________________
[ ૨૫ ]
થાય (સમજાય)તે સર્વ આભિનિાધિક છે. આ અવગ્રહ વગેરે રૂપવાળું મતિજ્ઞાનજ છે, કારણ કે અવગ્રહ ગૃહા અપાય અને ધારણાથી પ્રથમ પ્રકાશ થાય, અને પછી એધ થાય છે, તેમતિજ્ઞાન પાતે પેાતાને અને પરને જાણે છે. એમાં જોનાર આત્મા અને જોવાના પદાર્થનું જ્ઞાન એ અનેમાં ઉપચારથી ભેદ માન્યા છે ( પણ વાસ્તવિક નથી. કઇક અંશે ભેદ ભલે હાય, ) અથવા જેના વડે અભિનિષેધ થાય તે આલિનિાધિક છે, અર્થાત્ તે કર્મનાં આવરણુ ક્ષય ઉપશમ થવાથી ખાધ થાય તે છે, અથવા જેમાંથી અભિનિષ થાય, તે આભિનિષેાધિક છે, તેમાં તે કર્માંના આવરણના ક્ષય ઉપશમજ છે, અથવા જેમાં અભિનિષેધ થાય એટલે જેમાં મેધ થાય અથવા ક્ષય ઉપશમ હાય તે આભિનિ એધિક છે, અથવા આત્માજ અભિનિષેધના ઉપયાગના પરિણામથી એકમેકપણે હાવાથી આધ થાય, તે માલિનિ આધિક છે, આભિનિાધિક સાથે જ્ઞાનના કર્મધારય સમાસ કરવાથી · આભિનિષેાધિક જ્ઞાન ’રૂપ થાય છે, ( આ બધાના પરમાર્થ એ છે કે જેનુ હૃદય નિર્મળ અને શાંત હાય તેને ઇન્દ્રિઓ અને મનદ્વારા કોઇપણ પદાર્થ ઉપર લક્ષ્ય જાય તે તે પદ્માનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજાય, તે મતિજ્ઞાન અથવા આભિનિએાધિક જ્ઞાન છે. )
શ્રુત જ્ઞાનનું વર્ણન.
જે સ’ભળાય, તે શ્રુત એટલે ‘શબ્દ ’તેજ શ્રુતજ્ઞાન
