________________
[૫૭] છે, એટલે ઘડા શબ્દથી ઘડે પદાર્થ સમજાય છે. તથા નિયત નિશ્ચયવાળે યોગ તે નિગ છે, એટલે ઘટ શબ્દથી ઘટજ લેવાય, પણ પેટ ન લેવાય, તેમ ભાષણ કરવાથી ભાષા એટલે પ્રકટ કરવું, એટલે ઘટન કરવાથી ઘટ ચેષ્ટાવાળો અર્થ ઘટ છે. (પાણી ભરીને ચાલતાં અંદર અવાજ થાય છે) તથા વિવિધ ભાષા તે વિભાષા છે, એટલે પર્યાય શબ્દોથી તેના સ્વરૂપનું કથન કરવું જેમકે ઘટ કુંભ છે, વાજ્ઞિક તે બધા પર્યાયે કહી બતાવવા. આ પ્રમાણે અનુગ, નિગ, ભાષા, વિભાષા વાર્તિક એ અનુગના પાંચ નામ એક અર્થમાં છે, આ સમુદાયથી ટુંકામાં અર્થ કહ્યો, અને વિશેષથી પ્રત્યેકદ્વારે કહીશું, - પ્રવચન વિગેરેનું અવિશેષપણે એકાર્થિક કહેવાના પ્રક્રમમાં એકાર્થિક અનુગ વિગેરેનું ભેદવડે ઉપન્યાસનું આ ખ્યાન કરવું તે અર્થનું પ્રધાનપણું બતાવે છે. જેમકે “સૂત્રધર, અર્થધર, ”મુનિ વિગેરે છે. હવે તેમાંના અનુગ નામના પ્રથમ દ્વારનું વર્ણન કરે છે. णामं ठवणा दविए खित्ते कालेय वयण भावेय। एसो अणुओगस्स उणिक्खेवो होइ सत्त विहो ॥१३२॥
નામ સ્વરૂપ પ્રથમ બતાવ્યું છે, અને નામને અનુગ તે કોઈ પણ જીવાદિ પદાર્થનું અનુયાગ એવું નામ કરીએ, અથવા નામને અનુયોગ (વ્યાખ્યા) કરીએ તે નામ અનુગ છે, અક્ષ વિગેરેની સ્થાપના છે, તેમાં અનુગ કરતે કેઈ સ્થાપે, સ્થાપનામાં અનુગ તે સ્થાપના અનુગ છે, અથવા કર્મ
૧૭
