________________
જૂન, ૨૦૧૧
પ્રબુદ્ધ જીવન
દિ. જૈન માતાજી (સાધ્વીજી) પ્રસન્નમાતાજીની કથા
Tલેખક: વિલિયમ ડેરીમ્પલ (અંગ્રેજીમાં) ભાવાનુવાદ: પુષ્પા પરીખ આશરે બે હજાર વર્ષોથી કર્ણાટકનું ગામ “શ્રવણબેલગોલા’ સ્થાન આપવું જોઈએ. આ સિદ્ધાંતને અમલમાં મૂકવા જ હું આ જૈનોનું પવિત્ર તીર્થ ગણાય છે. અત્રે ભારતના એક સમયના સંઘમાં જોડાઈ છું. આહાર નિયંત્રણ, વિહાર કરતાં રહેવું, અહિંસા મહારાજા ચંદ્રગુપ્ત મૌર્યએ જૈન ધર્મ અંગીકાર કરી સંથારો લીધો પાલન વગેરે ત્યાગના વિધ વિધ પ્રકારો જ છે. બીજો એક ખાસ હતો એમ કહેવાય છે. ત્યારબાદ સં. ૯૮૧માં એટલે કે લગભગ કેળવવા જેવો ગુણ સાધુ જીવન માટે જે છે તે અનાસક્તિ. મારામાં બારસો વર્ષ બાદ એક લશ્કરી વ્યક્તિએ વિંધ્યાગિરિ પહાડ પર ૬૦ ક્યાંય સુધી આ ગુણ નહોતો. ફક્ત એક વ્યક્તિ જે મારી ખાસ ફીટ ઊંચી પ્રતિમાની સ્થાપના કરવાનું વિચાર્યું. આ પ્રતિમા એક સહચરી હતી તેના વિયોગથી મને ઘણું દુઃખ થયું હતું પરંતુ તે રાજકુમાર બાહુબલિની યાદમાં બનાવવાનું વિચાર્યું હતું. આ પણ છેવટે ગુરુજ્ઞાનથી દૂર થયું અને આજે હું આંતરબાહ્ય બંને રાજકુમાર તેમના ભાઈ ભરત સાથે રાજ્ય મેળવવા માટે હસ્ત યુદ્ધમાં પ્રકારે સાધુ જીવન જીવી રહી છું. મારી સહચરી પ્રયાગમતીએ જીત્યા હતા પરંતુ જીત બાદ તરત જ એમણે લોભ અને મોહનો સંલેખના લીધી હતી. ત્યાગ કરી જૈન ધર્મ સ્વીકારી સાધુ જીવન અંગીકાર કરી વનમાં હવે હું આપને મારી એમની સાથેની ચર્ચા સંવાદ રૂપે રજૂ કરી સીધાવ્યા અને પૂરા એક વર્ષની કઠિન તપસ્યા કરી. આખું વર્ષ તેમના જીવનનો ઇતિહાસ વર્ણવું છું. ધ્યાનમાં વિતાવ્યું. આ સમય દરમિયાન તેઓના હાથ-પગ પર વનમાં પ્રશ્ન : પ્રથમ મને આ જે સંલેખના' શબ્દ આપે વાપર્યો તે જરા ઉગેલ લતાઓ વીંટળાઈ વળેલી. આ સાધના દરમિયાન તેઓ એ સમજાવશો? અનેક ઈચ્છાઓ, એષણાઓ પર કાબૂ મેળવ્યો.
માતાજી : “સંલેખના' એટલે મૃત્યુ પર્વતના વિધિપૂર્વકના આ વિધ્યાગિરિ પર્વત પર ચઢાણ દરમિયાન મારી આગળ એક ઉપવાસ. જૈન ધર્મ પ્રમાણે સાધુ જીવનનું અંતિમ ધ્યેય એટલે કે દિ, જૈન સાધ્વીજી નામે પ્રસન્નમાતાજી' ખુલ્લા પગે ચઢતા હતા. નિર્વાણ પામવાનો એક રસ્તો એટલે “સંલેખના.” પરિવારમાં રહીને તેઓ સફેદ સાડીમાં સજ્જ હતા અને સાથે એક કમંડળ અને પીછી પણ “સંલેખના' લઈ શકાય. (મોરપીંછમાંથી બનાવેલ) જ હતા. તેઓ ઝડપથી અને પછીથી
પ્રશ્ન : એનો અર્થ આત્મહત્યા ન કહેવાય? આગળના પગથિયાં જીવજંતુ મુક્ત કરતા કરતા પહાડ પર જતા
માતાજી : ના, ના, હરગીઝ નહીં “સંલેખના' અને આત્મહત્યામાં હતા. ઉંમરમાં પ્રમાણમાં નાના જણાતા હતા. ઉપર જઈને દર્શન
આસમાન જમીનનો ફરક છે. આત્મહત્યા એ પાપ છે અને કર્યા બાદ એમના વિષે વધુ જાણવાની ઈંતેજારી થઈ. માતાજીએ
મ આત્મહત્યા માણસ દુઃખમાંથી એક ઝાટકે છૂટવા માટે કોઈને ઉપર જઈ જૈન વિધિથી દર્શન પૂજા પતાવી અને તેઓ તો એટલા
જણાવ્યા વગર કરે છે. સંલેખના તો મૃત્યુ પર વિજય મેળવવા લેવામાં ઝડપથી નીચે ઉતરી ગયા કે મારે બીજા દિવસની રાહ જોયા વગર છૂટકો નહોતો.
પ્રશ્ન : પરંતુ મૃત્યુ પર્યત ભૂખ્યા રહેવાને તો આત્મહત્યા જ બીજે દિવસે સવારે તેઓના ઉતારે હું ગયો અને દર્શન માટે કહેવાય ને! રાહ જોતો હતો. તેઓની સવારની વિધિ, દર્શન વિધિ, આહાર
માતાજી : જૈન ધર્મ પ્રમાણે મૃત્યુ એ જીવનનો અંત નથી. જ્યારે વગેરે ક્રિયાઓમાંથી પરવાર્યા બાદ મારી સાથે ચર્ચા કરવા તૈયાર
તા તલાજ તમે સંલેખના લો ત્યારે તમે નવું જીવન પ્રાપ્ત કરવા રાજીખુશીથી હતા. મને તેમણે સાધુ જીવન કેમ પસંદ કર્યું એ જાણવામાં વધુ
જઈ રહ્યા છો અને તેનો તમને રસ હતો તેથી તેમના જન્મથી માંડી આજ સુધીના તેમના ઈતિહાસ |
આનંદ હોય છે. આત્મહત્યા
મુખપૃષ્ટ સૌજન્ય બાબત મારે ખાસ માહિતી ડૉ. હસમુખરાય આર. શાહ-કાંદિવલી,મુંબઈ. એઓશ્રી લખે કરનારના મનમાં દુ:ખ અને દર્દ
હોય છે. સંલેખના લેનારના મેળવવી હતી. સૌ પ્રથમ તેમણે છેઃ ‘પ. પૂ. ભુવનભાનુ સૂરિજી સાહેબે બેંગલોરમાં કોઈ બ્રાહ્મણ ચિત્રકાર પાસે પોતાની કલ્પના પ્રમાણે આ ચિત્ર તૈયાર કરાવ્યું
મનમાં એક અદ્ભૂત શાંતિ હોય હે છે. અને આ લેમિનેટેડ ફોટો પૂ. નંદિભૂષણ સાહેબે તેમના
છે. સંલેખનાની એક પ્રકારની ની ગતિ જ ચાતુર્માસ દરમિયાન મલાડમાં મને આપ્યો હતો. સહસ્ર પાંદડી
ધાર્મિક વિધિ જ હોય છે. સતત
તમારા મનમાં પ્રભુના નામનો જીવનમાં અપરિગ્રહને સૌ પ્રથમ ઉપરનો આ સરસ્વતીનો ફોટો મારી જાણમાં નથી.’
જપ કરવાનો હોય છે. તમને
