________________
[૧૧] શબ્દ પ્રક્રિયા પ્રશ્ન અનંતર પણું મંગળને ઉપન્યાસ તથા પ્રતિ વચનના સમુચ્ચયોમાં વપરાય છે,” જીવ વિગેરે લક્ષણવાળાં બધાં દ્રવ્ય, તથા તેમના પરિણામે જે પ્રયોગ તથા વિસસા તથા તે બંનેથી ઉત્પાદ વિગેરે બને છે, તેને ભાવ સત્તા અથવા લક્ષણ છે, તે દરેક ને વિશેષથી જાણે તે વિજ્ઞપ્તિ (વિજ્ઞાન) છે, તે પરિસ્થિતિ તેમાં ભેદ ઉપચારથી છે, તે વિજ્ઞપ્તિનું કારણ કેવળજ્ઞાન છે, તેથી જ આ કેવળજ્ઞાન બધાં દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ અને ભાવ વિષય સંબંધી છે, કારણ કે ક્ષેત્ર વિગેરે પણ દ્રવ્ય પણે છે, અને તે બધાં દ્રવ્ય અનંતાં હોવાથી આ કેવળ જ્ઞાન જાણનાર પણ અનંત છે, શાવત્ ( હમેશાં) હોવાથી શાશ્વત છે, અને તે જ્ઞાન વ્યવહાર નયનાં આ દેશથી ઉપચારથી પ્રતિપાતિ પણ થાય, તેથી કહ્યું કે તે પ્રતિપતનના સ્વભાવ વાળું (પ્રતિ પાતિ) નથી, પણ સદા અવસ્થિત (રહેનારૂ) છે,
પ્ર. અપ્રતિપાતિજ શબ્દ રહેવાદે, શાશ્વત શબ્દ વધારે પડતે છે,
- ઉ–એમ નથી, અવધિજ્ઞાન અપ્રતિપાતિ હોવા છતાં શાશ્વત નથી; માટે બંને શબ્દ ઉપયોગી છે, આવરણ ના અભાવથી આ કેવળ જ્ઞાન એક પ્રકારનું છે, કર્મ ક્ષય થવાથી એકજ રૂપ છે, આમતિ વિગેરેથી નિરપેક્ષ માટે કેવળ નામ છે, જ્ઞાન સંવેદન ( જણાવનાર) હોવાથી કેવળ સાથે જ્ઞાન જેડવાથી ઉપરના ગુણો વાળું કેવળ જ્ઞાન છે. ૭૭
