________________
[૧૪] અથવા પૂર્વની ગાથામાં એક પ્રદેશ અવગાઢ વિગેરે પરમ અવધિનું દ્રવ્ય પરિમાણુ કહ્યું, અહીં કહ્યું તે “રૂપ ગત બધું જાણે” તે ક્ષેત્ર કાળ બંનેનું વિશેષણ કહ્યું, તેને સાર આ છે કે રૂપિ દ્રવ્યના નિબંધન પણાથી ક્ષેત્ર કાળને ન જાણે, પણ તેમાં રહેલા પુગળ દ્રવ્યને જાણે, કારણ કે ક્ષેત્રે કાળ તે અરૂપી છે, ૪૫ છે આ પ્રમાણે પુરૂષને આશ્રયી ક્ષાપથમિક અવધિ અનેક પ્રકારે કહ્યું. હવે તીર્થંચને આશ્રયી કહે છે; आहार तेय लभी, उक्कोसेण तिरिक्ख जोणीसु; गाउय जहण्ण मोही, नरएसु उ जोयणुक्कोसो॥ नि ४६ ।।
આહાર તેજસ ગ્રહણ કરવાથી દારિક, વૈક્રિય, આહારક, તેજસ દ્રવ્ય લેવાં, એટલે આહારક તેજસના લાભથી ઉત્કૃષ્ટ તીફ નિમાં છે, તેને સાર આ છે, કે તીર્યકોનિમાં જે અવધિજ્ઞાન થાય, તે ઉત્કૃષ્ટથી દ્રવ્યથી આહારક શરીર તથા તૈજસ શરીરના દ્રવ્યેને જાણે. તેજ પ્રમાણે પૂર્વે બતાવ્યા પ્રમાણે દ્રવ્યના અનુસારેજ ક્ષેત્ર કાળ ભાવને પણ જાણવાનું જાણી લેવું. હવે ભવપ્રત્યય અવધિનું સ્વરૂપ કહે છે, તે દેવતા નારકીનેજ હોય છે, તેમાં નારકીને ડું હોય છે, તે આશ્રયી પ્રથમ કહે છે, તે જઘન્યથી ગાઉ જાણે છે, જે નરેને બેલા (કુમાર્ગે ગયેલાને પિતાના તરફ ખેંચે) તે નારક છે, તેમને ઉત્કૃષ્ટથી અવધિજ્ઞાન એકજનનું છે, તેને સાર આ છે કે નારકીમાં જે ઉત્કૃષ્ટ અવધિ થાય તે ક્ષેત્રથી એક જન છે, એમાં પણ ક્ષેત્રમાં રહેલ પુદગલાસ્તિકાય દ્રવ્યને
