________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૧
ભાઈ ખૂબ જ મહેનતુ અને કોઠાસૂઝવાળા, પછી તો પ્રગતિનો ધર્મના અનેક ક્રિયાકાંડથી આપણે પરિચિત છીએ જ. આ પૂજનો રાહ અને ઢાળ મળી ગયો અને એ દોડવા મંડ્યા અને પૈસા અને ભક્તિનો એક પ્રકાર છે. હમણાં આ પ્રકારના સિદ્ધચક્ર પૂજનમાં સંબંધોના ગુણાકારે મોટા બિલ્ડર થઈ ગયા અને ઉદ્યોગમાં પણ બે વખત જવાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થયો, એક મુંબઈમાં અને બીજો ઝંપલાવ્યું.
અમદાવાદમાં. વિધિકાર ઝડપથી વિધિ-પૂજન કરાવે, પૂજામાં હવે મૂળ વાત ઉપર આવીએ. લગ્ન સમારંભોમાં આટલો ખર્ચ બેસનારને પોતાનો વારો ક્યારે આવે અને ક્યારે ‘લ્હાવો’ મળે શ્રીમંતાઈનું વરવું પ્રદર્શન તો લાગે જ. આવી વ્યક્તિઓ સાથે એની ચિંતા હોય, કોઈ કુટુંબીજનને સ્થાન ન મળ્યું હોય તો દલીલબાજી કરીએ તો એક જ જવાબ મળે, “ભગવાને આપ્યું છે મનદુઃખો પણ થાય, સંગીતકાર સિનેમાની ધૂને ભક્તિ (!) ગીતો તો વાપરીએ છીએ, અને આ રીતે સંપત્તિનું વિકેન્દ્રિકરણ થાય, ગાય, સંગીતના વાંજિત્રોનો એકબીજાનો અવાજ દબાવી દેવાની ઘણાંને રોજી-રોટી મળે વગેરે'. આ દલીલનો ઉત્તર છે જ; પરંતુ હરીફાઈ કરતા હોય એવા “અવાજો', વળી ક્યારેક ચામર નૃત્ય આંખે પાટા બાંધેલી વ્યક્તિને અરીસો દેખાડીને શું કરવું? નવા અને અન્ય નૃત્યો-આ બધામાં શુદ્ધ ભક્તિ ક્યાં? આ પૂજનનો વિચાર ન આવકારવાની જેણે ભીંત ઊભી કરી દીધી હોય એવી જ્યાં ઉદ્ભવ થયો એ શ્રીપાલ-મયણાની કથા, એનું મૂળ, એ વ્યક્તિ સાથે ચર્ચા કરવી સમજદારી નથી જ. આવી વ્યક્તિને અનુભવ ભક્તિમાં પ્રગટ થતું સમ્યગૂજ્ઞાન, દર્શન, ચરિત્ર, તપ વગેરેનું કે કુદરતની ઠોકર કે ધર્મ જ સાચી સમજ આપી શકે. એમણે કરેલા તાત્ત્વિક મહત્ત્વ, આ બધું કાંઈ જ સાંભળવાનું નહિ. વિધિકારને આ ખર્ચાઓનો ઉપયોગ શિક્ષણ અને મધ્યમ વર્ગને માટેના રાહત વિધિ કરાવવાની ‘દક્ષિણા'નો આંકડો પણ હજારોનો, સંગીતકારોને કાર્યો માટે થાય તો આજ અને કાલનો સમાજ કેટલો ઉજળો બને! પણ મોટી રકમ. શ્રીમંતોને ધનને ઢોળતા આવડે, ખર્ચતા આવડે અને એથી થનારા પુણ્યના વાવેતરની તો શી વાત કરવી? પણ “વાપરતા ન આવડે. આ સંપ્રદાયે આત્મમંથન કરવાની જરૂર
એ ધનપતિએ જણાવેલ બધાં જ સમારંભમાં જવા માટે અમારા નથી લાગતી? અને આત્મમંથન, સાચું દર્શન આપણા સાધુ ભગવંતો જેવાનું મન સ્વીકૃતિ ન જ આપે. પ્રશ્ન થાય કે એક “જૈન શ્રીમંત’ બે જ કરાવી શકે. ત્યાં સુધી આપણે “હમ તુમ એક કમરે મેં બંધ હો” એવી અંતિમો વચ્ચે કઈ રીતે જીવે છે? ધંધાના વિકાસ માટે અને આનંદ ધૂનો સાંભળવાની?! પ્રમોદ માટે શરાબની કોકટેઈલ પાર્ટી પણ આપવી છે અને પોતે ક્રિયાનો વિરોધ નથી, પરંતુ જ્ઞાન અને વિવેક વગરની ક્રિયાનો શો જૈનધર્મી છે એની સ્વીકૃતિ માટે લાખો રૂા. ખર્ચીને સિદ્ધચક્ર પૂજન અર્થ? એ ક્યા સાત્ત્વિક ભાવવિશ્વનું નિર્માણ કરી શકે? પણ કરાવવું છે! બેમાંથી એકનો છેદ ઉડાડી ન શકે ? રાત્રિ ભોજન રાગ રાગણીઓમાં ભાવ સહિત પૂજા અને અન્ય પૂજનોનું ગાન તો બધાં જ સમારંભમાં હોય જ, પાછા “જૈન ફૂડ’ અને ‘ચોવિહારની કરનાર ભોજકો તો હવે ‘ઇતિહાસ બની ગયા! ચતુર્વિધ જૈન સંઘે વ્યવસ્થા'ના પાટિયા પણ ઝૂલતાં હોય. આપણા એક પૂજ્ય વહેલી તકે આ ઇતિહાસને જીવંત કરવો પડશે નહિ તો સોનું ખોઈ આચાર્યશ્રીએ જૈન કુટુંબો પોતાના સમારંભોમાં રાત્રિ ભોજનનો પિત્તળની પૂજાનો દોષ વહોરી લેવાશે જ. ત્યાગ કરે એવો વિનંતિ ઢંઢેરો પિટાવ્યો, પરંતુ પરિણામ શૂન્ય પ્રતિસાદ આવ્યું.
૧. “પ્ર.જી.’ના જુલાઈના અંકમાં “જૈન ધર્મ, શ્રીમંતો અને આટલા બધાં સમારંભોમાં અમે સિદ્ધચક્ર પૂજન અને સત્કાર અપરિગ્રહ' શીર્ષકથી તંત્રી લેખ લખાયો, એમાં મુરબ્બી શ્રી સમારંભની જ પસંદગી કરી. મિત્રને માઠું તો લાગ્યું, પરંતુ બીજા સૂર્યકાંતભાઈ પરીખે જે અમેરિકન પુસ્તક “વી ગીવ અને ફોર્ચ્યુન' બધાં સમારંભોમાં ન જઈને અમે “ઘણી મજા' ગુમાવી એવો ઉપાલંભ વિશે અમને લખ્યું હતું, એના પ્રતિસાદ સ્વરૂપે એ પુસ્તકનો ગુજરાતી અને ઉપહાર પણ હસતા હસતા એ મિત્રે મને આપી દીધો! અનુવાદ કરી “પ્ર.જી.'ના વાચકો તેમ જ અન્ય દાતા બંધુઓને
જૈન સમાજના એક સંપ્રદાયમાં ભવ્યાતિભવ્ય ઉત્સવો, મોકલવાની પ્રેરણા કચ્છ બિદડાથી કોટિવૃક્ષ અભિયાનના સ્થાપક રાજાશાહી વરઘોડા અને ખર્ચાળ પૂજનોએ પોતાનું સ્થાન સ્થિર શ્રી લક્ષ્મીચંદભાઈએ આપી, અને એ માટેનો પૂરો ખર્ચ પણ કરી લીધું છે. જાણે આને જ ધર્માચરણ કહેવાય! મારી પાસે જેટલી એઓશ્રીએ શ્રી સૂર્યકાંતભાઈને મોકલ્યો. આ ઉપરાંત અન્ય સહૃદયી માહિતી છે એ મુજબ જૈન શાસ્ત્રમાં માત્ર બે જ મુખ્ય પૂજનો છે, જાગૃત વાચકોએ પણ ધનરાશિ એઓશ્રીને મોકલી જેમના નામો સિદ્ધચક્ર પૂજન અને શાંતિ સ્નાત્ર. ભક્તામર પૂજન, પદ્માવતી પૂજન ‘પ્ર.જી.માં પ્રગટ કર્યા છે. શ્રી સૂર્યકાંતભાઈએ ૪૦૦૦ નકલ છાપી કે અન્ય પૂજનો પ્રાચીન શાસ્ત્રમાં હોય એવું લાગતું નથી. વિધિકારક અને સૌને રવાના કરી છે જેનો પોષ્ટ ખર્ચ એઓશ્રીએ ભોગવ્યો. પૂ. પંડિતો કદાચ ભવિષ્યમાં નવા ‘પૂજનોનું પણ સર્જન કરે. જેટલા (જેમને નકલ ન મળી હોય એઓશ્રી 09898003996 ઉપર શ્રી સૂ. ભયો’ અને ‘અસલામતી’ વધશે એટલી ક્રિયાઓ વધવાની જ. હિંદુ પ.નો સંપર્ક કરો. આ ઉપરાંત એ અંગ્રેજી પુસ્તક ફરી છપાવવા
• ૧ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૧૨૫/-(U.S. $15) • ૩ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૩૫૦/-(U.S. $ 40) • ૫ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૫૫૦/-(U.S. $ 65) ૧૦ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૧૦૦૦/-(U.S. $120) - કન્યા કરિયાવર આજીવન લવાજમ રૂા. ૨૦૦૦/-(U.S. $ 150)
