________________
[૧૧૮] પિતાના સ્તૂપ તથા દવા વિગેરે જેટલું જુએ. આ પ્રમાણે વૈમાનિકનું કહીને સામાન્યથી દેવેનું અવધિ જ્ઞાન બતાવે છે. संखेज जायणाखलु, देवाणं अद्धसागरे ऊणे। तेण परम संखेजा, जहण्णयं पंच वीसंतु ॥ नि ५२ ॥
સંયેય સાથે જ જોડવાથી સંખ્યય જન થાય, એવા શબ્દ “જ” ના અર્થમાં છે, તેને બંને સાથે સંબંધ થાય છે, તે બતાવીશું, કે જે દેવને અર્ધ સાગરેપમથી ઓછું આયુષ્ય હોય તેને સંખ્યાતા જોજનનું અવધિજ્ઞાન ક્ષેત્રથી હોય, અને તે ઉપરના આયુષ્યવાળાને અસંખ્યય એજનનું અવધિજ્ઞાન હોય, આ અધિકાર વૈમાનિક દેવનું પૂર્વે વર્ણન કર્યું, તેમાં ન ગણવે, પણ તે સિવાયના બીજા દે આશ્રયી સામાન્યથી જાણવું, અને વિશેષથી તે ઉંચે નીચે અને તીરછું સંસ્થાન વિશેષથી જાણવું, અને જઘન્યથી દેને અવધિજ્ઞાન ૨૫ જનનું હોય છે, એવકારના અર્થમાં “તું” શબ્દ છે, તેથી એમ જાણવું કે દશ હજાર વર્ષના આયુષ્યવાળા ભુવનપતિ વ્યંતર દેવને ૨૫ એજનનું હોય છે, જોતિષી દેવને અસંખ્યય વર્ષનું આયુષ્ય હેવાથી સંખ્યય જનનું અવધિજ્ઞાન જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટથી જાણવું,(કારણ કે તેમનું આયુ અર્ધ સાગરેપમથી ઓછું છે) વૈમાનિક દેવોને જઘન્યથી અવધિજ્ઞાન અંગુલના અસંખ્યય ભાગમા જાણવું, અને તે ઉપપાત કાળે પરભવ સંબંધી હોય છે, તે આશ્રયી જાણવું,
