________________
[૧૪] અજીતનાથ ભગવાનના વખતમાં બાદર અગ્નિકાય ઘણા હતા, તેમાં સૂક્ષ્મ અગ્નિકાય ઉમેર્યા, તે સર્વ બહુ થાય, તે અગ્નિકાયના છાનું આપણી બુદ્ધિએ છ પ્રકારે સ્થાન કલ્પીએ, એકેક ક્ષેત્ર પ્રદેશમાં એકેક જીવની અવગાહના કરતાં સવ દિશામાં ચોખુણે ઘન પ્રથમ સ્થાન સ્થાપીએ, તેજ જીવ પોતાના શરીરની અવગાહના જેટલા ક્ષેત્ર પ્રદેશ રોકે તે પ્રમાણે ઘનનું બીજું સ્થાન કલ્પીએ, તે પ્રમાણે બે પ્રકારે પ્રતર કપીએ, તથા શ્રેણિ બે ભેદે છે, તેમાંના પાંચ પ્રકારે જે પ્રથમ કહ્યા છે, તેની જરૂર નથી, કારણ કે ક્ષેત્ર અલ્પ છે, અને કાંઈ અંશે તે જેનશાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ પણ થાય છે, તેથી છઠ્ઠો પ્રકાર સૂત્રને આદેશ જરૂરી છે, અવધિજ્ઞાનીને બધી દિશામાં આ શ્રેણી અવધિજ્ઞાનીના શરીર સુધી ભમે છે, અને તે આલોકમાં લોક જેવડા અસંખ્યાત ક્ષેત્ર વિભાગ પ્રમાણુ હોય છે, આ અવધિજ્ઞાનનું ઉત્કૃષ્ટ ક્ષેત્ર કહ્યું, જે આટલે સુધી કંઈ પણ દેખવા ગ્ય વસ્તુ હોય તે અવધિજ્ઞાની દેખી શકે, પણું અલોકમાં તેવી વસ્તુ નથી; ( આ સંબંધમાં વિશેષ આવશ્યક ગાથા ૬૦૬ માં વર્ણન છે) ૩૧ છે
આ પ્રમાણે જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ અધિક્ષેત્ર કહ્યું, હવે વિમયમ જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ માધ્યમની અપેક્ષા બતાવવા કહે છે, એટલે કે અવધિજ્ઞાની આટલું ક્ષેત્ર જુએ, તે તેને આટલે કાળ ઉપલંભ થાય, અથવા આટલા કાળને ઉપલંભ થાય તો આટલા ક્ષેત્રમાં જાણી શકે; એ બતાવવા માટે નિયુક્તિકાર ચાર ગાથાઓ કહે છે,
