja hatuM. ratnathI jaDelA ne nagarInA killAmAM paDelA pitAnA pratibiMbanI upara madagaMdhI hAthIe bIjA hAthInI buddhithI daMtaghAta karatA hatA. rAjamaMdiramAM, prajAnA gRhamAM, daravAjAomAM ane bIjA sarva sthAnamAM AkAzamAM grahanI jema ahatanA pratibiMba vyApI rahyAM hatAM. te nagaramAM alakApurImAM kuberanI jema tejavaDe navIna sUrya jevo sUra nAme rAjA hatuM, tenA hRdayamAM Dhaje aMtarAtmA hoya tevI rIte dharma vasI rahyo hato, ane artha ane kAma te bahirAtmAnI jema bahAra ja rahyA hatA. pratApathI dizAone dabAvatA evAM te rAjAne sarva zastro bAjubaMdha ane kaDAM vigerenI jema bhujAomAM AbhUSaNane mATe ja hatAM. te koIvAra ke5 karatA nahIM, tathApi pRthvIne sArI rIte pALate hate. caMdra tIvratA vinA paNa vizvane prakAzita kare che. rUpalAvayathI suMdara aMgavALI ane nirmaLa zILavaDe zobhatI harine lakSamInI jema zrI nAme tene patnI hatI. jANe amRtanI nIka hoya athavA caMdranI adhidevatA hoya tema vacanavaDe amRtane jharatI e suMdaramukhI ramaNI atizaya zobhatI hatI. nirdoSa aMgavALI te zrIdevI maMda maMda cAlatI hatI ane maMdasvare bolatI hatI. rAjahaMsane haMsalInI jema zUra rAjAne te prANavallabhA hatI. vimAnika devanI jema zUrarAja nirvigha sukhamAM mana thaI tenI sAthe uttama bhega bhegavate hate. ahIM sarvArthasiddha vimAnamAM tetrIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI siMhAvaha rAjAne jIva zrAvaNa mAsanI kRSNa navamIe caMdra kRttikA nakSatramAM AvatAM tyAMthI cyavI zrIdevInA udaramAM avataryo. te samaye cAra dAMtavALo ta hAthI, kumuda puSpanA jevI kAMtivALe vRSabha, uMcI kezarAvALo kezarI, abhiSekavaDe maneharA lakSamI. paMcavaNa puSpanI mALA, pUrNimAne caMdra, ughAta karato sUrya, patAkA sahita mahAivaja, suvarNane pUrNakuMbha, kamaLothI bharapUra sarevara, taraMgavaDe uchaLato samudra, ratnamaya vimAna, AkAza sudhI uMce ratnapuMja ane nima agni-A pramANe cauda svapano zrIdevIe joyAM. temaNe rAjAne svapnanI vArtA kahI. rAjAe prAtaHkALe kahyuM ke "devI ! A svapnanA prabhAvathI tamAre cakravatI ane tIrthaMkara putra thaze." anukrame nava mAsa ane sADAsAta divasa jatAM vaizAkha mAsanI kRSNa caturdazIe caMdra kRttikAnakSatramAM AvatAM ane bIjA sarva grahe uMcanA thatA chaganA cinhathI aMkita suvarNa jevI kAMtivALA ane sarva lakSathI saMpUrNa evA eka putrane zrIdevIe janma Apyo. te samaye kSaNavAra nArakInA chane sukha thayuM. traNa jagatamAM udyota thaI rahyo, ane iMdrAdikanAM Asane kaMpAyamAna thayAM. prathama AsanakaMpathI AvIne dAsIonI jema chappana dikumArIoe sUtikarma karyuM. pachI zakeMdra pAMcarUpe thaI prabhune merUgiripara bhaI gayA. tyAM tresaTha IMdroe 1. akSakadama te caMdana, kesara, barAsa, kasturI, aMbara, agara, raktacaMdana, senAne aka vigere padArthone eka rA. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [301 saga 1 le ]. zake ke prabhunI karela stuti tIrthajaLathI prabhune abhiSeka karyo. pachI IzAna IMdranA ullaMgamAM prabhune besADI zake ke snAtra karAvyuM ane pUjAdi vidhi karIne A pramANe stuti karI. he jagatpati! Aje kSIrasAgara pramukha jaLAzanAM jaLa pava, vigere kahenAM jaLa ane kamaLa, kSudra himAlaya vigere parvatanI auSadhio, bhadrazALa pramukha vananAM puSpa, ane malayAcalanI AsapAsanI bhUminA caMdana e sarve tamArA snAtramAM u5cogI thavAthI "kRtArtha thayA che, ane he deva! tamArA janmakalyANakane mahatsava karavAthI A badhA devatAonuM aizvarya paNa kRtArtha thayuM che. tamArA biMbathI alaMkRta thayele A merUgiri Aje tamArA prasAdanI jema sarva parvatemAM utkRSTa ane tIrtharUpa thayela che. he bhuvanezvara! tamArA darzanathI ane sparzathI Aje netra ane hAtha kharekharA netra ane hAtha thayA che. "he nAtha Aje amAruM svAbhAvika avadhijJAna paNa saphaLa thayeluM che ke jenA vaDe he prabhu! tamAre janma jANIne ame janmotsava karyo che. he prabhu! jema hamaNAM snAtrakALe tame mArA hRdaya para rahyA hatA tema hRdayanI aMdara paNa cirakALa rahe." A pramANe prabhunI stuti karI temane laIne iMdra hastinApura gayA ane tyAM zrIdevInI pAse prabhune sthApita karyA. prAta:kALe zUra rAjAe prabhune janmotsava karyo. jyAre tIrthakara utpanna thAya tyAre sarva jagata utsavamaya thAya che. prabhu garbhamAM hatA, tyAre temanI mAtAe kuMthu nAmane ratnasaMcaya je hatuM, tethI pitAe temanuM kuMthu evuM nAma paDayuM. iMdra aMguThAmAM saMkramAvelA amRtanuM pAna karatA prabhu anukrame vRddhi pAmatA pAMtrIza dhanuSya uMcI kAyAvALA thayA. pitAnI AjJAthI gya samaye temaNe rAjakanyAo sAthe vivAha karyo. "bhegaphaLakarma bIjI rIte chedI zakAtuM nathI." janmathIja trevIsahajAra ane sADAsAtaso varSa gayA pachI prabhue pitAnI AjJAthI rAjya grahaNa karyuM. teTalAja varSa mAMDaLikapaNAmAM gayA pachI zastrAgAramAM cakraratna utpanna thayuM. jagane pUjanIya evA zUra rAjAnA putre cakraratnanI pUjA karI. mahAtmAo sevaka janane paNa satkAra kare che. pachI cakraratnane anusarIne prayANa karatAM anukrame mAgadhapati, varadAmapati, prabhAsapati, siMdhudevI, vaitADyAdrikumAradeva ane kRtamALadevane potAnI jAte sAdhI lIdhA, ane siMdhu nikuTane senApati pAse sadhAvyuM. pachI senApatie jenAM dvArA ughADelAM che evI tamisrA guphAmAM pesI sAmI bAju nIkaLI ApAta jAtinA laicchane sAdhI lIdhA. pachI senApati pAse siMdhunA bIjA nikuTane sadhAvyuM. tyAMthI mudra himAlaya parvata samIpe jaI kSudrahimavaMta kumAradevane sA. pachI RSabhakuTa upara patAne AcAra che" evuM dhArI pitAnuM nAma lakhyuM. tyAMthI cakratnane anusarI cakravartI pAchA vaLyA. anukrame vaitADhaya parvata pAse AvyA, tyAM bane zreNimAM rahelA vidyAdharIe vividha bheTa dharIne prabhunI pUjA karI. gaMgAdevI ane nATayamAla devane pote sAdhI gaMgAnuM Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302] kuMthuprabhune prApta thayela kevaLajJAna myuccha lokoe bharapUra evuM niSphaTa senApati pAse sadhAvyuM. pachI senApatie ughAlA khaMDaprapAtA guhAnA dvAravaDe vaitADhaya girimAM pesI parivAra sAthe sAmI bAju nIkaLyA. tyAM gaMgAnA mukha upara rahenArA naisarpa vigene nava nidhie prabhune potAnI meLe siddha thayA, ane gaMgAnuM bIju nikUTa senApati pAse sadhAvyuM. evI rIte AkhA bharatakSetrane kuMthunAtha prabhue chaso varSe sAdhI lIdhuM. cakravatInI saMpattithI saMpUrNa manuSya tathA devatAoe sevelA kuMthunAtha bhagavAna digvijaya karIne pAchA hastinApuramAM AvyA. pachI deva ane manuSyae AvIne prabhune cakravatI paNAne abhiSeka karyo. tene mahatsava te nagaramAM bAra varSa sudhI prava. kuMthusavAmIne cakravartI paNAnA vaibhavamAM trevIsahajAra ne sADAsAta varSa nirgamana thayA, pachI kAMtika devatAoe AvIne kahyuM ke "svAmI! tIrtha pravartAvo." te vijJapti sAMbhaLatAM ja prabhue putrane rAjya ApI vArSika dAna ApavA mAMDayuM. pachI de ane rAjAoe jene niSkramaNatsava kare che evA prabhu vijayA nAmanI zibikAmAM besI sahastrAgra vanamAM padhAryA. je manahara vanamAM yuvAna purUSanI jema caMpaka latAne cuMbana karate, AzrayaSTine kaMpAvate, vAsaMtI latAne nacAvate, nirguDIne mardana karate, cALIne AliMgana karate, navamahilAne sparza karate, gulAbane catura karate, kamalinInI pAse jata, azekalatAne dabAvate ane kadalIpara anugraha karatA eka yuvAna purUSanI jevo dakSiNa pavana vAtuM jemAM lalita lalanAo hiMchakA khAvAmAM Asakta hatI, jemAM nagaranA dhanADhaya zreNIkumAre puSpa ghuMTavAnI krIDamAM vyagra thayA hatA, ane unmatta kekilAnA madhura AlApathI temaja bhramarAonA guMjAravathI jANe AvakAra ApatuM hoya tema je jaNAtuM hatuM. evA suMdara udyAnamAM prabhue praveza karyo. pachI zibikAmAMthI utarI, alaMkArAdikane tyAga karI, vaizAkha mAsanI kRSNa paMcamIe kRtikA nakSatramAM pAchale pahere eka hajAra rAjAonI sAthe chaThTha tapayukata prabhue dIkSA aMgIkAra karI, tatkALa mana:paryava nAmanuM cothuM jJAna prabhune prApta thayuM. bIje divase cakrapuramAM vyAdhrasiMha rAjAne ghera prabhue paramAttavaDe pAraNuM karyuM. devatAoe tyAM vasudhArAdi pAMca divya karyA, vyAdhrasiMhe prabhunA caraNasthAne ratnamaya pITha karAvI. pavananI jema niHsaMga ane pratibaMdha rahita evA prabhue chadmasthapaNe soLa varSa sudhI pRthvI para vihAra karyo. anyadA kuMthunAtha svAmI vihAra karatAM karatAM pachA sahassAmra vanamAM AvyA. tyAM tilakanA vRkSanI nIce chaThTha tapa karIne kAusagga dhyAne rahyA. caitra mAsanI zukala tRtIyAne divase caMdra kRttikA nakSatramAM AvatAM ghAtakarmano kSaya thavAthI prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. tatkALa iMdra sahita caturvidha devanikAye AvI traNa prakArathI maMDita evuM samavasaraNa racyuM, devatAoe saMcAra karelA suvarNanA kamaLa upara caraNa mUkatA prabhue pUrva dvArathI rAmavasaraNamAM praveza karyo. tyAM dharmacakrI ane jagadgurU evA kuMthunAtha svAmIe cAra ne vIza dhanuSya uMcA cityavRkSane pradakSiNA karI, ane tenI nIce devachaMdaka upara rahelA pUrva Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ] saudharmedra ane kuruvaMzI rAjAe karela stuti [303 siMhAsana upara tIra namaH' ema kahIne pUrvAbhimukhe teo beThA; eTale vyaMtara devatAe prabhunA prabAvathI bIjI traNa dizAomAM prabhunI jevAM ja prabhunAM pratibiMbe vikavya; pachI cagya sthAne caturvidha saMgha beThe, madhya pramAM tiya ce beThA ane nIcenA vapramAM sarva vAhane rahyAM. prabhune samavasarelA jANI kurUvaMzI rAjA tyAM AvyuM, ane prabhune namaskAra karI idranI pachavADe aMjaLI joDIne beThe. saudharmedra ane kuruvaMzI rAjA pharIvAra prabhune namI hRdayamAM harSa dhAratA A pramANe stuti karavA lAgyA. "catuvidha dharmane upadeza karanAra, cAra mukhavALA ane cothA purUSArtha (mokSa) nA svAmI evA tamArI ame stuti karIe chIe. he jagadIzvara ! tame nisaMgapaNAthI cauda "mahAratnane tyAga karI traNa nirdoSa rane dhAraNa kare che. he nAtha! tame AkhA vizvanA "manane haro che, te chatAM tame mana rahita che ane uttama suvarNanA jevA varNavALA chatAM caMdranI "jevuM zItaLa tamArA savarUpanuM dhyAna thAya che. he prabhu ! tame niHsaMga chatAM meTI addhivALA che, dhyAna karavA gya chatAM dhyAtA che, keTI devAthI vIMTAyelA chatAM kaivalyane ja bhaje, che, pite vItarAga chatAM vizvane tamArA para rAga vadhAro che, ane akicana chatAM jagatane parama samRddhine mATe thAo che. he ahaMn ! jene prabhAva jANI zakAtuM nathI ane jenuM rUpa "kaLavAmAM AvatuM nathI evA Apa dayALu sattaramAM bhagavaMtane amAro namaskAra che. te vibhu! "tamane praNAma kare te paNa manuSyone aciMtya ciMtAmaNirUpa thAya che, te tamArU manathI, "dhyAnathI ane vacanathI stavana karatAM zuM na thAya? he prabhu! tamArA stavanamAM, praNAmamAM, dhyAnamAM ane tamArAja viSayamAM amArI pravRtti sadA rahe, bIjA manahara padArthonI amAre kAMI jarUra nathI." A pramANe IMdra ane kurUrAja stuti karI rahyA pachI zrI kuMthunAtha bhagavaMte dharmadezanA ApavA mAMDI. moTA duHkhanuM kAraNa ethI A saMsArarUpa sAgara rAzI lAkha nirUpa jaLabhramarIomAM paDavAva ati bhayaMkara che. te bhavasAgarane taravAmAM samartha evI nAvikA vivekI janane indriyarUpa umionA jya sAthe mana zuddhi karavI te che. vidvAnoe manaHzuddhi "nirvANamAgane batAvanArI ane kadipaNu nahi bujhe tevI eka dIpikA kahelI che manazuddhi "heya te je achatA guNe che te sat thAya che ane chatA guNa kadipaNa achatA thatA nathI, mATe prAjJa purUSoe sadA manazuddhi karavI. je manazuddhi karyA vinA muktine mATe tapasyA kare che, te nAva choDI mahAsAgarane be bhujAe taravAne Icche che. tapasvIonI mana zuddhi vagaranI sarva kriyA aMdhane darpaNanI jema niSphaLa thAya che. muktimAM javAnI IcchAthI tapa karatA prANIone cakravAta (vaTeLIyA) nI jema capaLa citta keI bIjI . kevalya eTale kevaLajJAna ane virodhapakSe kevalya eTale ekalA che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304] prabhue Apela dezanA [parva 6 ThuM "taraphaja nAMkhI de che, arthAta muktimAM nahIM javA detAM anya gatimAM laI jAya che. niraMkuza "thaI niHzaMkapaNe pharate manarUpI nizAcara A traNa lekane saMsAranA uMDA khADAmAM pADI nAkhe che. manane repa karyA vagara je mANasa gapara zraddhA rAkhe che, te paravaDe gAmamAM "javAne icchanAra paMgu mANasanI jema upahAsyane pAme che. manane nirAdha karavAthI sarva karmane paNa nidha thAya che ane manane nahIM rUMdhanArAnAM sarva karma prasarI jAya che. A manarUpI kapi vizvamAM paribhramaNa karavAmAM laMpaTa che, tethI tene muktinI icchAvALA prANIoe yatnathI kabaje rAkhavuM. siddhine IcchanArA prANIe avazya mananI zuddhi karavI, "te zivAya ta5, zrata ane yama niyamavaDe kAyAne daMDa Apa te kazA kAmane nathI. " mananI zuddhivaDe rAga dveSane jaya kare, jethI AtmA bhAvamalinatA cheDIne svasvarUpamAM "sthira thAya che." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLI ghaNuM lokee dIkSA lIdhI ane svayaMbhU vigere prabhunA pAMtrIza gaNadhara thayA. prathama paurUSI pUrNa thatAM prabhu dezanAthI virAma pAmyA eTale svayaMbhU gaNadhare prabhunA caraNa pITha para besIne dezanA ApI. bIjI paurUSI pUrNa thaI eTale gaNadhare paNa dezanAM samApta karI; eTale sarva manuSya, devatAo vigere kuMthusvAmIne namIne potapotAne sthAnake gayA. kuMthusvAmInA tIrthamAM rathanA vAhanavALa, zyAmavarNa dharanAro, be dakSiNa bhujAmAM varada ane pAsa ane be vAma bhujAmAM bIjerUM ane aMkuza rAkhanAro gaMdharva nAme yakSa zAsanadevatA thaye, ane gauravarNavALI, mayUranA vAhanapara besanArI, be dakSiNa bhujAmAM bIjerU ane trizULa tathA be vAma bhujAmAM muDhI ane kamaLane dharanArI balAdevI nAme prabhunI sadA pAse rahenArI zAsanadevI thaI te bane zAsanadevatA niraMtara jemanI sAnidhyamAM rahelA che evA prabhue bhavya prANIonA upakArane mATe tyAMthI anyatra vihAra karyo. sATha hajAra sAdhuo, sATha hajAra ane chaso sAdhvIo. cha ne sittera caudapUrvadhArI, aDhI hajAra avadhijJAnI, traNa hajAra traNaso ne cAlIza mana:paryavajJAnI, traNa hajAra ane base kevaLajJAnI, pAMca hajAra ne ekaso vaikriyalabdhivALA, be hajAra vAdalabdhivALA, eka lAkha ne ogaNaeMzI hajAra zrAvake ane traNa lAkha ne ekAzI hajAra zrAvikA-ATale parivAra kevaLajJAna thayA pachI vihAra karatAM prabhune thaye hate. kevaLajJAna thayA pachI trevIsahajAra sAta ne covIza varSa gayA tyAre pitAne nirvANa samaya najIka Avele jANuM prabhu sametazikhare padhAryA ane tyAM eka hajAramunienI sAthe anazana karyuM. mAsane aMte vaiizAkha mAsanI kRSNa pratipadAne divase kRttikA nakSatramAM te sarve munionI sAthe kuMthunAtha prabhu mese gayA. kaumArapaNAmAM, rAjya karavAmAM. cakravartI paNAmAM ane vratamAM sarakhA bhAge AyuSya gALI paMcANuM hajAra varSanuM AyuSya temaNe pUrNa karyuM hatuM. zrI zAMtinAtha prabhunA nirvANa Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI aranAtha // SAAnanNAA nannnnn ARAANA AnonAAR 60000000 Year News E aranAthastu bhagavA~,zvraturthAranabhoraviH / caturthapuruSArthazrI,-vilAsaM vitanotu vaH / / 18 / / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 1 le ] kuMthunAtha prabhunuM nirvANa [ 305 pachI addha popama kALa gayA tyAre zrI kuMthunAthabhagavAnanuM nirvANa thayuM. te avasare IMdroe de sahita AvI tyAM prabhune nirvANa mahatsava karyo ane prabhunI dADha tathA dAMta vigere pavitra vastu pUjana karavAne mATe krama pramANe pitAnA sthAnamAM laI gayA. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye SaSThe parvaNi zrIkuMthunAthacaritavarNanA nAma prathama sa: // sarga ra je. ydyddydydyddydyN zrI aranAtha caritra. IphavAku vaMzamAM tilakarUpa, gorocanA caMdana jevI suMdara kAMtivALA ane cothA ArArUpa sarovaramAM haMsa samAna evA zrI aranAtha prabhu tamAruM rakSaNa kare. traNa jagarUpa kumudane AnaMda ApavAmAM caMdra samAna evA parameSThI zrI aranAtha ahaMtanuM ujavaLa caritra have kahevAmAM Avaze. A jaMbUdvIpanA pUrva videhakSetramAM sItAnadInA vistAravALA taTa upara valsa nAme vijaya che. temAM susImA nAme maTI nagarImAM zaurya saMpattinI sImArUpa dharma ane kIrtirUpa dhanavALo dhanapati nAme rAjA hatA. te rAjA sArabhUta AjJAthI pRthvI para rAjya karate jIte keIne baMdhana, tADana, aMgakhaMDana ke daMDa kAMIpaNa thatuM na hatuM. paraspara rAjayakaLaha vagaranA ane vAtsalyabhAvathI vartatA lekethI badhI pRthvI muninA Azrama jevI lAgatI hatI. tenA dayArUpa jaLataraMgavALA manarUpa sarovaramAM haMsanI jema zrIjinekta dharma sadA krIDA karatA hatA. anukrame A asAra saMsArathI virakta thaIne sAragrahaNa buddhivALA teNe saMvarane grahaNa karI saMvara muninI pAse dIkSA lIdhI. vividha abhigrahane dhAraNa karIne te rAjamuni vratane pALatAM, tIvra tapasyA karatAM pRthvI para vihAra karavA lAgyA. ekavAra temaNe cAturmAsanA upavAsa karyA. pAraNane divase jinadAsa nAme zreSThIputre zraddhAthI temane pratilAbhita karyA. anukrame ahata ArAdhanAdi keTalAeka sthAnakanA ArAdhanA vaDe te dhanapati munie kamane B - 39 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIme karelI prabhunI stuti [5 6 zuM nAza karatAM tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. kALage manaHsamAdhie paMcatva pAmI te dhanapati muni navamA greveyakamAM parama mahaddhika devatA thaya. jabUdvIpanA bharatakSetramAM parama samRddhivALuM hastinApura nAme nagara che. tyAM sevAne mATe AvelA rAjAo prajA jevA lAge che ane divya vAhana ane veSa paheranArI prajAe rAjA jevI lAge che. nagaranI AsapAsa AvelI valayAkAra khAI jANe temAM kamIne sthira rAkhavAne mATe vidhAtAe tene AjJA lekha (ANa) dIdhela hoya tevI jaNAya che. te nagarImAM suvarNa, sphaTika ane nIlamaNinAM aneka caitya che, te merU, kailAza ane aMjanagirinAM zikharo hoya tevAM dekhAya che. te nagaramAM devatAomAM IMdranI jevo zreSTha ane caMdranI peThe sudarzana sudarzana nAme rAjA hatA. tenA AsanamAM, zayanagRhamAM ane bahAra niraMtara sAnika raheto dharma jANe tene priya mitra hoya tevuM lAgatuM hatuM. siddhamaMtranI jema tene pratApa e prasaratuM hatuM ke tenI caturaMga senA mAtra AcAra tarIke rahelI hatI. rAjAoe bheTa karelA gaje dronA ghATA madajaLanI dhArAothI tenA gharanA AMgaNAthI raja hamezAM zamI jatI hatI. tenA aMtapuramAM ziromaNi jANe ke devI AvelI hoya tevI mahAdevI nAme tene eka priyA hatI. te kadi paNa patinI sAthe praNayake5 karatI nahIM ane prakRtithI Arya evI e ramaNa sapatnIomAM paNa IrSo dharatI nahIM. temAmAM rahele patine prasAda ane uttama saubhAgya tene jarA paNa mada utpanna karatAM nahIM, tathApi te pramAdAomAM zirAmaNi kahevAtI hatI. nirdoSa aMgavALI ane lAvaNyanI saritArUpa te devInA jevI bIjI pratimA mAtra darpaNamAM ja dekhAtI hatI, bIje ThekANe dekhAtI nahatI. tenI sAthe bhega bhegavata baLavAna sudarzana rAjA svargamAM rahenArA devatAnI jema kALa nirgamana karate hate. raiveyaka devalokamAM rahelA ane ekAta sukhamAM magna evA dhanapatinA jIve tyAM pitAnuM AyuSya pUrNa karyuM ane phalgaNa mAsanI zukala dvitIyAne divase caMdra revatI nakSatramAM AvatAM tyAMthI cyavIne te mahAdevInA udaramAM avataryo. sukhe sutelA mahAdevIe rAtrInA zeSa bhAge tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahAsvapna joyAM. mAtAne nahIM pIData, zobhAne vadhArate ane traNa jJAna dharato e garbha gUDha rIte vadhavA lAgyo. anukrame mArgazIrSa mAsanI zukala dasamIe caMdra revatI nakSatramAM AvatAM naMdAvarnanA lAMchanavALA ane sarva lakSaNee pUrNa evA eka kanakavaNuM putrane mAtAe janma Apyo. te samaye chappana dikumArIoe AvIne sUtikarma karyuM ane cesaTha iMdroe merU upara laI jaIne janmAbhiSeka karyo. pachI caMdananA vilepanAdikathI pUjA karI, AratI utArIne saudharmo A pramANe stuti karI. * "aDhAra deSa rahita ane aDhAra prakAranA brahmacaryane dhAraNa karanArA purUSane dhyAna karavA cogya evA aDhAramAM tIrthakarane mAre namaskAra thAo. he tIrthanAtha! jevI rIte 1. sArA darzanavALo. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 ] aranAtha prabhue lIdhela dIkSA ne kevaLajJAna [707 tame garbhamAMthI ja traNa jJAna dhAraNa kare che, tevI rIte ja A traNa jagatane paNa dhAraNa "karo cho. he svAmI! rAga dvaSAdi taskaro meharUpa avasthApinI nidrA mukIne A traNa "jagatane lAMbA vakhatathI luMTI le che, mATe have satvara tenI rakSA kare. he nAtha! jema zAMta laI gayelAe rathane, tRSAtura nadIne, tApathI tapelA vRkSanI chAyAne, DubI jatAo "vahANane, rogIo auSadhane, aMdhakArathI aMdha thayelAo dIpakane, himathI pIDita thayelA "sUryane, mArga bhUlI gayelAo bhemIone ane vyAghathI bhaya pAmelA agnine prApta "kare, tema anAthapaNAne lIdhe ghaNA kALathI vidhura thaI gayelA amoe atyAre tamArA "jevA tIrthapati nAthane prApta karelA che. tamArA jevA svAmIne prApta karI A sura, asura ane manuSyo harSathI na samAtA hoya tema tipitAnA sthAnathI ahIM Ave che. he nAtha! "huM tamArI pAse bIjuM kAMI paNa mAgatuM nathI, mAtra eTaluMja mAguM chuM ke tame bhabhava "mArA nAtha thaje." A pramANe stuti karI prabhune laIne IMdra acalapuramAM AvyA ane tyAM devInA paDakhAmAM prabhune padharAvyA. prabhAte rAjA sudarzane prabhune janma mahotsava karyo ane svapnamAM devIe ara (cakranA ArA) dIThelA hatA tethI prabhunuM ara evuM nAma pADayuM. devAMganArUpa dhAtrIethI, samAna vayanA thaIne AvelA devatAethI ane kIDAnAM sAdhana (ramakaDAMo) thI kIDA karatA prabhu anukrame moTA thayA. trIza dhanuSyanI kAyAvALA aranAtha prabhu pitAnA zAsananI gauravatAne mATe egya samaye aneka rAjakanyAo sAthe paraNyA ane janmathI ekavIza hajAra varSe gayA pachI prabhue pitAnI AjJAthI rAyadhurA dhAraNa karI. prabhune mAMDaLikapaNamAM teTalAja varSa gayA pachI zastrAgAramAM gaganacArI cakrarata utpanna thayuM. pachI prApta thayelA bIjA tera rannene paNa sAthe laI aranAtha prabhu cakraratnanI pachavADe digvijaya karavA nIkaLyA. cAra varSa sudhI pharIne AkhA bharatakSetra upara potAnuM zAsana pravartAvyuM. cakravattI paNAmAM paNa teTaleja kALa (21000 varSa) gayA tyAre lekAMtika devatAoe AvIne kahyuM ke "svAmI! tIrtha pravatta. 'eTale prabhu vArSika dAna ApI, pitAnA putra araviMdane rAjaya soMpI, vaijayaMtI zibikAmAM besIne sahastrApravanamAM gayA. te vananAM vRkSe munionI jema mauna rahelA kekila pakSIoe Azrita karyA hatA, temAM AvelI kRSNavaNI zelaDInA vADhanI rakSaNa karanArI strIonA madhura gIta sAMbhaLI vaTemArga ubhA rahetA hatA. tyAM kIDA karatI nagara strIonA kezapAsane jotAM mayUranA chuTA paDelAM pIMchAoe tenuM zaraNa karyuM hoya ema jaNAtuM hatuM. punnAganA puSponI khuzAthI madhukare pramAda dharatA hatA. boraDI ane nAraMgInA phaLathI AkAza pILuM thaI gayuM hatuM, jANe hemaMtanA hAsya hoya tevA cALI, phalI, Dolara ane mucakuMdanI kaLIothI te zebhI rahyuM hatuM ane rohaDAnAM puSpanI rajathI teNe dizAone nirmaLa karI hatI. AvA suMdara udyAnamAM naMdAvartathI lAMchita evA aranAtha prabhue praveza karyo. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308j aranAtha prabhunI dezanA pachI te vanamAM vaijayaMtI zibikAmAMthI utarI mArgazIrSa mAsanI zukala ekAdazIe caMdra revatI nakSatramAM AvatAM divasanA pAchale pahere eka hajAra rAjAonI sAthe prabhue chaThTha tapa karIne dIkSA lIdhI. tatkALa temane mana:paryavajJAna prApta thayuM. bIje divase rAjapura nagaramAM aparAjita rAjAne ghera prabhue parama annathI pAraNuM karyuM. devatAoe tyAM vasudhArAdi pAMca divya karyA ane prabhunA caraNane sthAne rAjAe ratnapITha racAvI. Asana ane zayanane bIlakula tajI daI vividha abhigrahane dhAraNa karatA prabhue chasthapaNe traNa varSa sudhI pRthvI para vihAra karyo. ekadA pAchA teja sahastrApravanamAM AvI AmravRkSanI nIce pratimA dharIne ubhA rahyA. tyAM kAttika mAsanI zukala dvAdazIe caMdra revatI nakSatramAM AvatAM prabhune ghAtakarmanA kSayathI kevaLajJAna utpanna thayuM. devatAoe AvI tatkALa samavasaraNa racyuM, temAM prabhue pUrvadvArathI praveza karyo, ane traNaseM ne sATha dhanuSya uMcA caityavRkSane pradakSiNa karI "tIrthAya namaH" ema belI pUrvAbhimukhe pUrva siMhAsana para ArUDha thayA. vyaMtaroe tarataja bIjI traNa dizAomAM temanA pratibiMbe vimurthI, caturvidha saMgha vaNa AvIne egya sthAne beThe. prabhune samavasaryA jANI rAjA kuraddhaha paNa tarataja tyAM AvyuM ane bhagavaMtane namIne te idranI pachavADe beThe. pachI iMdra ane kurUkaha rAjA ubhA thaIne A pramANe stuti karavA lAgyA. traNa bhuvananA adhIza, sarva vizva para vAtsalya bhAvanA dharanAra, karUNAnA sAgara, "ane atizayenI zabhita evA he prabhu! jaya pAme. he nAtha! jema niSkAraNa jagatanA upakArane mATe sUrya pitAnA saphaLa kiraNothI vizvane prakAza kare che, jema caMdra pitAnI "jasnAthI vizvane saMtApa hare che, jema varSARtu meghanA jaLathI jagatane jIvana Ape che, jema vAyu potAnI niraMtaranI gatithI jagatane AzvAsana kare che, tevI rIte niSkAraNa "traNa lekanA upakArane mATeja tamArI pravRtti jaya pAme che. te svAmI! je A jagata "atyAra sudhI aMdhakAramaya ane aMdha thaI rahyuM hatuM, te tamArAthI have prakAzamaya ane "netravALuM thayeluM che. he nAtha ! havethI narakane mArga khIlAI jaze, tiryaMca nimAM paNa "thoDI gati pravartaze, svarga leka eka sImADAnA bIjA gAmaDA jevuM thaze, ane mukti je "ghaNuM dUra che te paNa najIka thaze. he prabhe! vizvanA upakArane mATe tame vihAra karatAM "prANuone asaMbhavita kalyANa paNa zuM zuM prApta nahI thAya? arthAt sarva kalyANa prApta thaze." A pramANe idra ane kurUrAja stuti karI rahyA pachI aranAtha bhagavAne dharmadezanA devAno AraMbha karyo. dharma, artha, kAma ane mokSa-e cAra purUSArthamAM ekAMta sukhane sAgara e "mokSa purUSArtha mukhya che, tene sAdhanArUM dhyAna che, te sadA manane AdhIna che. te manane gIe AtmAdhIna kare che paNa rAgAdi zatruo pAchA dabAvIne te manane parAdhIna karI de " che. e manane sArI rIte rakSaNa karIne rAkhyuM hoya te paNa sahaja mAtra miSa pAmIne Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 ]. prabhunI dezanA [309 "pizAcanI jema rAgAdi tene vAraMvAra chaLe che. rAgAdirUpa timirathI jJAnane nAza karanArUM "ajJAna aMdhanI jema kheMcIne prANune narakanA khADAmAM pADI de che. dravyAdikamAM je rati "ane prIti te rAga ane temAM je arati ane aprIti te TheSa ema vidvAna kahe che. e "rAga ane dveSa sarva prANIonA draDha baMdhanarUpa che ane sarva duHkharUpa vRkSanA mULa aMkura che. je e rAgadveSa jagatamAM na heta te sukhamAM kaNa vismaya pAmata? duHkhamAM keNu "kRpaNa thAta? ane mokSane koNa na pAmata? rAga vinA zreSa ane dveSa vinA rAga rahete ja nathI. teo baMnemAMthI ekano tyAga karatAM ane tyAga thAya che. kAmAdi sarva deze. "rAgano parivAra che ane mithyAbhimAna pramukha dveSano parivAra che. te rAga dveSane pitA, "bIja, nAyaka ke paramezvara maha che ane te tenAthI abhinna che, tethI sarva deSanA pitAmaha evA te mAhathI ghaNI saMbhALa rAkhIne rahevuM egya che. saMsAramAM A traNa (rAga, dveSa ne moha) deSaja che, te sivAya bIje kaI deSa nathI. te traNa deSathIja A saMsAravAridhimAM "sarva prANIo bhamyA kare che. jIva svabhAve phATika maNi jevo nirmaLa che paNa te traNa "deSanI upAdhithI tadrupapaNe jaNAya che. ahA ! A AkhuM vizva rAjAvagaranuM che ke jethI temAM rahelA prANIonuM jJAnasarvasva ane svarUpa te luMTArAe tAjetaramAM luMTI le che. je prANIo nigodamAM che ane jeo najadIkamAM mukti javAvALA che. te sarvanI upara "temanI tiya senA AvIne paDe che. zuM temane mukti sAthe vaira che ke mumukSu sAthe vaira che ke jethI te baMnene thate dega teo aTakAve che!" "uttama muni baMne lekamAM apakAra karanArA e traNa deSathI jevA bhaya pAme che, tevA "vyAvra, sarpa, jaLa ane agnithI bhaya pAmatA nathI. Avo A mahA saMkaTavALe mArga mahAgIoe Azrita kare che, ke jenI baMne bAjue rAgadveSarUpa vyAvra ane siMha "ubhA che, nirvANa padanI IcchA karanArA pramAda rahita purUe samabhAvane aMgIkAra karIne e rAgadveSa rUpa zatrune jaya kare." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaNA lekee dIkSA lIdhI. prabhune kuMbha vigere tetrIza gaNadhara thayA. prathama pIrUSI pUrNa thaI eTale prabhue dezanA samApta karI pachI temanA pAdapITha para besIne kuMbha gaNadhare dezanA ApavA mAMDI. bIjI paurUSI pUrNa thaI tyAre temaNe paNa dezanA samApta karI eTale IMdrAdika devatAo prabhune namIne pitApitAne sthAnake gayA. e prabhunA tIrthamAM traNa netravALe, zyAmaNI, zaMkhanA vAhanapara besanAre, cha dakSiNa bhujAomAM bIjoruM, bANa, kha, mudagara, pAza ane abhaya tathA cha vAma bhujAomAM nakula, dhanuSya, DhAla, zUla, aMkUza ane akSasUtrane dhAraNa karanAro paNasukha nAme yakSa zAsanadevatA thaye. ane nIlavarNavALI, kamaLapara besanArI, be dakSiNa bhujAmAM bIjerU ane kamaLa tathA be vAmAM bhujAmAM padma ane akSasUtra dharanArI dhAriNI nAme zAsanadevI thaI. e baMne zAsanadevatA niraMtara aranAtha bhagavaMtanI samIpeja rahetA hatA. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310] kuMbhagaNadhare kahela vIrabhadrane vRttAMta e zAsanadevatAothI adhiSThita aranAtha prabhu pRthvI para vihAra karatAM anyadA patinIkhaMDa nAme nagaranI bahAra samavasaryA. tyAM prabhu dezanA ApIne virAma pAmyA. pachI kuMbha gaNadhare saMzayane cheda kare tevI dezanA ApI te samaye eka vAmana purUSa tyAM AvI dharma sAMbhaLavA beThe hate. dezanAne aMte sAgaradatta nAmenA eka zeThe kuMbha gaNadharane namaskAra karIne kahyuM ke-"he bhagavan! A saMsAranI prakRtithIja sarva prANIo duHkhI te hoya che paNa temAM huM sarvathI vizeSa duHkhI chuM; mAre leza mAtra sukha nathI. mAre jinamatI nAme strI che. tenA udarathI rUpavaDe devAMganAne paNa tiraskAra karanArI priyadarzInA nAme eka putrI thaI che te putrIe sarva kaLAomAM asamAna kuzaLatA meLavI che ane vaya, svarUpa tathA cAturya saMbaMdhI vizeSa prakAranI zobhA prApta karI che. tene mATe yogya vara nahIM maLavAthI ekadA huM duHkhI thaIne ciMtA karatA hatA te vakhate mArI patnI jinamatIe kahyuM ke, "he nAtha! zI ciMtA karo che?' kahyuM-"he suMdari! putrI priyadarzanane vara zodhatAM kaI maLato nathI tethI mane ciMtA thAya che. mArI strIe kahyuM-"he priya! tene mATe tamAre koI zreSTha vara zodho ke jethI ApaNane pachI pazcAttApa thAya nahIM." meM kahyuM-"priyA! te viSe te daivaja pramANa che. kemake sarva leke pitAnA sukhamAM tatpara rahe che, keI pitAne mATe thoDuM paNa dukha IcchatuM nathI, paraMtu saune potapotAnA bhAgya anusAre ja sukha maLe che, vadhAre maLatuM nathI." A pramANe kahI huM bajAramAM gayo. tyAM mArgamAM tAmralisI nagarathI AvelA RSabhadatta nAmanA eka mahaddhika sArthavAhane meM dIThe. sAdhamapaNAne lIdhe te mATe pUrve mitra thaye hatuM tethI tenI sAthe neha bharelA ane vyApAranA vRttAMte garbhita evA keTalAka vArtAlApa thayA. pachI eka divase keI kAraNane laIne te mAre ghera Avyo. tyAM mArI putrI priyadarzanAnI sAmuM ghaNIvAra sudhI te joI rahyo. pachI teNe kahyuM-"A konI kanyA che?" meM kahyuM-bate mArI kanyA che, paNa tame ghaNIvAra sudhI tenI sAmuM kama joyuM ?" te belyo-"vIrabhadra nAme eka yuvAna ane nItimAna mAre putra che. te rUpathI kAmadevane, kAvyazaktithI kavI (zukra) ne, vaktRtvazaktithI gurUne, vijJAnazaktithI vArdhakIne, gItathI hRhu gaMdharvane, viNAthI tuMbarUne, nATayakaLAthI bharatane ane vinodakriyAthI nAradane ullaMghana kare tevo che; guTikAdi prayogathI devanI jema kAmarUpI che. jagamAM evI kaI kaLA nathI ke je mAre putra vidhAtAnI peThe jANatA nathI. Aja sudhI tene egya evI kaIpaNa kanya mArA jevAmAM AvI nathI. paNa A tamArI kanyA tene cagya che, te cirakALe mArA jevAmAM AvI che." te sAMbhaLI huM be-"A mArI kanyA kaLAkauzalyavaDe zobhita che, tene cagya vara meLavavA mATe lAMbe kALa thayAM huM paNa ciMtAgrasta chuM. anukULa devanA cegathI ApaNA baMnene sahada saMbaMdha che. to A baMne ApaNA apatyane varavadhupaNe saMbaMdha cirakALa paryata joDAo." pachI 1. IcchitarU5 karanAre. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je] . kuMbhagaNadhare kahela vIrabhadrane vRttAMta [311 AvI yogya putravadhunA lAbhathI harSa pAmI aSabhadatta pitAnI nagarIe gaye ane tyAMthI teNe maTI jAna sAthe pitAnA putra vIrabhadrane paraNavA mokalyo. vara tarIke AvelA virabhadramAM tenA pitAe kahelA sarve rUpa ane guNa joI huM ghaNe AnaMda pAmyuM. pachI zubha divase kulastrIoe karelA mAMgalika AcArapUrvaka vIrabhadra mArI putrI priyadarzanA para. keTalAeka divasa mAre tyAM rahI pachI vadhu sahita te potAnI nagarAe gaye. mAnI purUSa lAM kALa kadipaNa sAsarAne ghera rahetA nathI. keTalAeka kALa gayA pachI mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke eka rAtrinA chelalA pahore priyadarzanAne sUtI mukIne te vIrabhadra ekAkI kyAM paNa cAlyA gaye che. hamaNA tenA khabara A vAmana purUSa lAve che, paNa te phuTa rIte kahetA nathI. mATe he prabhu! tame phuTa rIte kahe." A pramANe sAgaradatta zeThe bhagavAna kuMbha gaNadharane vijJapti karI, eTale kRpALu muni belyA- "he zreSThina ! tArA jAmAtA vIrabhadrane te rAtre e vicAra thaye ke "huM kaLAone pAradazI chuM, mAre ghaNA maMtro siddha thayelA che; meM guTikAnA vismayakArI prago jANelA che, sarva prakAranA vijJAnamAM meM saMpUrNa cAturya meLavyuM che, paraMtu A sarva mArUM cAturya aprakAzita hovAthI nirarthaka che, kAraNa ke ahIM vaDIlenA sAnidhyapaNAthI lajajAne lIdhe huM niyaMtrita thayela chuM. kuvAnA deDakAMnI peThe ahIM ja paDyo rahevAthI huM kApurUSa je thaI gaye chuM; mATe ahIMthI bIjA dezamAM jaI mArA guNene prakAzita karUM." A pramANe vicArI te ubhe the. pharI tene vicAra thaye ke A priyadarzanA je kRtrima nidrA letI haze te mArA gamanamAM vidana karaze evuM dhArI teNe pitAnI priyAne krIDA karavA mATe uThADavA mAMDI. te samaye adhiSita evA ratnapura nagaramAM AvyuM. tyAM zaMkhanI jevA ujavala guNavALA zakha nAmanA zeThanI dukAne jaIne beThe. tene joIne harSa pAmelA zeThe pUchayuM ke "bhadra! tame kayAMthI Ave che?" vIrabhadre kahyuM-'tAta! tAmralisI nagarIthI mAre gherathI rIsAIne nIkaLyo chuM ane pharate pharato ahIM Avyo chuM." zaMkha zeTha belyA-kumAra ! tame sukumAra chatAM AvI rIte videzagamana karyuM te sAruM karyuM nahIM. he vatsa! tuM kAMI aDacaNa pAmyA sivAya ahIM mArI pAse AvyA tethI ema jaNAya che ke tArUM vAMkuM kama paNa deve saraLa karyuM che. A pramANe kahI zaMkhazeTha tene pitAne ghera laI gayA ane putranI peThe snAna bhojana karAvIne pachI sanehathI kahyuM- he putra! mAre putra nathI, te tuM ja mAro putra che, mATe A mArA vaibhavane svAmI thaI tene IcchA pramANe bhegava ane dAnavilAsathI deva samAna samRddhine bhogavatAM mArAM netrane prasanna kara. he vatsa ! A jagatamAM dhana sulabha che, paNa tene jotA putra durlabha che." te sAMbhaLI vIrabhadde namratAthI kahyuM-'pitAnA gharamAMthI nIkaLIne pAche huM pitAnA gharamAM ja Avyo chuM, huM tamArI AjJAmAM vanAra ane sarvadA tamAro ziSya chuM. aurasaputra pApaputra kahevAya che ane huM te tamAro dharmaputra chuM." Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312] virabhadrane vRttAMta pachI vIrabhadra zaMkha zeThane ghera sukhe rahIne pitAnI kaLAvijJAnanI kuzaLatAthI nagarajanone vismaya pamADavA lAgyo. tyAMnA rAjA ratnAkarane sarva viAvamAM suMdara anaMgasuMdarI nAme eka purUSaaSiNI putrI hatI. tenI pAse zaMkhazeThanI vinayanA sthAna jevI vinayavatI nAmanI putrI pratidina jatI hatI. ekadA vinayavatIne vIrabhadre pUchyuM ke "bahena! tame nitya kayAM jAo cho ?' eTale vinayavatIe brAhunehathI je yathArtha hatuM te kahI ApyuM. vIrabhadra pUchayuM-bahena! tArI sakhI kevA vidathI pitAne kALa nirgamana kare che?" vinayavatI belIviNA vigere vAjiMtronA vidathI. vIrabhadra belya-" tyAre huM tyAM AvIza." vinayavatIe kahyuM -"eka nAnA bALaka purUSane praveza paNa tyAM thatuM nathI te tamAre praveza tyAM zI rIte thAya ?' vIrabhadre kahyuM-'huM vadhUnuM svarUpa dhAraNa karIza." pachI vinayavatInI temAM saMmati thaI eTale vIrabhadra AveSa grahaNa karyo. tevI rIte aMtaHpuramAM jatAM anaMgasuMdarIe pUchayuMsakhI ! A tArI sAthe bIjI strI kezu che?" vinayavatI bolI-"e mArI bahena che." pachI anaMgasuMdarIe navIna suMdara varNathI eka phalaka upara virahapIDita haMsalI citaravA mAMDI. te vakhate strIrUpa vIrabhadre kahyuM-"tame virahapIDita haMsalIne citaravAno AraMbha karyo che, paNa tenI draSTi vigere barAbara joIe tevI thatI nathI." "tyAre , A citra tame ALe." ema kahI anaMgasuMdarIe vividha varNa sAthe te phalaka (pATIyuM) vIrabhadrane ApyuM eTale vIrabhadre tatkALa barAbara tAdraza haMsalI ALakhIne anaMgasudarIne ApI. tene barAbara nIrakhI jaIne anaMgasuMdarI bolI-"aho! aMdaranA bhAvane prakAza kare tevI A citramAM kuzaLatA ghaNI sArI vAparI che. juo, A tenI draSTi abujaLanA biMdune vaSI rahI che, vadana glAni pAmeluM che, caMcu kamaLanALane zithilapaNe rAkhI rahela che, grIvA zithila thaI gaI che ane pAMkhe uDavAne asamartha lAge che. A zUnya sthiti kahyA vagaraja tenI virahaavasthAne spaSTa rIte sUcave che." pachI anaMgasuMdarIe vinayavatIne kahyuM-sakhi ! AvI kaLA jANanArI A tArI bahenane tuM ATalA vakhata sudhI ahIM kema lAvI na hatI? gharamAM gupta rIte zA mATe rAkhI hatI ?" vIrabhadre kahyuM-"gurUjananI zaMkAne lIdhe mArI bahena mane ahIM lAvatAM nahIM. te vinA bIju kAMI kAraNa nathI." anaMgasuMdarIe vinayavatIne kahyuM-have pratidina tamArI bahenane tamAre sAthe laIne AvavuM. he suMdarI! AnuM nAma zuM che?" vIrabhadra satvara be ke "mArUM nAma vIramatI che. rAjaputrIe pharIthI pUchyuM-"tame bIjI kaI kaLA jANe che?" vinayavatI belI-thoDA kALamAM je haze te tamArA jANavAmAM Avaze. bIjAnA mAtra kahelA adUbhuta guNamAM tatkALa pratIti thatI nathI." " tuM" ema kahI anaMgasuMdarIe khuzI thaI satkAra karIne vinayavatI ane vIramatIne vidAya karI. ghera AvI veSa badalI pitRbhaktimAM baMdhAyelo vIrabhadra zeThanI dukAne gayo. zeThe pUchyuM vatsa! ATalIvAra kayAM rahyo hato? ahIM tAre mATe pUchanArA purUSone uttara ApIne huM Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 ] vIrabhadrane vRttAMta [313 kaMTALI gaye chuM" vIrabhadra bolyA-pitAjI! huM udyAnamAM gaye hata" zeThe kahyuM-"tyAre te bahu sAruM karyuM.' bIje divase pAchA kaLAnidhi vIrabhadra strIveSa laI aMtaHpuramAM gaye. tyAM anaMgasuMdarIne vINA vagADatI joI vIrabhadre kahyuM-"he suMdarI ! A vINu barAbara svara ApatI nathI. temAM kaI manuSyane vALa bharAI gaye che." anaMgasuMdarIe pUchyuM-"tame kevI rIte jANyuM?' vIrabhadre kahyuM-'tame tene bajAve che tyAre temAM je rAgano nirvAha jovAmAM Ave che, te uparathI mArA jANavAmAM AvyuM che." pachI rAjaputrIe te vINA vIrabhadrane ApI; eTale tatkALa tene jANanArA vIrabhadra te ukheLI nAkhI; ane manuSyanA hRdayamAMthI zalyanI jema temAMthI manuSyane vALa kADhIne batAvyuM, eTale te Azcarya pAmI. pachI tene sArI rIte goThavI daMDa sAthe bAMdhI taiyAra karIne pravINatAthI tuMbarU gaMdharvane jItanArA vIrabhadre te vINa vagADavA mAMDI. sAraNIvaDe kRtione phuTa pharanArA svara ane dhAtu tathA vyaMjanane spaSTa karanArA tAna utpanna karyA. vAghanAM sarva prakArane AzrayIne zravaNanAM amRtarUpa sava sakala ane niSkala rAge vINAmAM jaNAvI dIdhA. te sAMbhaLI anaMgasuMdarI ane sarva sabhA harSotkarSane dhAraNa karIne mRganI jema citralikhita heya tema sthira thaI gaI. te vaNagIta sAMbhaLI rAjaputrI vicAramAM paDI ke AvuM guNavAna pAtra devatAne paNa durlabha che. A strI vinA mAro janma nirarthaka che. sakaLa paNa pratimA puSpamALAthI ja zobhe che." A pramANe avasare avasare bIjI paNa kaLAomAM vIrabhadra pitAnI pravINatA batAvI tenA manarUpa vittane cerI lIdhuM. eka vakhate anaMgasuMdarIne pitAmAM anurakta thayela jANuM vIrabhadre ekAMtamAM zaMkha zreNIne A pramANe kahyuM-"pUjya pitAjI! bahena vinayavatInI sAthe huM strIne veSa laI pratidina anaMgasuMdarI pAse jAuM chuM, paNa tethI tame bhaya rAkhaze nahIM, huM je karIza te evI rIte karIza ke jethI kaI jAtano anartha nahIM thAya paNa tamArI maheTAI vadhaze. je rAjA pitAnI kanyA mane ApavAne ApanI pAse prArthanA kare to prathama tame mAnya karaze nahIM, jyAre te ati Agraha kare tyAre mAnya karaje." zeThe kahyuM-"vatsa! tuM buddhithI adhika che, tethI sarva samaje che; ame to eTaluM kahIe chIe ke tAre pitAnuM kuzaLa thAya tema karavuM. pachI vIrabhadre kahyuM-'pitA! tame udvega karaze nahIM. have thoDA kALamAM tamArA putranuM zubha pariNAmavALuM zubha kArya joze." zeThe kahyuM-"te bAbata tuM jANe." ema kahI zaMkhazeTha mauna dharIne rahyA. . te samaye ratnAkara rAjAnI sabhAmAM vArtA thaI ke "tAaliptI nagarIthI koI yuvAna purUSa zaMkhazeThane ghera Avela che, te pratidina nagaramAM vicitra kaLAe batAvI sarvane vismita B - 40 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314] vIrabhadrane vRttAMta [ parva 6 phUThuM kare che. te videzI che, tethI tenI jJAti jaNAtI nathI, paNa tenI AkRti te mahA kuLamAM utpanna thaye che ema kahI Ape che." rAjA vicAravA lAgyo ke rUpamAM kAmadeva je, sadAcAravALe, sArI AkRtivALe, kaLAne ratnAkara ane sadbuddhivALe e yuvAna purUSa je mArI putrIne rUce te tene saMbaMdha joDanAra vidhAtanuM te kArya deSavALuM na gaNAya." ahIM eka vakhate vIrabhadra anaMgasuMdarIne ekAMtamAM kahyuM- he sakhi! tamArI pAse AvI sAmagrI chatAM tame bhegathI vimukha kema che?" anaMgasuMdarI bolI-bahena! bhega kone vahAlA na hoya? paNa pitAne yogya kulIna pati maLa durlabha che. maNi eka sAre paNa kAcanI mudrikA sAthe jaDAyele sAre nahIM; nadI jaLarahita sArI, paNa ghaNuM jaLajaMtuothI AkuLa sArI nahIM; zALA zUnya sArI paNa taskara lekethI bharapUra sArI nahIM; vADI vRkSavagaranI sArI, paNa viSavRkSavALI sArI nahIM; tema rUpa yauvanavALI strI paraNyA vagaranI sArI, paNa akulIna ane kaLA rahita patithI viDaMbita thayelI sArI nahIM. he sakhi! ATalA vakhata sudhI haju keI yogya vara mArA jevAmAM AvyuM nathI, te a5 guNavALA patine varIne huM upahAsanuM pAtra kema thAuM?" vIrabhadra belyo-"sakhi ! egya vara maLe teja sArUM. paNa "yogya keI vara nathI" evuM belaze nahIM; kemake A pRthvI bahu ranavALI che. tamAre mATe gya vara huM hamaNAM ja zedhI lAvuM, paNa tame arocaka thaI gayA che, tethI tamane bhega rUcaze nahIM." anaMgasuMdarIe kahyuM-"sakhI! AvI AzA ApI mArI javAne zA mATe kheMce che ane AvuM mithyA kema bele che? je tAruM kahevuM sAcuM hoya te mane cogya e vara batAva ke jethI mArAM kaLA, yauvana, rUpa vigere sarva kRtArtha thAya." A pramANe vIrabhadrane kahyuM, eTale teNe pitAnuM rUpa batAvyuM. tatkALa anaMgasuMdarI belI ke "have huM tamAre AdhIna chuM, tame mArA pati che." vIrabhadre kahyuM-"tathAstu. paNa tamane apavAda na lAge mATe havethI huM ahIM AvIza nahIM, tamAre tamArA pitAne A vArtA jaNAvavI; jethI rAjA zaMkhazreSThIne aparAdha na gaNe ane ulaTA tene bolAvI "anaMgasuMdarIne vIrabhadra mATe grahaNa kare" ema AgraNa sAthe kahe" anaMgasuMdarIe tema karavA kabula karyuM, eTale vIrabhadra pitAne ghera gaye. pachI anaMgasuMdarIe tatkALa pitAnI mAtAne belAvIne A pramANe kahyuM ke-"he mAtA! ATale vakhata gya varanA abhAvathI kevaLa mAtapitAne hRdayamAM zalyanI jema khedane mATeja huM thaI paDI hatI, paNa have kaLA, rUpa pramukha guNethI mAre cagya e zaMkhazeThane putra vIrabhadra nAme eka uttama vara meM zeDyo che, mATe Aja ne Aja e guNI vAra mane Ape. tae pote mArA pitAne vijJapti kare che te mAre mATe tenA pitA zaMkhazeThanI prArthanA kare.' AvAM vacana sAMbhatAMja rANu khuzI thaI. tatkALa rAjA pAse AvI teNe kahyuM ke "svAmI! vadhAmaNa che, sAre bhAgye ApaNuM putrIne yogya varane lAbha thayo che. anaMgasuMdarIe pitAnI Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 je] vIrabhadrane vRttAMta [315 meLe parIkSA karIne zaMkhazeThanA yuvAna putra vIrabhadrane yogya vara tarIke pasaMda karyo che. rAjAe kahyuMA viSeja huM ciMtavana karate hatA, tyAM ciMtAmaNi ke kAmadhenu hoya tema tame AvI caDhayAM; ahA ! putrInuM varanI parIkSA karavAmAM kevuM sthaya ane DahApaNa che? ke jeNe ATale kALa khamIne chevaTe AvA cagya varane pasaMda karyo? tatkALa rAjAnA AmaMtraNathI ghaNuM dhanADhya vaNikethI paravarele zaMkhazeTha tyAM Avyo. teNe rAjAne praNAma karyo. rAjA ratnAkare zaMkhazeThane kahyuM-"tAgraMlisI nagarIthI kaI yuvAna purUSa tamAre ghera Ave che, te sarva kaLAsAgaranA pArane pAmele, advaita sauMdaryavALe ane guNagaNuthI uttama che, ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che." khazeThe kahyuM-"he deva! tenA guNe loke jANe che." rAjAe krahyuM- te tamArI AjJAmAM che ke nahIM? zaMkhazeThe kahyuM-"svAmI ! te viSe vadhAre zuM kahuM, sarva jana tenA guNathI kharIda thaI teneja vaza rahe che." rAjAe kahyuM-"zeThajI! mArI putrI anaMgasuMdarI che, tene vIrabhadrane mATe tame Ajeja grahaNa kare; te bane cagya varavadhune cirakALe na thAo. zeTha belyA"he prabhu! tame amArA svAmI che, ane ame tamArI pALavA prajA chIe; tethI Apa kahe che te saMbaMdha aghaTita che. saMbaMdha ane mitratA sarakhe sarakhAmAM ja zebhe che." rAjAe kahyuM-"zeThajI! zuM yuktivaDe mane nA kaho cho? jAo mArI AjJA nirvicAre kare. ahIMthI jaIne satvara sajaja thAo." rAjAnI AjJA mAnya karI zaMkhazeTha ghera AvyA ane rAjAnA zAsanane sarva vRttAMta vIrabhadrane kahyo. pachI zubha divase zubha lagnamAM anaMgasuMdarI ane vIrabhadrane meTa samRddhithI vivAhitsava thaze. e svayaMvara vadhUvara sarakhe sarakhA hovAthI temanI paraspara prIti divase divase adhika vadhavA lAgI. vIrabhadra nitya jainadharmane upadeza ApI anaMgasuMdarIne zrAvikA karI dIdhI. purUSane saMga AlemAM te zuM paNa paralokamAM paNa sukhane mATe thAya che. eka vastra upara zrI ahaMtanI pratimA ane catuvidha saMghanA citra ALekhI vIrabhadra rAjakumArIne arpaNa karyA ane pachI sArI rIte tenI samajutI ApI. eka vakhate vIrabhadrane vicAra thayo ke "A strI mArApara saneha dhare che ema dekhAya che, paNa prakRtie capaLa evI strIonI sthiratAne mATe nizcaya samaja nahIM. huM A strIne Azaya keI yuktie jANIza." A vicAra karI e catura suMdara vaNika kumAre anaMgasuMdarIne kahyuM-"he priyatamA ! mane tamArA sivAya bIjuM kAMI paNa priya lAgatuM nathI, tathApi have svadezamAM javAne mATe tamArI rajA lauM chuM; kAraNa ke mArA mAtApitA mArA viyegathI pIDita thaI ati duHkhI thatAM haze, mATe huM jaIne temane AzvAsana ApuM. he suMdara bhrakuTIvALI strI! tame ahIM ja raheje, huM jaIne tatkALa pAcho AvIza, kemake tamArA vinA bIje ThekANe rahevAne huM samartha nathI." anaMgasuMdarI plAna vadane bolI"svAmI! tame bahu sAruM kahyuM, je sAMbhaLatAMja mArA prANa jANe javAne IcchatA hoya tema lAge che. tame AvuM kahevAne zaktimAna thayA te uparathI ema jaNAya che ke tame kaThina hRdayavALA che. je huM tamArA jevI heta teja tamArAM AvAM vacana sAMbhaLavAne zaktivAna Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316] virabhadrane vRttAMta thAta." A pramANe tenAM vacana sAbhaLI vIrabhadre kahyuM "priyA! kopa karaze nahi, tamane sAthe laI javAne mATeja meM A upAya karyo che." pachI vIrabhadra anaMgasuMdarI sAthe svadeza pratye javAne mATe ratnAkara rAjAnI AgrahapUrvaka rajA mAgI. rAjAe priyA sahita vIrabhadrane mAMDamAMDa vidAyagIrI ApI. "putrI ane jAmAtAne viraha kone duHsaha nathI?' pachI te daMpatI vahANamAM besIne jaLamArge cAlyA. sAhasika purUSanI gati jaLamArgamAM ane sthaLamArgamAM sarakhI ja hoya che. jema dhanuSyathI chuTeluM bANa hoya ane mALAmAMthI uDeluM pakSI hoya tema anukULa pavane prerita vahANa samudramAM cAlyuM. vahANa keTaleka dUra gayuM tevAmAM ekadA kalpAMta kALanI je mahA pavana vAvA lAgyuM. kalpAMta kALanI jema ati bhayaMkara thaIne uchaLatA samudra hAthI jema tRNanA puLAne uchALe tema vahANane uchALatA mAMDyuM. vAraMvAra uchaLatuM te vahANa traNa divasa paryata bhamI bhamIne chevaTe paththara para paDI gayelA pakSInA iMDAnI jema bhAMgI gayuM. tatkALa anaMgasuMdarIne tenuM eka pATIyuM maLyuM. "AyuSya tuTayA vagara mRtyu thatuM nathI. tethI haMsalInI jema kallelathI uchALA khAtI khAtI anaMgasuMdarI pAMca rAtre eka vanavALA samudranA kAMThA upara nIkaLI. pitAnA saMbaMdhIonA viyegathI, videza gamanathI, priyanA vigathI, vahANanA bhAMgavAthI, dhananA kSayathI, taraMge sAthe athaDAvAthI ane sudhA tathA tRSAthI vidhura thaI gayelI anaMgasuMdarI jANe jaLa bahAra nIkaLelI jaLamAnuSI hoya tema saMjJA rahita thaI mUcha pAmI kinArA para paDI gaI. tene keI svAbhAvika dayALu tApasakumAre A draSTie joI. pachI tene uThADI bahenanI jema te pitAne Azrame laI gaye. tyAM tene kuLapatie kahyuM ke putrI ! ahIM vizvAsa dharIne rahe." tApasIoe pAlana karelI te keTalAka divasa sudhI pitAnA gharanI peThe tyAM rahIne svastha thaI. tenA atizaya rUpathI tApase vicAra karyA ke je A suMdara strI nitya ahIM raheze te tApasonI samAdhine bhaMga thaze." AvuM dhArI vRddha tApase anaMgasuMdarIne kahyuM-"he vatsa! ahIMthI najIka eka pavitrIkhaMDa nAme zahera che, tyAM prAyaH dhanADhaya leke vase che. tethI tyAM rahevAthI tamane vizeSa svasthatA thaze ane tamane tyAM tamArA bhattarane samAgama paNa avazya thaze, mATe vRddha tApasanI sAthe tyAM jAo. AvI kuLapatinI AjJAthI anaMgasuMdarI vRddhatApasanI sAthe pavinInA khaMDamAM jema haMsalI Ave tema pavinIkhaMDa nagara pAse AvI. "ApaNe nagaramAM praveza kare egya nathI evuM dhArI tApase tene nagaranI pAse mUkIne pAchA gayA. te vakhate daSTipAtathI AkAzane kumudavALI karatI hoya tema dizAone jetI anaMgasuMdarI yuthamAMthI bhraSTa thayelI mRgalI hoya tevI dekhAvA lAgI. te samaye dehaciMtAthe AvatA sAdhavIethI paravarelA sutratA nAme gaNinI jANe pitAnI mAtAne dekhe tema tenA jevAmAM AvyA. tene jotAMja tene smaraNa thayuM ke 1. sAdhvI gaNa (samudAya) mAM mukha. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 2 ] vIrabhadrane vRttAMta. [ 317 AvA nirdoSa ane jagavaMdha sAThavIe mArA pati vIrabhadra paTamAM cItarIne batAvyA hatA. pachI pUrva vidhinA abhyAsathI temanI pAse AvIne suvratA gaNinIne ane bIjI sAvIone teNe vaMdanA karI. pachI aMjaLi joDIne teNe kahyuM ke-"mAtA ! mArAM vacanathI siMhaladvIpanA caityane vaMdanA kare. te jai bahu suMdara ane vistAravALAM che. sutratA gaNinI bolyA-"zuM tame siMhaladvIpathI AvyA che? ahIM ekalA kema che? tamArI AkRti parivAra rahita manuSya jevI nathI." "huM svastha thayA pachI sarva vRttAMta kahIza" ema teNe kahyuM, eTale suvratA gaNinI tene sAthe laI tarataja pitAne upAzraye gayA. tyAM asAdhAraNa bhaktithI sAdhvIone vaMdanA karatI anaMgasuMdarIne tamArI putrI priyadarzanAe dIThI. pachI suvratA ane priyadarzanAnA pUchavAthI tene suvratAnuM darzana thayuM. tyAM sudhI pitAno sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. pachI priyadarzanAe kahyuM-"he suMdari! tArA pati vIrabhadranA sarva kaLA vigere guNe te mArA pati vIrabhadra sAthe maLatA che, paNa teno varNa ke che?" anaMgasuMdarIe kahyuM tene zyAmavarNa che." priyadarzanA belI "he varginI ! mArA pitAno phakta varNa judo paDe che, bAkI sarva maLatuM che." gaNinI belyA-"vatsa ! A priyadarzanA tArI dharmabhaginI thAya che, tethI dharmakriyAmAM tatpara thaI tenI sAthe rahe." A pramANe sutratA ane priyadarzanAnA kahevAthI darzana karatAM ja ati vAtsalya batAvela hovAne lIdhe anaMgasuMdarI tyAMja rahI, ahIM vIrabhadra vahANa bhAMgI gayA pachI samudranA taraMgee aneka prakAre tADita karyA chatAM paNa eka pATIyA upara lagna thaI rahyo. sAtame divase te rativallabha nAme eka vidyAdharanA jovAmAM Avyo. tethI te vidyAre tene tarata ja samudramAMthI kADhayo ane vaitADhaya giri upara laI gaye. te aputra hovAthI harSa pAmIne teNe madanamaMjuSA nAmanI pitAnI priyAne putra tarIke arpaNa karyo. teonA pUchavAthI vIrabhadra pitAnI strIne ane pitAne samudramAM vahANa bhAMgavA sudhIne vRttAMta prathamathI kahI batAvyuM. pachI teNe kahyuM- he pitAjI! yamarAjanA mukhamAMthI kheMcI lAve tema tame mane samudramAMthI kheMcI lAvyA, paNa mArI sAthe DubelI anaMgasuMdarInuM zuM thayuM te tame kaho." te sAMbhaLI rativallabha vidyAdhare AginI vidyAthI jANI laIne kahyuM-"vatsa! tArI priyA anaMgasuMdarI ane priyadarzanA pavinIkhaMDa nagarane viSe suvratA sAvInA upAzrayamAM be bahene hoya tema sAthe rahIne dharma Acare che." baMne patnInI AvI kalyANa vArtA sAMbhaLI jANe sarva aMgamAM amRta siMcana thayuM hoya tema vIrabhadra khuzI thA. samudramAMthI bahAra nIkaLatAMja teNe zyAmavarNa karanArI guTikA dara karI hatI. eTale tene sahaja gauravarNa thaI gayeluM hatuM. pachI rativallabhe vajuvegavatI nAmanI pitAnI patnInA udaramAMthI janmelI ratnaprabhA nAmanI pitAnI putrI vIrabhadra sAthe paraNAvI. vIrabhadra pitAnuM buddhadAsa evuM nAma jaNAvI ratnaprabhAnI sAthe viSayasukha anubhavavA lAge. eka vakhate vidyAdharone ekaThA thaIne jatAM joI virabhadra ratnaprabhAne pUchayuM ke-"A save vegathI kayAM jAya che?" ratnaprabhAe kahyuM-"he priya! A vidyAdharo A giri upara Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318] vIrabhadrane vRttAMta [parva 6 phUThuM rahelA zAzvata ahaMtanI yAtrA karavA mATe vegathI jAya che. A pramANe sAMbhaLatAja zrAvaka buddhadAsa ratnaprabhA priyAnI sAthe vaitADhaya girinA zikhara upara gaye ane tyAM bhaktithI zAzvata ahaMtanA caityane vaMdanA karI. ratnaprabhAe paNa devanI AgaLa gIta nRtyAdi karyuM. buddhadAse kahyuM-"he priyA ! A deva ane te apUrva lAge che, kAraNake huM siMhaladvIpane nivAsI chuM, tethI mArA kuLa devatA te buddha che." ratnaprabhA belI-"he nAtha! tevA hetuthIja huM A pramANe kahuM chuM ke A devAdhideva prabhu amArA apUrva deva che, ane te arihaMta prabhu sarvajJa, rAgAdi deSane jItanAra, zaileyapUjita ane yathAsthita arthanA kahevAvALA che. bIjA je buddha ane brahmAdika che te deva nathI, kAraNa ke te saMsAranA AvartamAM pADanArA che ane pitAne mahAdi deSa rahelA che ema sUcavanAra akSasUtra vigerene dhAraNa karanArA che." A pramANe pratidina vicitra kriIDAvaDe krIDA karatA ane ratisAgaramAM magna thayelA buddhadAsa ane ratnaprabhAne keTaleka kALa vyatIta thaye. eka vakhate rAtrInA zeSa bhAge vIrabhadra ratnaprabhAne kahyuM-"he priye! cAle Aje dakSiNa bharatAddhamAM kriIDA karavA jaIe." ratnaprabhAe tema karavA hA pADI, eTale te daMpatI vidyAvaDe AkAzamArge thaI padminIkhaMDa nagaramAM suvratA sAdhavIne upAzraye AvyA. upAzrayanA dvAre ubhA rahI vIrabhadra ratnaprabhAne kahyuM-"huM jarA dizA jaIne AvuM tyAM sudhI tuM ahIMja ubhI raheje.ema kahI keTalIka bhUmi cAlI tenuM rakSaNa karavAne mATe rAjAnA bAtamIdAranI jema saMtAIne ubhe rahyo. kSaNavAra pati vagara ekalI rahetAM ja teNe cakravAkInI jema tAra svare rUdana karavA mAMDayuM. "strIone e svabhAvaja che. tenA karUNa svarane sAMbhaLIne karUNAnI saritArUpa gaNinI suvatIe poteja upAzrayanAM dvAra ughADayAM, eTale tene rotI joI sAvIe pUchyuM-"he vatsa! tuM koNa che? kayAMthI AvI che? ekAkI kema che? ane zA mATe rUdana kare che?" ratnaprabhAe namaskAra karIne kahyuM-vaitADhaya parvata uparathI mArA patinI sAthe huM ahIM AvI chuM. mArA pati dizA javAne mATe ahIMthI gayA che tene ghaNIvAra thaI. te mArA vinA eka muhUrtAvAra paNa rahI zakatA nathI, tethI he mAtA ! A viSe huM Atura thaIne temAM moTuM kAraNa hoya evI AzaMkA karU chuM. A vakhate mAruM mana tapelA sthAnamAM rahelA nakuLa (nelIA) nI jevuM talakhe che, tethI have prANa dhAraNa karavAne paNa huM samartha nathI." te sAMbhaLI suvratA gaNinIe anukaMpA lAvIne kahyuM-"he pativratA ! tuM bIhIza nahIM, svastha thA ane jyAM sudhI tAre pati Ave tyAM sudhI A upAzrayamAM rahe." gaNinInA kahevAthI ratnaprabhA upAzrayamAM peThI pitAnI priyAne cagya sthAnamAM gayelI joIne guptapaNe jete vIrabhadra tyAMthI khasI gayo. pachI svecchAe vAmanarUpa laI, nagaramAM krIDA karatAM ane vicitra kaLAo batAvatAM teNe sarva nagarajanenAM mana harI lIdhAM, temaja rAjA IzAnacaMdrane paNa atizaya raMjita karyo. "eka kaLA paNa citta harI le te sarva kaLAne mATe zuM kahevuM?" Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 ] virabhadrane vRttAMta [319 ahIM upAzrayamAM rahelI ratnaprabhAne anaMgasuMdarI ane priyadarzanAe pUchayuM ke "tAro pati kevo che ane koNa che?" ratnaprabhA belI-siMhaladvIpane nivAsI, gaurava, sarva kaLAno bhaMDAra ane rUpe kAmadeva je buddhadAsa nAme mAro pati che. priyadarzanA belIbadhI rIte tamArA patine maLate che paNa siMhaladvIpamAM nivAsa ane buddhadAsa nAma e maLatAM nathI. anaMgasuMdarI balI-"mArA pati sAthe paNa te maLate che, paNa tene A varNa, siMhaladvIpamAM nivAsa ane buddhadAsa nAma e maLatAM nathI. pachI te traNe bahene hoya tema saMpathI sAthe rahI. suvatA gaNinInA upAzrayamAM tapa svAdhyAyamAMja tatparapaNe purUSanI vArtA paNa nahIM karatI rahevA lAgI. mAyAthI vAmana thayele vIrabhadra pratidina pitAnI traNa priyAne jovA Avate ane temanA manahara zIlathI khuzI thatuM hatuM. eka vakhate IzAnacaMdra rAjAnI sabhAmAM kaI prasaMge vArtA thaI ke "ApaNuM nagaramAM suvratA sAdhvInA upAzraye traNa rUpavatI mahAtmA yuvatIo rahe che, te traNe strIrane A pRthvInA pavitrapaNAnuM kAraNa che. uttama kuLacita mArge cAlanArI te mahAsatIone kaI purUSa belAvavAne paNa samartha thaI zake tema nathI. te vakhate te kapaTI vAmana vIrabhadra be -"teone anukrame belAvavAne huM samartha chuM. AvA duSkara kAryamAM paNa mAruM sAmarthya ju." pachI pradhAna rAjapurUSa ane mukhya nagarajanethI vIMTAI te suvratA gaNinIne upAzraye gaye. prathama upAzrayanA dvAre rahI sAthe AvelA lekene teNe zikhavyuM ke tamAre mane prathama kahevuM ke "koI kathA kaho." pachI thoDA parivAra sAthe upAzrayamAM praveza karI vAmana vIrabhadra nirmaLa vratavALA sutratA gaNinIne ane bIjI sAdhavIone vaMdana karI. tyAMthI pAchA pharI vIrabhadra upAzrayanA dvAramaMDapamAM beThe. tene jovAnA kautukathI pelI traNe strIo sAthvIonI sAthe tyAM AvI, eTale vAmane kahyuM-"jyAM sudhI amAre rAjAnI pAse javAne avasara thaze nahIM, tyAM sudhI jenuM hRdaya vineda karavA tarapha ja kheMcAyeluM che evA ame ahIMja rahIzuM.' te vakhate lekee kahyuM-"he rAjapurUSa! kaI kautukavALI kathA kahe." vAmana bolyo-"kathA kahuM ke vItaka kahu" tyAre teoe pUchayuM ke "kathA ane vItakamAM zo bheda che?' vAmane kahyuM ke-"je anubhaveluM vRttAMta te vitaka kahevAya ane je prAcIna purUSonuM caritra te kathA kahevAya che. tyAre teo belyA- vItaka kahe. vAmane nIce pramANe vitaka kahevAnuM zarU karyuM "A bharata kSetramAM tAliptI nAme maTI nagarI che. temAM guNavaDe zreSTha gaSabhadatta nAme eka zeTha rahe che, eka vakhate vyApAra nimitte te patinIkhaMDa nAmanA nagare gayo. tyAM sAgaradatta zeThanI priyadarzInA nAme kanyA joI te kanyAne yogya jANuM tenI sAthe potAnA vIrabhadra nAmanA putrane paraNAvyuM. tenI sAthe vIrabhadra viSayasukha anubhavavA lAge. eka vakhate rAtrIe priyadarzanA kapaTanidrAe sutI hatI, tene vIrabhadra jagADavA mAMDI. te vakhate teNe kahyuM-"atyAre mane herAna kare nahIM, mArA mastakamAM pIDA thAya che." vIrabhadre kahyuM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320] vIrabhadra vRttAMta [ parva da huM konA doSathI?" teNIe kahyuM-"tamArA deSathI. vIrabhadra pUchayuM-"mAre ze deva che?" priyadanA bolI-priya! Ave samaye paNa tame AvA cAturyavacana bele che." te vIrabhadra be -"have pharIvAra evuM kahIza nahIM." ema kahI tenI sAthe viSayakIDA karI. pachI jyAre te kharekharI suI gaI tyAre tene cheDI tene pati videzamAM cAlyo gayo." ahIM sudhI kahIne pachI vAmane kahyuM-"have mAre rAjadvAramAM rAjasevAno samaya thaI gayo." ema kahIne te ubho thaze. vAmanane ubhe thate joI priyadarzanA AdarathI belI-"bhadra! pachI te vIrabhadra kyAM gaye? te kahe." vAmana be -"huM sadA kuLakalaMkathI bhaya pAmuM chuM, tethI parastrInI sAthe belIza nahIM." priyadarzanA belI-"tamArA kuLane cagya evuM zIla zuM che? kulIne te prathama guNa dAkSiyatA che te dAkSiNyatAthI kahe." "te huM AvatI kAle kahIza" A pramANe kahI vAmana cAlyA gaye. rAjapurUe te vRttAMta rAjAne kahyuM, te sAMbhaLI rAjA paNa vismaya pApe. bIje divase tevI rIte ja vIrabhadra gaNinInA upAzrayamAM AvyuM ane tenI temaja bAkI rahelI priyAnI kathA A pramANe kahevA lAgyo. pachI vIrabhadra maMtraguTikAvaDe kRSNavarNa thaI te nagarImAMthI nIkaLe ane vividha dezamAM pharI siMhaladvIpe Avyo. tyAM ratnapura nagaramAM zaMkhazeThanI dukAne beThe. zaMkhazeTha tenA vRttAMtathI mAhitagAra thaI tene potAne ghera laI gayA. zeThe tene putra karIne rAkhe. kaLAvaDe sarvane vimaya pamADato vIrabhadra te nagaramAM sukhe rahyo. eka vakhata zeThanI putrI vinayavatInI sAthe strIne veSa laIne te rAja putrI anaMgasuMdarInI pAse gaye. pitAnI kaLAthI tenA cittanuM haraNa karI, AtmasvarUpa jaNAvI chevaTe tenI sAthe cirakALa bhega bhegavyA. keTalAka divasa tyAM rahI pachI tene sAthe laIne tAmralimI nagarI tarapha jaLamArge cAlatA daivayoge samudramAM vahANa bhAMgI gayuM." ATalI vArtA kahI vAmana vIrabhadra kahyuM-"have rAjasevAno avasara thaye che, mATe huM jaIza, sevakonI sevA karyA vagara rahevAthI AjIvikA bhAMgI jAya che. te vakhate anaMgasuMdarIe AgrahathI kahyuM-"bhadra! te vIrabhadra kayAM che te hAla ne hAla kahe." "AvatI kAle te vRttAMta kahIza." ema kahI te rAjamaMdiramAM gayo. rAjAnA purUe A sarva vRttAMta paNa rAjAnI pAse nivedana karyo. pachI trIje divase paNa upAzraye AvI vAmane te vArtA AgaLa calAvI. "samudramAM vahANa DubI gayuM. te vakhate daivayoge eka pATIyuM vIrabhadranA hAthamAM AvyuM. sAtame divase rativallabha nAmanA eka vidyAre samudramAM taNAtA vIrabhadrane je tethI tene bahAra kADhI vaitADhayagiri para potAnA makAnamAM tene laI gaye. jyAre vIrabhadra samudramAMthI bahAra Avyo tyAre zyAmatA karanArI guTikA teNe mukhamAMthI kahADI nAMkhI, eTale tAmralipI nagarInI jema te gauravaNa thaI rahyo. vidyAdhara rativallabhanA pUchavAthI teNe pitAne siMhaladvIpamAM nivAsa ane buddhadAsa evuM nAma jaNAvyuM. te vidyAdharane ati priya thaI paDayo, pachI te Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 2 de ] vIrabhadranuM devalokamAM javuM [ 321 vidyAdharanI ratnaprabhA nAmanI putrI sAthe para ane vilAsa upavanAdikamAM tenI sAthe sukhe ramavA lAgyuM. eka vakhate tenI sAthe krIDA karavAnI IcchAe te ahIM Avyo ane Acamana karavA javAnuM bAnuM batAvI tene ahIM ekalI mUkI te bIje sthAnake cAlyo gayo." ATalI vArtA kahIne "have huM paNa ahIMthI jaIza." ema kahI te ubhe thaye, eTale ratnaprabhAe pUchayuM ke-te buddhadAsa atyAre kyAM che?" "bAkInI kathA savAre kahIza." ema kahI te tyAMthI cAlyA gaye. pachI te traNe strIo pitAne traNene eka pati che, evuM dhArI uce prakAre ucIsa pAmavA lAgI." kuMbha gaNadhare ATaluM vRttAMta kahIne zeThane kahyuM ke-"he sAgara zeTha! te A vAmana purUSa tAre jAmAtA che. teNe traNa strIonA pati thaIne chevaTe teone mAtra kutuhaLathI viraha Apyo che. te vakhate vAmane gaNadharane vaMdanA karIne kahyuM ke "tame jJAnadraSTie joIne je kahyuM te barAbara che, temAM jarA paNa phera nathI.' bIjI pauraSI pUrNa thaI edale kuMbhagaNadhare dezanA samApta karI. temanI dezanA tyAM sudhI ja hoya che. pachI sAgaraNI gaNadharane namI te vAmananI sAthe harSa sahita suvatA gaNinIne upAzraye AvyA. vAmanane Avela joI te traNe strIo tatkALa tenI pAse AvI. "priyanI vArtA kahenAra kone vahAla na lAge?" sAgaradane kahyuM-"he vatsa ! tamArA traNeno A pati che." teo belI- zI rIte ?' tyAre zeThe badhI vArtA kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI gaNinI sahita sarve parama vismaya pAmyA. aMdara jaIne vAmane pitAnuM vAmana svarUpa cheDI dIdhuM. je prathama anaMgasuMdarIe je hato te thaIne temanI AgaLa ubhe rahyo. zyAmapaNuM choDIne gauravaNI thaI rahyo. sarva strIoe utkaMThApUrvaka tene oLakhe. gaNinIe vIrabhadrane pUchayuM ke-"tamAre AvuM zA mATe karavuM paDayuM ?' vIrabhadre kahyuM-"bhagavati! huM krIDA karavAne mATeja gherathI nIkaLyo hato ane krIDAne lIdhe ja strIonA viraha tarapha mArI upekSA hatI." sutratA gaNinI tAtvika vacana belyA ke-"dUra dezAMtare, arayamAM parvatamAM, samudramAM, vATamAM ke bIje game tyAM duHkhanA sthAnamAM paNa je dhArmika purUSe jAya tyAM paNa pitAnA gharanI jema te atula sukha prApta kare che. "satpAtra dAnanA prabhAvathIja bhega prApta thAya che evuM AhaMta vacana che, to A vIrabhadra kene evuM dAna ApyuM hatuM, te ApaNe zrIaranAtha prabhunI pAse jaIne pUchIe. e sarve e vicAra karyo. pachI sutratA gaNinI, sAgaradatta zeTha ane traNe priyAo sahita vIrabhadra aranAthasvAmI pAse AvyA ane yathAvidhi prabhune namaskAra karyo. sutratA gaNinIe prabhune pUchayuM-'A vIrabhadra pUrve bhegaphaLavALuM zuM karma kareluM che te kaho." prabhu belyA-"A bhavathI trIjA bhave pUrva videhakSetramAM moTuM rAjya choDI vrata laIne huM pRthvI para vihAra karatA hatA. ekadA cAra B - 41. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322] vIrabhadranuM devalokamAM javuM [pavuM 6 huM mAsanA upavAsane pAraNe ratnapura nagaramAM AvatAM jinadAsa nAmanA zreSThIkumAre mane bhakti pUrvaka bhikSA ApI. te puNyathI te jinadAsa brahmadevalokamAM devatA thaye. tyAMthI vIne jabUdvIpanA aravita kSetramAM kAMpilya nagarane viSe te heATe dhanADhaya zreSThI thayuM. tyAM paNa parama samuddhivaDe zrAvakapaNuM pALI maraNa pAmIne ayyata devalekamAM deva thaze. tyAMthI cavIne A vIrabhadra tha che. pUrvanuM puNyAnubaMdhI puNyathI A bhavamAM paNa te bhega bhegave che." prANuone jyAM tyAM paNa puNya anusare che. A pramANe kahI bahu janane bodha pamADI jagatanA mohane haranAra bhagavAna aranAthe anyatra vihAra karyo. vIrabhadra cirakALa bhega bheLavI dIkSA laI anukrame puNyanA draDha ratha upara besI devakamAM gaye. pacAsa hajAra mahAtmA sAdhuo, sATha hajAra tIvra vratadhArI sAdhvIe, chase ne daza cauda pUrvadhArIo, be hajAra ne cha avadhijJAnI, pacIso ne ekAvana mana:paryAyajJAnI, behajAra ne AThase kevaLajJAnI, sAta hajAra ne traNase vaikriyalabdhivALA, eka hajAra ne chase vAdalabdhivALA, eka lAkha ne corAzI hajAra zrAvako ane traNa lAkha ne bahotera hajAra zrAvikAo-ATale parivAra kevaLajJAna thayA pachI traNa varSe uNA ekavIza hajAra varSa sudhI pRthvImAM vihAra karatAM aranAtha prabhune thaye. potAne nirvANa samaya najIka jANI prabhu saMmetazikhare padhAryA. tyAM ekahajAra muninI sAthe prabhue anazana grahaNa karyuM. eka mAsane aMte mArgazIrSa mAsanI zudi dazamIe, caMdra revatI nakSatramAM AvatAM, te munienI sAthe prabhu avyayapadane (mokSanI prApta thayA. aranAtha prabhune kaumArapaNAmAM, mAMDaLikapaNumAM, cakravattItvamAM ane vratamAM sarakhe bhAge corAzI hajAra varSanuM AyuSya pUrNa thayuM hatuM. zrI kuMthunAtha prabhu mokSe gayA pachI keTI hajAra varSa uNe pApamane cotho aMza gayo tyAre zrIaranAtha prabhu mokSe gayA. hajAra munionI sAthe zrIaranAtha prabhune mokSe gayelA jANIne iMdroe tyAM AvI bhaktivaDe zarIrasaMskArapUrvaka temane nirvANa mahotsava karyo. ityAcAryazrI hemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye SaSThe parvaNi zrIaranAthacaritavarNano nAma tivaH saH || Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 3 ja. mnyNdyddyy yyyNdu chaThThA AnaMda balabhadra, purUSapuMDarIka vAsudeva ane bali prativAsudevanuM caritra. have zrI aranAtha prabhunA tIrthamAM thayela chaThThA vAsudeva, baladeva ane bali nAmanA prativAsudevanuM caritra kahIe chIe. vijayapura nAmanA nagaramAM caMdranI jema sudarzana ane jagatane AnaMda ApanAra sudarzana nAme rAjA hate. damadhara nAmanA muni pAsethI jainadharma sAMbhaLIne virakta buddhivALA te rAjAe dIkSA lIdhI ane moTI tapasyA karIne sahastrAra devalokamAM devatA thaye. A bharatakSetrane viSe pitanapura nAmanA nagaramAM mitrarUpa kamaLamAM mitra (sUrya)nA udaya je priyamitra nAme rAjA hatA. tenI priyAne suketu nAmanA koI eka rAjAe haraNa karI. te parAbhavathI virakta thaI priya mitre vasubhUti muninI pAse dIkSA lIdhI. priyAnA haraNathI thayelA duHkhavaDe pIDita evA teNe mahA AkarI tapasyA karI. prAte evuM niyANuM bAMdhyuM ke "A tapanA prabhAvathI huM mArI patnInuM haraNa karanArane vadha karanAra thAuM.' AvA niyANAnI AlocanA karyA vagara anazana karI mRtyu pAmIne te mahedra5mAM mahaddhika devatA thaze. vaitAyagiri upara ariMjaya nAmanA nagaramAM subhUma cakrIe jene bane vaibhava Ape che evo meghanAda nAme vidyAdharano rAjA hatA. te subhUma cakravartInI strI padmazrIno pitA thate hato. pele suketu bhavabhramaNa karI ariMjaya nagaramAM te meghanAdanA vaMzamAM bali nAme prativAsudeva thaye. te pacAsa hajAra varSanA AyuSyavALo, kRSNavarNa ane chavIza dhanuSanI kAyAvALo trikhaMDa pRthvIne bhoktA thaze. A jaMbudvIpamAM dakSiNa bharatAddhamAM pRthvImaMDaLanA maMDanarUpa. capura nAme nagara hatuM. temAM rAjAone moTA mastakane nagna karAvanAra ane jANe bIje lepALa hoya te mahAzira nAme rAjA hate. addabhUta caritravALA ane sarva rAjAomAM ziromaNi te rAjAne anukrame buddhi ane lakSamI vivekathI vibhUSita hatI. svayaMbhUramaNa samudramAM jaLajatunI jAtinI jema ke evI kaLA nathI ke je te rAjAmAM na hatI. te pRthvI para rAjya karatAM kaMI cAranI vArtA paNa jANatuM nahIM, mAtra te rAjA purUSonA manane corI lete hate. ekane prIti ane bIjAne bhaya utpanna karate e rAjA sArA ane naThArA purUSonA hRdayamAMthI kadi Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324] purUSa paMDarIka vAsudeva ne baliprativAsudeva vacce thayela yuddha [ parva 6 ThuM paNa dUra rahe nahIM. te rAjAne rUpathI savaganI strIone jItanArI eka vaijayaMtI ane jANe aparA lakSamI hoya tevI bIjI lakSmIvatI nAme be patnIe hatI. sudarzanane jIva je sahastrAra devalomAM devatA thayA hatA, te tyAMthI cyavIne vaijayaMtI devInA udaramAM avataryo. balabhadranA janmane sUcavanArAM cAra mahAsvapna joI harSa pAmelI vaijayaMtI devIe uttama garbha dhAraNa karyo. garbhasamaya pUrNa thatAM pUrNa caMdranI jevA nirmaLa AnaMda nAmanA putrane teNe janma Apyo. te yauvanamAM AvatAM egaNatrIza dhanuSyanI kAyAvALA thayA. priya mitrane jIva cethA devalokamAMthI cyavI mahAdevI lakSmIvatInA udaramAM avataryo. vAsudevanA janmane sUcavanArAM sAta mahA svapna joI harSa pAmelA lamIvatIe garbha dhAraNa karyo. prasava samaya thatAM purUSapuMDarIka nAme eka zyAmavarNa putrane teNe janma Ape. te putra paNa ogaNatrIza dhanuSyanI uMcI kAyAvALo thaye. garUDa ane tADa vRkSanA cinhavALA ane nIla tathA pIta vastra dharanArA te baMne bhAI mAtApitAnA manorathanI sAthe moTA thayA. lIlAmAtra cAlatAM teo pRthvIne kaMpAvatA hatA ane te baMne bALaka chatAM temane bALadhAraka purUSe teDI zakatA nahatA. anukrame teo pavitra auivanavayane prApta thaI sarva kaLArUpa sAgaranA pAragAmI thayA. rAjetapuranA upeMdrasena nAmanA rAjAe padmAvatI nAmanI kanyA puMDarIka vAsudevane ApI. rUpalakSamIthI nAgakanyAne paNa dAsI karanAra te padmAvatInA rUpa saMbaMdhI vAta sAMbhaLI bali prativAsudeva tenuM haraNa karavA AvyA. sarva jagatanA balavAna purUSanI avajJA karanAra ane bhujAnA baLathI dhamadhamI rahelA balinI sAme AnaMda ane puMDarIka tatkALa caDI AvyA. te vakhate devatAoe zastrAgAramAM nImelA purUSanI jema zA dhanuSya ane haLa vigere zastro temane arpaNa karyA. prathama bali prativAsudevanI baLavAna senAe AnaMda ane puMDarIkanI senAne bhAMgI nAMkhI ane pitAnA svAmInA jayane sUcave tevA tenA subhaToe siMhanAda karyA. te vakhate AnaMda ane puMDarIka rathamAM besI harSa dharatA raNa karavAne mATe AgaLa AvyA. vIra purUSo yuddhathI harSa pAme che. puMDarIke tArasvare pAMcajanya zaMkhane nAda karyo tethI samudramAM jaLajatusamUhanI jema zatruonuM ghaNuM lazkara nAsI gayuM. pachI jANe zaMkhane anuvAda karate heya tema tarata ja temaNe zA dhanuSyane TaMkAra karyo, tenA meTA nAdathI bAkI rahelA zatruo nAsI gayAM. te vakhate megha jema jaLadhArA varasAve tema bANane varasAvate tIvra parAkramI bali pite yuddha karavAne AvyuM. viSNue tenA bANa chedyA ane teNe viSNunA bANa chedyA; evI rIte ghaNI vAra bANa chedavAthI krodha pAmelA balie caka dhAraNa karyuM. "have tuM rahevAne nathI" ema kahetAM baLavAna balie te cakra bhamADIne puMDarIka vAsudeva upara cheDayuM, lapaDAkanI jevA lAgelA tenA prahArathI mUcha pAmI kSaNavAramAM pAchI saMjJA meLavIne vAsudeve te cakra pote grahaNa karyuM. "are! have tuM rahevAne nathI' ema belatA vAsudeve te cakra bhamADIne choDayuM, jethI tatkALa balinuM mastaka chedAI gayuM. pachI puMDarIka vAsudeva AnaMda baLabhadrane sAthe laI zatru rAjAone haNI digyAtrA karI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 3 je] puMDarIka vAsudevanuM chaThThI narakamAM javuM ne AnaMda balabhadranuM mokSe javuM [ 325 addha cakravatI thayA. vAsudeve magadha dezamAM rahelI keTIzilA nAmanI mahAzilAne eka tAjavAnI keTinI jema lIlAvaDe upADI. pAMsaTha hajAra varSanuM AyuSya pUrNa karI puMDarIka vAsudeva pitAnA ugra karmathI chaThThI narakamAM gayA. puMDarIka vAsudeve aDhIso varSa kaumAravayamAM, teTalAja mAMDaLikapaNAmAM, sATha varSa digvijayamAM ane cesaTha hajAra cArase ne cAlIza varSa rAjyamAM evI rIte sarva 65000 varSanuM AyuSya pUrNa karyuM. paMcAzI hajAra varSanA AyuSyavALA AnaMda baLabhadra pitAnA anuja baMdhu vinA nirAnaMdapaNAthI keTaleka kALa nirgamana karyo. anyadA pitAnA bhAIne viyogathI vairAgya thatAM sumitra muninI pAse dIkSA laI AnaMda baLabhadra AtmArAma thaI kevaLajJAna pAmI sukhanA dhAmarUpa zAzvata sthAna (mokSa)ne prApta thayA. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye paSTe parvaNi AnadapuruSapuMDarIkabali caritakIrtano nAma tRtIyaH sargaH / saga 4 the. ddddddddddy zrI subhUma cavatI caritra have aranAtha prabhunA tIrthamAM ja thayelA AThamA cakravartI subhUmanuM anukrame Avelu caritra kahevAya che. A bharatakSetramAM AvelA vizALa nagarane viSe kSatriyavratane pALanAra bhUpAla nAme rAjA hato. eka vakhate saMgrAmamAM ghaNA zatruoe eka thaIne tene jItI lIdhe. "hamezAM samUha ati baLavAna hoya che. vairIonA parAbhavathI malina mukhavALA thaIne te rAjAe saMbhUtamuninI pAse dIkSA grahaNa karI. cirakALa tapasyA karI aMtakALe ghaNA bhegaviSayanI prApti thavA niyANa bAMdhI mRtyu pAmIne mahAzuka devalekamAM te devatA thaye. zrI RSabhadevane kurU nAme eka putra hatuM, jenA nAmathI kurUdeza prakhyAta thaye che. teno putra hatI nAme thaye hatuM, jenA nAmathI aneka tIrthakara ane cakravatInI janmabhUmi hastInApura prasiddha thayeluM che. tenA vaMzamAM anaMtavIrya nAme mahA parAkramI rAjA thaye hato. bharatakSetramAM AvelA vasaMtapura nagaramAM vaMzane uccheda karanAra agnika nAme eka cheka hate. te eka vakhate pitAnA sthAnathI dezAMtare cAle, AgaLa jatAM sArtha vagarano Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 ] jamadagninuM reNukA sAthe paraNavuM [parva 6 ThuM te jyAM tyAM bhamate bhamate tApane Azrame AvI caDyo. tyAMnA kulapatie (vRddha tApase) te agnikane putra karIne rAkhe. te lekamAM jamadagninA nAmathI prakhyAta thayA. tINa tapasyA karatA te pratyakSa agninI jema potAnA duHsaha tejathI pRvImAM vizeSa vikhyAta thaye. te samaye pUrva janmamAM zrAvaka hato e vaizvAnara nAme eka deva ane tApasane bhakta dhavaMtari deva te baMnene A pramANe paraspara vAda thayo, eka kahe ke ahaMta dharma pramANa che ane bIje kahe ke tApasa dharma pramANe che. A vivAdamAM teoe e nirNaya karyo ke ahaMta dharmamAM je jaghanya hoya tenI ane tApasa dharmamAM je utkRSTa hoya tenI ApaNe parIkSA karavI ke bemAM guNethI adhika koNa thAya che?" te vakhate abhinava dharma pAmela pavaratha nAme rAjA mithilAnagarIthI nIkaLIne bhAvayati thayele, te zrI vAsupUjaya prabhunI pAse dIkSA levAne caMpApurI jate hato. te vaizvAnara ane dhavaMtari devanA jovAmAM AvyuM. tenI parIkSA karavAne te devatAoe tenI pAse annapAna lAvI mUkyAM. tene tRSA ane sudhA ghaNI lAgI hatI, tathApi te agrAhya jaNAvAthI teNe aMgIkAra karyA nahIM. vIra purUSa kadipaNuM satvathI calita thatA nathI. pachI te devatAo mArgamAM karavata jevA kaThera kAMkarA kAMTA vimuvI te rAjAnA kamaLa caraNakamaLamAM pIDA karavA lAgyA. teve mArge cAlatAM tenA caraNamAMthI rUdhiranI dhArAo cAlatI hatI tathApi rUnI taLAInI jema te suMdara pagalAM bharIne cAlatuM hatuM. pachI tene seMbha karavA mATe te devatAoe nRtyagIta thatAM batAvyAM, paraMtu gotrajamAM divya astranI jema te sarva niSphaLa thayAM. pachI siddhaputranuM rUpa dharI tenI AgaLa AvIne teo bolyA- "he mahAbhAga! haju tamArUM meTuM AyuSya che ane tame yuvAna che, mATe svacchedapaNe bhega bhega. yauvanavayamAM tapa karavuM te kevI buddhi kahevAya? kaye udyogI purUSa paNa addharAtrInuM kAma savAramAMthI kare? tAta! yauvana gayA pachI dehane durbaLa karavAnuM zuM kAraNa ane jANe bIjI vRddha vaya hoya tevuM tapacAritra grahaNa karavAnuM zuM kAraNa? " rAjA parathe kahyuM-"je mAruM AyuSya ghaNuM haze te mane puya paNa ghaNuM maLI zakaze; kemake jaLa pramANe kamaLanuM nALa vadhe che. jemAM iDhiye capaLa thAya che evA yauvanamAM je tapa karavuM tenuM nAma ja tapa kahevAya che. dArUNa astranuM yuddha cAlatuM hoya tevA raNamAM zUravIra jaNAya te ja kharo zUravIra kahevAya che. jyAre pAratha teonI parIkSAmAM calita thayo nahIM, tyAre temane sAbAzI ApatA te baMne devatAo tyAMthI tApamAM utkRSTa evA jamadagninI parIkSA karavAne gayA. vaDanA vRkSanI jevI vistAravALI jaTAthI pRthvIne sparza karatA ane jenA caraNa rAphaDAthI vyApta thayelA che evA te dAMta tApasane temaNe joyA pachI baMne devatA mAyAthI caTaka pakSI (cakalA cakalI) nuM joDaluM banI jamadagninI dADhImAM mALe racI temAM nivAsa karIne rahyA. te samaye cakale pitAnI strI cakalIne kahyuM - "huM himAlaya upara jaIza." cakalI belI-"tyAM gayA pachI bIjI cakalImAM Asakta thaI tuM pAcho Ave nahIM, mATe tene javA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 ] jamadagninuM raNakA sAthe paraNavuM daIza nahI" cakale kahyuM- he priyA ! je huM pAcho na AvuM te mane gohatyAnuM pApa che." AvA sogana letA cakalAne cakalIe pharIvAra kahyuM-"he priya! tuM evA segana le ke "je huM pAche na AvuM to A tApasa muninuM pApa mane lAge." te te segana upara huM tane javA dauM." cakalAe e pramANe sogana lIdhA eTale cakalIe kahyuM-"tAre mArga sukhadAyaka thAo." AvAM te pakSInAM vacano sAMbhaLI jamadagni kopa pAmyuM ane be hAthe te banne pakSIone pakaDI lIdhA ane kahyuM-"are pakSIo? sUryamAM aMdhakAranI jema AvuM duSkara tapa karatA evA mArAmAM kayAMthI pApa hoya?" cakalI belI-"he tApasa! ke5 karo nahI, tamArUM tapa vyartha che. "aputranI gati thatI nathI" e zruti zuM tame nathI sAMbhaLI?" te kRtine mAnanArA jamadagni muni vicAramAM paDayA ke "putra ane strI vagara mAruM A saghaLuM tapa pravAhamAM vahI gayuM. A pramANe jamadagnine dhyAnathI kSobha pAmelA joI mane dhikkAra che ke je huM tApasethI bharamAI gaye" e vicAra karate dhavaMtari zrAvaka thaI gaye. "kharI pratIti thatAM kene vizvAsa na Ave !' pachI baMne devatA adrazya thaI gayA. micchA vicAramAM bhamAyela jamadagni tApasa nemikakeSTaka nAmanA nagaramAM AvyA. te nagaranA rAjA jitane ghaNuM kanyAo hatI. gaurIne maLavA IcchatA zaMkaranI jema, temAMthI eka kanyA meLavavAnI IcchAe te rAjA pAse Avyo tApasane AvelA jANa rAjA jitazatru ubhe thaI aMjaLi joDIne belya. tame zA mATe AvyA che ane mAre zuM kArya karavAnuM che? te kahe." jamadagni be -"huM kanyAne mATe AveluM chuM." rAjAe kahyuM-"mAre se kanyAo che, temAM je tamane icche tene tame khuzIthI grahaNa karo. jamadagnie aMtapuramAM jaI rAjakanyAone kahyuM ke "tamArAmAMthI keI eka mArI dharmapatnI thAo." te sAMbhaLI are jaTAdhArI! mAthe paLiAvALo, durbaLa ane bhIkha mAgIne jIvanAre tuM AvuM bolatAM lajajA kema pAmate nathI?' A pramANe kahIne te saghaLIe thuthukAra karyo. tatkALa jamadagnie krodha karIne caDhAvela dhanuSyanI yaSTi jevI te badhI kanyAone kubaDI karI dIdhI. te samaye eka kanyA reNukA kuMjanI sAthe rAjAnA AMgaNamAM ramatI hatI, tene joI jamadagnie reNukA evA nAmathI tene bolAvI, ane "A levAnI IcchA che." evuM kahI tene eka bIjAnuM phaLa batAvyuM. te samaye te bALAe pANigrahaNane sUcave te pANi (hAtha) prasA. nirdhana jema dhanane grahaNa kare, tema muni jamadagnie hadayathI tenuM grahaNa karyuM eTale rAjAe gAya vigerenI sAthe tene vidhithI dhAraNa karAvI. pachI jamadagnie tapanI zakti vaDe bIjI navANuM kanyAone pitAnI sALInA neha saMbaMdhathI pAchI sajaja karI. "tapasvInA AvA vyartha tapanA vyayane dhikkAra che!" e madhurAkRti mugdhAne pitAnA AzramamAM lAvI tenI upara jamadagni mohita thaye. hariNInA jevI e leLAkSI bAlAne teNe premathI ucheravA mAMDI. tApasa jamadagni AMgaLIethI divasa gaNatA 1. dhULane Dhagale. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] parazurAme pitAnI zIlabhraSTa mAtAne karela ghAta [parva 6 huM hatA. ema karatAM karatAM reNukA kAmadevanA lIlAvana jevA suMdara yauvanavayane prApta thaI. pachI sAkSAt agnine vaLAyamAna karIne tenI sAkSIe jamadagni muni pArvatIne ziva paraNe tema reNukAne vidhithI para. RtukALa prApta thatAM munie reNukAne kahyuM ke "tAre mATe e carU sAdhuM ke jethI sarva brAhmaNamAM agresara e eka putra tane thAya." reNukA bolI-"hastinApuramAM anaMtavIrya rAjAnI je patnI che te mArI bahena thAya che, tethI tene mATe paNa eka kSatriya carU sAdhe. pachI pitAnI strIne mATe brAhmaNa carU ane sALIne mATe kSatriya carU putraprApti mATe teNe sAdhyA ane te baMne carU reNukAne ApyA. reNukAe vicAra karyo ke "huM te araNyanI mRgalI jevI chuM, te putra paNa te na thAo." AvuM vicArI teNe kSatriya carUnuM bhakSaNa karyuM ane potAne brAhmaNa carU te bahenane Apyo. tethI te banene eka eka putra thaye. reNukAne rAma nAme ane tenI bahenane kRtavIrya nAme putra thaye. eka vakhate atisAra (jhADA)ne pagavALo koI vidyAdhara tyAM Avyo. atisAra roganI pIDAthI te AkAzagAmI vidyA bhUlI gayuM hatuM. reNukAnA putra rAme auSadhepacArathI pitAnA baMdhunI jema tenI baradAsta karI, tethI prasanna thaI teNe rAmane parazu vidyA ApI. zarakaTane vanamAM jaIne rAme te vidyA sAdhI, tyArathI rAma parazurAma evA nAmathI prakhyAta thaye. eka vakhate pitAnI bahenane maLavAne utkaMThita reNukA patinI rajA laI hastinApura gaI. premane kAMIpaNu dUra nathI. potAnI sALI tarIke lADa karAvatAM anaMtavI capaLa lezanavALI reNukA sAthe ekadA ratikrIDA karI. "kAmadeva atyaMta niraMkuza che. pachI to ahalyA sAthe iMdranI jema te RSipatnInI sAthe rAjA niraMtara IcchAnusAra ratisukha anubhavavA lAgyuM. keTaleka kALe utathya muninI strI mamatAne bRhaspatithI thaye hatuM tema anaMtavIryathakI reNukAne eka putra utpanna thayela. jamadagni te putra sahita reNukAne pitAne ghera teDI lAvyA. "prAyaH zrIlukhya jano tenAM deSane jotA nathI." pitAnI mAtAne putra sahita jotAM parazurAmane kopa caDyo; tethI akALe phaLita thayelI vallInI jema tene teNe putra sahita pharazIthI chedI nAkhI. tenI bahene A vRttAMta anaMtavIryane kahyo; eTale pavanathI agninI jema tene kepa uddIpana thayo. tethI avArya bhajavIryavALA anaMtavIce jaIne unmata hAthInI jema jamadagninA Azramane bhAMgI nAkhe, ane tApasane trAsa pamADI tenA gAya vigere padArtho laI kezarIsiMhanI jema maMdamaMda gatie te tyAMthI pAcho vaLyo. trAsa pAmelA tapasvIone keLAhaLa ane te vRttAMta sAMbhaLI jANe sAkSAt yamarAja hoya tema parazurAma krodha karIne tyAM deDI AvyA. subhaTanA samUha vacce saMgrAma karavAne kautukI evA anaMtavIryana, jamadagninA putra parazurAme potAnI dArUNa pharazIthI dArU (kASTa)nI jema khaMDa khaMDa karI nAMkhyA. pachI pradhAna purUSoe maLIne laghuvaya chatAM paNa mahA vIryavAna kRtavIryane rAjyapara besADyo. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 4 ] subhUmIkIe ekavIzavAra karela niSkrANI pRthvI [329 tene tArA nAme vizALa lenavALI eka rANI hatI. te daMpatI devatAnI jema nirvidane bhoga bhegavavA lAgyA. bhUpAla rAjAne jIva mahAzukra devalekamAM pitAnuM AyuSya pUrNa karI tyAMthI cyavIne tArArANInI kukSimAM avataryo. eka vakhate kRtavIrya mAtAnA mukhathI pitAnA mRtyunI vArtA sAMbhaLIne Adeza karelA sarSanI jema tApasInA AzramamAM jaI jamadagnine mArI nAkhe. pitAnA vadhathI krodha pAmelA parazurAme zIdhra hastinApuramAM jaI kRtavIryane mAryo. yamarAjane zuM dUra che?" tenA rAjyapara parazurAma svayameva pote beThe. "rAjaya parAkramane AdhIna che, temAM kramAkrama jevAtuM nathI. jyAre parazurAme rAjya dabAvyuM, tyAre te nagaramAMthI kRtavIryanI strI tArA je garbhiNI hatI te vyAghavALA vanamAMthI mRgalInI jema keI tApasanA AzramamAM nAsI AvI. kRpALu tApasee tene nidhAnanI peThe bhUmigraha (yarA) mAM gupta rAkhIne krUra parazurAmathI bacAvI lIdhI. tyAM cauda mahAsvapnae sUcita e te rANIe putra prasa. teNe bhUmigrahamAM janma lIdho, tethI tenuM suma evuM nAma pADayuM. have jyAM jyAM kSatriya hatA tyAM tyAM parazurAmanI parazu mUrtimAna ke pAgni hoya tema pradIpta thatI hatI. eka vakhate parazurAma pharate pharate AzramamAM AvI caDyo, tyAM pradIpta thayelI parazue dhUma agnine jaNAve tema "ahIM koI kSatriya che ema sUcavI dIdhuM. parazurAme tApasIne pUchayuM ke "zuM ahIM keI kSatriya che?" tApase belyA- "ame tApasarUpe thayelA kSatriye chIe." pachI parazurAme krodhathI dAvAnaLa jema parvatanA taTane tRNa rahita kare tema pRthvIne sAta vAra nakSatriyA karI ane haNelA kSatriyonI dADhethI vAMcchitapUrNa yamarAjanA pUrNapAtranI zebhA Apate eka thALa bharI dIdho. eka vakhate parazurAme kaI nimittiyAne pUchayuM ke "mAre vadha kenAthI thaze?" "sadA vaira karanArA purUSa bIjAthI pitAnI zaMkA karyA ja kare che. te sAMbhaLI nimitti bolyo ke je purUSa siMhAsana upara besIne kSIrarUpa thaI gayelI A dADhanuM bhakSaNa karaze tenAthI tamAre vadha thaze." te sAMbhaLI parazurAme tyAM eka avArita dAnazALA karAvI ane tenI AgaLa eka siMhAsana mUkAvI tenI upara dADhane thALa rakhA. have tApasenA AzramamAM kRtavIryanI AthI je subhUma nAme putra utpanna thayuM hatuM, te AMgaNAmAM ugelA vRkSanI jema vRddhi pAmI suvarNavaNa ane aThThAvIza dhanuSya uMcI kAyAvALe thayo. vaitADhayapara rahenArA meghanAda vidyAre eka vakhate nimittiyAne pUchayuM ke "mArI pazrI nAme kanyA huM kone ApuM?" teeAe tene yogya vara sulUma che ema kahyuM, eTale teNe tyAM AvI subhUmane kanyA paraNAvIne pite tene sevaka thaIne rahyo, eka vakhate kuvAnA deDakAnI jema bhUmigrahamAM rahelA jenI samAna keI rAja nathI evA subrame potAnI mAtAne pUchayuM-"zuM A leka ATale ja che ke AthI adhika che?" mAtAe kahyuM-"vatsa! A leka B - 42 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330]. subhUmanuM sAtamI narake javuM [5 6 phUThuM te anaMta che. tenA madhyamAM A Azrama eka makSikAnA paga jeTaluM che. A lekamAM hastInApura nAme eka nagara che, temAM kRtavIrya nAme tArA prakhyAta ane parAkramI pitA rAjA hatA, tArA pitAne mArI parazurAme te rAjya khuMcavI lIdhuM ane badhI pRthvIne teNe nija kSatriyA karI dIdhI che. tenA bhayathI ApaNe ahIM chAnA rahIe chIe." te sAMbhaLatAMja subrama maMgaLa grahanI peThe krodhathI prajavalita thaI zatru sAthe laDhavA hastInApura tarapha cAlyuM. "kSAtratejaja dUdhara che." bhUmigrahamAMthI nIkaLI paramAryo dAnazALAmAM jaI siMhanI jema siMhAsana para beThe ane te vakhate kSIrarUpe thaI gayelI pelI kSatriyenI dADhane te khAI gayo. tarataja dADhanI rakSA karanArA brAhmaNe yuddha karavAne uThayA, paraMtu harine vAghanI jema meghanAde te sarvane mArI nAMkhyA. te khabara sAMbhaLI parazurAma krodhathI dAMtavaDe hoThane pIsate kALapAzathI jANe kheMcAye heya tema satvara tyAM AvyuM. parazurAme reSathI sulUma upara pitAnI pharazI nAMkhI, paraMtu jaLamAM agninA taNakhAnI jema te tatkALa bujhAI gaI. subhUmanI pAse koI zastra hatuM nahIM, eTale teNe dADhane thALa pheMkayo, te sadya cakrarUpa thaI gayo. "puNyasaMpattivALAne zuM na thAya?' pachI AThamA cakravatI subhUme te prakAzamAna cakravaDe parazurAmanA mastakane kamaLanI jema chedI nAkhyuM. jevI rIte parazurAme pRthvIne sAtavAra nikSatriyA karI hatI, tevI rIte subUma cakrIe pRthvIne ekavIza vAra nibrahmaNa karI. kSaya pAmelA rAjAonI hastI, azva ane pidaLanA rUdhiranI navI saritAne vahana karatA subrame prathama pUrva dizA sAdhI. pachI aneka subhaTanA kapAyelA mastakathI chIpa ane zaMkhanI jema pRthvIne maMDita karatA evA teNe dakSiNa dizAnA pati (yama) nI jema dakSiNa dizAne sAdhI. subhaTanA asthivaDe samudranA tIrane dAMtavALuM karatA teNe pazcima dizA sAdhI. pachI baLanA girirUpa sudhUma vaitADhaya parvatanI guhAnA dvArane halAmAtramAM ughADI mlecchane jItavAne bharatakSetranA uttara khaMDamAM peThe moTe gajeMdra jema IkSudaMDane bhAMgI nAMkhe tema uchaLatA zeNita 2sathI pRthvIne chAMTatA evA teNe mleccha lekene bhAMgI nAMkhyA. pachI subhrama cakravartIe pitAnA sasarA meghanAdane vaitADhaya girinI baMne zreNIonA adhipatinI padavI ApI. - sATha hajAra varSanA AyuSyavALA sulUma cakravartIe evI rIte cAre dizAmAM pharI aneka subhaTene mArI SakhaMDa pRthvIne sAdhI lIdhI aneka prANIonI hiMsA karatA ane nitya raudradhyAnarUpI agnivaDe jene aMtarAtmA baLyA karate ho evA subhama cakravartI kALapariNAmanA vazathI mRtyu pAmI sAtamI narakabhUmimAM gayA. pAMca hajAra varSa kumArapaNAmAM, teTalAja mAMDaLikapaNumAM, pAMcaso digvijayamAM ane pAMcase uNA ardhalakSa cakravartI paNAmAM evI rIte sATha hajAra varSanuM AyuSya teNe pUrNa karyuM. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye SaSThe parvaNi subhUbhacaritavarNanA nAma vArtha : / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 5 mo. maaydyddyyN naMdana balabhadra, datta vAsudeva ane prahAda prativAsudevanuM caritra. have zrI aranAtha prabhunA tIrthamAM thayelA datta, naMdana ane prahAda nAme vAsudeva, balabhadra ane prativAsudevanuM caritra kahevAmAM Avaze. A jaMbudvIpanA pUrva videhakSetramAM tenA AbhUSaNa jevI susImA nAme nagarI che. temAM vasuMdhara nAme rAjA hatA. te cirakALa pRthvInuM pAlana karI sudhama muninI pAse vrata laI mRtyu pAmIne brahmadevalokamAM devatA thaye. A jabUdvIpanA dakSiNa bharatAddhamAM zIlapura nagarane viSe aMdarathIra nAme eka rAjA hatuM. tene guNaratnane sAgara, parAkramI ane mitrarUpa kamalamAM sUrya samAna lalitamitra nAme putra hatA. khela nAmanA maMtrIe, kumAra lalitamitra garviSTa che evuM jaNAvI tene bhAIne yuvarAjapada upara besADI dIdhe. A parAbhavathI virakta thayelA lalitamitre ghoSasena muninI pAse dIkSA lIdhI. te durmada kumAre tapasyA karatAM evuM niyANuM bAMdhyuM ke "A tapanA prabhAvavaDe te khela maMtrIne vadha karanAra thAuM.' AvA niyANanI AlocanA karyA vagara te kALadharmane pAmI saudharma devalekamAM parama mahaddhika devatA tha. pele khalamaMtrI cirakALa bhavATavImAM bhamI A jaMbUdvIpamAM vaitADhayagiri upara uttara zreNImAM tilapura nAmanA nagaramAM vidyAdharane IMdra prahAda nAme prativAsudeva thaye. A jaMbudvIpanA dakSiNa bharatAddhamAM vArANasI nAme nagarI che. te jANe pitAnI sakhI heya tema gaMgA nadIthI Azrita thayelI che. te nagarImAM tejavaDe agni samAna ane parAkramathI siMha samAna agnisiMha nAme IvAkuvaMzI rAjA hatA. tene yazarUpI haMsa zaurya ane vyavasAya rU5 be pAMkhevaDe jagatamAM niraMtara paribhramaNa karavAthI virAma pAmate nahIM. raNabhUmimAM lIlAmAtramAM teNe namAveluM dhanuSya joIne jANe tenI maryAdA dhAratA hoya tema sarva zatrurAjAo namI jatA hatA. tenA balavAna bhujarUpa staMbha sAthe dRDha guNavaDe baMdhAyelI lakSamI hAthiNInI jema sthiratAne pAmI hatI. rUpasaMpattithI azeSa bhuvananI strIone jItanArI jayaMtI ane zeSavatI nAme tene be patnIe hatI. vasuMdhara rAjAne jIva je devatA thaye hate te pAMcamA devakathI cavane mahAdevI jayaMtInA udaramAM avataryo. anukrame cAra voe sUcavyuM cherAmAvatAra jene e naMdana nAme teNe putra prasavya, lalitamitrane jIva saudharma devalokamAMthI cavI zeSavatInA udaramAM avataryo. sAta vakhe sUcave che vAsudeva avatAra jene e datta nAme teNe putra prasa. anukrame zveta ane zyAma varNavALA te Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332] dattavAsudeve karela digvijaya [parva 6 DuM baMne bhAI kSIradadhi ane kAledadhi samudranI jevA dekhAvA lAgyA, chavIza dhanuSya uMcI kAyAvALA teo yauvanavayane prApta thayA. nIla ane pIta vastrane dhAraNa karatA ane garUDa tathA tADanA cinhane rAkhatA te baMne bhAIe jeSTha kaniSTha chatAM jANe samAna vayanA hoya tema sAthe ne sAthe pharatA hatA. ekadA bharatAddhanA svAmI ane samartha evA prasbAda prativAsudeve, naMdana ane dattanI pAse airAvaNa je hAthI che evuM sAMbhaLIne tenI mAgaNI karI. jyAre temaNe e gajeMdrane Ape nahIM tyAre prativAsudeva malhAda tiraskAra karelA siMhanI jema atizaya ke pAyamAna thayo. pachI jema vananA be gajedro hoya tema vAsudeva ane prativAsudeva krodha karI sarva yuddhasAmagrI laIne paraspara yuddha karavA mATe sAmasAmA caDI AvyA. prahAdanA sainya sAmA sainyane kSaNavAramAM dIna dazAne pamADI dIdhuM, eTale naMdara ane datta baMne rathamAM besI yuddha karavAne cAlyA. datte zatruonA baLane haNanArA paMcajanya zaMkhane kuMka ane jayakuMjaranA vAtrarUpa zA dhanuSyane TaMkAra karyo. te sAMbhaLI allAda paNa dhanuSyanA TaMkArathI dizAone gajAvatA ane bhujadaMDane daDha karato raNabhUmimAM Avyo. hari ane pratihari baMne roSathI bANane choDavA lAgyA ane paraspara vijayanI IcchAe ekabIjAnA bANane chedavA lAgyA. cheda karavAmAM catura evA baMne vIra parasparanAM gadA, mudugara ane daMDa vigere bIjA AyudhAne paNa chedavA lAgyA. pachI krodha pAmevA prahAde pralayakALanA sUryanI jevuM tejapuMjathI bharapUra ane seMkaDe javALAonI mALAvaDe vyApta evuM cakra AkAzamAM jamADIne vAsudeva upara mUkyuM, paraMtu tenI samIpa AvatAM te cakra niSphaLa thayuM; eTale vAsudeve te cakra hAthamAM laI allAda upara mUkayuM, jethI tenuM mastaka tatkALa chedAI gayuM. pachI dattavAsudeve divijaya karI bharatAddhane sAdhI lIdhuM, ane koTIzilA upADIne te A bharatanA sAtamA addhacakrI thayA. kaumAravayamAM navaso varSa, mAMDaLikapaNAmAM ane digvijayamAM pratyekamAM pacAsa pacAsa varSa ane vAsudevapaNAmAM 55000 varSa-ema badhA maLI chappana hajAra varSanuM AyuSya nigamana karI dattavAsudeva pApakarmanA vazapaNathI pAMcamI narakabhUmimAM gayA. pitAnA laghubhAI dattavAsudevane avasAnakALa thayA pachI pAMsaTha hajAra varSanA AyuSyavALA naMdana baLabhadde bAkIne kALa mAMDamAMDa pUro karyo. prAMte bhAInA mRtyuthI ane ghaNI vibhAvanAthI vairAgyavAna thayela naMdana balabhadra dIkSA laI niraticAra tIvra vrata pALIne siddhi padamAM pratiSThA pAmyA, arthAta mokSe gayA. ityAcAryazrIhemacadraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye SaSThe parvaNi nadanadattapralhAdacaritavarNano nAma paMcamaH sargaH // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI mallinAtha // HOTO.04 0000DOD WAROO00000 10000aar S Koo000000 100000 anadag Wapr uuNITIATION CG00000 000 surAsuranarAdhIza,-mayUranavavAridam / karmadrunmUlane hasti, -mallaM mallImabhiSTumaH / / 19 / / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga chaThTho. mddyyN cyyddyuddu zrI mallInAtha caritra. - malikAnA puSpanA jevI nirmaLa ane bhavyaprANIrUpa bhamarAoe utkaMThAthI pAna karelI zrI mallInAtha bhagavAnanI vANI jaya pAme che. have zrotAonA zravaNamAM amRtanA strota jevuM zrI mallI svAmInuM adbhuta caritra kahevAmAM Ave che. jabUdvIpanA aparavidehamAM salilAvatI vijayane viSe vItazekA nAme nagarI hatI. temAM zatruonA baLarUpa vanane vinAza karavAmAM kuMjara (hAthI) je ane baLathI baLabhadra jevo mala nAme eka devakRti rAjA hatA. te rAjAne dhAraNa nAme patnIthI kezarIsiMhanA svapnathI sUcita mahAbala nAme eka pUrNa parAkramI putra thaze. anukrame te mahAbala kumAra utkaTa auvanavALI kamalazrI vigere pAMcaso rAjakanyA sAthe eka divase para. te mahAbaLane acaLa, dharaNa, pUraNa, vasu, vaizravaNa, ane abhicaMdra nAme cha rAjAe bAlamitro hatA. ekadA te nagarInI bahAra IzAna dizAmAM AvelA iMdrakuja nAmanA ughAnamAM keTalAka munio AvyA. baLarAjA temanI pAse gaye. tyAM dharma sAMbhaLI vairAgya prApta thatAM mahAbaLane rAjya upara besADI dIkSA laIne te rAjA mokSe gaye. mahAbalane kamalazrI nAme mukhya rANIthI siMhanA svapnavaDe sUcita balabhadra nAme eka putra thaye. anukrame yauvanavayane prApta thatAM jANe pitAnI bIjI mUrti hoya tevA balabhadrane teNe yuvarAjapadavI ApI ane pote pitAnA cha bALamitra sAthe sauhArdanA ekabhAvathI nitya AhaMta dharmane sAMbhaLavA lAge. ekadA mahAbale pitAnA mitrone kahyuM- he mitro ! huM A saMsArathI bhaya pAme chuM mATe have dIkSA grahaNa karIza. pachI tamAre zuM mArga le che?" teo belyA-"jevI rIte ApaNe ekaThA rahIne Aja sudhI sAMsArika sukha bhogavyuM che, tevI ja rIte ekaThA rahIne have mokSasukha bhegavazu.' mahAbale pitAnA rAjaya upara balabhadrane besADyo ane bIjA mitroe pitapotAnA putrone besADayA. pachI mahAbale pitAnA cha mitro sAthe mahAtmA varadhama muninI pAse dIkSA lIdhI. te sAte mahAtmAonI evI pratijJA hatI ke "ApaNAmAMthI je eka tapasyA kare te pramANe sarvee karavI." Avo saMketa karI mikSane mATe sarakhI utkaMThA dhAraNa karI teo caturthAdi tapasyA karavA lAgyA. temAM mahAbala sarvathI pitAne adhika phaLa maLe tevI IcchAthI "Aja mArUM mastaka dukhe che, Aje piTamAM pIDA thAya che, Aje kSudhA lAgI nathI," AvA beTAM bahAnA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334] mallInAthane janma [5 6 phUThuM batAvI pAraNane divase paNa AhAra karatA nahIM ane tevI mAyA (kapaTa) thI te cha mitrone chetarIne adhika tapasyA karatA hatA. tevA mAyAmizra tapa karavAvaDe strIveda ane ahaMta bhakti pramukha sthAnakanA ArAdhanavaDe tIrthaMkara nAmakarma mahAbaLe upArjana karyuM. cArAzI lAkha pUrvanA AyuSyavALA te sAte mitramunio cArAzI hajAra varSa sudhI vrata pALI AyuSyane kSaya thatAM be prakAranI saMlekhanA karI anazana vrata laI kALadharma pAmIne vaijayaMta nAmanA anuttara vimAnamAM devatA thayA. A jaMbudvIpanA dakSiNa bharatAddhamAM dharmamAM tatpara evA lokothI bharapUra mithilA nAme nagarI che. tyAM AvelA prAsAde tenI upara rahelA suvarNanA kuMbhethI upara udaya pAmelA sUryavALA udayagirine vizvama dhAraNa kare che. A nagarIne sarva ratnamaya dekhIne amarAvatI ane alakAdika nagarI ratnamathI che, evI kathAomAM lokone zraddhA thatI hatI. tenI ramaNIyatAthI atRpta rahetA devatAo kSaNavAra svargamAM ane kSaNavAra te nagarImAM ema vAraMvAra rahyA karatA hatA. IkvAkuvaMzarUpa kSIrasAgaramAM amRta kuMbha jevo ane niSikuMbhanI peThe lakSamInA nivAsarUpa kuMbha nAme tyAM rAjA hatA. te saritAone jema samudra tema saMpattione eka Azraya hate; ane maNiene jema rahaNagiri tema nItionI utpattibhUmi hatuM. e mahAmati rAjA zAstro ane zone jANa hatuM ane pRthvInA kara laI dIna jAne ApI dete hato. te dhImAna mahArAjAne vazamAM lebha hato, lakSamImAM nahIM; dravyamAM tyAga (dAna) buddhi hatI, paNa sImADAmAM nahi ane dharmamAM vyasana hatuM, paNa pApakrIDAmAM na hatuM. idrane idvANIthI jema mukhanI prabhAthI caMdrane parAbhava karanArI prabhAvatI nAme tene eka mahArANI hatI. te pRthvInI AbhUSaNarUpa hatI ane tenuM AbhUSaNa zIla hatuM, bAju ane kaDAM vigere AbhUSaNe mAtra prakriyArUpa hatAM. potAnA nirmaLa satIpaNAthI sarva jagatane pavitra karatI te prabhAvatI jaMgamatIrtha hoya tema kalyANanA hetupaNe zobhatI hatI. dakSasutA rohiNInI sAthe caMdranI jema e hRdayahAriNI ramaNanI sAthe kuMbharAjA uttama bhega bhegavatA hatAM. svargavAsI mahAbaLane jIva AyuSya pUrNa karI vaijayaMta vimAnamAMthI cyavI sAbuna zukala catuthIe caMdra azvinI nakSatramAM AvatAM cauda mahA savae jene AhaMta vaibhava sUcave che e te mahAdevI prabhAvatInI kukSimAM avataryo. temanA garbhamAM AvyA pachI trIje mAse devIne mAlya (puSpa) nI zayyAmAM suvAne dehada utpanna thaye. devatAe te dehada pUrNa karyo. pachI pUrNa samaye mArgazIrSa mAsanI zukala ekAdazIe caMdra azvinI nakSatramAM AvatAM pUrva janmamAM mAyAvaDe veda karma bAMdheluM hovAthI kuMbhanA lAMchanavALA nIlakAMtine dharanArA ane sarva zubhalakSaNavALA ogaNIzamAM AzcaryakArI tIrthakararUpa eka kanyAne prabhAvatIe janma A. dikumArIeAe AvI tenuM sUtikAkarma karyuM ane Idroe merUgiripara laI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga da o] ogaNIzamAM ahatanI zake ke karela stuti [ 335 jaIne temane snAna karAvyuM. snAna karAvyA pachI temanuM arcana karI, AratI utArIne zakaI A pramANe bhaktinirbhara hRdayathI stuti karavA mAMDI. traNa jJAnanA nidhi ane traNa jagatamAM pradhAna evA ogaNIzamAM tIrthakarane huM "namaskAra karuM chuM. he nAtha ! sAre bhAgye tamArA darzanathI huM cirakALe paNa anugrahita tha chuM; kemake sAdhAraNa puNyathI ahaMta prabhunuM sAkSAt darzana thatuM nathI. he deva! "Aje tamArA janmotsava darzanathI devatAonuM devatva saphaLa thayuM che. eka tarapha amruta "idranI upara ane bIjI tarapha anya prANIonI upara samAna anugraha karavAnI buddhivALA "he prabhu! saMsAramAM paDatA evA amArUM rakSaNa kare, pRthvInA suvarNa mugaTa upara iMdranIla "maNinI jema tame atizaya zebhe che. IcchA karyA vagara mAtra samaraNa karavAthI paNa tame mokSane mATe thAo che, to darzana ane stuti karIne tamArI pAse tethI adhika phaLa zuM mAgIe? eka tarapha dhArmika badhAM kAryo ane eka tarapha tamAruM darzana te baMnenI phaLaprApti "tarapha jatAM tamAruM darzana adhika phaLaprAptinA sAdhanarUpa jaNAya che. tamArA caraNakamaLamAM "ALoTatAM jevuM sukha mane thAya che, tevuM sukha iMdrapaNAmAM, ahamiMdrapaNAmAM ke mokSamAM paNa mane thatuM nathI ema huM mAnuM chuM." A pramANe stuti karI IMdra ogaNIzamAM ahaM tane pAchA mithilApurImAM laI jaI mAtAnI pAse mUkyA. jayAre prabhu garbhamAM hatA tyAre mAtAne puSpamAlyapara zayana karavAne dehada thaye hatuM, tethI pitAe temanuM malI evuM nAma pADyuM. i mokalelI pAMca dhAtrIoe pratidina puSpanI peThe lAlana karAtA malIkumArI anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. acalarAyano jIva vaijayaMta vimAnathI cyavI A bharatakSetramAM sAketapura nAmanA nagaramAM pratibuddhi nAme rAjA thaze. rUpathI sAkSAt paDyA hoya tevI padyAvatI nAme tene sarva aMtapuramAM ziromaNi rANI hatI. te nagarane viSe IzAna dizAmAM eka nAgadevanA maMdiranI aMdara nAgadevanI pratimA hatI, tenI aneka leke mAnatA karatA hatA. eka vakhate padmAvatI rANIe te nAgadevanI yAtrAne mATe javA sArU pratibuddhi rAjAnI AjJA mAgI. rAjAe tema karavA saMmati ApI ane tenI sAthe rAjA paNa pupAdi sAmagrI laI yAtrAne divase te nAgapratimAnA maMdiramAM AvyuM. puSpane maMDapa, puSpane mudugara ane potAnI priyAne joI rAjAe svabuddhi nAmanA uttama maMtrIne pUchayuM-"he maMtrIvarya! nArI preraNAthI name aneka rAjAonA maMdiramAM gayA che, te temAM koI ThekANe AvuM zrIratna ke A puSpano mudgara tamArA jovAmAM AvyuM che? "svabuddhi maMtrI be-"tamArI AjJAthI huM ekadA kuMbha rAjAnI pAse gayo hato tyAM tenI mallI nAme eka kanyA mArA jevAmAM AvI. strIratnamAM mukhya evI te rAjakanyAnI ApuSagraMthImAM e puSpamudragara karavAmAM AvyuM hatuM ke te 1. padmadrahamAM nivAsa karanArI lakSmI. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336] mahAkuMvarInI mAgaNI mATe AvelA dUte [ parva 6 ThaMDuM svargamAM paNa asaMbhavita che. tenA svarUpanI AgaLa cakravatInuM ratna, kAmadevanI patnI rati ane iMdrANI pramukha devIo te sarve tRNatulya che. e kuMbharAjanI kumArI ekavAra paNa jenA jovAmAM AvI hoya te amRta rasanA svAdanI jema tenA rUpane bhUlI zakato nathI. manuSyamAM ane devatAomAM te mallIkumArInA jevI koI nArI nathI. tenuM advaita rUpa vANIthI paNa agocara che." te sAMbhaLI pUrvajanmanA anurAgathI pratibuddhi rAjAe tene varavA mATe kuMbharAjAnI pAse eka dUta mokalya. te arasAmAM dharaNane jIva paNa vaijayaMta vimAnathI cyavI caMpApurImAM caMdrachAya nAme rAjA thaze. te caMpApurIne nivAsI ahaMnnaya nAme eka zrAvaka vyApAra karavAne mATe vahANumAM besI samudrayAtrA karavA nIkaLyo hato, te vakhate iMdra devasabhAmAM evI prazaMsA karI ke "ahaMnnayanA je koI draDha zrAvaka nathI. te sAMbhaLI IrSyAvAna thayelA eka devatAe samudramAM AvI kSaNavAramAM meghADaMbara sAthe utpAtanA je pavana utpanna karyo. vahANa DubavAnA bhayathI temAM beThelA vyApArIo pitapotAnA ISTadevanI mAnatA karavA lAgyA. te vakhate ahaMnnaye samAdhistha thaI paccakhANuM karyuM ke "je A vidgamAM mAruM mRtyu thAya te have mAre anazana vrata (cAre AhArano tyAga) che. te vakhate pelA deve rAkSasane rUpe AkAzamAM rahIne kahyuM ke he ahaMnaya! tuM tAro dharma choDI de ne mAruM vacana mAna; je tuM mAnIza nahIM te A vahANane ghaDAnI ThIbanI jema phADI nAkhIza ne parivAra sAthe tane A jaLajaMtuonuM bhakSya karIza." ATaluM kahetAM paNa jyAre ahaMnnaya dharmathI calita thaye nahIM, tyAre te deve tene khamA ane InTe karelI prazaMsA saMbaMdhI vArtA kahI saMbhaLAvI. pachI te zrAvakane be manahara divya kuMDaLanI joDI ApI, ghora megha ane pavanAdi dUra karI te deva aMtahita thaI ga. anukrame ahaMnnaya samudranA tIranI bhumipara utaryo ane badhuM kariyANuM laI mithilApurImAM ga. gyatAnA jANanAra ane udAra manavALA ahaMnnaye tyAM kuMbharAjAne eka kuMDaLanI joDI bheTa karI. rAjAe te kuMDaLanI joDI pitAnI priya duhitA mallIne ApI ane nIti jANanArA rAjAe ahaMnnayane satkAra karI tene vidAya karyo. tyAM junAM kariyANuM vecI ane navAM laI akaMpa buddhivALA ahaMnaya pharato pharate caMpApurImAM AvyuM. tyAMnA rAjA caMdrachAyane bIjI kuMDaLanI jeDI bheTa karI. rAjAe pUchayuM-"he zreSThI ! A kuMDaLanI joDI kyAMthI lAvyA che ?' te sAMbhaLI teNe kuMDaLa saMbaMdhI sarva vArtA kahI batAvI. te prasaMge prathama eka kuMDaLanI jeDI mallIkumArIne ApelI te vAta nIkaLatAM teNe mallIkumArInAM utkRSTa svarUpanuM varNana karavA mAMDayuM-"e mallIkumArInuM mukha je udita hoya te bhale caMdra asta thaI jAya. tenA aMganI kAMti hoya to pachI marakatamaNinI koI jarUra nathI. tene lAvaNyanuM pUra hoya te gaMgAnA jaLanI zI jarUra che? ane tenI rUpalakSmI hoya to pachI devAMganA bhale dUra rahe. he rAjana ! jeoe te ramaNIne nirakhI nathI te purUSanAM netra vRthA che. kemake jeo kadi paNa vikasita pazinIne jotA nathI, te haMsa zA kAmanA che?' te sAMbhaLI caMdrachAya rAjAe pUrva janmanA nehagathI mallIkumArIne varavAne mATe kuMbharAjAnI pAse pitAnA eka dUtane mokalyA. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 Dho] adInazatrurAjAe mallakumArInI yAcanA karavAne mokalela dUta [337 have pUraNane jIva vaijayaMta vimAnamAMthI cyavI zrAvastIpurImAM rUkRmi nAme rAjA thaye. tene dhAraNa nAme patnIthI subAhu nAme eka nAgakanyA jevI ati svarUpavAna kanyA thaI, rAjAne te ghaNI hAlI hatI, tethI cAturmAsamAM sarva parivAra sahita AdarapUrvaka vizeSa prakAre snAna karAvelI te bALA divyAlaMkAra dhAraNa karIne pitAnA pitAne praNAma karavA gaI. tene usaMgamAM besADI pitAe aMtaHpuranA sevaka (nAjara) ne kahyuM-"A kanyAnA je snAnavidhi te kaI ThekANe joyo che?" te sevaka bolya-"tamArI AjJAthI ekavAra huM mithilApurImAM gayo hato. tyAM kuMbharAjAnI putrI mallIkumArInI AyuSyagraMthimAM AthI paNa vizeSa snAnavidhi mArA jovAmAM AvyuM hatuM. he prabhu! te rAjakumArInuM svarUpa paNa nirUpama che. huM je kahIza te tamane asaMbhavita lAgaze, paNa tamAre mArAM vacanapara vizvAsa rAkhavo. tevuM strIratna pUrve mArA jevAmAM kayAMI paNa AvyuM nathI. jyArathI te jovAmAM Avela che, tyArathI bIjI strIonuM varNana karavAmAM mArI jihAe maunavrata grahaNa karyuM che, tenI AgaLa bIjI strIo nirmAlya jevI jaNAya che. kalpalatAnI AgaLa AgralatA zA hisAbamAM heya?" te sAMbhaLI rUkRmirAjAne tenA para anurAga utpanna thayo. tethI mallIkumArInI mAgaNI karavAne teNe paNa kuMbharAjA pAse eka dUtane mokalyo. vasune jIva paNa vaijayaMta vimAnathI cyavI vArANasI purImAM zaMkha nAme rAjA thaye. eka vakhate anvaye ApeluM mallI kumArInuM divya kuMDala bhAMgI gayuM, tethI tene sudhAravAne rAjAe suvarNakAre (sonI) ne hukama karyo. suvarNakAroe jaIne kahyuM ke-"he deva! ame AvuM divyakuMDaLa sudhAravAne samartha nathI. te sAMbhaLatAM ja krodha pAmIne rAjAe teone nagaramAMthI bahAra kADhI mUkyA. teo tyAMthI vArANasI nagarImAM AvyA ane tyAM zaMkharAjAnI pAse pitAne kADhI mUkavAnA kAraNamAM je vRttAMta banyuM hatuM te sarva temaNe kahI batAvyuM. temAM kuMDaLane prasaMge malIkumArInA abhuta rUpanuM varNana karavA mAMDayuM. "je padArtho bIje upamAna gaNAya che, e A bALAnI pAse upameyara tarIke gaNAya che. jema caMdra tenA mukhane upameya che, biMbaphaLa tenA heThanuM upameya che, zaMkha tenA kaMThapradezane upameya che, bisalatA be bhujAnI upameya che, vajana madhya bhAga kaTine upameya che, hAthInI sUMDha tenA urUnI upameya che, nadInI bhramarI tenI nAbhinI upameya che, paNa tenA jaghananuM upameya che, mRgalInI jaMghA tenI jeghAnuM upameya che ane kamaLa tenA hAtha paganuM upameya che." tevuM rUpa sAMbhaLI pUrvanA nehAnubaMdhavaDe zaMkharAjAe mallIkumArInI yAcanA karavA mATe eka dUta kuMbharAjA pAse mokalyA. vaizravaNano jIva paNa vaijayaMta vimAnathI evI adInaza nAme hastinApuramAM rAjA thayuM hatuM. ahIM mallIkumArIno malIkumAra nAme eka bhAI hatA, teNe kutuhALathI citrakAra 2. upamA pAmavA gya. 1. upamA ApavA yogya. B - 43 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338] cakSA paritrAjikAnuM mallakumArInI dAsIoe karela apamAna [ parva 6 ThuM pAse eka vicitra citrazALA karAvavA mAMDI hatI. temAM citaranArA citrakAromAM eka citrakAra ghaNA catura hato. phakta eka paga jovAmAM Ave to paNa tene anusAra sarva aMganuM yathAsthita citra karavAnI tene labdhi prApta thayelI hatI. eka vakhate paDadAmAMthI malIkumArInA pagane aMguThe tenA jevAmAM AvyuM, tene anusare aMgopAMga sahita mallIkumArInuM yathArtha rUpa ALakhI lIdhuM. anyadA mallakumAra te citrazALAmAM kIDA karavAne gaye, ane temAM karelAM citra jevA lAgyo, tevAmAM citramAM rahelI mallIkumArIne joI sAkSAt mallIkumArI che evuM dhArI lajajAthI tarata pAcho pharyo. te vakhate dhAtrIe kahyuM-"kema pAchA pharyA tyAre kumAra be -"ahIM mArI bena malIkumArI che, te tyAM zI rIte kriIDA karAya ?? dhAtrIe barAbara joIne kahyuM-kumAra ! A sAkSAta mallIkumArI nathI paNa e te citramAM ALekhela che, mATe pAchA Ave." tema jANI mallakumArane krodha caDyo, tethI pelA citrakArane dakSiNa hasta chedI nAkhyo ane tene pitAnA nagaramAMthI kADhI mUkyo. teNe hastinApuramAM jaI adInazatru rAjAne te vRttAMta kahyo ane pachI mallIkumArInuM varNana karavA mAMDayuM-"he rAjana ! A sarva jagatarUpa AkAzamAM caMdralekhA sadgaza te mallIkumArI jevI keI bIjI suMdara strI ke ThekANe che nahIM, thaI nathI ane thaze paNa nahi. je kaI te suMdara kanyAne joI pachI anya kanyAne jue che te mahAnIlamaNine joI kAcanA kaTakAne jue che. A jagatamAM rUpa, lAvaNya, gati ane bIjI ceSTAthI te bALA nadIomAM gaMgAnI jema sarva strIomAM mukhya che." A pramANe tenuM varNana karIne pachI citrakAre citranuM phalaka AkaSI rAjAne batAvyuM. tene joI vismaya pAmelA ane pUrva sanehathI utkaMThita thayelA rAjAe tenI yAcanA karavAne kuMbharAjAnI pAse pitAne dUta maka. abhicaMdrane jIva paNa vaijayaMta vimAnathI avI kAMpilyapura nagaramAM jitazatra nAme rAjA thayela hatuM. tenA puNyathI AkarSAIne devalokamAMthI apsarAonuM vRMda AvyuM hoya tema dhAraNuM vigere tene eka hajAra rANIo hatI. ahIM mithilA nagarImAM zekSA nAme eka vicakSaNa paritrAjikA hatI. te rAjAnA ane dhanADhaya purUSanAM gharamAM pharatI pharatI A pramANe kahetI hatI ke-"dAna karavAthI ane tIrthanA abhiSekathI thayele dharma svarga ane mokSane hetu che. e amArUM tatvavacana che." A pramANe kahetI te parivrAjikA nagaranA ane dezanA lokone potAnA dharmamAM pravartAvatI hatI. eka vakhate pharatI pharatI te kuMbharAjAnA darabAramAM jyAM mallIkumArI rahetI hatI te mahelamAM AvI caDI. tyAM prathana hAthamAM tridaMDa rAkhI, kaSAyelAM vastra dharIne te ubhI rahI. pachI darbhavaDe kamaMDalamAMnuM jaLa pRthvIpara chAMTI tenA para pitAnuM Asana pAtharIne beThI. bIjA mANasanI jema mallIkumArIne paNa te dharmopadeza karavA lAgI. te sAMbhaLI traNa jJAna dharanArA mallIkumArI belyA-"jeTalAM dAna che te sarva dharmane mATe nathI. je sarva dAna dharma mATeja thatAM hoya te bilADI ane kutArAnuM piSaNa paNa dharmane mATe thAya. jIvahiMsA jemAM rahela che evA tIrthAbhiSekathI zI rIte pavitratA Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ] cha dvatee mallIkumArInI karela mAgaNI [339 thAya? rUdhiravaDe lIMpAeluM vastra zuM rUdhiravaDe dhevAthI zuddha thAya? mATe vivekamULa dharma che, te avivekIne thatuM nathI. tevA purUSane tapasyA paNa kevaLa kalezane mATe thAya che, temAM koIpaNa saMzaya nathI." A pramANe malIkumArIe kahyuM, eTale cakSA paritrAjikA vilakhI thaI nIcuM mukha karI rahI kAraNa ke prabhunAM yuktivALAM vacanane bAdhita karavAne koNa samartha thAya? pachI "are pAkhaMDI ! AvA darbhanA Asana para besI tuM A vizvane keTalo vakhata thayAM chetare che?' ema kahI dAsIoe tene tiraskAra karyo. te vakhate cakSAe manamAM ciMtavyuM ke "rAjyasaMpattivaDe unmatta thaI gayelI A rAjakumArIkAo ane tenA chaMde vartanArA tenA parivAre mAre je tiraskAra karyo che, tenuM vaira vALavAne mATe mArI buddhi pahoMcADIne A rAjakumArI jyAM ghaNI zeka heya tenI vacamAM pheMkI dauM, arthAt ghaNI rANIovALo rAjA paraNe ema karuM, jethI e duHkhI thAya." A pramANe ciMtavI krodhathI manamAM dhamadhamI rahelI te parivrAjikA tyAMthI nIkaLIne kAMpilyapuramAM jitazatru rAjAnI pAse gaI. rAjAe meTA satkArathI tenA darzana karyA. eTale AzIrvAda ApIne te pitAnA Asana para beThI. rAjAe aMtaHpura sAthe bhaktipUrvaka tenI vaMdanA karI. teNe tyAM paNa dAna ane tIrthAbhiSekanA dharmane upadeza karyo. rAjAe kahyuM-"bhagavati! tame A pRthvI para parataMtra thayA vagara vecchAe sarvatra pharyA kare che, mATe huM tamane pUchuM chuM ke-A mArA aMtaHpuranI strIo jevI apUrva strIo tame kaI ThekANe joyelI che?" te sAMbhaLI cekSA hasatI hasatI bolI-"he rAjA! kUvAnA deDakAnI jema tame tamArA aMtaHpurane kema bahu mAne che ? mithilAnagarImAM kuMbharAjAne ghera malI nAme eka suMdara kanyAratna che. te sarva mRgAkSIomAM cUDAmaNi che. tenA mAtra eka aguMThAnI je zobhA che te devAMganA ke nAgakanyAomAM paNa jovAmAM AvatI nathI. vadhAre zuM kahuM! te manahara bALAnA zarIranA bAMdhAnI zobhA, tenuM sauMdarya ane tenA lAvaNyanI saMpatti keI judI ja che. te sAMbhaLatAMja pUrvanA sanehane lIdhe jitazatru rAjAe tenI prArthanAne mATe kuMbharAjAnI pAse eka dUta mokalyo. ahIM mallIkumArIe pitAnA pUrva janmanA mitra chAe rAjAone azekavADImAM bedha thavAnuM che evuM avadhijJAnavaDe jANIne te vADInI aMdara mahelanA eraDAnI madhyamAM manehara ratnapITha upara eka pitAnI suvarNamaya pratimA karAvIne sthApanA karI. e pratimAnA pavarAga maNivaDe adhara karyA, nIlamaNithI keza racyA, iMdranIla ane phATika maNinA lecana banAvyAM, pravALAnA hAtha paga racyA, chidravALuM (peluM) udara karyuM. tALavAnA bhAgamAM chidra karyuM ane tenI upara suvarNamaya kamaLanuM DhAMkaNuM karyuM. bIjAM sarva avayave ati ramaNIya banAvyAM, ane te pratibhAvALA oraDAnI pharatI bhIMta caNAvI. temAM tALAM dIdhelAM kamADavALAM cha dvArA karAvyAM, te dvAranI AgaLa nAnA nAnA cha eraDA karAvyA ane pratimAnI pachavADAnI bhIMtamAM eka bIjuM dvAra paDAvyuM. pachI e pratimAnA tALavA upara sarva AhArane eka eka piMDa mUkI te para suvarNa maLa DhAMkI daIne mallIkumArI pratidina bhajana karavA lAgyA. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ] kuMbharAjAe teno karela tiraskAra have je cha rAjAoe mallIkumArIne mATe pitAnA dUta mokalyA hatA, teo eka sAthe mithilApatinI pAse AvyA. sarvamAM prathama dUte kahyuM-"aneka sAmaMta rAjAo mastaka vaDe jenA caraNakamaLane mArjita kare che evA, mahA parAkramI, mahA utsAhI, rUpamAM kAmadeva jevA, saumyatAmAM caMdra jevA, pratApamAM sUrya jevA ane buddhimAM gurU jevA, sAketapuranA adhipati pratibuddhi rAjA tamArI nirdoSa kanyA mallIkumArIne paraNavAne icche che. tamAre koI bIjAne kanyA to avazya ApavI joIze, te amArA rAjAne ApIne tene svajana karavAne tame cogya che." bIjo dUta belyo-"dhuM sArA pramANu dIrgha bhujAvALA, puSTa skaMdhavALA, vizALa lecanathI zobhatA, kulIna, catura, satya pratijJAvALA, raNabhUmimAM tIvra, sarva zAstranA abhyAsI ane sarva zAmAM zrama kanAra evA caMdranI chAyA jevA zItaLa caMpAnagarInA pati caMdrachAya nAme yuvAna rAjA tamArI putrI mallIkumArIne mAge che. to tene ApavAne tame gya che." trIjA ne kahyuM-"yAcakono citAmaNi, kSatriyane ziromaNi, zaraNe chune zaraNa karavA yogya, viryavaMtamAM zreSTha, jayazrInuM krIDAgRha ane guNIjanano bagIca-rUkRmi nAme zrAvastI nagarIne rAjA tamArI kanyAne icche che mATe he rAjA! vidhie meLavelA ucita evA varavadhune vega karo, tame yogyatAne jANanArA che." cotho dUta be -"adbhuta aizvaryathI iMdranA yakSapati kuberane jItanAra, vAcALa, soMdaryamAM kAmadeva samAna, zatruonA garvane haranAra, sadAcAra rUpa mArganA vaTemArga, zAsanamAM iMdra samAna ane zaMkhanA jevA ujavaLa yazane dhAraNa karanAra zaMkha nAme kAzI nagarInA rAjA che, te tamArI pAse tamArI kanyAnI prArthanA kare che te svIkAro." pAMcamA dUte kahyuM-"he mithilApati! moTA baLavaDe hastI jeva, hAthacAlAkIvALA, mahAparAkramI, aneka raNamAM pasAra thayela, draDha hRdayavALe, sArI buddhivALo, yuvAna, kIrtirUpI velano prahaNa, guNaratnano eka rohaNAcaLa ane dIna anAtha janane uddhAra karanAra hastInApurano svAmI akrInazatru rAjA tamArI kanyA mallIkumArIne mAge che te Apa." chaThTho dUta be-"hAthIothI parvatanI jema zatruothI akaMpanIya, nadIothI samudranI jema ghaNI senAthI cAre tarapha paravarele, apratihata zaktivALA senAnIthI iMdranI je ane sarva zatruone jItanAra kAMpilyapurane adhipati jitazatru rAjA mArA mukhe tamArI kanyAne prArthe che, mATe vilaMba vagara tene Apa." A pramANe chae tenAM vacana sAMbhaLI kuMbharAjA belyA- "aprArthita vastunI prArthanA karanArAM, mUDha ane bahumAnI evA te adhama rAjAe koNa che? A mArUM kanyAratna traNa jagatamAM ziraratna che, tene paraNavAne iMdrAdika devatAonI paNa cagyatA nathI. te garIba hato ! tamArA durAzayavALA svAmIoe A manoratha vRthA karelA che, tethI zIdhra ahIthI, tame cAlyA jAo. mArA nagaramAMthI satvara nIkaLe." A pramANe tiraskAra, karelA te dUtee tyAMthI nIkaLI utAvaLA pitapotAnA svAmI pAse AvI krodharUpa agnimAM pavana jevo A saMdeze kahyo, pachI chae rAjAoe potAne sarakhe parAbhava thavAthI paraspara dUte mokalIne kuMbharAjA sAthe moTI Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 6 ThTho ] mallakumArIe pitAnA upara Azakta thayela che rAjAone Apela bela [341 laDAI karavAne nizcaya karyo. pachI cha varSadhara parvatanI jevA te cha rAjAe sainyathI pRthvIne AcchAdana karatA mithilApurI pAse AvyA. pravezane ane nIkaLavAnA dvArane rokavAmAM catura evA teoe caMdananA vRkSane sarponI jema mithilAnagarIne vIMTI laIne pharate ghere nAkhe. keTalAka divasa sudhI rahelA AvA gherAthI kheda pAmelA kuMbharAjA eka divasa te saMbaMdhI ciMtA karatA hatA, tevAmAM malakumArI tyAM AvyA. teNe kahyuM- he tAta! tame ugI thayA che tema kema jaNAe che?" eTale kuMbhArAjAe pitAne udvega thavAnuM kAraNa kahyuM. te sAMbhaLI mallIkumArI belyA-"pitAjI! gUDha purUSe mokalI pratyeka rAjAne kahe ke temane mallIkumArI ApIza. ema kahI te chae rAjAone samajAvo. ane pachI mArI pratimA jyAM rAkhelI che, tenI AgaLanA chae oraDAmAM teone sAyaMkAle veta vastra dharAvIne gupta rIte judA judA lAve." kuMbharAjAe te pramANe goThavaNa karI eTale teo AvIne tyAM hAjara thayA. pachI pelA kamADanI jALImAMthI sarvee malIkumArInI pratimA joI "aho puNyAge A suMdara lenavALI surUpa mallIkumArI ApaNe prApta karI." ema pratyakSa mallIkumArInI buddhithI pratyeka tenuM anurAgapUrvaka ciMtavana karavA lAgyA, evAmAM pratimAnI pachavADe je dvAra karAvyuM hatuM tyAMthI malIkumArIe pracchannapaNe temAM praveza karyo ane pratimA vaDe saMtAI rahIne temaNe tALavAne DhAMkavAnuM je kamaLa hatuM te pADI nAkhyuM. tatkALa prathama nAMkhelA kohI gayelA AhArane gaMdha temAMthI phurI nIkaLe. te viSTAnI durgadha je asahya hevAthI nAsikAne atyaMta bAdhA karavA lAgyA, chae kamADanI jALImAthI nIkaLIne te dugadha chae oraDAmAM phelAye. tethI chae rAjAonI nAsikAne phADI nAkhato hoya tema te apriya thaI paDaze. eTale vastravaDe nAsikAne DhAMkIne zatruothI kAyaranI jema teo tyAMthI parADa-mukha thaI gayA. te vakhate malIkumArIe aMdarathI kahyuM ke "tame parADu mukha kema thAo che?" teo belyA-ame A dUdhane sahana karI zaktA nathI." pachI mallIkumArI pragaTa thaIne bolyA- "A pratimA te suvarNanI che, paNa emAM pratidina AhArane kavaLa nakhAya che tethI tenI AvI gaMdha Ave che. to mAtApitAnA vIrya ane lehIthI utpanna thayelA garbhamAM prathama kalala (parapoTe) jevuM thaI pachI mAMsanI pezIrUpe thatAM mAtAnA karelA AhAranA satvathI banelA rasathI piSita thayelA, eAranA paDadAmAM tathA narakamAM magna thayelA ane viSTA mUtrathI vAsita evA A zarIrane mATe te zuM kahevuM! AvI rIte jenI utpatti che evA viNAnA koThArUpa, rasa, rUdhira, mAMsa, carabI, asthi, majajA ane vIryathI bharelA, mUtrane eka strota, m (baDakhA) nI masaka ane zaheranI gaTara jevA dugadhI zarIramAM zuM kAMI paNa sAra che? jema uSara jamInamAM amRtanI vRSTi paNa khAra rUpa thaI jAya, tema e zarIrane suMgadhI karavA mATe lagAvelA kapUra vigere suMgadhI padArtho paNa maLarUpa thaI jAya che. evI rIte bahAra ane aMdara bIbhatsa evA A zarIranI upara zuM vivekI purUSe jarA paNa rAga dhAraNa kare? arthAt naja kare. are mugdha rAjAo ! AjathI trIjA bhave tame mArI sAthe dIkSA laIne tapa karyo hato te kema saMbhAratA nathI?" Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342] malInAtha prabhunI che tathA kuMbharAjAe karela stuti [ parva 6 ThaMDuM - AvAM malalIkumArInAM vacana sAMbhaLIne tene vicAra karatAM te e rAjAone jAtismaraNajJAna utpanna thayuM. "ahaMtanA anugrahathI zuM na thAya ?' pachI mallIprabhue jALIvALA chae kamADa ughADI nAkhyAM. eTale te chae rAjAe pratibaMdha pAmI A pramANe kahevA lAgyA-"he bhadra! amane yAda AvyuM ke pUrva bhave ApaNe sAte mitro saMketa karI ekaThA rahIne tIvra tapa karatA hatA. he prabhu! tame amane sArI rIte bodha ApIne narakamAM paDatAM bacAvyA che, te have amAre zuM karavA che te batAve; kemake tame amArA gurU che." samaya Ave tyAre dIkSA grahaNa karo' ema kahI malIkumArIe temane vidAya karyA eTale te rAjAo potapotAnA nagaramAM gayA. te avasare kAMtika devatAoe AvI mallInAthane kahyuM ke "tIrtha pravartAvo." te sAMbhaLI prabhue jAMbhaka devatAoe pUrelA dravyathI vArSika dAna ApavA mAMDyuM. janmathI se varSa pUrNa thayA tyAre pacIza dhanuSa UMcI jenI kAyA che evA malIkumArIne kuMbha rAjA ane iMdrAdika devatAoe niSkramasava karyo. pachI jayaMtI nAme zibikAratnapara ArUDha thaI mallIprabhu sahastrAgra vana nAme uttama udyAnamAM AvyA. te udyAna keI ThekANe kRSNa IkSu (zelaDI) nA vAhathI jANe kRSNa pakSavALuM hoya ane kaI ThekANe zveta IzunA vADhathI zukala pakSavALuM hoya tevuM dekhAtuM hatuM. nAraMgInA pakava phaLavADe jANe zaNamaNiothI jaDeluM hoya, ane marUbakanA phaLathI jANe nIlamaNie bAMdheluM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. temAM zItathI pIDita evA vaTemArguo nArInA stananI jema uSNa evuM kuvAnuM jaLa pItA hatA ane vaDanA vRkSanI chAyAne sevatA hatA. jANe hemaMtalakSamInA hAsya hoya tevA vikasvara DelaranA puSpathI te zobhI rahyuM hatuM. tevA udyAnamAM jagadagurUe praveza karyo. pachI bAhya parivArane cagya evA eka hajAra purUSa ane atyaMtara parivArane yogya evI traNa strIonI sAthe mArgazIrSa mAsanI zukala ekAdazIe azvinI nakSatramAM caMdra AvatAM prAtaHkALe mallInAtha prabhue aSTama tapa karIne dIkSA grahaNa karI. te vakhate mallI prabhune mana:paryAyajJAna utpanna thayuM; ane te ja divase azoka vRkSanI nIce kevaLajJAna paNa utpanna thayuM. IMdrAdika devee traNase dhanuSya uMcA caityavRkSavaDe zejita evuM samesaraNa racyuM. temAM pUrva dvArathI praveza karI caityavRkSane pradakSiNA karI "tIya namaH" ema kahI mallI prabhu pUrva siMhAsana upara pUrvAbhimukhe beThA. tatkALa vyaMtara devatAoe bIjI traNa dizAomAM temanAM rUpa vikuvya. zrImAna caturvidha saMgha egya sthAne beThe. kuMbharAjA ane pelA che rAjAo paNa tyAM AvIne iMdranI pachavADe beThA. pachI zraddhAvaDe nirmaLa aMtarAtmAvALA devarAja (IMdra) ane kuMbharAja prabhune namaskAra karI harSavaDe A pramANe stuti karavA lAgyA "he ahaMna! jeo sAre bhAgye tamArA caraNamAM name che, teonA lalATa upara tamArA caraNanakhanAM je kiraNe paDe che, te A bhayaMkara bhavathI bhaya pAmelA prANIone Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 ThTho ] prabhue Apela dezanA [343 "rakSAnA tilaka jevA thAya che. he prabhu! tame janmathIja brahmacArI hevAthI tamAre dIkSA "paNa janmathIja che ane tethI tamAro badhe janma vataparyAyamAMja che ema huM mAnuM chuM. "he nAtha! jyAM tamArUM darzana nathI te ghara zA kAmanuM che? ane tamArA darzanathI pavitra "evuM A badhuM bhUmitaLa kalyANarUpa che. he prabhu! A saMsArarUpa zatruthI bhaya pAmelA manuSya, deva ane tiryaMca prANIone tamArUM samavasaraNa eka zaraNa ApanAra killAbhUta che.. tamArA caraNamAM sparza karyA sivAyanA bIjA je kAMI karmo che te sarva kukarmo che, teo A saMsAranI sthitinA kAraNa evAM kamane prasavyAja rare che. tamArA dhyAna vinA je "bIjAM dhyAna che te sarva durgAna che, jenAthI pitAnA taMtuthI karoLIAnI jema pitAno "AtmAja baMdhAya che. tamArA guNanI kathA vinA je kathA che te sarva duSTa kathA che, jenAthI vANIvaDe tittira pakSInI jema prANI vipattine pAme che. he jagadgurU ! tamArA caraNakamaLanI "sevAnA prabhAvathI A saMsArano ucacheda thAo athavA bhave bhave tamArI bhakti thayA karo." A pramANe stuti karIne iMdra ane kuMbha rAjA virAma pAmyA pachI caturvidha saMgha sAMbhaLavAne utsuka thavAthI mallInAtha prabhue dezanA devAne AraMbha karyo. A saMsAra svataH apAra chatAM pUrNimAnA divasavaDe samudranI jema rAgAdikathI vizeSa "vRddhi pAme che. je prANIo amaMda AnaMdane utpanna karanAra samatArUpa jaLamAM snAna kare che, teone rAgadveSarUpa maLa tatkALa dhovAI jAya che. keTI janma sudhI tIvra tapane "AcaravAvaDe prANI je karmane haNI zakato nathI, te karmane samatAnA AlaMbanathI adha kSaNamAM haNI nAkhe che. karma ane jIva je sAthe maLI gayelAM che, tene jJAnavaDe Atmanizcaya "karanAra sAdhu purUSa sAmAyikarUpa zalAkAthI judA karI de che. rogI purUSe sAmAyikanA kiraNa vaDe rAgAdika aMdhakArane nAza karI pitAmAM paramAtmasvarUpane jue che. svArtha mATe nitya vara "dharanArA prANIo paNa samatAvALA sAdhujananA prabhAvathI paraspara saneha dhare che. ISTa aniSTapaNe rahelA cetana ane acetana padArtho vaDe jenuM mana meha pAmatuM nathI te purUSamAMja samatA "kahevAya che. bahu upara gozISacaMdanano lepa kare athavA kharSathI tene cheda kare to paNa jenI manovRtti bhedAya nahIM-samAna varte tenAmAM anupama samatA che ema samajavuM. stuti karanAra tathA prIti rAkhanAra ane krodhAMdha tathA gALa ApanAra upara jenuM citta samAna varte che te purUSaja samatAnuM avagAhana kare che. jemAM kAMI homa, japa ke dAna karavuM paDe "nahIM tema chatAM mAtra samatAthIja parama nivRtti (mokSa) prApta thAya; ahA ! te kevI amUlya "kharIdI! prayatnathI kheMcelA ane kalezadAyaka rAgAdikanI upAsanA zA mATe karavI? prayatna "vagara meLavI zakAya tevuM ane manahara sukhakArI samatApaNuMja dhAraNa karavuM, pakSa hovAne "lIdhe svarga ane makSa to gupta che, paNa samatAnuM sukha te svasaMvedya hovAthI pratyakSa che, "tene koI DhAMkI zakatuM nathI. kavionA kahevAthI rUDha evA amRtapara zA mATe mohita thavuM? Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344] mallInAtha prabhune parivAra [ pa 6 ThuM "jene rasa potAnA anubhavamAM Ave che evA samatArUpa amRtanuM ja niraMtara pAna karavuM. khAdya, lehya, cuSya ane piya-e cAre prakAranA rasathI vimukha evA munie paNa hamezAM "svecchAe samatArUpa amRtarasane vAraMvAra pIdhA kare che. jenA kaMThamAM sarpa nAkhe ke maMdAra "puSpanI mALA paherAve, tathApi jene prIti ke aprIti thatI nathI te kharekharo samatAne pati che. je gUDha nathI, avArya nathI ane bIjI koI rIte jenI prApti muzkela nathI evI "eka samatAja ane ke buddhivAnane A saMsArarUpa pIDAnuM auSadha che. ati zAMta evA "gIomAM paNa eka kUra kama raheluM che ke je samatArUpa zastrathI rAgAdikanA kuLane haNI "nAkhe che. samatAno parama prabhAra prathama to e ja che ke jethI eka addha kSaNamAM pApI jane "paNa zAzvatapadane pAmI jAya che. jenA hovAthI jJAna, darzana ane cAritra e traNa ratna saphaLa thAya che ane jenA na hovAthI te traNa ratna niSphaLa thAya che, evA mahA parAkramI "samatA guNathI sadA kalyANa che. jayAre upasargo AvI paDayA hoya athavA mRtyu prApta thayela hoya, tyAre tatkALa karavA yogya ane zreSTha upAya samatAnA je bIje kaI nathI. rAga dveSane jaya karavAne IcchatA evA purUSe mekSarUpa vRkSanuM eka bIjA ane ati adbhuta sukhane ApanArUM samatApaNuM sadA dhAraNa karavuM." mallInAtha prabhunI AvI dezanAthI te cha rAjAoe pratibaMdha pAmIne dIkSA lIdhI ane kuMbharAjA vigere zrAvaka thayA malI prabhune bhiSaka vigere aThyAvIza gaNadhara thayA. prabhunI dezanA thaI rahyA pachI prathama gaNudhare dezanA ApI. bIje divase teja vanamAM rahelA vizavasena rAjAnI taraphathI prabhune parama annavaDe pAraNuM thayuM. pachI malalInAthanA caraNane namI iMdrAdika devatAo ane kuMbha vigere rAjAo potapatAne sthAnake gayA. prabhu mallInAthanA tIrthamAM iMdrAyudha sarakhA varNavALa, cAra mukhavALa, hAthInA vAhanapara besanAre, cAra dakSiNa bhujAmAM varada, parazu, trizUla ane abhayane rAkhanAre ane cAra vAmaNujAomAM bIjerUM, zakti, mudgara ane akSasUtrane dharanAre kubera nAme yakSa zAsanadevatA thaye tathA kRSNa varNavALI, kamaLanA Asana para besanArI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane akSasUtra ane be vAma bhujAmAM bIjerUM ane zakti dharanArI vairaTacA nAme zAsanadevI thaI. te baMne devatA zrI mallInAtha prabhunA zAsanadevatA kahevAya. pachI tyAMthI bhavyalakane bedha karavAne mATe grAma, Akara ane nagara vigeremAM malalInAtha prabhu vihAra karavA lAgyA. cAlIza hajAra mahAtmA sAdhuo, paMcAvana hajAra tapasvI sAcavIe, chaso ne aDasaTha cauda pUrva dhArI, be hajAra basa avadhijJAnI, sattarasa ne pacApa mana:paryavajJAnI, be hajAra ne baso kevaLajJAnI, be hajAra navaso vaikriya labdhivALA, eka hajAra ne cAra vAdalabdhivALA, eka lAkha ne trAzI hajAra zrAvake ane traNa lAkha ne sIttera hajAra zrAvikAo-ATale parivAra ekaso varSa uNA paMcAvana hajAra varSa sudhI vihAra karatAM malalInAtha prabhune thaye abhikSaka evuM nAma paNa anyatra kahela che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii munisuvratasvAmI // AAAAAAAP 100aman AAAAAnnn / In 1000000 Gooo jaganmahAmohanidrA,-pratyUSasamayopamam / munisuvratanAthasya, dezanAvacanaM stumaH / / 20 / / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ] mallInAtha prabhune prApta thayela nirvANa [ 345 mallInAtha prabhue nirvANusamaya najIka jANuM saMmetazikhare jaI pAMcaso sAdhuo ane pAMcase sAdhvIonI sAthe anazana vrata grahaNa karyuM. eka mAsane aMte phALuna mAsanI zuddha dvAdazIe yogya nakSatramAM malalInAtha prabhu te sarve sAdhu ane sAdhvIonI sAthe nirvANa padane prApta thayA. kaumArAvasthAmAM ane vrataparyAyamAM maLIne mallInAtha prabhunuM paMcAvana hajAra varSanuM AyuSya pUrNa thayuM hatuM. aranAtha prabhunA nirvANa pachI keTahajAra varSa gayA tyAre zrI mallIprabhune nirvANakALa thaye hate. mallInAtha prabhu nirvANa pAmyA pachI idro ane keTI game devatAoe AvIne zrI mallInAtha prabhune yathAvidhi nirvANamahotsava karyo. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye SaSThe parvaNi mallinAthacaritavarNano nAma SaSTha: : ! sarga 7 mo. mdyyNyNyNyNyN zrI munisuvrata svAmI caritra. jJAnarUpI kSIrasAgaranI veLA (maryAdA) rUpa ane pRthvIne pavitra karanArI zrI munisuvratanAthanI dAMtanI kAMtie dezanA samare jaya pAme che. vidvAnanI pratibhA (buddhi) ne ullAsa karavAmAM sarasvatInA teja jevuM nirmaLa zrI munisuvrata svAmInuM caritra have kahevAmAM Avaze. A jaMbudvIpanA apara videhamAM rahelA bharata nAmanA vijayane viSe caMpA nAme eka vizALa nagarI che. te nagarImAM lekottara parAkramavALe ane dIrgha bhujAvALo suraSTha nAme eka surazreSTha (IMdra) je rAjA hatA. te cAre prakAre vIra hato. dAnavaDe sarvanI rakSA karanAra havAthI dAnavIra, raNamAM utkaTa hevAthI raNavIra, AcAramAM zreSTha hovAthI AcAravIra ane zrI jainadharmamAM dhuraMdhara hovAthI dharmavIra hato. AjJA mAtrathIja sarva rAjAone te sAdhI letuM hatuM, tethI e rAjA pitAnI astravidyA azvakrIDAmAMja batAvatA hatA. raNamAM batAvate 1. arthAta rAjAone AjJA mAtrathI ja vaza karato hovAthI tene saMgrAmamAM astravidyA batAvavAne prasaMgaja Avate nahIM, B - 44 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346] vanamALAne joI sumukha rAjAnuM kAmAtta paNuM [parva da huM nahIM. vANIne niyamamAM rAkhanArA munie paNa rAtridivasa tenA guNonuM varNana karI pitAnuM vAcaMyamatva (vANIno niyama) cheDI detA hatA. ekadA hRdayane AnaMda ApanAra naMdana nAme muni te nagarInA udyAnamAM samavasaryA. temanI pAse rAjA vaMdana karavA gayo. bhaktithI vAMdIne te AgaLa beThe. muninI dezanA sAMbhaLIne surazreSTha rAjAne bhava upara vairAgyabhAvanA utpanna thaI tethI te naMdanamuninI pAse ja teNe tatkALa dIkSA lIdhI ane sAtvikaziromaNi te rAjAe yathAyogya rIte tenuM pratipAlana karyuM. ahaMtanI bhakti vigere sthAnanA ArAdhanathI tIrthakara nAmakarma upArjana karI, mRtyu pAmIne te prANata devalekamAM devatA thayA. tyAMthI cyavIne te harivaMzamAM avataryA tethI te harivaMzanI utpatti prathama kahIe chIe. - A jambudvIpanA bharatakSetramAM vatsa dezanA maMDanArUpa kauzAMbI nAme nagarI che. te nagarImAM zrIkhaMDacaMdananA rasanI jevA sugadhI yazavaDe dizAonA mukhane maMDita karanAra sumukha nAme rAjA hatA. sane jAMgulI maMtranI jema rAjAone tenI AjJA alaMdhya hatI, ane iMdranA jevuM tenuM advitIya aizvarya hatuM. sAma-sAMtvanane yogya evA purUSomAM te sAmasAMtvana karanAra hite, pitAnI jema tenuM hRdaya mRdu hatuM, ane mRtakamAM mAMtrikanI jema dAnasAdhya purUSomAM te dAna karatA hatA. leDhAmAM ayaskAMta maNinI jema te mAyAvI purUSomAM bheda karato hato, ane bIje yamarAja hoya tema daMDanIya purUSane te daMDa Apato hato. eka vakhate kAmadevane sakhA vasaMtaRtuM AvatAM sumukha rAjA krIDA karavAne mATe udhAnamAM javA cAlyuM. te gajArUDha thaIne jatuM hatuM, tevAmAM mArgamAM vIraviMdanI vanamALA nAmanI eka kamaLalocanA strI tenA jevAmAM AvI. e manahara bALAnAM stana puSTa ane unnata hatAM. bhujalatA kamaLanA jevI komaLa hatI. madhya bhAga vAnI je ala5 hato. nitaMbamaMDaLa nadItaTanI jevuM vizALa hatuM. tenI nAbhi nadInI jaLabhamarI jevI gaMbhIra hatI. urUbhAga hAthInI suMDhanA jevo hato. hAthapaga navIna suvarNa kamaLanA jevAM Arakta hatAM, bhrakuTI namelI hatI, teNe DAbe hAthe nitaMba upara suMdara vastra rAkhyuM hatuM, ane dakSiNa hAthe stana uparathI laIne uttarIyA vastra dharyuM hatuM AvI suMdara bALAne joIne sumukha rAjA kAmAtta thaI gayo. tatkALa gajeMdranI cAlane maMda karAvI manamAM vicAravA lAgyuM ke "ahA! A suMdarI keIna zApavaDe svargamAMthI bhraSTa thayelI apsarA haze! vA mUttimAna vanalakSamI ke vasaMtazobhA haze! vA kAmadevathI viga pAmelI rati haze! vA pRthvI para AvelI nAgakumArI haze! athavA vidhAtAe kautukathI A strIratna banAvyuM haze !" AvI rIte ciMtavatA rAjAe potAne hAthI tyAMne tyAM Amatema pheravavA mAMDyo, paNa jANe koInI rAha jotA hoya tema te AgaLa cAle nahIM. eTale "he rAjA! sarva sinya AvI gayuM che; chatAM tame adyApi kema vilaMba kare che?' evI rIte bhAvane jANavAnI IcchAvALA maMtrIe rAjAne pUchayuM. AvAM maMtrInAM 1. daMDa karavA yogya. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ma ] vanamALAne joI sumukha rAjAnuM kAmArtApaNuM [347 vacanathI pitAnA cittane mAMDamAMDa sthira karI rAjA yamunA nadIne kinAre rahelA moTA udyAnamAM Avya; paraMtu e bALAe tenuM citta harI lIdhuM hatuM tethI manohara maMjarIvALA AmravanamAM, nAcI rahelA navapalavavALA azaka vanamAM, bhramarAonA samUhathI AkuLa evA berasalInA khaMDamAM, jenAM patro paMkhA jevAM che evA kadalI vanamAM, vasaMtalakSmInI kaNikA jevA kareNanA vanamAM ane bIjA koI paNa ramaNIya sthaLamAM tene jarA paNa prIti utpanna thaI nahIM. AvI rIte rAjAnuM mana udvega pAmeluM joI sumati nAmane maMtrI ke je rAjAnA manebhAvane jANatuM hatuM, teNe ajANyo thaI rAjAne pUchyuM-"he nAtha! manane vikAra ke zatruone bhaya e be zivAya rAjAne meha thavAmAM trIjuM kAMI paNa kAraNa saMbhavatuM nathI. temAM parAkramathI jagatane dabAvanAra evA tamane zatruthI bhaya hovAne te saMbhava ja nathI; tethI je kAMI manane vikAra thavAnuM kAraNa hoya ane te je gupta rAkhavA cagya na hoya to mane kahevAne yogya che." rAja be-"he maMtrI ! niSkapaTa zaktivALA evA tamArAthIja meM zatruone vaza karyA che, temAM A mArI bhujAo to mAtra sAkSIrUpa che, te have nizcaye khAtrI che ke mArA manevikArane paNa upAya karavAne tame zaktimAna che, tethI zAmATe huM tamane te na jaNAvuM? sAMbhaLe, hamaNAM huM ahI AvatuM hatuM te vakhate mArgamAM sarva strIonAM sarva svarUpane luMTanArI koI aMganA mArA jevAmAM AvI che, teNIe mArA cittane harI lIdhuM che, tethI huM kAmAtura thaIne pIDAvuM chuM; mATe tene gya upAya karo." maMtrI be -"he prabhu! te upAya mArA jANavAmAM AvyuM che. te vIrakuviMdanI vanamALA nAme strI hatI. tene huM satvara tamane meLavI ApIza. mATe tame hAla te parivAra sAthe svasthAnake jAo." AvAM maMtrInAM vacana sAMbhaLI rAjA rogavALAnI jema manathI rahita hoya tevI rIte zibikAmAM besI te vanamALAnuM ja ciMtavana karate svasthAnake gaye. pachI sumati maMtrIe vicitra upAya jANavAmAM paMDitA AtreyI nAme eka paritrAjikA hatI tene vanamALAne mATe mokalI. AtreyI tatkALa vanamALAne ghera gaI. vanamALAe vaMdanA karI eTale e parivAjikA AzISa ApIne bolI-"he vatsa! himaRtumAM padminInA jema tuM nisteja kema lAge che? divase caMdrakaLAnI jema tArA gAla phIkkA kema paDI gayA che? zUnya draSTine lIdhe jANe koI ciMtAmAM hoya tema kema jaNAya che? teM mane prathama ghaNIvAra tArUM duHkha kahyuM che, te chatAM Aje kema kahetI nathI?" te sAMbhaLI vanamALA niHzvAsa mUkI aMjaLi joDIne bolI "bhadra! jemAM svArtha sare durlabha che evI mArI kathA zuM kahuM ! eka gadheDI kyAM ane uccazravA azvarAja kayAM! zRMgAlanI yuvati kayAM ane kezarIsiMhane kizora kayAM! bIcArI cakalI kayAM ane pakSIone rAjA garUDa kyAM! tema hu kuviMda jAtinI strI kayAM ane te durlabha prANavallabha kayAM? kadi upara kahelane yoga keI devage paNa thAya, paraMtu hInajAtivALI evI mArI sAthe temane saMga svapnamAM paNa asaMbhavita che." Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348] vanamALAne prApta karavA maMtrIe mokalela paMDitA AtreyA [ parva 6 ThuMThuM AtreyI belI-"tArA arthane saMpAdana karI dauM. maMtrataMtra jANanArane ane puNyavaMtane asAdhya zuM che?' vanamALA bolI-"he mAtA! Aje mArgamAM hAthI upara besIne jatA ane jANe pratyakSa kAmadeva hoya tevA dekhAtA rAjAne meM joyA che, caMdananA pravAha jevA temanA darzanathI paNa mArA dehamAM te tIvra kAma javara pragaTa thaye che. he bhagavati ! takSaka nAganA mAthAnA maNinI jema mArA kAma javarane haranAro tene samAga muja rAMka strIne durlabha che, te temAM tame zuM karI zakaze?" AtreyI belI-"vatsa! huM maMtrabaLathI deva, daitya, caMdra, sUrya ane vidyAdharane paNa AkarSa: te te rAjA zA hisAbamAM che? he anaghe! huM prAtaHkALe rAjAnI sAthe tAro vega karAvIza. je te na thAya te mAre vaLatA agnimAM praveza kare; mATe tuM dhIraja rAkhaje." A pramANe vanamALAne AzvAsana ApI parivrAjikA tyAMthI cAlI nIkaLI, ane rAjAne mATe prAyaH siddha karele artha teNe sumati maMtrIne kahyuM. maMtrIe rAjAne te vAta kahIne AzvAsana ApyuM, "ghaNuM karIne pyArI strIne meLavavAnI pratyAzA paNa sukhane mATeja thAya che." prAtaHkALe AtreyIe jaIne vanamALAne kahyuM ke "meM sumukha rAjAne tArA premamAM joDI dIdho che, mATe he vatsa! uTha, hamaNAMja rAjAnA maMdiramAM jaIe. tyAM jaIne rAnI jema rAjAnI sAthe tuM sukhe krIDA kara." vanamALA tarataja AtreyInI sAthe rAjagRhamAM gaI. rAjAe anurAgathI tene aMtaHpuramAM rAkhI ane pachI krIDAvana, nadI, krIDAvApI ane kriIDAla vigeremAM vihAra karatA sumukha rAjA tenI sAthe viSayasukha anubhavavA lAge. have pele virakuvida vanamALAnA viyegathI bhUta vaLagyuM hoya, gAMDa thaye hoya ke unmatta thayela hoya tema cAre tarapha bhamavA lAge. tenAM sarva aMga dhULithI dhuMsarAM thaI gayAM hatAM, jINuM vastranA kaTakA paheryA hatAM, mAthAnA keza visaMsthala hatA, rUMvADA ane nakha lAMbA vadhyA hatA, ane keLAhaLa karatA bALakothI viMTAyele te pharate hate. "he vanamALA ! he vanamALa! tuM kyAM che? mane darzana Apa. are priyA ! teM A niraparAdhIne ekadama kema tyAga karyo? athavA je mazkarImAM tyAga karyo hoya te have lAMbe kALa Ama karavuM ucita nathI, athavA tArA rUpathI lubdha thayelA keI rAkSa, yakSa ke vidyAdhare tArUM haraNa kareluM haze? are ! A nibhaMgI evA mane dhikkAra che!" A pramANe vAraMvAra nagaramAM ceka ceka, trIke trIke ane zerIe zerIe pharIne e virakuviMda rAMkanI jema kALa nigamana karavA lAgyA. eka vakhate vAnaranI jema bALakothI vIMTAyele te tevI rIte bolatAM bolatA rAjAnA gRhAMgaNamAM AvI caDhayo. tyAM nirmAlya mAlyane dharatA ane pizAce vaLagya hoya te dekhAto te virakuviMda kautuka jovAmAM utkaMThita evA rAjakothI vIMTAI vaje. moTA tALIonA nAda sAthe maLela tenI pachavADe lAgelA lokone mATe keLAhaLa sumukha rAjAnA sAMbhaLavAmAM Avyo, tethI A zuM haze? evI jijJAsAthI rAjA vanamALAnI sAthe tene jovA pitAnA AMgaNAmAM Avyo. vikRti bharelI jenI AkRti thaI gaI che te, malIna, zUnya manavALe thaI gayele, lekae tiraskAra karAte, rajathI bhareluM ane "he vanamALA ! he vanamALA! Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ma ] vanamALAnA vigathI virakuviMdanI thayela duHkhI sthiti [ 349 tuM kayAM gaI ?" ema vAraMvAra bolato e tene jaI vanamALA ane rAjA sumukha vicAra karavA lAgyA- "ahA! nirdaya caMDALanI jema ApaNe durazIlI Aoe A ghaNuM nirdaya kAma karyuM A vizvAsu garIba mANasane ApaNe ThagI lIdhuM che. Ane jevuM bIjuM kaIpaNa pApa utkRSTa nathI, ane ApaNeja sarva pApIomAM utkRSTa chIe. vizvAsaghAtI purUthI paNa ApaNe caDIAtA chIe ke A jIvatAM chatAM maraNa pAmelAnI jevA garIba mANasane herAna karIe chIe. A viSayalaMpaTapaNane vAraMvAra dhikkAra che ! A tIvra pApakarmathI avivekImAM ziromaNi evA ApaNane jarUra narakamAM paNa sthAna maLavAnuM nathI. te mahAtmAone dhanya che ke jeoe sarvadA jiteMdriya thaI pariNAme duHkhanuM kAraNa evuM viSayasukha choDI dIdhuM che. jeo aherAtrI jinadharmane sAMbhaLe che, Acare che ane vizvopakAra kare che teo vivekathI vaMdanA rogya che." A pramANe pitAnI niMdA karatA ane dhamaSTa jIvonI prazaMsA karatA te sumukha ane vanamALAnI upara AkAzamAMthI akasmAt vijaLI paDI ane teNe temanA prANa harI lIdhA. paraspara snehanA pariNAmathI ane prApta thayelA zubha dhyAnathI mRtyu pAmIne te baMne harivarSa kSetramAM jugalI ApaNe utpanna thayA. mAtApitAe hari ane hariNuM evAM temanAM nAma pADyAM. pUrvajanmanI peThe teo ahIM paNa pAchA rAtridivasa sAthe rahenArA daMpatI thayA. dasa prakAranA kalpavRkSethI Icchita artha saMpAdana karatA karatA teo devatAnI jema sukha vilasatA rahevA lAgyA. rAjA rANI vidyutpAtathI mRtyu pAmyA te joIne virakuviMde mahA dustapa evuM bALa tapa AcaryuM". prAMte mRtyu pAmIne saudharma kalpamAM te kilviSika (malIna) devatA thaye. tyAM avadhijJAnavaDe teNe pitAne pUrva janma ane pelA harihariNe nAme jugalIAne joyA. temane jotAM ja tenAM netra roSathI rAtAM thaI gayAM, ane AkRti bhrakuTInA bhaMgathI bhayaMkara thaI gaI. pachI yamarAjanI jema tene saMhAra karavAne Icchato hoya tema te hariharSa kSetramAM Avyo. teNe vicAra karyo ke "A baMne strI purUSa mAre vadhya che, paNa jo ahIM mArIza to kSetranA prabhAvathI te avazya svarge jaze; A sthAna akALe mRtyu thavAthI paNa durgati ApatuM nathI, mATe mArA pUrvajanmanA dveSI A baMnene ahIMthI bIje sthAnake laI jAuM." A nizcaya karI te deva kalpavRkSanI sAthe tene tyAMthI upADIne A bharatakSetranI aMdara caMpApurImAM lAvyuM. te vakhate te nagarImAM ikvAku vaMzane caMdrakAti nAme rAjA aputra maraNa pAmyo hato, tethI rogIo jema AtmAne zedhe, tema te rAjAnA pradhAne rAjyane lAyaka keI purUSane cAre tarapha zepamAM hatA. te vakhate devasamRddhithI sarva lekane vismaya pamADate jANe teja puMja hoya te te deva AkAzamAM rahIne be-"rAjyane mATe ciMtA karanArA he pradhAno ane sAmaMto ! tamAro rAjA aputra maraNa pAmela che, tethI tame kaI rAjAne Icche che. te tamArA puNyathI prerAyele huM hamaNAMja A hari nAme eka jugalI ane Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350] jugalIAone caMpApurImAM laI javA [pavuM 6 ThuM harivarSa kSetramAMthI ahIM lAve chuM; A hariNI nAme tenI sahaja patnI che ane teone AhAra karavAne mATe A kalpavRkSa paNa huM ahIM lAvela chu. zrIvatsa, matsya, kalaza, vaja ane aMkuzAdika lAMchanavALo ane jenAM kamaLa jevAM locana che. evo A hari AjathI tamAre rAjA thAo. A jugalIAne tamAre kalpadrumanA phaLa sAthe pazupakSInuM mAMsa ane madyane AhAra Apa." tenAM A vacane kabula karIne te maMtrIe te devane praNAma karI baMne jugalIAne rathamAM besADI rAjamaMdiramAM laI AvyA. pachI sarva sAmata ane maMtrIoe ekaThA thaIne brAhmaNe, bhATe ane gaMdharvonAM gIta sAthe harine rAjyAbhiSeka karyo. te devatAe pitAnI zaktithI temanuM AyuSya TUMkuM karyuM ane dehanI paNa so dhanuSya mAtra ucAI rAkhI. pachI kRtArtha thaIne aMtardhAna thaI ga. zrI zItalanAtha prabhunA tIrthamAM e harirAjA thaye, tenAthI cAlele vaMza pRthvImAM harivaMza nAmathI prakhyAta thayo. harirAjAe samudra jenI kaTimekhalA che evI pRthvIne sAdhI lIdhI, ane lakSmInA jevI aneka rAjAonI kanyAone para. keTalAka kALa gayAM pachI e harine hariNIthakI vizALa chAtIvALo pRthvIpati nAme eka putra thaze. aneka prakAranAM pApakarmone upArjana karIne hari ne hariNI sAthe mRtyu pAmI narake gayA. tyAra pachI tene putra pRthvIpati rAjA thaye. cirakALa rAjya karI mahAgiri nAmanA putrane rAjayapara besADI tapasyA karIne pRthvIpati svarge gaye. mahAgiri rAjA rAjaya karI anukrame himagiri nAmanA putrane rAjyapara besADI tapasyA karIne mokSapadane pAmyA. pachI himagirie rAjya karI pitAnA jyeSTha putra vasugirine rAjyAne abhiSeka karI dIkSA laIne mokSasthAna prApta karyuM. vasugiri paNa pitAnA sthAna upara giri nAmanA putrane besADI dIkSA laI karma khapAvI zivapada pAmyA. girirAjA paNa mitragiri nAmanA putrane rAjyapara besADI dIkSA laIne varge gaye. evI rIte anukrame harivaMzamAM aneka rAjAo thayA, temAM keTalAka tapasyA karIne mokSe gayA ane keTalAka svarge gayA. A bharatakSetrane viSe magadha dezanuM maMDana ane pRthvIne svastika (sAthIA) rUpa rAjagRhI nAme nagara che. temAM pratyeka gharamAM yuvAna strI purUSanA ratikrIDA karatAM tuTI gayelA muktAhAranA metIone prAta:kALe dAsIo vALI nAkhatI hatI. tyAM ghera ghera gheDAe, ghera ghera dayAdAna, ghera ghera citrazALA ane ghera ghera raMgazALAe virAjatI hatI. haMsone sarovaranI jema ane bhramarAeAne puSpamALAnI jema e nagara mahAmunione paNa sadA sevA karavA cogya hatuM. te nagaramAM harivaMzamAM muktAmaNi jevo nirmaLa ane ugra teja vaDe sUrya samAna sumitra nAme rAjA thaye. e rAjA duvinItane zikSA karanAra, jayalakSamIne varanAra, pitAnA vaMzane unnata karanAra ane sarva rAjAne tAbe karanAra hatuM. jANe navame diggaja hAya, AThama kulagiri hoya athavA bIje zeSanAga hoya tema te pRthvIne dhAraNa karatA hatA. jinAgamamAM Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga 7 ] munisuvrata svAmIne janma [ 351 jema sarva seya vastu dekhAya tema tenAmAM audArya, vairya ane gAMbhIrya pramukha sarva guNa dekhAtA hatA. harine pazvAdevInI jema tene padmAvatI nAme pRthvIne pavitra karanAro rANI hatI. caMdrarekhAthI AkAzalakSamInI jema sarva jagatane netrAnaMda ApanArI e rANIthI rAjalakSamI zebhatI hatI. sugaMdhI cUrNathI vastranI jema pitAnA zILAdika guNanI sugaMdhathI teNe rAjAnuM citta suvAsita karyuM hatuM. AkAzamAM tArAgaNAnI jema tenA guNagaNunI saMkhyA karavAne bRhaspati paNa samartha nahote. anurAgathI jagamapaNane prApta thayelI jANe pRvI hoya tevI e rANI sAthe sumitra rAjA uttama bhega bhegavate hate. ahIM prANataka5mAM suraSTha rAjAne jIva je devatA thaye have teNe surasAgaramAM magnapaNe pitAnuM AyuSya pUrNa karyuM. zrAvaNa mAsanI pUrNimAe caMdra zravaNa nakSatramAM AvatAM tyAMthI cyavIne te padmAvatI devInI kukSimAM avataryo. te samaye sukhe sutelI padmAvatI devIe rAtrinA zeSa bhAge tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahA svapna joyAM. anukrame jayeSTha mAsanI kRSNa aSTamIe zravaNa nakSatramAM kUrmanA lAMchanavALA ane tamAlanI jevA zyAma kAMtivALA putrane temaNe janma Apyo. dikumArIeAe AvI bhaktithI sUtikarma karyuM pachI iMdra AvIne e vazamAM tIrthakarane merUgiripara laI gayA. prathama zakaiMdranA ullaMgamAM beThelA prabhune saTha ikoe pavitra tIrtha jaLavaDe janmAbhiSeka karyo. pachI IzAnaMdranA usaMgamAM prabhune besADI snAtra pUjAdi karIne zakedra A pramANe stuti karavA lAgyA- he prabhu! bhramararUpI amee Aje A avasarpiNI kALarUpa sAvaramAM kamaLa jevA "tamane sArA bhAgye ghaNe kALe prApta karyA che. he deva! atyAre tamArA staMtrathI, dhyAnathI "ane pUjAdikathI amArAM vANuM, mana ane zarIre kalyANakArI phaLa meLavyuM che. he nAtha! "jema jema tamAre viSe mArI bhakti vizeSa vizeSa thAya che, tema tema mArAM pUrva karmo laghu laghu thatAM jAya che. he svAmI! mahA puNyanuM kAraNa evuM tamAruM darzana je amane na thayuM "heta to ame ke je avirata chIe temane janma badhe nirarthaka thaI jAta. he prabhu! tamArA "aMganA sparzathI, tamArI stuti karavAthI, tamArA nirmAlya suMghavAthI, tamArA darzanathI "ane tamArA guNagAna sAMbhaLavAthI amArI pAMce iMdriya kRtArtha thaI gaI che. varSARtunA meghanI jema netrane AnaMda ApanAra ane nIlaratna jevI kAMtivALA tamArAvaDe A merUgirinuM zikhara zobhe che. ke tame mAtra bhAratavarSamAM rahyA cho te chatAM sarva ThekANe "vyApta thayelA jaNAo che; kemake sarva sthAnake rahelA prANIonA bhavanI pIDAne tame "nAza kare che. ahIMthI avanakALe paNa mane tamArA caraNanuM smaraNa thaje. kAraNa pUrva "janmanA saMskArathI bhavAMtaramAM paNa te (maraNa) ja mane thayA kare." A pramANe vazamA ahaMtanI stuti karI temane laIne I pAchA padmAvatI devInI pAse jema hatA tema mUkI dIdhA. prAtaHkALe sumitra rAjAe prabhune janmotsava karyo. jemAM Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 ] prabhunI zake ke karela stuti ane dIkSA [parva 6 ThuM kArAgrahamAMthI aparAdhIone mikSa karI ane dravyanAM dAna ApI lokone prasanna karyA. jyAre e prabhu garbhamAM hatAM tyAre temanI mAtA muninI jema sutratA (sAra vatavALA) thayA hatA, tethI pitAe temanuM munisuvrata evuM nAma pADyuM. trividha jJAnavaDe jemane AtmA pavitra che evA prabhu lekamAM bALakrIDathI ajJAna nATaya karatAM anukrame moTA thayA. yauvanavaya prApta thatAM prabhunI viza dhanuSyanI kAyA thaI. pitAe temane prabhAvatI vigere rAjaputrIonI sAthe paraNAvyA. munisuvrata svAmIne prabhAvatI devathI pUrva dizAmAM rAMdranI jevo suta nAme eka kumAra thaye. sADAsAta hajAra varSo gayA pachI prabhue pitAe AropaNa karelA rAjyabhArane grahaNa karyo. pRthvInuM pAlana karatAM paMdara hajAra varSe nirgamana thayAM, tyAre prabhunA jANavAmAM AvyuM ke have bhAgya karmane kSaya thayela che. tevAmAM kAMtika devatAoe AvI vijJapti karI ke " svAmI ! tIrtha pravartAvo." eTale prabhue vArSika dAna ApavA mAMDyuM. kSatriya vratarUpa dhanane dhAraNa karanAra ane nyAyarUpa kamaLamAM bhramara samAna pitAnA putra suvratane prabhue rAjyapara besADyo. pachI devatAoe ane suvratarAjAe jemane niSkramaNatsava karela che evA munisuvrata prabhu eka sahastra purUSAe vahana karavA evI aparAjitA nAmanI zibikA5ra ArUDha thaI nIlaguhA nAmanA udhAnamAM AvyA. te udhAna navIna kaLionA ughaDavAthI jANe dAMtALAM hoya ane navapalphanA dekhaThavathI jivA kADhatAM hoya tevAM AmravRkSethI bhatuM hatuM; Ama tema pavane uDADelA jINuM patranA marmara zabdathI AkAzamAM jatI evI vasaMtasaMpattine belAvatuM hatuM, siMduvAra puSpanI anivArya zobhAne joI zakatA na haiya tema mada rahita thayelA DolaranAM pu temAM rahelAM hatAM, ane udaya pAmatA damanaka puSpanA sugaMdhathI te vizeSa samRddhivAna lAgatuM hatuM. evA udyAnamAM jaI phAlgana mAsanI zukala dvAdazIe zravaNa nakSatramAM pAchale pahere eka hajAra rAjAonI sAthe prabhue chaThTha tapa karIne dIkSA grahaNa karI. trIje divase rAjagRhI nagarImAM brahmadatta rAjAne ghera munisuvrata prabhue kSIrAnavaDe pAraNuM karyuM. devatAoe tyAM vasudhArAdi pAMca divya pragaTa karyA. brahAdatta rAjAe prabhunA caraNane sthAne eka 2tnapITha 2cAvI. pachI niHsaMga, mamatA rahita ane sarva pariSahAne sahana karatAM prabhue agyAra mAsa sudhI vihAra karyo. pAchA pharIne vihAra karatAM karatAM nIlaguha udyAnamAM AvyA. tyAM caMpakavRkSanI nIce pratimA ne rahyA. phAlagana mAsanI kaNa dvAdazIe caMdra zravaNa nakSatramAM AvatAM ghAtakarmanA kSaya thavAthI prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. iMdrAdika devatAoe AvI base ne cAlIza dhanuSya uMcA azoka vRkSavALuM samavasaraNa racyuM. temAM praveza karI caityavRkSane pradakSiNA daI "tIya nama:, ema bolI prabhu siMhAsana upara bIrAjyA. vyaMtara devatAo bIjI traNa dizAomAM prabhunAM pratibiMba vikuvva. zrImAn caturvidha saMgha yogya sthAne beThe. prabhune samavasaryA jANI suvrata rAjA tyAM AvyuM ane svAmInA caraNamAM namI iMdranI pachavADe beThe. pachI iMdra ane suvrate prabhune namI lalATa upara aMjali jeDI bhaktigarbhita stuti A pramANe karI- Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ] prabhune prApta thayela kevaLajJAna [353 "he jagatpati! je tamArA guNenuM varNana karavAne amArA jevA paNa taiyAra thAya che, "te tamArA caraNudarzanane ja prabhAva che. he paramezvara! dezanA samayamAM zAstrarUpa vatsane prasava ApanArI tamArI vANIrUpa gAyane ame vaMdanA karIe chIe. jema cIkaNA padArthanA nathI pAtra paNa cIkaNuM thAya che, tema tamArA guNane grahaNa karavAthI mANasa paNa tatkALa guNa "thaI jAya che. jeo anya karmane tyAga karI tamArI dezanA sAMbhaLe che, teo kSaNavAramAM "pUrvakarmone paNa tyAga kare che. he deva! tamArA nAmarUpa rakSAmaMtrathI saMvarmita thayelA A "jagatane have pachI pAparUpa pizAca vaLagI zakaze nahIM. he nAtha! vizvane abhaya ApanAra "evA tame vidyamAna chatAM have kaIne kAMI paNa bhaya nathI; paNa jyAre ame amArA "sthAnamAM jaIzuM tyAre tamAro viroga thaze te amane bhaya che. he svAmI! tamArI pAse zAzvata varathI aMdha thayelA bahiraMga zatrueja mAtra zamI jAya che ema nahi paNa aMtaraMga zatruo je kAma krodhAdi che te paNa zamI jAya che. he prabhu! tamArA nAmanI smRti ke "je A leka ane paralokanA vAMchita manorathane ApavAmAM kAmadhenu tulya che te huM game tyAM "huM te paNa mane prApta thayA karaje." A pramANe iMdra ane suvrata rAjA stuti karIne viramyA eTale prabhue sarva jIvane bodha ApavA mATe dharmadezanA ApavA mAMDI. kSAra samudramAMthI ratnanI jema A saMsAramAMthI uttama sArarUpa dharmane grahaNa karo. "te dharma saMyama, satyavacana, pavitratA, brahmacarya, niSkacanamaNuM, tapa, kSamA, mRdutA, "saralatA ane mukti e daza prakAre che pitAnA dehamAM paNa IcchA rahita, pitAnAomAM paNa mamatAe varjita, namaskAra karanAra ane apakAra karanAra prANI upara niraMtara samadaSTi rAkhanAra, nitya upasarga tathA pariSahene sahana karavAne samartha, nitya mithyAdika bhAvanA "yukta hRdayavALe, kSamAvAna, vinayI, iMdriAne damanAra, gurUzAsanamAM zraddhALu ane jAti "vigere guNothI saMpanna evo prANuM yatidharmane mATe gyatAvALo che. samakita mULa pAMca "aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata ema bAra prakAre grahasthano dharma che "1 nyAyathI dravyopArjana karanAra, 2 ziSTAcAranI prazaMsA karanAra, 3 sarakhA kulazIlavAna ane bIjA gotravALAnI sAthe vivAha saMbaMdha joDanAra, 4 pApathI ahInAra, 5 prasiddha "dezAcAra AcaranAra, 6 kadipaNa avarNavAda nahIM belanAra, temAM paNa rAjAdikanA vizeSa "avarNavAda nahIM bolanAra, 7 ati prakAza ke ati gupta nahIM tevA, sArA pADozavALA "ane aneka nIkaLavAnA mArga vagaranA gharamAM nivAsa karI rahenAra, 8 sAdAcArI purUSonI " sAthe saMga rAkhanAra, 9 mAtApitAnI pUjA karanAra, 10 upadravavALA sthAnano tyAga karanAra, 1 bakhtaravALA. 2 jAtivaira. 3 sarvathA hiMsAtyAga. 4 bhAva pavitratA-adatta-bhAga 5nirlobhatA. B - 45 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354] prabhue Apela dezanA [ parva 6 phU 11 niMdita kAryamAM nahIM pravanAra, 12 AvakanA pramANamAM kharca karanAra, 13 dravyanI "sthiti pramANe veSa rAkhanAra, 14 ATha prakAranA buddhinA guNe yukta, 15 haMmezA dharma sAMbhaLanAra, 16 ajIrNamAM bhejanane tyAga karanAra, 17 pAcanazakti pramANe vakhatasara bhojana karanAra, 18 ekabIjAne bAdha na kare tevI rIte traNe vaga (dharma, artha, kAma) "ne sAdhanAra, 19 atithine, sAdhune ane dIna purUSano yathAgya satkAra karanAra, 20 kadi paNa durAgraha nahIM karanAra, 21 guNa upara pakSapAta rAkhanAra, 22 dezakALane anucita "AcAraNa tajI denAra, 23 svaparanA baLAbaLane jANanAra, 24 sadAcArI ane jJAnavRddhanI "pUjA karanAra, 25 piSya varganuM piSaNa karanAra, 26 dIrghadazI, 27 vizeSa jANanAra, 28 "kRtajJa, 29 kapriya, 30 lajajAvAna, 31 dayALu, 32 saumya, 33 paropakAra karavAmAM tatpara, "34 aMtaraMga cha zatruonA vagano parihAra karanAra ane 35 iDhione vaza rAkhanAra"e purUSa gRhasthadharmane che (arthAt A mArgAnusArInA 35 guNane dhAraNa karanAra "prANa gRhIdharma-samakita mULa bAravrata grahaNa karavAne yogya che). A saMsAramAM manuSya"janmanI sAphalyatAne IcchanAro purUSa je yatidharma levAne azakta hoya te teNe sadA "zrAvakadharma Acaravo." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaTae dIkSA lIdhI ane keTalAka zrAvaka thayA. ahatanI dezanA saphaLa ja hoya che. munisuvrata prabhune iMdrAdika aDhAra gaNadhara thayA. prabhu dezanAthI virAma pAmyA eTale Idra gaNadhare dezanA ApI. temanI dezanA paNa virAma pAmyA pachI prabhune vaMdanA karI idra ane suvrata vigere jana tipitAne sthAnake gayA. te prabhunA tIrthamAM traNa netravALe, cAra mukhavALa, vetavaNa, jaTAdhArI, vRSabha para besanAre, cAra dakSiNa bhujAmAM bIrUM, gadA, bANa tathA zakti ane cAra vAma bhujAmAM nakuLa, akSasUtra, dhanuSya ane parazu dhAraNa karanAra varUNa nAme yakSa zAsanadevatA thaye; temaja gauravaNa, bhadrAsana para besanArI, be dakSiNa bhujAmAM varada ane akSasUtra ane be vAma bhujAmAM bIruM ane trizUla dharanArI naradattA nAme zAsanadevI thaI e banne munisuvrata svAmInA tIrthamAM zAsanadevatA kahevAyA. ekadA e baMne zAsanadevatA jemanI sAnidhyamAM rahelA che evA prabhu pRthvI para vihAra karatAM karatAM bhRgukaccha (bharUca) nagare samavasaryA. te nagarano rAjA jitazatru jAtivaMta azva upara caDhI prabhune vaMdanA karavA AvyA ane dezanA sAMbhaLavA beThe. te vakhate jitazatru rAjAne je azva hatuM teNe paNa romAMcita thaI uMcA karNa karI prabhunI dezanA sAMbhaLI. dezanane aMte gaNadhare prabhune pUchyuM ke svAmI! A samavasaraNamAM atyAre dharmane koNa 1 piSaNa karavA yogya strI, putra, kuTuMba parivArAdi. 2 kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara athavA bIjAM che. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 7 ma ] jitazatru rAjAnA ane pUrvabhava [ 355 pAmyuM?" prabhu bolyA-A samavasaraNamAM jitazatru rAjAnA jAtivaMta azva vagara bIju koI dharmane pAmyuM nathI." te sAMbhaLI jitazatru rAjAe vismayathI pUchayuM-"he vizvanAtha ! e azva keNu che ke je dharmane prApta thayo?" prabhue tenI nIce pramANe kathA kahI- pavinIkhaMDa nagaramAM pUrve jina dharma nAme eka zreSThI zrAvaka hate. sarva naramAM agresara sAgaradatta nAme tene eka mitra hato. te bhadrakapaNathI pratidina tenI sAthe jinacaityamAM Avate. eka vakhate sAdhuonI pAsethI teNe sAMbhaLyuM ke "je ahaMta prabhunAM biMba karAve te janmAMtaramAM saMsArane mathana kare tevA dharmane pAme. te sAMbhaLI sAgaradatta eka suvarNanuM ahaMta biMba karAvI moTI samRddhithI sAdhuonI pAse tenI pratiSThA karAvI. sAgaradatta prathama mithyAtvI hatuM tethI teNe te nagaranI bahAra pUrve eka moTuM zivAlaya karAvyuM hatuM. uttarAyaNanuM parva AvatAM sAgaradatta tyAM gaye. tyAM zivapUjake dhRtapUjAne mATe prathama saMcaya karI rAkhelA Tharela ghInA ghaDAo tvarAthI kheMcatA hatA. ghaNuM divasa thayAM paDI rahelA te ghaDAnI nIce piMDAkAra thaIne ghaNI udhaIo cATelI hatI. te ghaDA levAthI mArgamAM paDI hatI. Ama tema cAlatAM pUjakathI te udhaIne cagadAtI joI sAgaradana dayA lAvI tene vastrathI dUra karavA lAgyuM. te vakhate "are ! zuM tane peLIA yatioe A navI zikSA ApI che?' ema bolatA eka pUjArIe paganA baLathI ghA karIne te sarva udhaIne vizeSa cagadI nAMkhI. sAgaradatta zeThe vilakhA thaI tene zikSA thAya evuM dhArI pUjArIonA mukhya AcAryanA mukha sAmuM joyuM. AcAryuM paNa te pApanI upekSA karI, eTale sAgaradatte vicAryuM ke "A nirdaya pApIone dhikkAra che. je A dArUNa hRdayavALA purUSo potAnA AtmAne ane yajamAnane durgatimAM pADe che tene gurUbuddhie zA mATe pUjavA?" Avo vicAra karyA chatAM paNa tenA AgrahathI teNe zivapUjana karyuM. pariNAme sAgaradatta zeTha samaktine prApta na karavAthI, dAnazIlane svabhAva na hovAthI ane meTa AraMbha karIne upArjana karelA dhananI rakSAne mATeja ekaniSThA dharI rahevAthI mRtyu pAmIne A jAtivaMta azva thayela che, ane tene baMdha karavAne mATe huM ahIM Avyo chuM. pUrva janmamAM teNe jinapratimAM karAvelI hatI. tenA prabhAvathI amAro dharmopadeza sAMbhaLIne te kSaNavAramAM pratibodha-dharma pAme che." bhagavaMtanAM AvA vacanathI lekee vAraMvAra stuti karelA e azvane rAjAe khamAvIne vecchAcArI karyo. (choDI mUkyo.) tyArathI bharUca zahera adhAvabodha nAme pavitra tIrtha tarIke lekamAM prakhyAta thayeluM che. jagatanA upakArI munisuvrata prabhu dezanA samApta karI, tyAMthI vihAra karIne anyadA hastinApura nagare samavasaryA. te nagaramAM jitazatru nAme rAjA hatA ane eka sahastra vaNikane svAmI kAttika zreNI nAme eka zrAvaka hate. ekadA kaSAyalA vastra paheranAro ane bhAgavata vrata dharanAro eka sanyAsI te nagaramAM AvyuM. mAsa mAsa upavAsa karIne te pAraNu karate Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356]. kArtika zreSThInuM vRttAMta [5 6 phUDuM hato, tethI loko tene atizaya pUjatA hatA. sarva nagarajanoe ati bhaktithI pAraNe pAraNe tenuM nimaMtraNa karyuM hatuM. paNa phakta samakitarUpa eka dhanane dhAraNa karanArA kArtika zrAvake tene nimaMtraNa karyuM na hatuM; tethI te sanyAsI bhUtanI jema niraMtara kArtika zeThanAM chidra jovAmAM tatpara rahete hate. eka vakhate jitazatru rAjAe tene paraNane mATe nimaMtraNa karyuM. tyAre sanyAsIe rAjAne kahyuM- he rAjana! je kArtika zeTha mane bhejana pIrasaze te huM tamAre ghera pAraNuM karIza." rAjA te vAta svIkArIne kArtika zeThane ghera gaye, ane zeThanI pAse mAgaNI karI ke he nirdoSa zeTha! tamAre mAre ghera AvIne bhagavAna parivrAjakane pIrasavuM." zeThe kahyuM "he svAmI! evA pAMkhaDI parivrAjakane pIrasavuM te amAre yukta nathI, tathApi e kArya tamArI AjJAthI huM karIza." ema kahI tema karavAne svIkAryuM. pachI zeTha vicAravA lAgyA ke "je prathamathI dIkSA lIdhI hota to A kArya na karavuM paData." evo kheda karatA kAttika zeDa gya vakhate rAjagrahamAM AvyA. jyAre kArtika zeThe pIrasavA mAMDayuM tyAre parivrAjaka vAraMvAra tarjanI AMgaLI batAvIne tene tiraskAra karavA lAge. kArtikazeThe IcchA vagara tene pIrasyA pachI vairAgyabhAvathI bhagavaMtane tyAM samavasaryA jANIne eka hajAra vaNikanI sAthe bhagavaMta pAse AvIne dIkSA lIdhI. dvAdazAMgIne dhAraNa karI bAra varSa sudhI vrata pALI mRtyu pAmIne kArtika zeTha saudharma kaha5mAM iMdra thayA. pilA parivrAjaka mRtyu pAmIne Abhigika karmavaDe te iMdranuM vAhana eTale airAvaNa nAme hAthI thaye. pUrva vairathI te IMdrane joIne nAsavA lAgyA. iMdra baLAtkAre tene pakaDIne tenI upara ArUDha thayA, kemake te tenA svAmI che. te airAvaNe pachI be mastaka karyA, eTale IMdra pitAnA be svarUpa kya. jema jema te hAthIe jeTalAM jeTalAM mastaka karyo, teTalAM teTalAM IMdra pitAnA paNa svarUpa karyA. pachI tyAMthI tene palAyana thatuM jaIne Ike vajathI prahAra karI te pUrva janmanA virIne tatkALa vaza karI lIdho. kevaLajJAna thayA pachI vihAra karatAM munisuvrata svAmIne ekAdaza mAse u| sADA sAta hajAra varSo vItI gayAM. te vihAramAM trIza hajAra mahAtmA sAdhue, pacAsa hajAra tapasvI sAdhvIe, pAMcaso mahA buddhimAna cauda pUrva dhArI, aDhAraso avadhijJAnI, paMdaraso mana 5ryAyajJAnI, aDhAraso kevaLajJAnI, be hajAra vaikriyalabdhivALA, eka hajAra ne basa vAdalabdhivALA, eka lAkha ane rbotera hajAra zrAvako, traNa lAkha ne pacAsa hajAra zrAvikAoATale parivAra munisuvrata svAmIne the. anukrame nirvANukALa prApta tha eTale zrI munisuvrata svAmI saMmetazikhare padhAryA. tyAM eka hajAra munionI sAthe anazana grahaNa karyuM. eka mAsane aMte jaceSTha mAsanI kRSNa navamIe zravaNa nakSatramAM te munionI sAthe prabhu zAzvatapada (mokSa) ne prApta thayA. sADAsAta hajAra varSa kumArapaNumAM, teTalAMka varSa vratamAM ane paMdara hajAra varSa rAjyamAM ema sarva maLI trIza hajAra varSanuM AyuSya munisuvrata prabhunuM pUrNa Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga ma ] munisuvrata svAmInuM nirvANa [ 357 thayuM ane zrImalinAtha svAmI mekSa gayA pachI cepana lAkha varSa gayA tyAre zrI munisuvrata svAmInuM nirvANa thayuM. eka hajAra munionI sAthe munisuvrata prabhu jyAre mokSe gayA tyAre idroe devatAo sahita saMjamathI AvI temane vidhipUrvaka mATe mokSamahimA karyo. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApurUSacarite mahAkAvye paSThe parvaNi munisuvratasvAmIcarita varNano nAma saptamaH sargaH // saga 8 me. mNdddddddddddddddddd mahApadma cakravata caritra. zrI munisuvrata svAmI vihAra karatA hatA, te samayamAM mahApA nAme cakravartI thayA che temanuM caritra have kahIe chIe. A jaMbudvIpanA pUrva videhanI bhUminA AbhUSaNabhUta sukaccha nAmanA vijayamAM zrInagara nAme eka zahera che. te nagaramAM zatrurAjAonA yazarUpa haMsane nAza karavAmAM megha samAna ane prajApAlana karavAmAM tatpara prajApAla nAme rAjA hate. eka vakhate akasmAta vidhutpAtane jaI vairAgya pAmelA te rAjAe samAdhigupta nAmanA muninI pAse dIkSA lIdhI. cirakALa khadhArA jevuM vrata pALI chevaTe mRtyu pAmIne te amyureMdra thayA. leza mAtra tapa paNa niSphaLa thatuM nathI. A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM suranagaranA jevuM hastinApura nAme nagara che. te nagaramAM padmadrahamAM zrIdevInA nivAsabhUta madhya kamaLanI je IzvAkuvaMzamAM padyottara nAme eka rAjA thaye. tene ujavala guNavALI, rUpathI devAMganAno paNa parAbhava karanArI ane sarva aMta:puranA AbhUSaNa rUpa vALA nAme mukhya rANI hatI. tene kezarIsiMhanA svapnAe sUcita ane zebhAthI devakumAra je viSNukumAra nAme eka putra thayuM. tyAra pachI prajA pALa rAjAne jIva deva saMbaMdhI AyuSya pUrNa karI azruta devalokamAMthI cyavI javALA devInA udaramAM avataryo. egya samaye javALAdevIe cauda mahA svAe sUcita ane sarva zobhAnuM dhAma evA mahApavA nAmanA putrane janma Ape. viSNukumAra ane mahApadma baMne sAdara bhAI anukrame moTA thayA pachI AcAryane nimitta mAtra karIne teoe sarva kaLA saMpAdana karI. mahApadma rAjAne vijayavAna jANu saddabuddhivALA pavottara rAjAe tene yuvarAja pade sthApita karyA. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358] munisuvrata svAmI nagarIe samavaryA [ parva 6 kUThuM te samaye ujajayinI nagarImAM zrIvarga nAme rAjA hatA. tene namuci nAme eka prakhyAta maMtrI hatA. eka vakhate munisuvrata prabhuthI dIkSita thayelA suvrata nAme AcArya vihAra karatA karatA te nagarIe samavasaryA. temane vAMdavAne nagarajane sarva vaibhava sAthe jatA hatA, te mahelanA zikhara upara caDelA zrIvarsa rAjAnA jovAmAM AvyA. te joI svaccha buddhivALA rAjAe namucine pUchayuM ke "AvA akALa samaye A nagarajane sarva Rddhi sameta kayAM jAya che?" namuci bolya-nagaranI bahAra udyAnamAM kaI muni AvelA che temane bhaktithI vAMdavAne mATe teo satvara jAya che." rAjAe kahyuM- tyAre cAle, ApaNe paNa jaIe." namuci be -"je tamAre dharma sAMbhaLavAnI IcchA hoya to huM tamane dharma kahIza." rAjAe kahyuM ke "tyAM te huM avazya jaIza." eTale maMtrI be ke-"bhale Apane javuM hoya te cAle, paNa tyAM tamAre taTasthapaNe rahevuM. huM badhAne vAdamAM jItIne nirUttara karI daIza." pAkhaMDIonuM pAMDitya prAkRta (sAdhAraNa) lokamAMja cAlI zake che. A pramANe vAta thayA pachI rAjA, maMtrI ane rAjAne sarva parivAra vividha Azaya dharI suvratAcAryanI pAse AvyA. teoe svecchAvAdathI munione dharma saMbaMdhI prazna karavA mAMDayA, paraMtu temanA UMcA nIcA dhaDA vinAnAM vacane sAMbhaLIne munioe kAMIpaNa javAba Apya nahIM, mauna dharI rahyA; eTale namuci kedha karI AhaMta zAsananI niMdA karata sUripratye be -"are ! tame gauravatAvALuM zuM jANe che? tyAre sutratAcace te anArya maMtrIne kahyuM ke-"je tArI jahuvApara khujalI AvatI hoya te ame kAMI belIe." te vakhate eka mulaka be-"he gurU mahArAja! vidvattAnA abhimAnI evA A mANasanI sAthe tamAre kAMI paNa bolavuM yukta nathI. tame juo, huM sabhya thaI tene vAdamAM jItI laIza. bhale te game te pakSa kahe, tathApi huM tene yathArtha rIte dUSita karIza." te sAMbhaLI namucibhaTTa krodhathI kaThora vANIe -"tame sarvadA apavitra, pAMkhaDI ane vedathI bAhya che, tethI tame mArA dezamAM vasavAne cagya nathI. eTale ja mAre pakSa che, bIjuM tamane zuM kahevuM?" sulaka -je saMjoga che teja apavitra che, ane tene je sevaka hoya te pAMkhaDI ane vedabAhA che; vedamAM pANInuM sthAna, khAMDaNIe. ghaMTI, cUle ane mAjanI (sAvaraNa) e pAMca sthAna gRhasthAne pApane mATe kahyAM che te pAMca sthAnenI je nitya sevA kare che teo sadA vedabAhya kahevAya che. ame te pAMca sthAna rahita chIe, mATe zI rIte vedabAhya kahevAIe ? pleccha lekamAM uttama jAtinI peThe nirdoSa evA amAre A duSavALA lokemAM nivAsa kare te ucita nathI." AvI rIte kSullake yuktithI vAdamAM parAbhava karavAthI te maMtrI, rAjA ane rAjAne parivAra pitapatAne sthAnake gaye. te rAtre uThI namuci maMtrI nizAcaranI jema utkaTa ane krodhathI prajvalita thaI suvatA 1 laghu vayane ziSya. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 8 ma ] suhalake vAdamAM namuci maMtrIne karela parAbhava [359 cAryanA ziSyane mAravAne Avyo. vAdI sapane sthabhita kare tema tatkALa zAsanadevIe tene sthira karI nAkhe. prAtaHkALe loko tene te sthitimAM joI vismaya pAmyA. rAjA ane loko te Azcarya joI gurU pAse dharma sAMbhaLI hAthI jema mada rahita thaI jAya tema zAMta thaI gayA. tevI rItanuM apamAna thavAthI namuci tyAM na rahetAM hastInApuramAM Avya; kemake apamAnita thayelA mAnInuM sthAna videzaja che." yuvarAja mahApa tene potAnA pradhAnapadapara rAkhyuM. "hamezA je bIjA rAjAne pradhAna potAnI pAse rahevA Ave, te rAjAe tenA vizeSa abhilASI thAya che." mahApadyanA dezanA prAMta bhAgamAM siMhabALa nAme eka rAjA rahetuM hatuM, te AkAzamAM rahelA rAkSasanI jema durgamAM rahevAthI ati baLavAna hate. vAraMvAra AsapAsanA dezane luMTI luMTIne te potAnA killAmAM pesI jatA, tethI koI tene pakaDI zakatuM nahIM; eka vakhate ko5 pAmelA mahApa namuci maMtrIne kahyuM ke "tame siMhabALane pakaDavAno koI upAya jANe che?" namucie kahyuM-"he rAjana tene upAya huM jANuM chuM, evuM vacana huM kema kahuM? kAraNake ghera besI garjanA karanArA purUSane "gehenada " e apavAda lAga sulabha che, mATe tenA upAya karIne tenA phaLathI ja svAmIne batAvI ApIza, nahIM te vacanamAtrathI upAya kahevAmAM to kAyara purU paNa paMDita thAya che. maMtrInAM vacanathI harSa pAmI mahApa tatkALa tene AjJA ApI, eTale teNe vAyunI jema tyAM jaIne siMhabALanA durgane khalita karyo. tIkSaNa upAyane jANanArA namucie te durgane bhAMgI nAMkhe, ane mRgane jema siMha pakaDe tema siMhabALane pakaDIne mahApadma pAse AvyA. mahApadma kahyuM -maMtrIrAja! vara mAge. eTale teNe kahyuM ke "samaya Avaze tyAre mAgIza." te vacana svIkArI namuci jene kArabhAra kare che e mahApadma yauvarAjyapada sArI rIte pALavA lAge. eka vakhate mahApadmanI mAtA javALAe saMsArasAgarane taravAmAM kaNaratha (nAvika) je eka ahaMtanI pratimAne ratha karAvyuM, ane tenI sApanna mAtA lakSamIe mithyAdraSTithI pitAnI patnInI sarasAI karavAne eka brahmaratha karAvyo. eka vakhate rathayAtrAno prasaMga AvatAM lakSmIe rAjAnI pAse evI mAganI karI ke nagaramAM mAro brahAratha pahele cAle ane pachI e ahaMta ratha cAle." javALArANIe paNa kahyuM ke "je nagaramAM mAre jainaratha prathama cAlaze nahIM te mAre have anazana che." ane rANIonA e vicAra sAMbhaLI saMzaya pAmelA rAjAe baMne rathanI yAtrA aTakAvI. "madhyastha mANasane bIjo zo upAya ucita che?" pachI pitAnI mAtA javALAne thayelA duHkhathI pIDita e mahApadma rAtre leke suI gayA eTale hastInApuramAMthI nIkaLI gayo. svecchAe AgaLa cAlatAM te eka mahATavImAM AvyA. tyAM pharatAM pharatAM eka tApasano Azrama jovAmAM Avyo. priya atithinA samAgamathI tApasee jene satkAra kare che evo mahApadma tyAM pitAnA gharanI jema rahevA lAgyo. 1 je gharamAM beThe beTho beTI phIzImArI mAre te "gehenardI' kahevAya che. 2 cAre AhArane tyAga Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] 39o padyottara rAjAnI baMne rANIo vacce thayela spardhA [ parva 6 ThuMThuM ahIM caMpAnagarImAM rAjA janamejayane kALa rAjAe rU. janmejaya rAjA mRtyu pAmyuM. pachI nagarane bhaMga thatAM dAvAnaLa lAgavAthI dimUDha thayelI haraNuonI jema aMtaHpuranI strIo nAsI gaI. temAM caMpAnagarInA pati janamejayanI nAgavatI nAme eka priyA pitAnI madamAvatI nAme putrInI sAthe nAsIne A tApasanA AzramamAM AvI. tyAM mahApalma ane madanAvaLI maLatAM kAmadevanA asvarUpa teone parasparanuM darzana thatAM tatkALa paraspara anurAga thaI gaye. madanA vaLIne anurAgI thayelI jANI nAgavatIe kahyuM-"putra ! capaLatA kara nahIM; nimitiyAnuM vacana saMbhAra. eka nimittiyAe tane ja kahyuM che ke "pakhaMDa bhAratakSetranA svAmInI tuM pradhAna patnI thaIza." tethI je te purUSa para anurAga kara nahIM, manane niyamamAM rAkha. tane cakravatI rAjA jarUra paraNaze." e vakhate viparIta banAvanA bhayathI te Azrama patie mahApamane kahyuM ke -"he vatsa! jyAM javuM hoya tyAM jA, tAruM kalyANa thAo." te vakhate mahApa vicAra karyo ke "eka sAthe be cakravatI thatA nathI, huM ekaja cakravattI thavAne che, tethI A mArIja patnI che." A nizcaya karI mahApadma tApasanA AzramamAMthI cAlI nIkaLyo. pachI pharate pharate eka siMdhusadana nAmanA nagaramAM AvI caDyo, te samaye tyAM nagarInI bahAra udyAnamAM vasaMtautsava cAlatuM hatuM, tethI nagarInI strIo kAmadevanA zAsanamAM rahI tyAM vividha krIDA karatI hatI. te kriIDAne keLAhaLa sAMbhaLI tyAMnA rAjA mahAsenanA eka hAthIe kadalInA rataMbhanI jema tenA AlAnarataMbhane ukheDI nAMkhe ane zayyA para paDelI rajanI jema mahAvatene pheMkI daI aMgapara vAyunA sparzane paNa nahIM sahana karate romAMcita thaI gaye. tene vaza karavAnA upAyamAM asamartha purUe dUrathI cheDI dIdhele e hAthI tatkALa udyAnamAM kaDA karatI purIonI najIka Avyo. akasamAta bhaya prApta thavAthI te nAsI zakI nahIM, tethI tyAMja ubhI rahI ane magare dabAvelI hasIenI jema tArasvarathI pikAra karavA lAgI. teone pikAra karatI joI mahApa gajenI pAse deDI jaI pAchaLa rahIne kahyuM-"re durmada hAthI! pachavADe je." te sAMbhaLatAMja hAthI krodhathI mahApAnI sanmukha va ane caraNanyAsathI jANe pilANavALI hoya tema pRthvIne kaMpAvavA lAgyuM. te vakhate "ApaNuM rakSAne mATe koI mahAtmAe yamarAjanI jevA A hAthInI AgaLa pitAne deha arpaNa karyo." evI rIte te strIo kahevA lAgI. kSaNavAramAM najIka AvelA te hAthInI sanmukha mahApadma uMcuM vaya nAMkhyuM. "keI vakhata chaLa paNa zebhe che.' hAthIe kumAranI buddhie te vastrane teDI nAMkhyuM. "krodha eka saMbhrama kare te che, te madamUrzita hoya tenI te vAta ja zI kahevI ?" tyAM meTe keLAhaLa thatAM sarva nagarajane ekaThA maLyA ane sAmaMte tathA senApatio sahita mahAsena rAjA paNa tyAM A. rAjA mahAsene pakumArane kahyuM-"he parAkramI vIra! dUra khasI jA, akALa mRtyu jevA e krodhI hAthInI sAthe yuddha karavuM zA kAmanuM che?' padakumAre kahyuM "rAjana ! Apa kahe che te ghaTita che, paNa AraMbheluM kArya cheDI devuM te mane lajajAkArI che. vaLI A uttama hAthIne vaza karIne Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 8 ]. mahApa vaza karela mahAna rAjAne hAthI. [361 jANe janmathI ja zAMta hoya e huM hamaNAja karI daIza te juve. tame saujanyapaNAthI jIrU thaze nahIM." A pramANe kahI mahApa kumAre tenI upara vamuSTine ghA karyo, jethI AcchAdana vastranA vedhanI jema hastInuM mukha nIcuM thaI gayuM. pachI e unmatta hAthI je kumArane pakaDavAne udyamavaMta thaye, teja vidyutapAtanI jema uchaLIne tenI upara kumAra ArUDha thaI gaye. pachI maMDukAsana vigere navanavAM AsanethI AgaLa pAchaLa ane paDakhe pharyA karatA mahApadme te hAthIne ghaNe khedita karI dIdhuM. kuMbhasthaLa upara lapaDAke mAravAthI, kaMThabhAge aMguThAnA pIDanathI ane pRSThabhAge pAdanyAsathI mahApadume hAthIne AkuLavyAkuLa karI dIdhe. sAbAzInA pikAra karatA nagarajane vismaya pAmI jene jotA hatA ane rAjA mahAsena baMdhubuddhithI jenA parAkramanuM varNana karatA hatA e mahApa te nAgane bhamAvIne svecchAe hastInA bALakanI jema tene ramADate tenI sAthe krIDA karavA lAgyo. pachI keI bIja mahAvatane hAthI seMpI bIjI kaLA upara paga mUkI pite nIce utarI gaye. rAjA mahAsenA tenA parAkramathI ane rUpathI "A kumAra kaI pradhAnakuLamAM janmyo che evuM dhArI tene pitAne ghera laI gaye. tyAM pitAnI se kanyAone tenI sAthe paraNAvI. "ghera Ave te vara puNyathIja meLavAya che." aharniza te rAjakanyAonI sAthe bhega bhegavatA kumArane madanAvalInuM smaraNa nitya zalyanI jema khuMcavA lAgyuM. ekadA rAtrIe kamaLamAM haMsanI jema mahApaduma kumAra zayyAmAM sute hatetevAmAM pavana jevA vegavALI vegavatI nAmanI eka vidyAdharI tenuM haraNa karavA AvI. tyAM nidrAne bhaMga thaye, eTale kumAre kahyuM-"he kSudrA! mane zA mATe hare che?' ema kahIne vajInA geLA jevI suSTi ugAmI. vidyAdharI belI-"he parAkramI vIra ! ke5 karo nahI, sAvadhAna thaIne sAMbhaLe-vaitADhayagiri upa2 sureAdaya name eka nagara che. temAM Idradhanu nAme eka vidyAdhara rAjA che. zrIkAMtA nAme tenI patnI che ane te daMpatIne jayacaMdrA nAme eka putrI thaI che. cogya vara nahIM maLavAthI jayacaMdrA sarva purUSopara TheSa karanArI thaI che, kemake "hIna varavALI strIo jIvatAM mAryA jevI che." bharatakSetranA tamAma rAjAone citrapaTamAM ALekhI ALekhIne meM tene batAvyA paNa tene temAMthI keI paNa rUe nahIM. pachI eka vakhate citrapaTa upara tamAruM rUpa ALekhIne batAvyuM, eTale tatkALa tenA hRdayamAM kAmadeve sthAna karyuM. tamArI jevA prANavallabha maLavA durlabha dhArIne e purUSaSiNI strI potAnA jIvitavyanI paNa draSiNI thaI gaI ane "A paddamottara rAjAne putra mahApadma mAre pati thAo, anyadA maraNa mAruM zaraNa thAo" AvI teNe pratijJA karI. te jayacaMdrAne tamArI upara anurAga meM tenA mAtApitAne kahyo. egya varanI IcchA sAMbhaLIne tatkALa teo paNa khuzI thayA. huM vegavatI nAmanI vidyAdharI chuM ane he prabhu! jayacaMdrAnA mAtApitAnI AjJAthI tamane laI javAne mATe AvI chuM. tamArI upara anurAgI thayelI jayacaMdrAne dhIraja ApavAne B - 46 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] mahApadma upara Asakta thayelI jayacaMdrA meM pratijJAthI kahyuM che ke "he subhra ! svastha thA. huM kharekhara tyAM jaIza ane tArA hRdayapadumane vikajavara karavAmAM sUryarUpa e mahApadumane jarUra lAvIza, nahIM te agnimAM praveza karIza; mATe tuM tArA mananI pIDAne zAMta kara." A pramANe pratijJApUrvaka tene AzvAsana ApI tenA zvAsamAM caMdra samAna evA tamArI pAse huM AvI chuM, ane tamane tyAM laI jAuM chuM; mATe kepa karo nahIM, tame upakArI che." A pramANenI hakIkata sAMbhaLI mahA5me AjJA ApI, eTale te vegavatI vidyAdharI Abhigika devatAnA racelAM vimAna jevAM vegavaDe cAlIne mahApadma kumArane suradayapurImAM lAvI. prAtaHkALe surodayapuranA pati indradhanu rAjAe jenI pUjA karI che e padumakumAra rahiNane caMdranI jema jayacaMdrAne paraco. jayacaMdranA mAmAnA dIkarA gaMgAdhara ane mahIdhara nAme vidyAmada tathA bhujabaLathI durmada evA be vidyAdhara hatA, teo A jayacaMdrAnA vivAhanA khabara sAMbhaLI tatkALa gusse thayA. "eka dravyane be jaNane abhilASa teja moTA vairanuM kAraNa che." teo baMne sarva baLathI jayacaMdrAnA pati padumakumAranI sAthe yuddha karavA surAdayapuramAM AvyA, niSkapaTa yuddha karavAmAM kautukI evA mahApadma kumAra ane durvAra bhujaparAkramavALe vidyAdharane parivAra nagaranI bahAra nIkaLe. keIne trAsa pamADate, keIne ghAyala karo ane koIne mArI nAkhatA mahApadma gajendronI sAthe siMhanI jema zatranA subhaTanI sAthe lIlAthI yuddha karavA lAgyA. vidyAdharapati gaMgAdhara ane mahIdhara potAnA sainyane bhaMga thayela joI jIva laIne nAsI gayA. pachI cakaratnAdi ratna utpanna thatAM e baLavAna mahApadma TUkhaMDa bharatakSetra upara vijaya meLavyuM. zukala pakSanI caturdazIe eka kaLAe adhurI caMdranI pUrNatAnI jema eka strIratna vinA mahApadyane cakravatI paNAnI sarva samRddhi pUrNa thaI. pachI pUrve jeyela ratna madanAvalInuM smaraNa karate mahApadma kriIDA karavAne miSe te tApasInA AzramamAM gaye. tApasee tenuM Atithya karyuM. tyAM pharatA chatA janmejaya rAjAnI rANIe temane dIda, eTale potAnI putrI madanAvI temane paraNAvI. e pramANe sakravattInI saMpUrNa samRddhi prApta karIne pavarAja hastInApura AvyuM, ane prathama vRttAMta sAMbhaLavAthI khuzI thayelA mAtApitAne adhika harSa dharI prathamanI jemaja praNAma karyo. karNamAM rasAyaNa jevuM pitAnA putranuM caritra sAMbhaLI siMcana karelA vRkSanI jema mAtApitA vikasvara thaI gayA. anyadA munisuvrata svAmInA hastadIkSita ziSya suta nAmanA AcArya vihAra karatAM - karatAM tyAM padhAryA. rAjA pa ttare parivAra sAthe AvIne temane namaskAra karyo, ane saMsAra vairAgyanI mAtArUpa temanI dezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte "svAmI ! jyAM sudhI putrane rAjyapara besADIne huM dIkSA levAne AvuM tyAM sudhI Apa bhagavaMte ahIM ja bIrAjavuM. evI rIte rAjAe AcAryane vinaMti karI. * prasAda karaze nahIM" evuM sUrie kahyuM, rAjA paddamottara temane vaMdanA karI potAnA nagaramAM AvyuM. pachI amAtya sAmaMta vigere sarva prakRtivargane Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 8 ma] mahAparma karela madanA vaLInuM pANigrahaNa [367 ane viSakumAra putrane bolAvI rAjA padmare kahyuM "A saMsAra duHkhane sAgara che, rAgIne apathyanI IcchA jema roganI vRddhine mATe thAya che, tema prANInI je tenA piSaNa mATenI pravRtti che te tenI vRddhine mATeja thAya che. kuvAnI pAse gayelA aMdha purUSane jema bAhu ApanAra purUSa maLI jAya tema A saMsArasamudramAM paDate evo huM tene uddhAra karavA mATeja suvrata prabhu atre padhArelA che, tethI Aje mArA rAjyaupara viSNukumArane besADe. huM sutrata prabhunI pAse avazya dIkSA grahaNa karIza" viSakumAre kahyuM-"pitAjI! mAre rAjyathI sayuM; huM te grahaNa karavAnuM nathI. huM te tamArI sAthe dIkSA laI tamAreja mAge cAlIza." eTale rAjAe padmakumArane bolAvI AgrahathI kahyuM-"vatsa ! A rAjaya svIkAra jethI ame sukhe vrata laIe" padmakumAre aMjali joDI kahyuM- pUjya pitA! jyAM sudhI pitAtulya Arya viSNukumArane hoya tyAM sudhI mane te kArya karavuM ucita nathI, mATe jagatamAM ekaja samartha evA viSNukumAra rAjya upara abhiSeka kare, huM eka padaLanI jema temane yuvarAja thaIne rahIza." rAjAe kahyuM-tenI prArthanA karI, paNa te te rAjya grahaNa karavAne Icchate nathI, mArI sAthe dIkSA levAne Irache che." A pramANe sAMbhaLI padmakumAra mauna rahyo eTale pattara rAjAe cakavartI paNAnA abhiSeka sAthe tene rAjya upara abhiSeka karyo. pachI padumakumAre jemane niSkramaNatsava karelo che evA padmottara rAjAe viSNukumAranI sAthe suvata muni pAse jaIe dIkSA lIdhI. pahmakumAre pRthvI para pitAnA zAsananI jema sarva janoe pUjelA pitAnI mAtAnA jenarathane AkhA nagaramAM pheravyo. ratha pheravavAnA samaya sudhI suvatAcArya paddamottara pramukha ziSyo sahita te nagaramAM rahyA pachI anyatra vihAra karyo. adbhuta caritravaDe zobhanAra padmacakrIe pitAnA vaMzanI jema sarvatra jinazAsananI paNa unnati karI. grAma, Akara, nagara ane droNamukhavigeremAM jANe navIna parvate niSpanna thayA na hoya tevAM keTIgame caeN karAvyAM. pa ttara muni gurUnI sAthe vihAra karI uttama vrata pALI kevaLajJAna prApta karIne siddhine prApta thayA. viSNukumAra munie addabhuta tapasyA karI ane tenA mahimAthI aneka labdhiovALA thayA. merUnI jevA unnata, garUDanI jevA AkAzagAmI, devanI jevA kAmarUpI ane kAmadevanI jevA svarUpavAna, evI vividha upamA pAmavAne viSNukumAra gya thayA, paNa sAdhuone asthAne labdhine upayoga karavo ucita na hovAthI teo koI sthaLe labdhi pheravata nahetA. eka vakhate cAturmAsa karavA mATe suvratAcArya sAdhuonA parivAra sAthe vihAra karatAM karatAM hastInApuramAM AvIne rahyA. AcAryane AvelA jANI pUrva vairane badale levAnI IcchAe namuci maMtrIe mahApamane vijJapti karI ke -"he nareMdra prathama tame je mane varadAna Apela che te atyAre Apa. mahAtmA lekenI pAse thApaNanI peThe rAkheluM varadAna nAza pAmatuM nathI." rAjAe kahyuM-"te varadAna mAgo." eTale namucie kahyuM-"mAra Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364]. rajA pattare tathA viSNakumAre lIdhela dIkSA. [ 6 eka yajJa kare che, tethI yajJa pUro thAya tyAMsudhI tamAruM rAjya mane Apa. tame kaheluM vacana saMbhAre. satya pratijJAvALA mahApadma rAjAe namuci maMtrIne rAjya upara besADa ane pite aMtaHpuramAM praveza karyo. pachI namuci kapaTathI nagaranI bahAra nIkaLI bagalAnI peThe duSTa dhyAna karate eka pApI yajJamAM dIkSita thaye tene abhiSekakalyANa karavA mATe maMtrIo ane sarva dharmanA AcAryo AvyA, mAtra jainanA zatabhikSuo AvyA nahIM. sarva dharmanA liMgIe mArI pAse AvyA ane IrSyAthI zvetAMbarI bhikSuke AvyA nahIM.' A pramANe dhArI e durmati teonAM chidra zodhavA lAgyo. pachI sutratAcAryanI pAse jaI AkSepa karIne te be-"je rAjA hoya tene sarva dharmanA liMgIo Azraya kare che. sarve tAvane rAjAethI rakSaNAya che, evuM dhArI tapasvIe pitAnA tapane chaThTho bhAga rAjAne Ape che. tame adhama pAkhaMDIo mArI niMdA karanArA, abhimAnavaDe stabdha, maryAdA lepanArA ane lekavirUddha tathA rAjayavirUddha vartanArA che, tethI tamAre mArA rAjyamAM rahevuM nahIM; ahIMthI bIje cAlyA jAo. tamArAmAMthI je kaI ahIM raheze te durAzaya mAre vadhya che" sUri elyA- "tamane abhiSeka kare tyAre amAre AvavAno AcAra nathI tethI ame AvyA nathI. ame koInI paNa niMdA karatA nathI te sAMbhaLI namuci krodha karIne be-"AcArya ! have vizeSa vistAra karavAnI koI jarUra nathI. jo tame sAta divasa pachI ahIM raheze, te mAre caranI jema nigraha karavA cogya thaze." A pamANe kahI namuci pitAne sthAnake gaye. pachI sUrie munione pUchayuM-"have ApaNe zuM karavuM? te yathAzakti ane yathAmati kaho." teomAMthI eka sAdhu belyA-"viSNukumAra munie cha hajAra varSa sudhI tapa kareluM che, ane hAla maMdarAcaLa upara che. te mahAzaya pamarAjanA ceSTa baMdhu thAya che, te tenAM vacanathI A namuci zAMta thaI jaze. kAraNa ke te padmanI jema tenA svAmI che. mATe je vidyAlabdhivALA sAdhu hoya te temane teDavAne jAo. saMghanA kAryamAM labdhine upayoga karo duSita nathI." eTale eka bIjA sAdhu belyA ke "huM AkAzamArge tyAM sudhI javAne zaktimAna chuM paNa pAcho AvavAne zaktimAna nathI, mATe A kAryamAM mArUM je kartavya heya te kahe, huM karuM? gurU bolyA-"tamane viSNukumAra pAchA lAvaze, mATe tame teDavA jAo." evuM gurUe kahyuM eTale te muni AkAzamAge garUDanI jema uDIne kSaNavAramAM viSNukumAra pAse AvyA. munine AvatAM jai viSNukumAre manamAM vicAryuM ke "A muni vegathI Ave che, tethI kAMI saMghanuM kArya haze, anyathA varSARtumAM sAdhuone vihAra saMbhave nahIM; temaja teo jevA tevA kAryamAM labdhione upayoga paNa kare nahIM. A pramANe viSNukumAra ciMtavatA hatA, tyAM te te munie AvIne temane vaMdanA karI ane pitAnA AgamananuM kAraNa kahyuM. te sAMbhaLI viSNukumAra kSaNavAramAM te munine laI AkAzamAge hastinApura AvyA ane potAnA gurU suvatAcAryane vaMdanA karI. pachI sAdhuonA parivAra sAthe viSNukumAra 1. meru. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [395 saga 8 mi] viSNukumAranu Agamana namucinI pAse AvyA. namuci sivAya bIjA sarva rAjA pramukha lokee vaMdanA karI. pachI dharmakathApUrvaka viSakumAra zAMtatAthI namucine kahyuM ke "jyAM sudhI cAturmAsa che tyAM sudhI A sarve munie A nagaramAM rahe. e munie svayameva eka ThekANe cirakALa rahetA nathI, paNa varSARtumAM ghaNA jaMtuonI utpatti thAya che, tethI temane vihAra kara kalpa nathI. he buddhimAna rAjA! AvA moTA nagaramAM amArA jevA bhikSuka bhikSAvRttithI rahe temAM tamane zI hAni che? bharata, adityayazA ane samayazA pramukha rAjAoe munione bhaktithI vAMdhA che, je kadi tame tevI rIte na kare te bhale, paNa nagaramAM te rahevA che." A pramANe viSakumAre kahyuM eTale namuci maMtrIe kepathI dArUNa thaIne kahyuM ke AcArya ! vadhAre vacano belaze nahIM, huM tamane ahIM rahevA daIza nahIM." samartha chatAM kSamAvALA viSNukumAre pharIvAra kahyuM- je tamArI IcchA hoya te AcArya nagaranI bahAra udhAnamAM nivAsa karIne rahe." adhama maMtrIe krodha karI pharIne te maharSine kahyuM-"tamArA gaMdha paNa sahana karI zakyuM nathI, mATe tamAre nivAsa karavAnI have prArthanAja karavI nahIM. nagaramAM ke nagaranI bahAra ceralokanI jema vetAMbarIne nivAsa kadi paNa maryAdAne cagya thaze nahIM. je tamAre jIvavuM priya hoya te tame ahIMthI cAlyA jAo; nahIM te sarpone garUDa haNe tema huM tamane haNI nAMkhIza." AvAM namucinAM vacana sAMbhaLI AhutivaDe agninI jema vikumAra krodhathI pradipta thayA, te paNa teo belyA- "are! ahIM amane rahevA mATe traNa pagalAM mAtra bhUmi te Apa." eTale namucie kahyuM-"tamane traNa pagalA mAtra bhUmi ApuM chuM; paNa je teTalI bhUminI bahAra raheze tene huM tatkALa haNI nAkhIza." "tathAstu' ema kahI viSNukumAre zarIra vadhAravA mAMDyuM. mugaTa, kuMDaLa, mALA, dhanuSya, vaja ane kharka dharatA, meTA phukArAthI jIrNa patranI jema becarAne pADI nAkhatA, kamaLanA patranI jema caraNathI pRthvIne kaMpAvatA, kalpAMta kALanA pavananI jema samudrone uchALatA, setubaMdhanI peThe saritAone pratIpagamana karanArI (pAchI vaLanArI) karatA, kAMkarAnA samUhanI jema tArAcakane kheravatA, rAphaDAnA rAzinI jema parvatane phADI nAkhatA, mahAparAkramI, mahAtejasvI ane sura asurane bhayaMkara evA viSakumAra anukrame vividha rUpe vadhI meragiri jevA thayA. te samaye traNa jagatane #bha thato joI temane prasanna karavAne IMdra gAyana karanArI devAMganAene AjJA karI; te gAyikA devIe tyAM AvIne sarvajJa zAstramAM kahelA bhAvane jaNAvanAra gAyana gAMdhAra svare temanA karNanI samIpe A pramANe gAvA lAgI-"prANIo kepathI A bhAvamAM paNa dagdha thAya che," vAraMvAra svArthamAM mehita thAya che ane mRtyu pAmyA pachI anaMta dukhavALA narkamAM paDe che." A pramANe temane kepa zamAvavAne kinArAnI chIe temanI AgaLa gAvA lAgI ane nRtya paNa karavA lAgI. pachI padumakumAranA agraja baMdhu 1. lakSajana pramANu zarIra karyuM. vaikiya labdhinuM eTaluM baLa che. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSNakumAra munine adbhuta labdhaprabhAva ke jenA caraNa jagatane vaMdanA karavA yogya che, teo namucine pRthvI para nAkhI pUrva ane pazcima samudrane kinAre (jabUdvIpanI jagatI upara) be pagalAM mUkIne sthita thayA. A vRttAMta jANI padumakumAra saMjamathI tyAM AvyA, ane pitAnA pramAdathI tathA namucinA doSathI cakti thaI gayA. pachI pitAnA agraja maharSine ati bhaktithI namaskAra karI aMjaLi joDIne abruvaDe muninA caraNane prakSAlita karatAM A pramANe belyA he prabhu! lekottara guNavALA tame vijayavaMta svAmI chatAM pUjya pitAzrI paduttara rAjA adyApi mArA cittathI vidyamAna ja che. A adhama namuci maMtrI hamezAM zrI saMghanI AzAtanA karate te mArA jANavAmAM AvyuM nahIM, tema keIe mane jaNAvyuM paNa nahIM; tathApi huM piteja aparAdhI chuM; kAraNa ke e pApI mAro sevaka che. svAmI sevakanA deSathI taSita thAya che evI nIti che. te nIti pramANe huM paNa tamAre sevaka chuM ane tame mArA svAmI che, te tame paNa mArA deSathI grasita thaze, mATe kapa tajI gho. he mahAtmA ! A pApI maMtrInA aparAdhathI A traNe leka prANasaMzayamAM AvI paDayuM che, mATe he karUNAnidhi ! tenI rakSA kare." evI rIte bIjA paNa aneka sura asura ane narenA Izvarae (idroe, rAjAoe ane caturvidha saMghe) vividha prakAre stuti karIne mahAmuni viSakumAranuM sAMtvana karAvA mAMDayuM. jyAre AkAzamAM atyaMta vRddhine pAmelA viSNukumArane sAMbhaLyA tyAre sarvee tyAM AvI AvIne bhaktithI tenA caraNane sparza karyo. caraNane atyAta sparza thatAM viSNukumAre nIce joyuM eTale tyAM potAnA bhAI padma, caturvidha saMdha ane sura, asura tathA rAjAe jovAmAM AvyA. munie vicAryuM "A kRpALu saMgha, A dIna e mAre bhAI padumakumAra ane A sura asura tathA rAjAo bhaya pAmIne mArA kepanI zAMtine mATe eka sAthe prayatna kare che te mAre A saMdha mAnya che ane brAtA padma vigere sarve anukaMpA karavA che." Avo vicAra karI e mahAmuni viSNukumAra zarIranI vRddhine upasaMhAra karI maryAdAmAM AvelA samudranI jema pitAnI mULa prakRtinI avasthAmAM rithara thayA. saMghanA AgrahathI te mahAmunie namucine choDI dIdhe, eTale padmarAjAe tarataja te adhama maMtrIne nagaramAMthI kADhI mUko. A tripadI (traNa pagalAM) nA caritrathI vizukumAra traNa jagatamAM trivikama evI pavitra vikhyAtine pAmyA. AvI rIte zrIsaMghanuM kArya karI, zAMta thaI, utkRSTa tapasyA karIne viSNukumAra muni kevaLajJAna pAmI mokSe gayA. mahApadmarAjAe paNa saMsArathI udvega pAmI tRNanI jema rAjyane cheDI daIne saddagurUnI pAse dIkSA lIdhI. kumAravayamAM pAMca varSa, mAMDaLikapaNAmAM paNa teTalAM varSa. digvijayamAM traNa varSa, cakravartIpaNAmAM aDhAra hajAra ne sAta varSa ane vratamAM daza hajAra varSa sarva maLIne trIza hajAra varSanuM AyuSya padmacakravatI pUrNa thayuM. padmacakavI muni paNAnA vividha Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [367 'jaga 8 ] . viSakumAranuM mokSagamana abhigrahavaTe suMdara evAM tIvra tapa karI ane ghAtI karmane kSaya thatAM kevaLajJAnanI samRddhi meLavI zAzvata sukhanA dhAma (mokSa) ne prApta thayA. "A chaThThA parvamAM be jina ane cakravatI, be tIrthakara, be cakravatI, be rAma (baLadeva), be vAsudeva ane be prativAsudeva ema cauda mahAtmA zalAkA purUnuM kIrtana kareluM che kItithI dizAone vyApta karanArA te mahAzaya purUSanuM A udAra caritra haMmezA lekenA karNane atithi rUpa thAo." ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye SaSThe pavaNi padmacakravatIcaritavarNano nAma maHH saT parva chaThTuM samApta. (1 ( . P oste. 6:00 che.rs pAka Paryavaramaiaraiyari Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 (11er cakravatInuM cakra vAsudevano zaMkha ane gadA baLa devanuM haLa ane muzana 15 S 10 For Prveturersonal Use Only www.jainelitary.org