________________
[૨૭૮] કાષ્ટ વિષયને દષ્ટાંત તે કેઈ સુતાર લાકડામાં પુતળાને આકાર માત્ર કરે, કેઈ સ્થલ અવયવ બનાવે, કઈ સંપૂર્ણ અંગે પાંગ વિગેરે અવયવ બનાવે, એ પ્રમાણે કાષ્ઠ સમાન સામાયિક આદિ સૂત્ર છે, તેમાં બેલના પરિસ્થલ (ડામાં) અર્થ માત્ર બતાવે, જેમકે સમભાવ તે સામાયિક છે, પણ વિભાષિક વિદ્વાન તે તેના અનેક પ્રકારે અર્થ બતાવે, જેમકે સમભાવ તે સામાયિક અથવા સમ (મધ્યસ્થતા) ને લાભ (આય) તેમજ સ્વાથીક પ્રત્યય લાગવાથી સામાયિક છે, વિગેરે સમજવું, તથા વ્યક્ત કરવાના સ્વભાવવાળો તે વ્યક્તિકર છે, એટલે જે સંપૂર્ણ વ્યુત્પત્તિ કરે તથા સામાયિકમાં લાગતા અતિચાર, અનાચાર તથા ફલ વિગેરેનું જુદું જુદું સ્વરૂપ બેલે તે છે. તે સંપૂર્ણ રીતે બતાવનાર નિશ્ચયથી ચંદપૂવી હોય તેજ છે, અને અહીં ભાષક વિગેરેનું સ્વરૂપ બતાવવાથી ભાષા વિગેરેજ બતાવેલ જાણવી.
પ્ર–કેવી રીતે ?
ઉ૦–ભાષા વિગેરે તેવા પુરૂષથી પ્રગટ થાય છે; ( ૨ ) હવે પુસ્ત (પુસ્તક) સંબંધી દ્રષ્ટાંત
કેઈ કાગળમાં આકાર માત્ર કરે છે, કેઈ સ્થલ અવયવની આકૃતિ કરે, કઈ સંપૂર્ણ અવયવ બનાવે, તેના ઉપરથી સામાયિક વિગેરેની ઘટના ઉપર માફક જાણવી,
( ૩) ચિત્રનું દૃષ્ટાંત જેમ કોઈ ચીતરે વતેણું કે પછીથી આકાર કરે, કે
