________________
માર્ચ, ૨૦૧૧
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૩
વર્તમાન સમયના વિધા તપસ્વી : નર્મદાશંકર શાસ્ત્રી
Lપ્રા. ઉષા પટેલ વિદુ ષી ગૃહિણી લેખિકા તત્ત્વજ્ઞાનના પ્રાદ્ધામિકા છે. એઓ બ્રહ્મસૂત્ર ઉપર સંશોધનાત્મક મહાનિબંધ લખી રહ્યા છે. એક ૯૩ વર્ષના યુવાન સજ્જન પુરુષ જેમને શાસ્ત્રી તથા વેદકાળના ઋષિઓનાં હૃદય ઊંચા અને દૃષ્ટિ પ્રતિભાશાળી બ્રહ્મર્ષિનું બિરુદ, શ્રી રમેશભાઈ ઓઝા દ્વારા ગુજરાત ગવર્નરના હોવાથી આ અખિલ વિશ્વમાં તેમ જ એના વિવિધ પદાર્થોમાં એમને હસ્તે ૨૦૦૮માં આપવામાં આવ્યું છે, જેઓને શ્રેષ્ઠ ગુરુ તરીકે ચૈતન્યની ઝલક દેખાતી. અને એ ચૈતન્યની ઝલકને તથા ઝલકવાળા ૨૦૦૮માં પ્રેમપુરીમાં નવાજવામાં આવ્યા છે, જેમના “સ્વપ્ની પદાર્થોને એ “દેવ' કહેતા. આ દેવોનું વર્ગીકરણનો ઉલ્લેખ ઋગ્વદ સુખમ્”, “શંભુજી સ્મૃતિ’ જેવા કાવ્ય સંગ્રહો પ્રગટ થયા છે, અનેક સંહિતામાં છે. સંસ્કૃત સંસ્થા તથા શાળામાં સેવા આપી છે, દાદર-સ્વામિનારાયણ (૧) પૃથ્વી-સ્થાનીય દેવોઃ જેમાં અગ્નિ, સોમ વગેરે મુખ્ય છે. મંદિરમાંથી ૭૦ સંસ્કૃતના વિદ્યાર્થીઓ નિપજાવ્યા છે, ભૂપેન્દ્રભાઈ (૨) અંતરીક્ષ-સ્થાનીય દેવો. જેમાં ઈન્દ્ર તથા મરુત(વૃષ્ટિ, પંડ્યાના પિતાશ્રીએ પણ એમની જ પાસેથી શિક્ષણ લીધું છે તથા ઝંઝાવાત) હાલમાં વિરારમાં ભગવદ્ રામ મંદિરમાં સંતોને સંસ્કૃત ભણાવી (૩) ઘુ (આકાશ)-સ્થાનીય દેવો. જેમાં ધો: વરુણ તથા મિત્ર રહ્યા છે તેવા કદી ન નિવૃત્ત થનાર જેના આગામી મહિનામાં વગેરેનો ઉલ્લેખ છે. હનુમાન ચરિત્ર' તથા ‘ઉપનયન’ પુસ્તકો આવી રહ્યા છે, અર્થાત્ પૃથ્વી, અન્તરીક્ષ, ધુ (આકાશ) ત્રણેમાં પ્રકૃતિના વ્યવહારનું જેના કાર્યનો પ્રવાહ નિરંતર ચાલુ છે તેવા કર્મઠ વ્યક્તિ અને અનેક નિરીક્ષણ કરતા વેદના ઋષિને જણાયું કે આ બધું કોઈ નિયમના, નામી હસ્તીઓ જેવા કે મોરારીબાપુ જેમના ઉપર “મુરારી દર્શનમ્” વ્રતના પાલનનું સૂચક છે. સૂર્ય અને ચંદ્ર, દિવસ અને રાત્રિ, વસંત કાવ્ય લખ્યું છે, તેમના દ્વારા પ્રેરણા પામતા એવા શ્રી નર્મદાશંકર અને ગ્રીષ્મ ઈત્યાદિ ઋતુઓમાં, પત્ર અને પુષ્પો ઇત્યાદિ પદાર્થોનું શાસ્ત્રીનો આ ટૂંકો પરિચય છે તો તેના વિસ્તારની આપણે કલ્પના સ્વરૂપ બહુ નિયમિત હતું. આ વિશ્વમાં નિશ્ચિત વ્યવસ્થા કામ કરી કરવી રહી. ૯૩ વર્ષની વયે એઓશ્રીએ આપણને બે પુસ્તકો આપ્યા છે તેને ઋગ્વદે “ઋત' નામ આપ્યું. જેનો પ્રકાશન સમારોહ તા. ૧૨મી ફેબ્રુઆરીએ મુંબઈના ગીતા નાસદીય સૂક્તમાં “પ્રથમ સત્ર પણ ન હતું અને અસત્ પણ ન હોલમાં ઉજવાયો
હતું, ફક્ત એક તત્ત્વ પોતાની શક્તિથી જ વાયુ વિના પ્રાણ લેતું (૧) વેદો અને વેદાંગ
હતું.” વેદ જગતના આદિ કરણની શોધ આવી તાર્કિક પદ્ધતિથી કરે વાણી અક્ષરલિપિ રૂપે પ્રગટ થઈ, અક્ષર લિપિનો વાણી સાથે છે. પરસ્પર યોગ સધાય એ વેદવાણીનો સંક્ષિપ્ત પરિચય આ પુસ્તકમાં પુરુષ સુક્તમાં વિરાટ અથવા ‘વિશ્વ પુરુષ” એટલે કે સમગ્ર આપેલ છે.
વિશ્વશરીરમાં વસતા હોવાથી પરમાત્મા “વિશ્વ પુરુષ' કહેવાય અને वेदोऽसि येन त्वं देव वेद ।।
જીવયુક્ત શરીર ધરાવનાર ‘પુરુષની વ્યાખ્યા પણ વેદ આપે છે. વેદના વેદ” શબ્દ સંસ્કૃત ક્રિયાપદ
ઋષિને જેટલો ઈશ્વર માટે તેટલો વિદ્ = જાણવું ઉપરથી થયો છે. જગતે સ્વાદ્વાદરૂપી બૌદ્ધિક અહિંસા સ્વીકારવી જ જોઈએ
જ માનવ જાત માટે પ્રેમ છે. શબ્દાર્થ છે “જ્ઞાન” વેદ શબ્દ તા. ૧-૫-૧૯૩૯ના કાકા સાહેબ કાલેલકર લખે છેઃ
| વેદનું વિરાટ વ્યાપક વિશ્વ મૂળ જ્ઞાનવાચક છે. વેદ ના ‘જેને દેશન' પણ એવું જ એક જીવનવ્યાપી સાર્વભૌમ દર્શન
દર્શન એટલે પૃથ્વી, અંતરીક્ષ, અભ્યાસીને સંબો ધીને સ્વાવાદની ભૂમિકા ઉપર અહિંસા અને તપના સાધન વડે આખી .
!! આકાશમાં રહેલા અગ્નિ, ઈન્દ્ર, યજ ર્વેદનો એક સુંદર મંત્ર દુનિયાનું સ્વરૂપ ફેરવવાની શક્તિ અને અભિલાષા જૈન દર્શનમાં છે.
ફેરવવાના શક્તિ અને આભલાષા જન દરીનમાં છ વાયુમાં નર્મદાશંકર શાસ્ત્રી જણાવે છે કે વેદ જાણવા હોય અથવા હોવા જોઈએ. વિનાશની અણી ઉપર આવી પહોંચેલા આ
(Pg. 14માં) તેમાં પાણી અને તો વેદ બનવું પડે આ શબ્દમાં જગતને જો છેલ્લી ઘડીએ બચી જવું હોય તો એણે સ્વાદ્વાદરૂપી બોદ્ધિક ઉષા સમયની દેવીનો પણ અલંકાર, સંગીતની સંગત
અહિંસા સ્વીકારવી જ જોઈએ. અહિંસારૂપી નૈતિક સાધના આચરવી સમાવેશ કરે છે. આમ વેદમાં તેમજ અર્થનું રહસ્ય પણ છે. જ જોઈએ અને તપરૂપી સંકલ્પ સામર્થ્ય કેળવી સાધનાની પૂર્વ તૈયારી અને કવાદની ઝાંખી દેખાય ને આ રહસ્યને ઉજાગર કરવા કરવી જ જોઈએ.
આંખે વળગે છે કારણકે માટે શ્રી નર્મદાશંકર શાસ્ત્રીએ આ સંદેશો શાસ્ત્રી પંડિતો દુનિયાને ન આપી શકે તે ‘પ્રબુદ્ધ જૈન' જગતના અનેક પદાર્થો માં જીવનભર તપ કર્યું. આપી શકે.
અનેક વ્યક્તિઓમાં ઋષિને
