________________
[ પ ] દિશામાં વધતાં મંથન મથણ (ર) ના દાંડારૂપે થાય છે, અને ત્રીજે સમયે જુદા જુદા આંતરા પૂરવાથી પૂર્ણ લોકમાં વ્યાપ્ત થાય છે, એ ત્રણ સમય આશ્રયી કહ્યું, પણ જે બેલનારે લેકાંતે રહ્યો હોય, તે ચાર દિશિમાં અથવા કેઈપણ દિશિમાં ત્રસ નાડીની બહાર હોય, તે ચાર સમયે પૂરે તે બતાવે છે. એ સ્વભાવ છે, કે ત્રસનાડી બહાર રહેલે સમણિ ન કરે, તેથી પ્રથમ લેકનાડીમાં આવે, બાકીના ત્રણ સમયે પૂર્વ માફક સમશ્રેણિ દંડ અને આંતરા પૂરવામાં છે, પણ જે વિદિશામાં રહેલ હોય, તે તે બેલે, ત્યારે પુદગલેનું અનુશ્રેણિએ ગમન હોવાથી એ સમયે અંતરનાડીમાં પ્રવેશ કરે છે, બાકીના ત્રણ ઉપર પ્રમાણે થતાં પાંચ સમયે લેકમાં પૃષ્ટ થાય, બીજા આચાર્યો કેવળી સમુઘાતની ગતિએ લક પૂરવાનું ઈચ્છે છે, તેમના મતે પ્રથમ સમયે ભાષાનું ઉદ્ધગમન તથા અધોગમન થવાથી મિશ્ર શબ્દના શ્રવણને સંભવ નથી, અવિશેષથી કહ્યું. ભાષા સમશ્રણિએ શબ્દ જે સાંભળે તે મિશ્ર સાંભળે છે, આવું છઠ્ઠી ગાથામાં કહ્યું છે, જેવું વ્યાખ્યાન તેવી અર્થની પ્રતિપત્તિ હોવાથી દંડમાં જ મિશ્ર શ્રવણ હોય છે, પણ બીજી દિશામાં નહિ, તેથી અદેષ છે (કારણકે ઉદ્ધવ અને અધેદિશામાં દંડના ભાગમાં રહેલ સાંભળનારના સાંભળવામાં મિશ્ર શબ્દને મોઢાના અનુસારે ચાર આંગળના માનવા દંડ થાય છે,) આ મત કહ્યો. તેના ઉપર હરિભદ્રસૂરિ ખુલાસો કરે છે.
