________________
૧૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૧
અભૂતપૂર્વ સફળતા પામેલી મહાવીર કથા પછી હવે પ્રસ્તુત કરીએ છીએ
ગૌતમ-કથા. શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા ગત માર્ચ મહિનામાં મહાવીર જન્મકલ્યાણક ભવ્ય તેજ પ્રગટતું હતું. એમના વ્યવહારમાં પદે પદે વિનય પ્રગટ થતો. દિવસે (મહાવીર જયંતીએ) આયોજિત કથાતત્ત્વ, સંગીત અને અભિનવ દર્શનના રાજકુમાર અતિમુક્ત સાથેના વાર્તાલાપમાં એક મહાન જ્ઞાનીનો સામાન્ય કે ત્રિવેણી સંગ સમી જૈનદર્શનના પ્રસિદ્ધ સાહિત્યકાર, વિચારક અને અભ્યાસી અજ્ઞાની બાળક સાથે કેવો સૌજન્ય અને લાગણીમય વ્યવહાર હોય તે દેખાઈ પદ્મશ્રી ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ દ્વારા મહાવીર-કથા પ્રસ્તુત કરવામાં આવી હતી આવે છે. કોઈ કાર્ય માટે બહાર જાય તો ભગવાન મહાવીરની આજ્ઞા મેળવીને અને આ મહાવીર-કથાએ ભાવકો, વિચારકો અને અધ્યાત્મ જિજ્ઞાસુઓમાં જતા અને પાછા આવે ત્યારે ફરી ભગવાનને પોતાના કાર્યની માહિતી આપીને નવી પ્રેરણા અને ઉત્સાહ જગાડ્યા હતા. બે દિવસ ખીચોખીચ ભરાયેલા હોલમાં પછી જ અન્ય કાર્યમાં રત થતા. ભગવાન મહાવીરના જીવન, દર્શન અને એના આધ્યાત્મિક મર્મોનો ઉઘાડ તેજસ્વી કાયા, મનભર દેહલાલિત્ય અને વિવેકપૂર્ણ વ્યવહારને કારણે સાંભળીને રોમાંચિત થયેલા શ્રોતાઓએ દાખવેલા પ્રતિભાવને જોઈને શ્રી મુંબઈ પ્રથમ દર્શને જ સહુ કોઈ એમનાથી અત્યંત પ્રભાવિત થઈ જતા. જીવનમાં જૈન યુવક સંઘ વતી મંત્રીશ્રી ડૉ. ધનવંતભાઈ શાહે આગામી વર્ષે ‘ગૌતમ-કથા” તપને પ્રાધાન્ય આપીને નિરંતર છઠ્ઠના પારણે એકાસણાં કરતાં હતાં. પારણાના યોજવાનું નિમંત્રણ આપ્યું હતું અને તે મુજબ પંદરમી, સોળમી અને સત્તરમી દિવસે અનેક શિષ્યો હોવા છતાં સ્વયં ગોચરી લેવા જતા. રસ્તામાં આર્દ્રકુમાર મળે એપ્રિલે મુંબઈના પાટકર હોલમાં ‘ગૌતમ-કથા'નું ભવ્ય આયોજન કરવામાં કે અતિમુક્તક મળે, તેની સાથે પ્રભુ મહાવીરના દર્શન-ઉપદેશની વાત કરતા. આવ્યું છે.
આમ ગુરુ ગૌતમસ્વામીના જીવનમાં પ્રતિક્ષણ જ્ઞાન, ધર્મ અને જમાને જમાને ભગવાન મહાવીરના પ્રથમ ગણધર, મહાતપસ્વી અને અધ્યાત્મસાધનાની ત્રિવેણી વહેતી હતી. પૂર્વ જીવનમાં વેદ વિદ્યામાં પારંગત અનંત લબ્ધિઓના નિધાન ગુરુ ગૌતમસ્વામીની યશોગાથા રચાતી રહી પંડિત ઈંદ્રભૂતિ ગૌતમ મહાવીરના જ્ઞાન અને સ્નેહની આગળ જીતાઈ જાય છે; ગવાતી રહી છે અને
છે અને અગિયાર પંડિતો સાથે ભગવાન ત્રણ દિવસના ત્રણ વિષયો અને સમય ભક્તજનોના હૃદયમાં સદા ગૂંજતી
મહાવીરનો વાર્તાલાપ ગણધરવાદને અને પૂજાતી રહી છે. શુભ કાર્યોમાં ૧. પરિવર્તનનો વિસ્ફોટ
નામે ઓળખાય છે. સદા સ્મરણીય અને અધ્યાત્મ પંથે તીવ્ર અહંકાર અને નમ્ર વિનયઃ
વિ. સં. પૂર્વે ૫૦૦ વર્ષે વૈશાખ સુદિ સદા પૂજનીય એવા ગૌતમસ્વામી. | તા. ૧૫ એપ્રિલ ગુરૂવાર, સાંજે ૬-૩૦ થી ૮-૩૦
અગિયારસે બનેલી આ ઘટના આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિમાં ડૂબેલા :૨. દર્શનનો ચમત્કાર : ગણધરવાદ
જૈનદર્શનના ઈતિહાસની એક જ્ઞાનનો ભંડાર : પ્રભુ સાથે સંવાદ સંસારીઓને તથા સત્ય, સાધના અને
શિરમોરરૂપ ઘટના છે. એ પછી ગુરુ તા. ૧૬ એપ્રિલ શનિવાર, મહાવીર જન્મ કલ્યાણક દિવસ મુમુક્ષાના માર્ગે ચાલતા
ગોતમ અને પ્રભુ મહાવીરના અનેક અધ્યાત્મયાત્રીઓને કે પછી તપશ્ચર્યા, સાંજે ૫-૩૦ થી ૭-૩૦
પ્રશ્નો-ઉત્તરો ‘ભગવતી સૂત્ર' નામના તિતિક્ષા અને ભક્તિની આરાધના કરતા 3. અનહદ રાગમાંથી ઉત્કૃષ્ટ વિરાગ :
ગ્રંથમાં મળે છે. ઉગ્ર તપશ્ચર્યા અને યોગીઓને સમાનરૂપે ઉપકારક છે. અપૂર્વ લબ્ધિ સિદ્ધિના સ્વામી
અનન્ય ગુરુભક્તિના પ્રતાપે તેઓ સર્વ તીર્થંકર ભગવાન મહાવીરસ્વામી | ૧૭ એપ્રિલ રવિવાર, સવારે ૧૦-૩૦ થી ૧૨-૩૦
પ્રકારની લબ્ધિના સ્વામી બન્યા. એમની પછી જૈન પરંપરામાં સહુથી વધુ. | સ્થળ : પાટકર હૉલ, ચર્ચગેટ, મુંબઈ.
ભગવાન મહાવીર પ્રત્યેની ગુરુભક્તિ પ્રવેશ પત્ર માટે યુવક સંઘની ઑફિસમાં ફોનથી નામ લખાવવા વિનંતી. છવાયેલું અને વ્યાપક વ્યક્તિત્વ હોય ?
અને એ મને કેવળજ્ઞાન અને કી તો તે ભગવાન મહાવીરના પ્રથમ ગણધર અને પ્રથમ શિષ્ય શ્રી આધ્યાત્મિક અને વૈચારિક ભૂમિકાઓ સર્જી જાય છે. ગૌતમસ્વામીનું છે. દીપોત્સવીના મંગલ દિવસે જૈનસમાજ પોતાના આ ગૌતમ-કથાનો આશય ધર્મ આરાધનાના ઉત્તુંગ શિખરની ઓળખ ચોપડામાં ‘ગૌતમસ્વામીની લબ્ધિ હોજો ' એમ લખીને એમની લબ્ધિની આપવાનો છે. ગૌતમસ્વામીના જીવનમાં બનતી ઘટનાઓમાંથી પ્રગટતી વાંછના કરે છે અને બેસતા વર્ષના મંગલ પ્રભાતે ભાવવિભોર બનીને ભાવનાઓ મૌલિક દૃષ્ટિ અને આગવા અભિગમથી દર્શાવવાનો છે. પ્રસંગની ગૌતમસ્વામીના પદો, સ્તવનો અને છંદો ગાઈને નવા વર્ષના પાવન સપાટી ભેદીને એની ભીતરમાં જઈને સાધનામૃત પામવાનો છે, તેથી ગૌતમવધામણાં કરે છે. ગૌતમસ્વામીના વિરાટ અને બહુમુખી વ્યક્તિત્વને કથા એ માત્ર ગુરુ ગૌતમસ્વામીની જીવનકથા જ નહીં રહે, બલ્ક કોઈ સંસારી પામવાનો આ પ્રયાસ છે.
માટે ઉર્ધ્વયાત્રાનો સંકેત બની રહેશે તો કોઈ જ્ઞાનીને આમાંથી દહનદર્શનનો કેવા હતા ગૌતમસ્વામી? તેનો જરા વિચાર કરીએ. તેઓ જેટલા અનુપમ શ્રીનિધિ પ્રાપ્ત થશે. કોઈ ભક્તને એ શુદ્ધિ, સાધના અને વૈરાગ્યના મહાન તત્ત્વજ્ઞાની હતા, એટલા જ ઉદારમના મહાપુરુષ હતા. માર્ગે વાળશે, તો કોઈ ધર્મજ્ઞને ધર્મના વિરાટ વારસાનો અનુભવ આપશે. ગૃહસ્થાવસ્થામાં ચોદ વિદ્યાના પારંગત મહાપંડિત હતા, તો ભગવાન વળી આ ગૌતમ-કથાની સાથોસાથ ગૌતમસ્વામી વિશે રચાયેલાં સંસ્કૃત, મહાવીરના શિષ્ય બન્યા બાદ ચોદ પૂર્વમાં પારંગત મહાદાર્શનિક બન્યા. પ્રાકૃત અને ગુજરાતી કાવ્યો, પદો, સ્તોત્ર, સઝાય, સ્તવન, થોય, રાસ ગૌતમસ્વામી જ્ઞાનની ગરિમાએ બિરાજતા હતા, તેમ છતાં નમ્રાતિનમ્ર તથા ગીતો વગેરે દ્વારા સંગીતભર્યું વાતાવરણ સર્જાશે. જૈનદર્શનના હતા. અનેક જીવોના ઉદ્ધારક હોવા છતાં નામના અને કામનાથી તેઓ આંતરરાષ્ટ્રીય ચિંતક, પ્રખર વિદ્વાન અને પ્રસિદ્ધ લેખક ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ સદાય અલિપ્ત રહ્યા. તપને કારણે તેમના ચહેરા પર ઉલ્લાસ અને તેજસ્વીતા દ્વારા આલેખાતી આ ગોતમ-કથા તમામ પ્રકારના શ્રોતા અને ભાવકો માટે છલકાતા હતા. પચાસમે વર્ષે દીક્ષા લીધી હોવા છતાં તેમના મુખ પર જીવનનો યાદગાર લહાવો બની રહેશે.
